Notatki z Prawa Unii Europejskiej- wykład

I HISTORIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ:

• II wojna światowa- potrzeba zwiększenia współdziałania między państwami i

efektywności wymiany
• Przemówienie Churchilla- zapadła żelazna kurtyna
• Plan Marshalla- pomoc gospodarcza dla Europy
• NATO
• 1948
o Kongres Europejski, z którego wykształciła się Rada Europy
o Unia celna krajów Beneluxu
• Deklaracja Roberta Schummana
o Współpraca gospodarcza rozwiązaniem problemów politycznych
o Poddać kontroli międzynarodowej rynek węgla i stali (przemysł wojny)
o Instytucje kierownicze nie powinny podlegać władzom narodowym- charakter
ponadpaństwowy
o Utworzenie wspólnego rynku węgla i stali
• 1951 Traktat o Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali (zawarty na 50 lat- już wygasł)
o Cel- przyczynienie się do rozwoju gospodarczego, wzrostu zatrudnień i
poziomu życia w państwach członkowskich
o Ustanowienie instytucji ponadnarodowych
o Ustanowienie wspólnego rynku w zakresie węgla i stali- likwidacja barier
o Francja, Włochy, RFN, Luxemburg, Belgia, Holandia
o Rozwinięcie wspólnoty gospodarczej
• 25.03.1957- Traktaty Rzymskie- EURATOM i EWG
o Wspólny rynek
▪ SWH- Strefa Wolnego Handlu- brak barier celnych między państwami
członkowskimi
▪ UC- Unia Celna- SWH+ wspólna taryfa zewnętrzna
▪ WR- Wspólny Rynek- UC+ swobody (towary i usługi)
▪ Unia gospodarcza i walutowa- WR+ unia walutowa
o Zniesienie ceł, ograniczeń ilościowych, środków równoważnych przepływów
ilościowych
o Urzeczywistnienie 4 swobód- filarów WR
• Traktaty Fuzyjne- 1957 i 1965- utworzono jedno zgromadzenie parlamentarne,
jednolitą Radę i TS dla wszystkich 3 wspólnot (koncepcja idei wspólnoty
europejskiej)
• 1974 Paryż- powstanie Rady Europejskiej- szefowie państw i rządów- 3 razy/rok.
Organ polityczny powiązany z działaniem wspólnot przez przewodniczącego komisji.
• 1979 pierwsze wybory do PE
• Akcesje nowych państw= kolejne zmiany traktatowe
o 1973- Dania, Wielka Brytania, Irlandia *Europejski Obszar Gospodarczy-
Islandia, Norwegia, Lichtenstein (współpraca ale luźniejsza, dobre dla państw
bogatszych. Islandia- kryzys i wniosek w 2009 o przystąpienie do UE)
o 1981- Grecja
o 1986- Hiszpania i Portugalia
o 1995- Austria, Finlandia, Szwecja

1
 o 2004- Polska, Czechy, Słowacja, Słowenia, Malta, Węgry, Litwa, Łotwa,
Estonia, Cypr
o 2007- Bułgaria, Rumunia
• 1986- Jednolity Akt Europejski- etap wstępny dotyczący WR (nacisk na państwa
zewnętrzne vs. RW- nacisk na wspólnotę= w efekcie Jednolity Rynek- odnowienie
idei WR). Ustanowienie do końca ’92 rynku wewnętrznego, formalnie uznawał Radę
Europejską, wzmocnienie roli PE. Idea utworzenia UE- debata i ostre spory.
• 1992- traktat z Maastricht. Traktat o UE.
o Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa, obrona
o Współpraca w zakresie wymiaru sprawiedliwości
o Zrównoważony postęp i rozwój gospodarczy
o I filar: Wspólnoty Europejskie. Odrębne organizacje międzynarodowe, mające
osobowość prawną i najszerszy zakres kompetencji. Prawo wspólnotowe
(dyrektywy, rozporządzenia, decyzje). Metoda wspólnotowa, większa rola
instytucji ponadnarodowej i decyzje podejmowane większością kwalifikowaną
o II filar: polityka zagraniczna i bezpieczeństwa
o III filar: współpraca policyjna i w sprawach karnych. Aspekt narodowy
o Wprowadzenie obywatelstwa europejskiego- podkreślenie statusu jednostki i
Rzecznika Praw Obywatelskich
o EWG- wspólnota europejska
o Zasada subsydiarności- wspólnoty działają tylko w takim zakresie, gdzie
państwa tego same nie mogą- niezbędność
o Wzmocnienie PE
o Zwiększenie liczby spraw podejmowanych większością kwalifikowaną w
Radzie Europejskiej.
• 1999 traktat Amsterdamski- nie przeprowadził reformy instytucji
o Rozszerzenie zakresu kompetencji wspólnot, przesuwanie dziedzin z III do I
filaru- swoboda przepływu osób (łatwiej się podejmuje decyzje)
o Reformy w zakresie wzmożonej współpracy
o Ochrona jednostki i praw podstawowych- szacunek, większe podkreślenie
• 2001 traktat Nicejski- przygotowanie do rozszerzenia
o Zmiany instytucjonalne
o Zmiany rozdzielenia głosów w Radzie
o Nowe organy- Europejska Sieć Sądowa
o Proklamowanie Karty Praw Podstawowych- bez statusu wiążącego
o Wzmocnienie współpracy
o Wspólnota polityki zagranicznej, bezpieczeństwa- poszerzenie podejmowania
decyzji większością kwalifikowaną
o Deklaracja w sprawie przyszłości europejskiej, Konwent Europejski
przygotowujący konstytucję
• 2004 (V) Ateny, (VI) Bruksela- traktat konstytucyjny
o Zmiana zasady głosowania w Radzie Europejskiej- Francja i Holandia
odrzuciły w referendum- upadło,
• 13.12.2007 traktat z Lizbony- zmieniający TUE i TWE- Traktat o Funkcjonowaniu
Unii Europejskiej. Wszedł w życie 1.12.2009- zmiany instytucjonalne (referendum w
Irlandii)
o Osobowość prawna UE
o Likwidacja struktury filarowej
o Nowe zasady głosowania w Radzie

2
 o Podział kompetencji między wspólnotę i państwa członkowskie]wzmocnienie
PE
o Prezydent Rady- 2,5 roczna kadencja
o Wysoki Przedstawiciel ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa
o KPP- status wiążący (protokół brytyjski)

II SYSTEM INSTYTUCJONALNU UNII EUROPEJSKIEJ

• Traktat o Unii Europejskiej tytuł III
• Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
Zasada trójpodziału władzy- podział i wzajemne kontrolowanie/ hamowanie- nie ma szans w
UE
Zasada równowagi instytucjonalnej- obowiązuje w Unii
Art.13 ust.1 wymienia instytucje
• PE
• Rada Europejska
• Rada
• Komisja Europejska
• Trybunał Sprawiedliwości UE
• Europejski Bank Centralny
• Trybunał Obrachunkowy

Parlament Europejski- tytuł III TUE i przepisy szczególne w ToFUE

• Art.14 ust.1 pełni wspólnie z Radą funkcję prawodawczą i budżetową, kontrola
polityczna i wybór przewodniczącego KE
• Początkowo jako Zgromadzenie Parlamentarne z ograniczonymi kompetencjami.
• 1962 rebranding- zmiana podejścia- Parlament Europejski
• 1979 wprowadzenie bezpośrednich wyborów (już nie wybierano z przedstawicieli
parlamentów krajowych)
• Każdy z traktatów zmieniających zmieniał i umacniał rolę parlamentu
o Nowe procedury stanowienia prawa i wraz z nimi większa rola PE
o Zwiększenie obszarów, w których stanowienie prawa wymagało współpracy z
PE
• Obecnie równoważny partner w stanowieniu prawa, bez którego nie można prawa
uchwalić
• TUE PE nie może liczyć więcej niż 750 członków
• Posiedzenia plenarne w Strasburgu
• Brak powszechnej ordynacji, przepisy TFUE przewidują do tego podstawę
kompetencyjną. Na razie obowiązują krajowe ordynacje

Struktura:
• Przewodniczący PE na kadencję 2,5 roku, wybierany z grona euro deputowanych
• Kadencja PE trwa 5 lat
• W skład wchodzą partie polityczne funkcjonujące na poziomie europejskim
o Chadecja
o Socjaliści
o Zieloni
o Komuniści
o Liberałowie
o Eurosceptycy umiarkowani

3
 o Eurosceptycy radykalni
• Kilkunastu wiceprzewodniczących
• Komisje parlamentarne
o Są merytoryczne
o Odpowiadają zakresom ministrów z radą
• Obrady w systemie sesyjnym- od marca do końca roku
• TFUE art. 227- każda osoba fizyczna i prawna może złożyć petycję do PE. Komisja
ds. Petycji, w której zasiadają komisarze ją rozpatruje
• PE wybiera Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich

Rada Europejska- spotkanie szefów państw lub rządów

• 1974 początek jej działalności
• Art. 15 TUE: Rada Europejska nadaje Unii impulsy niezbędne do jej rozwoju i określa
ogólne kierunki i priorytety polityczne. Podejmuje najważniejsze kierunkowe decyzje
• Nie pełni funkcji ustawodawczej
• Skład:
o Szefowie państw lub rządów (spór z 2008, TK: premier jako szef rządu ustala
skład delegacji i jej stanowisko. Prezydent może brać udział, obowiązują go
ustalenia rządu)
o Przewodniczący RE- osoba powołana przez Radę kwalifikowaną większością
na okres 2,5 roku. Ma za zadanie ogarniać pracę rady

Rada Unii Europejskiej- organ, który reprezentuje interesy narodowe państw UE

• Skład: przedstawiciele szczebla ministerialnego, po 1 z każdego państwa
członkowskiego. Skład nie jest jednolity- zmiany na stanowiskach ministrów w
krajach
• Funkcjonuje kilkanaście rodzajów rad, główna jest ds., ogólnych i wewnętrznych
(ministrowie MSZ pod kierownictwem wysokiego przedstawiciela). Składy są
właściwe ze względu na przedmiot obrad
• Funkcja prawodawcza i budżetowa (wspólnie z PE)
• Za przygotowanie prac Rady odpowiada komitet stałych Przedstawicieli
(ambasadorowie państw członkowskich)
• Podejmowanie decyzji: w formie uchwał, 3 sposoby:
• Zwykła w sprawach formalnych (np. porządek obrad)
• Jednomyślnie- w sprawach istotnych dla interesów poszczególnych państw,
obszar tych spraw jest stale zawężany wraz z zacieśnianiem integracji
• Kwalifikowana- zmieniał traktat Nicejski, przygotowujący do przyjęcia 10
nowych państw. Każde państwo z określoną wagą głosów

Komisja Europejska- reprezentuje element wspólnotowy w systemie organów europejskich, w

opozycji do Rady, która reprezentuje interesy narodowe. 27 członków plus przewodnicząc-
przedstawiciel ds. polityki zagranicznej i bezpieczeństwa
• Kadencja komisji pokrywa się z kadencją PE
• Organizacja jak w rządach krajów członkowskich
• Dyrektoriaty Generalne
• Przewodniczący KE art.17 ust.7 powoływany większością głosów, uwzględniając
wybory do PE- sugestia

4
 • Rada za zgodą Przewodniczącego proponuje listę komisarzy- walka o kluczowe teki.
Po 2014 liczba komisarzy będzie zmniejszona do liczby 2/3 państw członkowskich.
Komisarzy i przewodniczącego zatwierdza PE w drodze głosowania, później Rada

TRÓJKA- państwo, które zakończyło prezydencję, państwo, które właśnie sprawuje

prezydencję i państwo, które będzie sprawowało prezydencję

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej- TUE art.19 ust.1. ma charakter ponadnarodowy.

Składa się z Trybunału Sprawiedliwości, sądów wspierających i sądów instancyjnych.
Jurysdykcja wiążąca dla państw członkowskich i ich obywateli.
• Funkcje TSUE- sąd administracyjny, sąd pracy, sąd gospodarczy, funkcja
integracyjna, wykładnia prawa wspólnotowego, sąd międzynarodowy, sąd w sporach
kompetencyjnych
• Najpierw funkcjonował Court of Justice (sąd- TS EWG). Stał się ofiarą własnego
sukcesu, bardzo dużo spraw, a w skład wchodzi jeden sędzia z każdego państwa
członkowskiego. W 1989 wyodrębnił się sąd I instancji. Traktat nicejski- Rada może
powołać sądy wyspecjalizowane (obecnie działa tylko sąd ds. służby publicznej UE,
sprawy dotyczące pracowników UE).
• 27 sędziów
• Rzecznicy generalni (8- stałych 5, 3 rotacyjnych), nie orzekają tylko przedstawiają
opinie w większości spraw (zachowując bezstronność), wybitni prawnicy o wiedzy na
wysokim poziomie
• Sąd I instancji- 27 sędziów na 6 letnią kadencję, brak Rzeczników Generalnych
• Sądy wyspecjalizowane- 7 sędziów
• TUE art.19 ust.3 trzy obszary jurysdykcji
o Skargi państw członkowskich lub instytucji, osób fizycznych i prawnych
o Orzekanie w trybie prejudycjalnym na wniosek sądów państw członkowskich
odnośnie wykładni prawa wspólnotowego lub ważności aktów przyjętych
przez instytucje
o Inne sprawy
• Podstawą działania jest TUE, TFUE, Statut (protokół nr3 do Traktatu z Lizbony),
Regulamin Proceduralny

III STANOWIENIE I ŹRÓDŁA PRAWA

Procedury:
• Zwykła procedura prawodawcza- powielenie dotychczasowej procedury
współdecydowania (codecision)
• Inicjatywa KE- jej wyłączne prawo, za to sama nie stanowi prawa. Gwarancja
wysokiego poziomu merytorycznego. Projekt przedstawia PE, który po 1 czytaniu
przekazuje projekt Radzie UE
• 1 czytanie w Radzie UE, 2 czytanie w PE
o Zatwierdzenie projektu Rady
o Brak odpowiedzi przez 3 miesiące- uznane za przyjęte
o Odrzucenie- akt przepada
o Propozycja poprawek
• 2 czytanie w Radzie
o Przyjęcie poprawek
o Nieprzyjęcie- procedura pojednawcza (jeśli się nie uda, to akt przepada)

5
 • 3 czytanie w PE i RUE
• Akt podpisują obaj przewodniczący
• Akt promulgacyjny- Dziennik Urzędowy UE

Źródła Prawa UE:

• Pierwotne- stanowią państwa członkowskie, umowy międzynarodowe zgodnie z PMP,

pochodne- stanowią organy UE
• I, II i III filar- raczej podział już historyczny, nie ma filarów, ale te akty, które zostały
uchwalone w ich ramach pozostały
• Wiążące i niewiążące
• ACQUIS COMMUNAUTAIRE- dorobek prawny, przystępujące państwa są
zobowiązane do przyjęcia całego dorobku prawnego UE (*Acquis Schengen- cały
dorobek dotyczący problematyki Schengen)

Pierwotne:
• TUE
• TFUE
• TUEWEA- ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej
• I wszystkie traktaty zmieniające te powyższe
• Traktaty akcesyjne
• Niektóre umowy zawierane między państwami członkowskimi (np. fuzyjne- 1957,
1965- ujednolicenie systemu organów wspólnotowych)
• Zasady ogólne prawa- art. 25 MTS (przestrzegane przez narody cywilizowane)-
normy o szczególnie dużej doniosłości tkwią immanentnie w traktatach, są
wydobywane przez ETS (np. ochrona praw podstawowych)

Orzecznictwo nie jest źródłem, ale orzeczenia Trybunału mają znaczenie dla UE jak w UK-
faktycznie są źródłem

Art. 288 TFUE Źródła:

• Rozporządzenia- ust.2. wiąże w całości, bezpośrednio stosowane w państwie
członkowskim
o Najszerszy zasięg- adresowane do wszystkich państw członkowskich
o Wiąże też wszelkie podmioty prywatne tych państw
o Bezpośrednio stosowane- źródło praw i obowiązków wszystkich obywateli
o Nie wymaga procesów implementacyjnych, dodatkowych działań
prawodawczych w państwie
o Nie są ponownie publikowane w dziennikach ustaw
o Unifikują prawo państw członkowskich
o Regulują dużo kwestii proceduralnych, obejmują prawie każdy aspekt UE
• Dyrektywy- ust.3.
o Wiąże państwo członkowskie, do którego jest kierowane w odniesieniu do
rezultatu, który ma zostać osiągnięty- państwo ma swobodny wybór formy i
środków
o Wymaga aktów dostosowawczych
o Wejście w życie= rozpoczyna biec okres implementacyjni
o Przepisy końcowe- data do kiedy państwo ma czas na implementacje
o W praktyce dyrektywy są bardzo szczegółowe- swoboda państw jest niewielka

6
 o Zazwyczaj ustawa implementująca, rzadziej rozporządzenia
o Możliwy bezpośredni skutek dyrektywy
o Akty harmonizujące prawo państw członkowskich- zbliżanie przepisów
państw członkowskich
o Po upływie okresu przejściowego, w razie, gdy nie wprowadzono jeszcze,
stosuje się ją bezpośrednio
o Skutek pośredni dyrektywy- sądy krajowe zobowiązane do wykładni
przepisów krajowych zgodnie z treścią i celem dyrektywy
• Decyzje- ust.4. wiąże w całości, ta, która wskazuje adresatów tylko ich. Niejednolita-
również akty generalne i abstrakcyjne
• Zalecenia i opinie- nie mają mocy wiążącej- soft law. Duża rola w praktyce
stosowania prawa. Nie muszą nosić takiej nazwy (np. wytyczne, rekomendacje). Mogą
informować o praktyce stosowania prawa przez KE. Mogą być źródłem wykładni
norm obowiązujących. Opinie są elementem procesu stanowienia prawa. Wiele
wydaje ETS.

Umowy międzynarodowe- zawierane przez wspólnoty i UE (podmioty prawa

międzynarodowego). Unia może zawierać samodzielnie. Moa być mieszane (stronami są i UE
i jej państwa członkowskie)- np. umowy stowarzyszeniowe tzw. Układy europejskie
Akty nienazwane- sui Generis- różnego rodzaju akty, np. porozumienia między instytucjami,
nie mają doniosłości prawnej.

Orzeczenie TS- w akcie liczy się treść a nie nazwa do decydowania o charakterze aktu.

Prawo UE a prawo państw członkowskich- bezpośredni skutek i pierwszeństwo:

Bezpośrednia skuteczność traktatów:

• Orzeczenie TS 26/62 van Gend vs. Loos- lata 60., traktat rzymski i EWG.
Holenderska firma transportowa. Substancja przewożona przez granicę Niemiec,
naliczono wyższe cło niż to, które obowiązywało wcześniej. Zasada stand still
(zamrożone stawki). Niemcy uznały, że to nie ta zasada tylko reklasyfikacja produktu
o Prawo podmiotowe van Gend do tego, by cła były niezmienne
o Czy van Gend może się powoływać bezpośrednio na przepisy traktatów?-
pytanie holenderskiego sądu do TS: EWG stanowi nowy porządek PMP, na
rzecz którego państwa scedowały swoje. „jasny i bezwarunkowy zakaz, który
nie jest obowiązkiem pozytywnym, ale negatywnym”.
o Czy można się powoływać na wszystkie formy traktatowe? Nie. Przepis musi
być:
▪ Jasny i bezwarunkowy (precyzyjny)
▪ Nie może rodzić obowiązków pozytywnych
▪ Musi rodzić obowiązek negatywny (powstrzymanie się od działania)
▪ TS orzekł więc o bezpośredniości i skuteczności, ale określił ich
warunki.

