Wesele

Hej,
poniżej znajdziesz najważniejsze informacje związane z „Weselem”. To „pigułka
wiedzy”, zatem musiałam dokonać koniecznych skrótów, uproszczeń i uogólnień.
Pamiętaj, aby rozwinąć oraz potwierdzić te treści podczas własnej nauki :)

IDEA, czyli o co chodzi w „Weselu”

Lektura „Wesela” udowadnia, że polskie społeczeństwo nie jest zdolne do powstania
i odzyskania niepodległości, gdyż:
 klasy społeczne nie rozumieją się wzajemnie i nie potrafią się ze sobą
komunikować,
 każda z warstw ma istotne wady (obraz chłopstwa i inteligencji).
Zjawy i upiory, które pojawiają się w „Weselu” przybywają po to, aby ukazać wady
społeczne, wyśmiać stereotypy oraz mity narodowe. Poza tym „Wesele” krytykuje
Zachowaj te notatki tylko dla siebie :)

zjawisko chłopomanii.

O autorze – Stanisław Wyspiański

 człowiek wielu talentów: malarz, projektant mebli, kostiumograf
 wybitny dramaturg i reformator teatru (m.in. twórca koncepcji „teatru
ogromnego” – teatru, w którym przenikają się sztuki, pełnego symboli itp.)
 kandydował bez powodzenia na stanowisko dyrektora teatru w Krakowie
 prywatnie był w związku małżeńskim z chłopką
 zaczął wcześnie chorować i zmarł w wieku zaledwie 38 lat

Informacje ogólne o „Weselu”

 data wydania: 1901
 epoka: Młoda Polska
 rodzaj: dramat
 gatunek: dramat symboliczny
 czas akcji: XIX w.
 miejsce akcji: Bronowice
 geneza: inspiracją do stworzenia dzieła był udział Wyspiańskiego
w weselu przyjaciela, Lucjana Rydla (inteligent) i chłopki, Jadwigi
Mikołajczykówny, które odbyło się w listopadzie 1900 roku

Bohaterowie realistyczni i fantastyczni

Bohaterowie realistyczni
Pan Młody Lucjan Rydel, młodopolski poeta, dramaturg, autor znanych wtedy
utworów Zaczarowane koło, Betlejem polskie; przyjaciel
Wyspiańskiego
Panna Młoda Jadwiga Mikołajczykówna, siostra Marysi i Anny (Gospodyni)
1
Udanej nauki! :) Obejrzyj film związany z tą notatką: KLIK

Notatki zakupione przez: Pola Kochańska, polaroma1@gmail.com

 Wesele
Gospodarz Włodzimierz Tetmajer, przyrodni brat Kazimierza Przerwy-
Tetmajera; malarz, poeta; ożeniony z Anną Mikołajczykówną
Gospodyni Anna z Mikołajczyków
Poeta Kazimierz Przerwa-Tetmajer, twórca młodopolski, znany głównie
z utworów dekadenckich i wierszy dotyczących Tatr
Dziennikarz Rudolf Starzewski, dziennikarz, redaktor konserwatywnego
krakowskiego czasopisma „Czas”
Nos Tadeusz Noskowski, malarz
Radczyni Antonina Domańska, ciotka Rydla, autorka książek dla dzieci
i młodzieży
Rachela Józefa (Pepa) Singer, córka bronowickiego karczmarza Hersza
Singera
Żyd Hersz Singer, karczmarz z Bronowic
Czepiec Błażej Czepiec, pisarz gminny z Bronowic, starosta weselny
Marysia Maria Mikołajczykówna, siostra Anny i Jadwigi, była zaręczona
Zachowaj te notatki tylko dla siebie :)

z malarzem Ludwikiem de Laveaux, który zmarł na suchoty

Marysia i Zosia siostry Pareńskie; ich dom (prowadzony przez matkę Elizę) stanowił
kolebkę krakowskiego życia literacko-artystycznego. Zofia –
młodsza z sióstr, została w przyszłości żoną Tadeusza Boya-
Żeleńskiego
Haneczka Anna Rydlówna, siostra Pana Młodego
Jasiek i Kuba bracia Panny Młodej
Klimina matka chrzestna Isi, wdowa po wójcie
Isia Jadwiga, najstarsza córka Tetmajerów
Kasper Kasper Czepiec, drużba na weselu

