1. Kto lub co decyduje o życiu ludzkim?

Żywot każdego człowieka jest zupełnie inny i pełen niespodzianek.

Niektórzy wierzą, że życiem ludzkim kieruje los i z takim stwierdzeniem
możemy się natknąć także czytając powieść pt. „Lalka” Bolesława Prusa.
Człowiek najczęściej nie ma wpływ na przebieg swojego życia.
Rzecki był człowiekiem sędziwym. To stary kawaler, od wielu lat
prowadzący monotonny, uporządkowany tryb życia. Nie lubił zmian. Był
człowiekiem niedbałym zarówno o siebie jak i o swoje otoczenie.
Postrzegano go jako dziwaka. Jego postawa wynikała z faktu, że Rzecki
nie był zadowolony z nowego świata, wolał ten stary, dawny. Często
bawił się zabawkami i porównywał je do ludzi, którzy stale, bezmyślnie
powtarzają te same czynności. Podkreślał tym samym tego
bezsensowność. Porównywał starania Wokulskiego o Izabelę do
niedźwiedzia, który stale wspinał się, udowadniając tym swoją zaciętość
w dążeniu do celu.
Podsumowując człowiek nie ma i nie będzie miał wpływu na to jak
będzie toczyło się dalej jego życie. Jest zdany na serie przypadkowych,
niepozornie kontrolujących jego działania zdarzeń od których nie może
się uwolnić.

1. Obowiązki jednostki wobec zbiorowości.

Każdy człowiek posiada pewne obowiązki zapewniające mu

przetrwanie. Najważniejszym obowiązkiem jednostki wobec zbiorowości
jest zaś dbanie o wszystkich jej członków. Bez tej zasady tworzą oni
jedynie obcy tłum.
Główny bohater Lalki, Wokulski należy do jednego z ideałów epoki.
To człowiek, który zawdzięcza sukces jedynie swojej ciężkiej pracy i
przedsiębiorczości. Wokulski swoją wartość dla społeczności okazuje
jednak nie ze względu na majątek, a sposób wykorzystywania kapitału.
Realizuje bowiem podstawowe założenia pracy u podstaw. Obserwując
życie najbiedniejszych dzielnic Warszawy, dostrzega mieszkających tam
ludzi w nędzy. Sam również pomaga między innymi rzemieślnikowi
Węgiełkowi, prostytutce Mariannie w polepszeniu swojego bytu.
Wokulski czuje więc potrzebę realizacji założeń odpowiedzialności
społecznej pod kątem osoby majętnej. Pracę na rzecz zadbania o jej
członków widzi w zapewnieniu miejsc pracy i działalności edukacyjnej.
Człowiek stanowi indywidualny byt pośród swoich bliskich, jednak
razem pracują na rzecz wspólnie zbiorowości. Bez wzajemnej opieki i
miłości społeczeństwo ulega rozpadowi, raniąc każdego z jej członków.
1. Jaką rolę odgrywa majątek i pochodzenie w relacjach międzyludzkich?

Człowiek bogaty i dobrze urodzony jest do dzisiaj bardziej

szanowany, podczas gdy biedny plebejusz najwyżej ignorowany.
Codziennie spotykamy się z przejawami dyskryminacji osób
biedniejszych, Pieniądz rządzi światem.
Człowiek ten całe swoje życie ciężko pracował, aby dorobić się
pieniędzy i dostatniego życia. Pracowity, zaradny i przedsiębiorczy. O ile
jednak wielu szanuje go za dobre serce i liczne przymioty, salony
otwierają się przed nim z powodu pieniędzy. Dlatego pozornie tolerowali
Wokulskiego w swoim towarzystwie, widząc go jako źródło
finansowania. Niemniej za plecami mężczyzny nadal traktowali go z
pogardą godną niżej rudzonego. Ostatecznie Wokulskiemu dzięki
pieniądzom udaje się nawet zaręczyć z Izabelą Łęcką, jednak przez
pogardę dziewczyny dla gorzej urodzonego człowieka, do ślubu nie
dochodzi.
Pokazuje to, że majątek pomaga w zdobyciu poważania wśród
ludzi, chociażby tylko pozornego. Przy okazji jednak uwydatnia smutną
prawdę, że nawet najbardziej utalentowani oraz zaradni ludzie mogą
być traktowani obelżywie, jeżeli tylko pochodzą spoza kręgu wzajemnej
adoracji elit.

1. Jak literatura przedstawia kontrast między światem biedy a światem

bogactwa?