Czy dyrektywy są skuteczne bezpośrednio art.288 ust.2

• 41/74 van Duyn vs. Home Office (GB) (dyrektywa Rady 64/221). Swoboda
przepływu pracowników ograniczona bezpieczeństwem publicznym. Dyrektywa by
nie nadużywać tych ograniczeń
o Środki prawne muszą być związane z zachowaniem drugiego człowieka,
dzięki temu zachowany jest indywidualizm.

7
 GB nie implementowała tej dyrektywy, pytanie prejudycjalne, TS: turpitudinem suam
allegans nemo audiatur i art. 288 ust.3. „Wyłącznie możliwość powołania się na
obowiązującą dyrektywę byłoby sprzeczne z i wiążącą naturą z art. 288”. Brak
możliwości powoływania się na dyrektywę, osłabiłyby jej rangę. TS: „jednak
wstąpienie do scjentologów świadczyć może o jednostce i można użyć tego
argumentu”. Artykuł 3 ust. 1 dyrektywy Rady 64/221 z dnia 25 lutego 1964 r.
w sprawie koordynacji specjalnych środków dotyczących przemieszczania się
i pobytu cudzoziemców, uzasadnionych względami porządku publicznego,
bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego stanowi dla osób fizycznych
źródło uprawnień, na które mogą się one powoływać przed sądem w państwach
członkowskich i które podlegają ochronie tych sądów.
Wyrok: bezpośrednia skuteczność dyrektyw w stosunkach wertykalnych
• 152/84 Meuskall vs. Southampton- przedmiotem była dyrektywa dotycząca
równouprawnienia kobiet i mężczyzn w pracy. Wypowiedzenie umowy o pracę z
chwilą osiągnięcia emerytury (dyskryminacja). Stosunki prywatno- prawne. O ile
dyrektywa wiąże państwo, o tyle skuteczność horyzontalna oznaczałaby obowiązki dla
ludzi bez podstawy prawnej (tj. ustawy implementującej). TS: „skuteczność nie musi
ograniczać się do państwa jako organu administracyjnego, ale też np. państwa jako
pracodawcy (szpital był państwowy)”. Teza o braku skuteczności horyzontalnej
została podtrzymana.
• 188/89 Foster vs. British Gas. Spółka sprywatyzowana, jednak ustawa pozostawiła
państwu pewne funkcje nadzorcze. Uproszczony tryb windykacji roszczeń, problem
czy rząd brytyjski to jeszcze państwo? Teza TS: „podmiot, który- bez względu na
formę prawną- działa na rzecz obywateli (publiczny), przez państwo został
wyposażony w tym celu w kompetencje poza swoje uprawnienia. Należy do tej
kategorii podmiotów, przeciwko którym można się powoływać na postanowienia
dyrektyw, które są bezpośrednio skuteczne”.
• C- 106/89 Marlesing vs.Commercial. brak implementacji do dziś funkcjonującej I
dyrektywy- prawa spółek (przesłanki nieważności umowy spółki kapitałowej). Celem
dyrektywy było, by wszędzie były takie same. Marlesing chce stwierdzenia
nieważności powstania Commercial oraz tego, że spółka ta nie posiada odpowiedniej
kauzy w prawie hiszpańskim. Spółka nie ma żadnych powiązań. TS: „ brak podstaw”-
stosunki horyzontalne. Commercial dzięki dyrektywie nie mogła by zostać uznaną za
nieważną. TS: „państwo to jego organy”. Zawiodła władza ustawodawcza i
wykonawcza, ale jest władza sądownicza, która powinna stosować prawo krajowe,
interpretując je tak dalece jak to możliwe w świetle i celu dyrektywy, aby osiągnąć jej
przewidziany cel. Granicą jest wykładnia contra legem (wbrew językowi). Celem jest
wykładnia prawa krajowego zgodnie z dyrektywą.
• C- 91/92 Faccini Dovi. Dyrektywa ułatwiająca sprzedaż poza organem
przedsiębiorstwa- od umowy można odstąpić do +/- 10 dni. Sprzedawca wcisnął
komuś kurs angielskiego na dworcu. Po powrocie chce odstąpić od umowy.
• C 6/90 Frankovich i Bonifacci vs. Włochy vs. 80/897. Dyrektywa dotycząca
gwarancji i wynagrodzeń w sytuacji niewypłacalności pracodawcy. Włosi jej nie
implementowali, pozywa Włoch o zapłatę na podstawie bezpośredniej skuteczności
80/897 lub alternatywnie, jeśli to nie zostanie uznane o odszkodowanie za
zaniechanie. Dyrektywa precyzyjnie definiuje zakres, ale zostawia swobodę kształtu
„Funduszu Gwarancyjnego”. W braku utworzenia przepisów utworzenia Funduszu
trudno określić zobowiązanego. Brak więc bezpośredniej skuteczności. Co z
odszkodowaniem? Szkoda miała miejsce, zdarzenie (zaniechanie) też. Związek
przyczynowo- skutkowy także. Czy zaniechanie ustawodawcy jest bezprawne? Czy z

8
 acquis communis wynika obowiązek wypłaty odszkodowania za zaniechanie
implementacyjne? Z traktatu wynika zasada: odpowiedzialność za szkody
wyrządzone podmiotom indywidualnym wskutek naruszania przepisów
wspólnotowych, za które państwo ponosi odpowiedzialność.
• C-555/07 Okres wypowiedzenia (jako korzyść dla pracownika). Pytania prejudycjalne
do ETS: co ma zrobić sąd niemiecki. Wadliwa transpozycja dyrektywy. Pojęcie
dyskryminacji było sformułowane precyzyjnie. Brak bezpośredniej skuteczności
wertykalnej. Sąd powinien próbować interpretować prawo krajowe z unijnym. Ta
dyrektywa precyzowała zakres dyskryminacji, który jako taki wywodzi się już z
traktatów. Sąd ma prawo????

Costa vs. Enel spór o rachunki za prąd. Enel to Włoski prawie- monopolista. Akcje i
preferencje tańszy prąd dla akcjonariuszy (zanim powstało Enel z wielu lokalnych firm
energetycznych). Costa uznał, że nie powinni byli powstać. Pytanie prejudycjalne: czy
państwo może skutecznie ustanowić prawo niezgodne z europejskim> Traktat rzymski
stworzył odrębny porządek, który miał być respektowany. Ze względu na charakter prawa
stanowionego przez traktat- krajowe normy nie mogą mieć pierwszeństwa. Zasada
pierwszeństwa gwarantem spójności. Ograniczenie praw suwerennych- nie da się tego już
cofnąć. Sądy krajowe w razie wątpliwości zwracają się do TS o wykładnię przepisów. Jego
zadaniem nie jest zatem orzekanie o zgodności ustawy włoskiej z traktatem, a jedynie
interpretacja wymienionych postanowień traktatu, z uwzględnieniem. , oparty na
wyraźnym rozdziale zadań pomiędzy sądami krajowymi a Trybunałem, nie pozwala mu
ani rozstrzygać stanu faktycznego sprawy, ani oceniać podstaw i celowości wniosku o
wykładnię.
3. W odróżnieniu od zwykłych umów międzynarodowych Traktat EWG stworzyłwłasny porządek prawny,
który po wejściu w życie Traktatu zostałwłączony do porządków prawnych państw członkowskich i musi być
stosowany przez ich sądy
Poprzez utworzenie Wspólnoty na czas nieograniczony, posiadającej własne organy, wyposażonej w
osobowośćprawną, w zdolnośćprawnąi zdolnośćdo reprezentacji w sferze międzynarodowej, a w
szczególności w prawa suwerenne wywodzące sięz ograniczenia kompetencji państw członkowskich lub z
przekazania przez państwa członkowskie swych uprawnieńWspólnocie, państwa członkowskie ograniczyły
swoje prawa suwerenne i przez to utworzyły korpus prawa, które jest wiążące dla ich obywateli i dla nich
samych.
Włączenie postanowieńprawa wspólnotowego w systemy prawne poszczególnych państw członkowskich
oraz generalnie litera i duch traktatu powodują, że państwa te nie mogąjednostronnie podejmowaćśrodków
skierowanych przeciwko przyjętemu przez nie prawo na zasadzie wzajemności porządkowi prawnemu. Środki
takie nie stanowiąprzeszkody dla stosowania prawa wspólnotowego. Ze względu na specyficzny charakter
prawa stanowionego przez Traktat i wypływającego z niezależnego źródła, .żadne normy prawa
wewnętrznego nie mogąmiećprzed nim pierwszeństwa, aby nie pozbawiaćgo jego charakteru prawa
wspólnotowego i nie podważaćpodstaw prawnych samej Wspólnoty.
Poprzez sam fakt, że państwa członkowskie zgodnie z postanowieniami Traktatu zastrzegły regulację
pewnych praw i obowiązków dotąd poddanych kompetencji prawa wewnętrznego dla porządku prawnego
Wspólnot, stworzyły one ostateczne ograniczenie swych praw suwerennyclr, które nie może byćcofnięte
poprzez późniejsze jednostronne środki sprzeczne z pojęciem Wspólnoty.
(...)
7. Zobowiązanie państw członkowskich, które nie jest ograniczone przez żadne warunki i do którego
wykonania lub realizacji nie sąwymagane żadne dalsze działania państwa lub Komisji, jest wystarczające i
przez to samo właściwe, aby wywieraćskutki prawne w stosunkach pomiędzy państwami członkowskimi i
poszczególnymi
osobami. Jest ono bezpośrednio wiążące dla nich jako element systemu prawnego tych państw;
jednostki mogąteżwywodzićz tych zobowiązańprawa, które sądy państwowe musząbyćpod uwagę.
8. Art. 53 Traktatu EWG jest normąprawa wspólnotowego, z której wypływająprawa dla jednostek, które
musząbyćuwzględniane przez sądy państwowe. (...)
Art.169 pozwala TS na orzekanie zgodności przepisów prawa wewnętrznego z prawem Unii,
a art.189 zawiera pierwszeństwo prawa wspólnotowego

9
 • Włoska administracja celna vs. Simmenthal. Ustawa wprowadziała opłaty o skutku
równomiernym do cła. Sąd włoski zapytał swój TK, który odpowiedział: zgodnie z
zastosowaniem pierwszeństwa prawa UE, postanowień traktatów i bezpośredniego
obowiązywania, akty prawne wywierają w wewnętrznym porządku prawnym:
2. Bezpośrednie obowiązywanie prawa wspólnotowego oznacza, jego postanowienia posiadająpełnąmoc
jednolicie we wszystkich państwach członkowskich począwszy od momentu wejścia w życie przez cały okres
ważności Bezpośrednio obowiązujące przepisy stanowiąźródło praw i obowiązków dla wszystkich, których
one dotyczą; bez względu na to, czy chodzi o państwa członkowskie, czy teżo poszczególne osoby.
Skutecznośćta dotyczy równieżkażdego sądu, którego zadanie jako organu państwa członkowskiego polega na
ochronie praw, przyznawanych jednostkom przez prawo wspólnotowe.
3. Zgodnie z zasadąprymatu prawa wspólnotowego postanowienia traktatów i bezpośrednio obowiązujące akty
prawne organów Wspólnot wywierająw wewnętrznym porządku prawnym nie tylko skutki takie, że poprzez
samo swe wejście w życie uniemożliwiająstosowanie każdego przepisów prawa wewnętrznego z nimi
sprzecznego, lecz także skoro te postanowienia prawne stanowiąhierarchicznie wyższączęśćskładową
porządku prawnego obowiązującego na terytorium każdego państwa członkowskiego - powodująże wejście w
życie nowej normy prawa wewnętrznego jest niemożliwe w takim zakresie, w jakim byłaby ona sprzeczna z
normami wspólnotowymi
Jeżeli aktom prawnym w dziedzinie, na którąrozciąga siękompetencja prawotwórcza Wspólnoty, lub też
innym niezgodnym z postanowieniami prawa wspólnotowego, przyznana zostałaby prawna skuteczność,
prowadziłoby to do zanegowania efektywności zobowiązańzaciągniętych przez państwa członkowskie na
podstawie Traktatu, co z kolei oznaczałoby postawienie pod znakiem zapytania podstaw Wspólnoty.
4. Sąd państwowy, który w ramach swej właściwości ma stosowaćprawo wspólnotowe jest zobowiązany do
dbałości o pełnąskutecznośćtych norm, co przejawia sięrównieżw konieczności niestosowania każdego,
równieżpóźniejszego postanowienia prawa wewnętrznego, bez konieczności wnioskowania lub czekania na
uchylenie danej normy w trybie ustawodawczym lub w jakimkolwiek innym postępowaniu przewidzianym przez
• prawo konstytucyjne.
o Nie tylko skutek taki, że norm….????
TS: zasada ochrony praw podstawowych nie wypływa z samych konstytucji, ale również
postanowień traktatowych. Traktat chroni prawa podstawowe w ramach celów w nim
wyznaczonych. Ważność przepisów krajowych uzależnia od zgodności z traktatowymi. Nie
można badać zgodności acquis commintaire z konstytucjami. ZASADA
PIERWSZEŃSTWA ma nieograniczony zasięg. Aspekt czasowy bez wpływu na
pierwszeństwo prawa unijnego. Zasada nie została dosłownie wyrażona w żadnym traktacie.
Wynika z orzeczeń TS, które są wiążące. Państwom nie po drodze z takim zapisem, choć
uznają zasadę. Uznają również w deklaracji dołączonej do Traktatu z Lizbony.
Traktat akcesyjny 2005: polski porządek multicentryczny- wieloskładnikowy. TK: prawo UE
nie jest zupełnie do Polski zewnętrzne. Polska strona, polski udział w legislacji. Prawo Polski
i UE podziela podobny system wartości, dlatego wystąpienie kolizji jest mało
prawdopodobne. Może zaistnieć pozorna kolizja, rozwiązywalna w drodze przyjaznej
wykładni prawa wspólnotowego. TK: nie można jednak wykluczyć, że kiedyś normy prawa
UE i polskiego prawa konstytucyjnego znajdą się w kolizji. Art. 8- konstytucja jest nadrzędna
i nie ma innej opcji. Podobne stanowisko zajmuje ok. 50% TK innych państw
Rozwiązania w sytuacji krańcowej:
• Dążenie do zmiany prawa UE
• Zmiana Konstytucji
• Wystąpienie z UE
Konflikt dotyczy jednak art.55 ust.1 konstytucji: zakaz ekstradycji obywatela polskiego a
europejski nakaz aresztowania: bardziej przekazanie przestępcy niż ekstradycja. TK: nie
popadajmy w absurd, to jest to samo i wykładnia przyjazna ma swoje granice. TK
maksymalnie opóźnił skuteczność wyroku (18 miesięcy), by posłowie zdążyli zmienić
konstytucję (2006).
Zasada pierwszeństwa z perspektywy UE nie ma granic, ale z perspektywy krajowego
porządku prawnego- owszem.

10
Art. 91 ust.1 dotyczy prawa pierwotnego. W razie kolizji prawo pierwotne i wtórne przed
kolizją.

BEZPOŚREDNI SKUTEK- co z decyzjami? Problem nie pojawia się, gdy mamy do

czynienia z konkretnym podmiotem. Gorzej, gdy pojawiają się normy generalne i
abstrakcyjne. TS: wyłączenie możliwości korzystania z praw płynących z uprawnień
podważyłyby ich bezpośrednią skuteczność. Decyzje i ich normy, gdy są bezpośrednio
skuteczne

IV UNIA GOSPODARCZO- WALUTOWA

• Układ z Bretton Woods (USA), by zmniejszyć wahania kursów. Kursem odmierzania-
kurs złota- możliwe odchylenie 1-1,5 % System upadł w wyniku Desuetudo
• 1970 plan Pierre Vernaire – nie zakładał wspólnej waluty, ustalono stały kurs walut
(wyeliminowanie wahań kursów, nieodwołalne zamrożenie parytetów kursowych.
Konwergencja (upodobnienie się do siebie gospodarek jako afekt finalny- pożądany),
wahania +/- 2,25%
• 1979-1998 Europejski System Walutowy- punktem odniesienia jest nie dolar, ale
średnia kursów wielu walut, najważniejsza DM. W tym systemie obowiązują już
wiążące akty prawne
• 1992 Traktat z Maastricht- unia gospodarcza i pieniężna, ma powstać wspólna waluta
Euro, obejmuje 3 etapy
o Do końca 1993- całkowita liberalizacja przepływu kapitału i płatności,
utworzenie wspólnego rynku europejskiego
o 1994-1998- powstanie infrastruktury instytucjonalnej, sformułowanie ram
prawnych, podjęcie decyzji kwalifikujących poszczególne państwa do 3 etapu
na podstawie kryteriów konwergencji. W drugim etapie 15 państw, UK i Dania
nie wyraziły chęci, zastrzeżenia co do Grecji (kryteria) i Szwecji (problem z
instytucjami)
o Wspólne przyjęcie waluty EMU (European Monetary Union), 11 państw
(1.1.1999 pojawiłą się fizycznie, obowiązuje od 2002), ustalenie
nieodwołalnych kursów wymiany na E, rozpoczęcie prowadzenia polityki
pieniężnej Europejskiego Systemu Banków Centralnych, rozpoczęcie
funkcjonowania EBC. UK, Dania i Szwecja nie przystąpiły, ale rezerwują
sobie możliwość, żeby później przystąpić, 2004- Malta, Cypr, Słowacja,
Słowenia- obecnie 16 państw. Warunki przyjęcia- kryteria konwergencji (nie
jednorazowy test, ale stałe spełnianie)TFUE:
▪ Kryterium deficytu <= 3%
▪ Kryterium długu publicznego <= 60%
▪ Kryterium inflacji- nie większa niż 1,5% inflacji istniejącej w 3
państwach, które mają najlepsze warunki w tej dziedzinie
▪ kursów walutowych- wahania 15% w stosunku do ECU
▪ stóp procentowych- długoterminowe, wysokość nie może być większa
niż 2% niż średnia 3 najlepszych państw
• Rozporządzenia Rady UE- pakt stabilności i wzrostu- wprowadzają szczegółowy
mechanizm kontroli utrzymywania przez państwa członkowskie kryteriów
konwergencji:
o 1466/97- monitorowanie stanu finansów publicznych i zapobieganie
nadmiernych w nich deficytów budżetowych. Nakłada na wszystkie państwa
członkowskie obowiązek corocznego przedstawiania KE szczegółowych
informacji dotyczących stanu finansów publicznych, spodziewanego deficytu i

