1.

Geneza – inspiracją do powstania dramatu było wesele krakowskiego poety i dramaturga Lucjana
Rydla (którego bliskim przyjacielem był Wyspiański) z chłopką z podkrakowskich Bronowic – Jadwigą
Mikołajczykówną/
2. Czas akcji: noc 20 listopada 1900 roku – wesle Rydla i Mikołajczykówny
3. Miejsce akcji: Bronowice, dworek Władysława Tetmajera
4. Bohaterowie
a) Postaci realistyczne
 PAN MŁODY - Lucjan Rydel – młodopolski poeta i dramaturg, jest chłopomanem (jest
zafascynowany chłopami, ożenił się z chłopką, jednak nie rozumie tego świata, w
przeciwieństwie do Gospodarza), szczery człowiek, dużo mówi
 PANNA MŁODA - Jadwiga Mikołajczykówna – siostra Gospodyni, Marysi, Kuby i Jaśka
 GOSPODARZ – Włodzimierz Tetmajer – przyrodni brat Przerwy-Tetmajera, malarz, poeta,
działacz ludowy, ożeniony z Anną Mikołajczykówną (siostrą Panny Młodej) – akceptuje
żonę, taką jaka jest
 GOSPODYNI– Anna Mikołajczykówna, najstarsza siostra Panny Młodej i Marysi, jest
opiekuńcza, ma matczyną pobłażliwość
 POETA– Kazimierz Przerwa-Tetmajer- wybitny poeta młodopolski, posiadał słabość do
kobiet
 DZIENNIKARZ – Rudolf Starzewski – dziennikarz, redaktor konserwatywnego czasopisma
krakowskiego „Czas”
 NOS – Tadeusz Noskowski/Stanisław Czakowski – malarz, jest symbol przybyszewszczyzny
(pijaństwo)
 RADCZYNI – Antonina Domańska – ciotka Rydla, autorka książek dla dzieci i młodzieży, jej
mąż był lekarzem, profesorem Uniwersytetu Jagiellopńskiego i radcą miejskim
 RACHELA – Józefa (Pepa) Singer- córka bronowickiego karczmarza Hersza Singera, jest
uosobieniem muzy
 ŻYD – Hersz Singer – bronowicki karczmarz
 CZEPIEC– Błażej Czepiec – pisarz gminny z Bronowic, starosta weselny, wuj Panny Młodej
 CZEPCOWA– żona Czepca
 MARYSIA – Maria Mikołajczykówna – siostra Panny Młodej i Gospodyni, była zaręczona z
Ludwikiem de Laveaux (zmarł na gruźlicę za granicą), później wyszła za chłopa
bronowickiego - Wojciecha Susła (rok po ślubie zmarł na suchoty), później wyszła
za miastowego
 MARYNA I ZOSIA (młodsza, poślubiła później Tadeusza Boya-Żeleńskiego)– siostry
Pareńskie – córki Elizy Pareńskiej, której dom był ośrodkiem życia literacko-artystycznego
w Krakowie (Wyspiański czytał tam pierwszy rękopis Wesela)
 HANECZKA– Anna Rydlówna, siostra Pana Młodego
 JASIEK I KUBA– Jan i Jakub Mikołajczyk - bracia Panny Młodej
 OJCIEC– Jan Mikołajczyk –gospodarz z Bronowic Małych, ojciec Jaśka, Kuby, Panny
Młodej (Jadwigi), Marysi i Gospodyni (Anny)
 KLIMINA – wdowa po wójcie, matka chrzestna Isi (dziecka Gospodarzy)
 ISIA– Jadwiga – najstarsza córka Gospodarzy
 DZIAD- nędzarz, posługacz w karczmie
 KACPER – Kacper Czepiec – drużba na weselu
b) Postaci fantastyczne – zjawy z II aktu, personifikują rozgrywające się w psychice bohaterów
konflikty
 CHOCHOŁ - słomiana pałuba, którą okrywa się krzak róży na zimę, pierwszy raz pojawia
się w Dekoracji pojawia się Isi, która nie boi się go i próbuje go wymieść
 WIDMO – zmarły narzeczony MARYSI MIKOŁAJCZYKÓWNY– malarz Ludwik de
Laveaux (zmarł w Paryżu na studiach) – symbol niespełnionej miłości, duch
przywołuje stare uczucia, które kiedyś ich łączyły, Marysia boi się ducha i odsyła
go (widmo ukazuje jej braki); nawiązanie do „Romantyczności” Mickiewicza,
 gdzie do Karusi przychodzi Jasieniek (dziewczyna chce z nim przebywać, bo nadal
go kocha, w przeciwieństwie do Marysi)