Bohaterowie fantastyczni
Kto? Kim jest? Do kogo
przychodzi?
Chochoł Słomiana pałuba (kukła), którą owijano do Isi, córki
na zimę krzew, aby ochronić go przed mrozem. Gospodarzy
Widmo Ludwik de Laveaux – malarz, który zmarł do Marysi, swojej
na suchoty. dawnej ukochanej
Stańczyk Błazen-filozof; uosabia mądrą myśl polityczną; do Dziennikarza
służył u ostatnich Jagiellonów. Schodzi
z obrazu Jana Matejki pt. „Stańczyk”. Z jego
powodu Dziennikarz zastanawia się nad
słusznością polityki prowadzonej przez
stronnictwo konserwatywne. Rozmowa
ze Stańczykiem uświadamia mu, że uprawiana
2
Udanej nauki! :) Obejrzyj film związany z tą notatką: KLIK

Notatki zakupione przez: Pola Kochańska, polaroma1@gmail.com

 Wesele
przez niego polityka usypia naród, który nie
pamięta o dawnych sukcesach. Stańczyk
uświadamia Dziennikarzowi, że głos dzwonu
Zygmunta wiąże się nie tylko z uroczystymi
pogrzebami sławnych Polaków, ale także
z rycerską, dumną przeszłością. Nazywa
Dziennikarza „puszczykiem” (ptakiem, którego
krzyk wróży nieszczęście), wręcza mu
kaduceusz – symbol błazeńskiej władzy,
by mącił nim w umysłach Polaków:
„Masz tu kaduceusz polski,
mąć nim wodę, mąć”.
Rycerz Zawisza Czarny z Garbowa. Jest symbolem do Poety
i wzorem minionej chwały, obnaża
bezużyteczność poezji dekadenckiej; twierdzi,
że Polakom potrzebna jest twórczość
Zachowaj te notatki tylko dla siebie :)

zachęcająca do czynu i walki. Ukazuje,

że Poeta tak naprawdę chciałby działać, ale
ogranicza go strach i bezsilność.
Hetman Ksawery Branicki, jeden z przywódców do Pana Młodego
konfederacji targowickiej. Hetman reprezentuje
haniebne karty polskiej historii: egoizm
magnacki, zdradę kraju, służenie za pieniądze
obcym mocarstwom.
Upiór Jakub Szela, przywódca rabacji chłopskiej, do Dziada
w wyniku której zabito wielu szlachciców.
Chłopi zachęcani przez administrację
austriacką (ta bała się wybuchu powstania),
dopuścili się ataku na panów.
Wernyhora Kozak, liryk ukraiński, ludowy wieszcz, do Gospodarza
wróżbita. Schodzi z obrazu Matejki. Przybycie
Wernyhory to zapowiedź powstania,
na którego przywódcę zostaje wybrany
Gospodarz. Wernyhora daje mu złoty róg,
mający wezwać naród do walki.
„[…] wybrałem twój dom, zagrodę
i wybrałem Weselisko
Waszmość rękę miej szczęśliwą:
Daję Waści złoty róg”.
Wernyhora zakłada, że Gospodarz poprowadzi
naród do powstania, ale okazuje się, iż nie jest
on zdolny do czynu.

3
Udanej nauki! :) Obejrzyj film związany z tą notatką: KLIK

Notatki zakupione przez: Pola Kochańska, polaroma1@gmail.com

 Wesele

Obraz inteligencji i chłopstwa

Dosadna krytyka i ośmieszenie – to spotyka chłopstwo i inteligencję. Wyspiański
pokazał brak porozumienia między tymi dwoma stanami. Sojusz jest niemożliwy –
konflikty z przeszłości nadal wpływają na relacje społeczne i powodują wzajemną
nieufność.

Obraz inteligencji Obraz chłopstwa

Niezdolna do czynu, pogrążona Chłopstwo jest niedojrzałe politycznie,

w dekadenckich nastrojach,
powierzchownie i obsesyjnie
zafascynowana wsią (chłopomania).
Dziennikarz nie dostrzega problemów
Zachowaj te notatki tylko dla siebie :)
niesamodzielne (potrzebuje przywódcy),
zainteresowane własnymi korzyściami
(egoizm). Jednocześnie ma świadomość
swojej siły.

wsi, pielęgnuje jej archaiczny obraz Czepiec, rozmawiając z Dziennikarzem,

(„wieś zaciszna, wieś spokojna”). mówi, że z takich jak on był Bartosz
Lekceważąco traktuje chłopów, nie Głowacki (kosynier Kościuszki). Czepiec
rozumie ich zainteresowania polityką, zna swoją wartość, jest zainteresowany
światem. Obawia się rodzącej się w nich światem i polityką, czyta gazety.
świadomości narodowej, nie chce, by
powtórzyła się sytuacja z 1846 roku (rzeź Jasiek schylając się po czapkę z piórami
galicyjska). pawia, gubi złoty róg. Widzimy więc,
że chłopi myślą o własnych korzyściach
Pan Młody zafascynowany ludowością, majątkowych.
przejmuje obyczaje chłopów, poszukuje
w ludzie sił witalnych, biologicznych
wartości, które w mieście uległy
zatraceniu. Jednak jego wiedza jest
powierzchowna, nie umie zrozumieć
prawdziwej natury chłopów
(chłopomania).

