Pojęcie i źródła prawa parlamentarnego

Prawo publiczne - organizacja państwa i zależnych od niego osób prawnych, a także

organizacja ich stosunków z indywidualnymi osobami (prawo konstytucyjne, prawo
administracyjne, prawo finansowe)

Prawo prywatne - relacje między osobami prywatnymi (osobami fizycznymi, jednostkami

organizacyjnymi, w tym osobami prawnymi)

Prawo konstytucyjne - reguluje podstawowe instytucje oraz zasady ustroju politycznego i

społeczno-gospodarczego państwa, czyli:

  pozycję państwa w stosunkach zewnętrznych i wewnętrznych

  podmiot władzy w państwie i formy jej sprawowania przez suwerena

  status jednostki w państwie i przysługujące jej prawa oraz wolności, a także

nałożone na nią obowiązki

  zasady organizacji i funkcjonowania organów państwowych oraz relacje między

nimi

  zasady tworzenia prawa

Prawo parlamentarne - dziedzina prawa konstytucyjnego obejmująca organizację i trybu

prac parlamentu oraz pozycję ustrojową parlamentu i status prawny jego członków

Źródła prawa parlamentarnego

  Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r.

  Regulamin Sejmu

  Regulamin Senatu

  Ustawa z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora

  Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy

  zwyczaj parlamentarny

  orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego

Art. 112. (zasada autonomii parlamentarnej) Uchwalony przez Sejm regulamin Sejmu
określa:

  organizację wewnętrzną i porządek prac Sejmu

  tryb powoływania i działalności organów Sejmu
   sposób wykonywania konstytucyjnych i ustawowych obowiązków organów
państwowych wobec Sejmu

Art. 2.

Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym

zasady sprawiedliwości społecznej.

Art. 4

1. Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu. 

2. Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio.

Art. 7.

Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.

Art. 10.

1. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy

ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.

2. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent

Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały.

Wybory do Sejmu i Senatu

Konstytucja RP
ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy

  Wybory do Sejmu i Senatu zarządza Prezydent nie później niż na 90 dni przed
upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu, wyznaczając wybory na
dzień wolny od pracy, przypadający w ciągu 30 dni przed upływem 4 lat od
rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu.

  Prezydent, zarządzając skrócenie kadencji Sejmu, zarządza jednocześnie

wybory do Sejmu i Senatu i wyznacza ich datę na dzień przypadający nie później
niż w ciągu 45 dni od dnia zarządzenia skrócenia kadencji Sejmu.

Wybory do Sejmu są:

 powszechne
 równe
 bezpośrednie
 proporcjonalne
 odbywają się w głosowaniu tajnym

Wybory do Senatu są:

 powszechne
 bezpośrednie
 odbywają się w głosowaniu tajnym
Zasada kadencyjności

 Sejm i Senat są wybierane na czteroletnie kadencje.

 Kadencje Sejmu i Senatu rozpoczynają się z dniem zebrania się Sejmu na pierwsze
posiedzenie i trwają do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmu następnej
kadencji.

Sejm może skrócić swoją kadencję uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów
ustawowej liczby posłów. Skrócenie kadencji Sejmu oznacza jednoczesne skrócenie
kadencji Senatu.

 Prezydent, po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu, może zarządzić

skrócenie kadencji Sejmu w razie:

- nieudzielenia Radzie Ministrów wotum zaufania (art. 155 ust. 2)

- nieuchwalenia w terminie ustawy budżetowej (art. 225)

 zasada dyskontynuacji prac parlamentu

Art. 95.
1. Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sejm i Senat.

2. Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością Rady Ministrów w zakresie określonym

przepisami Konstytucji i ustaw.

Art. 102.
Nie można być równocześnie posłem i senatorem.

Funkcje Sejmu

  ustawodawcza – uchwalanie ustaw

  ustrojodawcza – uchwalanie i zmiana Konstytucji

  kontrolna :
- Sejm in pleno: np. wotum nieufności, udzielenie absolutorium

- komisje: np. rozpatrywanie sprawozdań i informacji ministrów

- posłowie: np. interpelacje, zapytania poselskie i pytania w sprawach bieżących

  kreacyjna, tzn. wybór m.in. sędziów Trybunału Konstytucyjnego, członków

Rady Polityki Pieniężnej, członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji

  „europejska” – zob. ustawa z dnia 8 października 2010 r. o współpracy Rady

Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem
Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej

Organy Sejmu

Marszałek Sejmu, Prezydium Sejmu, Konwent Seniorów, komisje sejmowe

 Sejm i Senat obradują na posiedzeniach.