 STAŃCZYK – STAŚ GĄSKA, błazen ostatnich Jagiellonów, DZIENNIKARZOWI
RUDOLFOWI STAŻEWSKIEMU – Stańczyk obwinia Dziennikarza za upadek
polskiego społeczeństwa, jego przyjście nawiązuje do stronnictwa stańczyków
(lojalizm do austriackiego zaborcy), Stańczyk jako wyrzuty sumienia Dziennikarza
 RYCERZ – POECIE KAZIMIERZ P. TETMAJER – odpowiedź na wezwanie poety,
rycerz jest symbolem walki o odzyskanie niepodległości; gdy podnosi przyłbicę
widać czarną dziurę (marazm i dekadentyzm Tetmajera) + nawiązanie do
dramatu „Zawisza Czarny”; Poetę ostatecznie przeraża widmo i nie oddaje mu
swojej duszy, woli świat w którym marzy się o wielkich dokonaniach, a nie
faktycznie do nich dąży
 HETMAN (KSAWERY BRANICKI – sojusznik carycy Katarzyny, uczestnik
Targowicyrozbiór Polski) – MŁODEMU PANU – spotkanie wynika z
wewnętrznych rozterek Pana Młodego, nie wie czy dobrze postąpił żeniąc się z
chłopką, hetman to symbol zdrady , zarzuca Panu Młodemu zhańbienie stanu
szlacheckiego żeniąc się z Jadwigą Mikołajczykówną
 UPIÓR (JAKUB SZELA) – DZIADOWI – Jakub był przywódcą chłopów podczas rzezi
galicyjskiej w 1846 roku, symbolizuje historię wzajemnej nienawiści chłopów i
szlachty, jest przeciwnikiem bratania się obu stanów, uosabia podziały
społeczeństwa
 WERNYHORA – GOSPODARZOWI – spotkanie z obustronnej intencji, Wernyhora
to kozacki prorok z lirą (wieszcz), zjawia się, by powierzyć Gospodarzowi zadanie
zebrania chłopów na zbrojne powstanie, mające przywrócić narodowi
niepodległość, ofiarowuje mężczyźnie złoty róg (którego dźwięk ma zbudzić
zastygłe ludzkie serca); odjeżdżając gubi podkowę, a Gospodyni chowa ją w
skrzyni. Gospodarz przekazuje jednak róg Jaśkowi i zasypia - symbol niezdolności
inteligencji do przewodzenia narodowi i jej niechęci do pełnienia tej roli - lud
pozostawiony sam sobie gubi natomiast złoty róg, przedkładając nad niego
czapkę z pawimi piórami, (symbol bogactwa i dobrobytu)
5. Porównanie małżeństw
a) Lucjan Rydel i Jadwiga Mikołajczykówna
 Ślub w Kościele Mariackim, wesele w Bronowicach (dworek Gospodarza)
 Rodzina przychylna ich ślubowi
 Nie poznał całej kultury i zwyczajów chłopów, chciał ich zrozumieć, ale z marnym
skutkiem
 Szykował się na potężną batalię decydując się na ślub z chłopką, jednak został
miło przyjęty przez jej rodzinę
 Chciał upodobnić się do ludzi ze wsi – chodził bez bielizny i mówił o tym głośno,
chodził na boso w gości
 Próbuje edukować Jadwigę, czyta jej wiersze, opowiada o królach polski, czego
ona nie chce
b) Włodzimierz Tetmajer i Anna Mikołaczykówna
 Rozpoczął śluby między chłopstwem i szlachtą (ich wesele było sensacją)
 Początkowo rodzina nie była przychylna ich ślubowi
 Nie próbuje edukować żony, kocha ją taką jaka jest
6. Dekoracja
 Zmieszany świat chłopów i inteligencji
 IMPRESJONIZM (malarstwo)– duża uwaga poświęcona kolorom (półbłękit, szarawe tony)
 EKSPRESJONIZM (muzyka) – dynamiczny opis wesela (pstre dźwięki wyrażające emocje –
buczące basy, piskanie skrzypiec)
 LUDOWOŚĆ
 Święci obrazkowi – religijność chłopów
 Wieniec dożynkowy – etos pracy (zbiory)
 Chochoł w sadzie – zapowiedziane późniejsze pojawienie się go
 Kultura żydowska – żydowskie świeczki
 Biurko zarzucone papierami – biurko Władysława Tetmajera (należącego do inteligencji)
 „Wernyhora” Jana Matejki – obraz na ścianie – przedstawia wieszcza kozackiego
