Werter, karta pracy

Johann Wolfgang Goethe Cierpienia młodego Wertera

Na podstawie analizy fragmentów (listy: z 21 czerwca i z 12 grudnia) oraz znajomości

całego utworu przedstaw, jak nieszczęśliwa miłość zmienia bohatera i jego sposób
widzenia świata.

1. Powieść składa się z listów Wertera do jego przyjaciela, Wilhelma. Jaki jest związek
formy utworu z jego tematyką?

.......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

2. Utwór ma wyraźnie dwudzielną kompozycję. Określ jej zasadę, uzupełniając tabelę.

Przed Po

Pora roku
i obraz
przyrody
........................................................................................

........................................................................................

Nastrój
Wertera i
jego
sposób
widzenia
świata
Co dzieli dwie części?

Lektury
Wertera

Losy ludzi
poznanych
w
Wahlheim

3. Dokonaj interpretacji porównawczej dwóch listów: z 21 czerwca i 12 grudnia.

List z 21 czerwca List z 12 grudnia

Lokalizacja
fragmentu w
tekście utworu

Temat
(podobieństwa i
różnice między
listami)

1
Werter, karta pracy

Słownictwo
nacechowane
emocjonalnie
(przykłady) +
nastrój
Środki stylistyczne
(nazwy i
przykłady)
wyrażające emocje
Wertera

Sposób widzenia
rzeczywistości
przez Wertera

Uczucia Wertera

Wnioski na temat
przemiany Wertera

4. Zinterpretuj przytoczone niżej fragmenty listów, by zgromadzić materiał do charakte-

rystyki Wertera. Postaw literę "S" przy tych cechach, które są wyraźnie sentymentalne
oraz literę "R" przy cechach romantycznych.

Cytat Interpretacja (cechy Wertera)

[...J przechodzę z troski do swawoli i ze
słodkiej melancholii do zgubnej namiętności.
Obchodzę się ze swym serduszkiem jak z
chorym dzieckiem: wszelkiej jego chęci staje
się zadość. (13 maja)
Prości ludzie okolicy znają mnie już i
kochają, zwłaszcza dzieci. (15 maja)

[...] są dwie lipy, które rozpostartymi

gałęziami ocieniają mały placyk przed
kościołem, otoczony wkoło chłopskimi
domami, stodołami i podwórzami. [...] tam
każę wynosić z gospody swój stół i krzesło,
piję kawę i czytam Homera. (26 maja)
[o swoich rysunkach] To utwierdziło mnie w
postanowieniu, by na przyszłość trzymać się
tylko natury. Ona jedna jest nieskończenie
bogata i ona jedna tworzy wielkiego artystę.
Na korzyść reguł można rzec wiele, mniej
więcej to, co można rzec na pochwałę

2
Werter, karta pracy

mieszczańskiego społeczeństwa. [. . .] wszelka

reguła, mówcie, co chcecie, niszczy
prawdziwe odczucie natury i prawdziwy
obraz (26 maja)
Cóż to za ludzie, którzy całą duszę wkładają
w ceremoniał, których myśli i dążenia przez
lata całe kierują ku temu, jak posunąć się o
krzesło wyżej przy stole! (8 stycznia 1772)
[po doznanym afroncie towarzyskim]
Zażądałem dymisji u dworu i spodziewam się
ją otrzymać [...]. (24 marca)
Odbyłem pielgrzymkę do mego ojczystego
kąta [...] i doznałem kilku nieoczekiwanych
wrażeń. [...] stałem pod lipą, która niegdyś
była dla mnie, chłopca, celem i granicą
przechadzek. (9 maja)
Gdy przyroda skłania się ku jesieni, jesień
nastaje i we mnie, i dookoła mnie. Moje liście
żółkną, a liście sąsiednich drzew już nawet
opadły. (4 września)

[ogromnie przejmuje się losem parobka

wyrzuconego ze służby u ukochanej kobiety]
jak się przejmuję, jak muszę się przejmować
jego losem! Ale dość już - znasz i mój los,
znasz mnie, wiesz więc aż nazbyt dobrze, co
mnie ciągnie do wszystkich ludzi
nieszczęśliwych. (4 września)
Dużo mnie kosztowało, zanim się
zdecydowałem zrzucić swój niebieski prosty
frak, w którym po raz pierwszy tańczyłem z
Lottą. (6 września)

Bóg świadkiem, kładę się często do łóżka z

życzeniem, ba, czasem z nadzieją
niezbudzenia się więcej; rano otwieram znów
oczy, widzę słońce i czuję się nieszczęśliwy.
[...] cierpię wiele, bo straciłem to, co było
życia mego jedyną rozkoszą, świętą ożywczą
siłą... (3 listopada)
5. Uzupełniając poniższą tabelę, opisz miłość, jaką Werter darzy Lottę. Wykorzystaj
podane niżej cytaty, uwzględniając zarówno ich treść, jak i sposób mówienia bohatera.
W podsumowaniu określ, czy jest to uczucie sentymentalne czy romantyczne.

