Ustrój administracji publicznej w RP na szczeblu

centralnym

Wprowadzenie
Przeczytaj
Gra edukacyjna
Sprawdź się
Dla nauczyciela

Bibliografia:

Źródło: Krzysztof Kociubiński, Analiza porównawcza struktur administracji publicznej w

Rzeczypospolitej Polskiej i Republice Federalnej Niemiec, 2012 r., dostępny w internecie:
razemdlapogranicza.pl [dostęp 2.03.2021 r.].
Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., dostępny w
internecie: isap.sejm.gov.pl [dostęp 30.06.2021 r.].
 Ustrój administracji publicznej w RP na szczeblu
centralnym

Rada Ministrów rządu Mateusza Morawieckiego 15.11.2019 r.

Źródło: Kancelaria Sejmu / Aleksander Zieliński, licencja: CC BY 2.0.

Administrację publiczną szczebla centralnego tworzą podmioty, których terytorialny zasięg

działania obejmuje obszar całego kraju. Mamy jednak do czynienia z wielością podmiotów,
wynikającą przede wszystkim z różnorodności funkcji i zadań realizowanych przez
współczesne państwo i jego administrację oraz odzwierciedlającą dążenie do zapewnienia
ich sprawnej i skutecznej realizacji. Najistotniejszą częścią w strukturze administracji
publicznej szczebla centralnego jest administracja rządowa, na którą składa się Rada
Ministrów i organy wchodzące w jej skład, oraz organy szczebla centralnego podległe lub
podporządkowane tym organom.

Twoje cele

Przeanalizujesz elementy wchodzące w skład administracji publicznej na szczeblu

centralnym.
Scharakteryzujesz kompetencje i zadania prezydenta, premiera, Rady Ministrów
i samych ministrów.
Wyjaśnisz zależności między poszczególnymi organami administracji publicznej.

Dla zainteresowanych
Podstawowe instytucje Konstytucja RP. Rozdział Administracja rządowa –
demokracji. Władza VI – Rada Ministrów struktura
sądownicza, i administracja rządowa
administracja i samorząd
powszechny

Konstytucja RP z 2 Biurokracja
kwietnia 1997 r. Rozdział
VI. Rada Ministrów
i administracja rządowa –
analiza aktu prawnego
Przeczytaj

Wstęp
Administracja szczebla centralnego pełni funkcje dwojakiego rodzaju: polityczną oraz
o charakterze administracyjnym. Pierwsza z nich skupia się na problematyce kreowania
i realizowania polityki państwa, druga związana jest z podejmowaniem działań
wykonawczych polegających na realizacji obowiązującego prawa i wynikających z niego
zadań publicznych. Organami mającymi charakter polityczny są naczelne organy
administracji publicznej. Od innych organów wyróżnia je to, że ich pozycja ustrojowa,
podstawowy zakres działania i kompetencje są przedmiotem regulacji konstytucyjnej,
a w zakresie ich działania dominują sprawy o charakterze ogólnym, mające na celu
wytyczanie kierunków działalności, kierowanie oraz nadzór i kontrolę jednostek
podporządkowanych. Poza charakterem zadań i funkcji, do bardziej sformalizowanych
wyróżników tych organów zalicza się to, że powoływane są one przez Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej, mają charakter zwierzchni wobec pozostałych organów
administracji rządowej oraz ponoszą odpowiedzialność polityczną i konstytucyjną.

Do naczelnych organów administracji publicznej zalicza się Radę Ministrów, a także

organy włączone do jej składu: Prezesa Rady Ministrów, ministrów oraz przewodniczących
komitetów, którzy z mocy ustaw szczególnych wchodzą w skład Rady Ministrów.

Pozostałe organy administracji rządowej szczebla centralnego (tzw. urzędy centralne)

realizują funkcje o charakterze wykonawczym w przyjętym wyżej rozumieniu, a ich pozycję
prawnoustrojową wyróżnia to, że – obejmując swoją właściwością miejscową obszar całego
kraju – są jednocześnie podporządkowane organom naczelnym. W przeciwieństwie do tych
ostatnich nie mają również swojego umocowania konstytucyjnego, a ich zakres działania,
zadania i kompetencje unormowane są w ustawach. Z uwagi na realizowane zadania organy
te powinny mieć charakter w większym stopniu techniczny niż polityczny, a osoby
piastujące je powinny wykazywać się wysoką wiedzą, doświadczeniem i kompetencjami
z zakresu poszczególnych dziedzin administrowania.

Prezydent RP
Obok Rady Ministrów, podmiotem
sprawującym władzę wykonawczą jest
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.
Wybierany przez naród, pełni funkcję głowy
państwa, będąc najwyższym
przedstawicielem RP i gwarantem ciągłości
władzy państwowej. Jego kompetencje
obejmują:

sprawy zagraniczne
w tym zakresie prezydent m.in. reprezentuje
państwo w stosunkach zewnętrznych,
ratyfikuje i wypowiada umowy
międzynarodowe, mianuje i odwołuje
pełnomocnych przedstawicieli RP w innych
państwach i przy organizacjach
międzynarodowych;

sprawy ochrony zewnętrznego

bezpieczeństwa państwa
w tym zakresie prezydent m.in. pełni funkcję
Andrzej Duda, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
najwyższego zwierzchnika sił zbrojnych,
od 2015 r.
mianuje naczelnego dowódcę sił zbrojnych, Źródło: Jakub Szymczuk – Kancelaria Prezydenta RP, licencja:
mianuje i zwalnia szefa Sztabu Generalnego CC BY-SA 4.0.
i dowódców rodzajów sił zbrojnych;

sprawy wewnętrznego bezpieczeństwa państwa

w tym zakresie prezydent może wprowadzać stan wojenny i stan wyjątkowy;

sprawy w sferze prawodawstwa

w tym zakresie prezydent m.in. dysponuje inicjatywą ustawodawczą, ma prawo weta
ustawodawczego, może wydawać rozporządzenia z mocą ustawy (tylko w czasie stanu
wojennego) oraz rozporządzenia wykonawcze, może także zwracać się do Trybunału
Konstytucyjnego o zbadanie zgodności przepisów prawa z konstytucją;

sprawy związane z Radą Ministrów

w tym zakresie prezydent m.in. desygnuje Prezesa Rady Ministrów, powołuje Radę
Ministrów, dokonuje (na wniosek Prezesa Rady Ministrów) zmian w składzie Rady
Ministrów, zwołuje Radę Gabinetową;

sprawy obsadzania najważniejszych stanowisk w państwie

w tym zakresie prezydent m.in. powołuje: sędziów, pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego,
prezesów Sądu Najwyższego, Prezesa i wiceprezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego,
Prezesa i wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego, członków Krajowej Rady Radiofonii
i Telewizji;

inne sprawy indywidualne

w tym zakresie prezydent m.in. nadaje obywatelstwo polskie i wyraża zgodę na zrzeczenie
się obywatelstwa polskiego, stosuje prawo łaski, nadaje ordery i odznaczenia oraz nadaje
tytuł naukowy profesora.

