UE, EOG, NAFTA, MERCOSUR, UNASUR, APEC, ASEAN + 3, TSPG, Wspólnota Andyjska

USTRÓJ UNII EUROPEJSKIEJ

Horyzontalne elementy składowe:
 Status prawnomiędzynarodowy
 Aksjologia UE
 Podział kompetencji pomiędzy unią a p.czł.
 Katalog aktów prawnych i procedur ustawodawczych.
 System instytucjonalny
 Rola parlamentów narodowych w procesie legislacyjnym UE
 Wzmocniona współpraca
 Procedury rewizji traktatów

Sektorowe elementy składowe:

 PWBiS: polityka wizowa, azylowa, imigracyjna, współpraca sądowa ws. cywilnych i karnych, współpraca
policyjna
 WPZiB (WPBiO)
 Wspólny Rynek
 Pozostałe polityki unijne

STATUS PRAWNOMIĘDZYNARODOWY
Geneza nadania UE statusu jednolitej organizacji międzynarodowej
 Na mocy TL, na początku miał status organizacji sui generis – hybrydowa organizacja, brak jednolitej
struktury, 2 struktury: ponadnarodowa (I filar) i międzyrządowa (II i III filar). Zlikwidowanie struktury
filarowej  od TL.
 I projekt Traktatu UE – projekt Altiero Spinelliego z 14 II 1984: nadanie UE osobowości prawnej,
uniwersalna sukcesja UE wobec EWWiS, EWG, Euratom– wchłonięcie 3 wspólnot przez UE.
 Traktat Konstytucyjny z 29 X 2004: nadanie UE osobowości prawnej, uniwersalna sukcesja przyszłej Unii
Europejskiej wobec Wspólnoty Europejskiej (Równocześnie utrzymano istnienie Euratomu jako odrębnej
organizacji międzynarodowej, modyfikując TEWEA na mocy protokołu nr 36, zalączonego do traktatu
konstytucyjnego), zastąpienie TWE i TUE oraz aktów i traktatów, które je uzupełniały lub zmieniały –
jednym traktatem, czyli Traktatem ustanawiającym Konstytucję dla Europy. Nie wszedł w życie.
 Traktat Lizboński z 13 XII 2007: nadanie UE osobowości prawnej, uniwersalna sukcesja przyszłej Unii
wobec Wspólnoty Europejskiej (jednocześnie utrzymano istnienie Euratomu jako organizacji
międzynarodowej, modyfikując TEWEA na podstawie protokołu nr 2, załączonego do TL), rewizja TWE i
TUE oraz aktów i traktatów, które je uzupełniały lub zmieniały.
Odtąd Unia Europejska jest organizacją międzynarodową typu ponadnarodowego dysponującą atrybutami
ponadnarodowymi i międzyrządowymi.

Ponadnarodowe atrybuty UE
 Unia przejmuje dorobek prawny acquis communitaire dotychczasowej WE i UE
 Unia ma zdolność do stanowienia nowego porządku prawnego, niezależnego od prawa krajowego
 Instytucje UE stanowią prawo wiążące dla p.czł. oraz osób fizycznych i prawnych, niektóre normy prawne
zaś są bezpośrednio skuteczne i mają pierwszeństwo wobec norm prawa krajowego
 Decyzje podejmowane przez instytucje Unii są stanowione zasadniczo większością kwalifikowaną i są
wiążące także dla tych p.czł., które się im sprzeciwiają (atrybut obowiązuje od TL)
 Unia posiada autonomię sądową, wyrażającą się w działalności i uprawnieniach TSUE, którego jurysdykcja
jest obowiązkowa i nie może być wyłączona
 Unia jest wyposażona w instytucje i organy o charakterze ponadnarodowym, w których zasiada niezawisły
(przy głosowaniu podejmuje decyzje zgodnie z sumieniem) i niezwiązany żadnymi instrukcjami personel
 Unia dysponuje autonomią finansową (budżet ogólny UE)
  Unia jest nie tylko wspólnotą gospodarczą, ale także w dużym zakresie unią polityczną, opierającą się na
własnym katalogu wartości, znacznie rozszerzonym na mocy TL.

Międzyrządowe atrybuty UE (chronią suwerenność p.czł.)

 „Władcami traktatów” pozostają nadal p.czł., Unia nie posiada zaś kompetencji do rozszerzania własnych
kompetencji (kompetencji-kompetencji)
 Traktaty wykluczają posiadanie przez UE kompetencji domniemanych, co oznacza, że w razie wątpliwości
domniemanie przemawiać będzie zawsze na rzecz p.czł. (atrybut obowiązuje od TL)
 Wzmocnieniu ulega zasada pomocniczości, zasada proporcjonalności i zasada ochrony tożsamości narodowej,
co służy wzmocnieniu pozycji p.czł. wobec UE (atrybut obowiązuje od TL). Zasady były wcześniej w WE,
ale radykalnie wzmocnione przez TL. Wzmocnienie zasad pomocniczości i proporcjonalności polega na tym,
że parlamenty narodowe uzyskały kompetencję monitorowania ich przestrzegania przez Unię, wzmocnienie
zasady ochrony tożsamości narodowej – polegało na wprowadzeniu klauzuli o możliwości wystąpienia p.czł.
z UE (art. 50 TUE)
 Zgodnie z zasadą kompetencji powierzonych zwierzchnictwo terytorialne Unii jest nadal ograniczone do
obszaru stosowania traktatów, z wyjątkami określonymi w tychże traktatach
 Unia posiada ograniczone zwierzchnictwo personalne nad swoimi obywatelami, gdyż obywatelstwo Unii nie
zastępuje obywatelstwa krajowego, lecz jedynie go uzupełnia.

Przekształcenie UE w organizację międzynarodową w rozumieniu prawa międzynarodowego skutkuje przejęciem

przez nią następujących zdolności i praw właściwych dotąd dla Wspólnoty Europejskiej:
 Zdolność do podpisywania umów międzynarodowych z państwami trzecimi i organizacjami
międzynarodowymi
 Prawo do występowania przed sądami międzynarodowymi
 Prawo legacji - prawo do akredytowania swoich przedstawicieli przy państwach trzecich lub organizacjach
międzynarodowych
 Prawo do przystępowania do organizacji międzynarodowych

AKSJOLOGIA UE
Zasadnicze etapy rozwoju podstaw aksjologicznych UE
Nie istniała od razu, w projektach – od lat 50., w traktatach od lat 80.-90.
 Statut Wspólnoty Europejskiej z 10 III 1953: ochrona praw podstawowych, wynikających z konstytucji
p.czł., inkorporacja Rozdziału I EKPCz.
 Projekt Tindemansa z 29 XII 1975: ochrona praw podstawowych, wynikających z konstytucji p.czł.
 Projekt Spinelliego z 14 II 1984: ochrona praw podstawowych, wynikających z konstytucji p.czł. i
EKPCz, przystąpienie Unii do EKPCz i EKS Rady Europy z 1961 oraz MPPOiP i MPPGSiK ONZ z
1966, opracowanie Deklaracji Praw Podstawowych UE, iunctim między przestrzeganiem wartości Unii a
możliwością uzyskania lub zawieszenia przez dane państwo statusu pełnoprawnego członka Unii.
 Jednolity Akt Europejski z 17/28 II 1986 : ochrona praw podstawowych, wynikających z konstytucji
p.czł., EKPCz i EKS (preambuła)
 Traktat z Maastricht z 7 II 1992: ochrona praw podstawowych, wynikających z konstytucji p.czł.,
poszanowanie praw zagwarantowanych w EKPCz.
 Traktat Amsterdamski z 2 X 1997: ochrona praw podstawowych, wynikających z konstytucji p.czł.,
poszanowanie praw zagwarantowanych w EKPCz, iunctim między przestrzeganiem wartości Unii a
możliwością uzyskania lub zawieszenia przez dane państwo statusu pełnoprawnego członka Unii.
 Traktat Nicejski z 26 II 2001: to samo jak TA.
 Traktat konstytucyjny z 29 X 2004: to samo + inkorporacja Karty Praw Podstawowych, podstawa
prawna dla przystąpienia Unii do EKPCz.
 Traktat Lizboński z 13 XII 2007: ochrona praw podstawowych, wynikających z konstytucji p.czł.,
poszanowanie praw zagwarantowanych w EKPCz, iunctim między przestrzeganiem wartości Unii a
możliwością uzyskania lub zawieszenia przez dane państwo statusu pełnoprawnego członka Unii, nadanie
Karcie Praw Podstawowych mocy prawnie wiążącej (zarzuty: symbole, zasada pierwszeństwa prawa,
wzmocnienie aksjologii Unii  art. 6 TUE: KPP ma równorzędną wartość prawną z Traktatem – jest w
prawie pierwotnym, ale nie włączono do traktatu), podstawa prawna dla przystąpienia Unii do EKPCz.

PODZIAŁ KOMPETENCJI MIĘDZY UE A P. CZŁ.

Zasady regulujące stosunki między UE a p. czł.
  Zasada pierwszeństwa prawa UE przed prawem krajowym (zasada nie ma statusu traktowego, wynika z
orzecznictwa)
Traktaty i prawo przyjęte przez UE na podstawie traktatów mają pierwszeństwo przed prawem krajowym
 Zasada lojalnej współpracy między UE a p.czł. (dotychczasowy status traktatowy art. 10 TWE
potwierdzony przez TL art. 4 ust. 3 TUE, wynika z orzecznictwa TSUE)
UE i p.czł. wzajemnie udzielają sobie wsparcia w wykonywaniu zadań wynikających z postanowień traktatów
 Zasada poszanowania tożsamości narodowej (dotychczasowy status traktatowy art. 6 ust. 3 TUE,
potwierdzony przez TL art. 4 ust 2 TUE. Ponadto TL nadaje po raz pierwszy status traktatowy prawu każdego
państwa do wystąpienia z UE art. 50 ust. 1 – 5 TUE)
UE szanuje tożsamość narodową p.czł. nierozerwalnie związaną z ich podstawowymi strukturami
politycznymi i konstytucyjnymi (samorząd regionalny i lokalny), jak też z ich zasadniczymi funkcjami
(zapewnienie integralności terytorialnej, porządku publicznego i bezpieczeństwa narodowego). Każde p.czł.
może wystąpić z UE.

Zasady podzialu kompetencji miedzy UE a p.czł.

 Zasada przyznania*
Unia Europejska działa jedynie w granicach kompetencji przyznanych jej w traktatach przez p. czł. do
osiagnięcia określonych w nich celów. Kompetencje nieprzyznane Unii w traktatach należą do p.czł.
 Zasada pomocniczości**
We wszystkich dziedzinach, kt. nie należą do wyłącznych kompetencji UE, Unia może podejmować działania
tylko wówczas i jedynie w takim zakresie, w jakim cele zamierzonego działania nie dają się osiągnąć w
wystarczający sposób przez p.czł. na szczeblu centralnym, regionalnym lub lokalnym, mogą zaś być lepiej
zrealizowane na szczeblu unijnym.
 Zasada proporcjonalności***
Zakres i forma działania Unii nie powinny wykraczać poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów
zawartych w traktatach. Winny być one proporcjonalne do potrzeb określonych celami traktatów.
*dotychczasowy status traktatowy (art.5 TWE) potwierdzony przez TL (art.5 ust.1-2.TUE)
** dotychczasowy status traktatowy (art2. TUE, art5. TWE) potwierdzony przez TL (art.5 ust.3-4.TUE)
*** dotychczasowy status traktatowy (art2. TUE, art5. TWE) potwierdzony przez TL (art.5 ust.4.TUE)

Kategorie podziału kompetencji miedzy UE a p. czł.

 Wyłączne kompetencje Unii
o Obejmują dziedziny, w kt. jedynie Unia może stanowić prawo oraz przyjmować akty prawnie wiążące,
zaś państwa mogą to czynić wyłącznie z upoważnienia Unii lub w celu wykonania aktów Unii.
o Dziedzinami tymi są: (wyłączne polityki UE) unia celna, ustanawianie zasad konkurencji niezbędnych do
funkcjonowania rynku wewnętrznego, polityka pieniężna w odniesieniu do państw strefy euro,
zachowanie morskich zasobów biologicznych w ramach wspólnej polityki rybołówstwa , wspólna
polityka handlowa, a także zawieranie umów międzynarodowych , jeżeli ich zawarcie zostało
przewidziane w akcie ustawodawczym unii lub jest niezbędne dla umożliwienia Unii wykonania jej
wewnętrznych kompetencji.
 Kompetencje dzielone (do tej kategorii należy większość polityk)
o Obejmują dziedziny, w których Unia i państwa członkowskie mogą stanowić prawo i przyjmować akty
prawnie wiążące, przy czym państwa mają realizować swoje kompetencje w zakresie w jakim Unia nie
wykonała (jeszcze nie skorzystała z przepisów traktatowych dających jej taką możliwość) lub zaprzestała
(w dwojaki sposób: albo przez rewizje traktatów art. 48 TUE albo przez anulowanie aktów prawa
pochodnego na mocy kt. dotychczas wykonywała swoje kompetencje) wykonywania swoich uprawnień.
o Dziedzinami tymi są : rynek wewnętrzny, spojność gospodarcza, społeczna i terytorialna , rolnictwo i
rybołówstwo z wyjątkiem zachowania morskich zasobów biologicznych, środowisko naturalne, ochrona
konsumentów, transport, sieci transeuropejskie , energia, przestrzeń wolności , biezpieczeństwa i
sprawiedliwości, aspekty polityki społecznej oraz wspólne problemy biezpieczeństwa w zakresie zdrowia
publicznego
 Kompetencje wspierające, koordynujące i uzupelniające Unii
o Mają charakter stymulacyjny w odniesieniu do kompetencji państw.
o Obejmują one ochronę zdrowia, przemysł, kulturę, turystykę, edukację, sprawy młodzieży, sport i
kształcenie zawodowe, obronę cywilną, a także współpracę administracyjną.
 Kompetencje koordynacyjne w zakresie polityki gospodarczej i zatrudnienia
 o Polegają na tym, że Unia ma prawo do udzielania wytycznych lub wykonywania nadzoru w
następujących obszarach objętych koordynacją państw członkowskich: polityka gospodarcza (od TM) i
zatrudnienia (od TA)
 Kompetencje w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa
o Unia Europejska określa, kieruje i realizuje wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa, państwa
członkowskie ją wspierają w duchu lojalności i wzajemnej solidarności.
o Pozycja UE wobec p. czł. jest w tej polityce słabsza niż wynikałoby to z powyższej definicji. WPZiB jest
jedyna polityka unijną mająca międzyrządowy charakter (12 atrybutów międzyrządowych),
uwspólnotowiona ale międzyrządowa.