(ukraińskiego), przepowiadającego zmartwychwstanie Polski, jeżeli tylko zacznie ona
współpracować z Ukrainą
 Litograficzne odbicie „Racławic” Jana Matejki – obraz na ścianie – Bitwa pod Racławicami,
powitanie Kościuszki przez kosynierów (chłopów z kosami) po zdobyciu rosyjskich armat/
powstanie kościuszkowskie – zryw narodowo wyzwoleńczy przeciwko zaborcy
 Ogromna, wyprawna skrzynia wiejska – symbol prywaty, w środku mógł być posag,
cenniejsze przedmioty, biżuteria, odświętne ubrania
 Dwie Matki Boskie – Częstochowska (Polska) i Ostrobramska (Litewska) – upamiętnienie unii
polsko-litewskiej
7. Chłopi i inteligencja

SCENA CHŁOPI INTELIGENCJA

1 Czepiec
 „Cóż tam panie w polityce”
– chce nawiązać rozmowę
o polityce, interesuje się
tym co się dzieje na
świecie, jest zorientowany
co się obecnie dzieje (czyta
gazety)
 jest dumny z tego że jest
chłopem
 „chłopi rwą się do bijacki” -
uważa, że chłopi są
waleczni i są zdolni do
heroizmu (przykład
Głowackiego)
 „duza by juz mogli mieć,
ino oni nie chcom chcieć!” -
Twierdzi, że inteligencji nie
chce się podjąć działania
(jest bierna, dekadentyzm)
 „zapalni jak sucha słoma” -
pełni zapału, chęci, ale
zapał ten nietrwały jest i
szybko się wypala
3  Według inteligencji bawią
się swojsko, w sposób
prymitywny w tłoku
Dziennikarz
 Nie chce rozmawiać o polityce
(ponieważ ma ją na co dzień i
jest nią zmęczony)
 Lekceważy Czepca i ma go za
nieuka, uważa, że chłopi nie
powinni interesować się
polityką
 „niech na całym świecie
wojna, byle polska wieś
zaciszna, byle polska wieś
spokojna” - Inteligencja boi się
woli walki chłopów i widzi w
nich zagrożenie
Haneczka i Zosia
 chcą tańczyć i bawić się z
wiejskimi chłopcami

4,7 Klimina
 mówi gwarą, ale chcąc
pasować do rozmowy z
Radczynią wita się „dzień
dobry”
 nie dostrzega dyzaporbaty
Radczyni, jest otwarta na
rozmowę
 chce zeswatać syna
Radczyni z chłopką
 odpowiada spokojnie na
niestosowne pytania
Radczyni : „A cóz się ta tak
pytacie?!”
9,12 Panna Młoda
 Nie rozumie dlaczego Pan
Młody mówi tak dużo,
chciałaby się od niego na
trochę uwolnić
11 Ksiądz, Panna Młoda
 Ksiądz stara się w delikatny
sposób zasugerować, że
miłość małżeńska nie
Radczyni
 próbuje przekonać
dziewczynki że zabawa z
chłopami jest
nieodpowiednia, bo jest tam
pełno bijatyk
 dystansuje się od weselnej
zabawy, czuje wstręt do nich i
ich sposobu zabawy
Radczyni
 mówi językiem literackim, ale
chcąc pasować do rozmowy z
Kliminą wita się „pochwalony”
 nie wie nic na temat wsi –
pyta o żniwa w listopadzie
 chce odejść od rozmowy na
tematy damsko-męskie –
uważa, że takie rubaszne
tematy nie przystają damie,
szuka innego tematu i pyta o
pracę na polu
 „wyście sobie, a my sobie,
każdy sobie rzepkę skrobie” –
bratanie inteligencji i chłopów
jest powierzchowne,
ponieważ inteligencja się nimi
brzydzi i nie chce mieć z nimi
nic wspólnego
 Sprawia wrażenie wścibskiej,
zadaje nieodpowiednie
pytania
Pan Młody
 Widzi Pannę Młodą jako
obiekt pożądania, podoba mu
się, ale nie interesuje go jaka
jest w środku
 Mówi do niej poetyckim
językiem, którego ona nie
rozumie
 Nie rozumie kultury chłopskiej
– kiedy Panna Młoda skarży
się na ból nóg mówi jej żeby
zdjęła buty (chłopi na co dzień
chodzili bez butów, ale na
uroczystości były
obowiązkowe) - „trza być w
butach na weselu”
Pan Młody
 zawsze będzie tak gorąca,
jak w dniu ślubu i że w
przyszłości Pan Młody
może się znudzić żoną.
