1.

CECHY ROMANTYZMU:
* natura odzwierciedla uczucia bohatera

* najczęściej ukazywano miłość nieszczęśliwą lub zawiedzioną, gdyż tylko taka miała dla romantyków znaczenie

* ogromne zainteresowanie kultura ludową, literaci czerpią ze źródeł ludowych, biorą pomysły na dzieła z ludowych opowieści (patrz: A.
Mickiewicz "Ballady")

* dużą rolę odgrywają wątki narodowe, literatura zaangażowana politycznie

* pisarz, to człowiek wolny, jednostka wybitna, stojąca ponad społeczeństwem

2. Romantyczne inspiracje
 Przyroda
 Ludowość
 Orientalizm
 Historia
 Twórczość szekspira
3. Gatunki romantyczne:
 Ballada

-epicka narracja połączona z lirycznym komentarzem i dialogami,

-niezwykłe wydarzenie odkrywające prawdę ludowej etyki,

-fabuła zaczerpnięta z ludowych podań,

-fantastyka: duchy, elfy, upiory,

-tajemnicza, groźna sceneria,

-prosty, plebejski bohater.

 Dramat romantyczny

-Zerwaniem z klasyczną zasadą trzech jedności: akcja rozgrywa się w wielu przestrzeniach, które przemierzamy, podążając za
bohaterem; czas akcji często rozciąga się na przestrzeni kilku lat, podobnie jest z samą akcją, w dramacie mamy do czynienia z
wielością wątków, często wcale ze sobą niepowiązanych.

-Synkretyzmem rodzajowym i gatunkowym: łączeniem części epickich z partiami lirycznymi.

-Obecnością istot fantastycznych i zdarzeń nadprzyrodzonych.

-Kompozycją otwartą: sceny zdarzenia utworu nie są powiązane ciągiem przyczynowo-skutkowym. Każda z nich stanowi
niezależną całość. Między scenami brak związku, akcję oglądamy we fragmentach, koniec dzieła nie przynosi żadnego
rozwiązania.

-Niescenicznością: oznacza to, że utwór jest trudny do wystawienia na scenie, a to dlatego, że nie był pisany na potrzeby teatru,
istnieje jako dzieło samo w sobie i stąd techniczne trudności w jego realizacji.

-Wprowadzeniem romantycznego bohatera: jego obecność jest wyznacznikiem gatunku.

-Najważniejsze przykłady dramatów romantycznych w literaturze polskiej to: Dziady Adama Mickiewicza, Kordian Juliusza
Słowackiego.

 Powieść poetycka

-synkretyzm rodzajów literackich

-brak chronologii zdarzeń

-dramatyczna fabuła z lukami

-tajemniczość

-bohater bajroniczny

 Epopeja narodowa
- obszerny
- epicki
- utwór wierszowany
 - przedstawiający wybitnych bohaterów
- na tle ważnych, przełomowych dla danej społeczności wydarzeń historycznych
4. Twórczość Mickiewicza
A)

 Świteź

- baśniowość, tajemniczość;
- budowa stroficzna;
- elementy liryki, epiki, dramatu;
- tajemniczy i pełen grozy pejzaż;

-opisy jeziora i okolicy;

-występowanie obok siebie dwóch światów realnego i fantastycznego;

-związek teraźniejszości z przeszłością;

-niezwykłe wydarzenia legendarne;

 Lilije

- Ballada utrzymana w klimacie krwawej tragedii szekspirowskiej;

- sceneria: ciemna noc, nagły szum wiatru, krakanie wron, pohukiwania słuchaczy;
- przyroda ma określony cel: buduje nastrój i współpracuje z bohaterami;
- podział na strofy, refreniczność;
- narrator jest pozornie obojętnym sprawozdawcą; tworzy obraz tragiczny
- wygląd zewnętrzny bohaterki: krew na ubraniu, zsiniałe usta, szalone spojrzenie, bladość twarzy - ten opis mówi czytelnikowi o
już dokonanej się zbrodni;
- po zbrodni mężobójstwa żona chowa małżonka głęboko w ziemi, a na grobie sieje lilie, śpiewając przy tym pieśń;

- sprawiedliwość wymierzana jest przez metafizyczny porządek;

B)

Sonety krymskie
Cykl 18 sonetów, które opisują podróż pielgrzyma przez Krym. Pielgrzym tęskni za swoją ojczyzną, którą musiał opuścić w wyniku
agresji wroga. Sonety przedstawiają także fascynację Adama Mickiewicza wschodem i Orientem. Sonety opisują miłość i tęsknotę
za krajem, ale także kulturę wschodu - tatarską i turecką.