Aparatem pomocniczym Prezydenta RP jest Kancelaria Prezydenta RP, którą kieruje jej szef
powoływany i odwoływany przez prezydenta. Kancelaria działa na podstawie statutu
nadanego jej przez głowę państwa.

Rada Ministrów (rząd)

Rada Ministrów (zwana również rządem) jest naczelnym, kolegialnym organem
administracji publicznej, stanowiąc drugi – obok Prezydenta RP – podmiot władzy
wykonawczej. Podstawowe regulacje prawne dotyczące organizacji, funkcjonowania
i kompetencji Rady Ministrów zawarte są w Konstytucji RP oraz w Ustawie z dnia 8 sierpnia
1996 r. o Radzie Ministrów.

Konstytucja umocowuje Radę Ministrów w charakterze organu prowadzącego politykę

wewnętrzną i zagraniczną RP, formułując jednocześnie domniemanie właściwości Rady
Ministrów w zakresie spraw polityki państwa, wyrażające się w tym, że należą do niej
wszystkie sprawy z tego zakresu, niezastrzeżone dla innych organów państwowych
i samorządu terytorialnego.

Obok funkcji z zakresu prowadzenia polityki państwa Radzie Ministrów powierzono

funkcję kierowania administracją rządową, dzięki czemu zyskała ona możliwość
wpływania na funkcjonowanie wszystkich organów tej administracji.

Rada Ministrów składa się z Prezesa Rady Ministrów oraz ministrów. Oprócz nich
członkami tego organu mogą być także wiceprezesi Rady Ministrów i przewodniczący
komitetów. Ich obecność ma jednak charakter fakultatywny – decyduje o tym ustawodawca
lub Prezes Rady Ministrów.
Inauguracyjne posiedzenie Rady Ministrów, 15.11.2019 r.
Źródło: Adam Guz/KPRM, domena publiczna.

Procedura powoływania Rady Ministrów jest złożona i związana z politycznym

charakterem tego organu. W pierwszej kolejności prezydent desygnuje szefa rządu,
a następnie (w terminie 14 dni od pierwszego posiedzenia sejmu lub przyjęcia dymisji
poprzedniej Rady Ministrów) na jego wniosek powołuje Radę Ministrów. Powołany Prezes
Rady Ministrów w ciągu 14 dni od powołania przedstawia sejmowi program działania rządu
z wnioskiem o wotum zaufania, które udzielane jest bezwzględną większością głosów.
Niepowołanie Rady Ministrów lub nieudzielanie jej wotum zaufania sprawia, że Prezes Rady
Ministrów oraz jej członkowie wybierani są przez sejm (bezwzględną większością głosów),
a następnie powoływani przez Prezydenta RP. Z kolei niewybranie Rady Ministrów w ten
sposób powoduje, że inicjatywa powraca do prezydenta, który powołuje Prezesa Rady
Ministrów i proponowany przez niego skład rządu. Udzielenie przez sejm wotum zaufania
tak powołanej Rady Ministrów wymaga zwykłej większości głosów. W razie jego
nieudzielania prezydent skraca kadencję sejmu i zarządza wybory.

Rada Ministrów ponosi polityczną odpowiedzialność przed sejmem, która przede

wszystkim realizuje się w instytucji wotum nieufności. Sejm w każdej chwili może podjąć
uchwałę wyrażającą brak zaufania do ministra (jest to wówczas odpowiedzialność
indywidualna), jak i całej Rady Ministrów (odpowiedzialność solidarna). Przyjęcie wotum
nieufności zobowiązuje Prezydenta RP do odwołania – odpowiednio – ministra lub całego
rządu. W tym ostatnim przypadku jednak sejm musi w swojej uchwale wskazać imiennie
następcę odwoływanego Prezesa Rady Ministrów (jest to tzw. konstruktywne wotum
nieufności).

Należy przy tym podkreślić, że konsekwencją politycznego charakteru Rady Ministrów są

nie tylko jej zadania, sposób powoływania czy instytucja odpowiedzialności politycznej, ale
również fakt, że przepisy nie formułują żadnych wymogów wobec kandydatów na
stanowisko Prezesa Rady Ministrów oraz pozostałych jej członków.

Podstawowe zadania Rady Ministrów to prowadzenie polityki wewnętrznej i zagranicznej

RP oraz kierowanie administracją rządową. Pozostałe konstytucyjnie określone zadania
i kompetencje Rady Ministrów to:

zadania i kompetencje [br]Rady Ministrów:{color=#313D5E}

zapewnianie wykonania ustaw,[br] które polegać powinno na takim[br]

oddziaływaniu na podmioty[br] kierowane czy nadzorowane przez[br] Radę
Ministrów, aby ich[br] działalność była zgodna[br] z prawem{value=52}
{color=#5469A0}

wydawanie rozporządzeń, które – [br]jako samoistna kompetencja [br]Rady

Ministrów – wiąże się [br]również z zadaniem zapewniania [br]wykonania
ustaw{value=52}{color=#5469A0}

koordynowanie i kontrolowanie [br]pracy organów administracji[br] rządowej,

które wiąże się[br] i mieści zarazem w formule [br]kierowania administracją
rządową{value=52}{color=#5469A0}

ochrona interesów Skarbu Państwa{value=52}{color=#5469A0}

uchwalanie projektu budżetu[br] państwa oraz kierowanie[br] jego

wykonaniem{value=52}{color=#5469A0}

zapewnianie bezpieczeństwa [br]wewnętrznego państwa [br]oraz porządku

publicznego{value=52}{color=#5469A0}

zapewnianie bezpieczeństwa [br]zewnętrznego państwa [br]oraz sprawowanie

ogólnego[br] kierownictwa w dziedzinie [br]obronności{value=52}
{color=#5469A0}

wykonywanie określonych zadań [br]z dziedziny polityki zagranicznej{value=52}

{color=#5469A0}

Źródło: Englisquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Rada Ministrów określa również tryb i organizację własnej pracy. Sprawy te są przedmiotem
regulacji zawartych w akcie prawa wewnętrznego, jakim jest uchwała – Regulamin pracy
Rady Ministrów.