KATALOG AKTÓW PRAWNYCH I PROCESÓW LEGISLACYJNYCH W UE.

Akty prawnie wiążące:
• Akty ustawodawcze:
1) Rozporządzenie
2) Dyrektywa
3) Decyzja (ustawodawcza)
Rady i PE (ZPU) lub Rady z udziałem PE lub PE z udziałem Rady (SPU)
 Akty o charakterze nieustawodawczym
o Akty delegowane
 Rozporządzenie delegowane
 Dyrektywa delegowana
 Decyzja delegowana
 KE z upoważnienia zawartego w akcie ustawodawczym
o Akty wykonawcze
 Rozporządenie wykonawcze
 Dyrektywa wykonawcza
 Decyzja wykonawcza
 KE lub Rady na podstawie delegacji w akcie prawnie wiążącym zaś w ramach WPZiB
tylko Rady
o Akty „bezprzymiotnikowe”
 Decyzja
 Rozporządzenie (Rady przyjęte na podstawie traktatów bez udziału PE, KE przyjęte na
podstawie traktatów, EBC)
 Decyzja (Rady Europejskiej)

o Porozumienie międzyinstytucjonalne (wiążące Rada, PE, KE)

Akty prawnie niewiążące:
 Zalecenie – Rady, KE, EBC
 Opinia – każdej z instytucji
ZPU
 Zwykła procedura ustawodawcza (dawna procedura współdecydowania) w ramach której Parlament
Europejski i Rada Unii Europejskiej uchwalają akty ustawodawcze
SPU
 powstała w miejsce procedury zgody i konsultacji
 Specjalna procedura ustawodawcza w ramach której Rada Unii Europejskiej z udziałem Parlamentu
Europejskiego lub Parlamentu Europejskiego lub Parlamentu Europejskiego z udziałem Rady Unii
Europejskiej, uchwalają akty ustawodawcze
95% aktów ustawodawczych przyjmowanych jest w drodze ZPU a jedynie 5% w ramach SPU
Definicja „udziału” nie jest w traktacie sprecyzowana, lecz wynika z doktryny i oznacza zgodę lub opinie instytucji,
której przypisany jest udział.

SYSTEM INSTYTUCJONALNY
Zasady określające system instytucjonalny UE
 Zasada równowagi instytucjonalnej*
„Instytucje realizując przyznane im uprawnienia mają ze sobą współdziałać, ale winny też wzajemnie się
hamować i równoważyć. Równowaga nie oznacza równości instytucji, ale sposób uregulowania
wzajemnych relacji, mechanizm wzajemnej kontroli i hamulców, między głównymi instytucjami”
  Zasada lojalnej współpracy międzyinstytucjonalnej**
nakłada na państwa członkowskie obowiązek podejmowania wszelkich właściwych środków w celu
wypełniania zobowiązań traktatowych. W szczególności powstrzymywania się od działań, które mogłyby
zagrozić urzeczywistnieniu celów Unii……………Instytucje UE mają ze sobą lojalnie współpracować
KE, PE i Rada zawierają porozumienia międzyinstytucjonalne mające wiążący charakter.
 Zasada autonomii kompetencyjnej***
Każda instytucja UE działa w granicach uprawnień przyznanych jej na mocy traktatów, zgodnie z
procedurami, na warunkach oraz w celach w nich określonych.
 Zasada jednolitych ram instytucjonalnych****
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu propagowanie jej wartości, realizację jej
celów, służenie jej interesom, interesom jej obywateli oraz interesom Państw Członkowskich, jak również
zapewnianie spójności, skuteczności i ciągłości jej polityk oraz działań …………….
Zobowiązuje instytucje wspólnotowe do zagwarantowania ciągłości i sprawności działań Unii dla
realizacja celów traktatowych.
* brak statusu traktatowego ale odwołanie do zasady autonomii kompetencyjnej (art .13 ust. 2 TUE)
** TL nadaje tej zasadzie po raz pierwszy status traktatowy (art. 13 ust. 2 TUE)
*** dotychczasowy status traktatowy (art .7 ust. 1 TWE art 5 TUE) potwierdzony przez TL (art .13 ust. 2 TUE)
**** dotychczasowy status traktatowy (art. 3 TUE) potwierdzony przez TL (art .13 ust. 1 TUE)
W skład jednolitych ram instytucjonalnych (tylko instytucje)
 KE, PE, RE, RUE, TSUE, TO, EBC
System instytucjonalny
 KE, PE, RE, RUE, TSUE, TO, KES, KR
RE – miedzyrządowy organ decyzyjny
KE – ponadnarodowy organ wykonawczy/ prawodawczy/ kontrolny
RUE – miedzyrządowy organ decyzyjny/prawodawczy
PE – ponadnarodowy organ prawodawczy/kontrolny
TO – ponadnarodowy organ kontroli finansowej
TSUE – ponadnarodowy organ sądowniczy
W skład systemu instytucjonalnego Unii Gospodarczej i Walutowej - EBC, Eurogrupa, ESBC, a także RE, RUE,
KE, PE i TSUE działające tam na zasadzie „wypożyczenia”.

WZMOCNIONA WSPÓŁPRACA
Wzmocniona współpraca to nowa metoda integracyjna, wprowadzona przez Traktat Amsterdamski do I i III filaru
UE, a następnie przez Traktat Nicejski do II Filaru UE. Przewiduje ona możliwość realizacji niektórych celów
traktatowych, nie przez wszystkie ale przez część państw członkowskich. Od Traktatu Lizbońskiego musi ich być
9. Przykładem jest strefa euro i Schengen.

ROLA PARLAMENTÓW NARODOWYCH W PROCESIE LEGISLACYJNYM.

Mechanizm wczesnego ostrzegania – przez TL ustanowiony
KE  projekt aktu prawnego  parlamenty narodowe ( 8 tygodni na uzasadnioną opinię o niezgodności
projektu z zasada pomocniczości)  procedura żółtej kartki/ procedura pomarańczowej kartki
1. Procedura żółtej kartki
 1/3 głosów parlamentów przeciw lub ¼ głosów parlamentów przeciw (w sprawach dotyczących
współpracy sądowej w sprawach karnych i współpracy policyjnej): KE lub w stosownych przypadku, grupa
państw członkowskich, PE, TS, EBC lub EBI ponownie muszą zająć się projektem mogąc go podtrzymać,
zmienić lub wycofać.
 Komitet Regionów (naruszenie zasady pomocniczości ale tylko w aktach , kt muszą być z nim
konsultowane)
 Parlamenty narodowe (naruszenie zasady pomocniczości)

TSUE (badanie legalności aktu prawnego)

Zasada pomocniczosci – UC, WPH, polityka rybołóstwa, polityka monetarna, polityka konkurencji 
wyłączone
2. Procedura pomarańczowej kartki
 Zwykła większość głosów parlamentów przeciw: KE ponownie musi zająć się projektem. Jeżeli go
podtrzyma, spór rozstrzygają prawodawcy Unii – 55% głosów członków Rady lub większość oddanych
głosów w PE = odrzucenie projektu.
PROCEDURA REWIZJI TRAKTATÓW.
Traktat Lizboński zmodyfikował zwykłą procedurę rewizji traktatów oraz ustanowił dwie uproszczone procedury
rewizji traktatów. Zwykła procedura rewizji traktatów (art.48 ust. 2-5TUE), uproszczone procedury rewizji traktatów
(art. 48 ust. 6-7 TUE).
• Zwykła procedura rewizji traktatów:
Modyfikacja spowodowała, że mamy teraz dwa warianty.
a) Konferencja międzyrządowa poprzedzona obradami konwentu
b) Konferencja międzyrządowa bez obrad konwentu
c) Nadanie PE prawa do proponowania zmian w traktatach lub nie wyrażania zgody na obrady konwentu.
d) Notyfikowanie parlamentom narodowym zmian traktatowych proponowanych przez KE, PE lub rządy
państw członkowskich.
ad.a) Pierwszy wariant zwykłej procedury rewizji traktatów.
 Rząd każdego państwa członkowskiego, PE lub KE przedkładają RUE propozycje zmian traktatów
 RUE przekazuje te propozycje RE i notyfikuje parlamentom narodowym
 Po konsultacji z PE, KE i EBC (w przypadku zmian w polityce pieniężnej), RE podejmuje zwykłą
większością głosów decyzję w sprawie rozpatrzenia zmian.
 Przewodniczący RE zwołuje konwent.
 Komitet rozpatruje propozycję zmian i przyjmuje, w drodze konsensusu, zalecenia dla konferencji
międzyrządowej.
 Konferencje międzyrządową zwołuje przewodniczący RUE
 Zmiany przyjęte przez konferencje międzyrządową wchodzi w życie po ratyfikacji przez wszystkie państwa
członkowskie.

ad.b) Drugi wariant zwykłej procedury rewizji traktatów.

 j.w
 j.w
 j.w
 RE, stanowiąc zwykłą większością głosów, po uzyskaniu zgody PE, podejmuje decyzję o niezwoływaniu
konwentu*
 RE określa mandat konferencji międzyrządowej.
 Konferencje międzyrządową zwołuje… (j.w)
 Zmiany przyjęte… (j.w)
• Jeżeli PE odmówi swojej zgody, musi dojść do zwołania konwentu.
 Pierwsza uproszczona procedura rewizji traktatów.
RE stanowiąc jednomyślnie, może podjąć decyzję o zmianie przepisu lub przepisów, części 3 TFUE (polityka i
działania wewnętrzne UE). Propozycje zmian traktatowych zgłaszają te same instytucje jak w Zwykłej Procedurze
Rewizyjnej, czyli KE lub PE lub rząd państw członkowskich RE podejmuje wspomnianą wyżek decyzję po
konsultacji z KE, PE i EBC (zmiany w polityce monetarnej). Warunkiem wejścia w życie tej decyzji jest jej
ratyfikacja przez wszystkie państwa członkowskie UE.
 Druga uproszczona procedura rewizji traktatów.
• I wariant:
RE może upoważnić RUE do zmiany głosowania w trybie jednomyślnym na tryb KWG. W całym TFUE lub w tytule
V TUE (WPZiB). Zmiana ta nie może się jednak odnosić do WPBiO. (RE musi podjąć decyzje jednomyślnie do
zmiany).
• II wariant:
RE może upoważnić jednomyślnie RUE do zmiany specjalnej procedury do zwykłej w całym TFUE. W ciągu 6
miesięcy od notyfikowania przez RE parlamentom narodowym, parlamenty narodowe mogą wyrazić swój sprzeciw.
Tylko jeden sprzeciw blokuje przyjęcie decyzji.

EOG (UE + EFTA) – TRAKTAT W PORTO:

Geneza:
 27.07.1972 rok – A, P, CH, S i IS zawarły z EWG i EWWS umowy o Strefie Wolnego Handlu (SWH) na
artykuły przemysłowe. Podobne umowy: N (14.05.1973) i FIN (5.10.1973)
 Sygnatariusze umów o SWH uzgodnili:
 2.1 Dłuższy proces redukcji stawek celnych na tzw. Towary wrażliwe (m.in. papier, stal, aluminium, cynk i
chrom).
2.2 Możliwość wprowadzenia ograniczeń ilościowych w przypadku zagrożenia bilansu.
2.3 Tzw. Klauzule ewolucyjne (poza FIN) zakładające przyszłe rozszerzanie integracji na inne
dziedziny gospodarcze.
 2.4 W umowach z P i IS EWG zgodziła się na objęcie zasadami wolnego handlu pewnej grupy
produktów rolnych i rybnych ważnych dla ich eksportu.
 SWH pomiędzy EWG, EWWS, a państwami EFTA wprowadzona w życie 1.07.1997 z wyjątkiem P i IS.
Pełne zniesienie ceł z IS nastąpiło 1.01.1980, przez Portugalie zaś 1.01.1985.
 Podpisanie i wejście w życie JAE.
TEOG – analiza
1. 2.05.1992 w Porto państwa członkowskie WE i EFTA podpisały TEOG (wszedł w życie 1.01.1994 –
odrzucenie przez CH).
2. Przynależność A, S i FIN do EOG trwały od 1.01.1994 do 1.01.1995 ponieważ A, S, FIN weszły do UE.
3. W EFTA pozostały IS i N, zaś 1.01.1995, LH po modyfikacji Unii Celnej z SH.
4. Postanowienia TEOG:
4.1 Przyjęcie przez EFTA prawa wspólnotowego z dziedziny swobodnego przepływu osób, towarów kapitału
i usług, praw autorskich, konkurencji, pomocy państwa, a także elementów polityki społecznej, mających
szczególny wpływ na funkcjonowanie Jednolitego Rynku (80% prawodawstwa wspólnotowego odnoszącego
się do wspólnego rynku ma zastosowanie do EOG).
4.2 WE zgodziły się na rozszerzenie Jednolitego Rynku na EFTA
4.3 Swobodny przepływ towarów:
 Całkowite zniesienie ograniczeń ilościowych (z wyjątkiem IS) oraz innych barier
pozataryfowych w przepływie TP. (cła i niektóre ograniczenia ilościowe zostały
wyeliminowane na podstawie umowy o SWH)
 Liberalizacja przepływy TR odnosi się zasadniczo do przetworzonych artykułów rolnych, a
nie obejmuje artykułów nieprzetworzonych (m.in. łosoś, śledź, makrela).
 Państwa członkowskie EFTA nie zostały objęte ani WZTC, ani WPH UE.
 Możliwość wprowadzenia tzw. Klauzuli ochronnych:
o Zagrożenie bezpieczeństwa państwa
o Zakłócenia w bilansie płatniczym
o Niedobory na rynku krajowym
o Zakłócenia w gospodarkach krajów importujących spowodowane nadmiernym
importem.
4.4. Swobodny przepływ usług
 Klauzula narodowa, zgodnie z którą wszystkie kraje EOG zobowiązywały się do traktowania firm
usługowych z innych p.czł. nie gorzej niż własnych
 Swoboda tworzenia instytucji ubezpieczeniowych we wszystkich p.czł. EOG, choć Norwegia,
Islandia i Liechtenstein zachowały, podobnie jak w obszarze usług finansowych, prawo do
ustanawiania przepisów wobec państw trzecich
 Zasada jednej licencji w odniesieniu do usług bankowych i finansowych (jeżeli dany bank uzyskał
już licencję w jednym p.czł. EOG, mógł prowadzić swoją działalność w pozostałych p.czł.
 Zasada kontroli kraju macierzystego (odpowiedzialność za nadzorowanie finansowej solidności i
wypłacalności krajowej instytucji finansowej ponosił kraj macierzysty, a nie państwo do którego
działalność została przeniesiona)
4.5. Swobodny przepływ siły roboczej
 Każdy obywatel p.czł. EOG ma prawo do zamieszkania i zatrudnienia, a także świadczenia usług
na terytorium dowolnego p.czł. (w zamian EFTA łoży na Fundusz Spójności UE)
 Utworzenie w przyszłości jednolitego mechanizmu koordynacji narodowych systemów
ubezpieczeń społecznych celem umożliwienia wszystkim pracownikom równego dostępu do
opieki społecznej, niezależnie od kraju pochodzenia.
4.6. Swobodny przepływ kapitału
 Utrzymanie narodowej kontroli nad źródłami energii
 Norwegia – ograniczenia w zakresie nabywania przez obcokrajowców ziemi rolnej lub obszarów
leśnych, choć pod warunkiem, że nie doprowadzi to do dyskryminacji obywateli z innych p.czł.
EOG
 Norwegia – ograniczenia w zakresie nabywania domków letniskowych (wymóg stałego miejsca
zamieszkania)
 Islandia i Norwegia – możliwość stosowania ograniczeń w zakresie prawa własności i zakładania
przedsiębiorstw w sektorze rybołóstwa.
4.7. TEOG nie obejmuje WPH, WPR, i WPRyb, choć zawiera postanowienia dotyczące handlu artykułami
rolnymi i rybnymi, pozwalające na zniesienie lub zmniejszenie ceł
4.8. TEOG nie przewiduje ustanowienia współpracy w polityce zagranicznej
4.9. TEOG ma dynamiczny charakter – każdego miesiąca nowe akty prawne UE, mające zastosowanie do
EOG, są do niej transponowane na podstawie decyzji Wspólnego Komitetu EOG
4.10.W uzasadnionych przypadkach i po wyrażeniu zgody przez państwa UE – kraje EFTA mogą negocjować
pewne odstępstwa od prawa unijnego.
4.11. Każde państwo stające się członkiem UE występuje do Rady EOG z wnioskiem o przystąpienie do
EOG, przy czym warunki przystąpienia są przedmiotem negocjacji.
4.12. Na mocy umowy o EOG ustanowiony został tzw. mechanizm finansowy EOG, subsydiowany przez
Norwegię, Islandię i Liechtenstein:
 Wspieranie projektów stymulujących rozwój gospodarczy i spójność ekonomiczną
 Pomoc finansowa ma charakter bezzwrotny i celowy – odnosi się do ochrony środowiska, rozwoju
infrastruktury transportowej oraz kształcenia.
MECHANIZM FINANSOWY EOG/NORWESKI MECHANIZM FINANSOWY
1. Mechanizm Finansowy EOG 1994 – 1998 beneficjenci – Grecja, Hispzania, Irlandia, Portugalia i WBr –
otrzymali pomoc w wysokości 0,5mld ecu (granty) oraz wsparcie w spłacie odsetek w wysokości 1,5mld ecu
od kredytów zaciągniętych w EBI. Od 1995 zobowiązania finansowe Szwecji, Finlandi i Austrii przejęła UE.
2. Mechanizm Finansowy EOG 1999 – 2003 beneficjenci – Grecja, Hiszpania, Irlandia, Portugalia i WB –
otrzymali wsparcie finansowe w wysokości ok. 120 mln euro.
3. Mechanizm Finansowy EOG oraz Norweski Mechanizm Finansowy 2004 – 2009 beneficjenci – 12 nowo
przyjętych p.czł. oraz Hiszpania, Portugalia i Grecja – otrzymali ok. 1,3mld euro pomocy (Pl – 0,53mld euro z
obu funduszy).
4. Mechanizm Finansowy EOG oraz Norweski Mechanizm Finansowy 2009 – 2014 beneficjenci 13 nowo
przyjętych p.czł. oraz Hiszpania, Portugalia i Grecja – otrzymali ok. 1,8mld euro (Pl – 0,578mld euro).

SYSTEM INSTYTUCJONALNY EOG

Wspólne instytucje EOG: Rada EOG, Wspólny Komitet EOG, Wspólny Komitet Parlamentarny EOG i Komitet
Konsultacyjny.
Nowe odrębne instytucje EFTA: Stały Komitet, Władza Nadzorcza, Trybunał Sprawiedliwości (powołane na mocy
odrębnych porozumień między p.czł. EFTA).

Rada EOG
 Rada EOG: organ decyzyjny i ustawodawczy, złożony z członków RUE, członków KE i po 1 ministrze z
3 p.czł. EFTA.
 Posiedzenia zwoływane przez prezydencję 2 razy w roku.
 Kompetencje: nadawanie impulsów politycznych służących realizacji postanowień TEOG, ustalanie
ogólnych wytycznych dla Wspolnego Komitetu EOG.
 Mechanizm decyzyjny: decyzje na zasadzie konsensusu pomiędzy UE a p.czł. EFTA (reprezentowanymi
jako całość).
 Prezydencja: przewodnictwo w Radzie EOG jest sprawowane przez 6 miesięcy na przemian przez członka
RUE i członka rządu p.czł. EFTA.

Wspólny Komitet EOG

 Wspólny Komitet EOG: organ wykonawczy i arbitrażowy, złożony z członków KE i przedstawicieli
rządów p.czł. EFTA w równej liczbie.
 Posiedzenia 1 raz w miesiący, zwoływane przez prezydencję lub na wniosek jednego z p.czł. EOG.
 Kompetencje: uchwalanie decyzji, wykonywanie i stosowanie postanowień TEOG, rozstrzyganie sporów
w sprawach wykładni lub stosowania TEOG, wnoszonych przez UE lub p.czł. EFTA, rozstrzyganie
sporów między KE a Władzą Nadzorczą EFTA w sprawie naruszenia zasad konkurencji.
 Mechanizm decyzyjny i prezydencja – analogiczne jak w Radzie EOG.

Wspólny Komitet Parlamentarny EOG

 Organ doradczy, złożony z równej liczby delegatów PE i parlamentów narodowych EFTA.
 Wybiera on swojego przewodniczącego na 6 miesięcy.
 Zbiera się na 2 sesje zwyczajne w ciągu roku na przemian w p.czł. UE i EFTA.
 Kompetencje: wydawanie opinii, dialog na rzecz lepszego porozumienia między UE a EFTA w sprawach
TEOG.

Komitet Konsultacyjny EOG

 Organ doradczy złożony z równej liczby członków Komitetu Ekonomiczno-Społecznego UE i KK EFTA.
 Kompetencje: współpraca p.czł. EOG w sprawach dotyczących aspektów gospodarczych i społecznych
procesu integracji.

Stały Komitet EFTA

 Organ ustawodawczy i wykonawczy składa się z 3 przedstawicieli rządów p.czł. w randze ministra lub
wysokiego urzędnika.
 Instrumenty prawne: wiążące dla p.czł. EFTA decyzje podejmowane co do zasady jednomyślnie, a także
niewiążące zalecenia.
 Kompetencje: koordynacja stanowisk p.czł. EFTA przed posiedzeniami Wspólnego Komitetu EOG.
Władza Nadzorcza EFTA
 Organ wykonawczy i arbitrażowy, złożony z 3 przedstawicieli p.czł. EFTA, należących do EOG.
 Członkowie są powoływani przez rządy p.czł. w drodze konsensusu na czteroletnią, odnawialną kadencję.
Są oni funkcjonariuszami międzynarodowymi.
 Kompetencje: realizacja TEOG, badanie spraw dotyczących naruszania zasad konkurencji (uprawnienia
kontrolne zbliżone do kompetencji kontrolnych KE).

Trybunał Sprawiedliwości EFTA

 Organ sądowniczy złożony z 6 sędziów wybieranych w drodze konsensusu przez rządy p.czł. EFTA.
 Kompetencje: interpretacja postanowień TEOG, rozstrzyganie sporów pomiędzy p.czł. EFTA,
rozpatrywanie apelacji od decyzji Władzy Nadzorczej EFTA w sprawach wolnej konkurencji.
 Badaniem interpretacji orzeczeń TS EFTA i TS UE zajmuje się Wspólny Komitet EOG.

Dwufilarowa struktura systemu instytucjonalnego EOG

Islandia, Liechtenstein, Norwegia Rada EOG prezydencja RUE i ESDZ

Stały Komitet EFTA Wspólny Komitet ESDZ

EOG
Władza Nadzorcza EFTA KE
EFTA
TS EFTA TS UE

Komitet członków Wspólny Komitet PE

parlamentów narodowych p.czł. Parlamentarny EOG
EFTA

Komitet Konsutacyjny EFTA Komitet Konsultacyjny Komitet Ekonomiczno-

EOG Społeczny
STRUKTURA EUROPEJSKIEGO STOWARZYSZENIA WOLNEGO HANDLU/EFTA/
Genewa (Islandia, Liechtenstein, Norwegia, Szwajcaria) Układ Sztokholmski z 4 I 1960/3 V 1960

4 parlamenty narodowe delegują

deputowanych wg klucza obowiązującego 4 rządy p.czł. wysyłają po 1 ministrze
w Zgromadzeniu Parlamentarnym RE

Rada
Międzyrządowy organ decyzyjny/ustawodawczy
2 razy w roku na szczeblu ministrów,
Raz w tygodniu na szczeblu stałych przedstawicieli

Komitet Konsultacyjny
Przedstawiciele organizacji gospodarczych i
społecznych, mianowani przez p.czł., ale
reprezentujący swoje środowiska, 2 razy w roku

Stałe Komitety Wyspecjalizowane:

Budżetowy
Ekonomiczny
Barier technicznych w handlu
Ekspertów celnych i pochodzenia towarów
Ekspertów handlowych, rolnictwa i rybołóstwa

Stałe grupy wyspecjalizowane o statusie komitetów:

Grupa ekspertów prawnych
Grupa ekspertów efektywności procedur handlowych

Komitety badawcze (ad hoc)

Sekretariat:
Sekretarz Generalny
Funkcjonariusze międzynarodowi

Komitet członków parlamentów narodowych

p.czł. EFTA
Organ doradczy złożony z deputowanych do
ZP RE, 3 sesje w roku
Rada
 Instrumenty prawne: decyzje wiążące (jednomyślnie), zalecenia niewiążące (bwg).
 Kompetencje: kontrola realizacji założeń TSZ (Traktat Sztokholmski , rozstrzyganie sporów pomiędzy p.czł.
(zwg).
 Jeżeli p.czł. nie zasosuje się do decyzji Rady, pozostałe p.czł. mogą zawiesić wobec niego wykonywanie
swoich obowiązków.

Komitet konsultacyjny
 Skład: maksymalnie po 5 przedstawicieli z każdego p.czł., sekretarz generalny, stali delegaci p.czł.
 Kompetencje: sporządzanie ekspertyz dla Rady (raportów).

Komitety badawcze (ad hoc)

 Skład: funkcjonariusze międzynarodowi mianowani przez Radę.
 Kompetencje: badanie skarg p.czł. o naruszanie postanowień TSZ przez inne p.czł.

*Dodatkowe  informacje   od  Prof.  Węca  uzupełniające  nasze  braki  wiedzy     

 Teoria   integracji   gospodarczej  mówi  o  5  fazach  integracyjnych  są  to:

1. Strefa   Wolnego  Handlu
2. Unia  Celna
3. Wspólny   Rynek
4. Unia  Gospodarcza  i  Walutowa
5. Kompleksowa  integracja   gospodarcza  ze  zrębami  unii  politycznej

Ad.1)  SWH   ‐   polega  na  zmniejszeniu  ceł  i  ograniczeń  ilościowych   oraz   innych barier  handlowych  w
relacjach   wewnętrznych   pomiędzy  PC  strefy.
Ad.2)  Unia   Celna   –  to  strefa  wolnego  handlu  plus  wspólna  zewnętrzna  taryfa celna  w  relacjach   z
otoczeniem   międzynarodowym.  (pełna  unia  celna)
Ad.3)  Wspólny  Rynek   –  swoboda  przepływu  siły  roboczej,  kapitału,  towarów i  usług.
Ad.4)  UGiW  –   polega  na  uwspólnotowieniu  polityk  monetarnych  i  gospodarek  PC należących  do  tej   Unii.
Ad.5)  Tak   zwana,   kompletna  integracja.
NAFTA - PÓŁNOCNOAMERYKAŃSKA STREFA WOLNEGO HANDLU
Przesłanki ustanowienia
1. Nowa faza integracji gospodarczej w latach 90. XX w. objęła nie tylko Europę, ale także Amerykę Pn,
Łacińską i Karaiby, a także region Azji i Pacyfiku.
2. Przesłanki ustanowienia NAFTA:
 Przemiany w strukturze gospodarki światowej, polegające na globalizacji procesów gospodarczych i
wzroście współzależności ekonomicznych pomiędzy krajami
 Zakończenie zimnej wojny między Wschodem a Zachodem, które wyzwoliło w USA dążenia do
poszukiwania przez nie nowej roli w gospodarce światowej
 Pogłębienie integracji gospodarczej w UE (ustanowienie rynku wewnętrznego oraz UGiW)
 Zmiany w krajach Ameryki Lacińskiej i Karaibów, które po 10 latach kryzysu zadłużeniowego zaczęły
odczuwać pierwsze skutki realizowanych reform gospodarczych.
 Liberalne kontakty z Kanadą
 Kampania wyborcza Reagana (wysiłki obu państw na rzecz liberalizacji światowego handlu i odejścia
od polityki protekcjonizmu)
 Kanada: zapewnienie wysokich obrotów z USA, obawa obecności produktów USA w Japonii, ale
obawiano się nawiązania bliskich stosunków z USA (różnice w liczbie ludności i skali produkcji)

Współpraca przed NAFTA

Współpraca gospodarcza Meksyku, USA i Kanady przed utworzeniem NAFTA wskazuje na to, że występują znaczne
różnice w potencjale i strukturze ich gospodarek.
Współpraca amerykańsko-kanadyjska jest osobliwa: kraje związane porozumieniami w dziedzinie politycznej i
obronnej, początkowo współpraca oparta na sprowadzaniu kanadyjskich surowców potrzebnych dla
amerykańskiego przemysłu, później większa rola produktów przetworzonych.
Silne związki kapitałowe: USA – główny inwestor zagraniczny w Kanadzie.
Gospodarki Kanady i Meksyku uzależnione od USA, asymetria w handlu i inwestycjach zagranicznych: różnice w
poziomie rozwoju i strukturze gospodarek, odmienna sytuacja demograficzna i społeczna.
1965 Auto Pakt – liberalizacja wymiany w branży motoryzacyjnej.