C) Podobnie jak Werter, Gustaw pogrąża się w lekturach potęgujących jego uczucia. Mowa tu o Cierpieniach młodego Wertera (!) i Nowej
Heloizie Rousseau. Książki te określi Gustaw jako „książki zbójeckie”. Wyjaskrawiły one jego postrzeganie miłości, sprawiły, że zapomniał o
realnym świecie, pogrążając się w marzeniach o wielkim, idealnym uczuciu. Przywodzi go ono na skraj rozpaczy i cierpienia. Nie potrafi już
normalnie egzystować, pragnie jedynie śmierci, która uwolni go od męki. Obserwujemy człowieka zniewolonego, ogarniętego całkowicie
swoim uczuciem, rozpamiętującego każdy element z przeszłości i negującego swą przyszłość. Podobnie jak u Wertera, w centrum tych
rozważań stoi wielkie, wszechogarniające wyobrażenie o idealnej miłości.

D) III część Dziadów arcydramatem romantycznym, narodowym:

 Bunt Konrada wywołało pragnienie wyzwolenia ojczyzny, miłość do człowieka i przekonanie o posiadaniu mocy uszczęśliwienia
ludzkości, które wynikało z rozumienia poezji na sposób romantyczny. Fragment utworu, który rejestruje wewnętrzny bunt Konrada
pełen bluźnierczych słów nazywany jest Wielką Improwizacją. Zawiera ona wiarę w niezwykłe, główne, przewodnie, a nawet boskie
miejsce poety w społeczeństwie. Ponadto podobnie, jak Bóg ma on moc twórczą. To rodzi w nim przekonanie o prawie do rozmowy z
Bogiem na zasadzie partnerskiej, a nawet do krytyki, stawiania zarzutów i wytykania błędów. Bunt Konrada wynika z jego niezgody na
obecność zła w Boskim porządku świata, z oddania ludzkości, ale i z pychy twórcy, który chce wypróbować swoje możliwości.

Klęska prometejskiego buntu bohatera ma wiele przyczyn. Był on nazbyt indywidualny, pewny siebie, pyszny, zamierzał czynić dobro poprzez
zło, buntował się przeciwko bogu. Uważał się za równego z Bogiem, a innymi ludźmi pogardzał. Brakowało mu obiektywizmu. Kierowała nim
nie miłość do narodu, lecz przede wszystkim żądza władzy.

Prometeizm to samotny buntu przeciw Bogu, poświęcenie się dla szczęścia ludzkości.

 Martyrologia polskiej młodzieży i bajka Żegoty

Wszystkie historie opowiedziane w celi doskonale przedstawiają martyrologie narodu polskiego. Autor ukazał nasz naród jako umęczony i
pognębiony przez ciemiężycieli, dzięki czemu wytłumaczył klęski i niepowodzenia, jakie stały się udziałem Polaków już od czasów rozbiorów.
Dodatkowo wizja mesjanizmu połączona z ukazaniem martyrologii, dawała nadzieję na mające nastąpić odrodzenie się niepodległego państwa.
Młodzi patrioci wykazywali się wieloma pozytywnymi cechami. Skłonni byli poświęcać swoje zdrowie czy życie. Gotowi byli znosić katusze,
tortury, lata przesłuchiwań, zsyłkę. Wszystko to po to, by nie wydać innych, by Polska nadal żyła, by prawdziwi, patriotyczni Polacy nie zostali
wymordowani. Płacili wysoką cenę, ale robili to ze świadomością, że oto na ich oczach mają miejsce istotne chwile dla narodu polskiego i to
między innymi oni będą częścią historii własnego kraju.