11
 długu publicznego, podstawowych założeń odnośnie przyjętych wskaźników
makroekonomicznych
o 1467/97- wprowadza system sankcji, które mogą spotkać państwo
członkowskie nie przestrzegającego reguł unikania nadmiernego deficytu.
Zobowiązanie do złożenia nieoprocentowanych depozytów w EBC (forma
grzywny) i zamiana zwrotnych depozytów na bezzwrotne. Obecnie tylko 5
państw utrzymuje wszystkie składniki
o Komisja monitoruje, Rada sankcjonuje i decyduje

Państwa, które nie są w strefie EURO, a chcą przystąpić to państwa objęte derogacją- mają
wyznaczoną ścieżkę w oparciu o ERM II. Warunkiem dla nich jest spełnianie kryteriów
konwergencji po przystąpieniu do ERM II (szczególnie warunki utrzymania stałego kursu
waluty przez 2 lata- +/- 15%)

Instytucje Unii Gospodarczej i Pieniężnej:

• EBC- tworzy europejski system banków centralnych wraz z bankami centralnymi
państw Eurolandu. Siedzibę ma we Frankfurcie nad Menem, ma osobowość prawną
Europejski System Banków Centralnych nie ma. Celem jest stabilizacja cenowa w
państwach strefy EURO(walka z inflacją). Podstawy prawne:
o Rozporządzenia 1103/97 i 974/98- zasada zachowania ciągłości stosunków
prawnych- wprowadzenie EURO nie może być podstawą do unieważnienia/
zmiany umowy. Zasada zachowania pierwotnej waluty świadczenia w okresie
przejściowym. Zasada ochrony praw nabytych
o Doradczy Komitet Ekonomiczny i Finansowy- ciało doradcze
o Rada Zarządzająca EBC- najważniejszy organ (członkowie zarządu EBC i
prezesi BC państw strefy EURO)- wyznacza kurs euro
• *EUROSTAT- Europejski Urząd Statystyczny- państwa członkowskie są
zobowiązane przedstawić dane. Nie może przyjmować swoich własnych wyliczeń,
musi się opierać o standardy urzędu

V SKARGI

O stwierdzenie legalności aktu:

Art. 263 TFUE- o nieważności aktu legalnego.
Akty podlegają badaniu co do zgodności z aktami wyższego rzędu: z traktatem, kontrola
legalności decyzji i prawidłowości decyzji administracyjnych.
Podmioty uprawnione do złożenia skargi (legitymacja czynna)
Uprzywilejowane (nie muszą wykazywać swojego interesu): państwa
członkowskie, PE, Komisja, Rada
Pół uprzywilejowane (skargi zmierzające do zapewnienia ochrony ich
prerogatyw): Trybunał Obrachunkowy, EBC, Komitet Regionów
Nieuprzywilejowane (prywatne)- każda osoba fizyczna lub prawna lub ułomna
osoba prawna może wnieść skargę na akty, których jest adresatem lub nie jest
adresatem, ale dotyczą jej bezpośrednio i indywidualnie i akty regulacyjne,
które dotyczą jej bezpośrednio i nie obejmują środków wykonawczych.
4 przesłanki nieważności (art. 263 ust.2):
Brak kompetencji (wadliwość kompetencyjna)
Organ Unii w obszarze, który nie należał do kompetencji UE
Organ działał w ramach kompetencji innego organu

12
 Organ wykonuje kompetencje UE w stosunku do państwa trzeciego lub
jego obywateli niezgodnie z prawem międzynarodowym (problem
eksterytorialnego stosowania prawa).
Naruszenie istotnych wymogów proceduralnych (przygotowanie, forma,
ogłoszenia)
Naruszenie traktatu lub innej normy prawnej przyjętej na jego podstawie
Nadużycie władzy

Np.
25/62 Plaumann- importer mandarynek do Niemiec, składa prośbę o obniżenie cła. Komisja
wydaje decyzję odmowną, adresowaną do Niemiec. P. złożył skargę na tę decyzję, Trybunał
odmówił legitymacji czynnej ze względu na „ indywidualne dotyczenie”- jeżeli występuje
pewne okoliczności, które są dla tej osoby charakterystyczne o odróżniają je od wszystkich
innych, skłaniając ją do sytuacji zbliżonej do adresata decyzji.

11/82 Piraiki- Patraiki vs. Komisja. W traktacie akcesyjnym Grecji zastrzeżone możliwości w
przypadku nagłej nierównowagi rynku bawełny, że Komisja na wniosek państw
członkowskich może wprowadzić ograniczenia eksportu z Grecji bawełny. Francja złożyła
wniosek w ’82 roku. Decyzję Grecy zaskarżyli (producenci i sprzedawcy). Decyzja
adresowana do Francji nie jest aktem regulacyjnym. Grecy dostali legitymację, argumentacja
Trybunału: uznał umowy zawarte przed akcesją i tylko ci, którzy byli stronami umów
uzyskali legitymację.

309/89 Codorniu vs. Rada. Skarga o stwierdzenie nieważności kilku przepisów

rozporządzenia 3309/85 i 2405/89 dotyczących rynku wewnętrznego win musujących.
Cremant- opis sposobu produkcji tego wina musującego (szlachetnej odmiany).
Rozporządzenie rezerwowało nazwę dla produkcji tylko we Francji i Luxemburgu. Gran
Cremant de Codorniu- znak towarowy firmy hiszpańskiej od ’29 roku. Znak towarowy-
indywidualny, trybunał przyznał legitymację.

C-321/95 Green Peace vs. Rada. Decyzja Rady przyznająca Hiszpanii dotację na budowę
elektrowni atomowej na jednej z wysp kanaryjskich. Skraga kwestionuje legalność (Green
Peace i rybacy i hotelarze z wyspy, którzy się bali obniżenia wpływów). TS uznał, że nie mają
legitymacji.

T-177/01 Sąd Pierwszej Instancji vs. Jego Querl. Rozporządzenie Komisji o zakazie pewnego
typu sieci rybackich- ochrona szczupaków. Firma używała takich sieci, ale do odłowu wiklina
nie szczupaka. Skarga- test Plaumanna- nie przysługuje Querl legitymacja. Ale sprawa
faktyczna i nie ma innych możliwości, żeby bronić swoich praw. Sąd I Instancji zreformował
test Plaumanna i przyznał legitymację czynną. C-263/02 od wyroku odwołała się Komisja,
Trybunał uchylił wyrok I Instancji, wracając do założeń testu Plaumanna. Dopiero traktat z
Lizbony i akty” dotyczące bezpośrednio i nie zawierające przepisów wykonawczych”. 8 akty
regulacyjne- normy generalne i nie dotyczące konkretnej osoby.

Ahlstrom vs. Komisja. Producenci Pulpy drzewnej, dotyczyło konkurencji, przepisy traktatu
zakazują tworzenia karteli (umów między konkurentami dotyczącymi cen). Komisja nałożyła
grzywny na te przedsiębiorstwa (umowa przed przystąpieniem Szwecji do UE), które miały
oddziały w państwach członkowskich. Zarzut, że UE nie powinna stosować przepisów o
konkurencji w UE do państw trzecich i zawarcia umów kartelowych poza obszarem UE.

13
Trybunał uznał, że umowy kartelowe składają się z zawarcia i wejścia w życie, a to drugie
miało miejsce na terytorium UE, a więc doszło do naruszenia przepisów na terenie UE.

Naruszenie istotnych wymogów proceduralnych. Może dotyczyć przygotowania

aktu prawnego, procedury legislacyjnej, formy aktu, sposobu ogłoszenia
138/79 Rocquette Freyes. Rada ma obowiązek wysłuchania opinii PE o rozporządzeniu.
Konieczne było szybkie wydanie, bo poprzedni akt wygasł. Kończyła się kadencje PE i nie
miał czasu tego zrobić. Rada uchwaliła bez konsultacji z PE. Trybunał uchylił
rozporządzenie.

Naruszenie traktatów lub jakiejkolwiek reguły związanej z ich stosowaniem-

przesłanka najszersza, najwięcej można tam wrzucić
nadużycie władzy- np. Rada, która przyjęła kryteria na stanowiska dyrektora, które
spełniał jeden człowiek (zasiadający wcześniej w tej Radzie)

Termin złożenia skargi: art.263 ust.6 2 miesiące od daty publikacji aktu, notyfikowania
skarżącego, powzięcia informacji o akcie

Art.264 Trybunał orzeka o nieważności aktu, może określić, które skutki danego aktu nie
podlegają uchyleniu

C-273/04 Polska vs. Rada. Decyzja 2004/281 z 22.03.2004. przedmiotem było dostosowanie
aktu akcesyjnego (część aktu). Dotyczyło dopłat dla rolników bezpośrednich (wysokości 25%
kwoty, które dostają państwa starej UE, 100% dopiero w 2013). Nowy obszar produkcji
rolnej dołączył do dopłat (nowa kategoria) na tych samych zasadach co wyżej, Polska nie
chciała się na to zgodzić. Promulgacja aktu w Dzienniku Urzędowym UE 30.03.2004. Polska
wniosła skargę 28.06.2004- po upływie 2 miesięcy. Argumentami polskimi m. In. Były fakty,
że żadne z państw nowych, nie zagłosowałoby za uchwaleniem rozporządzenia i na zasadę
prawa do skutecznej ochrony sądowej. Regulamin TS pozwala na przedłużenie 2
miesięcznego terminu o 25 dni (nadal PL uchybiła terminom). W opinii rzecznika, ze względu
na zasadę prawa do skutecznej ochrony państwowej i szczególne okoliczności (akcesja i
delikatna materia), TS powinien rozpatrzyć sprawę, tak też zrobił, ale merytorycznie oddalił.

ROZDZIAŁ KOMPETENCJI MIĘDZY UE A PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE (traktat z

Lizbony):
kompetencje wyłączne UE- art.3- tylko UE może stanowić w tych obszarach akty prawne
i wyłączne kompetencje do zawierania umów międzynarodowych:
unia celna
ustanowienie reguł konkurencji niezbędnych do funkcjonowania rynku
wewnętrznego
polityka pieniężna w odniesieniu do państw członkowskich, których walutą jest
euro
zachowanie morskich zasobów biologicznych w ramach wspólnej polityki
rybołówstwa
wspólna polityka handlowa
dzielone między UE i państwa członkowskie- art.4 i art.2 ust.2
rynek wewnętrzny- problematyka swobód traktatowych
rolnictwo i rybołówstwo
przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości- współpraca w ramach
spraw cywilnych i handlowych

14
 wyłączne państw członkowskich- obszary niewymienione w traktacie
obszary, w których UE ma kompetencje koordynacyjne-tam, gdzie nie może stanowić
norma prawnych, może zachęcać i inicjować- miękki obszar współpracy

SPORY KOMPETENCYJNE:

C-376/98 Niemce vs. PE i Rada. O uchylenie dyrektywy 98/48 w sprawie harmonizacji prawa
w odniesieniu do reklamy i sponsoringu produktów tytoniowych. Całkowity zakaz reklamy i
sponsoringu- ochrona zdrowia, UE nie przysługuje kompetencja do stanowienia prawa w tej
sprawie.

C-233/94 Niemcy vs. PE i Rada. Dyrektywa 94/19 w sprawie systemów gwarancji

depozytów. Regulacja ochrony interesów podejmowane jednomyślnie- Niemcy mogą złożyć
weto i zablokować (u nich są wyższe kwoty), a regulacje swobody obrotu gospodarczego
większością kwalifikowaną (Trybunał uznał, że to drugie).

Art. 258-260 TFUE

Skarga przeciw państwu członkowskiemu o niewywiązanie się ze zobowiązań
wspólnotowych

• art. 258 Komisja czuwa nad przestrzeganiem prawa UE, skarga z art.258 jest tego
narzędziem.
• Niewypełnienie zobowiązania
o Implementacja dyrektyw
o Stanowienie przez państwo aktów prawnych naruszających prawo UE-
zaniechanie i działanie związane z procesem prawodawczym
o Przeciw działaniom faktycznym państw członkowskich (KE vs. Irlandia
kampania buy Irish- naruszenie swobody przepływu towarów, promocja
produktów irlandzkich; KE vs. Francja C-265/95- zaniechanie podjęcia przez
Francję adekwatnych działań w celu zapobieżenia rolniczym protestom-
wysypywanie zboża na tory, itp.)
• Procedura
o Nieformalna procedura wstępna- poszukiwanie nieformalnych rozwiązań z
państwem. Jednostka może informować Komisję, ale nie może inicjować.
Zażalenie, zawiadomienie. Implementacja dyrektyw- państwo musi przekazać
dokumenty implementacyjne. Śledzi działania państw członkowskich (ma
swoje przedstawicielstwa)
o Działania formalne
▪ Przekazanie państwu pismo ostrzegawcze (w czym tkwi problem),
najczęściej inicjuje wymianę korespondencyjną między Komisją a
rządem
▪ Umotywowana opinia Komisji- szczegółowe wyjaśnienie, wyznaczenie
dodatkowych terminów
▪ Art.258 ust.2 wnosi sprawę do TS
• Art.259 Każde państwo członkowskie może wnieść sprawę do Komisji, która wydaje
uzasadnioną opinię- brak opinii nie stanowi przeszkody do wniesienia sprawy do TS
(ma na to 3 miesiące)
• TS stwierdza czy państwo się wywiązuje, czy nie. Jeśli nie, to TS może nałożyć
sankcję (grzywnę lub ryczałt). Art.260 ust.3 Komisja może już w pierwszym etapie

15
 wskazać kwotę ryczałtu lub grzywny. Ust.2 Komisja może wnieść sprawę po
przekazaniu państwu swoich uwag (krótsza droga)
• Około 50 % spraw jest załatwionych na etapie uzasadnionej opinii, około 90%
wygrywa Komisja, dużo jest załatwianych na etapie nieformalnym.
o Skarga nie ma charakteru ustalania winy państwa (w sensie prawnym).
Orzekanie raczej nie bierze pod uwagę argumentów wyłączających, ale są to:
fakt, że środek wymagający implementacji był bezprawny Siła wyższa- raczej
nie, bo musiałaby niezwykle długo trwać
o Reciprocity (wzajemność) zasada w prawie międzynarodowym, ale nie
wspólnotowym.
• W trakcie postępowania Komisja nie może zmienić zdania
• Orzeczenie TS ma charakter deklaratoryjny i stwierdza uchybienia lub oddalenia
roszczenia.

C-146/89 KE vs. Wlk. Brytania. Nie może uzasadnić niewykonanie obowiązków przez
wskazanie, że inne państwa nie wypełniają. Stosowanie prawa wspólnotowego przez państwo
członkowskie nie może podlegać warunkom wzajemności.

Art. 265 TFUE

Skarga na bezczynność- prawo kwestionowania zaniechania prawodawcy (domniemana
odmowa działania)
• Państwo członkowskie i inne instytucje UE
• W ograniczonym zakresie przysługuje każdej osobie fizycznej i prawnej
• Ust.2 gdy dany organ został uprzednio wezwany do działania. Obowiązek działania
musi wynikać z przepisów prawa (z traktatu). Obowiązek musi być dostatecznie
konkretny
• Art.266 Jeśli TS uwzględnia skargę, dana instytucja ma obowiązek wykonania (musi
wydać akt)
• Skarżący we wniosku musi wskazać dokładnie akt prawny, którego wydania
zaniechano (jego merytoryczną zawartość). Warunkiem wniesienia skargi jest
wcześniejsze wezwanie organu do działania (naprawienia błędu). Ta instytucja z kolei
musi zająć stanowisko (część bezsporna).
o Bezczynność organu- można wnieść skargę
o Uchwalenie akty przez organ
o Organ zajął stanowisko negatywne co do wydania akt- skarga nie może być
wniesiona- jak już to musi mieć inną podstawę prawną.

Art.268 TFUE Skarga odszkodowawcza

• Art. 268 i 340. TSUE i Sąd są właściwe do orzekania
• Art.340 źródło zobowiązań
o Umowy- prawo międzynarodowe prywatne
o Z deliktów- odpowiedzialność pozaumowna (sensu stricte) wg zasad ogólnych
praw państw członkowskich, które określa TS: musi być szkoda majątkowa,
zdarzenie sprawcze (czyn bezprawny i zawiniony lub działanie legislacyjne
bezprawne), związek przyczynowo-skutkowy między szkodą i zdarzeniem.
• TS ma dużą swobodę w doprecyzowaniu przesłanek
• Art.277 zarzut bezprawności aktu o zasięgu ogólnym, stwarza jednostce w ramach
jednego postępowania możliwość zakwestionowania rozporządzenia. Wyrok nawet

16
 pozytywny nie skutkuje utratą mocy rozporządzenia, gdy upłyną terminy z art. 263.
efekt jest zbliżony do stwierdzenia nieważności aktu- sygnał dla organów
stanowiących
• Państwo członkowskie jest zobowiązane do naprawienia szkody wyrządzonej
jednostce przez naruszenie prawa wspólnotowego lub wyrządzona przez działania
organów prawodawczych państwa (Frankovich i Bonifacci vs. Włochy). 4 przesłanki:
o Rezultat zamierzony w dyrektywie obejmuje przyznanie jednostce określonych
uprawnień- przyznanie praw jednostce- naruszona norma prawa UE musi
przyznawać jednostce określone prawa
o Naruszenie jest wystarczająco poważne- stopień precyzyjności i jasności
naruszonej normy, zakres swobody oceny zostawiony przez naruszoną normę,
przyjęcie lub utrzymywanie praktyk przez władze państwowe naruszających
prawo UE, zamierzony i niezamierzony charakter popełnienia czynu (kwestia
jasności i precyzji naruszonej normy; umyślny lub nie charakter naruszenia;
ewentualne przyczynienie się do tego instytucji UE wyklucza
odpowiedzialność państwa).
o Treść uprawnień można określić na podstawie przepisów dyrektywy
o Związek przyczynowo- skutkowy między naruszeniem zobowiązania
ciążącego na państwie a szkodą poniesioną przez jednostkę.
C-48/93 Brossiere du Pecheur vs. Niemcy. Browar francuski, który wystąpił z powództwem o
odszkodowanie. W związku z obowiązującą w Niemczech ustawą o czystości piwa. Jeśli
producent stosuje inne techniki ważenia, to nie może sprzedawać produktu w Niemczech pod
nazwą piwa. Browar uznał, że jest to naruszenie swobody przepływu towaru- środek
równoważny do ograniczeń ilościowych. Powództwo za szkody wynikłe z zamknięcia rynku
niemieckiego dla browaru- wynik działań organy prawodawczego. *bezpośredni skutek-
możność powołania się podmiotu prywatnego na uprawnienia traktatowe. TS: państwo
członkowskie odpowiada za szkody wyrządzone przez uchwalenie ustawy naruszającej prawo
wspólnotowe, W każdym przypadku jest naruszenie jest wystarczająco poważne, jeśli
jest kontynuowane mimo wyroku w tym przedmiocie, w innej sprawie. *wcześniej
sprawa Komisja vs. Niemcy dotyczące tej samej ustawy, którą TS uznał za niezgodną z
traktatem.
• Odpowiedzialność odszkodowawcza jest nieodłączną częścią traktatów
• Zakres odpowiedzialności odszkodowawczej- w przypadku nieimplementowania
dyrektywy lub wprowadzania ich w sposób niezupełny. Może wynikać i z działania i
z zaniechania
• Dochodzenie odpowiedzialności- przed sądami krajowymi zgodnie z ustalonymi
zasadami przez państwa członkowskie (np. ograniczenia czasowe, kalkulacje
wysokości szkody), autonomia proceduralna państw członkowskich ograniczona
ogólnymi wymogami efektywności i ekwiwalentności (muszą umożliwić wykonanie
tych praw jednostce, warunki dochodzenia roszczeń wspólnotowych nie mogą być
niższe niż dotyczące roszczeń prawa krajowego)