Nierówności społeczne dzielą ludzi. Najbardziej widoczne są one

między biednymi i bogatymi. Światem rządzą pieniądze. Czytelnik
zostaje obserwatorem świata, gdzie postęp techniczny zmienia
codzienne życie, ale również powiększają dzielnice warszawskiej
biedoty.
Przede wszystkim zaś Lalka ukazuje pod tym względem kontrast
między starą arystokracją i codziennością biedoty miejskiej. Arystokraci
są przy tym zblazowani, więcej czasu poświęcają na wystawne życie niż
próby odzyskania dawnych majątków. Jedyne co ich interesuje to
kontynuacja beztroskiego życia, pozbawiona nawet troski o własne
majątki. Kontrastem do nich, prócz postaci Stanisława Wokulskiego, jest
miejska biedota Warszawy. Ludzie ci dosłownie Nie mają zapewnionych
podstawowych warunków do życia, ale również edukacji. Brak pracy
degeneruje ich zachowanie, szerzy się głód i choroby. Dobrym
przykładem będzie tutaj prostytutka Marianna. Bieda skłoniła ją do
upodlenia. Gdy Wokulski umożliwia jej rehabilitację moralną, potem zaś
możliwość zmiany pracy i wyjście za mąż, okazuje się bardzo dobrą
dziewczyną. Pracowita, wierna oraz cicha Marianna może zostać więc
 skontrastowane z Izabelą Łęcką - dziewczyną pustą, pozbawioną
umiejętności życiowych.
Trzeba bowiem nadmienić, iż ich bogactwo powoli przemija,
przeżarte wystawnym życiem. Jedni mają za dużo, inni zaś umierają z
głodu. Istnienie ludzi biednych jest tak samo nieuniknione jak istnienie
ludzi bogatych.

1. Kreacje kobiece w literaturze.

Zjawisko płci pięknej fascynuje twórców od zarania dziejów.

Kobieta to postać tajemnicza, sprytna, przebiegła. W literaturze ma więc
obraz różnorodny, biorący pod uwagę jej emocje, aspiracje i status
społeczny.
Najwyżej położoną arystokrację reprezentuje Łęcka. Młoda "dama"
jest bowiem zupełnie oderwana od ponurej rzeczywistości finansowej
swojej rodziny. Sposób traktowania przez nią Wokulskiego tylko dlatego,
iż jest z niższej warstwy społecznej dowodzi braku możliwości kochania.
Łęcka marzy bowiem o obrazie idealnego kochanka, podobnego
bardziej jej ukochanemu posągowi Apollina, niż realnemu mężczyźnie.
Widzimy przy tym jej pustkę wewnętrzną i intelektualną. Niemniej każdy
jest kowalem własnego losu i ma swój rozum, Izabela zaś wolała być
"lalką". Zupełnie inną kreację kobiecą stanowi postać Stawskiej.
Posiadając na utrzymaniu starą matkę i córkę, nie poddawała się
jednak. Pracowała udzielając lekcji muzyki i angielskiego. Była więc
wszechstronnie wykształcona, przy tym również obdarzona niezwykłą
siłą charakteru. Dzięki temu Helena Stawska stanowi wzór do
naśladowania. Prócz arystokratek i mieszczanek umieścił w swoim dziele
również przedstawicielkę najniższej warstwy. Marianna skończyła
bowiem jako prostytutka. Niemniej posiadała jednak wrażliwą naturę,
żałowała uboższych i cierpiących.
Kobiety odegrały dużą rolę w literaturze. Były muzami,
twórczyniami i bohaterkami wielu historii.

1. Motyw walki człowieka o własne szczęście.

Szczęście należy uznać za wartość względną, bowiem dla jednego

człowieka może ono być miłością, a dla innych bogactwem.
Szczęśliwcem może być ten, kto nie musi martwić się dniem jutrzejszym.
Szczęścia nie potrafimy jednoznacznie zdefiniować, bo oto jawi się nam
ono w rozmaitych kształtach.
Idealnym przykładem bohatera, który pragnął skosztować smaku
prawdziwej miłości był Stanisław Wokulski. Zaabsorbowany kupieckim
 sprawami, skupiony na gromadzeniu pieniędzy pozytywistyczny
idealista nagle ulega romantycznej i jakże nieszczęśliwej miłości. Każdy
gest, każdą decyzję wykonuje z myślą o niej. Dla Izabeli staje się innym
człowiekiem, takim, jakiego mogłaby pokochać. Wokulski mimo swojego
poświęcenia przegrywa. Jego ogromna miłość nie spotkała się z
odwzajemnieniem.
Niewątpliwie postacie pragnęły szczęścia i wszelkimi sposobami
starali się je osiągnąć z różnymi rezultatami. Odniesione porażki nie
wszystkich zniechęcały, wielu miało w sobie jeszcze tyle siły, by powstać
i próbować ponownie. Warto poszukiwać i dążyć do szczęścia, bo bez
niego życie nie ma sensu.

