TEMAT: POLSKA PAŃSTWEM DEMOKRATYCZNYM.

Konstytucja stoi na straży jednej z najistotniejszych zasad ustroju

demokratycznego, czyli trójpodziału władzy.
Zgodnie z tą zasadą wyróżniamy władzę ustawodawczą, wykonawczą i
sądowniczą. Są one równorzędne i oddzielone od siebie.
Władzę ustawodawczą, polegającą na stanowieniu prawa, sprawuje parlament.
Władza wykonawcza, dotycząca wprowadzania w życie norm prawnych , należy do
prezydenta i rządu.
Władzę sądowniczą sprawują sądy i trybunały, czuwające nad przestrzeganiem
prawa.
ZASADY WYBORÓW DO PARLAMENTU ( wybory przymiotnikowe)
POWSZECHNE – głosują wszyscy, którzy ukończyli 18 lat i nie są pozbawieni praw
BEZPOŚREDNIE – obywatele głosują osobiście
RÓWNE – wszyscy głosują na tych samych zasadach, każdy głos ma taką samą
wartość, można oddać jeden głos
GŁOSOWANIE TAJNE – obywatele się nie podpisują, nie ujawniamy na kogo
głosowaliśmy
PROPORCJONALNE – podziału mandatów między partie dokonuje się odpowiednio
do liczby głosów oddanych na dany komitet wyborczy ; gdy wyborca oddaje głos
na konkretnego kandydata, jednocześnie głosuje na reprezentowane przez niego
ugrupowanie polityczne. Im więcej dana partia uzyska głosów , tym więcej jej
kandydatów z danego okręgu zasiądzie w sejmie.
WIĘKSZOŚCIOWE -wyborcy głosują na konkretnych kandydatów, ci którzy uzyskają
największe poparcie wchodzą do parlamentu.

TEMAT: WŁADZA USTAWODAWCZA – SEJM

W krajach demokratycznych władzę ustawodawczą sprawuje parlament.

Do jego zadań należy tworzenie prawa regulującego życie społeczeństwa,
określanie zasad działania organów państw, powoływanie osób na urzędy
państwowe.
Parlament może być jednoizbowy ( np. w Szwecji, Grecji, Portugalii) lub dwuizbowy
(np. w Wielkiej Brytanii – Izba Lordów i Izba Gmin, w USA – Senat i Izba
Reprezentantów).
W Polsce mamy parlament dwuizbowy.
Niższa izba parlamentu to SEJM. Izba wyższa – SENAT.
Posiedzenia sejmu i senatu odbywają się osobno. W szczególnych sytuacjach obie
izby obradują wspólnie jako ZGROMADZENIE NARODOWE.
Zgromadzenie Narodowe zbiera się, gdy:
- nowo wybrany prezydent składa ślubowanie,
- prezydent wygłasza orędzie (uroczyste przemówienie) do parlamentu,
- ciężka choroba, śmierć prezydenta,
- prezydent zostaje postawiony w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu,
- inne ważne okoliczności (wizyty głów państw, ważne wydarzenia).

SEJM

460 POSŁÓW kadencja trwa – 4 lata

Kandydować na posła może polski obywatel, który ukończył 21 lat i nie jest
pozbawiony praw publicznych.
Wybory do sejmu są pięcioprzymiotnikowe:
- powszechne,
- bezpośrednie,
- równe
- tajne głosowanie,
- proporcjonalne

Pracami sejmu kieruje marszałek i wicemarszałkowie; stanowią oni Prezydium

sejmu.
Konwent seniorów tworzą: marszałek, wicemarszałkowie, przewodniczący klubów
(15 posłów) i kół (3 posłów) zrzeszających posłów.

ZADANIA SEJMU
- tworzenie nowego prawa poprzez uchwalanie ustaw,
- zatwierdzanie składu rządu i programu jego działania – podjęcie uchwały o
wotum zaufania,
- odwołanie rządu – uchwalenie wotum nieufności,
- kontrolowanie działań rządu i innych organów państwa,
- udział w powoływaniu m.in. Trybunału Konstytucyjnego, Rzecznika Praw
Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka.