Bajka Żegoty to opowieść o tym, jak diabeł chcąc zaszkodzić człowiekowi, paradoksalnie przyczynił się do jego dobra. W bajce Żegoty pojawia
się zatem symbolika agrarna, która ściśle wiąże się z mesjanizmem Mickiewicza. Obumarcie ziarna jest konieczne dla wydania wspaniałego
owocu. Śmierć stanowi bramę do nowego, wspanialszego życia. Bajka ma znaczenie alegoryczne. Odwołuje się do sensów mitycznych (mit o
Demeter i Korze) i biblijnych (Chrystus). Ziarnem jest niewinna polska młodzież, której ofiara nie pójdzie na darmo, ale w przyszłości stanie
się fundamentem odrodzenia Polski. Ponadto ważną rolę w opowieści odgrywa diabeł, czyli alegoria zaborczej Rosji. Diabeł myśląc, że
przyczyni się do zguby człowieka, w rzeczywistości oddał mu największą przysługę. Podobnie Rosjanie, dokonując zbrodni na polskiej młodzieży
w nadziei zniszczenia ducha narodu, nie wiedzą, że dzięki tej krwawej ofierze, polskość przetrwa zjednoczona wspólnym cierpieniem.
Symbolika agrarna jest oczywiście symboliką mesjańską. Ziarno to bowiem również alegoria Chrystusa, który musiał umrzeć, aby
zmartwychwstać i zbawić ludzkość. Warto zwrócić uwagę, że bajka Żegoty, podobnie jak słynna wypowiedź Piotra Wysockiego o polskim
narodzie jako wulkanicznej lawie, opiera się na opozycji wnętrza i zewnętrza. To, co znajduje się w ukryciu, jest tu najbardziej wartościowe.
Są to siły drzemiące w polskim duchu narodowym.

 Pierwsza grupa składa się z wysokich urzędników, literatów, dam z towarzystwa, generałów i oficerów. Tematem ich rozmów są
plotki i bale. Mają bardzo dobre zdanie o Nowosilcowie. Rozmawiają oni po francusku oraz informacje o wydarzeniach w Polsce
czytają we francuskich gazetach. Swoją postawą pokazywali tchórzostwo, obłudę i uległość wobec zaborcy.
Druga grupa to towarzystwo przy drzwiach. Pozostaje ono przeciwne grupie
kosmopolitów nie interesujących się narodem. W grupie tej rozmawia się po polsku, a nie po francusku. Do tej grupy należy młodzież
oraz starzy Polacy. Zasługują na wyróżnienie, ponieważ swoją postawą udowodnili to, iż nawet w tych ciężkich czasach można było
być patriotą, człowiekiem dobrym, wrażliwym na ludzką krzywdę. Nie bali się powiedzieć głośno swoich poglądów. Gardzili ludźmi
fałszywymi, nie mającymi własnego zdania oraz tymi, którzy wstydzili się własnego kraju.
 Widzenie księdza Piotra, scena, w której padają bardzo ważne słowa, określające istotę polskiego mesjanizmu: “Polska Chrystusem
narodów”. Uważano, że Polska, jako kraj szczególnie umęczony przez zaborców, jest krajem wybranym przez Boga do przyniesienia
nowego ładu Europie oraz politycznego i społeczno-moralnego odrodzenia ludzkości w duchu wiary chrześcijańskiej. Naród polski
miał stać się łącznikiem między Bogiem a całą ludzkością. Ostatecznym celem mesjanizmu było zbawienie ludzkości w przyszłym
Królestwie Bożym. Mickiewicz w swoim dziele usprawiedliwia niepowodzenia Polaków w dążeniach do odzyskania niepodległości,
mówi im, że mają czekać cierpliwie, że Polska, tak jak Chrystus, w końcu zmartwychwstanie sama.