Art. 267 TFUE Współpraca sądów państw członkowskich z TS w ramach procedury

prejudycjalnej
• Ma zapobiec kształtowaniu się tzw. Narodowych szkół interpretacji prawa UE.
Prawidłowa interpretacja UE. Każdy sąd krajowy ma prawo zwrócenia się do TS z
zapytaniem dotyczącym wykładni przepisów. Średni czas trwania- 2 lata. Pytania są
najczęściej zadawane w końcowym okresie postępowania (wszystkie inne
okoliczności już wyjaśnione)
• Przedmiot pytania:

17
 o Wykładnia traktatów lub aktów prawa pochodnego
o Ważność i wykładnia aktów przyjętych przez instytucje, organy UE
• Nie można w tej procedurze orzekać zgodności z traktatem aktu prawa krajowego, ale
pośrednio jest to dokonywane
• Podmioty:
o Art.267 sąd- organy wykonujące funkcje orzecznicze, działające na podstawie
ustawy, rozstrzygające spory między stronami, funkcjonujące stale, orzekające
na podstawie prawa a nie zasad słuszności, niezależne w orzekaniu, a ich
orzecznictwo jest wiążące dla stron.
o Sądy powszechne- najczęściej nie ma tu wątpliwości
C-111/94 Job center- o rejestracji statutu spółdzielni własnościowej rozstrzygnięcie należy do
organów administracyjnych. W sprawie nie ma sporu= nie jest to postępowanie, w którym
można zadać pytanie prejudycjalne- jedyny wyjątek od sądów powszechnych
o Sądy administracyjne- nie ma zastrzeżeń
o Sądy arbitrażowe- nie mogą
o Skarga o uchylenie wyroku sądu arbitrażowego- postępowanie- sądy
rozpatrujące tę sprawę mogą
o Sądy dyscyplinarne działające na podstawie ustawy
o Sądy konstytucyjne i międzynarodowe- wyjątkowe przypadki
C-99/00 Fakt, iż rozpoznanie środka odwoławczego jest uzależniony od stwierdzenia jego
dopuszczalności przez SN nie powoduje pozbawienia stron środka ochrony prawnej, tym
samym sąd apelacyjny nie może być uznany za sąd wydający rozstrzygnięcie przeciw
któremu nie wydano środka odwoławczego. Jeżeli pojawia się zagadnienie dotyczące
wykładni lub ważności aktu prawa UE, SN będzie zobowiązany zgodnie z art.267 ust.3 do
zwrócenia się do Trybunału z zapytaniem prejudycjalnym lub na etapie badania
dopuszczalności sprawy, bądź w późniejszej fazie.

3SK23/07 SN nie ma wątpliwości, że jest sądem ostatniej instancji

• Problem wykładni przepisów UE- sąd ma obowiązek zadać pytanie, istnieją dwa
wyjątki:
o Acte eclaire- sprawy wyjaśnione
28/62 Da Costa. Obowiązek zadania pytania prejudycjalnego nałożony przez art.267 może
być bezcelowy w sytuacji, gdy dany problem został już rozstrzygnięty przez TS, w
szczególności, gdy powstałe zagadnienie jest od strony przedmiotowej identyczne z tym,
które było uprzednio przedmiotem pytania. Jeśli sąd zadaje pytanie w kwestii, która była już
rozstrzygnięta to TS wydaje postanowienie o nieprzyjęciu pytania i wskazuje rozwiązanie.

C-224/01 Kobler vs. Republika Austrii. Odpowiedź TS, że taka sprawa już była. NSA
wycofał pytanie, ale wydał orzeczenie zupełnie przeciwne. Dotyczyło powództwa
odszkodowawczego za niewykonanie zobowiązań, jakie leżą na państwie. Nie była to res
iudicata, bo Kobler procesował się z Uniwersytetem, a pozywał Austrię (różne podmioty), a
sprawa miała inny charakter (roszczenie odszkodowawcze). Czy państwo członkowskie
ponosi odpowiedzialność za błędne zastosowanie prawa UE przez sądy- TS uznał, że tak, jeśli
są spełnione 3 warunki:
1. naruszony przepis musi przyznawać prawa podmiotom prywatnym (prawo do
niebycia dyskryminowanym w wypłacie dodatków- swoboda przepływu
pracowników)
2. naruszenie musi być wystarczająco poważne- duże znaczenie, bo porusza
problem niezawisłości sędziów
3. musi zaistnieć szkoda

18
 4. * odpowiedź tylko do wyroków ostatniej instancji!
TS: co do zasady odpowiedzialność odszkodowawcza państwa za orzeczenie sądu
obowiązuje, ale w tej sprawie błąd nie był rażący i nie zasądzone odszkodowania.
o Acte Clair- sprawy nie budzące wątpliwości. Jeśli przepisy nie budzą
wątpliwości, to nie ma obowiązku zwracania się z pytaniem- clara non sunt
interpretanda.

283/81 CILFIT. Właściwy sposób zastosowania prawa UE może być tak oczywisty, że nie
będzie miejsca na uzasadnione wątpliwości co do wyjaśnienia kwestii powstałych podczas
postępowania
• Podstawy odmowy wydania wyroku przez TS:
o Gdy dana sprawa została już wcześniej rozstrzygnięta
o Sprawy irrelewantne dla wyroku

104/79 Foglia vs. Novello. Zgodność z prawem UE podatków obowiązujących we Francji.

Zdaniem TS nie było sporu między stronami, spór był pozorny i sfabrykowany, by
sprowokować TS do wydania wyroku. Stronom zależało, by rozwiązanie orzekł TS, żeby
innym pokazać, jak sprawa ma być rozwiązana. Musi być autentyczny spór
o Czas

C-302/04 Ynos vs. Varga (Węgry). Spółka pośrednicząca w handlu nieruchomościami

zawarła umowę z osobą fizyczną (przed akcesją Węgier). Dyrektywy dotyczące
niedozwolonych klauzul. Czy można zadać pytanie do stanu faktycznego sprzed akcesji?- sąd
na podstawie art. 267 ma prawo wystąpić z zapytaniem w jakiejkolwiek sprawie, sprawa
dotyczy sytuacji, która może się zdarzyć/ rozwiązać w przyszłości. TS jest właściwy do
dokonania wykładni dyrektywy tylko w takim zakresie, w jakim dotyczy jej stosowanie w
nowym państwie członkowskim od momentu przystąpienia go do UE- czyli w tym wypadku
nie.
o Sprawa czysto wewnętrzna (której okoliczności faktyczne ograniczone są
jedynie do jednego państwa członkowskiego- nie ma żadnego elementu obcego
i wydaje się, że w tej sprawie prawo UE nie znajduje zastosowania). Sprawa
Dzodzi. TS orzekł, że sąd krajowy może zadać pytanie nawet jeśli w sprawie
nie ma elementu obcego ani nie dotyczy wykładni prawa UE, jeśli może ono
mieć wpływ na stosowanie prawa UE w przyszłości.
• Skutki orzeczenia prejudycjalnego
o Formalnie- Inter partes- wiąże strony w konkretnym postępowaniu (vs.
Doktryna acte eclaire)
o Temporalnie- ex tunc- regułą jest, że sąd dokonując wykładni mówi jak
należało akt rozumieć. Ex nunc- jak interpretować od wydania wyroku.
Przesłanki: ryzyko poważnych konsekwencji finansowych retroaktywnego
przyjęcia. Jeśli błąd w wykładni był popełniony w dobrej wierze (np. mógł być
usprawiedliwiony mylącym stanowiskiem organów unijnych).
61/79 Denkauit

43/75 Defrencu vs. Sabena. Dyskryminacja ze względu na płeć pracownika w wynagrodzeniu

(stewardessa a stewardzi). Pytanie prejudycjalne czy art. 147 jest bezpośrednio skuteczny.
Argumentacja- katastrofalne skutki dla gospodarki państw członkowskich i aby TS ograniczył
się do ex nunc, TS się przychylił!

P 37/05- sprawa w TK

19
Czy wojewódzki sąd administracyjny może zwrócić się do TK w sprawie zgodności ustawy z
traktatem. Art.188 konstytucji. Lepiej do TS- TK uznał, że jest niewłaściwy do badania tej
sprawy. (*sprawa Siemental) TS uznał, że sąd krajowy ma obowiązek stosować to prawo, nie
będąc zmuszonym zadawać pytanie prejudycjalne do TK czy TS. Art. 180 konstytucji-
sędziowie podlegają konstytucji i ustawom, w razie wątpliwości mogą zwrócić się do TK, ale
nie mogą odmówić zastosowania tych przepisów. TK rozróżnił 2 sfery:
• Stosowanie prawa- konkretnej normy w indywidualnej sprawie. Jeśli sąd nie ma
pewności co do treści normy prawa krajowego to ma prawo i obowiązek odmówienia
zastosowania normy prawa krajowego, jeśli pozostaje ona w kolizji z normą prawa
UE. Jeśli zaś sąd ma wątpliwości co do treści prawa UE to ma obowiązek zadać
pytanie prejudycjalne TS
• Obowiązywanie prawa- odmowa zastosowania przepisu krajowego w konkretnej
sprawie nie jest tożsama z orzeczeniem, że przepis nie obowiązuje. Takie kompetencje
są wyłączne dla TK na podstawie art.188 konstytucji. Przepis zatem nadal obowiązuje
i może być stosowany np. w zakresie przedmiotowym nie objętym prawem UE (np.
sprowadzanie samochodów z Ukrainy).
Ze względu na to rozróżnienie- brak konieczności zwracania się do TK z pytaniem
dotyczącym zgodności prawa krajowego z prawem UE nawet, jeśli sąd zamierza odmówić
zastosowania tej normy prawa krajowego. TS decyduje, czy ustawa koliduje z prawem UE.
Kompetencja sądu krajowego do odmowy zastosowania dotyczy tylko:
• Kolizji prawa krajowego z prawem UE (traktaty europejskie i ratyfikowane umowy
międzynarodowe, nie z konstytucją!)

VI OCHRONA PRAW PODSTAWOWYCH W UE:

Grundrechte- Prawa Człowieka
• Deklaracja ONZ 1948- Powszechna deklaracja praw człowieka (1948)- o charakterze
niewiążącym;
• Lata 60. pakt praw politycznych i społeczno- gospodarczych- konwencje- ONZowski
system ochrony praw człowieka, główny organ Komitet Praw Ochrony Człowieka
• Rada Europy- organizacja Praw Człowieka
o Regionalne systemy praw człowieka: Europejska konwencja o ochronie praw
człowieka i podstawowych wolności (4.11.1950) i protokoły do niej dodawane
▪ Wprowadziła mechanizmy proceduralne: ETPCzł w Strasburgu (każdy
może skierować skargę w razie łamania jego praw przez władze
krajowe)- tzw. Strasburski system ochrony praw człowieka, poza Unią
Europejską
▪ ETS w Luksemburgu w ramach Unii Europejskiej- lata ’70 zaczął
interpretować tzw. Prawa podstawowe ujęte w traktatach (prawo
pierwotne), głównie prawa wolności gospodarczej, później otwarcie
ogólnie na prawa jednostki
▪ ’92 traktat z Maastricht Unia opowiada się za ochroną praw jednostki
tak jak w EKPCiPW
▪ 2000 uchwalenie Karty Praw Podstawowych- będzie stosowana przez
ETS i sądy krajowe, powinna być interpretowana w zgodzie z
EKPCiPW- jednolita ochrona praw człowieka w Europie (*protokół
brytyjski:UK, Irlandia i Polska- ich obywatele nie mogą dochodzić
swoich roszczeń w oparciu o postanowienia KPP przed ETS)
Zanim UE wprowadziła regulacje obowiązywał system ochrony przewidziany w
konstytucjach państw członkowskich. Wspólnoty były zorientowane początkowo tylko na

20
cele gospodarcze. Problemy pojawiły się w styku obywateli i wspólnot, ich źródłem były
głównie postępowania sądowe, krajowe, w których stosowano prawo UE. Zaczęło się od
prawa własności vs. Wspólna polityka np. rolna. TS długo odrzucał sprawy, w których
chodziło o łamania praw człowieka, tłumacząc się brakiem podstaw do rozstrzygania w tej
sprawie- traktaty nie przewidują praw podstawowych.
*”Problemy pojawiają się tam, gdzie są Żydzi”- Tomczak

29/69 Stander vs. Miasto Ulm- koniec lat 60. Prawo wspólnotowe przewidywało program z
zakresu pomocy społecznej, sprzedaż produktów spożywczych po niższej cenie dla
uprawnionych do tego. Problem: na kwitach upoważniających do odbioru imię i nazwisko
uprawnionego. Kombatant Stander uznał, że to naruszyło jego godność, pozwał gminę Ulm,
która zarządzała programem. Sąd krajowy zwrócił się z pytaniem prejudycjalnym do TS,
który uznał, że problem aktu wspólnotowego leżał w złym tłumaczeniu przez Niemców, gdyż
chodziło o dane potrzebne do identyfikacji personalnej, nie koniecznie imię i nazwisko. Ten
akt nie zawiera niczego, co mogłoby naruszyć podstawowe prawa człowieka, należące do
ogólnych zasad prawa wspólnotowego i chronione przez TS!!! Orzeczenie było
przełomowym, TS uznał się po raz pierwszy za właściwy w ochronie praw człowieka i uznał,
że te prawa należą do ogólnych zasad prawa wspólnotowego (pojawiają się w rezultacie
wykładni i orzecznictwa TS).

11/70 Internationale Handelsdeselschaft (zasada pierwszeństwa). Obowiązek złożenia

depozytu przez eksporterów zboża. Gdyby nie dostarczyli umownej ilości to te depozyty
przepadały. Kwestionowana niezgodność rozporządzenia z niemiecką konstytucją- naruszenie
prawa własności i swobody działalności gospodarczej. TS nie zgodził się z zarzutem, ale
stwierdził, że ochrona praw podstawowych należy do zadań TS. Źródłem inspiracji dla TS
są konstytucyjne tradycje wspólne państwom członkowskim. Wspólnota też chroni
prawa podstawowe jak konstytucja niemiecka, ale w świetle celów wspólnoty (tu:
stabilizacja podaży). Wybiera ochronę wartości tej drugiej.

44/79 Hauer vs. Rheinland- Pfalz. Pani Hauer chciała założyć winnicę, ale w Nadrenii-
Palatynacie obowiązywał zakaz zakładania nowych winnic- wspólna polityka rolna i
rozporządzenia i decyzje. Spór o zakaz założenia winnicy. Naruszenie praw podstawowych-
prawa własności. TS: zakwestionowane przepisy sa zgodne z prawem UE, ograniczenie jest
proporcjonalne, właściwe ze względu na inny ważny cel, który wspólnota chce osiągnąć.
Źródłem inspiracji dla formułowania zakresu praw podstawowych są umowy
międzynarodowe w zakresie ochrony praw człowieka, których sygnatariuszami są
państwa członkowskie- I protokół do EKPCiPW dotyczy ochrony własności.

Potrzeba stworzenia samodzielnego katalogu praw podstawowych UE. Opcją było

przystąpienie Wspólnoty do któregoś z już istniejących systemów (np. Europejskiej
Konwencji). Traktaty nie mówiły o tym, czy Wspólnota może przystąpić, ale TS uznał, że nie
(Rada zwróciła się do TS o opinię, która jest wiążąca 2000/94). Powołano konwent składający
się z przedstawicieli UE, państw członkowskich i środowisk naukowych. Przygotował
dokument Karty Praw Podstawowych UE- rozbudowany katalog praw człowieka, zawierał
również relatywnie nowe jak zakaz klonowania, praktyk eugenicznych, itp. Państwa
członkowskie nie chciały przyjąć karty, ze względu na wiązanie się kolejnymi obowiązkami,
to na nich ciąży ochrona tych praw. Obawiały się również orzecznictwa TS- dużej doniosłości
dla systemów prawnych jaką ma wykładnia TS. Przyjęta jako porozumienie
międzyinstytucjonalne UE (Rada, Komisja i Parlament) w Nicei. Akt wiążący organy Unii, a

21
nie źródło praw i obowiązków dla obywateli. Dalsze rozwiązania to traktat konstytucyjny,
który nie wszedł w życie.

Traktat z Lizbony- Karta w nim zawarta, moc wiążąca i upoważnienie UE do przystąpienia

do Europejskiej Konwencji.
Protokół brytyjski- Wielka Brytania chciała gwarancji, że Karta nie stanie się źródłem
powstania nowych i nieoczekiwanych praw np. przez wykładnię TS i że nie będzie wychodzić
za ówczesny stan ochrony. Wynikało to z obawy, że rozbuduje ona w ten sposób katalog praw
socjalnych.
Polska przyłączyła się przez kwestie moralności publicznej (w tym definicja rodziny) i
obawa, że wzmocni sytuację prawną środowisk rewindykacyjnych w Niemczech. W efekcie
otrzymano protokół 30 do Traktatu z Lizbony.
Art.6 TUE- Karta to dokument prawa pierwotnego na równi z traktatami, postanowienia karty
nie rozszerzają kompetencji Unii zawartej w traktatach, zgodnie z postanowieniami ogólnymi
(nie tworzy nowych kompetencji). Przyznaje Unii prawo do przystąpienia do Europejskiej
Konwencji (na podstawie umowy międzynarodowej zawartej przez Unię z państwami-
stronami Konwencji; w wyniku przystąpienia nie mogą zostać naruszone kompetencje Unii).
Ust.3 był już w traktacie z Maastricht- zasady ogólne prawa i słuszność linii orzeczniczej TS.
• Nie rozszerza kompetencji UE określonych w traktatach
• Prawa podstawowe zawarte w karcie muszą być interpretowane zgodnie z
postanowieniami tytułu VII Karty
• Interpretacja ich musi być zgodna z postanowieniami EKPCz

OBYWATELSTWO UE- art.20 TFUE. Każda osoba mająca przynależność państwa

członkowskiego. Ma charakter dodatkowy w stosunku do krajowego obywatelstwa, nie
zastępując go. Po raz pierwszy wprowadzone w 1991 przez Traktat z Maastricht. Pochodne w
stosunku do obywatelstwa państwa członkowskiego. Wzmocnienie identyfikacji obywateli
państw członkowskich z Unią, kreowanie pewnej tożsamości. Walor politycznej koncepcji.
Nie niesie istotnej wartości normatywnej.