1. Miłość jako siła motywująca do działania

Miłość to największa siła Wszechświata. udzie zmieniali całe swoje

życie, bo tak podpowiadała im ta odwieczna siła. Można więc
powiedzieć, że miłość motywuje do działania.
Wokulski Potrafi więc kochać szczerze. Powieść stawia go w bardzo
nieprzyjemnej sytuacji, bowiem źle wybiera obiekt swoich uczuć. Izabela
Łęcka to kobieta pusta. Miłość Wokulskiego jest jednak silniejsza od
tego uprzedzenia. By zdobyć swą wybrankę, ryzykuje on życiem, udając
się w misję handlową do Bułgarii. Tam pomnaża swój majątek na
dostawach żywności armii, sprzedaje nawet jeden ze sklepów. Wszystko
to, niebezpieczeństwo, ryzyko i zewnętrzna przemiana, służy zdobyciu
Izabeli. Ostatecznie czytelnik przekonuje się, że wszelkie wysiłki
pozostawały bezowocne.
Miłość motywuje go do działania. Jest motorem napędowym
kolejnych dzieł kupca. Bez tego afektu, zapewne pozostałby człowiekiem
mniej nieszczęśliwym, niemniej nie doszedł aż tak daleko.

1. Praca jako pasja człowieka.

Praca to świadome działanie prowadzące do wytworzenia dóbr

materialnych lub kulturalnych, które są podstawą do istnienia i rozwoju
społeczeństwa. Ujmując wprost, człowiek pracuje więc dla własnego
dobra.
Rzecki jest jedną z ważniejszych postaci w Lalce Bolesława Prusa.
Poczciwy, starszy mężczyzna podporządkował pracy całe życie. W
sklepie Wokulskiego każdy dzień zaczyna od skrupulatnego
wykonywania zaplanowanych wcześniej czynności. Tworzy sobie plan z
konkretnymi podpunktami. Chociażby poświęca część niedzieli na
wymyślanie nowych wystaw sklepowych. Rzecki w istocie utrzymuje swój
 tydzień w rytmie wyznaczanym przez obowiązki, cierpi, gdy zostaje
odsunięty od prowadzenia sklepu. Samo prowadzenie interesu
Wokulskiego nie przynosi mu większych profitów, mimo to wkłada w tą
działalność własne serce. Dlatego właśnie jest to jego pasja, chociaż
zarazem ciężka praca.
Bohaterowie dzięki pracy nie tylko byli pożyteczni dla
społeczeństwa, organizowała ona również ich cały świat. Coraz mniej
jest bowiem ludzi, którzy sumiennie i z pełnym oddania sercem potrafią
wykonywać swoje codzienne obowiązki.

1. Różne oblicza przyjaźni.

Przyjaźń to jedna z najważniejszych więzi w życiu człowieka.

Przyjaźń może być wyrażona troską, wiernością oraz oddaniem dla
drugiego człowieka. Przyjaźń nie jest przy tym zjawiskiem jednolitym,
przybiera rozmaite formy.
Bliska znajomość Ignacego Rzeckiego i Stanisława Wokulskiego.
Stary subiekt oraz główny bohater darzą się niekwestionowaną
przyjaźnią. Rzecki pomógł nawet w przeszłości Wokulskiemu przetrwać
trudne chwile, kupiec za to zapisuje mu ostatecznie część swojego
spieniężonego majątku. Rzecki być może nie oddaje życia za
Wokulskiego, jednak wyraźnie martwi się o głównego bohatera. Tym
samym udowadnia prawdziwość swojej przyjaźni.
Posiadanie chociaż jednego przyjaciela znaczyło, tyle że można było
komuś powierzyć własne życie, zaufać mu. Przyjaźń jest więc cenna i
rzadka. Gdy raz zaistnieje, warto o nią walczyć, pielęgnować ją.
Szczególnie w dzisiejszym świecie.

