Organy Unii Europejskiej

Struktura instytucjonalna Unii Europejskiej

 Struktura instytucjonalna Unii Europejskiej jest wyjątkowa, a jej system decyzyjny stale
ewoluuje. W całej UE działa 7 instytucji europejskich, 7 organów UE i ponad 30 agencji
zdecentralizowanych. Współpracują one ze sobą w celu realizacji wspólnych interesów
UE i Europejczyków.
Czym zajmują się instytucje UE?

 Za pośrednictwem swoich instytucji stanowi prawo, które obwiązuje w państwach

członkowskich i ustanawia wspólny budżet. System instytucji UE został zbudowany tak,
aby realizować interesy państw członkowskich, Unii Europejskiej jako organizacji oraz
obywateli. Instytucje te wspólnie określają kierunek polityki UE i odgrywają różne role
w procesie stanowienia prawa. Każda instytucja pełni istotne funkcje i powiązana jest
z innymi organami.
Główne instytucje UE

 Parlament Europejski
 Rada Europejska
 Rada Unii Europejskiej
 Komisja Europejska
 Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
 Trybunał Obrachunkowy
 Europejski Bank Centralny
Rada Europejska

Jest organem Unii Europejskiej, której głównym zadaniem jest wyznaczanie ogólnych kierunków
rozwojowych Unii. Nie należy mylić Rady Europejskiej z Radą Unii Europejskiej, czy tez Radą
Europy. W obradach Rady Europejskiej biorą udział szefowie rządów państw członkowskich.
W obradach mogą wziąć udział także ministrowie spraw zagranicznych państw Unii, a także jeden
z członków Komisji. Przewodniczącym Rady Europejskiej jest przedstawiciel państwa, które
w danym momencie przewodniczy Unii. Jego kadencja trwa pół roku. Rada Europejska zbiera się co
3 - 4 razy w roku. Na mocy traktatu nicejskiego spotkania Rady Europejskiej odbywają się w
Brukseli.

Zadania: Wyznacza ogólny kierunek polityki oraz priorytety Unii Europejskiej.

 Członkowie: Szefowie państw i rządów krajów UE, przewodniczący Rady Europejskiej,
przewodniczący Komisji Europejskiej
 Przewodniczący: Charles Michel
 Rok powstania: 1974 (forum nieformalne), 1992 (status formalny), 2009 (oficjalna instytucja
UE)
 Siedziba: Bruksela (Belgia)
Rada Europejska

Najważniejsze funkcje Rady Europejskiej:

 Określa ogólny kierunek i priorytety polityki UE, nie jest jednak uprawniona do przyjmowania aktów prawnych.
 Zajmuje się rozwiązywaniem złożonych i delikatnych kwestii, których nie można rozwiązać na niższym szczeblu
współpracy międzyrządowej.
 Kształtuje wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa, biorąc pod uwagę strategiczne interesy Unii, w tym
sprawy mające wpływ na kwestie polityczno-obronne.
 Nominuje i mianuje kandydatów na niektóre najwyższe stanowiska w UE.
 Koordynuje działania związane z rozwojem Unii Europejskiej.
 Rozwiązuje kluczowe problemy dla funkcjonowania Unii Europejskiej.
 Opracowuje i podpisuje ostateczne traktaty unijne.
 Jest forum wymiany poglądów na najwyższym szczeblu politycznym.
Rada Unii Europejskiej

Rada Unii Europejskiej jest głównym organem decyzyjnym Unii Europejskiej. Został ustanowiona
w roku 1993 na mocy traktatu z Maastricht. W skład Rady wchodzą ministrowie spraw
zagranicznych poszczególnych państw lub ministrowie poszczególnych resortów państw
członkowskich. Przewodniczącym Rady Unii Europejskiej jest minister spraw zagranicznych
państwa, które przewodzi Unii. W skład Rady wchodzi też sekretariat, który zapewnia jej obsługę.
Na czele sekretariatu stoi Sekretarz Generalny. Wraz z Parlamentem Europejskim Rada jest
głównym organem decyzyjnym Unii.
Informacje ogólne
 Zadania: Reprezentuje rządy krajów UE, przyjmuje akty prawne UE i koordynuje politykę UE
 Członkowie: Ministrowie ze wszystkich krajów UE, w zależności od omawianego obszaru
polityki
 Prezydencja: Każdy kraj UE sprawuje prezydencję przez sześć miesięcy na zasadzie rotacji
 Rok powstania: 1958 (jako Rada Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej)
 Siedziba: Bruksela (Belgia)
Rada Unii Europejskiej

Najważniejsze funkcje Rady Unii Europejskiej:

 Wraz z Parlamentem Europejskimnegocjuje i uchwala akty prawne UE w oparciu o wnioski ustawodawcze przedstawione
przez Komisję Europejską.
 Koordynuje politykę krajów UE.
 Określa kierunki polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE w oparciu o wytyczne Rady Europejskiej.
 Zawiera umowy między UE a innymi krajami lub organizacjami międzynarodowymi.
 Przyjmuje, wspólnie z Parlamentem Europejskim, roczny budżet UE.
Do kompetencji Rady Unii Europejskiej należy:
 Wydawanie aktów prawnych (zarządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie)
 Wzywanie Komisji Europejskiej do określonych działań także w sferze ustawodawczej
 Zmiana traktatów założycielskich
 Podejmowanie decyzji dotyczące zawierania wzmocnionej współpracy
 Zatwierdzanie list członków Komitetu Ekonomiczno - Społecznego
 Uczestniczenie wraz z Parlamentem Europejskim w tworzeniu budżetu
 Kierowanie skarg do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w prawie stwierdzenia nieważności aktów prawa
wspólnotowego, oraz wnoszenie skargo na bezczynność organów
Parlament Europejski

Parlament Europejski – instytucja porównywana do jednoizbowego parlamentu, członkami są przedstawiciele państw

członkowskich. Organ spełnia cztery zasadnicze funkcje: prawodawczą, budżetową, kontroli politycznej i konsultacyjną.
Do najważniejszych funkcji Parlamentu Europejskiego zalicza się:
 Funkcja nadzorcza - sprawuje nadzór demokratyczny nad pozostałymi instytucjami europejskimi, a także wybiera
przewodniczącego Komisji i zatwierdza skład Komisji; może uchwalić „wotum nieufności”, zmuszając Komisję do dymisji
 Funkcję prawodawczą – Parlament razem z Radą Unii Europejskiej przyjmuje akty prawne;
 Funkcje budżetowe – wspólnie z Radą Unii Europejskiej Parlament przyjmuje budżet UE i sprawuje kontrolę nad jego
wykonaniem.
Informacje ogólne
 Rola: Wybierany w bezpośrednich wyborach organ ustawodawczy UE, posiadający funkcje nadzorcze i budżetowe
 Skład: 705 posłów
 Przewodnicząca: Roberta Metsola
 Rok ustanowienia: 1952 – jako Wspólne Zgromadzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali; 1962 – jako Parlament
Europejski; pierwsze wybory bezpośrednie odbyły się w 1979 r.
 Siedziba: Strasburg (Francja), Bruksela (Belgia), Luksemburg
Parlament Europejski

Kompetencji Parlamentu Europejskiego:

 Współudział w tworzeniu prawa poprzez procedury konsultacji, współpracy,
współdecydowania i akceptacji. To uprawnienie dotyczy tylko części polityki Unii
Europejskiej. Pozostałymi dziedzinami polityki UE zajmuję się Rada Unii Europejskiej.
 Zatwierdzanie corocznego budżetu i udzielanie Komisji absolutorium z jego wykonania
 Posiada uprawnienia kontrolne wobec:
 Zatwierdzania Komisji i jej przewodniczącego;
Prawa uchwalania wotum nieufności wobec Komisji większością 2/3 głosów;
Prawo zadawania pytań Komisarzom;
Zwyczajowa możliwość zadawania pytań Radzie;
 Powoływanie Rzecznika Praw Obywatelskich
Komisja Europejska

Komisja Europejska – jest politycznie niezależneym organem wykonawczym, który kontroluje

działanie agencji i zarządza ich funduszami. W jej skład wchodzą Komisarze, osoby wybierane
na podstawie sowich kwalifikacji, które są niezależne od rządów, których liczba wynosi
obecnie 27. Każdy komisarz odpowiada za określony dział pracy, czyli tak samo jak
ministrowie w określonym rządzie, dlatego Komisja Europejska jest uważana za rząd Unii
Europejskiej. Komisja czuwa nad przestrzeganiem traktatów i zawartego w nich prawa, a także
wspomaga działanie UE.
Informacje ogólne
 Zadania: Wspiera ogólne interesy UE, przedkładając wnioski ustawodawcze, egzekwując
prawo oraz realizując politykę i wykonując budżet UE.
 Członkowie: Zespół (tzw. kolegium) komisarzy, po jednym z każdego kraju UE
 Przewodnicząca: Ursula von der Leyen
 Rok powstania: 1958
 Siedziba: Bruksela (Belgia)
Komisja Europejska

Kompetencje Komisji europejskiej:

 Kierowanie wszystkimi bieżącymi zagadnieniami dotyczącymi funkcjonowania Unii
Europejskiej (jak np. polityka rolna, gospodarcza, społeczna, obronności, itd.)
 Opracowywanie i przedstawianie Komisji Europejskiej aktów prawnych
 Przygotowywanie projektów wszelkich traktatów i innych aktów prawa
międzynarodowego
 Nadzorowanie pracy rządów państw członkowskich w sprawie wdrażania zmian prawa
przystosowując prawo danego państwa do standardów unijnych
 Prowadzenie negocjacji państwami kandydującymi do Unii Europejskiej
Przewodniczący Komisji Europejskiej jest oficjalną "głową" Unii Europejskiej i reprezentuje
ją na arenie międzynarodowej. Ponad to Komisja Europejska jako jedyny organ Unii
Europejskiej ma prawo inicjatywy ustawodawczej.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej – organ sądowniczy Unii Europejskiej, w skład

którego wchodzą sędziowie z państw członkowskich, którzy wspomagani są przez rzeczników
generalnych. Pełni on funkcję sądu międzynarodowego, administracyjnego i konstytucyjnego.
Jego zadaniem jest czuwanie nad przestrzeganiem prawa i stosowania się do zasad Traktatu Unii
Europejskiej. Orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości mają charakter ostateczny.

Informacje ogólne
 Zadania: Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej zapewnia jednolitą wykładnię prawa
UE we wszystkich krajach UE oraz jego przestrzeganie przez kraje i instytucje UE.
 Członkowie:
Trybunał Sprawiedliwości: po 1 sędzi z każdego kraju UE i 11 rzeczników generalnych
Sąd: po 2 sędziów z każdego kraju UE
 Rok powstania: 1952
 Siedziba: Luksemburg
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Kompetencje Trybunału Sprawiedliwości:

 Orzekanie o legalności aktów prawnych wydawanych przez poszczególne państwa członkowskie
oraz zgodności z traktatami europejskimi
 Dokonywanie obowiązującej wykładni aktów prawnych
 Podejmowanie na wniosek Komisji Europejskiej decyzji wobec państw nie wypełniających
zobowiązań traktatowych
 Rozwiązywanie sporów pomiędzy państwami członkowskimi lub pomiędzy państwa
członkowskimi, a Komisją Europejską
 Dokonywanie wyroków sądów I instancji
 Rozstrzyganie skarg wnoszonych przez osoby fizyczne i prawne.
Sędziowie nie mogą orzekać w sprawach dotyczących państwa, które ich mianowało. Sędziowie
spośród siebie wybierają przewodniczącego Trybunału Sprawiedliwości na trzy letnią kadencję. Także,
co trzy lata następuje wymiana składu sędziowskiego. Językiem urzędowym jest język francuski.
W roku 1989 utworzono przy Trybunale Sprawiedliwości Sąd I instancji zajmujący się orzecznictwem
w sprawach dotyczących osób fizycznych i prawnych.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Czym zajmuje się Trybunał Sprawiedliwości?

Trybunał Sprawiedliwości orzeka we wnoszonych do niego sprawach. Najbardziej
powszechne są następujące rodzaje spraw:
 Wykładnia prawa
 Egzekwowanie prawa
 Unieważnianie aktów prawnych UE 
 Zapewnianie podejmowania działań przez UE
 Skargi na instytucje UE
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) dokonuje wykładni prawa
unijnego, aby zapewnić jego stosowanie w taki sam sposób we wszystkich krajach UE.
Rozstrzyga też spory prawne między rządami krajów Unii a jej instytucjami
Trybunał Obrachunkowy

Trybunał Obrachunkowy – organ nadzorujący realizację budżetu, a także zajmujący się

wpływami i wydatkami Wspólnot Europejskich. Nie jest jednak organem sądowym. W skład
Trybunału wchodzi po jednym członku z każdego państwa członkowskiego. Trybunał
Obrachunkowy składa się z 25 rewidentów mianowanych tylko raz na okres 6 lat przez Radę
Unii Europejskiej. Członkowie spośród siebie wybierają prezesa Trybunału Obrachunkowego
na okres 3 lat.

Informacje ogólne
 Zadania: Odpowiada za kontrolowanie prawidłowego gromadzenia i wykorzystywania
funduszy UE oraz pomaga w doskonaleniu zarządzania finansami UE.
 Prezes: Tony Murphy
 Członkowie: Po jednym z każdego kraju UE
 Rok założenia: 1977
 Siedziba: Luksemburg
Trybunał Obrachunkowy

Kompetencje Trybunału Obrachunkowego:

 Kontrola rachunków wszystkich ciał wspólnot
 Przekładanie Parlamentowi i Radzie oświadczenia o wiarygodności dokumentów
księgowych, a także sprawdzanie ich zgodności z prawem i prawidłowości wszelkich
transakcji
 Kontrola poszczególnych członków UE
Jako unijny niezależny zewnętrzny kontroler Trybunał Obrachunkowy dba o interesy
podatników w UE. Trybunał Obrachunkowy nie posiada uprawnień w zakresie
egzekwowania prawa, ale działa na rzecz usprawnienia zarządzania budżetem UE przez
Komisję Europejską i przedstawia sprawozdania na temat finansów UE.
Trybunał Obrachunkowy

Czym zajmuje się Trybunał Obrachunkowy?