Prawa:
• Swobodne przemieszczanie się i przebywanie na terytorium państw członkowskich z
zastrzeżeniem ograniczeń i warunków ustanowionych w traktatach i prawie
pochodnym. Wcześniej przysługiwało jako uprawnienie dodatkowe w związku ze
swobodnym przepływem pracowników. Art. 21 nie wprowadza nowej wartości,
powtarza wcześniejsze uprawnienia. Odtąd mówi się też o swobodzie przepływu
obywateli UE.
• Art.22 bierne i czynne prawo wyborcze w wyborach lokalnych i do PE dla mających
miejsce zamieszkania w innym państwie członkowskim
• Art.23 uprawnienie do korzystania z ochrony dyplomatycznej i konsularnej dla
każdego obywatela UE na terytorium państwa trzeciego, gdzie państwo członkowskie
pochodzenia nie ma swojego przedstawicielstwa.
• Prawo składania petycji do PE, zwracania się do RPO UE i z zapytaniem do instytucji
(prawo otrzymywania odpowiedzi w języku ojczystym)

SWOBODY
Funkcją swobód jest niwelowanie różnic w reżymach prawnych państw członkowskich.
Zasadniczy element Wspólnego Rynku. Nie mogą być uznawane za typowe normy
„wolnościowe”, które określonym w nich podmiotom prywatnym przyznają pewne prawa

22
podmiotowe, ale za normy kompetencyjne, które nakazują/zakazują Unii i państwom
podejmowania pewnych działań. Swobody stały się prawami podmiotowymi stopniowo
dzięki TSUE, który uznał, że przepisy te wywołują skutek bezpośredni w dziedzinach
objętych zakresem przedmiotowym tych swobód. Swobody są swobodami gospodarczymi,
przedmiotem ich ochrony jest działalność o charakterze gospodarczym. Nie mają charakteru
absolutnego, przewidują wyłączenia i ograniczenia, które mogą wprowadzać państwa
członkowskie. Nie jest dopuszczalne interpretowanie pojęć o specyficznie wspólnotowym
charakterze w kontekście krajowego porządku. Art. Zawierające swobody wywołują skutek
bezpośredni (orzecznictwo TSUE), uprawnione osoby mogą powołać się na te przepisy
przeciw państwom (własnemu i przyjmującemu), pod warunkiem, że sytuacja nie jest czysto
wewnętrznym. Ograniczony zakres podmiotowy do obywateli państw członkowskich.
Personalne swobody traktatowe chronią w równym stopniu podmiot świadczący i odbiorcę
świadczeń.

Zakazane jest stosowanie środków (i zaniechań władzy ustawodawczej, wykonawczej i

sądowniczej) krajowych dyskryminujących lub stanowiących niedozwolone ograniczenia
swobodnego przepływu towarów, osób, kapitału, usług. Środek krajowy narusza normy
traktatowe nawet wtedy, gdy faktyczne skutki tego naruszenia są minimalne.

Teorie wyjaśniające istotę swobód:

• Zakaz dyskryminacji
• Zakaz podwójnego standardu- zgodnie z regułą Cassis de Dijon towary
wyprodukowane i dopuszczone do obrotu w jednym państwie członkowskim mogą
być wprowadzone do obrotu w innym
• Zakaz przeszkód w dostępie do rynku- dotyczy w równym stopniu wszystkich
swobód.. utrudniać lub uniemożliwiać dostępu mogą przepisy państwa pochodzenia
jak i przyjmującego.

Ograniczenia swobód-:
• Expresis verbis- wspólnym celem wyjątków jest umożliwienie państwom odstępstw
od swobód traktatowych dla zapewnienia ochrony pewnych interesów, ważenia
między potrzebami rynku wspólnego a innymi interesami. Środki krajowe muszą być
usprawiedliwione. Te wyjątki są interpretowane ścieśniająco, ich lista jest
wyczerpująca. Nie mają zastosowania, gdy są usprawiedliwione ze względów czysto
gospodarczych, muszą być zgodne z prawami podstawowymi.
• Określone w orzecznictwie TSUE- klauzule usprawiedliwiające odstępstwa.
Fundamentalna sprawa Cassis de Dijon, wynikające z różnic w uregulowaniach
państw przeszkody w handlu wewnątrzwspólnotowym mogą być utrzymane, jeśli są
niezbędne dla spełnienia koniecznych wymagań. Otwarty katalog klauzul. Poszerzaniu
zakresu swobód wspólnotowych towarzyszyło poszerzanie zakresu klauzul
usprawiedliwiających ograniczenia tych swobód. Ograniczenia mogą być
usprawiedliwione tylko wtedy, gdy środki krajowe są proporcjonalne- 3 elementy: czy
środek krajowy jest odpowiedni, konieczny, rozsądny (proporcjonalny w ścisłym
sensie). Środek jest odpowiedni, gdy w danych warunkach gwarantuje osiągnięcie
zamierzonego celu., konieczny, gdy brak alternatywnych równie efektywnych
środków krajowych, rozsądny, gdy zamierzony cel jest wystarczająco poważny w
stosunku do naruszenia.

Harmonizacja- jeden z podstawowych instrumentów służących urzeczywistnieniu celów UE.

Jest komplementarna w stosunku do swobód. Wszelkie przeszkody w utworzeniu wspólnego

23
rynku, które nie mogą być usunięte przez zastosowanie przepisów o swobodach, powinny być
eliminowane w drodze harmonizacji prawa zgodnie z zasadą, że im mniejszy zakres ochrony
przewidziany w przepisie tym szerszy zakres harmonizacji. Państwo może się uchylić od
stosowania środka harmonizacyjnego w dwóch wypadkach: ze względu na art.36 TFUE lub
ochronę środowiska albo środowiska pracy konieczne jest dalsze utrzymanie przepisów
krajowych; ze względu na ochronę środowiska lub ochronę środowiska pracy wprowadzić
przepisy krajowe oparte na nowych naukowych dowodach w celu rozwiązania problemów
powstania łych po przyjęciu środka harmonizacyjnego

Wzajemne uznawanie- towar/usługa będące w legalnym obrocie jednego państwa mogą i

muszą być dopuszczone do rynku innego państwa członkowskiego. Zasada opiera się na
zdecentralizowanym systemie uznawania standardu. Nie jest metodą harmonizacji prawa, ale
techniką zmierzającą do usuwania przeszkód w handlu. Państwo musi być otwarte na system
prawny i praktykę państwa pochodzenia.

WSPÓLNY RYNEK I RYNEK WEWNĘTRZNY A SWOBODY:

Podstawą Wspólnego Rynku jest unia celna- zniesienie ceł i zakaz stosowania opłat o skutku
podobnym do cła oraz ustanowienie wspólnej taryfy celnej. W traktatowej koncepcji
wspólnego rynku kluczowe miejsce zajmują swobody wspólnotowe, które mają zapewnić
usuwanie przeszkód w swobodzie przepływu towarów i innych czynników produkcji.
Przeszkodami są bariery w handlu (np. kontrole celne), techniczne (np. zróżnicowanie
standardów prawnych w stosunku do jakichś wymogów) i fiskalne (zróżnicowane stawki
VAT)
Wspólny Rynek- eliminacja wszystkich przeszkód w handlu wewnątrz wspólnotowym w
celu połączenia rynków krajowych w jednolity powodująca powstanie warunków
najbliższych tym, jakie panują na ‘czysto’ wewnętrznym rynku. Nie tylko handlowcy, ale i
osoby prywatne zawierające transakcje handlowe przekraczające granice powinny mieć
możliwość korzystania z dobrodziejstw tego rynku. To pojęcie traktatowe, choć nie ma
definicji legalnej, ale jest w orzecznictwie. Jest zarazem celem jak i środkiem do ich
osiągnięcia Wspólnoty. Charakteryzują go: wolność rynkowa, równość rynkowa (równe
warunki dostępu do rynku) i system niezakłóconej konkurencji. Pojęcie obejmuje oprócz
swobód również unię celną, politykę handlową z państwami trzecimi, politykę rolną,
rybołówstwa i transportową i system niezakłóconej konkurencji. W rzeczywistości jest
uzależniony również od polityki społecznej.

Rynek Wewnętrzny- obszar bez granic wewnętrznych, na którym zagwarantowany jest

swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału. Obejmuje 3 elementy. Brak granic
wewnętrznych między państwami członkowskimi- zobowiązuje Unię i państwa członkowskie
do usunięcia wszelkich barier fizycznych na granicach państw członkowskich.
Zagwarantowanie czterech swobód wspólnotowych. Zgodnie z przepisami traktatu.

Rozgraniczenie między WR i RW jest sporne. Wg niektórych pojęć wspólny rynek jest

etapem przejściowym do rynku wewnętrznego. Wg innych zakres przedmiotowy wspólnego
jest szerszy niż wewnętrznego, ponieważ wspólny obejmuje oprócz swobód też politykę
konkurencji, rolną, transportową, podatkową.

SWOBODA PRZEPŁYWU TOWARÓW:

24
Unia celna- zniesienie granic celnych między państwami członkowskimi i wprowadzenie
wspólnej zewnętrznej taryfy celnej. Zastąpienie ustawodawstw narodowych wspólnotową
regulacją celną i wspólną polityką handlową w stosunku do państw trzecich. Celem
zlikwidowania wszelkich przeszkód faktycznych i prawnych. Wspólna Taryfa Celna-
rozporządzenia Rady, wyklucza nakładanie przez poszczególne państwa członkowskie też
opłat o skutku równoważnym do ceł w obrocie z państwami trzecimi.

UE to przede wszystkim strefa wolnego handlu, w ramach której zniesiono przeszkody typu
cła, ograniczenia ilościowe itp. Unia celna sprawia, że jest też jednolitym podmiotem na
zewnątrz.

Towar:
• produkty pochodzące z państw członkowskich (np. oscypek). Kodeks celny zawiera
szczegółowe przepisy dotyczące reguł pochodzenia np. ile komponentów unijnych,
żeby produkt uznać za pochodzący z Unii. Co do zasady jest to produkt wytworzony
z produktów mineralnych/rolnych wydobytych/wyhodowanych na terytorium państwa
członkowskiego (również półprodukty i odpady produkcyjne).
• Produkty pochodzące z państw trzecich, które znajdują się w swobodnym obrocie
państw członkowskich. Art. 29 TFUE- jeśli dopełniono wobec nich wszelkich
formalności i opłacono wszelkie wymagane cła i opłaty
o Pochodzenie uprzywilejowane- może wynikać z umów międzynarodowych
zawartych przez UE
• Traktat nie podaje definicji towaru, a jest ona ważna ze względu na zakres swobody
(pojęcia traktatowe interpretuje się jednakowo na terenie całej Unii!).
• Pochodzenie- towar został wytworzony w tym obszarze celnym, w którym nastąpiło
ostatnie uzasadnione technologicznie przetworzenie w wyspecjalizowanym w tym
celu zakładzie produkcyjnym. Przetworzenie może nadać nowe pochodzenie, jeśli
zwiększyło wartość produktu końcowego o ponad 50% w stosunku do produktów
wyjściowych lub było związane z wykorzystaniem ponad 50% nowych części,
pochodzących z państwa, w którym nastąpiło przetworzenie. Często naginane
szczególnie przez firmy dalekowschodnie- tzw. Rozporządzenie śrubokrętowe-
czynności, które w żadnej sytuacji nie nadają pochodzenia np. proste
skręcanie/złożenie części, odkurzenie, smarowanie, opakowywanie, przekręcanie
tabliczek informacyjnych.
• TS: wszelkie produkty mające wartość wymierną w pieniądzu i mogące stanowić
przedmiot transakcji handlowych rozciąga się na energię elektryczną, gaz,
śmieci. *sprawa KE vs. Włochy- nałożenie na wywożone z Włoch dzieła sztuki
specjalną opłatę. Również monety wycofane z użytku.

Ograniczenia przepływu towarów (przepisy bezpośrednio skuteczne):

• Cła- opłata nałożona przez państwo na produkt z związku z przekraczaniem przez
niego granicy. Ma charakter zbliżony do podatku (nie wiąże się z nim świadczenie
ekwiwalentne ze strony państwa). Zniesione między państwami członkowskimi.
Pobierane od towarów importowanych z państw trzecich na podstawie wspólnej taryfy
• Opłaty równoważne do ceł- art. 30 TFUE zakazuje ich wprowadzania. TS:
wszelkiego rodzaju opłaty nakładane jednostronnie przez państwo na produkty
wspólnotowe w związku z przekroczeniem przez nie granicy na podstawie
przepisów innych niż taryfa celna i przepisy podatkowe.

25
24/68 KE vs. Włochy- wprowadziły tzw. Opłaty statystyczne pobierane od towarów przy
wywozie i przywozie. Była ona minimalna dla celów statystycznych (finansowanie badań
statystycznych dotyczących obrotu towarowego, miał służyć i eksporterom i importerom).
Nie miała charakteru dyskryminującego, służy wolnemu rynkowi. Komisja twierdzi, że to
środek równoważny do ceł. TS: jakakolwiek opłata, choćby najmniejsza i jakikolwiek jest jej
cel lub sposób pobierania/nakładania bez różnicy na towary krajowe i zagraniczne z powodu
przekroczenia przez nie granicy, nie będąca cłem stanowi opłatę o skutku równoważnym do
ceł, nawet gdy nie jest nałożona w interesie państwa, nie ma charakteru dyskryminacyjnego i
protekcjonistycznego, a towar, na który została nałożona nie konkuruje z żadnym towarem
krajowym. Stanowi bowiem przeszkodę w swobodnym przepływie towarów. [sic!]
• Ograniczenia ilościowe- w przywozie/wywozie. Ograniczenia absolutne liczby lub
ilości nakładane przez państwa członkowskie na towar określony. Środki (ustawy,
rozporządzenia, przepisy administracyjne, praktyki administracyjne, inne akty
pochodzące od władz publicznych), które prowadzą do uniemożliwienia
przywozu towarów, możliwego w sytuacji, gdyby tych środków nie było, a także
takie, które przywóz utrudniają lub zwiększają jego koszty.
• Środki o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych
8/74 Dassonville, postępowanie karne, sprawa belgijska. Sprzedaż alkoholi w Belgii. Zakup
whisky szkockiej we Francji. Przepisy belgijskie wymagają, aby importowane produkty
posługujące się nazwą związaną z miejscem pochodzenia muszą mieć certyfikat pochodzenia
wydany przez ten kraj. Oni wprowadzili whisky bez certyfikatu, bo zakupioną we Francji. TS:
wszystkie przepisy państwa członkowskiego, które mogą ograniczyć bezpośrednio lub
pośrednio rzeczywiście lub potencjalnie handel wewnątrz wspólnoty należy uznać za środki o
skutku podobnym do ograniczeń ilościowych- formuła Dassonville.

120/78 Cassis de Dijon- likier francuski z porzeczek, zawierający 16-22 % alkoholu. Próba
wprowadzenia go na rynek niemiecki. Regulacja, że mogą być sprzedawane likiery owocowe
o minimalnym stężeniu 25%- TS uznał, że jest to środek równoważny do ograniczeń
ilościowych. Zasada wzajemnego uznania standardów- każdy towar legalnie wytwarzany
w państwie członkowskim powinien być dopuszczony do obrotu swobodnego we wszystkich
pozostałych państwach członkowskich (standard najniższy staje się obowiązującym
powszechnie). Zasada wymogów imperatywnych- każde państwo może wprowadzić pewne
ograniczenia swobody obrotu towarowego, powołując się na ważny i uzasadniony interes
publiczny, rzetelność transakcji handlowej, ochronę konsumenta. Podlegają każdorazowo
kontroli TS i nie mogą mieć charakteru dyskryminacyjnego, muszą dotyczyć tak samo
produktów krajowych i zagranicznych (np. ochrona środowiska, praw podstawowych i inne).
Nie mogą prowadzić do naruszenia zasad proporcjonalności, konieczności i
niezbędności. Dzięki zasadzie wzajemnego uznania standardów można było odejść od
harmonizacji prawa. Zamiast wydawać szczegółowe dyrektywy, wydaje się dyrektywy
ramowe precyzujące jedynie podstawowe warunki.
Zasada rozsądku- rule of reason

121/85 Conegate vs. urząd celny Wielkiej Brytanii. Import nadmuchiwanych manekinów o
charakterze erotycznym zabroniony do UK, argumentowane tym, że jest to gorszące, ochroną
moralności publicznej, choć nie obejmowało to produktów produkcji brytyjskiej. TS: jeśli
takie produkty są produkowane i dopuszczone do obrotu w danym państwie nie można wtedy
zakazać ich importu, powołując się na przesłanki z art. 36 TFUE.

145/89 Torfaen B&Q (hrabstwo Walii vs. Sklepy z asortymentem DIY). W Anglii zabroniona
jest sprzedaż na większą skalę w niedzielę- B&Q naruszył ten zakaz. Celem zakazu handlu w

26
niedzielę jest ochrona pracowników, tradycji, życia rodzinnego. TS: potwierdził, że przepisy
nie mają charakteru dyskryminującego, stosuje się je do produktów krajowych i
zagranicznych i nie stanowi środka o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych.
• Opodatkowanie dyskryminacyjne- zakaz. Opłaty, które w zróżnicowany sposób
traktują podobne towary zagraniczne i krajowe, chroniąc te ostatnie albo te, które
chronią towary krajowe, które nie są podobne w ścisłym znaczeniu, ale mogą być
wykorzystywane zastępczo (opodatkowanie protekcjonistyczne). Różnica między
opodatkowaniem a cłem leży w przedmiocie. Tu zarówno towary importowane jak i
krajowe.
• Opodatkowanie towarów podobnych- towary są podobne, jeśli są klasyfikowane w
taki sam sposób z punktu widzenia regulacji podatkowych, celnych lub
statystycznych. Towary są podobne jeśli zaspokajają te same potrzeby użytkownika i
tym samym mogą być używane zamiennie.
Hansen&Balle firma wytwarzała alkohole na bazie rumu z Ameryki Łacińskiej i Gwadelupy
(terytorium zamorskie Francji). Cło nałożone w wysokości 20% wyższej niż na alkohole
produkowane z surowców krajowych. TS: szczególne zasady opodatkowania powinny być
identyczne zarówno dla towarów krajowych jak i innych państw członkowskich. Zakaz
dyskryminacji podatkowej dotyczy nie tyle towarów identycznych, ile zbliżonych
rodzajowo.