Wybrane symbole w „Weselu”

Chata bronowicka Polska jako naród

Złota podkowa szczęście

Dzwon Zygmunta wielkość i chwała Polski

4
Udanej nauki! :) Obejrzyj film związany z tą notatką: KLIK

Notatki zakupione przez: Pola Kochańska, polaroma1@gmail.com

 Wesele

Złoty róg jego dźwięki miały być sygnałem do walki

o niepodległość

Czapka z pawich piór próżność, wartości pozorne

Chocholi taniec monotonny, somnambuliczny taniec,

pogrążający w zapomnieniu i niemocy;
zniewolenie

Motywy/pojęcia/tematy, które odnajdujemy w „Weselu”:

 chłopomania, wieś, chłopstwo, motywy ludowe, tradycja
 dekadentyzm
 miłość (Marysia i Ludwik), flirt (Poeta zwracający się do kobiet)
 duchy, upiory, sen
 obraz narodu polskiego
 różnice społeczne (rozwarstwienie społeczeństwa)
Zachowaj te notatki tylko dla siebie :)

 niezrozumienie, problemy z komunikacją

 gwara a język literacki
 taniec, wesele, ślub, biesiada
 inteligencja
 artysta, poeta, poezja
 literatura a malarstwo (niektóre postaci fantastyczne schodzą z obrazów)

Krótkie streszczenie z elementami opracowania

Akt I
Na wesele do podkrakowskich Bronowic zjeżdżają przedstawiciele różnych stanów.
Rozpoczynają się rozmowy, np. Dziennikarza z Czepcem (inteligent lekceważy
zainteresowanie chłopa polityką) czy Radczyni z Kliminą (pierwsza z nich nie zna
wiejskich realiów i nie wie, kiedy sieje się zboże). Pan Młody pozostaje pod wielkim
urokiem swojej żony, zachwycając się np. elementami jej stroju (chłopomania).
Okazuje się, że wśród inteligentów dominuje dekadentyzm, zaś chłopi są gotowi
do walki, ale brakuje im przywódców. Początek utworu ma realistyczno-satyryczny
charakter, ponieważ obecne są w nim wyłącznie realistyczne postaci. Na końcu aktu
I Rachela, a następnie Państwo Młodzi zapraszają na wesele Chochoła

Akt II
Isi (Jadwidze), córce Gospodarzy, ukazuje się Chochoł i zapowiada nadejście postaci
fantastycznych. Kolejno pojawiają się: Ludwik de Laveaux, Stańczyk, Rycerz,
Hetman, Upiór. Większość z nich przypomina o ważnych kwestiach związanych
z polskością. Następnie postaci fantastyczne znikają, a rozmowy prowadzą
realistyczni bohaterowie. Rachela w swojej wizji postrzega bronowicką chatę jako
całą Polskę. Na przyjęciu pojawia się Wernyhora, który zleca Gospodarzowi
5
Udanej nauki! :) Obejrzyj film związany z tą notatką: KLIK

Notatki zakupione przez: Pola Kochańska, polaroma1@gmail.com

 Wesele
przygotowanie powstania i wręcza złoty róg. Ten jednak idzie spać, a ważną misję
przekazuje Jaśkowi (swojemu parobkowi).

Akt III
Gospodarz drzemie, Nos wykłada swoje idee i opisuje dekadenckie nastawienie.
Czepiec kłóci się z muzykantami. Zgromadzeni w chacie ludzie prowadzą
półprzytomne rozmowy. Panna Młoda opisuje swój sen, pyta Poetę o to, gdzie jest
Polska, a on wskazuje na serce. Wszyscy oczekują na przybycie Jaśka. Pojawiają
się dziwne znaki (np. odlot wielkiego kruka, odgłosy w powietrzu). Chłopak dociera
do chaty, ale bez rogu, ponieważ zgubił go, sięgając po czapkę z pawich piór.
Pojawia się Chochoł, który szydzi z Jaśka i nakazuje mu zebrać wszystkich, połączyć
w pary i tańczyć. Parobek słyszy głos piejącego koguta i ma nadzieję, że obudzi
on weselników i zmobilizuje do powstania. Tak się nie dzieje – wszyscy pogrążają się
w lunatycznym tańcu.
Zachowaj te notatki tylko dla siebie :)

6
Udanej nauki! :) Obejrzyj film związany z tą notatką: KLIK

Notatki zakupione przez: Pola Kochańska, polaroma1@gmail.com