WYKŁAD II

Metody badań historii wychowania:

 Analiza źródeł, a więc tych wszystkich dokumentów, opisów i rzeczy, które w sposób
bezpośredni lub pośredni dotyczą wychowania w badanym okresie.
 Ważną rolę odgrywają również badania etnograficzne i socjologiczne
 B. Miśkiewicz, „Wstęp do badań historycznych”
 J. Topolski, „Metodologia historii”
Źródła bezpośrednie – dostarczają informacji o przeszłości bez udziału osoby drugiej
(budowle, wszystkie akty prawne, nagranie lub fotografia z wykładu).
Źródła pośrednie – jest pośrednik w przekazywaniu informacji (pamiętnik, notatki z
wykładów)
Źródło historyczne – to wszystko to, skąd możemy czerpać wiedze o przeszłości (Jerzy
Topolski), są to wszelkie zachowane ślady działalności człowieka.

Źródła historyczne
Źródła PISANE Źródła NIEPISANE
Źródła dokumentowane i Źródła opisowe (relacyjno- np.
aktowe (normatywne): narracyjne): * Zabytki kultury
materialnej (architektura,
Źródła aktowe – powstałe Teksty nie mające mocy przedmioty codziennego
na użytek administracji. prawnej, a jedynie opisujące użytku, broń itp.)
rzeczywistość * Źródła ikonograficzne
np. (obrazy, rzeźby, fotografie
- notatki urzędowe np. itp.)
- protokoły - dzieła historiograficzne - przekazy ustne
- spisy inwentarza (np. kroniki, roczniki i inne) - nagrania audiowizualne
gospodarczego - pamiętniki - nazewnictwo (imiona,
- edykty - wspomnienia nazwy ulic, osad, miesięcy
- skodyfikowane prawa - publicystyka itp.)
- sprawozdania - literatura piękna * Źródła kartograficzne
- listy

Granice zainteresowań historii wychowania:

 Dolna granica – wyznaczona definicja wychowania
 Górna granica – przyjęta jest umownie, historie interesuje wszystko do dnia
dzisiejszego pod warunkiem zachowania perspektywy historycznej
Historia wychowania jako samodzielna dyscyplina naukowa:
 Wyodrębniła się z historii powszechnej i historii filozofii w XIX wieku pod wpływem
francuskiej myśli socjologicznej Emila Durkheima
 W XX wieku historię wychowania wprowadzono do zakładów kształcenia nauczycieli
 Emile Durkheim – francuski filozof, socjolog i pedagog. Był profesorem w
Bordeaux, gdzie w 1895 roku objął pierwszą w Europie katedrę socjologii, od 1902
roku wykładał na Sorbonie.
Pierwsze publikacje:
 Pierwszy „historyk wychowania”
 Christian Schwarz (1766-1837) – profesor teologii ewangelickiej na Uniwersytecie
w Heidelbergu, który swe refleksje teoretyczne poświecił naukom o wychowaniu
wydając w 1802 roku pracę „Nauki o wychowaniu”.
 W 1829 roku wydał dwutomowe dzieło – „Historia wychowania”

 Hugo Kołłątaj – „Stan oświecenia w ostatnich latach panowania Augusta III / 1750-
1764 / wyd. w 1841 roku
 Bronisław Trentowski – „Chowanna” / 1842 /
 Józef Łukaszewicz – „Historia szkół w Koronie i Wielkim Księstwie Litewskim” /
1849 – 1852 /
 Antoni Karbowiak – „Dzieje wychowania szkół w Polsce w wiekach średnich”, t. I-
III, / 1898 – 1923 /
 Teodor Wierzbowski – „Szkoły parafialne w Polsce i na Litwie za czasów Komisji
Edukacji Narodowej” / 1921 /