Działanie Rady Ministrów oparte jest na zasadzie kolegialności. Podstawową formułą

rozpatrywania spraw i podejmowania rozstrzygnięć są posiedzenia odbywane co do zasady
pod przewodnictwem Prezesa Rady Ministrów. Posiedzenia przygotowywane są
i obsługiwane przez Sekretarza Rady Ministrów. Alternatywną formułą rozstrzygania
określonych spraw jest korespondencyjne uzgodnienie stanowisk przez członków rządu
(tryb obiegowy), które może zarządzić Prezes Rady Ministrów.

Ogromna różnorodność zadań, kompetencji i spraw pozostających w zakresie działania

Rady Ministrów oraz związana z tym konieczność podejmowania działań o charakterze
koordynacyjnym oraz współdziałania z różnymi środowiskami czy też ekspertami
w określonych dziedzinach sprawiają, że w celu zapewnienia merytorycznie właściwej ich
realizacji ustawodawca przewidział możliwość funkcjonowania różnego rodzaju ciał
i struktur mających formalny status organów wewnętrznych Rady Ministrów.

Pierwszą kategorię organów wewnętrznych Rady Ministrów stanowią różnego rodzaju

komisje i komitety, których powołanie zależy od woli Rady Ministrów lub Prezesa Rady
Ministrów. Do grupy tej należą, tworzone przez Prezesa Rady Ministrów w drodze
zarządzeń, organy pomocnicze Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów,
w szczególności:

stały komitet lub komitety Rady Ministrów

tworzone w celu inicjowania, przygotowania i uzgadniania rozstrzygnięć albo stanowisk
Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów w sprawach należących do zadań
i kompetencji tych organów (np. Komitet Rady Ministrów do Spraw Cyfryzacji);

komitety
do rozpatrywania określonych kategorii spraw lub określonej sprawy;

rady i zespoły opiniodawcze lub doradcze

w sprawach należących do zadań i kompetencji Rady Ministrów lub Prezesa Rady
Ministrów (np. Zespół do Spraw Polonii i Polaków za Granicą, Zespół do Spraw Polityki
Bezpieczeństwa Energetycznego czy też Międzyresortowy Zespół do Spraw Polityki
Morskiej Rzeczypospolitej Polskiej).

Rada Ministrów może również, w drodze rozporządzenia, tworzyć komisje do opracowania

projektów kodyfikacji określonych dziedzin prawa, uwzględniające dorobek nauki
i doświadczenia praktyki (przykładami tego typu komisji są komisje kodyfikacyjne prawa
cywilnego, prawa morskiego, prawa pracy i prawa karnego). Rada Ministrów w uzgodnieniu
z zainteresowaną instytucją lub środowiskiem społecznym może także powoływać,
w drodze rozporządzenia, komisje wspólne, składające się z przedstawicieli rządu oraz tej
instytucji lub środowiska, których celem jest wypracowanie wspólnego stanowiska
w sprawach ważnych dla polityki rządu oraz interesów reprezentowanej w komisji
instytucji lub środowiska.

Drugą kategorię organów wewnętrznych Rady Ministrów tworzą jednostki obligatoryjnie

działające przy Radzie Ministrów i jej Prezesie. Do grupy tej należy Rada Legislacyjna oraz
Rządowe Centrum Legislacji. Rada Legislacyjna działa przy Prezesie Rady Ministrów i pełni
funkcje organu opiniodawczego i doradczego w zakresie projektów ustaw
przygotowywanych przez rząd oraz projektów aktów wykonawczych wydawanych przez
Radę Ministrów. Rządowe Centrum Legislacji zapewnia obsługę prawną Rady Ministrów,
w szczególności przez opracowywanie stanowisk prawno‐legislacyjnych do rządowych
projektów aktów prawnych, koordynowanie przebiegu uzgodnień rządowych projektów
aktów prawnych, opracowywanie pod względem legislacyjnym rządowych projektów aktów
prawnych skierowanych do rozpatrzenia przez Radę Ministrów, kontrolę wydawania przez
organy administracji rządowej przepisów wykonawczych do ustaw czy też tworzenie
rządowych projektów aktów prawnych w zakresie ustalonym przez Prezesa Rady
Ministrów. Rządowe Centrum Legislacji redaguje również Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej
Polskiej oraz Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

W kontekście instytucjonalno‐organizacyjnych rozwiązań mających na celu usprawnienie

realizacji zadań Rady Ministrów wspomnieć należy również o instytucji pełnomocnika
rządu. Może być on ustanowiony w drodze rozporządzenia przez Radę Ministrów do
określonych spraw, których przekazanie członkom Rady nie jest celowe. Pełnomocnikiem
rządu może być sekretarz stanu lub podsekretarz stanu, a w szczególnie uzasadnionych
przypadkach, w zakresie zadań o zasięgu regionalnym – wojewoda. Pełnomocnika rządu
powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów.

Prezes Rady Ministrów (premier)

Status prawny Prezesa Rady Ministrów jest
złożony. W świetle przepisów konstytucji jest
on bowiem z jednej strony przewodniczącym
kolegialnego naczelnego organu
administracji, jakim jest Rada Ministrów,
z drugiej zaś samodzielnym,
monokratycznym, naczelnym organem
administracji mającym własne zadania
i kompetencje określone w konstytucji
i uszczegółowione w ustawach. Dodać do Mateusz Morawiecki, premier od 2017 r.
tego należy, że Prezes Rady Ministrów może Źródło: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, domena
publiczna.
również pełnić funkcję ministra kierującego
działem administracji rządowej.