1. Obraz polskiego społeczeństwa.

Powieść Bolesława Prusa Lalka przedstawia szeroki obraz

społeczeństwa polskiego w drugiej połowie XIX w., w którym wszystkie
niemal warstwy reprezentowane są przez typowych przedstawicieli.
Arystokracja to najbogatsza warstwa społeczna. Są to ludzie
posiadający ogromne majątki, spędzający cały czas na rozrywkach i
prowadzący próżne życie. Są to ludzie troszczący się jedynie o własne
interesy. Szlachta została przedstawiona przez Prusa jako upadająca
grupa społeczna. Po powstaniu styczniowym straciła swoje majątki, a
wraz z nimi wysoką pozycję społeczną. Szlachtę tworzą ludzie
inteligentni, wykształceni, ciężko pracujący, ale też nie pogodzeni do
końca ze swoim obecnym miejscem w społeczeństwie. Mieszczaństwo
warszawskie jest wielonarodowościowe. Niemcy są ludźmi otwartymi,
 pomocnymi. Są oszczędni, skromni oraz mają ogromny szacunek do
pracy. Mieszczaństwo polskie w powieści przedstawione jest jako
przeciwieństwo mieszczaństwa niemieckiego. Nie są przedsiębiorczy i
aktywni. Mieszczaństwo żydowskie z kolei to ludzie przedsiębiorczy,
rwący się do pracy, zaradni. Są otwarci na każde interesy, nawet te
nieuczciwe, by tylko żyć w luksusie. Posiadają duże środki finansowe,
inwestują i pomnażają majątki. Osobną warstwą jest miejska biedota –
ludzie, którzy ciężką pracą zarabiają bardzo małe pieniądze, ledwo
wystarczające na utrzymanie rodziny. Mieszkają w rozpadających się
ruderach i nędznych kawalerkach. Często są bezrobotni i nie żyją, a
wegetują z dnia na dzień, ledwo wiążąc koniec z końcem.
Podsumowując, w utworze zaprezentowane zostały różne grupy
społeczne, stosunki oraz różnice pomiędzy nimi. Istotne jest, że Prus
krytycznie i pesymistycznie ocenia polskie społeczeństwo, gdzie
występuje wiele napięć na tle politycznym, narodowościowym i
religijnym.

1. Rola wspomnień w życiu człowieka. Omów zagadnienie na podstawie

Lalki B. Prusa.

Człowiek w dużej mierze istotnie składa się jedynie ze swoich

wspomnień. Wszystko to, co było, kształtuje bowiem jego podejście do
spraw teraźniejszych. Każde spotkanie, myśl i wydarzenie odciska na
nas swoje piętno. Można śmiało powiedzieć, że wspomnienia kształtują
podejście człowieka do rzeczywistości.
Przykładem osoby ukształtowanej przez własne wspomnienia jest
niewątpliwie Ignacy Rzecki z Lalki. Samo poznawanie świata z jego
perspektywy świadczy już o ogromnym przywiązaniu do dawnych dziejów.
Prowadzi on bowiem pamiętnik, czyli swoisty zapis swoich dziejów i
przemyśleń. To z niego dowiadujemy się o sposobie postrzegania świata,
przede wszystkim zaś osoby Stanisława Wokulskiego. Wszystko to
przesiąknięte jest dawnymi perypetiami Rzeckiego, o których powieść
zresztą wspomina. Na łamach swoich zapisów nawiązuje ciągle do sytuacji
obecnej, swoiście ukazując, jak wspomnienia krystalizują się w pryzmat
postrzegania współczesności.
Niestety, lalka posiada też negatywny aspekt tego podejścia do
wspomnień. Uosabia go baronowa krzeszowska. Kobieta całkowicie
zatraciła się w rozpaczy po śmierci córki, swoiście nie dając jej do końca
umrzeć w swoich wspomnieniach. Pokój, jaki zajmowała dziewczynka,
stanowi sanktuarium zatrzymane w czasie tak, jakby dziecko nadal żyło.
Kobieta pielęgnuje pamięć o córeczce, jednak robiąc to, popada w rozpacz
 i zgorzknienie. Ta forma wspomnienia, kurczowe trzymanie się utraconego
elementu przeszłości, prowadzi zazwyczaj do zgorzknienia oraz wycofania
z życia doczesnego. Krzeszowska stanowi przykład właśnie takiego
zachowania. Zagracając swoje mieszkanie, zarazem nie potrafi być już
uprzejma dla otoczenia. Jej postrzeganie rzeczywistości zostaje
zaburzone, zatrute przez uczucie straty wypełniające wspomnienia o
córeczce. Nie mogąc pogodzić się ze stratą, nie potrafi żyć
teraźniejszością. Powoduje to kurczowe trzymanie się przeszłości, która
istnieje już tylko we wspomnieniach.

