TWÓRCZOŚĆ HORACEGO

1) Wybudowałem pomnik (Exegi monumentum)

a) treść utworu:

Wybudowałem pomnik trwalszy niż ze spiżu

strzelający nad ogrom królewskich piramid
nie naruszą go deszcze gryzące nie zburzy
oszalały Akwilon oszczędzi go nawet

łańcuch lat niezliczonych i mijanie wieków

Nie wszystek umrę wiem że uniknie pogrzebu
cząstka nie byle jaka i rosnący w sławę
potąd będę wciąż młody pokąd na Kapitol

ma wstępować z milczącą westalką pontifeks

I niech mówią że stamtąd gdzie Aufidus huczy
z tego kraju gdzie gruntom brak wody gdzie Daunus
rządził ludem rubasznym ja z nizin wyrosły

pierwszy doprowadziłem nurt eolskiej pieśni

do Italów przebiwszy najpewniejszą drogę
Bądź dumna z moich zasług i delfickim laurem
Melpomeno łaskawie opleć moje włosy

b) interpretacja utworu:

Horacy w utworze jest przeświadczony o wartości swoich dzieł, iż wie, że

wierszami wystawił sobie pomnik trwalszy niż spiż (stop miedzi i cyny), które
wiersze zapewnią mu nieśmiertelność. Słowa non omnis moriar (nie
wszystek umrę) wyrażają wiarę poety, w to że przetrwa w pamięci
potomnych przez wieki. Horacy podkreśla, że to on stworzył fundamenty
rzymskiej poezji. W końcowej strofie zwraca się do muzy Melpomene
z prośbą, aby udekorowała jego skroń wieńcem laurowym, który był
symbolem wielkości i talentu, którym zdobiono głowy olimpijskich
zwycięzców.

2) Do Leukonoe

a) treść utworu:

Nie dociekaj nie nasza to rzecz Leukonoe

kiedy umrzeć mam ja kiedy ty nie odsłaniaj
babilońskich arkanów Co ma być niech będzie
Czy wiele zim przed nami czy właśnie ostatnia
 TWÓRCZOŚĆ HORACEGO
pędzi morze Tyrreńskie na oporne skały
rozważnie klaruj wino nadzieję odmierzaj
na godziny - czas biegnie zazdrosny o słowa -
i weseląc się dziś nie dowierzaj przyszłości

b) interpretacja utworu:

Podmiot mówiący zwraca się do tytułowej Leukonoe, którą upomina, aby nie
odgadywała przyszłości, gdyż jest ona nieprzewidywalna. Człowiek musi
pogodzić się z tym, że tylko bogowie znają jego przeznaczenie i pozostaje
mu tylko przyjąć wyroki, których nie zmieni oraz skupić się na tym co jest tu
i teraz. Istotą ludzkiej egzystencji jest przemijanie. W utworze można
odnaleźć nawiązanie do epikurejskiego hasła carpe diem, które stanowi
kwintesencję filozofii poety, która nakazuje człowiekowi żyć teraźniejszością
i radować się każdą chwilą.

3) Do Deliusza

a) treść utworu:

Opanowany w godzinie klęski

i obcy szałom radości
takim pamiętaj być zawsze
na zgon skazany Deliuszu

Pamiętaj o tym czy smutnie mija

każdy dzień życia czy w święto
leżąc na trawie w ustroniu
pijesz starego falerna

Sosna ogromna i biała topól

na cóż gałęzie splatają
w gościnnym cieniu i na cóż
pędzi wijący się potok?

Tu wina wonne olejki róże

szybko więdnące każ znosić
dopóki starczy dobytku
i czarnej nici trzech Parek

Ustąpisz z wszystkich gruntów nabytych

i z willi nad płowym Tybrem
ustąpisz i górę złota
zgarnie po tobie kto inny
 TWÓRCZOŚĆ HORACEGO
Czyś potentatem z rodu Inacha
czyś z dołów nędzarz bezdomny
na jedno wyjdzie to w oczach
bezlitosnego Orkusa

Los na każdego z podziemnej urny

wypadnie prędzej czy później
wyrok na wieczne wygnanie
miejsca wyznaczy nam na barce

b) interpretacja utworu:

Utwór jest manifestem stoicyzmu, który zakładał umiar w emocjach (tzw.

złoty środek. Adresat wiersza, polityk Deliusz, zasłynął z częstego
zmieniania poglądów politycznych, przez co jest symbolem niestałości.
Horacy uważa, że człowiek powinien unikać skrajności, zachowywać we
wszystkim umiar, równowagę, panować nad sobą zarówno w chwilach
szczęścia, jak i smutku. Ziemskie życie przemija, a śmierć czeka na każdego
człowieka, bez względu na jego pozycję w społeczeństwie, dlatego należy
żyć roztropnie, wykorzystując każdą chwilę życia w poszukiwaniu złotego
środka.

4) Do Apollina

a) treść utworu:

O co poeta prosi Apollina

gdy młode wino rozlewa z patery?
O co się modli w ten dzień dedykacji?
O nie o zbiory na żyznej Sardynii

ani o stada mnożące się w żarach

Kalabrii ani nie prosi o złoto
czy kość indyjską czy grunty zwilżane
po cichu nurtem spokojnym Lirysu

Łozy kaleńskie niech nożem okrzesa

kto panem winnic i kubku ze złota
bogaty kupiec niechaj pije wino
dobrze płacone syryjskim towarem

on z łaski nieba Atlantyckie wody

bezkarnie wita trzy razy do roku
albo i cztery mnie do życia starczą
oliwki lekkie ślazy i cykoria
 TWÓRCZOŚĆ HORACEGO
Synu Latony pozwól mi się cieszyć
tym co jest moje zdrowiem i nietkniętą
władzą umysłu pozwól niech się za mną
nie wlecze starość brzydka i bez lutni

b) interpretacja utworu:

Podmiot liryczny przekonuje, że żadne bogactwa nie mają dla niego

znaczenia, opowiada się za prostym i skromnym życiem - mnie do życia
starczą oliwki lekkie ślazy i cykoria. Dowiadujemy się także, co jest dla niego
najważniejsze - (…) pozwól mi się cieszyć / tym co jest moje zdrowiem / i
nietkniętą / władzą umysłu pozwól niech się za mną / nie wlecze starość
brzydka i bez lutni. Poeta przekonuje, że do szczęścia potrzebne mu jest
jedynie zdrowie i sprawność umysłu na stare lata, o nic więcej nie prosi.
Podkreśla też, że to jest wszystko, co tak naprawdę ma. Postawa tego typu
– wyrzeczenie się dóbr materialnych na rzecz dóbr duchowych,
wewnętrznych, określana jest mianem stoicyzmu.

5) Cechy twórczości Horacego:

a) jedno z największych osiągnięć literatury starożytnego Rzymu

b) literatura Horacego miała wpływ na rozwój literatury renesansu

c) zawarcie myśli horacjanizmu - poszukiwanie złotego środka przez

połączenie założeń epikureizmu i stoicyzmu

d) Horacy tworzył m.in. pieśni, ody i listy

e) w poezji Horacego można odnaleźć wiele skrzydlatych słów, czyli

powszechnie stosowanych sformułowań i zwrotów:

 Sapere aude! (miej odwagę być mądrym)

 nuda veritas (naga prawda)

 concordia discors (harmonia sprzeczności)

 dulce et decorum est pro patria mori (słodko i zaszczytnie jest

umrzeć za ojczyznę)

 oleum addere camino (dolewać oliwy do ognia)

 utile dulci miscere (łączyć przyjemne z pożytecznym)