Kompetencje Prezesa Rady Ministrów wynikające z przewodniczenia rządowi określone

zostały zarówno w konstytucji, ustawie o Radzie Ministrów, jak i regulaminie pracy Rady.
Z aktów tych wynika, że Prezes Rady Ministrów:

reprezentuje Radę Ministrów;

 kieruje pracami Rady, a w tym zakresie m.in. określa terminy posiedzeń i zwołuje
posiedzenia Rady, zatwierdza porządek obrad, przewodniczy obradom, zarządza
korespondencyjne uzgadnianie stanowisk;
koordynuje i kontroluje pracę członków Rady;
zapewnia wykonywanie polityki Rady i określa sposoby jej wykonywania.

Prezes Rady Ministrów dysponuje też szeregiem uprawnień w stosunku do tego organu.
Należą do nich w szczególności:

wyznaczanie ministrowi zakresu spraw, 1

w których minister ten działa z upoważnienia
Prezesa Rady Ministrów;

2 prawo żądania informacji, dokumentów

i sprawozdań okresowych lub dotyczących
poszczególnej sprawy albo rodzaju spraw od
ministra, kierownika urzędu centralnego lub
wojewody oraz od pracowników urzędów
organów administracji;

zwoływanie, branie udziału i przewodniczenie 3

posiedzeniom organów pomocniczych Rady
Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów, bez
względu na ich skład i zakres działania;

4 zwoływanie posiedzeń z udziałem właściwych

ministrów, kierowników urzędów centralnych
lub wojewodów i przewodniczenie tym
posiedzeniom;
 przekazywanie, z urzędu lub na wniosek 5
właściwego organu albo na wniosek strony,
sprawy należącej do właściwości więcej niż
jednego ministra lub kierownika centralnego
urzędu do załatwienia wskazanemu przez siebie
ministrowi;

6 rozstrzyganie o zakresie działania ministrów

w razie sporu kompetencyjnego między
ministrami.

Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Do zadań i kompetencji Prezesa Rady Ministrów, jako samodzielnego organu administracji,

zaliczyć można z kolei:

wydawanie rozporządzeń i zarządzeń (udział Prezesa Rady Ministrów w dziedzinie

legislacji dopełnia ponadto wydawanie przez niego Dziennika Ustaw i „Monitora
Polskiego”);
sprawowanie nadzoru nad działalnością samorządu terytorialnego;
sprawowanie funkcji zwierzchnika służbowego wobec pracowników administracji
rządowej;
sprawowanie nadzoru nad działalnością administracji rządowej nieobjętej zakresem
działów administracji rządowej (chodzi tu o takie podmioty, jak: Urząd Zamówień
Publicznych, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Urząd Ochrony Konkurencji
i Konsumentów, Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego czy Agencję Wywiadu);
kierowanie działalnością wojewodów.

O szczególnej roli, ale również i odpowiedzialności Prezesa Rady Ministrów w zakresie

prawidłowego funkcjonowania administracji rządowej świadczy bardzo szeroki katalog jego
kompetencji o charakterze personalnym. Prezes Rady Ministrów ma przede wszystkim
decydujący głos w sprawie obsady stanowisk ministerialnych, przedstawiając
prezydentowi skład Rady Ministrów, jak również występując do prezydenta o dokonanie
zmian w składzie rządu. Prezes Rady Ministrów także powołuje i odwołuje sekretarzy
i podsekretarzy stanu (popularnie zwanych wiceministrami), kierowników urzędów
centralnych i ich zastępców, a także wojewodów i wicewojewodów. Prezes Rady Ministrów
ma zatem bezpośredni wpływ na obsadę zdecydowanej większości najwyższych stanowisk
kierowniczych w administracji rządowej, co w związku z wcześniej wymienionymi
kompetencjami tego organu pozwala upatrywać w nim podstawowy łącznik całej
administracji publicznej w państwie.

W razie nieobecności Prezesa Rady Ministrów lub w innym przypadku czasowej

niemożności wykonywania przez niego obowiązków w Radzie Ministrów, pracami rządu
kieruje wiceprezes Rady Ministrów (wicepremier) wyznaczony przez Prezesa Rady
Ministrów lub jeden z ministrów, jeżeli wiceprezes Rady Ministrów nie został powołany.
Wiceprezes Rady Ministrów wykonuje, w imieniu Prezesa Rady Ministrów, zadania
i kompetencje w zakresie powierzonym przez Prezesa Rady Ministrów. W przeciwieństwie
do Prezesa Rady Ministrów, wiceprezes Rady nie ma jednak żadnych własnych
kompetencji, poza wskazanym zastępowaniem Prezesa Rady Ministrów w kierowaniu
rządem oraz realizowaniem innych zadań i kompetencji w jego imieniu. Nie jest on zatem
organem administracji publicznej.

Jednostką organizacyjną obsługującą Radę Ministrów, Prezesa Rady Ministrów oraz

większość organów wewnętrznych rządu jest Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, którą
kieruje Szef Kancelarii powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów. Obsługa
ta dotyczy zarówno politycznej, merytorycznej, jak i administracyjnej płaszczyzny działań
obsługiwanych organów, zwłaszcza Prezesa Rady Ministrów.
 zadania realizowane[br] z upoważnieniem Prezesa [br]Rady Ministrów
{color=#313D5E}

kontrola realizacji zadań [br]wskazanych przez Radę Ministrów[br] i Prezesa Rady

Ministrów[br] oraz przedstawianie wniosków[br] z przeprowadzonych kontroli
[br]i przedkładanie propozycji [br]doskonalenia metod kontroli{value=48}
{color=#5469A0}

dokonywanie ocen skutków[br] (kosztów i korzyści) [br]społeczno-gospodarczych

[br] projektowanych regulacji[br] oraz sporządzanie ocen [br]tych
skutków{value=48}{color=#5469A0}

opracowywanie ocen [br]międzynarodowych uwarunkowań [br]sytuacji kraju oraz

długofalowych[br] koncepcji polityki zagranicznej{value=48}{color=#5469A0}

opracowywanie ocen[br] funkcjonalności struktur państwa[br] i sprawności ich

działania{value=48}{color=#5469A0}

przygotowywanie innych analiz,[br] prognoz, koncepcji, programów [br]i ocen

zleconych przez[br] Prezesa Rady Ministrów{value=48}{color=#5469A0}

wydawanie Dziennika Ustaw [br]Rzeczypospolitej Polskiej[br] i Dziennika

Urzędowego[br] Rzeczypospolitej Polskiej[br] „Monitor Polski”{value=48}
{color=#5469A0}