KE vs. Grecja. Dwie stawki podatkowe na alkohol. Stawka niższa dotyczyła alkoholi
produkowanych w Grecji (likiery, ouzo, brandy), wyższa obejmowała dżin, whisky, rum. TS
uznał, że wszystkie trunki są towarami podobnymi. Mimo że nie różnicowane bezpośrednio
ze względu na pochodzenie. Również sprawa Francji i samochodów wyposażonych w
silniejsze silniki, których we Francji nie produkowano.
• Opodatkowanie protekcjonistyczne- nie występuje bezpośrednie podobieństwo
między towarami zagranicznymi i krajowymi, ale mogą ze sobą konkurować.
Uzupełnienie opodatkowania dyskryminacyjnego. Obejmuje konkurencje rzeczywistą,
potencjalną i częściową. Pomiędzy porównywanymi towarami musi istnieć element
łączący. Opodatkowanie musi być zróżnicowane. Dodatkowo trzeba udowodnić, że
celem jego wprowadzenia była właśnie ochrona określonego towaru krajowego.
Bada się tutaj praktyczne skutki regulacji.
Wino i piwo- podatek od napojów alkoholowych nałożony w Wielkiej Brytanii, wino było
obciążone w dużo większym stopniu niż piwo. TS uznał, że są to towary podobne, bo mogą
być konsumowane zamiennie. Piwo w dużej mierze produkowane w Wlk. Brytanii a wino
sprowadzane z Francji, TS uznał, że ma to na celu ochronę produkcji krajowej i że jest to
niezgodne. Podobnie w sprawie dotyczącej koniaku i whisky. Stwierdził, że podobieństwo
leży w podobnej zawartości czystego alkoholu i zbliżonego reżimu wytwarzania
polegającemu na prażeniu surowców wyjściowych.

C-267/91 Keck i Mithouard - zakaz sprzedaży ze startą- po cenach niższych niż hurtowa w
sprzedaży detalicznej. Zdecydowali się na sprzedaż ze stratą, bo klienci kupowali taniej w
Niemczech. Celem zakazu była ochrona konkurencji, we Francji był zakaz bezwzględny. Jest
to środek równoważny do ograniczeń ilościowych. TS rozróżnił dostęp towarów
zagranicznych do rynku krajowego (mające charakter dyskryminacyjny), a regulacje
dotyczące sposobów sprzedaży i reklamy, które w jednakowy sposób nakierowane są na
towary krajowe i zagraniczne, a także wiążą wszystkich sprzedawców. Odszedł od
dotychczasowej linii orzeczniczej. Reguły podzielił na dotyczące produktów (wymagania,
opakowanie, skład, kształt, waga, itp.) i dotyczącą form sprzedaży (nie stosuje się definicji
ze sporu Dassonville, przepisy nie mogą mieć charakteru dyskryminującego). Zgodnie z tym

27
francuska ustawa o zakazie nie jest niezgodna z traktatem. Jako środki ograniczające, a w
niektórych przypadkach wyłączające dostęp do towarów do rynku traktowane są takie
środki, które dotyczą towarów jako takich np. ich składu, kształtu, wagi, itp. Natomiast
jako środki dotyczące rozpowszechniania, dystrybucji, reklamy towaru określane są
takie środki, które produktu jako takiego dotyczą jedynie pośrednio. Nie wpływają one
na dopuszczenie towaru na rynek, mogą je jedynie poddawać ograniczeniom handlu.
Pojęcie to będzie stosowane również do środków określających sposoby postępowania z
towarami już znajdującymi się na rynku, pod warunkiem, że będą one stosowane wobec
wszystkich towarów (krajowych i zagranicznych).

C-292/92 Hunermund vs. Rada Aptekarska Baden- Wurtemberg. Przepisy zakazujące

reklam parafarmaceutyków (wszystko pomiędzy zdrową żywnością a lekami) poza terenem
aptek. Zalicza się to do reguł dotyczących form sprzedaży. Zakaz nie jest zatem niezgodny z
traktatem- nie jest to środek o skutku równoważnym.

C-391/92 KE vs. Grecja- zakaz sprzedaży mleka w proszku poza terenem aptek- również
zgodne z traktatem.

C-315/92 Clinique. W Niemczech zakazano sprzedaży tych kosmetyków, bo po niemiecku

Klinik znaczy szpital i mogłoby wywołać mylące skojarzenia o leczniczych właściwościach
produktu. Zgodnie z regułą Dassonville niezgodne z traktatem- TS przyjął teorię o
rozsądności konsumenta.

12/83 Campus Oil- ograniczenia importu- 1/3 importowanego rocznie paliwa musi być z
irlandzkiej rafinerii. Ograniczenia handlu- środek o charakterze ograniczeń ilościowych.
Irlandia podnosiła, że posiadanie rafinerii konieczne jest dla bezpieczeństwa energetycznego
(element bezpieczeństwa publicznego z art.36). TS uznał, że są to ograniczenia związane ze
sprzedażą i, że jest zgodny z traktatem.

178/84 KE vs. Niemcy dotyczące niemieckiej ustawy o czystości piwa. Zakaz sprzedaży piwa
na terenie Niemiec, które zawiera konserwanty. Reguła dotyczy produktów, jest
dyskryminacją pośrednią. Niemcy próbowały podnieść, że jest to ochrona konsumenta- jego
zdrowia- wymóg imperatywny. TS uznał, że wykracza to poza proporcjonalność, bo w innych
produktach na rynku niemieckim konserwanty są dopuszczone. Nie jest godna ochrony
traktatowej utrwalanie przyzwyczajeń konsumenta. Zamiast zakazu, wystarczy wprowadzić
oznaczenia. Reverse discrimination- dotyczyło to handlu wspólnotowego, tymczasem nie
podlegają regulacjom traktatowym wymogi stosowane do własnych producentów.

C-368/95 Familiapress vs. Bauer. Małe austriackie wydawnictwo i duże niemieckie. Zakaz w
Austrii dodatków darmowych do gazet, Bauer dodał krzyżówki do niemieckiego pisma
„Laura”, które sprzedawano również na rynku austriackim. Dotyczy produktu. Familiapress
się broniła, że jest to ochrona lokalnych gazet i ochrona dywersyfikacji mediów (w Austrii
60% to są dwa wydawnictwa). Wymogi imperatywne nie są katalogiem zamkniętym i TS
się przychylił do tego, że ochrona dywersyfikacji mediów zasługuje na ochronę traktatową,
państwo się może powołać na ten argument, ale test proporcjonalności i tak jest zadaniem TS.

249/81 KE vs. Irlandia ‘Buy Irish’. TS: zakaz wprowadzania środków o skutku
równoważnym do ograniczeń ilościowych nie ogranicza się do norm prawnych, ale
wszelkich też realnych działań państwa. Cel projektu był dyskryminacyjny.

28
265/95 KE vs. Francja. Hiszpania po wejściu do UE stanowiła duży eksport produktów
rolnych- załamanie rynku rolnego we Francji. Rolnicy protestowali (wysypywanie zbóż na
tory, itp.), policja była zawiadamiana, ale nie podejmowała działań, żeby zapobiec tym
incydentom. TS: również zaniechanie podjęcia działań może stanowić środek.

Dopuszczalne ograniczenia swobody przepływu towarów (możliwe tylko ze względu na

pewne interesy publiczne) art. 36 TFUE:
• Ze względu na obyczaje, porządek i bezpieczeństwo publiczne, ochronę zdrowia i
życia ludzi/roślin/zwierząt, ochronę dziedzictwa
artystycznego/historycznego/archeologicznego, własności przemysłowej lub
handlowej.
• Musi być interpretowane restryktywnie, zabronione jest ograniczenie ze względów
gospodarczych
• Każdorazowo posunięcia państw będą podlegały kontroli TS ze względu na dwa
aspekty, a ciężar dowodu zawsze obciąża państwo:
o Ewentualnej, ukrytej, arbitralnej dyskryminacji- testem jest kontrola, czy
podobne środki są stosowane też do podobnych produktów krajowych
o Proporcjonalności, konieczności i niezbędności.

SWOBODA PRZEPŁYWU OSÓB (pracowników, obywateli, członków ich rodzin):

Elastyczna, mobilna, wykształcona siła robocza, która może się swobodnie przemieszczać w
ramach wspólnoty- gwarancją rozwoju. Ma wymiar ekonomiczny, społeczny i polityczny.
Umożliwia zdobycie dochodu, zaspokajając potrzebę wolności przemieszczania się i pobytu
w wybranym państwie. Odnosi się do pracowników, pracodawców, usługodawców,
usługobiorców. Dyrektywa 2004/38/WE w większym stopniu skorelowała swobodę
przepływu osób z obywatelstwem UE. Zmniejszenie znaczenia, czy migrujący jest
pracownikiem, usługobiorcą, itp. Rozwój regulacji dotyczących przepływu osób z państw
trzecich (sytuacja rodzin, statut rezydenta, system zabezpieczeń osób z państw trzecich,
dostęp do zatrudnienia, studiów, itd. Od ’93 traktatu z Maastricht gwarantowana swoboda
przepływu dla obywateli UE.

Polska skorzystała na tym szczególnie. Po jej przystąpieniu panował okres przejściowy (2

lata, okres 3 lat i ewentualnie kolejnych 2 gdy panuje obawa przed istotnym zaburzeniu na
rynku pracy w państwie członkowskim). Z uprawnień nie skorzystała w ogóle Wielka
Brytania, Irlandia, Szwecja. Natomiast Niemcy i Austria wykorzystują cały możliwy czas do
zatrzymania ograniczeń.

Swobodny przepływ osób polega na zakazaniu dyskryminacji ze względu na

obywatelstwo w dziedzinie zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy.
Wyraża się, z zastrzeżeniem ograniczeń podyktowanych względami porządku i
bezpieczeństwa publicznego i zdrowia publicznego, w prawie do przemieszczania się,
pobytu i podjęcia pracy w wybranym państwie członkowskim.

Pracownik- osoba świadcząca pracę za wynagrodzeniem w warunkach podporządkowania

poleceniom pracodawcy. Może realizować się w ramach różnych podstaw prawnych, nie
ograniczając się do wykonywania pracy na podstawie umowy o pracę (sprawa Lewrie- Blum-
nauczyciel stażysta). Jest nim również osoba przejawiająca swoją aktywność zarobkującego
przy okazji świadczenia usług. Dyrektywa 2004/38/WE obejmuje też pracowników

29
niezależnych, pracujących na własny rachunek. Aktywność ma być długotrwała i ciągła, co
do zasady osobista i bez zaangażowania kapitału własnego lub firmy. Obejmuje
zatrudnionych na czas nieokreślony, przejściowo, sezonowo, TS uznaje również piłkarzy
zawodowych (sprawa Bosman), stażystów nauczycielskich, członków wspólnot
wyznaniowych. Aktywność powinna być rzeczywista i efektywna, nawet jeśli dotyczy osób
osiągających dochód poniżej płacy minimalnej. Bez znaczenia są intencje kierujące
migrującym.
66/85 Lawrie- Blum vs. Baden-Wurtemberg. Brytyjka, chciała zostać nauczycielką w
Niemczech. Landy same regulują wymogi dotyczące nauczycieli. Uznaje się go za służbę
cywilną. Kandydaci muszą dostać się i odbyć 2 letni staż i na koniec zdać egzamin. Chciała
się dostać na staż, odmówiono jej ze względu na obce obywatelstwo i powołanie na
administrację publiczną. TS: zasadniczą cechą wykonywania stosunku pracy jest
wykonywanie określonych czynności o pewnej wartości ekonomicznej dla i pod
kierownictwem innej osoby w zamian za wynagrodzenie. Sfera w jakiej są one
wykonywane i rodzaj stosunku prawnego między pracownikiem a pracodawcą są
nieistotne w świetle zastosowania art.45.

Zakres dyskryminacji- ze względu na obywatelstwo. Obejmuje zarówno bezpośrednią jak i

pośrednią. Art.45, rozporządzenie 1612/68- rozwinięcie:
• Zakaz uzależniania podjęcia pracy od decyzji administracyjnej- otwarcie rynku pracy
• Prawo do przyjęcia oferty pracy- pracodawca dokonując wyboru pracowników nie
może dyskryminować ze względu na obywatelstwo. W szczególności są zakazane
ograniczenia ilościowe liczby pracowników pochodzenia cudzoziemskiego, ogłaszanie
specjalnych procedur rekrutacji lub rejestrowania w odniesieniu do pracowników
cudzoziemskich. Dopuszcza się rozróżnienie wynikające z konieczności znajomości
języka, jeśli wymaga jej natura stanowiska pracy.
• Pierwszeństwo do zatrudnienia w stosunku do obywateli państw trzecich
• Po nawiązaniu stosunków pracy zakaz odnosi się do wszystkich warunków
zatrudnienia, przede wszystkim wynagrodzenia, dostępu do szkolenia zawodowego,
korzyści socjalnych.
• Mają prawo do członkostwa w związkach zawodowych (czynne i bierne prawo
wyborcze)
• Równe prawa i korzyści w zakresie mieszkalnictwa- prawo do umieszczenia na liście
mieszkaniowej w regionie, w którym są zatrudnieni.
C-281/98 Adonese vs. Cassa di Bolzano. Południowy Tyrol we Włoszech, gdzie większość
jest dwujęzyczna. Konkurs w banku, zatrudnią osobę znająca włoski i niemiecki, który jest
potwierdzony certyfikatem wydawanym 2 razy w roku przez gminę Bolzano. Włoch,
ukończył studia w Wiedniu, ale nie miał certyfikatu Bolzano. Stan na pozór czysto
wewnętrzny- TS uznał, że element obcy jest pod postacią wymogu. Horyzontalna
skuteczność norm traktatowych (osoba fizyczna vs. Podmiot prywatny) w szczególnych
przypadkach. TS uznał, że jest to ograniczenie w sposób pośredni, ze względu na wymóg i
niemożność poświadczenia znajomości niemieckiego w inny sposób.
237/94 O’Flynn- Irlandczyk pracujący w Wielkiej Brytanii. Przewidziane są zasiłki
pogrzebowy w wypadku śmierci kogoś bliskiego. Zmarł mu syn, odmówiono zasiłku, bo
uznano, że obejmuje tylko przypadki pochówków na terenie Wielkiej Brytanii. TS: pośrednie
dyskryminowanie pracowników.
415/93 URBSF vs. Bosman: piłkarz holenderski chciał przejść do ligi belgijskiej. Przepisy
belgijskiego związku przewidywały obowiązującą kwotę na szkolenie zawodnika, który
przechodzi do drużyny belgijskiej. Ponadto ograniczały ilość zawodników obcokrajowców na
boisku do 3! URSBF się broniło, że jest podmiotem prywatnym- horyzontalna skuteczność

30
swobód. Uzasadnione w tym przypadku ogromną doniosłością społeczną- reguły obejmują
znaczną ilość osób. TS: sport zawodowy mimo wszystko jest działalnością gospodarczą, a
ograniczenie do 3 osób to jawna dyskryminacja, bo efektywnie zakazuje pracy.

Prawo do przemieszczania się (wjazdu/wyjazdu) i pobytu (niezależne od układu z

Schengen)- dyrektywa 2004/38/WE- scala w jeden dokument ileś aktów prawnych,
konsoliduje prawo UE, uwzględnia jego rozwój związany z orzecznictwem (14.07.2006
ustawa implementująca dyrektywę):
• Państwa członkowskie powinny umożliwić opuszczenie ich terytorium i podjęcie
pracy w innym państwie, wyposażając swoich obywateli w ważny dowód tożsamości
lub ważny paszport, stwierdzające obywatelstwo. Zakaz jakiegokolwiek ograniczenia
wyjazdu. Nie można pytać o cel pobytu/wjazdu ani o posiadane środki utrzymania.
KE vs. Holandia. Naruszają swobodę pytania dotyczące celu wjazdy/wyjazdu/pobytu, czasu
pobytu, dyspozycji środków pieniężnych. Tak samo odmowa wjazdu do państwa z powodu
posiadania dwóch obywatelstw- państwa członkowskiego i państwa trzeciego jest
zakazana.
• Pobyt krótszy niż 3 miesiące- bez wypełniania formalności i spełniania warunków
innych niż ważny dowód osobisty. Obywatele UE posiadają prawo pobytu tak długo,
dopóki nie staną się nieracjonalnym obciążeniem dla systemu pomocy społecznej
w przyjmującym państwie
• Pobyt dłuższy niż 3 miesiące- wymaga osiągania dochodu lub posiadania środków
finansowych. Przysługuje to prawo pracownikom i osobom pracującym na własny
rachunek. Osoby pozostałe muszą spełniać dodatkowe warunki: wystarczające środki
finansowe, tak by ich obecność nie stanowiła obciążenia dla systemu pomocy
społecznej, muszą być ubezpieczone na wypadek choroby w państwie przyjmującym.
Uczący się w instytucji prywatnej lub publicznej w celu odbycia studiów musza być
objęci pełnym ubezpieczeniem zdrowotnym i zapewnić organ państwa, że posiadają
wystarczające środki. W razie takiego pobytu państwo przyjmujące może żądać
dopełnienia formalności administracyjnych. Również poszukujący pracy-
C-292/89 Antonissen- obywatel Belgii w Wlk. Brytanii. Postępowanie karne w sprawie
posiadania i handlu narkotykami. Obok tego postępowanie deportacyjne- bronił się, że
poszukuje pracy (w Wlk. Brytanii do 6 miesięcy) i że ten brytyjski okres jest pogwałceniem
traktatu. TS: nie stanowią ograniczenia swobody, może trwać 6 miesięcy, bo państwa same
stanowią, nie ma jednolitych regulacji. Państwo może ograniczyć w ten sposób, chyba, że
po upłynięciu tego czasu osoba będzie w stanie wykazać, że kontynuuje poszukiwania i ma
rzeczywistą szansę bycia zatrudnionym.
59/85 M.F. Reed vs. Holandia. Obywatelka angielska żyje w stałym związku z obywatelem
angielskim. On jest pracownikiem migrującym. Wyjechała wraz z nim, poszukiwała pracy,
ale nie znalazła. Odmówiono jej przedłużenia prawa pobytu w Holandii. Powołuje się na
przepisy wcześniejszej dyrektywy, wykazuje, że związek ich jest jak małżeństwo. TS się
wahał ze względu na delikatną materią prawa państw członkowskich w stosunku do
małżeństw i związków. Uznał, że tylko osoby pozostające w związku małżeńskim. Ale
rozporządzenie 1612/68 dotyczące swobodnego przepływu pracowników. Pracownik
migrujący korzysta z takich samych przywilejów podatkowych i socjalnych jak pracownicy
danego państwa. Gdyby chodziło o Holendra to nieformalny związek jest przesłanką
przyznania pobytu (przepisy holenderskie nie unijne). Osoba będąca w stałym związku z
obywatelem Holandii- korzyść socjalne, których Anglik byłby pozbawiony, gdyby pani Reed
musiała wracać do kraju.
267/83 Aissaton Diatta vs. Land Berlin- Obywatelka państwa trzeciego poślubiła Niemca, ale
starali się o rozwód i już dawno żyli osobno. Organ Land Berlin odmówił przedłużenia prawa

31
pobytu, mimo że formalnie pozostawali w związku, to faktycznie nie funkcjonowali jako
małżeństwo. TS: jest współmałżonkiem dopóki małżeństwo nie zostanie formalnie
zakończone.
• Pobyt stały- warunkiem legalne zamieszkanie na terenach innego państwa
członkowskiego minimum 5 lat (art.16 dyrektywy- określa również przypadki, gdy się
nie przebywa, ale bieg tego okresu nie jest przerwany).