Sejm podejmuje decyzje większością głosów – w głosowaniu musi uczestniczyć co

najmniej połowa posłów, czyli 230 osób.
TEMAT: WŁADZA USTAWODAWCZA – SENAT.
SENAT
Izba wyższa parlamentu
100 senatorów, kadencja trwa 4 lata, kandydat na senatora musi mieć ukończone
30 lat
Wybory do senatu są 5 – cio przymiotnikowe:
Powszechne,
bezpośrednie,
równe,
tajne głosowanie,
większościowe (wyborcy w swoich okręgach głosują na konkretnych kandydatów, ci
którzy uzyskają największe poparcie wchodzą do parlamentu.

Senat ma charakter doradczy. Może opiniować ustawy, które przyjął sejm, może
wprowadzać do nich poprawki, zgłasza własne projekty ustaw. Ma udział w
powoływaniu m.in. Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, prezesa
NIK. Senat sprawuje opiekę nad Polakami mieszkającymi poza granicami państwa –
Polonią.
TEMAT: JAK UCHWALA SIĘ USTAWĘ?
TEMAT: WŁADZA WYKONAWCZA – PREZYDENT
W Polsce prezydent sprawuje władzę wykonawczą wspólnie z Radą Ministrów.
Prezydent to najwyższy przedstawiciel państwa polskiego w stosunkach
wewnętrznych i międzynarodowych; głowa państwa.
Funkcji prezydenta nie można łączyć z żadnym innym urzędem.

Prezydent jest wyłaniany w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, w

tajnym głosowaniu.
Kadencja trwa 5 lat, urząd można piastować tylko 2 kadencje.

O urząd prezydenta może ubiegać się każdy polski obywatel, który ukończył 35 lat,
a jego kandydaturę poparło przynajmniej 100 tys. obywateli.

Prezydentem zostaje kandydat, który otrzymał więcej niż połowę ważnych głosów.
Jeżeli żaden z Kandydatów nie uzyskał wymaganej większości głosów, za 2
tygodnie odbywa się II tura wyborów. Biorą w niej udział dwaj kandydaci, którzy w
pierwszym głosowaniu zdobyli największe poparcie. Wygrywa ten, kto zdobył
więcej głosów.

Nowy prezydent składa przysięgę przed Zgromadzeniem Narodowym.

Kompetencje prezydenckie można rozpatrywać w różnych sferach. Oto

najważniejsze z nich:
Kompetencje w stosunku do Rady Ministrów
● powoływanie rządu
● desygnowanie premiera (mianować, wskazywać)
● przyjmowanie dymisji Rady Ministrów
● odwołanie ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności
● zwoływanie Rady Gabinetowej (obrady Rady Ministrów pod przewodnictwem
prezydenta; powoływana w sprawach szczególnej wagi)
Kompetencje w stosunku do parlamentu
● zarządza wybory parlamentarne
● zwołuje pierwsze posiedzenie nowego Sejmu
● posiada inicjatywę ustawodawczą
● posiada prawo weta zawieszającego w stosunku do projektów ustaw
● podpisuje ustawy
● zarządza ogłoszenie ich w Dzienniku Ustaw RP
● posiada prawo rozwiązania parlamentu (w sytuacjach określonych przez
konstytucję)
Kompetencje w stosunku do władzy sądowniczej
● powołuje sędziów
● powołuje Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego
● powołuje Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego
● powołuje Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego
● Kompetencje w zakresie spraw zagranicznych
 ● reprezentuje państwo na arenie międzynarodowej (razem z premierem i
ministrem spraw zagranicznych)
● ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe
● mianuje i odwołuje ambasadorów Polski
Kompetencje w zakresie zwierzchnictwa nad siłami zbrojnymi kraju oraz
państwowej obronności
● jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych
● za pośrednictwem ministra obrony narodowej, sprawuje w czasie pokoju
zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi
● mianuje szefa Sztabu Generalnego oraz dowódców Sił Zbrojnych
● na czas wojny mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych
● nadaje stopnie wojskowe
● w razie zagrożenia państwa zarządza powszechną bądź częściową
mobilizację oraz użycie sił zbrojnych do obrony kraju
● posiada organ doradczy do spraw bezpieczeństwa wewnętrznego i
zewnętrznego, którym jest Rada Bezpieczeństwa Narodowego
Tradycyjne uprawnienia prezydenta
● nadawanie obywatelstwa
● nadawanie orderów i odznaczeń
● prawo łaski
● nadawanie tytułów naukowych