koordynacja realizacji polityki[br] kadrowej w administracji rządowej[br]

w zakresie określonym [br]w odrębnych przepisach {value=48}{color=#5469A0}

obsługa spraw kadrowych osób [br]zajmujących kierownicze[br] stanowiska

państwowe[br] w administracji rządowej{value=48}{color=#5469A0}

koordynacja działalności[br] kontrolnej Prezesa[br] Rady Ministrów wobec

organów [br]administracji rządowej{value=48}{color=#5469A0}

Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ministrowie
Występują dwie kategorie ministrów. Pierwszą są ministrowie wypełniający zadania
wyznaczone im przez Prezesa Rady Ministrów (mogą oni występować w rządzie, ale nie
muszą). Drugą – ministrowie kierujący działami administracji rządowej. Konstytucja nie
wyłącza przy tym sytuacji, w której minister kierujący działem administracji rządowej
wykonuje jednocześnie zadania wyznaczone przez Prezesa Rady Ministrów.

Ministrowie wykonujący zadania powierzone im przez Prezesa Rady Ministrów nie mają
statusu organów administracji publicznej, a ich rolę, poza realizacją wyznaczonych zadań,
wyznaczają jedynie prawa i obowiązki związane ze statusem członka Rady Ministrów.
Ministrowie ci w ograniczonym zakresie uczestniczą w ustalaniu polityki państwa,
ponosząc jednak za treść i realizację działań rządu odpowiedzialność (przede wszystkim
polityczną). Ministrowie zadaniowi, jako członkowie Rady Ministrów, w pełnoprawny
sposób uczestniczą w procesach decyzyjnych przeprowadzanych w jej ramach, związanych
z rozpatrywaniem spraw i podejmowaniem rozstrzygnięć wynikających z realizacji zadań
i kompetencji tego organu. Brak własnych zadań, statusu organu, a w związku z tym
własnych spraw i struktur, którymi mogliby kierować we własnym imieniu, uzasadnia
potoczne określanie tej kategorii mianem ministrów „bez teki”.

Drugą kategorią są ministrowie, w których zakresie zadań znajduje się kierowanie działami
administracji rządowej. Czyni z nich samodzielne, monokratyczne organy administracji
publicznej. Funkcjonuje 37 działów administracji. Są nimi:

administracja publiczna;
budownictwo, planowanie i zagospodarowanie przestrzenne oraz mieszkalnictwo;
aktywa państwowe;
budżet;
energia;
finanse publiczne;
gospodarka;
gospodarka morska;
gospodarka wodna;
gospodarka złożami kopalin;
instytucje finansowe;
informatyzacja;
członkostwo Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej;
klimat;
kultura i ochrona dziedzictwa narodowego;
kultura fizyczna;
łączność;
obrona narodowa;
oświata i wychowanie;
praca;
rolnictwo;
rozwój wsi;
rozwój regionalny;
rynki rolne;
rybołówstwo;
sprawiedliwość;
szkolnictwo wyższe i nauka;
transport;
turystyka;
 środowisko;
rodzina;
sprawy wewnętrzne;
wyznania religijne oraz mniejszości narodowe i etniczne;
zabezpieczenie społeczne;
sprawy zagraniczne;
zdrowie;
żegluga śródlądowa.

Z formalnego punktu widzenia to Prezes Rady Ministrów decyduje o tym, ilu ministrów
(kierujących jakimi oraz iloma działami) będzie zasiadało w Radzie Ministrów. Nie oznacza
to jednak pełnej swobody premiera w tym zakresie. Na jego decyzje wpływają zarówno
czynniki sprawnościowe, jak i polityczne (regułą jest np., że im więcej ugrupowań
politycznych współtworzy rząd, tym większa liczba ministrów).

Minister wykonuje swoje zadania przy pomocy sekretarza oraz podsekretarzy stanu,
potocznie zwanych wiceministrami. Są oni powoływani i odwoływani przez Prezesa Rady
Ministrów, przy czym, o ile powołanie następuje na wniosek ministra, to odwołanie może
nastąpić również z własnej inicjatywy Prezesa Rady Ministrów. Zakres czynności sekretarza
i podsekretarzy stanu ustala minister. Ministra w zakresie przez niego ustalonym zastępuje
sekretarz stanu lub podsekretarz stanu, jeżeli sekretarz nie został powołany. Podmioty te
nie mają jednak statusu organów administracji publicznej, a uzasadnienie ich
funkcjonowania wynika z konieczności uregulowania kwestii zastępowania ministra oraz
potrzeby dekoncentracji wykonywanych przez niego zadań. Stanowiska te mają przy tym
charakter polityczny, o czym świadczy chociażby to, że osoby je zajmujące podają się do
dymisji w razie przyjęcia dymisji Rady Ministrów.

Aparatem pomocniczym ministra jest ministerstwo. Ministerstwa są tworzone, znoszone

i przekształcane przez Radę Ministrów w drodze rozporządzeń. Aktami formalizującymi
strukturę organizacyjną i podział zadań w ministerstwach są ich statuty i regulaminy
organizacyjne. Te pierwsze nadawane są przez Prezesa Rady Ministrów w drodze
zarządzeń, natomiast regulaminy ustalane są przez ministrów. W strukturach ministerstw
funkcjonują różnego rodzaju komórki organizacyjne: departamenty, biura, sekretariaty,
wydziały i stanowiska pracy. Z punktu widzenia zadań realizowanych przez ministrów
najistotniejsze znaczenie mają departamenty, w ramach których realizowane są
merytoryczne zadania ministerstwa koncentrujące się przede wszystkim na obsłudze
ministra w zakresie kierowania przez niego poszczególnymi działami administracji
rządowej. Stanowią one swego rodzaju organizacyjne odpowiedniki działów administracji
rządowej. Sformalizowanym odzwierciedleniem politycznego charakteru ministra jest
funkcjonujący w każdym ministerstwie gabinet polityczny.
Powołanie nowych członków Rady Ministrów, 6.10.2020 r.
Źródło: Krys an Maj/KPRM, domena publiczna.