E) „Pan Tadeusz” epopeją narodową:

 Geneza Pana Tadeusza Mickiewicza została wyjaśniona przez samego poetę w Epilogu. Praca na utworem
miała być dla Mickiewicz ucieczką od intryg i gwałtownych sporów, jakie dzieliły polską emigrację
polistopadową. Wyraża szczery żal, że nie wziął udziału w powstaniu: Biada nam zbiegi, żeśmy w czas
morowy Lękliwie nieśli za granicę głowy.
 W pierwszych wersach inwokacji Pana Tadeusza poeta zwraca się do ojczystej Litwy porównując ją do zdrowia. Mickiewicz pisze o
tym, że ojczyznę docenia się naprawdę dopiero wtedy, gdy się ją utraci. A skoro on sam "widzi ją i opisuje, bo tęskni", dla czytelnika
stanowi to prosty komunikat, że autor dzieło swe tworzy patrząc z perspektywy człowieka, który kraj stracił. Mickiewicz przywołuje w
swej inwokacji Matkę Boską - ale nie poprzestaje na wezwaniu jej z imienia. Nieprzypadkowo, wołając do Matki Jezusa, wspomina
kilka jej wizerunków. Przywołanie obrazów Matki Boskiej Częstochowskiej czczonej od wieków jako Królowa Polski oraz pani Litwy,
Matki Boskiej Ostrobramskiej i bliskiego samemu poecie obrazu z cerkwi na Górze Zamkowej w Nowogródku, ma określone
znaczenie.
 Jacek Soplica jest bohaterem romantycznym, ponieważ w młodości doświadczył nieszczęśliwej miłości, zmienił się w patriotę i
zawierzył Bogu, co zaznaczył zmianą imienia. W młodości był niezamożnym, lecz cenionym w okolicy porywczym szlachcicem. Z
powodu lepszej perspektywy zamążpójścia jego ukochanej, Ewy, zostaje odrzucony przez jej ojca, Stolnika Horeszkę. Staje się to
główną przyczyną moralnego upadku Soplicy. Akt osobistej zemsty-zabicie Stolnika-zbiega się z atakiem rosyjskiego wojska na zamek
Horeszków, co powoduje oskarżenie Jacka nie tylko o zabójstwo, ale i narodową zdradę. W takiej sytuacji musi opuścić rodzinne
strony, walczy w wojsku napoleońskim, aż w końcu przywdziewa habit bernardyński. Dawniej pyszny i butny teraz stał się pokorny i
jako ksiądz Robak podejmuje się służby dla narodu. Wśród szlachty cieszy się dużym autorytetem. Staje się emisariuszem i
przygotowuje na Litwie powstanie. Właśnie taki jest bohater romantyczny, poświęca swoje życie dla ojczyzny i idei wyzwolenia.
Nierozpoznany ksiądz Robak wraca do Soplicowa, gdzie poprzez małżeństwo Tadeusza i Zosi, którego był inicjatorem zakańcza spór
między Horeszkami i Soplicami. Ranny, na łożu śmierci przyznaje się do prawdziwego nazwiska i opowiada koleje swojego życia
Gerwazemu, staremu słudze Horeszków.
Soplica pasuje do głównego schematu bohatera romantycznego, lecz wykazuje też inne cechy wyróżniające go spośród innych
postaci okresu romantycznego. Ksiądz Robak jako patriota nie działa w pojedynkę, do walki o wolność zachęca zarówno szlachtę jak i
chłopów. W porównanie do Konrada z III części „Dziadów” nie działa wbrew Bogu, lecz jako ksiądz traktuje go jako podporę. Jego
życie kończy się sukcesem. Zyskuje przebaczenie Gerwazego i umiera jako bohater.
Owe różnice między schematem postaci romantycznej a bohaterem epopei narodowej wskazują na to, że Jacek Soplica jest nowym
typem bohatera romantycznego.
 Jego wykonanie miało uatrakcyjnić biesiadę wydaną ku czci bohaterów polskich: wodzów, legionistów oraz generałów,
którzy podążali na ziemie rosyjskie w ślad za Napoleonem. Opis tańca przepełniony jest znaczeniami symbolicznymi.
Uwagę zwraca powtarzający się epitet ,,ostatni”, podkreślający przemijanie polskich obyczajów oraz przechodzenie do
historii przedstawicieli narodowej szlachty, reprezentowanej przez Podkomorzego, określanego jako ,,ostatni, co tak
 poloneza wodzi.” Przemijanie nie ma jednak u Mickiewicza negatywnych konotacji. Jest przedstawiane raczej jako rotacja
pokoleń, dla których wciąż na pierwszym miejscu pozostaje patriotyzm.
 To kraina, w której przyroda jaśnieje mnogością barw, zapachów, odgłosów. Wszystko jest dynamiczne i pełne sił witalnych. Są tam
pola malowane złotem pszenicy i srebrem żyta, odcinające się bielą gryki od zielonych i wijących się niczym wstęga łąk. Soplicowo
zostaje wtopione w krajobraz, połączone z nim nierozerwalnymi więzami i trudno powiedzieć, czy to natura stanowi element życia
ludzi, czy ludzie wkomponowani zostali w przyrodę.
 Koncert Jankiela przypomina historyczne wydarzenia poprzedzające rozbiory Polski i zachęca Polaków do zgody (Konstytucji trzeciego
maja, Konfederacji targowickiej, Rzezi Pragi, tułaczki żołnierzy polskich po I i II rozbiorze Polski i upadku powstania kościuszkowskiego
przed powstaniem Legionów Polskich we Włoszech, powstania Legionów Polskich we Włoszech. Polonez Jankiela zawierał w sobie
następujące tematy muzyczne: Polonez Trzeciego Maja, Pieśń o żołnierzu tułaczu, Mazurek Dąbrowskiego.