1. Momenty przełomowe w życiu bohaterów. Omów zagadnienie na

podstawie Lalki B. Prusa.

Ukazano głównego bohatera Lalki jako człowieka „zawieszonego” między

dwiema epokami. Wokulskiego z romantyzmem łączy uczuciowość,
nadwrażliwość a pozytywistycznymi cechami są jeszcze kult pracy,
realizowanie haseł pracy u podstaw i pracy organicznej. Po śmierci żony
Wokulski zaczął stronić od ludzi, bez efektu próbował wrócić do naukowych
zainteresowań. Rzecki niemal siłą wypchnął go kiedyś do teatru. To okazało
się przełomem w życiu bohatera. Wokulski zobaczył Izabelę Łęcką i w wieku
45 lat po raz pierwszy zakochał się bez pamięci.
Izabela żyje niedostosowana do rzeczywistości, skazana na klęskę. Ta
piękna, uwodzicielska kobieta jest polską femme fatale. Doprowadza do
klęski swego adoratora Stanisława Wokulskiego, swego ojca, ale i samą
siebie. Jadą razem z Łęckim i Starskim do Krakowa. W pociągu Izabela
flirtuje ze Starskim, rozmawiają po angielsku, myśląc, że kupiec ich nie
rozumie… Oszołomiony Stach wysiada, żegnając się z Izą – to już koniec,
zdradziła go i jego marzenia (zgubiła blaszkę). Niestety, losy Izabeli nie
kończą się dobrze: opuszcza ją ostatni pretendent do jej ręki (stary
marszałek), umiera jej ojciec, a ona wstępuje do klasztoru.

1. Różne wizerunki człowieka zakochanego. Omów zagadnienie na

podstawie Lalki B. Prusa.

Idealistyczne uczucie Wokulskiego jako romantyka. Mężczyzna zupełnie

nie dostrzega jej wad, idealizuje ją i niemalże całkowicie podporządkowuje
swoje życie Izabele. zaczyna interesować się życiem arystokracji, pojawia się
w teatrze, zaczyna brać lekcje angielskiego i podejmuje wiele innych kroków
mających na celu zbliżenie go do ukochanej. Przy tym często zaniedbuje
swoje interesy oraz dawnych przyjaciół. Odwzajemniona przez Łęcką miłość
stanowiłabym dla Wokulskiego urzeczywistnienie jego największych
pragnień. Poza Izabelą mężczyzna nie dostrzega innych kobiet, choćby były
one wspaniałymi kandydatkami na żonę, posiadającymi wiele talentów,
pracowitymi i gotowymi do poświęceń w imię miłości (np. pani Stawska).
Rzecki, wielokrotnie podkreślał, iż wyidealizowana miłość nie prowadzi
do niczego dobrego. Sam doznał takiego uczucia, a kochana przez niego
kobieta spotykała się z innym mężczyzną. Ciężko przeżył swoje
niepowodzenie, ale dzięki niemu stał się człowiekiem mądrzejszym, bardziej
doświadczonym. Jego narzeczona – chrześcijanka – zmarła, co pogrążyło
mężczyznę w wielkiej rozpaczy i omal nie zakończyło się jego samobójstwem.
Z czasem udało mu się otrząsnąć i wrócić do życia bogatszemu w
doświadczenia i wiedzę
Barwny, bogato dekorowany, pełen wspaniałych strojów, dobrych
manier oraz konwenansów świat arystokracji nie jest wolny od miłości. W
środowisku arystokratów jednak i to uczucie wydaje się zdegradowane,
pozbawione najważniejszego sensu.