Podstawą uzyskania statusu członka Rady Ministrów przez ministra jest postanowienie
Prezydenta RP o powołaniu w skład Rady Ministrów, natomiast wyznaczenie ministrowi
zadań następuje w drodze rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów, ustalającego
szczegółowy zakres działania ministra, a także ministerstwo lub inny urząd administracji
rządowej, który ma obsługiwać ministra. Rozporządzenie takie, zwane rozporządzeniem
atrybucyjnym, powinno zostać wydane niezwłoczne po powołaniu Rady Ministrów, a jeżeli
minister został powołany w innym czasie – niezwłocznie po jego powołaniu. Traci ono moc
z dniem powołania nowej Rady Ministrów, może być również uchylone w konsekwencji
odwołania danego ministra.

Inne centralne organy administracji publicznej

Poza naczelnymi organami administracji, do organów szczebla centralnego należą również
pozostałe centralne organy administracji rządowej oraz organy centralne nienależące do
struktury administracji rządowej.

Do pierwszej grupy należy bardzo liczna i zróżnicowana grupa organów administracji

publicznej, dla funkcjonowania której podstawowym uzasadnieniem jest konieczność
stworzenia organizacyjnych podstaw realizacji funkcji administracyjnych państwa na
szczeblu centralnym. Zważywszy bowiem na zadania i kompetencje tej grupy organów,
stwierdzić można, że w kontekście wyróżnianego dualizmu funkcji realizowanych przez
współczesną administrację centralną – funkcji politycznej i administracyjnej –
zdecydowanie mieszczą się one w ramach tej drugiej. Grupa ta często określana jest
zbiorczą nazwą urzędów centralnych, choć organami sensu stricto są ich kierownicy.
Organy takie nie mają umocowania w przepisach Konstytucji RP i tworzone są w drodze
zwykłych ustaw. Są to m.in.:

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów;

Prezes Głównego Urzędu Statystycznego;
Prezes Urzędu Zamówień Publicznych;
Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego;
Szef Agencji Wywiadu;
Komendant Główny Policji;
Komendant Główny Straży Granicznej;
Główny Inspektor Ochrony Środowiska;
Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska;
Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego;
Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad;
Prezes Urzędu Transportu Kolejowego;
Główny Inspektor Transportu Drogowego;
Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego;
Prezes Głównego Urzędu Miar.

Do organów administracji szczebla centralnego spoza administracji rządowej należą organy

podległe sejmowi. Są to: Główny Inspektor Pracy oraz Prezes Urzędu Ochrony Danych
Osobowych. Głównego Inspektora Pracy powołuje i odwołuje marszałek sejmu. Prezes
Urzędu Ochrony Danych Osobowych jest z kolei powoływany i odwoływany przez sejm za
zgodą senatu.

Centralnym organem administracji o szczególnym statusie jest Krajowa Rada Radiofonii

i Telewizji. Jest to organ umocowany konstytucyjnie, stojący na straży wolności słowa,
prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji. Ma on również
zapewniać otwarty i pluralistyczny charakter radiofonii i telewizji. Rada jest organem
kolegialnym, mającym kompetencje do wydawania rozporządzeń. Sprawy indywidualne
rozstrzyga w formie uchwał. Składa się z pięciu członków: dwóch powoływanych przez
sejm, jednego przez senat i dwóch przez Prezydenta RP. Szczególny status ma
przewodniczący rady (wybierany przez członków rady ze swojego grona) wyposażony we
własne kompetencje, co czyni go organem administracji publicznej (jest on organem
właściwym m.in. w sprawach koncesji na rozpowszechnianie programów radiowych
i telewizyjnych).

Słownik
gabinet polityczny ministra

funkcjonujący w ministerstwie organ opiniodawczo‐doradczy, przy mocy którego

minister wykonuje swoje zadania
naczelne organy administracji publicznej

powoływane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej organy państwa (Rada

Ministrów oraz jej członkowie), którym podporządkowane są centralne organy
administracji rządowej

odpowiedzialność polityczna

występujące w systemie parlamentarnym rozwiązanie ustrojowe, polegające na tym, że

rząd jest dymisjonowany, gdy traci zaufanie parlamentu

rozporządzenie atrybucyjne

wydawane przez Prezesa Rady Ministrów rozporządzenie, określające zadania ministra

oraz powierzone jego nadzorowi działy administracji rządowej
Gra edukacyjna

Polecenie 1

Rozwiąż interaktywny quiz i sprawdź swoją wiedzę.

Test

Sprawdź swoją
wiedzę
o centralnych
organach
administracji
publicznej
Poziom Limit czasu: Twój ostatni

7 min
trudności: wynik:

łatwy -
Uruchom
Ćwiczenie 1

Ułóż pytanie quizowe dotyczące tematu lekcji i daj je do rozwiązania innym uczniom.

Ques on: ...

a. ...
b. ...
c. ...
d. ...
Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia: 輸醙難

Ćwiczenie 1 輸

Wskaż, kto wchodzi w skład naczelnych organów administracji publicznej.

 sądy i trybunały

 Rada Ministrów

 Sejm RP

 Senat RP

Ćwiczenie 2 輸

Zaznacz właściwe dokończenie zdania.

Pierwszą kategorię organów wewnętrznych Rady Ministrów, złożoną z organów
pomocniczych Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów, tworzą…

rady i zespoły opiniodawcze lub doradcze w sprawach należących do zadań


i kompetencji Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów.

stały komitet lub komitety Rady Ministrów tworzone w celu inicjowania,

przygotowania i uzgadniania rozstrzygnięć albo stanowisk Rady Ministrów lub

Prezesa Rady Ministrów w sprawach należących do zadań i kompetencji tych
organów.

Rada Legislacyjna działająca przy Prezesie Rady Ministrów, pełniąca funkcje organu
 opiniodawczego i doradczego w zakresie projektów ustaw przygotowywanych przez
rząd oraz projektów aktów wykonawczych wydawanych przez Radę Ministrów.

 komitety do rozpatrywania określonych kategorii spraw lub określonej sprawy.

Ćwiczenie 3 醙

Zdecyduj, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.

