TEMAT: Średniowieczny ideał ascety w ,,Legendzie o św. Aleksym”.

___________________________________________________________________________

I. ,,Legenda o św. Aleksym” – plan wydarzeń.

II. Schemat legendy hagiograficznej:

 prolog
 opis narodzin świętego
 dzieciństwo
 młodość i objawienie świętości
 śluby czystości
 opuszczenie domu rodzinnego przez ascetę
 cuda czynione za życia
 umartwianie ciała
 śmierć
 cuda po śmierci

I. Jak w średniowieczu postrzegano ascezę? Czemu służyły takie utwory jak ,,Legenda o św.
Aleksym”?

asceza (starogreckie askezis – ćwiczenie, trening) umartwianie się, prowadzenie wstrzemięźliwego

trybu życia w celu osiągnięcia zbawienia wiecznego

hagiografia (gr. hagios – święty, grafein – pisać) żywoty świętych, legendy z nimi związane i opisy
dokonywanych cudów

literatura parenetyczna (gr. paraneisis – pouczenie) literatura propagująca określony wzorzec

zachowania, np.w średniowieczu - idealnego władcy, rycerza lub świętego

parenetyczny (gr. paraneisis – pouczenie) zachęcający do naśladowania jakiegoś zachowania czy

postawy

legenda jest to opowieść, która powinna być przeczytana (łac. legere – czytać); w średniowiecznych
klasztorach w dniu uroczystości świętego lub męczennika odczytywano podczas posiłku jego żywot

Ciekawostka

Imiona bohaterów Legendy… są tzw. „nazwami mówiącymi”, tzn. zawierają pewną

informację. Aleksy (z gr. alexis) oznacza „ten, który pomaga”; Eufamijan (Eufemian)
wywodzi się od gr. éuphemos, czyli „pomyślny, święty”; Aglijas (Aglae) natomiast ma źródła
w przymiotniku aglaós, oznaczającym „świetny, wspaniały, szlachetny”.
Wyszukaj w tekście informacje o tych uczynkach Aleksego, które budzą twoją wątpliwość jako
nieprzystające do świętości.

Nie znamy zakończenia polskiej Legendy o św. Aleksym. W niektórych wersjach zachodnich
niedługo po mężu umiera Famijana, która zostaje pochowana blisko swego małżonka. To
wydaje się oczywiste, ale należy pamiętać, iż Aleksy był już wówczas czczony jako święty,
a jego kości traktowano jak relikwie. W przekonaniu średniowiecznych chrześcijan grób
znajdujący się niedaleko relikwii to niemal gwarancja dostania się do nieba. Famijana leży
najbliżej, jak tylko można.

Tak więc nie przypadkiem na początku dzieła opowiadający historię Aleksego prosi o łaskę
Boga, argumentując: „Bych mogł o twych świętych prawić”. „Świętych”, a nie – „świętym”.
Choć najbardziej spektakularne było postępowanie samego Aleksego, to na wieczność
w niebie zasłużyli również jego rodzice oraz żona.

Czy zatem święty Aleksy był okrutny, jeśli zapewnił szczęście wieczne swym rodzicom
i żonie?