5. Twórczość Słowackiego:

A) “testament mój”: to wiersz, który jest podsumowaniem życia poety. Słowacki poddaje w nim ocenie swoje dotychczasowe życie oraz swoją
twórczość, a także pozostawia przesłanie dla najbliższych i przedstawia im swoją ostatnią wolę. Pomimo smutnego nastroju, wszak życie
Słowackiego nie było usłane różami, w wierszu panuje pełna akceptacja losu oraz minionych zdarzeń. Takie podejście do życia jest wyrazem
dojrzałości.

B) sąd o powstaniu listopadowym, Polsce i Polakach w Grobie Agamemnona: Druga część to bolesny rozrachunek z własnym narodem,
któremu poeta pragnie uświadomić zarówno przyczyny klęski powstania listopadowego, jak i utraty niepodległości. Słowacki w poetyckiej wizji
ukazuje siebie mknącego na koniu przez Grecję. Żaden Polak nie ma prawa zatrzymać się pod Termopilami, gdzie Grecy bohatersko walcząc z
Persami zginęli (wszyscy), nikt nie oddał się do niewoli, a czyn ich na zawsze pozostał symbolem patriotyzmu i poświęcenia dla ojczyzny.
Niestety Polacy nie wykazali się taką odwagą i gotowością poświęcenia życia dla ojczyzny. Polacy nadal skrępowani łańcuchem niewoli nie
mogą bez zażenowania stanąć nad mogiłą Leonidasa. Jedynym miejscem, godnym Polaka jest niestety Cheronea, gdzie Grecy ponieśli klęskę
(uciekli z pola walki) i utracili niepodległość. Tak surowo oceniając postawę Polaków w powstaniu listopadowym w dalszej części wiersza
Słowacki stara się odnaleźć przyczyny upadku niepodległości. Tkwią one w wadach szlachty, która została nazwana "czerepem rubasznym".
Szlachta nie pozwoliła dojść do głosu masom ludowym, to znaczy więziła "duszę anielską narodu". Oddziaływanie szlachty na naród porównane
zostało do zabójczego działania koszuli Dejaniry, która spowodowała śmierć Heraklesa w straszliwych męczarniach. Słowacki wytyka też
polskiej szlachcie skłonność do wystawnego, pełnego przepychu życia i do naśladowania obcych wzorów: "Polsko! lecz ciebie błyskotkami
łudzą; Pawiem narodów byłaś i papugą, A teraz jesteś służebnicą cudzą". W wierszu zawarta została również wizja nowej, wolnej Polski -
narodu zjednoczonego, spójnego wewnętrznie, a tak potężnego, że "ludy przelęknie". Nie szczędząc słów oskarżenia pod adresem rodaków
poeta wyznaje ze wstydem, że sam również nie wziął udziału w powstaniu. Identyfikuje się więc z narodem, oskarżając siebie, ma prawo
oskarżać cały naród: "Mówię - bom smutny - i sam pełen winy".