Stwierdzenie Prawda Fałsz

Prezes Rady Ministrów kieruje pracami Rady, a w tym
zakresie m.in. określa terminy posiedzeń i zwołuje
posiedzenia Rady, zatwierdza porządek obrad,  
przewodniczy obradom, zarządza korespondencyjne
uzgadnianie stanowisk.
Ministerstwa są tworzone, znoszone i przekształcane
 
przez Prezydenta RP w drodze rozporządzeń.
Jednostką organizacyjną obsługującą Radę Ministrów,
Prezesa Rady Ministrów oraz większość organów
wewnętrznych Rady jest Kancelaria Prezesa Rady  
Ministrów, którą kieruje Szef Kancelarii powoływany
i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów.
Prezes Rady Ministrów nie ma wpływu na to, ilu
 
ministrów będzie zasiadało w Radzie Ministrów.
Ćwiczenie 4 醙

Zapoznaj się z tekstem, a następnie wykonaj ćwiczenie.

“ Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2

kwietnia 1997 r.

Art. 126
1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jest najwyższym
przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej i gwarantem ciągłości
władzy państwowej.

Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., dostępny w internecie: isap.sejm.gov.pl [dostęp
30.06.2021 r.].

Zaznacz, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.

Prezydent RP jest naczelnym organem administracji publicznej w Polsce.

prawda/fałsz

Swoją właściwością miejscową obejmuje obszar całego kraju.

prawda/fałsz

Jako organ administracji publicznej ponosi odpowiedzialność polityczną i konstytucyjną.

prawda/fałsz
Ćwiczenie 5 難

Wskaż, czy powyższe definicje urzędów zaliczamy do centralnych czy naczelnych organów
administracji publicznej.

Uprawnienia prezydenta są ściśle określone w Konstytucji RP, a ponadto są charakterystyczne

dla każdego kraju z osobna. W niektórych krajach funkcja prezydenta jest czysto
reprezentacyjna, głównie w republikach parlamentarnych, jak Niemcy czy Włochy. Szeroko
rozbudowana władza prezydencka jest w republikach prezydenckich, takich jak Stany
Zjednoczone czy Francja.
{#naczelny organ administracji publicznej}/{centralny organ administracji publicznej}

Minister jest jednoosobowym organem naczelnym administracji rządowej, powołanym do

kierowania określonym działem administracji rządowej i jednocześnie jest członkiem Rady
Ministrów. W obu sytuacjach podlega Prezesowi Rady Ministrów.
{#naczelny organ administracji publicznej}/{centralny organ administracji publicznej}

Prezesa RM desygnuje prezydent, który musi uzyskać wotum zaufania od sejmu. Ministrów
wskazuje Premier i powołuje ich prezydent. Zadania Prezesa Rady Ministrów (art. 148
Konstytucji RP): 1. reprezentuje Radę Ministrów; 2. kieruje pracami Rady Ministrów; 3. wydaje
rozporządzenia; 4. zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej
wykonywania; 5. koordynuje i kontroluje pracę członków Rady Ministrów; 6. sprawuje nadzór
nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w konstytucji i ustawach;
7. jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej.
{#naczelny organ administracji publicznej}/{centralny organ administracji publicznej}

1) Inspektor pracy ma prawo do przeprowadzania kontroli przestrzegania przepisów prawa

pracy, a w szczególności stanu bezpieczeństwa i higieny pracy bez uprzedzenia o każdej porze
dnia i nocy oraz kontroli legalności zatrudnienia w zakresie, o którym mowa w art. 10 ust. 1
pkt 3 i 4 ustawy o PIP. 2) Inspektor pracy nie podlega obowiązkowi posiadania przepustki – po
kontrolowanym terenie może poruszać się swobodnie. Jest także zwolniony z rewizji osobistej,
nawet jeśli przewiduje ją regulamin pracy w kontrolowanym zakładzie.
{naczelny organ administracji publicznej}/{#centralny organ administracji publicznej}

Źródła cytatów: Organizacja prawna administracji, uni.wroc.pl; Działalność kontrolno-nadzorcza inspektora

pracy, pip.gov.pl, dostęp: 1.06.2021 r.
Ćwiczenie 6 難

Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.

“
Krzysztof Kociubiński

Analiza porównawcza struktur administracji

publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej i Republice
Federalnej Niemiec

Na administrację rządową składają się organy (urzędy) oraz inne

podmioty publiczne powoływane do wykonywania zadań z zakresu
administracji publicznej, podległe naczelnym organom
administracyjnym, tj.: Prezesowi Rady Ministrów, Radzie Ministrów oraz
poszczególnym ministrom. Administracja rządowa ma charakter
scentralizowany poprzez hierarchiczne podporządkowanie osobowe,
organizacyjne i służbowe organów niższego stopnia organom wyższego
stopnia. Ponadto organy zwierzchnie uprawnione są do sprawowania
kontroli i nadzoru nad jednostkami niższego rzędu oraz żądania
informacji dotyczących ich działalności. Konstytucja RP nie dokonuje
podziału organów administracji rządowej na naczelne organy
administracji rządowej i centralne organy administracji rządowej.
Jednakże właściwe akty normatywne tj. ustawy i rozporządzenia
odwołują się de facto do takiego podziału. Naczelne organy
administracji rządowej są to organy, które wchodzą w skład Rady
Ministrów. Organy będące naczelnymi organami administracji rządowej
zajmują nadrzędną pozycję wśród innych i są powoływane przez sejm
lub przez Prezydenta RP. Centralne organy administracji rządowej nie
wchodzą w skład Rady Ministrów, a ich powołanie nie wymaga decyzji
sejmu czy prezydenta, a jedynie naczelnego organu administracji
rządowej

Źródło: Krzysztof Kociubiński, Analiza porównawcza struktur administracji publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej i
Republice Federalnej Niemiec, 2012 r., dostępny w internecie: razemdlapogranicza.pl [dostęp 2.03.2021 r.].
Zdecyduj, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.