 Przeprowadza kontrolę dochodów i wydatków UE
 Kontroluje każdą osobę lub organizację dysponującą środkami UE
 Informuje Europejski Urząd o potencyjnym oszustwie, korupcji lub innej nielegalnej działalności
 W sprawozdaniach z kontroli, przekazywanych Komisji i rządom krajowym, zamieszcza
ustalenia i zalecenia.
 Wydaje specjalistyczne opinie dla instytucji UE na temat lepszego zarządzania finansami UE
Trybunał publikuje również opinie w sprawie projektów aktów prawnych mających wpływ na
zarządzanie finansami UE, jak również stanowiska, przeglądy i publikacje ad hoc w sprawach
związanych z finansami publicznymi.
Europejski Bank Centralny

Europejski Bank Centralny - jest to instytucja, związana z powołaniem unii gospodarczo-

walutowej oraz wdrążeniem nowej waluty. Zarządza polityką pieniężną krajów Unii 11, w
których została wprowadzona do obiegu waluta Euro. Do strefy Eurol nie dostały się: Wielka
Brytania, Dania oraz Szwecja. W skład kierownictwa wchodzi jedenastu dyrektorów banków
centralnych strefy euro i z członków Zarządu.
Informacje ogólne
 Zadania: EBC zarządza euro, utrzymuje stabilność cen i prowadzi politykę pieniężną i
gospodarczą UE.
 Prezes: Christine Lagarde
 Członkowie: Prezes i wiceprezes EBC oraz prezesi banków centralnych wszystkich
państw UE
 Rok powstania: 1998
 Siedziba: Frankfurt nad Menem (Niemcy)
Europejski Bank Centralny

Kompetencje EBC:
 - rozporządzanie rezerwami walutowymi dwunastu krajów członkowskich
 - zajmuje się ustalaniem wysokości stóp procentowych w strefie Euro,
 - zajmuje się przeprowadzaniem operacji dewizowych
 - pilnuje żeby systemy płatnicze pracowały we właściwy sposób
 - w jego gestii jest podejmowanie decyzji o emisji banknotów Euro,
 - pełni funkcje o charakterze doradczym w stosunku do urzędów Unii.
Europejski Bank Centralny wspólnie z narodowymi bankami centralnymi stworzył
Europejski System Banków Centralnych. Europejskim Bankiem Centralnym zarządza rada,
której skład tworzy prezes, czterech członków zarządu oraz prezesi dwunastu banków
narodowych. Decyzje podejmowane są przy pomocy zwykłej większości głosów.
W wypadku głosowania w kwestii rezerw walutowych - liczba głosów konkretnego prezesa
banku narodowego wiąże się z udziałem w kapitale założycielskim EBC.
Zasady działania organów

Przepisy traktatowe wskazują kilka zasad, które mają na celu regulację wzajemnych stosunków
między instytucjami i organami:
 Zasada równowagi instytucjonalnej – żadna z instytucji nie może posiadać wyłącznej władzy
wykonawczej i prawodawczej. Każda ma za zadanie wypełnić powierzone jej funkcje, których
nie może oddać do wykonania innym instytucjom. Za przestrzeganie zasady równowagi
odpowiedzialny jest Trybunał Konstytucyjny
 Zasada autonomii instytucjonalnej – każda instytucja ma zapewnioną autonomię na mocy
Traktatu Unii Europejskiej, która jest konieczna do realizowania swoich funkcji. Organy
samodzielnie ustalają struktury wewnętrzne oraz reguły działania, poprzez tworzenie
regulaminów czy tworzenie instytucji pomocniczych. Zasada autonomii zapewnia także
członkom organów przywileje jak również immunitety, które dają im swobodę działania
 Zasada lojalności międzyinstytucjonalnej - zobowiązuje wszystkie instytucje do wspólnego
działania które zapewnia realizację zarządzeń traktatu. Organy zobowiązane są do uchwalania
prawa, a także jego realizacji. Zasada zabrania zakłócaniu pracy innym instytucjom
 Zasada otwartości – respektowanie tej zasady zapewnia możliwość uczestniczenia społeczeństwa
we władzy.
Dziękuję za uwagę!