Geneza NAFTA
10 XII 1985 Reagan powiadomił Kongres o przystąpieniu do rokowań z Kanadą o utworzenie porozumienia o
wolnym handlu.
Inicjatywa prezydenta G. Busha – Enterprise for the Americas: handel zamiast pomocy
2 I 1988 podpisanie porozumienia CUFTA, problem ratyfikacji w Kanadzie; wiele dwustronnych porozumień z
Meksykiem.
Zatwierdzono układ 28 IX 1988 USA, 30 XII 1988 Kanada, wszedł w życie 1 I 1989, grupy tematyczne:
o Redukcja ceł na 3 sposoby:
 15% towarów poddane swobodnemu obrotowi (komputery, futra, ryby, pasze zwierzęce),
warunek: amerykańskie lub kanadyjskie pochodzenie
 Inne produkty – stopniowo 5, 10 lat
 Pozostałe cła miały ulegać 10% eliminacji co rok. Całkowita eliminacja do 1 I 1998
o Liberalizacja obrotu usługami, również z sektora bankowego
o Sprzyjanie wzajemnym inwestycjom (przepływ kapitału)
o Rewizja Auto Pact z 1965 (rynek samochodowy) – bardziej konkurencyjna postawa wobec
wytwórców spoza kontynentu.
Na scenie pojawił się Meksyk, partner dla USA:
 Bliskość geograficzna
 Chłonność amerykańskiego rynku
 Komplementarność zasobów
 Związki kulturowe
 Tania siła robocza w Meksyku, dla Meksyku 1/3 wolnodewizowych wpływów do budżetu
Kryzys w Meksyku 80., reformy  wzrost ekonomiczny od 1986, pogłębienie nierówności społecznych.
1986 Meksyk przystąpił do GATT  liberalizacja handlu.
Zacieśnienie stosunków gospodarczych z USA: 1987 porozumienie ws poprawy stosunków gospodarczych
(eliminacja barier w wymianie).
10 VI 1990 prezydent USA i Meksyku wydali oświadczenie potwierdzające zamiar zawarcia porozumienia
handlowego, prace przygotowawcze.
IX 1990 przystąpienie Kanady do negocjacji na temat NAFTA.
5 II 1991 chęć trójstronnych negocjacji z zamiarem powołania SWH.
12 VI 1991 rozpoczęcie negocjacji, 12 VIII uzgodniona treść układu, ale w USA kontrowersje (sprzeciw związków
zawodowych, organizacji zajmujących się ochroną środowiska, farmerów).
7 X 1992 podpisanie układu  ruch sprzeciwu wobec NAFTA (grupy religijne, black power, Tęczowa Koalicja)

Podstawy prawne
 Północnoamerykańskie Porozumienie o Wolnym Handlu (The North American Free Trade Agreement)
podpisane 17 XII 1992 przez USA, Kanadę i Meksyk, weszło w życie 1 I 1994
 1 I 1994 weszły także w życie:
o Trójstronna umowa o współpracy w zakresie ochrony środowiska naturalnego
o Trójstronna umowa o współpracy w dziedzienie zatrudnienia.
Nadrzędne prycypium: postanowienia GATT.
Porozumienie z 8 części – koncentrują się na poszczególnych kwestiach integracji.
Wskazuje na sposoby rozstrzygania potencjalnych sporów: podmioty uprawnione do dokonywania oceny
kontrowersyjnych sytuacji.
Możliwość przystąpienia innych krajów spoza Ameryki Pn, po spełnieniu warunków.

NAFTA – analiza traktatu założycielskiego

Cele integracyjne:
 Stopniowa eliminacja barier handlowych w celu ułatwienia przepływu towarów, usług i inwestycji
bezpośrednich
 Rozszerzenie możliwości inwestycyjnych w obrębie p.czł.
 Ochrona własności intelektualnej
 Ustanowienie mechanizmów dla rozstrzygania sporów między p.czł.
 Stworzenie lepszych warunków dla ochrony środowiska naturalnego
 Rozszerzenie ochrony praw pracowniczych
Brak strefy celnej – pominięcie II fazy integracji
Harmonogram likwidacji ceł wewnętrznych na artykuły przemysłowe i rolne (15 lat):
 Na dobra kategorii A cła zniesiono w dniu wejścia w życie traktatu (części samochodowe)
 Na dobra kategorii B cła zniesiono do końca 1998 (niektóre produkty rolne, przede wszystkim warzywa i
owoce)
 Na dobra kategorii C cła zniesiono do końca 2003 (samochody i tekstylia)
 Na dobra kategorii C+ cła winny być zniesione do końca 2008 (pozostałe produkty rolne). Cel  do  dziś  nie
zrealizowany  z  powodu kryzysu  finansowego  na  świecie  na  przełomie  2007/2008  roku.
Typowe dla SWH cele integracyjne:
 Zniesienie ceł na przepływ towarów przemysłowych
 Zniesienie ceł na przepływ produktów rolnych
Nietypowe dla SWH cele integracyjne (typowe dla wspólnego rynku):
 Liberalizacja przepływu usług
 Liberalizacja przepływu inwestycji bezpośrednich
 Ochrona własności intelektualnej
 Ochrona środowiska naturalnego
 Ochrona praw pracowniczych.
Porozumienie ustanawiające NAFTA nie przewidywało utworzenia unii celnej, wspólnej polityki handlowej,
wspólnego rynku, swobodnego przepływu osób, UGiW oraz spójności ekonomicznej i społecznej.
Porozumienie ustanawiające NAFTA zawiera tzw. Postanowienia wyjątkowe, odnoszące się do wszystkich lub
poszczególnych p.czł.
 Postanowienia wyjątkowe, dotyczące wszystkich p.czł., obejmują ograniczania napływu inwestycji
bezpośrednich:
o USA zastrzegły sobie prawo do przeglądu inwestycji i zablokowania takich, które zagrażałyby
bezpieczeństwu państwa
o Kanada i Meksyk uzyskały prawo wprowadzenia ograniczeń w napływie inwestycji zagranicznych,
jeśli po upływie 10 lat przekroczą one poziom 150mld dolarów.
 Postanowienia wyjątkowe, dotyczące poszczególnych p.czł. są następujące:
o USA ograniczyły dostęp inwestorów zagranicznych z Kanady i Meksyku do własnych linii lotniczych,
transportu morskiego i radia, a także ustanowiły limity na wizy czasowego pobytu dla meksykańskich
pracodawców i pracobiorców
 o Kanada wprowadziła ograniczenia w dziedzinie przemysłu rozrywkowego i branży kulturalnej
o Meksyk uzyskał monopol na eksploatację i produkcję ropy naftowej oraz gazu ziemnego, a także na
produkjcę podstawowych artykułów petrochemicznych. Ponadto porozumienie przewidywało istotne
ograniczenia w zakresie dopuszczalnego udziału banków USA i Kanady na rynku meksykańskim.
Realizacja celów integracyjnych
 Do końca 2003 p.czł. zniosły niemal wszystkie cła wewnętrzne na dobra kategorii A, B i C
 Sukcesywnie rozszerzał się proces liberalizacji przepływu usług i inwestycji bezpośrednich
 Nie powiodło się zniesienie ceł na dobra kategorii C+ (z powodu światowego kryzysu finansowego)
Osiągnięcia integracyjne
1. Wzrost interregionalnej wymiany handlowej (w latach 1994 0 2914 ponad czterokrotny 400%) przy
utrzymującej się asymetrii:
 Najsilniejsze strumienie wymiany towarowej przepływały pomiędzy USA i Meksykiem oraz USA i
Kanadą
 O ile USA stanowiły dla Kanady i Meksyku bardzo ważny rynek zbytu i zaopatrzenia, o tyle wzajemna
wymiana towarowa pomiędzy Kanadą a Meksykiem pozostawała nadal w początkowej fazie rozwoju
 W strukturze eksportu towarów w ramach NAFTA zdecydowanie przeważały wyroby przemysłowe nad
produktami rolnymi oraz paliwami i kopalinami
 Niemal analogiczna była struktura importu towarów w ramach NAFTA. Dominowały w niej również
wyroby przemysłowe, na dalszych zaś pozycjach plasowały się paliwa i kopaliny oraz produkty rolne.
 USA najbardziej korzystają. Brak przepisów i instrumentów, by dbać o spójność (inaczej w UE).
Problemy w Meksyku: korupcja, mafia. Na mocniejsze zobowiązania nie zgodziły się USA (instytucje).
2. Wzrost interregionalnego przepływu inwestycji bezpośrednich (3bln w latach 1994 – 2014), przy
utrzymującej się asymetrii: największe zaangażownaie kapitałowe wykazywały USA i Kanada, najmniejsze
Meksyk.
3. Poprawa efektywności produkcji.
4. Wzrost wydajności pracy.

Niepowodzenia integracyjne
1. Nie sprawdziły się prognozy co do wzrostu liczby miejsc pracy w p.czł.
1.1. Wiele miejsc pracy zostało utraconych w wyniku procesów dostosowawczych
1.2. Szczególnie ucierpieli przy tym drobni farmerzy meksykańscy, którzy nie wytrzymali konkurencji z
tańszymi
produktami rolnymi z USA i Kanadą, co z kolei doprowadziło do spadku zatrudnienia w rolnictwie.
2. Mimo to Meksyk skorzystał na integracji głównie dzięki napływowi amerykańskich i kanadayjskich inwestycji
bezpośrednich, a także dostępowi do lukratywnych rynków zbytu USA i Kanady.

Gremia instytucjonalne
Brak systemu instytucjonalnego z powodu sprzeciwu USA, obawiających się biurokratyzacji procesu integracyjnego.
Gremia instytucjonalne NAFTA:
 Posiedzenia ministrów handlu i gospodarki – organ decyzyjny
 Komisja Wolnego Handlu – organ wykonawczy i rozjemczy (Mexico City), złożony z przedst. rządów p.czł.
o Proces decyzyjny: decyzje podejmowane w drodze konsensu lub w innym trybie, jeżeli sama tak
postanowi
o Kompetencje:
 Realizacja prawa traktatowego
 Rozstrzyganie sporów między p.czł.
 Wyspecjalizowane komitety
 Komisje finansowe
 Komisje arbitrażowe
 Grupy robocze
 Sekretariat – organ administracyjno-rozjemczy - rozstrzyganie sporów między p.czł., złożony z trzech sekcji
narodowych, które mają swoje siedziby odpowiednio w Waszyngtonie, Ottawie i Mexico. Zarówno sekretarz
stojący na czele każdej skecji, jak i personel sekcji wybierany jest przez rząd danego p.czł.
MERCOSUR (MERCADO COMÚN DEL SUR) WSPÓLNY RYNEK POŁUDNIA
Przesłanki: stabilność demokratyczna w regionie, plany gospodarcze, rozbudzenie gospodarek
Podłoże historyczne
1960 – 1986: LAFTA, ALADI, Brazylijsko-Argentyńskie Porozumienie o Integracji, Współpracy i Rozwoju.
LAFTA – stworzenie strefy wolnego handlu, działalność osłabła, w 1980 utworzono ALADI – zacieśnianie
współpracy ekonomicznej przez porozumienia dwustronne, cel: wspólny rynek  współpraca dwustronna Brazylii z
Argetnyną (antagonizm – przeszkoda).
1980 Traktat z Montevideo
IX 1985 Deklaracja z Iquacu – proces integracji między Brazylią i Argentyną (powołana Komisja mieszana – badanie
programów integracji).
VII 1986 Akt Integracyjny ustanawiający Program Integracji i Współpracy Gospodarczj, 12 protokołów.
VIII 1986 Porozumienie o integracji, współpracy i rozwoju: utworzenie wspólnego obszaru gospodarczego
(znoszenie barier taryfowych). XII 1990 podpisanie układu (postanowienia nie mogły być realizowane, bo inflacja i
niestabilność).
VII 1990 Porozumienie ws. utworzenia do 31 XII 1994 wspólnego rynku między Brazylią i Argentyną.
VIII 1990 zaproszenie Urugwaju i Paragwaju.

Podstawy prawne
1. Traktat ustanawiający MERCOSUR podpisany 26 III 1991 przez Brazylię, Argentynę, Urugwaj i Paragwaj w
Asunción, wszedł w życie 29 XI 1991.
2. Akcesja innych państw:
 W VII 2006 protokół akcesyjny podpisała Wenezuela, ale pełnoprawnym członkiem stała się dopiero
w 2012 (uzyskała prawo głosu), gdy protokół ratyfikowały Brazylia, Argentyna i Urugwaj (pod
nieobecność Paragwaju zawieszonego w prawach p.czł.)
 W XII protokół o przystąpieniu do MERCOSUR podpisała Boliwia (czeka na wejście w życie
protokołu)
3. Państwa stowarzyszone (Chile, Peru, Ekwador, Kolumbia) korzystają ze strefy wolnego handlu, ale nie biorą
udziału w unii celnej.
4. 22 IV 2011 Wenezuela przestała być formalnie członkiem Wspólnoty Andyjskiej. Decyzję o wystąpieniu
ogłosiła w 2006, ale okres wypowiedzenia wynosił 5 lat.