Stwierdzenie Prawda Fałsz

W państwach unitarnych administracja rządowa jest
rozproszona i reprezentuje przede wszystkim interesy  
lokalnych społeczności.
W Konstytucji RP znalazł się podział na naczelne
i centralne organy administracji publicznej oraz występuje  
zhierarchizowana podległość.
Uprawnienie i hierarchia urzędnicza w organach
administracji rządowej została wprowadzona aktami
 
normatywnymi, tzn. w ustawach i rozporządzeniach, a nie
w konstytucji.
Naczelne i centralne organy administracji rządowej są
nadrzędne wobec urzędów terenowych zarówno  
administracji zespolonej, jak i niezespolonej.
Ćwiczenie 7 難

Zapoznaj się z tekstem, a następnie wykonaj ćwiczenie.

“ Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2

kwietnia 1997 r.

Art. 146
1. Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną
Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone

dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego.

3. Rada Ministrów kieruje administracją rządową.

Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., dostępny w internecie: isap.sejm.gov.pl [dostęp
30.06.2021 r.].

Wskaż ustęp z art. 146, który odnosi się do domniemanie kompetencji Rady Ministrów
w zakresie spraw polityki państwa i wyjaśnij na czym polega to uprawnienie.
Ćwiczenie 8 難

Zapoznaj się z tekstem, a następnie wykonaj ćwiczenie.

Akt prawny wydawany przez organ władzy wykonawczej, mający charakter prawa
powszechnie obowiązującego, wydawany w czasie trwania stanu wojennego, jeżeli sejm nie
może zebrać się na posiedzenie. Jest formalnie zrównany z ustawami.

Źródło: oprac. własne.

Rozstrzygnij, czy tekst opisuje akt prawny, który może zostać wydany przez Prezesa Rady
Ministrów. Uzasadnij swoje zdanie.

Rozstrzygnięcie: tak

Uzasadnienie:
Dla nauczyciela

Autor: Krzysztof Kowlauk

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: Ustrój administracji publicznej w RP na szczeblu centralnym

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

III. Organy władzy publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczeń:

6) przedstawia kompetencje Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej; wymienia

podstawowe działy administracji rządowej i zadania wojewody; wyjaśnia rolę Prezesa Rady
Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej; przedstawia procedury powoływania i odwoływania
rządu, używając określeń: wotum zaufania, konstruktywne wotum nieufności, wotum
nieufności wobec ministra, dymisja (w tym w wyniku skrócenia kadencji Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej).

Zakres rozszerzony

VIII. Modele sprawowania władzy.

Uczeń:

13) przedstawia zadania służby cywilnej i jej rolę w państwie demokratycznym oraz zasady
postępowania urzędnika służby cywilnej w Rzeczypospolitej Polskiej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

przedstawia podstawowe zasady funkcjonowania administracji centralnej w Polsce;

 wymienia zadania i kompetencje Rady Ministrów;
wyjaśnia relacje między rządem a centralnymi organami administracji.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

burza mózgów;
metoda dramy;
dyskusja.

Formy zajęć:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed zajęciami

1. Przygotowanie do pracy metodą dramy. Uczniowie wybierają role, jakie będą odgrywać
podczas lekcji – członków Rady Ministrów oraz kierowników urzędów centralnych.
Przykładowa lista:

Prezes Rady Ministrów;

minister spraw wewnętrznych i administracji;
minister finansów;
minister infrastruktury;
minister rozwoju, pracy i technologii;
minister klimatu i środowiska;
minister rolnictwa i rozwoju wsi;
minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu;
minister rodziny i polityki społecznej;
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów;
Prezes Urzędu Zamówień Publicznych;
 Generalny Inspektor Informacji Finansowej;
Szef Urzędu do spraw Cudzoziemców;
Główny Inspektor Ochrony Środowiska;
Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad;
Główny Lekarz Weterynarii;
Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych;
Szef Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Każdy z uczniów zapoznaje się z aktualną działalnością urzędu centralnego, który się
mieści w obszarze jego kompetencji (kierownik urzędu oraz odpowiedni minister),
korzystając ze strony internetowej instytucji i materiałów prasowych.

2. Kierownicy urzędów przekazują nadzorującym im członkom rządu raporty z rocznej

działalności – w formie jednostronicowych wydruków. Zamieszczają w nich informacje
o najważniejszych sprawach, którymi urzędy się zajmowały w ostatnim roku, problemach,
z którymi się borykały oraz propozycjach zmian legislacyjnych dotyczących obszaru ich
działalności.

Faza wstępna

1. Przedstawienie ogólnych zasad funkcjonowania organów administracji centralnej

w Polsce. Nauczyciel wskazuje na podstawowe akty prawne, które regulują to zagadnienie.
Zostają one zapisane na tablicy.

2. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

Faza realizacyjna

1. Drama. Posiedzenie Rady Ministrów poświęcone jest sprawozdaniom z działalności

wybranych urzędów centralnych. Obrady prowadzi Prezes Rady Ministrów, który
dopuszcza do głosu kolejnych ministrów.

2. Przedstawienie przez ministrów informacji z działalności nadzorowanego urzędu. Szef

resortu opiera się na dostarczonym mu raporcie kierownika urzędu oraz informacjach,
jakie uzyskał z własnych źródeł. Odpowiada na pytania, które zadają mu premier oraz inni
członkowie rządu. Jeśli sytuacja tego wymaga, wzywa się na posiedzenie Rady Ministrów
kierownika urzędu.

3. Prezes Rady Ministrów pyta członków rządu o propozycje zmian legislacyjnych,

odnoszących się do działalności omawianych urzędów. Członkowie gabinetu
przeprowadzają dyskusję w tej sprawie, a następnie sporządzają wnioski, które zostają
zaprotokołowane. Rząd zatwierdza raporty ministrów lub wzywa ich do wniesienia
poprawek. Premier stara się, by do rozstrzygnięć dochodziło w drodze porozumienia
wszystkich członków rządu; jeśli to okaże się niemożliwe, zarządza głosowanie.
4. Prezes Rady Ministrów nakazuje powielenie raportów i dostarczenie każdemu uczniowi
jednego egzemplarza każdego z nich.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel ocenia posiedzenie rządu. Zwraca uwagę na merytorykę wypowiedzi

wszystkich osób oraz prawidłowość postępowania – w świetle procedur prawnych.

2. Wykonanie w parach ćwiczeń 5–8 z sekcji „Sprawdź się”.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują ćwiczenia 1–4 z sekcji „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Gra interaktywna może zostać wykorzystana przez uczniów indywidualnie lub podczas
zajęć w charakterze podsumowania.