Definicja źródła wg J.

Topolskiego:

„Źródłem historycznym są wszelkie źródła poznania historycznego

(bezpośrednie i pośrednie) tzn. wszelkie informacje o przeszłości
społecznej, gdziekolwiek one się znajdują, wraz z tym co owe informacje
przekazują”.

Źródło – zabytek – artefakt – ekofakt = przedmiot, źródło poznania

Istotne jest ustalenie kontekstu znalezienia źródła! W tym ustalenie:
* miejsca znalezienia
* autora
* stanu zachowania
* funkcji pierwotnej
Różne klasyfikacje źródeł historycznych
od XIX do XXI wieku
Klasyfikacja wg G. Labudy

PODZIAŁ ŹRÓDEŁ
wg klasyfikacji J. Topolskiego/B. Miśkiewicza
BEZPOŚREDNIE-POŚREDNIE
RUCHOME-NIERUCHOME
PISANE- NIEPISAN
KRYTYKA ŹRÓDEŁ

 zewnętrzna(dot. ustalenia autorstwa, daty i miejsca wykonania,

oryginalności – falsyfikatu, funkcji pierwotnej)
 wewnętrzna (dot. próby odczytania treści, interpretacji)

ŹRÓDŁA PISANE:

1. OPISOWE 2. DOKUMENTOWE i AKTOWE

Wykonane metodami:
 tradycyjnymi
 nietradycyjnymi

ŹRÓDŁA PISANE (metodami tradycyjnymi)

1. OPISOWE to:

*hagiograficzne(żywoty świętych, opisy męczeństwa)

*biografie
*wspomnienia/pamiętniki
*publicystyka (np. pisma kobiece)
*teksty literackie (wszystkie gatunki) i nieliterackie
*Silva rerum (las rzeczy – różne)

2.DOKUMENTOWE I AKTOWE to:

*akty urodzenia, zgonu , zawarcia małżeństwa itp.

*akty rozwodowe, akty spraw sądowych (różne)
*testamenty
*pełnomocnictwa
*teksty ustaw
*obwieszczenia

ŹRÓDŁA PISANE (metodami nietradycyjnymi)

EPIGRAFICZNE -
To napisy wykonane różnymi technikami w materiale trwałym,
sporządzone metodami: np. rycia, kucia, malowania, wypalania,
 odlewu np. inskrypcje, ostrakony, graffiti…

(epi gr.) – NA+(grapho gr.) - PISAĆ= ZAPISAC NA CZYMŚ(inscribo łac.)

Kategorie źródeł epigraficznych

* nagrobkowe
* honoryfikacyjne
* milowe
* wotywne
* varia (na przedmiotach codziennego użytku)
ŹRÓDŁA PISANE (metodami nietradycyjnymi)

PAPIRUSY (PAPIROLOGIA)- to napisy wykonane na papirusie (cibora

papirusowa) i pergaminie (podział jak w przypadku źródeł pisanych
wykonanych technikami tradycyjnymi)

Postać zwoju lub kodeksu

1. OPISOWE: 2. DOKUMENTOWE i AKTOWE

Literackie i nieliterackie

ŹRÓDŁA NIEPISANE:
 ARCHEOLOGICZNE
 IKONOGRAFICZNE (eikon gr.) – obraz+ (grapho gr.) – pisać =napisać
obraz
-metoda ikonograficzna
-metoda ikonologiczna
 NUMIZMATYCZNE(numisma, numismatis gr.)–moneta/pieniądz
 ARCHITEKTONICZNE
 EKOARTEFAKTY (materiał biologiczny)

Źródło archeologiczne :
– pozostałości obuwia rzymskiego
- (tabliczka drewniana, stilusy, kałamarz, piórnik na stilusy, pierścionek)

Źródła archeologiczne i jednocześnie ikonograficzne (gdy wyłącznie analizujemy

sam obraz z dysku)
–tondo drewniane
 -rzeźba
–lalka egipska (drewno)
–kości do gry

Źródła numizmatyczne – moneta jako całość

Źródło epigraficzne – gdy badamy sam napis na znajdujący się na monecie

– żetony wyborcze do głosowania
– dipindi (malowane na ścianie budynku)

Źródła archeologiczne/źródło ikonograficzne/źródło epigraficzne

Dno rzymskiego szkła (z naczynia)

Źródło ikonograficzne – gdy analizujemy wyłącznie obraz

– mozaika rzymska
– ryciny zamieszczone w podręczniku
– pomnik nagrobny
– malarstwo sztalugowe
– rzeźba

Zwoje miedziane – źródło epigraficzne

Graffiti – źródła epigraficzne (napisy
naścienne – pompejańskie)

Źródło archeologiczne i epigraficzne (wyłącznie gdy badamy sam napis na

brzuścu dzbana)

Źródło pisane:
– ogłoszenie (afisz)
– opisowe (anonse prasowe)
– dokumentowe (legitymacja)

Źródła archeologiczne (zwoje papirusu i pojemnik do przechowywania papirusów)

Źródło architektoniczne - ołtarz

– wnętrze domu pompejańskiego (z elementami wyposażenia)