17 XII 1991 Protokół z Brazylii: kwestie rozwiązywania sporów, wszedł w życie 22 IV 1993.
XII 1994 Protokół z Ouro Preto: poszerzenie struktury instytucjonalnej (Komisja Handlowa, osobowość
prawnomiędzynarodowa.
18 II 2002 Protokół z Olivos – uzupełnienie kwestii rozwiązywania sporów, wszedł w życie 10 II 2004.

Analiza traktatu założycielskiego

Cele integracyjne: strefa wolnego handlu – unia celna – wspólny rynek południa
 Redukcja ceł i eliminacja barier pozataryfowych (kontyngentów i innych ograniczeń ilościowych) w
celu zapewnienia swobodnego przepływu towarów, usług, kapitału i siły roboczej
 Ustanowienie Wspólnej Zewnętrznej Taryfy Celnej w celu pobudzenia zewnętrznej konkurencyjności
p.czł.
 Wspólna polityka handlowa wobec państw trzecich
 Koordynacja polityk makroekonomicznych (fiskalnej, monetarnej, dochodowej i kursu walutowego)
oraz sektorowych w celu zapewnienia warunków wolnej konkurencji
 Harmonizacja prawa krajowego dla wzmocnienia procesu integracji
 Ustanowienie systemu instytucjonalnego zajmującego się realizacją procesu integracji.

Program liberalizacji handlu:

 Redukcja ceł co pół roku
 Opracowanie listy produktów wyłączonych z redukcji.
Pierwsza 47% redukcja ceł 30 VI 1991, 7% redukcji ceł co 6 miesięcy. Ostatnia faza 31 XII 1994  1 I 1995 100
redukcja ceł (8 faz redukcyjnych).
Wyjątek: Urugwaj i Paragwaj – posiadały listy wyłączonych z redukcji produktów do 31 XII 1995.
Realizacja celów integracyjnych w latach 1991 – 1994
1. Wzajemne dostosowanie gospodarek p.czł.
2. Wprowadzono głównych instrumentów kreowania wspólnego rynku:
a. Program liberalizacji handlu
b. Program konstytuowania Wspólnej Zagranicznej Taryfy Celnej
c. Program stopniowej koordynacji polityk makroekonomicznych i sektorowych.

Realizacja celów integracyjnych w latach 1995- 2014

 Proces tworzenia strefy wolnego handlu:
o Do końca 1994 zniesiono cła wewnętrzne na ponad 90% produktów rolnych i artykułów
przemysłowych, z wyjątkiem tzw. towarów wrażliwych (artykuły cukrownicze i tekstylne,
produkty przemysłu motoryzacyjnego, informatycznego i telekomunikacyjnego)
o Do końca 2000 zniesiono cła wewnętrzne na towary wrażliwe (z wyjątkiem artykułów
cukrowniczych i produktów przemysłu motoryzacyjnego, objętych nadal specjalnymi regulacjami)
o Nie udało się zlikwidować wszystkich barier pozataryfowych (kontyngentów) i parataryfowych
(ograniczenie wymiany przez podnoszenie cen na dobra krajowe) w handlu między p.czł.
 Proces ustanawiania Wspólnej Zewnętrznej Taryfy Celnej:
o Do końca 1994 WZTC zostało objęte 85% pozycji towarowych. Pozostałe 15% stanowiły towary
wrażliwe, które były nadal objęte Narodowymi Stawkami Celnymi
o Przełom nastąpił 17 XII 1994 podczas spotkania prezydentów p.czł. w Ouro Preto – podpisano
protokół dodatkowy do traktatu ustanawiającego, który przewidywał:
 Włączenie towarów wrażliwych do WZTC
 Ustanowienie listy tzw. wyjątków w ramach towarów wrażliwych
 Objęcie WZTC towarów z listy wyjątków do 1 I 2001 dla Argentyny, Brazylii i Urugwaju,
zaś do 1 I 2006 dla Paragwaju
 Wprowadzenie WZTC od 1 I 2006
 Przedłużenie okresu przejściowego na utworzenie Wspólnego Rynku Południa do końca
2005.
System instytucjonalny
 Ukształtował się zasadniczo w latach 1991- 1994
 Na mocy traktaty z Asunción ustanowiono:
o Radę Wspólnego Rynku
o Grupę Wspólnego Rynku
o Sekretariat Administracyjny (Montevideo)
 Protokół z Ouro Preto nadał MERCOSUR status organizacji międzynarodowj. Na jego podstawie
powołano:
o Komisję Handlową
o Wspólną Komisję Parlamentarną/Parlament
o Konsultacyjne Forum Gospodarczo – Społeczne
 Protokół z Ouro Preto określał lub dookreślał kompetecje wszystkich organów MERCOSUR.

Rada Wspólnego Rynku

 Międzyrządowy organ decyzyjny i ustawodawczy, złożony z MSZ i MG p.czł.
 Kompetencje:
o Uchwalanie wiążących prawnie decyzji strategicznych (utworzenie UC i WRP)
o Prowadzenie negocjacji i zawieranie UM z p.trzecimi i organizacjami międzynarodowymi
o Reprezentowanie MERCOSUR na zewnątrz
o Ustanawianie organów pomocniczych
 Prezydencja w Radzie rotacyjnie, co 6 miesięcy w kolejności alfabetycznej.
 Zbiera się w każdym przypadku, gdy jej członkowie uznają to za niezbędne. Raz na 6 miesięcy RWR
obraduje z udziałem prezydentów p.czł. (tzw. szczyt MERCOSUR). Jednak posiedzenia te nie mają
podstawy prawnej ani w traktacie z Asunción, ani w protokole dodatkowym z Ouro Preto.
Grupa Wspólnego Rynku
 Międzyrządowy organ wykonawczy, ustawodawczy i kontrolny, złożony z 4 członków i 4 zastępców
członków, wyznaczanych przez rządy p.czł., reprezentujących MSZ, MG (lub jego odpowiednik) oraz BC.
 Kompetencje:
o Inicjatywa ustawodawcza: uchwalanie projektów decyzji dla RWR
o Uchwalanie wiążących prawnie rezolucji, które są decyzjami wykonawczymi zapewniającymi
realizację decyzji RWR
o Negocjowanie i zawieranie UM z p.trzecimi i OM (z upoważnienia RWR)
o Kontrola przestrzegania postanowień traktatu ustanawiającego i wprowadzania w życie prawa
MERCOSUR
 Zbiera się tak często, jak to jest niezbędne.

Komisja Handlowa
 Międzyrządowy organ kontrolny i rozjemczy, złożony z przestawicieli p. czł. (po 4 człnków i 4 zastępców
członków wyznaczanych przez rządy p.czł.), którzy nie muszą reprezentować urzędów ministerialnych
 Kompetencje:
o Uchwalanie wiążących prawnie dyrektyw dotyczących WZTC i WPH
o Kontrola waunków handlu wewnętrzengo i handlu z p. trzecimi
o Monitorowanie funkcjonowania UC
o Rozpatrwyanie skarg p.czł. i jednostek – od orzeczeń Komisji Hanglowej można się odwołać do
Grupy Wspólnego Rynku, a gdy spór nie zostanie rozstrzygnięty do Stałego Trybunału
Rozjemczego MERCOSUR (od 2004)
 Zbiera się co najmniej raz w miesiącu lub na żądanie Grupy Wspólnego Rynku albo p.czł.

Stały Trybunał Rozjemczy

 Ponadnarodowy organ sądowniczy (Asunción), ustanowiony na mocy protokołu z Olivos (18 II 2002).
Działalność rozpoczął w 2004. Skład: 5 sędziów
o Kompetencje:
 Wykładnia przepisów prawa MERCOSUR
 Kontrola przestrzegania prawa MERCOSUR
 W najważniejszych sprawach STR rozstrzyga w pierwszej instancji
 Orzeczenia STR przyjmowane są większością głosów i są ostatecznego.
 Prace STR wspiera TR ad hoc, ustanowiony również na mocy protokołu z Olivos.
 Rozpatrywanie skarg w pierwszej instancji
 Odwołania do STR

Parlament MERCOSUR
 Organ międzyparlamentarny i doradczy MERCOSUR, złożony z delegatów parlamentów narodowych (po
18 z 5 p.czł.) (Montevideo), ustanowiony na mocy protokołu podpisanego przez prezydentów p.czł. w XII
2005.
 Nowy organ zastąpił Wspólną Komisję Parlamentarną. 7 V 2007 odbyło się inauguracyjne posiedzenie
Parlamentu.
 Deputowani do Parlamentu MERCOSUR nie otrzymują żadnych gratyfikacji za swoją działalność
 Kompetencje: uchwalanie niewiążących rekomendacji dla RWR i GWR, dotyczących:
o Harmonizacji prawa
o Monitorowania ochrony praw człowieka
o Współpracy z OM i firmami każdego z p.czł.
o Wzajemnego uznawania dyplomów
o Wymiany studentów i pracowników naukowych
 Do 2010 parlamenty p.czł. miały zmienić prawo wyborcze, aby umożliwić przeprowadzenie pierwszych
wyborów bezpośrednich do Parlamentu MERCOSUR. (do dziś)

Konsultacyjne Forum Gospodarczo - Społeczne/ Sekretariat Administracyjny

 Konsultacyjne Forum Gospodarczo – Społeczne: organ doradczy ustanowiony na mocy protokołu z Ouro
Preto, złożony z przedstawicieli organizacji gospodarczych i społecznych p.czł.
  Sekretariat Administracyjny: ponadnarodowy organ administracyjny: obsługa pozostałych organów
MERCOSUR. Dyrektor Sekretariatu wybierany przez RWR na wniosek GWR na dwuletnią kadencję.

Katalog aktów prawnych

 Decyzje RWR, jednomyślnie, konieczna implementacja do prawa krajowego (przy pomocy ustaw)
 Rezolucje GWR, jednomyślnie, konieczna implementacja do prawa krajowego
 Dyrektywy KH, jednomyślnie, konieczna implementacja do prawa krajowego.

Osiagnięcia integracyjne
 Wzrost integregionalnej wymiany handlowej, zwłaszcza towarowej (7-krotny wzrost)
 Wzrost przepływów kapitałowych
 Stworzenie przedsiębiorstw międzynarodowych, głównie argentyńsko-brazylijskich
 Ułatwienia w tranzycie osób i towarów

Niepowodzenia integracyjne
 Nie udało się zrealizować ani UC, ani WRP z powodu:
o Wewnętrzne problemy gospodarcze i społeczne p.czł.:
 Kryzys energetyczny i finansowy w Brazylii (1999)
 Załamanie gospodarcze w Argentynie (2000 – 2002)
 Kryzys ekonomiczny w Paragwaju i Urugwaju (2001 – 2002)
 Problemy rodzimych rynków pracy
 Załamania w Argentynie spowodowane skutkami światowego kryzysu (2011 – )
o Trudności MERCOSUR w zakresie koordynacji polityk makroekonomicznych i sektorowych
o Dodatkowa przyczyna zewnętrzna: Kryzys finansowy i gospodarczy z lat 2011 i 2012.
 RWR 15 XII 2003 podjęła decyzję o wyznaczeniu nowego terminu utworzenia UC do końca 2011.
 Nie udało się osiągnąć spójności ekonomiczno – społecznej między p.czł.: utrzymuje się między nimi
nadal znaczne zróżnicowanie pod względem wielkości PKB, poziomu inflacji, poziomu produkcji i
obrotów handlowych. W chwili obecnej największe różnice występują pomiędzy BR i UR z jednej strony,
a ARG i PAR z drugiej. BR i UR urosły na liderów gospodarczych MERCOSUR.
 P.czł. są nadal bardzo wrażliwe na kryzysy ekonomiczne w innych regionach świata (kryzys azjatycki w
latach 1997 – 1998, kryzys rosyjski z 1998, światowy kryzys ekonomiczny z lat 2008 – 2011).

RELACJE Z OTOCZENIEM MIĘDZYNARODOWYM

1. Unia Europejska
 W 1995 obie organizacje podpisały w Madrycie wstępne porozumienie o ustanowieniu SWH do 2005.
Mercosur był wówczas dla UE najważniejszym rynkiem handlowym w regionie i wytwarzał ponad 50%
PKB Ameryki Łacińskiej.
 W XII 1996 obie strony podpisały międzyregionalny układ o współpracy (m.in. zinstytucjonalizowanie
dialogu politycznego i ekonomicznego na szczeblu prezydentów i szefów rządów, MSZ, komisji
handlowych i parlamentarzystów).
 W VI 2000 rozpoczęto negocjacje w sprawie ustanowienia SWH, uzgadniając rozpoczęcie procesu
redukcji ceł na towary przemysłowe.
 Problemy:
o UE preferowała objęcie zasadami wolnego handlu w pierwszej kolejności wyrobów przemysłowych, a
dopiero później artykułów rolnych
o Sprzeciwiał się temu Mercosur, kwestionując także zasady WPR UE (dotacje do eksportu, dopłaty
bezpośrednie itd.) i argumentując, że uniemożliwiają one przebicie się towarów żywnościowych
Mercosur na rynek UE
o Przeszkodą był system ochrony sektora samochodowego w Mercosur
o Barierą był także protekcjonizm Mercosur, który po 2003 uległ nasileniu
o Z czasem, korzystając ze zwyżki cen produktów rolnych na międzynarodowych rynkach, Mercosur
przestał uważać układ z UE za sprawę priorytetową.
Trwające 14 lat negocjacje między UE a Mercosur uległy przyspieszeniu w 2013. Złożyło się na to 6 przesłanek:
 Kryzys tożsamościowy Mercosur (niepowodzenia integracyjne, tymczasowe zawieszenie Paragwaju w
prawach członka)
 Stagnacja gospodarcza obu organizacji spowodowana kryzysem finansowym na świecie 2008 – 2011
  Wzrost znaczenia gospodarczego Brazylii i Urugwaju, które dysponują na tyle rozwiniętą bazą przemysłową i
zdywersyfikowanym eksportem, aby móc konkurować na międzynarodowych rynkach handlowych.
 Impas negocjacji multilateralnych w ramach WTO (Runda Doha)
 Rozwoj nowego projektu integracyjnego, obejmujacego Chile, Kolumbie, Meksyk i Peru w ramach tzw.
Sojuszu Pacyfiku (SP)
Brazylia obawia się, że zostanie zmarginalizowana w handlu światowym, tym bardziej iż grozi jej wyłączenie z
systemu ogólnych preferencji celnych UE z powodu osiągnięć ekonomicznych.

