Systemy polityczne – określają relację pomiędzy: głową państwa – parlamentem – rządem

1. System parlamentarno-gabinetowy – Polska, Wielka Brytania:

 rząd musi mieć votum zaufania od parlamentu
 rząd odpowiada politycznie przed parlamentem oraz konstytucyjnie
 głowa państwa ma inicjatywę ustawodawczą, może rozwiązać parlament,
zarządza wybory do parlamentu; ponosi odpowiedzialność konstytucyjną
 gabinet cieni (Wielka Brytania)
2. System prezydencki (Stany Zjednoczone):
 połączona egzekutywa
 wybory pośrednie
 prezydent jest jednocześnie głową państwa i kieruje administracją
(samodzielnie powołuje i odwołuje sekretarzy – szefów departamentów)
 prezydent i jego administracja ponoszą odpowiedzialność polityczną przed
Kongresem
 Kongres posiada wyłącznie inicjatywę ustawodawczą
 Kongres nie może być rozwiązany przez prezydenta
3. System kanclerski (Niemcy):
 Bardzo silna pozycja kanclerza i bardzo słaba prezydenta
 Prezydent mianuje kanclerza, którego wybiera Parlament Związkowy
 Prezydent mianuje ministrów na wniosek kanclerza
 Kanclerz i ministrowie odpowiadają politycznie przed Parlamentem
Związkowym
 Udzielenie wotum nieufności urzędującemu kanclerzowi polega na wybraniu
nowego kanclerza przez Parlament Związkowy
 Prezydent nie odpowiada politycznie przed Parlamentem Związkowym
 Prezydent ponosi odpowiedzialność konstytucyjną za naruszenie konstytucji i
ustaw
 Rada Związkowa (Bundesrat) reprezentuje interesy 16 krajów związkowych
(landów)
4. System semiprezydencki/połprezydencki/parlamentarno-prezydencki (Francja):
 Prezydent ma szczególnie silną pozycję wśród organów państwa
 Prezydent i Parlament są reprezentantami narodu – wybory powszechne
 Prezydent samodzielnie powołuje premiera
 Władza wykonawcza to współrządy Prezydenta i premiera
 Rząd odpowiada politycznie przed Prezydentem i Zgromadzeniem
Narodowym
 Prezydent nie odpowiada politycznie przed Parlamentem
5. System parlamentarno-komitetowy/konwentu (Szwajcaria):
 Jednolitość władzy państwa
 Dominacja Zgromadzenia Federalnego – najwyższy organ reprezentujący
naród
 Zgromadzenie Narodowe wybiera Radę Federalną (rząd); „Magiczna formuła”
  Zgromadzenie Federalne wybiera Prezydenta Federacji spośród członków
Rady Federalnej
 Rada Federalna i Prezydent Federacji ponoszą fasadową odpowiedzialność
polityczną przed Zgromadzeniem Federalnym
 Prezydent Federacji nie może rozwiązać Zgromadzenia Federalnego
6. System superprezydencki/prezydencki wschodni (Rosja):
 Prezydent znajduje się ponad innymi organami państwa
 Prezydent ma prawo wydawania dekretów
 Prezydent dysponuje prawem weta zawieszającego wobec ustaw, które w
praktyce ma charakter weta absolutnego
 Prezydent ma decydujący wpływ na procedurę formowania rządu
 Rząd za swoje działania odpowiada politycznie przed prezydentem
 Parlamentarne wotum nieufności wobec rządu jest fikcją – prezydent w
każdej chwili może zdymisjonować rząd lub rozwiązać parlament