1. Cena bycia idealistą. Omów zagadnienie na podstawie Lalki B. Prusa.

Wokulskiego można nazwać idealistą. Człowiek ten ewidentnie

realizuje pewne założenia pracy organicznej i pracy u podstaw, nieobca jest
mu bowiem litość względem najuboższych. Pomaga kilku przedstawicielom
warstw niższych, co sytuuje go nieco na bakier bogatszych elit. Podobnie
rzecz ma się wobec prezesowej Zasławskiej. Ta członkini arystokracji nie boi
się ciężkiej pracy, prowadzi majątek, w którym realizuje założenia pracy
organicznej. Poprzez swoje odstawanie od wzorca elity pokroju Łęckich,
samoczynnie wyalienowała się spośród nich. Niemniej taka była właśnie cena
podążania za tym, co uważała za słuszne. Gardziła bowiem próżniactwem
innych arystokratów, ich zamiłowaniem do zbytku i niechęcią do pracy.
Jeżeli jednak chodzi o idealizm, najbardziej charakterystyczny jest
profesor Geist. Ten naukowiec z Paryża zostaje owładnięty ideą opracowania
metalu lżejszego od powietrza. Idea ta służyć ma rzecz jasna polepszeniu
ludzkiego dobrobytu. Geist zdaje się jednak rozumieć, iż takie odkrycie może
przynieść za sobą kolejne nieszczęścia ludzkości, chce je więc "podarować"
najsłabszym. Poświęca więc swój geniusz idei szczęścia gatunku ludzkiego,
co stawia go w roli nieszkodliwego wariata. Tym bardziej iż środowisko
naukowe dla własnych korzyści oraz obawy o śmieszność nie akceptuje jego
pracy. Geist jednak nie rezygnuje. Ten wybitny umysł zostaje zepchnięty na
margines, dodatkowo zaś traci możliwość zabłyśnięcia w środowisku
naukowym Świat byłby zdecydowanie piękniejszym miejscem, gdyby ludziom
starczyło odwagi do podążania za szczytnymi celami. Odwaga staje się tym
samym największą cnotą idealisty. To właśnie ona pozwala mu na
poświęcenie względem innych własnej osoby. Gest ten nabiera o tyle
większego znaczenia, iż często robiony jest wbrew całej społeczności.
.

1. Miasto jako metropolia w ujęciu realistów. Omów zagadnienie na

podstawie Lalki B. Prusa.

Dwa różne ujęcia miasta można dostrzec w Lalce Bolesława Prusa. Autor
ten na pewien sposób kontrastuje tutaj obraz współczesnej sobie Warszawy i
Paryża, wraz z zamieszkującymi te metropolie ludźmi. Polskie miasto
dostrzega jako konglomerat różnych narodów oraz klas społecznych, które
wyraźnie się od siebie odcinają. Prus opisuje piękne Łazienki czy Ogród Saski
zdominowane przez arystokrację, zarazem jednak przybliża czytelnikowi
obraz ohydnego zbydlęcenia warunków na biedackim Powiślu. W ujęciu
głównego bohatera, Wokulskiego, miasto to posiadało pewne predyspozycje
do stania się miejscem ubogacającym swoich mieszkańców. Ze względu na
charakter zamieszkujących je ludzi trwoniło jednak życiodajne siły ludzkiego
potencjału i trwało w ciągłym tumulcie sprzeczności. W ujęciu realistycznym
Prus pokazuje swoistą degenerację mas, które muszą zamieszkiwać
Warszawę i jakoby odbicie tego stanu w samym wyglądzie niektórych części
miasta. Światy bogatych oraz najbiedniejszych nie przenikają się przy tym, a
wszelkie możliwości tłamszone są starodawnymi konwenansami oraz dawno
już nieaktualnymi zasadami pochodzenia.
Paryż z kolei stanowi dla Prusa uosobienie możliwości, jakie dla człowieka
stwarza urbanizacja. Czyste i ludne miasto rozpościera nad mieszkańcami
wachlarz perspektyw, nie pozwalając rozwijać się pracowitym oraz
utalentowanym. Tumult czyniony przez masy jest tutaj zagospodarowywany
z pożytkiem dla każdego, bowiem nauka i kultura mogą szybko przenikać
pośród uliczek tej kosmopolitycznej metropolii. Prus zauważa ponadto, iż
miasto stanowi żywy organizm, porównuje je do wiecznie drgającej życiem
gąsienicy. Jest to dosyć typowe dla realistów spojrzenie na miasta.
Dostrzegali oni bowiem ciasną sieć powiązań między wszystkimi jego
mieszkańcami, które powodowały wykształcenie się swoiście spójnego
organizmu. Człowiek związany z innym człowiekiem, każdy przydatny ze
względu na talenty i profesje, wspólnie tworzyli konglomerat działający na
rzecz polepszenia swoich warunków bytowych. Niemniej nie czynili tego rzecz
jasna świadomie. Realiści postrzegali to raczej jako działanie podświadome,
wynikające z zamieszkiwania wspólnego terenu. Prus w obrazie Paryża
skonfrontowanego z Warszawą pokazuje, jak wiele zyskała metropolia
właśnie na takiej homogenizacji i usunięciu niepotrzebnych barier.