Negocjacje między UE a USA w sprawie zawarcia Transatlantyckiego Porozumienia o Handlu i Inwestycjach i

ustanowienia miedzy nimi SWH.
 Badania fundacji Bertelsmanna pokazały , że w przypadku ustanowienia SWH między UE a USA w ciągu 15-
20 lat eksport latynoski do USA może spaść o 27% a do UE o ponad 7%
 Może to grozić zepchnięciem niektórych państw Ameryki Łacińskiej na boczny tor światowej gospodarki. O ile
SP miałby jeszcze szanse tego uniknąć dzięki konsekwentnej polityce gospodarczego otwarcia, o tyle Mercosur
z powodu polityki protekcjonizmu miałby ogromne trudności sprostać tym wyzwaniom

Negocjacje UE – Mercosur zostały formalnie wznowione w 2010r. Jednak dopiero w styczniu 2013 r. podczas
szczytu UE – Am. Łacińskiej w Santiago de Chile uzgodniono, że do końca tegoż roku dojdzie do „wymiany ofert”
w celu wznowienia negocjacji
 Na podpisaniu porozumienia zależy głównie Brazylii i Urugwajowi od września 2013 r. także Argentyna kt.
utraciła zainteresowanie zawarciem SWH z UE choć dotąd była głównym hamulcowym
 Trudno wyobrazić sobie osiągnięcia porozumienia na warunkach z lat 2000-2004. Wówczas Mercosur
proponował zniesienie w ciągu 12 lat ceł na 89% produktów importowanych z UE, podczas gdy UE w ciągu 10
lat miała znieść cła na 93% produktów importowanych z Mercosur.
 Osiagnięcie porozumienia z UE może okazać się próbą przetrwania dla Mercosur.
 Mercosur potrzebuje odzyskać dynamikę z początkowego okresu istnienia, odbudować wewnętrzną
legitymację (nadszarpnięta wydarzeniami z lat 2012- 2013) a być może nawet „okreslić na nowo”
 Paragwaj, upokorzony zawieszeniem w prawach członka ma prawo czuć się partnerem
„połowicznym”. Paradoksalnie, pozostaje jedynym p.czł., kt. w ostatnich latach nie odnotowało
relatywnego spadku znaczenia handlu z resztą organizacji. Pozostałe p. czł. Mercosur są coraz bardziej
zwrócone w stronę Azji a coraz mniej ku sobie nawzajem.
 Argentyna (RO), po bankructwie z 2001 r. i w reakcji na globalny kryzys 2008-2011 jawnie łamie prawo
Mercosur, wprowadzając nieuprawnione bariery handlowe.
 Brazylia (BR) zmaga sie z gospodarczym spowolnieniem i rosnącym społecznym niezadowoleniem , dlatego
nie może dłużej przymykać oczu na argentyńską samowolę: stosunki dyplomatyczne Argentyny i Brazylii
przeżywają w ostatnich latach trudne chwile.
 Jednocześnie Mercosur doczekał się poważnej konkurencji w postaci SP. Ten stał się najbardziej dynamiczną
inicjatywą integracyjną w regionie.
 Dla Brazylii Mercosur wciąż pozostaje projektem o kluczowym znaczeniu strategicznym :
 w projekcie tym chodzi o znalezienie stabilnej równowagi między Brazylią i Argentyną
 Mercosur służy Brazylii do odgrywania roli politycznego lidera calego regionu
 Brazylia opowiada się za zawarciem z UE porozumienia o „ zróżnicowanej prędkości”:
o Do układu o SWH winny przystąpić najpierw Brazylia i Urugwaj (ROU) zaś później
Argentyna i Paragwaj (PY).
o Podobne rozwiązanie zastosowano w negocjacjach UE – WA: ostatecznie Ekwador i Boliwia
wycofały się z negocjacji a UE podpisała układ o SWH z Kolumbią i Peru.
 mniej prawdopodobna jest zmiana statusu Mercosur polegająca na rezygnacji z ustanowienia UC i
pozostaniu jedynie SWH. Pozwoliłoby to p.czł. na prowadzenie jednostronnych negocjacji
handlowych z resztą świata.
 Argentyna eksportując głównie żywność i surowce naturalne a lokalny przemysł, chroniąc przed
konkurencją zagraniczną ma niewiele do wygrania na układzie o SWH z UE. Jednak ewentualny
rozpad Mercosur lub podpisanie przez Brazylię jednostronnego porozumienia z UE oznaczałoby dla
Argentyny utratę uprzywilejowanego dostępu do rynku Brazylii, kt. jest głównym zagranicznym
odbiorcą jej produktów. (od 2013 r. Argentyna odchodzi od polityki protekcjonizmu na artykuły
przemysłowe)
 W dalszym rozwoju Mercosur możliwe są 2 scenariusze:
 status quo co może doprowadzić do stopniowej marginalizacji p. czł. z powodu konkurencji w postaci
SP
  UE wracając do stołu obrad, winna traktować negocjacje z Mercosur przez pryzmat geopolityki. W grę
wchodzi bowiem nie tylko handel ale również stabilność polityczna Am. Łacińśkiej oraz forma dalszej
współpracy z tym regionem. (to winno skłonić UE do zmiany stanowiska wobec rolnictwa p.
Mercosur, UE winnna stworzyć perpektywę objęcia SWH także tamtejszego rolnictwa)

2. NAFTA
 W lipcu 1995 r. z inicjatywy B. Clintona MHZ 34 państw obu Ameryk (bez Kuby) uzgodnili w Denver
podjęcie negocjacji w sprawie ustanowienia do końca 2005 r. SWH sięgającej od Alaski do Ziemi Ognistej.
 Postanowiono ze SWH winna korzystać z doświadczeń integracyjnych oraz struktur instytucjonalnych
NAFTA, Mercosur i WA.
 W kwietniu 1998r. podczas szczytu obu Ameryk (bez Kuby) w Santiago de Chile uchwalono deklarację
potwierdzającą te zamierzenia. Zobowiązywała ona również Bank Światowy i Międzyamerykański Bank
Rozwoju do udzielenia państwom Am.Ł. i Karaibów 12 mld dolarów pomocy na walkę z ubóstwem. Ponadto
zalecała utworzenie panamerykańskiego ośrodka kształcenia sędziów i prokuratorów w celu bardziej
skutecznego zwalczania zorganizowanej przestępczości, zwłaszcza handlu narkotykami.
 Jednak w październiku 2000 r. z inicjatywy Brazylii w czasie posiedzenia na szczycie 12 państw Ameryki
Płd. Uzgodniono, że najlepszą droga do przyszłej integracji z NAFTA będzie utworzenie do końca 2002 r.
SWH obejmującej Mercosur, WA, Chile, Gujane, Surinam. Oznaczało to odroczenie na czas nieokreślony
planu ustanowienia SWH obu Ameryk.

3. Ameryka Południowa
 Utworzenie Mercosur przyczyniło się do zacieśnienia współpracy gospodarczej w Ameryce Płd.
 Szczególnie zainteresowane kooperacją ekonomiczną z Mercosur były p. czł. WA (do 1996 r. PA – Pakt
Andyjski)
 W latach 1996- 2004 zawarły one bilateralne umowy stowarzyszeniowe z Mercosur : w 1996 r. uczyniły to
Boliwia i Chile (do 1976 r. czlonek PA) w 2003 r. – Peru, zaś w 2004 r. Wenezuela , Kolumbia, Ekwador
 W 2008 r. Mercosur, WA oraz Chile, Surinam, Gujana, utworzyły UNASUR
 Z Ameryką Południową nie udało się ustanowić SWH, o której była mowa wcześniej, lecz zdecydowano się
utworzyć nową organizację międzynarodową UNASUR. Mimo to sam fakt zaangażowania się w utworzenie
SWH Ameryce Płd. spowodował zaniechanie koncepcji Billa Clintona o utworzeniu SWH obu Ameryk.

UNASUR
 8.12.2004 przywódcy 12 państw podpisali w Cuzco (Peru) deklaracje o powołaniu do życia
Południowoamerykańskiej Wspólnoty Narodów.
 PWN miała stanowić forum współpracy politycznej i ekonomicznej, zakładającej m.in.:
o Koordynacje polityk zagranicznych
o Harmonizacje polityk rolnych
o Ustanowienie do końca 2019 SWH
o Współpracę w dziedzinie technologii, edukacji, nauki i kultury.

 23.05.2008 w Brasilii podpisano porozumienie na mocy którego PWN przekształcona została w Unie
Narodów Południowoamerykańskich – UNASUR.

System instytucjonalny
Rada Szefów Państw i Rządów: RSPR - najwyższy organ decyzyjny, posiedzenia raz w roku.
 Skład: Szefowie państw lub rządów PC
 Kompetencje:
o Nadaje impuls polityczny procesowi integracji
o Opracowuje wytyczne, plany działania, programy i projekty integracyjne
o Uchwala decyzje na podstawie wniosków ustawodawczych RMSZ (Uprawnienia ustawodawcze)
o Zwołuje posiedzenia RMSZ.
Rada Ministrów Spraw Zagranicznych: RMSZ - organ ustawodawczy i wykonawczy, posiedzenia raz na 6
miesięcy
 Skład: Ministrowie Spraw Zagranicznych PC.
 Kompetencje:
o W ramach uprawnień ustawodawczych zgłasza projekty decyzji RSPR.
o W ramach uprawnień wykonawczych realizuje decyzje RSPR.
 o Przyjmuje decyzje, uchwały i rozporządzenia, a także opracowuje rezolucje dla PC.
o Przygotowuje posiedzenia RSPZ.
o Zatwierdza roczny program działania i roczny budżet operacyjny.
o Wyraża zgodę na finansowanie wspólnych inicjatyw integracyjnych.

Południowoamerykańska Rada Obrony: PRO - posiedzenia raz w roku

 Skład: MO PC.
 Kompetencje:
o Koordynuje polityki obronne PC.
o Uchwala rezolucje
o Podejmuje działanie na rzecz umocnienia pokoju w Ameryce Południowej
o Wysyła połączone jednostki do walki ze skutkami katastrof naturalnych lub w ramach sił pokojowych
ONZ.
o Organizuje wspólne ćwiczenia wojskowe.

Rada Delegatów: RD - organ ustawodawczy i wykonawczy posiedzenia co 2 miesiące

 Skład: jeden przedstawiciel każdego PC.
 Kompetencje:
o Opracowuje projekty decyzji, uchwał i rozporządzeń przyjmowanych przez RMSZ
o Przygotowuje projekt rocznego budżetu operacyjnego UNASUR.
o Realizuje uchwały RSPR oraz RMSZ
o Przygotowuje posiedzenia RMSZ

Sekretariat Generalny: SG - z siedziba w Quito (Ekwador) organ ponadnarodowy

 Kompetencje: obsługa pozostałych organów UNASUR
 Skład: funkcjonariusze międzynarodowi na czele stoi Sekretarz Generalny, mianowany przez RSPR na
wniosek RMSZ na okres 2 lat z możliwością odnowienia mandatu jeden raz. Wszystkie organy z wyjątkiem
sekretariatu generalnego mają charakter międzyrządowy.

Perpektywy rozwoju
1. W związku ze światowym kryzysem gospodarczym UNASUR zacieśniła więzy gospodarcze.
2. W czerwcu 2011 na szczycie UNASUR w Limie:
 Postanowiono ustanowić wspólną politykę ekonomiczną oraz utworzyć Południowoamerykańską Radę
Ekonomiczną i Fiskalną.
 Rozważano utworzenie regionalnego funduszu ograniczającego możliwość spekulacji na
Południowoamerykańskich rynkach.
 Zastanawiano się nad możliwością wprowadzenia w przyszłości wspólnej waluty w regionalnych
transakcjach. (bezgotówkowych jak ECU).