• Obywatel UE, który nieprzerwanie i legalnie przebywa w państwie przyjmującym

przez 5 lat nabywa prawo do stałego pobytu (przerwy w pobycie nie mogą
przekraczać łącznie 6 miesięcy w ciągu roku, są przyczyny typu ciąża, które
przedłużają ten termin do 12 miesięcy).
• Do okresów pracy wlicza się okres bezrobocia, potwierdzony przez urzędy pracy,
okresy nieaktywności niezależnej od pracownika i okresy niezdolności do pracy
spowodowane chorobą lub wypadkiem przy pracy.

Formalności administracyjne- pracownik musi przedstawić stosowne zaświadczenie lub

umowę o pracę, student zaświadczenie o przyjęciu lub, że studiuje, rodziny poświadczyć fakt
małżeństwa. Obowiązek dokonania rejestracji w organach wyznaczonych przez państwa.

Sytuacja rodzin pracowników:

• Prawo do połączenia się z migrującym pracownikiem rodziny i stworzenia warunków
umożliwiających rodzinie adaptację w państwie przyjmującym- prawo do łączenia
rodzin, prawo rodziny migrującego do pobytu, podjęcia pracy i kształcenia się w
państwie przyjmującym.
• Członkowie: małżonek/ partner z partnerskiego związku zarejestrowanego; dzieci do
21 roku życia lub będące na utrzymaniu i dzieci małżonka/partnera; rodzice i inni
wstępni jego i jego małżonka/ partnera, jeśli pozostają na utrzymaniu pracownika.
• Sytuacja rodziny migrującego, której członkami są obywatele UE jest zbliżona do
sytuacji migrującego
• Sytuacja obywateli państwa trzeciego (członkowie rodziny)- muszą legitymować się
ważnym paszportem. Brak dokumentów sam w sobie nie przekreśla, jeśli jest w stanie
udowodnić swoją tożsamość i związek małżeński oraz nie występują okoliczności
uzasadniające powołanie na klauzulę porządku publicznego. Brak jest podstaw do
wydalenia osoby z państwa trzeciego tylko z powodu nielegalnego przekroczenia
granicy, jeśli jest w stanie udowodnić swoją tożsamość i udowodnić, że jest
współmałżonkiem obywatela UE.
• Członkowie nie będący obywatelami, którzy korzystają z prawa pobytu lub do stałego
pobytu mogą podjąć pracę zarobkową. Dzieci podlegają systemowi edukacji państwa
przyjmującego, obejmuje w szczególności wszystkie stosowne ułatwienia w tym
stypendia.

Dopuszczalne ograniczenia :
• W odniesieniu do zatrudnienia w administracji publicznej- takie, które obejmuje
udział bezpośredni lub pośredni w wykonywaniu władzy publicznej i funkcji, które
mają na celu ochronę generalnych interesów państwa. Istnienie szczególnego
stosunku lojalności pomiędzy pracownikiem a państwem. Interpretacja wąska.
139/85 Kempf vs. Holenderski minister sprawiedliwości. Niemiec, nauczyciel muzyki w
Holandii, pracował za wynagrodzenie poniżej minimum socjalnego- odmowa przedłużenia
prawa pobytu. TS: suma wynagrodzenia nie ma znaczenia jeśli osoba wykonuje określoną
pracę realnie i efektywnie.

32
196/87 Steinman vs. Holenderski minister sprawiedliwości. Niemiec w Holandii. Pracownik
i członek holenderskiej grupy religijnej, wykonujący drobne prace za wikt, opierunek i drobne
kwoty. Realnie wykonywana praca przynosząca dochody. Forma wypłaty może mieć
charakter świadczeń, o ile ma nadal charakter ekonomiczny.
344/87 Battray vs. Holenderski minister sprawiedliwości. Niemiec brał udział w terapii
odwykowej, wykonywał małe praco polowe w jej ramach i otrzymywał małe wynagrodzenie
za to. TS: nie jest to realnie wykonywana praca, bo elementy socjalne wyraźnie
przeważają nad ekonomicznymi, a wynagrodzenie danej osoby nie jest związane z
efektywnością.
• Ze względu na porządek publiczny, bezpieczeństwo publiczne i zdrowie publiczne-
państwa co do zasady ustalają same zakres, nie mogą mieć charakteru ekonomicznego.
Musza uwzględniać proporcjonalność i być oparte na konkretnym zachowaniu
określonego człowieka (nie jest to wcześniejsze skazanie, musi zawierać realne
zagrożenie). Nie może stanowić podstawy wydalenia lub odmowy wjazdu
zachowanie, które w państwie przyjmującym nie daje podstaw do represji lub innych
działań zmierzających do zwalczania tego zachowania- sprawa prostytutek w Belgii,
gdzie prostytucja jest dozwolona- nie zachodzi podstawa do wydalenia ze względu na
klauzulę porządku publicznego (sprawa Adoui- oparcie na indywidualnym
zachowaniu danej osoby)
67/74 Bon Signore- Włoch w Niemczech, postrzelił śmiertelnie brata nieumyślnie, ale z broni
posiadanej nielegalnie. Decyzja o deportacji powodowana względami ogólno prewencyjnymi
(dla przykładu). TS: indywidualne zachowanie osobyt musi stanowić rzeczywiste i
aktualne i dostatecznie poważne zagrożenie jednemu z podstawowych interesów
społecznych
• Decyzja w sprawie wydalenia nie może być wykonana, jeśli osoba, której sprawa
dotyczy nie mogła się odwołać od decyzji.

Gwarantem swobodnego przepływu osób są m.in. rozwiązania w sferze zabezpieczenia

społecznego- koordynacja narodowych systemów, wspólne reguły (nie jest nią objęta pomoc
społeczna), oprócz pracowników koordynacją są objęte też osoby prowadzące działalność
gospodarczą na własny rachunek, jeśli podlegają systemom zabezpieczenia społecznego w
państwie pochodzenia:
• Zasada równego traktowania- podlegają obowiązkom i są uprawnione do świadczeń
zabezpieczeniowych wynikających z prawodawstwa państwa przyjmującego na tych
samych warunkach co obywatele.
• Sumowanie okresów ubezpieczenia, zatrudnienia lub zamieszkania przebytych w
państwach członkowskich, od upływu których zależy nabycie, zachowanie lub
odzyskanie świadczeń-
• W dziedzinie zabezpieczenia społecznego można być podmiotem ustawodawstwa
tylko jednego państwa członkowskiego- co do zasady państwa, w którym praca jest
wykonywana
• Zagwarantowanie praw nabytych- nie mogą być ograniczone lub wyeliminowane z
powody, że osoba uprawniona mieszka na terytorium inne państwa członkowskiego
niż państwo zobowiązane do wypłaty.

Wzajemne uznawanie kwalifikacji:

• Zastosowanie do osób wykonujących wolne zawody (wymagania co do poziomu,
zakresu kształcenia i praktyki) i pracowników wykonujących zawody regulowane.
Powinność dopuszczenia do regulowanego zawodu w państwie przyjmującym, jeśli
określona osoba dopuszczona była do wykonywania tego zawodu w państwie

33
 pochodzenia i jeśli jej wykształcenie spełnia określone warunki formalne, gdy jest to
wymagane.
• Uznanie następuje w drodze zezwolenia wykonywania zawodu wydawanego przez
właściwą władzę państwa przyjmującego. Obowiązek, jeśli są spełnione kwalifikacje.
Oznacza też uznanie prawa do używania tytułu zawodowego, występującego w
państwie przyjmującym, korespondującego z nazwą zawodu w państwie pochodzenia.
• Jeśli kwalifikacje zostaną uznane przez jedno z państw członkowskich, nie wywołuje
to skutku w odniesieniu do innych państw członkowskich (Tavil- Albertini vs.
Ministre des daffaires sociales)

SWOBODA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI:

Zagwarantowanie swobody wyboru miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terenie

UE przez osoby fizyczne i przedsiębiorstwa.
TS: samodzielne i rzeczywiste wykonywanie działalności gospodarczej przy pomocu
trwałego urządzenia w innym państwie członkowskim na czas nieokreślony.
• Samodzielność działalności gospodarczej-
C-55/94 Gebhard- Niemiec, adwokat, który miał kancelarie w Stuttgarcie a potem również w
Mediolanie, gdzie spędzał większość czasu. Rada Adwokacka miejscowa zarzuciła mu
bezprawne używania tytułu adwokata we Włoszech i wszczęła przeciwko postępowanie
dyscyplinarne. TS: swoboda obejmuje prowadzenie działalności każdego rodzaju,
ustanawianie i prowadzenie przedsiębiorstw oraz tworzenie agencji, filii lub spółek
córek na terytorium państwa członkowskiego. Rozróżnia się pierwotne (podjęcie
samodzielnie nowej działalności w innym państwie) i wtórne (podjęcie działalności przez
przedsiębiorstwo działające w jednym państwie) prowadzenie działalności.
• Trans graniczny charakter – problem dyskryminacji własnych krajowych
przedsiębiorstw
115/78 Knoors- obywatel Holandii nabył uprawnienia hydraulika w Belgii i chciał
wykonywać zawód w Holandii. TS: ‘obywatele jednego państwa chcący prowadzić
działalność w innym państwie’ nie może być interpretowane w sposób wykluczający korzyści
prawa wspólnotowego dla własnych obywateli. Jeśli w danej sprawie występuje element
wspólnotowy, to obywatel danego państwa może się powołać na przepisy traktatu.
• wymóg stałości- jest to kryterium szczególne dla odróżnienia od swobody usług!
C-55/94 Gebhard- TS: obywatel państwa członkowskiego, który w sposób stały i ciągły
prowadzi w innym państwie działalność zawodową podlega postanowieniom traktatu.

• Warunki prowadzenia przedsiębiorstwa są z reguły znacznie ostrzejsze niż warunki

świadczenia usług, a w związku z tym należy wykluczyć sytuacje, w których możliwe
byłoby omijanie przepisów dotyczących przedsiębiorstw pod pozorem świadczenia
usług.
• Zasadniczym kryterium pozwalającym na odgraniczenie obu swobód jest stałość
działalności w ramach swobody przedsiębiorczości i przejściowy charakter
świadczenia usług
• Zakaz kumulacji- 205/84 KE vs. RFN- przedsiębiorczość jednego państwa, które
jest stale obecne w innym państwie, na terytorium którego świadczy usługi, jest
objęte przepisami traktatu dotyczącymi swobody przedsiębiorczości i nie może w
związku z tym powoływać się na przepisy traktatu dotyczące świadczenia usług.
• Działalność na własny rachunek polega na samodzielnym prowadzeniu w innym
państwie działalności przez określoną osobę, a więc na własny rachunek, na własną
odpowiedzialność, za wynagrodzeniem płatnym w pełnej wysokości bezpośrednio dla

34
 niej, bez jakiegokolwiek podporządkowania wobec osób trzecich (C-268/99 Jany-
prostytucja jest takim właśnie).

Adresaci:
• Państwa członkowskie- adresatem zakazu dyskryminacji i ograniczeń. Wszystkie
organy i struktury państwa odpowiedzialne za zapewnienie efektywności prawy
wspólnotowemu.
• Uprawnieni- osoby fizyczne i przedsiębiorstwa
• Obywatele Unii- osoby fizyczne korzystają ze swobody jeśli mają obywatelstwo
unijne.
• Przedsiębiorstwa- zwłaszcza spółki. Wszelkie jednostki prowadzące działalność
gospodarczą w celu osiągnięcia zysku. TS: spółki są tworem prawa krajowego, mają
więc rację bytu jedynie na mocy różnych krajowych porządków prawnych, które
określają ich ustanawianie i działanie. (81/87 Daily Mail)- założenie zgodnie z
ustawodawstwem państwa członkowskiego. Posiadanie statutowej siedziby,
zarządu lub głównego przedsiębiorstwa wewnątrz Wspólnoty.
o Teoria powstania- miarodajne jest państwo, wg którego prawa powstało
przedsiębiorstwo
o Teoria siedziby- państwo, w którym ma główną siedzibę
o Teoria kontroli- państwo, którego obywatelstwo mają właściciele kapitału,
umożliwiającego kontrolę nad przedsiębiorstwem.

Zakaz dyskryminacji: bezpośredniej i pośredniej (faktycznej).

• C-101/94 KE vs. Włochy. Makler papierów wartościowych. Włoska ustawa
dopuszczała oprócz banków również spółki do obrotów papierami wartościowymi,
jednak pod warunkiem, że jej stała siedziba była we Włoszech. TS: artykuł zabrania
wszelkiej dyskryminacji obywateli innych państw członkowskich, mogącej
wynikać z krajowych przepisów prawnych, regulacji albo praktyki. W
szczególności zabrania wydawać wszelkich przepisów krajowych, które
faktycznie lub prawnie gorzej traktują obywateli innych państw w stosunku do
obywatela państwa przyjmującego, znajdującego się w takiej samej sytuacji.
• 197/84 Steinhauser- malarz mieszkający we Francji innego obywatelstwa. Władze
miasta odmówiły mu wzięcia udziału w przetargu na wynajęcie lokalu. Obywatele
państw członkowskich mają prawo do:
• Zawierania umów o działo i najmu, o wykonanie określonej pracy, dzierżawy i
dochodzenia roszczeń uzasadnionych takimi umowami
• Składania ofert i uczestnictwa w przetargach ogłaszanych przez państwo oraz
inne osoby prawa publicznego w charakterze strony kontaktu lub
podwykonawcy
• Uzyskiwanie koncesji i zezwoleń, przyznawanych przez państwo lub inne
osoby prawa publicznego
• Nabywania, korzystania i dysponowania prawami oraz majątkiem ruchomym i
nieruchomym.

Zakaz ograniczeń: normy traktatowe wykluczają również wszelkie przepisy krajowe,

których stosowanie co prawda nie stanowi dyskryminacji, ale które utrudniają obywatelom
Unii korzystanie ze swobód gwarantowanych w traktacie względnie czynią te swobody mniej
atrakcyjnymi. Przepisy takie mogą być wydane w uzasadnionym celu i usprawiedliwione
bezwzględnymi przyczynami dotyczącymi interesu powszechnego. Muszą być

35
odpowiednie do zamierzonego celu i nie wykraczać poza to, co jest konieczne dla jego
realizacji.
TS dokonał rozróżnienia między swobodą przemieszczania się osób fizycznych a swobodą
zmiany siedziby przez przedsiębiorstwa, która z braku wspólnotowego prawa pochodnego w
tej mierze podporządkował regulacjom krajowym. Co do zasady TS uznał zakaz ograniczeń
co do swobody przemieszczania się pracowników i przedsiębiorczości.
Konkretne kryteria kontroli uzasadnienia ograniczeń:
• Muszą być stosowane w sposób nie mający charakteru dyskryminującego
• Muszą być uzasadnione bezwzględnymi przyczynami dotyczącymi interesu
powszechnego
• Muszą być odpowiednie do zamierzonego celu
• Nie mogą wykraczać poza to, co jest konieczne dla realizacji tego celu.

Uprawnienia akcesoryjne- są to warunki towarzyszące korzystaniu z możliwości poruszania

się między państwami. Jest to wjazd do państwa, w którym ma być prowadzona działalność,
pobyt w tym państwie, pozostanie przez pewien czas po zakończeniu. W przypadku obywateli
państw stowarzyszonych uprawnienia akcesoryjne mają charakter względny i podlegają
kontroli państwa przyjmującego.

Wyjątki od swobody przedsiębiorczości:

• Wykonywanie władzy publicznej-
o Restryktywna interpretacja wyjątku- poszczególne państwa decydują o
zakresie władzy publicznej, ale granice tych działań wyznacza prawo
wspólnotowe
o Nie rozciąga się automatycznie na całe zawody, ale wymaga zbadania czy
działalność objętej wykonywaniem władzy publicznej nie da się oddzielić
od innych czynności w ramach danego zawodu (np. w Niemczech
obcokrajowiec może wykonywać zawód lekarza, ale nie może wystawić aktu
zgonu)
o Wymóg respektowania zasady proporcjonalności
2/74 Reyners- syn obywateli holenderskich zamieszkałych w Brukseli, tam studiował. Ze
względu na brak obywatelstwa belgijskiego odmówiono mu dopuszczenia do zawodu
adwokackiego. Podnosił, że wyjątek dotyczący zawodu adwokata dotyczył tylko niektórych
czynności a nie całego zawodu. Rząd Luksemburga twierdził, że adwokat bierze udział w
wykonywaniu władzy publicznej jako organ ochrony prawa. TS: wyjątki wiążą się
bezpośrednio i szczególnie z wykonywaniem władzy publicznej. Rozszerzenie na cały zawód
wchodzi w grę jedynie wtedy, gdy odnośna działalność jest związana bezpośrednio i
specyficznie, choćby przejściowo z wykonywaniem władzy publicznej. Nie jest możliwe
rozszerzenie wyjątku na cały zawód, jeśli działania związane z wykonywaniem da się
oddzielić od pozostałych w ramach zawodu. Zawód adwokata nie może być wyłączony ze
swobody przedsiębiorczości.
• Względy porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia
publicznego.

SWOBODA ŚWIADCZENIA USŁUG:

Działalność podmiotu może być traktowana jako swoboda świadczenia usług o tyle tylko, o
ile działalność taka nie jest regulowana przepisami traktatu dotyczącymi innych swobód, to

36
jest swobody przepływu towarów, osób i kapitału. Obejmuje każdą działalność, która nie
podlega przepisom dotyczącym innych podstawowych swobód.

Usługa- świadczenia wykonywane zwykle za wynagrodzeniem w zakresie, w jakim nie są

objęte postanowieniami o pozostałych swobodach. W szczególności działalność o charakterze
przemysłowym, handlowym, rzemieślniczym, wolnych zawodów. Świadczący może w celu
spełnienia świadczenia wykonywać przejściowo działalność w państwie świadczenia na tych
samych warunkach, jakie państwo to nakłada na swoich obywateli. Z reguły jest
świadczeniem odpłatnym, które jest dokonywane trans granicznie i ma charakter
czasowy.

Odpłatność- konieczny element do uznania świadczenia za usługę (sprawa Tolsma- nie ma

takiego charakteru granie na ulicy za datki przechodniów). Nie zawsze musi płacić
bezpośredni odbiorca

Trans graniczność- konieczny składnik stanu faktycznego, nie podlega sytuacja o

charakterze całkowicie wewnątrzkrajowym. Opiera się na tym, że usługodawca i biorca są z
różnych krajów wspólnotowych lub granicę przekracza sama usługa. 4 formy:
• Czynna swoboda świadczenia usług- stała działalność gospodarcza w jednym
państwie, do innego w celu wykonania tam usługi, czasowo.
• Bierna swoboda świadczenia usług- usługobiorca z jednego kraju przemieszcza się
do innego, w którym posiada swoją siedzibę zawodową usługodawca w celu
skorzystania tam z usług.
• Granicę przekracza sama usługa
• Oba podmioty z różnych państw znajdują się w państwie trzecim, w którym
świadczona jest usługa (np. przewodnik wycieczki do państwa trzeciego).

Element czasowy- charakter przejściowy, ale musi mieć z góry oznaczony początek i koniec
(nie występuje w swobodzie przedsiębiorczości).