15 Maryna Poeta
 Reaguje obojętnie na  Flirtuje z Maryną, twierdzi, że
zaloty tęskni ona za miłością
 „próżność na wysokiej  Czuje wyższość
skale, / w swojej własnej
śpiącą chwale” – łatwo
zauważa próżność Poety
 Mówi mu otwarcie, że jest
zrozumiały i nie liczy się z
jej uczuciami
17 Żyd Pan Młody
 Mówi, że są przyjaciółmi  Wita Żyda serdecznie
„co się nie lubią”
 Nie rozumie czemu Pan
Młody chce wyjść za
chłopkę
 „No, pan się narodowo
bałamuci (...) to już było” –
twierdzi, że uwielbienie
Pana Młodego do chłopów
jest pozorne
 Jako karczmarz bogaci się
na pijaństwie innych
 Wychwala swoją córkę -
Rachelę
25 Czepiec, Ojciec Gospodarz, Poeta
 Ojciec deklaruje gotowość  Poeta mówi, że jest jak żuraw
chłopów do walki: „ino by (żurawiec), przelotem tylko
kto nos chcioł użyć - / kosy bywający w kraju, bo go „coś
wissom nad boiskiem” gna po świecie”
 Chłopi współczują stylu
życia Poecie, Czepiec radzi
mu: Weź pan sobie żonę z
prosta: / duża scęścia, małe
kosta”
27 Żyd, Ksiądz
 Żyd dzierżawił karczmę od
dworu należącego do
Księdza, dlatego musiał za
nią płacić (rozmawiają o
pieniądzach)
 Ksiądz nie chce karczmy,
bo czerpie zysk z tego, że
Żyd ją prowadzi
 Obłuda Kościoła
 Pijani chłopi są agresywni
WNIOSKI: WNIOSKI:
 są materialistami, egoistami,
nieodpowiedzialni, niedojrzali,
pełni słomianego zapału,
energiczni, pazerni, egoistyczni,
niezorganizowani
próżni, bierni, niezdolni do czynu,
słabi, bojaźliwi, unikający
odpowiedzialności, nieufni wobec
chłopów, znudzeni

Polskie społeczeństwo jest podzielone, chłopom brakuje przywódcy, a inteligencja nie chce wziąć tej
odpowiedzialności na siebie wziąć. Między nimi istnieje duża przepaść.

Dialogi między inteligencją i chłopstwem pokazują różnice w sposobie myślenia, w języku, w

spojrzeniu na przeszłość, historię. Różnice między nimi, są na tyle silną barierą, że grupy te nie są w
stanie się dogadać, rozmawiają obok siebie bez opcji porozumienia.

8. Symbolizm w „Weselu”
a) Symboliczne postaci
 STAŃCZYK- symbol troski o sprawy narodu
 RYCERZ - symbol odwagi, męstwa
 HETMAN- symbol zdrady narodowej
 UPIÓR - symbol konfliktów klasowych
 WERNYHORA - symbol solidaryzmu społecznego
 CHOCHOŁ - oznacza uśpienie, bierność, obojętność polskiego społeczeństwa na
sprawy niewoli; jednocześnie jest nadzieja, że kiedyś, w przyszłości naród polski
odzyska niepodległość.