Przesłankami ustanowienia UNASUR były :

1. obawa Brazylii i innych państw Ameryki Płd. przed realizacją amerykańskiego projektu utworzenia strefy
wolnego handlu obu Ameryk z wyjątkiem Kuby, wynikała z możliwości zdominowania SWH przez USA
2. kryzys tożsamościowy, polityczny i ekonomiczny MERCOSUR
3. w 2012 roku powstała konkurencyjna organizacja integracji gospodarczej zwana Sojuszem Pacyfiku, która
stanowi istotne wyzwanie dla UNASUR
WSPÓLNOTA ANDYJSKA
Geneza:
 geneza procesów integracyjnych w Am. Ł. sięga XIX w., początkowo integrację rozumiano jako metodę
ochrony własnych interesów przed mocarstwami Europy oraz USA. W 1813 r. Simon Bolivar ogłosił
Manifest z Kartageny, wzywający do zjednoczenia się państw andyjskich.
 rozkwit procesów integracyjnych przypadł na okres po II w.św. Odtąd rozumiano je jako sposób na
zmniejszenie różnic dzielących Am. Ł. od gospodarek pozostałych państw świata.
 pierwsza fala integracji w Am. Płd. to lata 1950-1980, druga swój początek miała w połowie lat 80. i trwa do
dnia dzisiejszego
 w 1966 r. Kolumbia (CO), Chile (RCH), Ekwador (EC), Peru (PE) i Wenezuela (YV) uchwaliły w Bogocie
deklaracje, w kt. zobowiązały się do liberalizacji wzajemnych obrotów handlowych .W 1967 r. deklaracje z
Bogoty podpisała również Boliwia (BOL).
 w 1968 r. powołano Andyjskie Stowarzyszenie Rozwoju mające udzielać finansowej i technicznej pomocy
p.czł.
 w 1969 r. CO, RCH, EC, PE, BOL podpisały w Kartagenie Pakt Andyjski (PA) w kt. zobowiązały się do
integracji i współpracy gospodarczej * ( integracja oparta na regułach tzw. zamkniętego regionalizmu, kt.
charakteryzował się tym że liberalizacji wewnątrzregionalnej wymiany handlowej towarzyszyły wysokie
narodowe stawki celne na wymianę z otoczeniem międzynarodowym zwłaszcza na wymianę przemysłu)
 w latach 1973-2006 do PA należała YV. W 1976 r. z PA wystąpiło RCH (reżim Augusto Pinocheta)*
wystąpienie Chile z PA było spowodowane kontrowersjami politycznymi reżimu Pinocheta (presja
naruszenie zasad demokracji)
 obecnie w skład WA wchodzą: CO, EC, PE i BOL. Czlonkami stowarzyszonymi sa natomiast p.czl
MERCOSUR oraz RCH

Cele integracyjne:
 W latach 70-tych PA, podobnie jak inne organizacje integracji gospodarczej Ameryki Łacińskiej stawiały na
tzw. Zamknięty regionalizm, którego celem była ochrona przemysłu krajowego (m.in. wysokie cła na
produkty z zewnątrz).
 Zamknięty regionalizm doprowadził do kryzysu zadłużeniowego, który dotknął wszystkie kraje AŁ.
 W 1987 roku PC WA podpisały protokół z Quito, w którym zobowiązały się do liberalizacji współpracy
gospodarczej.
 Przezwyciężenie kryzysu zadłużeniowego umożliwiło ustanowienie SWH (1993 rok) i WZTC (1999r.)
o W 1993 PA podpisał umowę o współpracy z UE. Współpraca ta przyczyniła się nie tylko do pewnego
uniezależnienia się od USA, ale także wzmocnienia struktury wewnętrznej PA (np. ustanowienia
bezpośrednich wyborów do Parlamentu, dzięki czemu stał się on organem ponadnarodowym, będąc do
tej pory międzyparlamentarnym.
 W 1996 roku na mocy protokolu z Trujillo przekształcono PA w WA, co oznaczało definitywne odejście od
zamkniętego regionalizmu na rzecz otwartego.
 W 1997 roku, w Sucre przyjęto protokół, który modyfikował układ założycielski z Kartageny zalecając
intensyfikacje procesu integracji gospodarczej
 Po wprowadzeniu tych zmian podstawowym celem WA, stało się ustanowienie WR (do końca 2005 roku). W
ślad za tym zdecydowano się na następujące działania:
o Pogłębianie integracji z innymi regionalnymi ugrupowaniami ekonomicznymi.
o Stopniową harmonizację przepisów w polityce gospodarczej i społecznej.
o Wspólne planowanie oraz intensyfikacje subregionalnych procesów uprzemysłownienia.
o Programy przyspieszające rozwój rolnictwa oraz agrobiznesu.
o Stosowanie preferencyjnych warunków dla BOL i EC.
 W 2003 r. przyjęty został Integracyjny Plan Rozwoju Spoleczngo , kt. nadawał integracji gospodarczej
wymiar społeczny.
 W 2006 roku z WA odeszła YV, uzasadniając to potrzebą ochrony rynku rolnego przed skutkami umowy o
SWH między PE i COL, a USA.
System instytucjonalny
 W ciągu pierwszych 10 lat procesu integracji, powstały prawie wszystkie organy PA, z wyjątkiem ARP.
 W skład systemu instytujonalnego wchodzą:
Andyjska Rada Prezydencka (1990r.) - organ decyzyjny, spotkania raz w roku.
Skład: szefowie państw lub rządów. Przewodniczącym Szef państwa lub rządu kraju pełniącego
prezydencje.
Kompetencje: Wytycza kierunki integracji
Opiniuje działalność innych organów
Reprezentowanie WA na zewnątrz
Członkowie ARMSZ, Komisji oraz innych organizacji uczestniczą w obradach ARP w
charakterze obserwatorów.
 Andyjska Rada Ministrów Spraw Zagranicznych - organ decyzyjny i ustawodawczy, 2 razy w roku
zwykle w p. czł. sprawującym prezydencję ( prezydencja trwa 1 rok)
 Skład: ministrowie i wiceministrowie spraw zagranicznych. Przewodniczącym jest MSZ PC
pełniącego prezydencje.
 Kompetencje:
o Realizacja postanowień traktatu założycielskiego
o Reprezentowanie WA na zewnątrz
o Koordynacja polityki zagranicznych PC (zawieranie porozumień z państwami trzecimi i
organizacjami międzynarodowymi).
o Zatwierdzanie regulacji Sekretariatu Generalnego.
 Mechanizm decyzyjny, uchwala w drodze consensusu wiążące decyzje oraz niewiążące
deklaracje.
 Komisja Wspólnoty Andyjskiej - Organ ustawodawczy i wykonawczy.
 Skład: członkowie i zastępcy członków po jednym z państwa członkowskiego, będący
pełnomocnikami rządów. Na czele stoi prezydent, którym jest przedstawiciel PC pełniącego
prezydencje.
 Kompetencje:
o Realizacja celów traktatowych
o Implementacja wytycznych ARP
o Koordynacja wspólnych stanowisk PC w negocjacjach i na forach międzynarodowych
o Koordynacja współpracy między organizacjami WA
 Mechanizm decyzyjny: uchwala w trybie większości kwalifikowanej (2/3 głosów) wiążące
decyzje (w najważniejszych sprawach czyni to jednomyślnie).
 Parlament Andyjski - organ doradczy
 Kompetencje:
o uczestniczy w procesie legislacyjnym
o koordynuje współpracę z PN.
 Skład: 20 deputowanych wybieranych w wyborach bezpośrednich i powszechnych po 5 z
każdego PC (wcześniej byli to delegaci z PN).
 Siedziba: Bogota.
 Trybunał Sprawiedliwości Wspólnoty Andyjskiej (1979) - organ sądowniczy.
 Skład: 4 sędziów, reprezentujących każde z PC.
 Kompetencje: wykładnia prawa WA oraz rozstrzyganie sporów między PC
 Siedziba: Quito
 Sekretariat Generalny Wspólnoty Andyjskiej - organ ustawodawczy i wykonawczy (rzadko spotykana
sytuacja)
 Skład: Sekretariat Generalny (kadencja 5 lat) i personel (funkcjonariusze międzynarodowi)
 Kompetencje:
o Opracowywanie projektów aktów prawnych dla ARMSZ i KWA.
o Koordynacja współpracy między organami WA.
o Realizacja postanowień traktatowych
o Wykonywanie zadań powierzonych przez ARMSZ
 Siedziba: Lima.
Osiągnięcia i niepowodzenia integracyjne
  Podstawowym osiągnięciem WA jest wzrost interregionalnej wymiany handlowej oraz liberalizacja
przepływu inwestycji zagranicznych.
 Spośród 3 podstawowych celów integracyjnych WA osiągnęła dotąd SWH i niepełną Unie Celną.
ASEAN
 Deklaracja założycielska: ASEAN powstało 8.08.1967 rok na mocy deklaracji podpisanej w Bangkoku przez
MSZ Filipin, Indonezji, Malezji, Singapuru i Tajlandii.
W 1984 do ASEAN przystąpił Sułtanat Brunei, w 1995 Wietnam, 1997 Laos i Birma, zaś w 1999 Kambodża.
 Deklaracje założycielska ASEAN wyznaczała 2 podstawowe cele działania:
 Przyspieszenie wzrostu gospodarczego, postępu społecznego i rozwoju kulturalnego w regionie.
 Promocja pokoju i stabilności w regionie.
Aż do końca Zimnej Wojny ASEAN koncentrowała działalność na zacieśnianiu
współpracy w dziedzinie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa pomiędzy PC.
Na dalszym planie pozostawiając integracje gospodarczą.

 Działalność ASEAN do końca lat 90 XX wieku – Integracja Ekonomiczna

o Dopiero ustanowienie IRE na mocy JAE, a następnie UE doprowadziły do większego zwrócenia uwagi na
proces integracji gospodarczej
o W styczniu 1992 roku, szefowie państw lub rządów ASEAN jednomyślnie zaakceptowali w Singapurze
(zgłoszony ponownie przez to państwo) projekt ustanowienia SWH.
 SWH miała powstać w ciągu 15 lat licząc od 1.01.1993
 Do końca 2010 roku, zniesiono cła wewnętrzne między PC ASEAN 6 (Filipiny, Indonezja, Malezja,
Tajlandia, Singapur, Brunei)
 Do końca 2015 roku do SWH winny przystąpić Kambodża, Laos, Birma, Wietnam ale dla
nieprzetworzonych produktów rolnych okres ten wydłużono do końca 2018 roku.
o W 1995 szefowie państw lub rządów ASEAN uzgodnili w Bangkoku zniesienie barier nie taryfowych,
liberalizacje przepływu usług i inwestycji oraz ochrony własności intelektualnej.
o W 1997 roku w Kuala Lumpur na tym samym szczeblu przyjęto plan działania do końca 2020 roku (Wizja
ASEAN 2020). Przewidywał on ustanowienie do tego czasu:
 Swobodnego przepływu towarów
 Swobodnego przepływu usług
 Swobodnego przepływu inwestycji.

 Działalność ASEAN w XXI w. - od deklaracji Bali II do Karty Asean

o 7 X 2003 podczas posiedzenia na szczycie na Bali uchwalono II deklarację o jedności – ustanowienie do
końca 2020 r. Wspólnoty ASEAN składającej się z 3 filarów:
a. Filar I – Wspólnota Polityczna i Bezpieczeństwa, obejmująca współpracę w polityce zagranicznej i
bezpieczeństwa między p.czł.
b. Filar II – Wspólnota Gospodarcza, w ramach której realizowano by ekonomiczne cele integracyjne, w
tym swobodny przepływ towarów, usług i inwestycji.
c. Filar III – Wspólnota Społeczno-Kulturowa, zajmująca się współpracą społeczną, kulturalną i
kulturową między p.czł.
o 13 I 2007 na Cebu zadeklarowano przyspieszenie tworzenia Wspólnoty ASEAN o 5 lat do 2015.
o 20 XI 2007 szefowie państw lub rządów podpisali w Singapurze Kartę ASEAN. Weszła w życie 15 XII
2008 po ratyfikowaniu jej przez wszystkie p.czł.
Karta nadaje ASEAN osobowość prawną, przekształcając je w OM (art. 3)
W Karcie skodyfikowane zostały cele i zasady ASEAN do tej pory rozproszone w wielu deklaracjach i innych
dokumentach (art. 1 – 2)
 Celami ekonomicznymi są: utworzenie wspólnego rynku, redukcja ubóstwa, zmniejszenie luki rozwojowej
pomiędzy p.czł. i promowanie zrównoważonego rozwoju. Spójność ekonomiczna i społeczna.
 Celami politycznymi są: wzmocnienie demokracji i rządów prawa, poszanowanie praw człowieka i
podstawowych wolności (co jest bardzo istotne w kontekście członkostwa Birmy w ASEAN)
 Celami w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego i międzynarodowego są: skuteczne reagowanie na
zagrożenia i wyzwania o charakterze transgranicznym, walka z przestępczością zorganizowaną, w tym walka
z handlem narkotykami, działania na rzecz utrzymania pokoju i bezpieczeństwa w regionie, a także
utrzymanie jego statusu jako obszaru wolnego od broni jądrowej oraz innych rodzajów BMR.
 Zasady ASEAN stanowią potwierdzenie zasad uchwalonych już w deklaracji Bali I z 1976 (art. 2)
 Karta stwarza podstawę prawną dla przyszłej Wspólnoty ASEAN.
 Karta sankcjonuje struktury instytucjonalne istniejące dotąd nieformalnie:
  Posiedzenia szefów państw lub rządów
 Posiedzenia MSZ
 Sekretariat ASEAN
 Karta ustanawia nowe organy (art. 31):
 Radę Koordynacyjną ASEAN
 Ministerialne Organy Sektorowe ASEAN
 Komitet Stałych Przedstawicieli ASEAN
 Sekretariaty Narodowe.
 Odtąd organami ASEAN są:
 Posiedzenia szefów państw lub rządów ASEAN
 Rada Koordynacyjna ASEAN*
 Trzy Rady Wspólnotowe ASEAN*
 Ministerialne Organy Sektorowe ASEAN*- zbiera się tak często jak jest to potrzebne
 Komitet Stałych Przedstawicieli ASEAN – obraduje ciągle, kierowany przez
prezydencję również
 Sekretariat ASEAN
 Sekretariaty Narodowe.
* posiedzenia zwoływane są przez prezydencję i przez nią prowadzone
 Karta ustanawia i precyzuje zasady działania prezydencji ASEAN: sprawują ją przez 1 rok p.czł. na
podstawie kolejności alfabetycznej (zgodnie z ang. brzmieniem ich nazw). Prezydencja obejmuje (art.
32):
 Posiedzenia szefów państw lub rządów ASEAN (zwoływane przez prezydencję i przez nią
prowadzone)
 Radę Koordynacyjną ASEAN
 Trzy Rady Wspólnotowe ASEAN
 Ministerialne Organy Sektorowe ASEAN (zbierają się w razie potrzeby)
 Komitet Stałych Przedstawicieli ASEAN (obraduje ciągle, kierowany przez prezydencję)
 System decyzyjny: konsens, zaś w przypadku jego braku ostateczna decyzja jest negocjowana i
podejmowana przez szefów państw lub rządów (art. 20 – 21)
 Językiem roboczym w ASEAN jest język angielski (art. 34).