 Pierwsze posiedzenia Sejmu i Senatu Prezydent Rzeczypospolitej zwołuje na dzień

przypadający w ciągu 30 dni od dnia wyborów

 Sejm wybiera ze swojego grona Marszałka Sejmu i wicemarszałków

Marszałek Sejmu

 przewodniczy obradom Sejmu

 strzeże praw Sejmu
 reprezentuje Sejm na zewnątrz
 zwołuje posiedzenia Sejmu
czuwa nad tokiem i terminowością prac Sejmu i jego organów
 nadaje bieg inicjatywom ustawodawczym i uchwałodawczym
kieruje pracami Prezydium Sejmu i przewodniczy jego obradom
 zwołuje Konwent Seniorów i przewodniczy jego obradom

Prezydium Sejmu = Marszałek Sejmu + wicemarszałkowie

 ustala plan prac Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów

 dokonuje wykładni Regulaminu Sejmu
 opiniuje sprawy wniesione przez Marszałka Sejmu

Konwent Seniorów = Marszałek Sejmu + wicemarszałkowie

jest organem zapewniającym współdziałanie klubów w sprawach związanych z

działalnością i tokiem prac Sejmu ,opiniuje m.in.:

  projekty planów prac Sejmu

  projekty porządku dziennego posiedzeń Sejmu

  wnioski co do wyboru przez Sejm jego organów

  inne sprawy przekazane przez Marszałka lub Prezydium Sejmu

Komisje sejmowe

 rozpatrują i przygotowują sprawy stanowiące przedmiot prac Sejmu

 wyrażają opinie w sprawach przekazanych pod ich obrady przez Sejm, Marszałka Sejmu
lub Prezydium Sejmu
 są organami kontroli sejmowej w zakresie określonym Konstytucją i ustawami
 rodzaje komisji sejmowych: stałe,nadzwyczajne,śledcze

Komisje stałe ( art. 18 Regulamin Sejmu)

 Administracji i Spraw Wewnętrznych
 do Spraw Petycji
 do Spraw Służb Specjalnych
 do Spraw Kontroli Państwowej
 do Spraw Unii Europejskiej
 Edukacji, Nauki i Młodzieży
 Etyki Poselskiej
 Finansów Publicznych

Przedmiotowy zakres działania komisji stałych określa załącznik do Regulaminu Sejmu,

np. do zakresu działania Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych należą sprawy
administracji państwowej oraz bezpieczeństwa, ładu i porządku publicznego

Komisje nadzwyczajne (uchwała Sejmu)

 Sejm może powoływać i odwoływać komisje nadzwyczajne; powołując takie komisje,

Sejm określa cel, zasady i tryb ich działania.

np. uchwała Sejmu z dnia 23 stycznia 2020 r. w sprawie powołania i wyboru składu
osobowego Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach

https://orka.sejm.gov.pl/opinie9.nsf/nazwa/189_u/$file/189_u.pdf

 Sejm, na wniosek Prezydium Sejmu po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów, w

drodze uchwały, wybiera skład osobowy poszczególnych komisji (stałych i
nadzwyczajnych)

 pierwsze posiedzenie komisji zwołuje i prowadzi Marszałek Sejmu (lub wicemarszałek

Sejmu)

 na posiedzeniu tym komisja wybiera ze swego grona prezydium komisji w składzie:

przewodniczący oraz zastępcy przewodniczącego

Komisje śledcze

Sejm może powołać komisję śledczą do zbadania określonej sprawy

np. uchwała Sejmu z dnia 19 lipca 2016 r. w sprawie powołania Komisji Śledczej do
zbadania prawidłowości i legalności działań organów i instytucji publicznych wobec
podmiotów wchodzących w skład Grupy Amber Gold
https://orka.sejm.gov.pl/opinie8.nsf/nazwa/685_u/$file/685_u.pdf

 tryb działania komisji śledczej określa ustawa z dnia 21 stycznia 1999 r. o sejmowej
komisji śledczej

https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19990350321/U/D1999 0321Lj.pdf