b) Chata Bronowicka – symbol pojednania narodowego, symboliczna arka przymierza, , w
której pojawili się przedstawiciele uprzedzonych do siebie stanów – inteligencji i
chłopstwa, a nawet narodowości – Polacy i Żydzi; miejsce gdzie ścierają się różne idee,
poglądy i tradycje
c) Symboliczne przedmioty
 ZŁOTA PODKOWA- symbol szczęścia, Werynhora zostawił ją odjeżdżając z chaty;
miała przynieść szczęście w walce o wolność, a gospodyni ukryła ją w skrzyni -
prywata
 ZŁOTY RÓG- symboliczne nawołanie do powstania, do czynu zbrojnego; dźwięk
rogu miał poderwać cały naród do walki o niepodległość ojczyzny, a zarazem
scementować sojusze szlachty i chłopów
 CZAPKA Z PAWIMI PIÓRAMI- symbol próżności, dumy - nosił ją Jasiek, który
ciągle marzy by być wielkim panem i wybudować sobie dwór, Jasiek zgubił złoty
róg, kiedy schylał się po czapkę, bo ważniejszy jest dla niego awans społeczny niż
wyzwolenie kraju
d) Chocholi taniec niemocy – ogarnia wszystkich bohaterów dramatu w finałowej scenie,
symbolizuje urzeczenie martwymi ideami, obezwładnienie polskiego narodu, jego
martwotę, bierność, niezdolność do czynu, pogrążenie w marazmie
e) Sceny wizyjne
 Gospodarz ma 3 zadania od Wernyhory – rozesłać wici, zgromadzić zbrojnych na
błoniach i ruszyć na dźwięk rogu
 Dziad jest przerażony i uważa, że łączenie obu warstw społecznych (inteligencji i
chłopstwa) jest ryzykowny
  Gospodarz ucieka od odpowiedzialności i przekazuje zadanie od Wernyhory,
młodemu, niedoświadczonemu Jaśkowi. Chłopak po drodze upija się i gubi róg
(dobro państwowe), chcąc podnieść swoją czapkę z pawimi piórami (prywatne
szczęście)
 Gospodyni chowa podkowę (szczęście) do skrzyni
9. Mity narodowe w „Weselu”
a) MIT SOLIDARYZMU NARODOWEGO I ZAPOMNIENIA PRZESZŁYCH WYDARZEŃ
 W I akcie Wyspiański pokazuje kompletny brak zrozumienia pomiędzy chłopami,
a mieszczaństwem
 Widmo (Jakub Szela) przypomina wcześniejsze wydarzenia (rabacja galicyjska
1864 r.)
 Motyw krwi – upiór ocieka krwią i próbuje ją z siebie zmyć, jednak nie może
(Wyspiański pokazuje, że nie można tak łatwo zapomnieć o przeszłości)
 Chłopi w tradycji mieszczańskiej to zdrajcy
b) MIT CHŁOPA „KOLOROWEGO BAJECZNIE” ARKADYJSKIEGO
 Pan Młody próbuje wpasować się w chłopstwo, jednak nie trzyma się ich tradycji,
ani ich nie rozumie
 Chłop „kolorowy bajecznie” to chłop pusty, niedbający o ważne wartości
 Wyspiański obala mit o tym, że chłopi pracują sobie, tańczą, a ich życie jest
szczęśliwe
c) MIT CHŁOPA PIASTA - dobry chłop jest pracowity, religijny, broni tradycji, szlachetności i
etosu pracy (idealizacja)
 Wyspiański obala ten mit pokazuje chłopów z innych stron - wiecznie pijanych
(Czepiec akt III), głupich, agresywnych
 Idealizacja chłopów w micie nie ma nic wspólnego z rzeczywistością
d) MIT PRZYWÓDCZEJ ROLI INTELIGENCJI – inteligencja powinna stać na czele narodu i
kierować ruchami niepodległościowymi
 Mit ulega wyraźnemu załamaniu – inteligencja nie dojrzała do roli przywódcy
narodu i nie chce wziąć odpowiedzialności za losy państwa
 Mit Wernyhory – legendarnego kozackiego proroka, który głosił odrodzenie
Polski – rzecznik wspólnej sprawy chłopów i inteligencji
e) MIT RACŁAWICKI – MIT CHŁOPA-KOSYNIERA
 1794 r. – zwycięska bitwa pod Racławicami, dała chłopom pierwszeństwo w
walce o wolność - chłopi stanowią podstawową siłę, a w połączeniu z inteligencją
są w stanie wygrać
 Mit jest inspirowany nadzieją na odzyskanie niepodległości, żyje w świadomości
chłopów, którzy są gotowy do walki, jednak nie mają odpowiedniego przywódcy
 Mit walki chłopów z panami uległ załamaniu
 Kosy postawione na sztorc – symbol chłopskiej odwagi i patriotyzmu