C) „Kordian” dramatem rozrachunkowym:

 - krytyka przywódców powstania: W "Przygotowaniu" Szatan z diabłami tworzą postacie, które później będą wpływały na losy
powstania. Kolejno więc powoływani są do życia: książę Adam Czartoryski - przesadnie ostrożny, zmienny i pyszny z powodu
arystokratycznego pochodzenia; Piotr Skrzynecki - powolny, przewlekający sprawy, niezdecydowany; Generał Krukowiecki -
określany mianem zdrajcy; Chłopicki - niechętny niższym warstwom, nie umiejący walczyć; Julian Niemcewicz - konserwatywny
starzec żyjący marzeniami; oraz Joachim Lelewel - blady mol książkowy, niezdecydowany, zajęty jedynie problemami rodzinnymi. Tak
więc wszyscy przywódcy uzyskali jedynie negatywne oceny, co może stanowić próbę wytłumaczenia i znalezienia przyczyn klęski tego
zrywu narodowego.

Ocena tego powstania zawarta została również w III akcie zatytułowanym "Spisek koronacyjny". Być morze Słowacki pod pretekstem
przygotowania zamachu na cara chciał ukazać kulisy sporów, podziałów i poglądów powszechnych w społeczeństwie polskim przed
wybuchem powstania. Jedynie młodzi oficerowie dążą do otwartej walki z caratem. Drugą grupę dążącą do wybuchu powstania
stanowi społeczeństwo (Nieznajomy, Starzec, Żołnierz), chcą oni jednak, aby kierował nimi ktoś doświadczony, Natomiast kler,
arystokracja i starzy oficerowie pamiętający Napoleona, dążą do powstrzymania wybuchu walk twierdząc, że nie przyczynią się one
do poprawy sytuacji społeczeństwa.

Wreszcie sama klęska powstania ukazana jest na przykładzie tragicznej i niepotrzebnej śmierci Kordiana co świadczy o tym, że
jednostkowy bunt bez poparcia całego społeczeństwa nie ma szans na powodzenie, a więc na zmianę sytuacji politycznej Polski.
Tak więc Juliusz Słowacki krytykuje przywódców i podziały w społeczeństwie, ukazując bezsens samotnej działalności nawet
najwybitniejszych postaci nie popartej siłą całego narodu, ale nie krytykuje samego czynu patriotycznego.
 - ewolucja bohatera: od młodzieńca i bólu istnienia do spiskowca, przyczyny klęski bohatera: Kordian to bohater, który
nieustannie się zmienia, postać o bardzo bogatym wnętrzu i skomplikowanej psychice. W pierwszym akcie dramatu
poznajemy go jako piętnastoletniego młodzieńca nieszczęśliwie zakochanego w starszej od siebie kobiecie, cierpiącego
na chorobę wieku. Po nieudanej próbie samobójczej Kordian wyrusza w podróż po Europie, przemieniając się w ten
sposób w romantycznego wędrowca – poszukiwacza sensu życia, pragnącego poświęcić się dla jakiejś wielkiej idei. Ideą
tą staje się walka o niepodległość Polski. I tutaj mamy do czynienia z trzecią przemianą bohatera, który staje się
spiskowcem, żołnierzem, romantycznym szlachetnym straceńcem, niedoszłym zabójcą cara. Przyczyny klęski:
samodzielnie chciał wyzwolić naród, był na tym za bardzo skupiony, fizyczne i moralne poświęcenie się za cały naród okazało
się zbyt wielkie, nie potrafił odpowiednio przygotować planów, które przekonałyby spiskowców o jego racji, był zbyt niedojrzały, żeby
 podejmować tak ważne decyzje, zbyt pochopnie podjął działania, wybujała romantyczna i poetycka wyobraźnia oraz ślepa wiara w
ideały. Dodatkowo brak realnego programu politycznego, strach przed złamaniem etyki rycerskiej – konflikty moralne –
przypieczętowały klęskę działań Kordiana.
 - winkelriedyzm: nawiązujące do Kordiana J. Słowackiego pojęcie, pochodzące od imienia szwajcarskiego bojownika o wolność,
Winkelrieda, który pochwycił i wbił sobie w pierś tyle kopii nacierających przeciwników, że stworzył w szeregu wroga lukę dla swoich
towarzyszy. W ten sposób poświęcił swe życie dla wolności Szwajcarów. Winkelriedyzm oznaczał wybór postawy aktywnej, gotowość
do podjęcia walki o niepodległość narodu. Polska, według Słowackiego, powinna stanąć do boju, nawet mając świadomość czekającej
ją klęski.