Działalność o charakterze nielegalnym- głównym problemem różnice w ustawodawstwach

państw członkowskich.

Koestler- legalność zakazu władz niemieckich w stosunku do banku francuskiego- nie

stanowiło usług
Grogan- zabieg przerwania ciąży- jest świadczeniem usług
Schindler- oferowanie sprzedaży losów loteryjnych w państwie, które zabrania loterii- jest
usługą.

Swoboda świadczenia usług ma charakter subsydiarny w stosunku do swobody

przedsiębiorczości. Nie można się powoływać jednocześnie na obie zasady. Świadczenie
usług jest bardziej liberalne.

Zakres podmiotowy swobody świadczenia usług- beneficjentem są obywatele i podmioty

gospodarcze będące podmiotami wspólnotowymi. Nie dotyczy obywateli państw trzecich,
którzy mają stały pobyt na terytorium UE, jeśli są usługodawcami. Nie dotyczy to
usługobiorcy. Osoby prawne- decydujące jest, że ta osoba prawna jest utworzona według
systemu prawnego jednego z państw członkowskich.

37
Zakres przedmiotowy- wszelkie rodzaje działań podejmowanych przez państwo, które
mogłoby zostać uznane za ograniczenie i nie są uzasadnione.

Uprawnienia akcesoryjne- prawo wjazdu usługodawcy lub biorcy, wyjazdu i pobytu w

państwie goszczącym. Dyrektywa 73/148 rozszerza również to prawo na członków rodzin

Mary Carpenter- obywatelka Filip, wjechała nielegalnie do Wlkp. Brytanii, poślubiła

Brytyjczyka. Opierała się na tym, że jej opieka nad dziećmi męża z poprzedniego małżeństwa
pozwala mu na swobodne świadczenie usług w wymiarze trans granicznym. TS: prawo do
ochrony życia rodzinnego- niedozwolone jest odmawianie prawa stałego pobytu osobie
będącej obywatelem państwa trzeciego, a pozostającej w związku małżeńskim z usługodawcą
na terytorium tego państwa, będącym jego obywatelem i świadczącym usługi na terytorium
innych państw członkowskich.

Prawo usługodawcy do podejmowania wszelkich czynności służących do przygotowania

działalności usługowej: penetracji rynku, reklamy, wykonania umowy, prawo do
przemieszczania wszelkich niezbędnych elementów wyposażenia i zaangażowania całego
niezbędnego personelu.

Zasada traktowania narodowego- zakaz dyskryminowania- wykonywanie przejściowo

działalność w państwie przyjmującym na tych samych zasadach co obywatele, przy czym nie
może wymagać od świadczących usługi, aby spełnili wszelkie warunki wymagane w tym
kraju dla podjęcia stałej działalności gospodarczej.
• Binsbergen- adwokat holenderski, w trakcie prowadzenia sprawy w Holandii,
przeprowadził się do Belgii, sąd odmówił mu prawa dalszego reprezentowania. TS:
art. 49 o narodowym traktowaniu ma charakter jasny, precyzyjny, konkretny i
nadaje się do bezpośredniego stosowania bez wydania przepisów wykonawczych.
Niedopuszczalne jest różnicowanie ze względu na obywatelstwo i miejsce
zamieszkania (jak w tym przypadku).

Całkowicie nieuprawnione jest wymaganie stałej siedziby w państwie goszczącym-

zaprzeczenie swobody usług.

Zakaz ograniczeń- zakaz wydawania takich przepisów prawa krajowego, które mimo, że
formalnie nie dyskryminują, to jednak utrudniają im korzystanie ze swobody.
• Sager- wymóg koncesji w Niemczech na wykonywanie tam monitoringu patentów,
starający się musiał mieć określone kwalifikacje (np. być adwokatem), firma brytyjska
zajmowała się monitoringiem patentowym eksterytorialnie po niższych cenach.
Niemcy uznały, że nie mają koncesji. TS uznał, że to sprzeczne.
• Webb- zakazane są wszelkie ograniczenia swobody usług. Odstępstwa są możliwe
przy zachowaniu wymogów:
o Mają za zadanie chronić dobro ogólne
o Dotyczą w takim samym zakresie wszelkich podmiotów działających w
danym państwie
o Dobro ogólne może być powołane tylko jeśli nie podlega ochronie
przepisów obowiązujących w państwie, gdzie świadcząc ma siedzibę
swojego przedsiębiorstwa
o Muszą być proporcjonalne do celu
o Muszą respektować kontrolę sprawowaną nad usługodawcą w kraju jego
pochodzenia.

38
Dozwolone ograniczenia i wyłączenie swobody:
• Działalność związana z władzą publiczną- związana choćby przejściowo z
wykonywaniem władzy publicznej. TS w sprawie Reyners- restrykcyjna interpretacja.
Wyjątkiem są objęte te działania w ramach zawodu, które same w sobie wiążą się z
wykonywaniem władzy publicznej w sposób specyficzny i bezpośredni. W
odniesieniu do całego zawodu tylko wtedy, gdy związane są z wykonywaniem i nie
można byłoby oddzielić ich od pozostałych działań w ramach zawodu. *węższe niż w
swobodzie przepływu pracowników.
• Względy porządku, bezpieczeństwa i zdrowia publicznego- gdy obiektywne
okoliczności uzasadniają przekonanie, że obecność lub postępowania cudzoziemca
stwarza rzeczywiste i wystarczająco poważne zagrożenie dla porządku
publicznego. podstawą jest obecne zachowanie osoby (nie mogą być powodem
wcześniejsze skazania), państwo nie może się powoływać na porządek publiczny jeśli
za decyzją idą wyłącznie przesłanki ekonomiczne. Ochrona zdrowia publicznego-
osoba cierpi na jedną z chorób wymienionych w załącznikach do dyrektywy, gdy
zachorował jeszcze przed złożeniem wniosku.
Adoui- źródło takie wg Belgii miało stanowić zachowanie prostytutki (dozwolone w Belgii)
Van Duyn- indywidualne zachowanie może stanowić również przynależność do grupy lub
organizacji, która w państwie goszczącym jest uważana za szkodliwą.

SWOBODA PRZEPŁYWU KAPITAŁU:

Art. 63 TFUE- zakazane są wszelkie ograniczenia swobody przepływu kapitału między

państwami członkowskimi oraz członkowskimi a trzecimi. Nie narusza prawa państw
członkowskich do:
• Stosowania odpowiednich przepisów prawa podatkowego
• Podejmowania wszelkich środków niezbędnych do zapobiegania naruszeniom ich
ustaw i aktów wykonawczych lub podejmowania środków związanych z porządkiem
publicznym lub bezpieczeństwem publicznym.
Środki zastosowane nie powinny stanowić arbitralnej dyskryminacji i ukrytego ograniczenia.
Art.63 jest bezpośrednio skuteczny- jasny, precyzyjny i bezwarunkowy zakaz, do realizacji
którego nie jest przyjecie innych aktów. Na państwach spoczywa ciężar dowodu, że środki
podjęte są proporcjonalne do zamierzonych skutków.

Swobodzie przepływu kapitału towarzyszy swoboda przepływu płatności bieżących. Ma ona

charakter akcesoryjny, rozróżnienie było istotne ze względu na różnice dotyczące okresu
przejściowego obu swobód. Jest to transfer środków pieniężnych związany z realizacją
świadczenia wzajemnego w ramach transakcji podstawowej służącej wykonaniu innych
swobód wspólnotowych. Przepływ kapitału jest operacją finansową polegającą na
jednostronnym przeniesieniu środków majątkowych do innego państwa w celach
inwestycyjnych.
Pełna swoboda przepływu kapitału, zakaz traktowania dyskryminacyjnego ze względu na
obywatelstwo, miejsce zamieszkania, miejsce lokaty stron. Zakazane są wszelkie
ograniczenia.
KE vs. Zjednoczone Królestwo- złote akcje British Airports Authority, TS: krajowe przepisy
nabywania ograniczają bez zróżnicowania na rezydentów i nierezydentów, wpływają w taki
sposób na sytuację nabywcy udziałów, że mogą zniechęcić inwestorów z innych państw i tym
samym utrudniają dostęp do rynku.

39
KE vs. Portugalia- przepisy wymagające od potencjalnych udziałowców uzyskania
zezwolenia od władz krajowych w celu nabycia udziałów w spółkach portugalskich w ilości
przekraczającej podany limit. Nie charakter dyskryminacyjny, ale ograniczenia w swobodzie
przepływu kapitału.

Kapitał:
• Regina vs. Thompson- nielegalny import do Zjednoczonego Królestwa złotych
monet południowoafrykańskich i eksport srebrnych monet brytyjskich sprzed 1947
r.TS: co do zasady wwóz i wywóz środków pieniężnych stanowi przepływ
kapitału, dotyczy to wszystkich, które są ustawowym środkiem płatniczym
(mające często wartość kruszcową wyższą niż minimalną) i gdy znajdują się w
obiegu i są traktowane jak pieniądze.
• Casati- Niemiec we Włoszech zatrzymany na granicy z 24 tys. Marek niemieckich.
Tłumaczył się, że wwiózł je uprzednio do Włoch w celu zakupu maszyn do
prowadzenia jego przedsiębiorstwa w Niemczech, nie mógł zrealizować zakupu i był
zmuszony z nimi wrócić. Eksport i import środków finansowych, w tym przewóz
banknotów to przepływ kapitału.
• Luisi i Carbone- przepisy włoskie ustalające roczny limit przewozu dewiz za granicę.
Twierdzili, że przewozili w celach turystycznych i na leczenie. TS: nie każdy taki
transfer pieniędzy musi być zawsze traktowany jako przepływ kapitału. Płatności
bieżące są transferami walut obcych w wykonaniu transakcji podstawowej (tu
usługi turystyczne i medyczne), a przepływ kapitału to operacje związane raczej z
inwestowaniem określonych funduszy, a nie zapłatą za usługę.
• Dyrektywa 88/361- kategorie przepływu kapitału:
o Inwestycje bezpośrednie-
o Inwestycje w nieruchomości
o Operacje odnoszące się do papierów wartościowych
o Operacje dotyczące jednostek uczestnictwa przedsiębiorstw zbiorowego
inwestowania (fundusze powiernicze, inwestycyjne)
o Kredyty i pożyczki pieniężne
o Poręczenia, gwarancje, prawa zastawu
o Transfery wynikające z umów ubezpieczeniowych
o Przepływ kapitału o charakterze osobistym- pożyczki, darowizny, spadki,
zapisy
o Fizyczny przewóz aktywów finansowych
o inne
Schindler- przepisy brytyjskie ograniczające możliwość organizowania gier losowych i
loterii. Zastosowano do braci Schindler, którzy zajmowali się rozprowadzaniem tam
ogłoszeń, formularzy zgłoszeniowych i biletów loteryjnych na loterie w Niemczech.
TS: świadczenie usług
Uberseering- nabycie akcji spółki mającej siedzibę w innym państwie członkowskim to
przepływ kapitału, jeśli taki udział nie zapewnia rozstrzygającego wpływu na decyzje
podejmowane przez spółkę, jeśli inaczej to jest to swoboda przedsiębiorczości.
Obrót nieruchomościami- katalog przepływu kapitału. Gdy nieruchomość stanowi
samodzielne dobro inwestycyjne, wówczas nabywanie oceniane jest na podstawie
postanowień o przepływie kapitału. Jeśli w celu korzystania z innej swobody
(przepływu osób, przedsiębiorczości) to jest to korzystanie z tych swobód.

40
Dopuszczalne ograniczenia: (rygorystyczna interpretacja, zachowanie rygoru
proporcjonalności, nie mogą mieć charakteru wyłącznie ekonomicznego, wymogi
imperatywne)
• Prawo podatkowe- możliwość stosowania przepisów traktujących odmiennie
podatników ze względu na różne miejsca zamieszkania lub inwestowania kapitału.
Podejmowanie wszelkich niezbędnych środków do zapobiegania naruszeniom ich
ustaw i aktów wykonawczych, zwłaszcza w sferze podatkowej, ustanawiania
procedur deklarowania przepływu kapitału do celów informacji administracyjnej
lub statystycznej
• Klauzula porządku i bezpieczeństwa publicznego- nie powinny stanowić arbitralnej
dyskryminacji ani ukrytego ograniczenia
KE vs. Belgia- belgijskie przepisy podatkowe zawierały zakaz nabywania przez osoby
zamieszkałe stale w Belgii udziałów w pożyczce rozpisanej za granicą. Belgia-
usprawiedliwione na podstawie wymogu imperatywnego- zachowanie spójności systemu
podatkowego. TS: nie podzielił zdania Belgii, ale nie wykluczył wykorzystania pojęcia
wymogów imperatywnych.

Przepływ między państwami członkowskimi a trzecimi:

Zakazane wszelkie ograniczenia! Nie ma jednak charakteru absolutnego, może podlegać
innym ograniczeniom (oprócz wyjątków z art.64), gdy nie dotyczą one inwestycji
bezpośrednich, może wynikać z decyzji Rady podjętej większością kwalifikowaną.
Wprowadzenie ograniczeń, jeśli jest to bezwzględnie konieczne. Mogą wynikać też z
zastosowania sankcji na mocy art. 215.

TRAKTAT Z LIZBONY 13.12.2007, obow od 1.12.2009

Traktat rewizyjny- zmieniający TUE, TWE (Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską) i

Euratom. Przyjęty został w wyniku odrzucenia traktatu konstytucyjnego.
TWE jest zmieniony na TFUE. Różnice z traktatem konstytucyjnym
• Wspólnota przekształcone w Unia- jednolita organizacja międzynarodowa
• Rezygnacja z terminu konstytucja
• Zmiana nazwy MSZ UE na Wysoki Przedstawiciel do Spraw Zagranicznych i Polityki
Bezpieczeństwa
• Zachowanie tradycyjnych rodzajów źródeł prawa pochodnego
• Rezygnacja z ustanowienia symboli Unii, choć państwa uznały, że symbole te
pozostają dla nich wyrażającymi poczucie wspólnoty obywateli UE i ich związek z
nią.
• Rezygnacja z zapisu o pierwszeństwie prawa Unii przed krajowym. Pozostawiono
zapis, że zgodnie z orzecznictwem utrwalonym ETS traktaty i prawo przyjęte przez
Unię na podstawię traktatów mają pierwszeństwo przed prawem państw
członkowskich na warunkach wspomnianych przez to orzecznictwo.

Reformy ustrojowe:
Unia- jednolita organizacja międzynarodowa. Ma osobowość prawną. Umocnienie
spójności, podniesienie efektywności działania, zniesienie struktury filarowej
Sprecyzowanie rozgraniczeń kompetencji UE i państw członkowskich- zasada
kompetencji powierzonych przez państwa członkowskie. Kompetencje wyłączne,
dzielone, wspierające/koordynujące/uzupełniające. UE działa wyłącznie w granicach
kompetencji przyznanych przez państwa. UE szanuje równość państw wobec

41
 traktatów, tożsamość narodową; podstawowe funkcje państwa; kwestię
bezpieczeństwa narodowego do zakresu wyłącznej odpowiedzialności państw.
Podkreślenie szczególnego charakteru Wspólnej Polityki Zagranicznej i
Bezpieczeństwa i Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości UE-
WPZIB podlega szczególnym procedurom, decyzje podejmowane zasadniczo
jednomyślnie. PWBIS szanuje funkcje państw członkowskich, w szczególności
bezpieczeństwo narodowe pozostaje w zakresie wyłącznej odpowiedzialności każdego
państwa.
Potwierdzenie podejmowania w Radzie decyzji większością kwalifikowaną (zasada
podwójnej większości zamiast głosów ważonych)- do 31.10.2014 nadal będzie
stosowany system z Nicei (dwa testy plus głosy ważone), następnie formuła
podwójnej większości (większość państw członkowskich, państwa opowiadające się
za będą musiały mieć 65% populacji UE. Mniejszość blokująca- 35% populacji UE i
co najmniej 4 państwa. Szczególne przypadki w istotnych dziedzinach- 72% liczby
państw członkowskich.
Wzmocnienie ochrony praw podstawowych- KPP charakter prawnie wiążący.
Stworzenie podstawy prawnej do przystąpienia Unii do EKOPCiPW.
Umocnienie roli parlamentów narodowych-
Uporządkowanie katalogu źródeł praw pochodnych- rozporządzenia, dyrektywy,
decyzje. Podejmowane w ramach dwóch procedur: zwykłej i specjalnej. Akty
nieustawodawcze- akty delegowane, wykonawcze
Sprecyzowanie i uelastycznienie procedur zmiany prawa pierwotnego-
przeprowadzenie zmian na mocy specjalnych postanowień traktatów, które
upoważniają Radę do dokonania stosownej w nich zmianie w ściśle określonym
przedmiocie= procedura kładki (z zastrzeżeniem ratyfikacji i sensu stricte)

Reformy instytucji:
• PE- alokacja miejsc (nie więcej niż 750 plus przewodniczący, min.6 posłów z
najmniejszego kraju, max.96, Niemcy 99, Polska 51)
• Rada Europejska- status instytucji Unii. Ustanowiono urząd Przewodniczącego
• Rada UE- podejmowanie decyzji większością kwalifikowaną, 18 prezydencja
zbiorowa trzech państw
• Komisja- nowy skład od 1.11.2014, jedno państwo- jeden komisarz
• TS UE- zwiększenie liczby rzeczników generalnych (z 8 na 11, w tym stałe miejsce
dla Polski)

Unijny rynek wewnętrzny:

• Co do zasady powtarza rozwiązania TWE. Obecnie TFUE.
• Zamiast w tekście, odrębny protokół o rynku wewnętrznym obejmującym
niezakłóconą konkurencję,
• Polityka energetyczna- klauzula solidarności, zabezpieczenie dostaw energii
• Umocnienie ochrony własności intelektualnej
• Planowanie budżetu Unii- pięcioletnie. Ma być przyjmowany w Radzie Europejskiej
jednomyślnie

Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa:

• Ustanowiono Wysokiego Przedstawiciela do Spraw Zagranicznych i Polityki
Bezpieczeństwa (jednocześnie wiceprzewodniczący Komisji i przewodniczący Rady
do Spraw Zagranicznych)

42
 • Utworzono Europejską Służbę Działań Zewnętrznych- rodzaj służby dyplomatycznej
do wspomagania Wysokiego Przedstawiciela (urzędnicy Sekretariatu Generalnego,
Rady i Komisji i dyplomaci delegowani przez msz). Nie może mieć wpływu na
działalność krajowych służb dyplomatycznych
• Inicjatywa legislacyjna w tej dziedzinie oprócz państw członkowskich również dla
Wysokiego Przedstawiciela.

Przestrzeń Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości UE:

• Rada podejmuje decyzje większością kwalifikowaną wyższą 72%, w dziedzinach
szczególnie wrażliwych zachowana jednomyślność
• Umocniono status Eurojust i ustanowiono podstawę prawną powołania Prokuratury
Europejskiej (zwalczanie przestępstw przeciw interesom finansowym Unii)

43