[o Lotcie] Anioła? Fe! To mówi każdy o swojej! Prawda? A jednak nie jestem zdolny
wypowiedzieć ci, jak jest doskonała, dlaczego jest doskonała, dość, że opętała całą mą duszę.
(16 czerwca)
Ach, jakiż dreszcz przebiega wszystkie me żyły, gdy palec mój przypadkiem dotknie jej
palca, gdy nasze stopy spotykają się pod stołem! Cofam się jak przed ogniem, a jakaś tajemna
moc pociąga mnie znowu; czuję zamęt we wszystkich zmysłach. [...] jest dla mnie święta.
Wszelka żądza milczy w jej obecności. (16 lipca)
Czyż musiało tak być, że to, co tworzy szczęście człowieka, stało się znów źródłem jego
cierpienia? Pełne, gorące uczucie mego serca dla żywej natury, które dawało mi tyle
rozkoszy, które mi świat otaczający w raj zamieniało, staje się teraz dla mnie nieznośnym
dręczycielem, katującym duchem, który prześladuje mnie na wszystkich drogach. (18 sierpnia)
Cóż znaczy ta szalona, bezkresna namiętność? Nie znam już innej modlitwy jak do niej. W

3
Werter, karta pracy

wyobraźni mej nie zjawia się żadna inna postać prócz niej i wszystkie wokoło widzę tylko w
związku z nią. (30 sierpnia)

Miłość jest Miłość wywołuje doznania i Miłość prowadzi do

przeżycia

Sentymentalna czy romantyczna?

6. Określ, z jakich powodów Werter nie może być z Lottą i dlaczego nie walczy o
ukochaną. Wskazówka: Zastanów się, czy Wertera i Lottę dzielą bariery społeczne,
czy też przyczyna tkwi w postawach bohaterów, ich charakterach itp.

.......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

7. Znajdź w listach Wertera informacje świadczące o tym, że był on Lotcie bliski -

duchowo i uczuciowo, a następnie określ, dlaczego zdecydowała się zostać z
Albertem.

.......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

8. Na podstawie poniższego cytatu podaj, co jest źródłem cierpienia Wertera, którego

ukochana została żoną Alberta.

Ze mną byłaby szczęśliwsza niż z nim. O, on nie jest człowiekiem, który spełnił wszystkie
życzenia tego serca. Pewien brak tkliwości, rozumiej to, jak chcesz: że serce jego nie bije
sympatią dla - och! - dla ustępu drogiej książki, gdzie serca moje i Lotty w jeden rytm biją. I
tak w stu innych wypadkach, gdy przemawia współczucie nasze dla czynu kogoś trzeciego. (29
lipca)

.......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

4
Werter, karta pracy

9. Werter pisze: "Osjan wyparł z mego serca Homera" (12 października 1772). Znajdź w
powieści fragmenty, w których bohater opowiada o swoich lekturach, i określ, jakie
wartości i uczucia wnoszą one do jego życia.

Homer Osjan
Obraz świata ukazany w
lekturze

Dominujące motywy

Nastrój, emocje

Wnioski (kierunek
wewnętrznej postawy
bohatera)

10. Przedstaw sytuację ludzi spotkanych przez Wertera w Wahlheim oraz uczucia, których
bohater doświadcza za ich przyczyną.

Przed wyjazdem Po wyjeżdzie

Zaprzyjaźniona rodzina
(matka + dzieci)

Znajomy parobek (zakochany

w swojej pani)

11. W skaż przyczyny samobójstwa Wertera:

a) związane z cierpieniem spowodowanym nieszczęśliwą miłością
Wskazówka: Porównaj sytuację Wertera z losami parobka zakochanego w swej gospodyni. Oceń wybrane przez
bohatera rozwiązanie konfliktu.

.......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

5
Werter, karta pracy

b) związane z pozycją społeczną i relacjami międzyludzkimi

.......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

c) tkwiące głęboko w psychice Wertera

.......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................