Polska będzie „Winkelriedem narodów”: „Poświęci się, choć padnie jak dawniej! jak nieraz!”. Losem ojczyzny będzie zatem śmierć, ale dla
dobra ludzkości. Kordian staje więc z bagnetem przed sypialnią cara i już ma otworzyć drzwi komnaty, kiedy drogę zastępują mu Strach i
Imaginacja. Bohater próbuje walczyć z projekcją swoich wewnętrznych lęków, jednak przegrywa i pada zemdlony. Tym samym Kordian nie
dorasta do wyznaczonej sobie roli Winklelrieda, w ostatniej chwili ponosi klęskę. Bohater, który marzył o objęciu przywództwa nad narodem,
zostaje osamotniony i nie potrafi poradzić sobie z samym sobą.

6. Porównanie dwóch koncepcji: Mickiewicza „Polska Mesjaszem narodów” i Słowackiego „Polska Winkelriedem
narodów”:

Autor „Pana Tadeusza” zarysował swoje idee w III części „Dziadów”. Pojawia się tam porównanie Polski do Jezusa, porównanie dość
bluźniercze z punktu widzenia chrześcijaństwa. Jednak męczeństwo Polski nie pójdzie na marne, tak jak nie poszła ofiara Jezusa. Polska
zmartwychwstanie, przynosząc zarazem odkupienie dla narodów cierpiących pod jarzmem tyranów (Rosja pod berłem carów).

Dla Słowackiego punktem odniesienia staje się nie Chrystus, a Arnold Winkelried. Był to uczestnik wojen o niepodległość Szwajcarii – w czasie
jednej z bitew miał przyjąć na swoją pierś uderzenie wrogów. Jego ofiara umożliwiła Szwajcarom triumf nad Austriakami. Kordian woła więc na
Mont Blanc:

Winkelried dzidy wrogów zebrał i w pierś włożył,

Ludy! Winkelried ożył!
Polska Winkelriedem narodów!
Poświęci się, choć padnie jak dawniej! jak nieraz!
W obu tych wizjach Polska nie ginie z powodu swoich błędów lub na skutek knowań sąsiadów, jakich wiele miało miejsce w historii politycznej
świata. Rozbiory Polski stają się wydarzeniem bez mała metafizycznym – dzięki nim skończy się na świecie lub przynajmniej w Europie
despotyzm.

Jednak odwoływanie się do tak różnych postaci sprawia, że zalecane działania są inne. W przypadku hasła „Polska Chrystusem narodów” nie
ma potrzeby jakichś szczególnych działań ze strony Polaków – ponieważ wykonali oni już swoje zadanie, poświęcając się dla dobra innych
ludów. Z kolei winkelriedyzm kładzie nacisk na postawę aktywną – tak jak Szwajcarski bohater musimy aktywnie przeciwstawiać się wrogom.
Kordian wciela tę myśl w życie, biorąc udział w spisku koronacyjnym.

7. Norwidowa koncepcja:
 poezji: „Czarnoleskiej ja rzeczy chcę…”: Moja piosnka przynosi refleksje człowieka bezradnego wobec
przeciwieństw losu. Symbolem obecnego w wierszu smutku jest czarna nić. Czarna nić symbolizuje
nieszczęśliwe dni żywota, przędzone przez Mojry (w przeciwieństwie do białej nici, która oznacza
dni szczęśliwe). podmiot liryczny przekonuje, iż z jego sytuacji nie ma wyjścia. Ze swoim
problemem zmaga się zawsze i wszędzie.
 sztuki i artysty, ludzi wielkich:” Doskonałe-wypełnienie”, „Ideał sięgnął bruku”
 ojczyzny: „Do kraju tego, gdzie kruszynę chleba… tęskno mi, Panie”