TEMAT: PREZYDENCI POLSKI

● Urząd prezydenta wprowadzono w Polsce po odzyskania u niepodległości
(1918). Początkowo władzę sprawował Józef Piłsudski, który pełnił funkcję
Naczelnika Państwa.
● Pierwszym prezydentem został Gabriel Narutowicz (14 grudnia 1922 – 16
grudnia 1922)
● Kolejni prezydenci: Stanisław Wojciechowski, Ignacy Mościcki (do 30 września
1939r.)
● Ignacy Mościcki przekazuje władzę Władysławowi Raczkiewiczowi –
pierwszemu prezydentowi na uchodźstwie (Londyn).
● Ostatnim prezydentem na obczyźnie był Ryszard Kaczorowski (zginął w
katastrofie smoleńskiej 10 kwietnia 2010r.  – po zaprzysiężeniu Lecha
Wałęsy przekazał mu swe uprawnienia, a rząd emigracyjny utworzył komisję
likwidacyjną, która do 31 grudnia 1991 zakończyła działalność wszelkich
emigracyjnych struktur władzy.
● Konstytucja PRL z 22 lipca 1952 r. znosiła urząd prezydenta. Jego rolę
przejęła Rada Państwa .
● W 1989 r. Radę Państwa zastąpiono urzędem prezydenta PRL. Rada Państwa
działała do 19 lipca 1989 – dnia wyboru pierwszego Prezydenta PRL.

PREZYDENCI PO 1989 ROKU:

TEMAT: WŁADZA WYKONAWCZA – RADA MINISTRÓW.

RADA MINISTRÓW = RZĄD
Na czele rządu stoi PREMIER , podlegają mu wicepremierzy i ministrowie.
MINISTROWIE zarządzają określonymi dziedzinami funkcjonowania państwa, np.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Zdrowia, Ministerstwo Edukacji i
Nauki, Ministerstwo Sprawiedliwości.

PROCEDURA TWORZENIA RZĄDU

Prezydent wyznacza kandydata na premiera zaproponowanego zazwyczaj przez
partię (koalicję ), która zwyciężyła w wyborach parlamentarnych.
Premier przedstawia prezydentowi skład swojego rządu. Następnie głowa państwa
powołuje członków Rady Ministrów.
Premier przedstawia sejmowi program działania i zwraca się do posłów z prośbą o
udzielenie wotum zaufania. Odbywa się głosowanie i jeśli uzyska poparcie posłów
rozpoczyna swoją działalność.
Jeśli Rada Ministrów nie uzyska wotum zaufania, inicjatywę przejmuje Sejm, który
przedstawia premiera i ministrów. Po głosowaniu w sejmie i poparciu posłów, nowy
rząd zaczyna swoją pracę.
Jeśli i ten etap się nie powiedzie, inicjatywę przejmuje prezydent, który powołuje
premiera.
Fiasko powołania rządu z wykorzystaniem wszystkich trzech etapów upoważnia
Prezydenta RP do skrócenia kadencji sejmu i rozpisania nowych wyborów.
W czasie działalności rządu może dojść do ustąpienia premiera, a także
uchwalenia wotum nieufności wobec rządu.
Kompetencje rządu:
- zgłasza projekty ustaw i wprowadza w życie te, które uchwalił parlament na
drodze rozporządzeń;
- sporządza projekt budżetu państwa, czyli plan jego dochodów i wydatków;
- czuwa nad bezpieczeństwem wewnętrznym i zewnętrznym państwa;
- prowadzi politykę społeczną i kulturalną.