System instytucjonalny ASEAN (Karta ASEAN)

1. Posiedzenia szefów państw lub rządów: organ decyzyjny, 2 razy w roku na wniosek prezydencji. Uchwala
wiążące decyzje oraz zawiera umowy międzynarodowe (art. 7)
2. Rada Koordynacyjna ASEAN składa się z MSZ p.czł., 2 razy w roku. Kompetencje:
a. Koordynowanie procesu implementacji decyzji oraz umów międzynarodowych, uchwalanych tudzież
zawieranych przez przywódców p.czł.
b. Przygootwywanie posiedzeń na szczycie
c. Rozpatrywanie sprawozdań sekretarza generalnego ASEAN
d. Koordynowanie działań 3 Rad Wspólnotowych
e. Mianowanie 4 zastępców sekretarza generalnego (art. 8).
3. Rady Wspólnotowe ASEAN funkcjonują w ramach 3 filarów ASEAN. W ich skład wchodzi po 1
przedstawicielu p.czł. Posiedzenia 2 razy w roku pod przewodnictwem prezydencji. Kompetencje:
a. Implementacja decyzji podejmowanych podczas posiedzeń przywódców p.czł. ASEAN (odpowiednio
do ich kompetencji)
b. Koordynacja prac Ministerialnych Organów Sektorowych ASEAN (art. 9)
4. Ministerialne Organy Sektorowe ASEAN składają się z przedstawicieli p.czł. Są one odpowiedzialne za:
a. Wprowadzanie w życie umów międzynarodowych tudzież decyzji podejmowanych przez przywódców
p.czł. (odpowiednio do ich kompetencji)
b. Uchwalanie zaleceń i składanie raportów dla 3 Rad Wspólnotowych.(art. 10)
5. Komitet Stałych Przedstawicieli ASEAN składa się z ambasadorów p.czł. Ma on swoją siedzibę w
Dżakarcie. Kompetencje:
a. Współpraca z sekretarzem generalnym (SG) oraz Seretariatem ASEAN.
b. Wspieranie prac Rad Wspólnotowych i Ministerialnych Organów Sektorowych ASEAN.
c. Koordynacja działań Sekretariatów Narodowych (art. 12)
6. Sekretariat ASEAN: administracyjna obsługa wszystkich organów ASEAN. Składa się z SG oraz 4 jego
zastępców.
 a. SG wybierany przez przywodców p. czł.. ASEAN na 5 letnia nieodnawialną kadencje (zgodnie z
kolejnoscią alfabetyczna p.czł.)
b. Zastępcy SG, pochodzący z 4 różnych p.czł., wyznaczani przez SG, a mianowani przez Radę
Koordynacyjną na 3-letnią kadencję, w tym 2 na kadencję nieodnawialną, zaś 2 pozostałych na
odnawialną.
c. Sekretariat jest organem ponadnarodowym.(art.11.)
7. Sekretariaty Narodowe ustanowione przez każde p.czł., stanowią tzw. krajowe punkty kontaktowe. Zajmują
się:
a. Realizacją i koordynacją procesu implementacji decyzji ASEAN na szczeblu krajowym
b. Wspieraniem działań na rzecz ustanowienia Wspólnoty ASEAN (art. 13).
8. Organ ds. Praw Człowieka zajmuje się promowaniem ochrony praw człowieka i podstawowych wolności
(art. 14).
9. ASEAN nie ma odrębnego organu sądowniczego. Rozstrzyganiem sporów zajmują się tam p.czł. w drodze
negocjacji.
a. Wykładnia umów gospodarczych dokonywana jest na podstawie Protokołu w sprawie wzmocnionego
mechanizmu rozstrzygania sporów ASEAN (art. 24)
b. Wykładnią Karty ASEAN zajmują się w ostatniej instancji szefowie państw lub rządów (art. 26)
c. Ponadto p.czł. mogą się zawsze odwołac od wydanego orzeczenia do międzynarodowego sądu
arbitrażowego (art. 28).
Osiągnięcia i niepowodzenia ASEAN
1. Podstawowymi osiągnięciami ASEAN są:
a. Wyeliminowanie w 2010 ceł wewnętrznych między państwami ASEAN-6 (Filipiny, Indonezja,
Malezja, Tajlandia, Singapur oraz Brunei)
b. Instytucjonalizacja współpracy gospodarczej, politycznej i społeczno-kulturalnej między p.czł. w 2007
na podstawie Karty ASEAN
c. Instytucjonalizacja współpracy z podmiotami zewnętrznymi, która ma służyć umocnieniu ASEAN na
arenie międzynarodowej. Formami takiej instytucjonalizacji są:
 Forum Regionalne ASEAN powstałe w 1994 i zrzeszające 10 p.czł. ASEAN oraz p.czł. UE,
Australię, Bangladesz, Chiny, Indie, Japonię, Kanadę, Koreę Pd, Koreę Pn, Mongolię, Nową
Zelandię, Pakistan, Papuę Nową Gwineę, Rosję, Sri Lankę, USA i Timor – Leste. Stanowi ono
jeden z głównych obszarów współpracy w zakresie bezpieczeństwa regionalnego na obszarze
Pacyfiku.
 ASEAN+3 ustanowione w 1998 i zrzeszające 10 p.czł. ASEAN oraz ChRL, Japonię i Korę Pd.
Jego celem jest regionalna współpraca ekonomiczno-polityczna, w celu zapobieżenia powtórki
z kryzysu w 1997.
 Szczyt Wschodnioazjatycki powstały w 2005 i zrzeszający p.czł. ASEAN+3 oraz Indie,
Australię i Nową Zelandię. Stanowi on rozszerzenie ASEAN+3. Cele analogiczne jak w
przypadku ASEAN+3.
2. Podstawowym niepowodzeniem jest rozłam wśród p.czł., który uwidocznił się w latach 2012 – 2014. Doszło
do niego na tle:
a. Oceny programu atomowego Korei Pn oraz jej asertywnej polityki zagranicznej.
b. Prochińskiego nastawienia Kambodży oraz Laosu, kóre są bardzo silnie powiązane gospodarczo z
ChRL
c. Brak jednolitego stanowiska p.czł. ASEAN wobec agresywnej polityki Chin prowadzonej w 2014 na
Morzu Południowochińskim oraz Morzu Wschodniochińskim.
3. ASEAN jest organizacją międzynarodową budzącą kontrowersję wśród teoretyków stosunków
międzynarodowych:
a. Zwolennicy teorii neorealistycznej uważają, że organizacja jest raczej nieskuteczna, stanowi klub
dyskusyjny
b. Zwolennicy teorii konstruktywistycznej podkreślają pozytywną rolę tej organizacji w zakresie
kształtowania norm stosunków międzynarodowych.
Wyzwania stojące przed ASEAN
1. Dostosowanie się do rosnącej potęgi Chin
2. Zapewnienie suwerenności regionu bez utraty gwarancji bezpieczeństwa
3. Zapewnienie zrównoważonego rozwoju gospodarczego w ramach ASEAN
4. Współpraca ekonomiczna w ramach ASEAN i na zewnątrz
5. Rozwiązanie sporów politycznych wewnątrz ASEAN – zagrożenia dla wiarygodności organizacji
KLASYFIKACJA REGIONALIZMÓW NA ŚWIECIE
Podział regionalizmów
1. Regionalizm klasyczny inicjowany zasadniczo przez państwa (w porządku westfalskim)
2. Nowy regionalizm charakteryzuje się działalnością integrotwórczą nie tylko państw, ale także takich aktorów
pozapaństwowych jak: OM czy transnarodowe korporacje finansowe (w porządku postwestfalskim).

Regionalizm klasyczny
1. Regionalizm klasyczny (pierwsza faza regionalizmu) wyłonił się w latach 40. i 50. XX w. w Europie:
Beneluks i WE.
2. Zgodnie z zasadami regionalizmu klasycznego rozwijały się procesy integracyjne w innych regionach świata:
AŁ i Karaiby, Azja.
a. W latach 50. i 60. XX w. narodziła się tam teoria industrializacji poprzez substytucję importu, czyli
rozwój nowych i wzmocnienie istniejących gałęzi przemysłu przez ograniczenie importu danej
kategorii dóbr przemysłowych (teoria Raula Prebischa).
b. Jedną z konsekwencji tej teorii był regionalizm protekcyjny (zamknięty), polegający na obniżaniu
poziomu taryf celnych wewnątrz tworzonej OM przy jednoczesnym ich podwyższaniu wobec państw
trzecich.
c. Strategia industrializacji poprzez substytucję importu nie powiodła się, ale regionalizm zamknięty
zdominował pierwszą generację regionalnych porozumień handlowych takich jak:
 Pakt Andyjski
 Stowarzyszenie Wolnego Handlu Ameryki Łacińskiej (ALALC)
 Stowarzyszenie Integracji Latynoamerykańskiej (ALADI)
 Wspólny Rynek Ameryki Środkowej (MCCA)
 Latynoamerykański System Gospodarczy (SELA)
 ASEAN
Regionalizm otwarty
1. W drugiej połowie lat 80. i pierwszej połowie lat 90. XX w. wraz z rozpoczęciem rudy Urugwajskiej GATT
(1986 – 1994), a następnie wejściem w życie JAE i TM – oparta dotąd ściśle na rozwoju handlu koncepcja
integracji gospodarczej w Europie zaczęła się rozciągać na sferę polityczną i społeczną.
2. W efekcie w ujęciu globalnym zaczął się wyłaniać nowy regionalizm (druga fala regionalizmu).
a. Atrybutami nowego regionalizmu, zwanego też regionalizmem otwartym, były m.in.:
 Umocnienie i wzajemne przenikanie się makroregionalizmu, subregionalizmu i
mikroregionalizmu
 Przenoszenie kompetencji z poziomu władz narodowych na poziom władz lokalnych
 Otwartość na akcesję lub stowarzyszenie z innymi państwami czy gospodarkami
 Bardzo silny związek z procesem globalizacji.
b. W ten sposób powstały UE, NAFTA, MERCOSUR, UNASUR, SP czy APEC.

Charakterystyka otwartego regionalizmu

1. RO zakłada włączenie nowych pozapaństwowych aktorów (w tym regionów) do procesu integracji (efekt
globalizacji).
2. Prywatyzacja oraz deregulacja zmniejszały zdolność państw i OM do kontroli handlu i powiązań monetarnych
pomiędzy poszczególnymi gospodarkami.
3. W ramach RO występują i wzajemnie się przenikają 3 poziomu regionalizmu:
a. Makroregionalizm (obejmujący makroregiony) ASEAN + 3, APEC
b. Subregionalizm (przygraniczne, subregionalne strefy ekonomiczne) ASEAN +3, APEC
c. Mikreregionalizm (regiony w obrębie państw narodowych) – metropolie.
4. W RO państwa rozwijające się (np. Chiny, Indie) preferują dwuetapową liberalizację handlu z innymi
państwami rozwijającymi się.
a. Pierwszy etap obejmuje porozumienia częściowe, prowadzące do redukcji lub eliminacji ceł na
ograniczoną liczbę produktów.
b. Drugi etap oznacza ustanowienie SWH. Liberalizacja jest z reguły wynikiem ustępstw mniejszych
gospodarek, a nie gospodarek dużych.
5. W RO istnieje tendencja do przenoszenia kompetencjii z poziomu władz narodowych do władz lokalnych –
wśród państw będących członkami danej OM. Jednak z drugiej strony słabsza jest tendencja do rozbudowy
architektury ponadnarodowej.
Różnice między regionalizmem otwartym i zamknietym
 RO jest o wiele bardziej nakierowany na rynki, a mniej na działania polityczne aniżeli RZ.
 Struktura RZ w znacznej mierze wynikała z zimnowojennej dwubiegunowości. RO jest wynikiem
wykształcenia się systemu wielobiegunowego.
 RZ był bardziej protekcjonisyczny i kreowany odgórnie. RO jest bardziej inkluzywny i często bezpośrednio
powiązany z globalizacją.
 Porozumienia zawierane w ramach RO nie są zamknięte, jak w przypadku RZ, lecz są otwarte na akcesję
nowych członków lub stowarzyszenie z nowymi państwami, a jedno państwo może wchodzić w skład więcej
niż jednej OM. W ten sposób dochodzi do rozwoju tzw. wielostronnego regionalizmu lub multiregionalizmu.
 Porozumienia w ranach RZ były zawierane między państwami rozwiniętymi (Beneluks, WE) lub państwami
rozwijającymi się (Pakt Andyjski, ALALC, ALADI, SELA, MCCA, ASEAN). W ramach RO porozumienie
integracyjne są zawierane między obu tymi grupami państw. Z punktu widzenia państw rozwijających się
główną przyczyną zawierania takich porozumień jest chęć pozyskania inwestycji bezpośrednich od partnera
rozwiniętego gospodarczo (efekt kreacji inwestycji).
 Inicjatywy integracyjne w ramach RZ były podyktowane głównie przesłankami gospodarczymi. Natomiast
RO jest często efektem potrzeb pozaekonomicznych, w tym zwłaszcza aktywności politycznej, społecznej,
kulturowej i w sferze bezpieczeństwa (UE, UNASUR, APEC).
 Typowymi porozumieniami RZ były umowy multilateralne dotyczące wymiany towarowej (Beneluks, WE).
W ramach RO podpisywane są również porozumienia bilateralne, zawierane między państwami nawet z
różnych regionów świata, regulujące także liberalizację usług, kapitału, prawa własności intelektualnej czy
rozwiązywanie sporów (NAFTA, APEC, MERCOSUR, UNASUR).
 W ramach RZ (Beneluks, WE) były na ogół zaangażowane w jedno regionalne porozumienie handlowe. W
RO (UE, NAFTA, MERCOSUR) powiązania między państwami przenikają się (Pakt Andyjski, WE)
o Zjawisko nakładających się na siebie porozumień liberalizujących handel, co wywołuje efekty
ekonomiczne i polityczne. (Pakt Andyjski, WE, ASEAN +3, APEC, MERCOSUR, UNASUR).

GENEZA REGIONALIZMU WSCHODNIOAZJATYCKIEGO

 region Azji Wschodniej dzieli sie na 2 subregiony tworzace razem ASEAN+3
o p. czł. ASEAN
o Japonia, ChRL, Korea Płd.
 geneza regionalizmu w obecnej postaci sięga kryzysu finansowego 97/98, który skutkował m. in. wzrostem
zaangażowania p. regionu w projekty wschodnioazjatyckie kosztem projektów transregionalnych
realizowanych w APEC
Istotą regionalizmu wschodnioazjatyckiego jest to że:
 stawia się tam na współpracę finansową między p. czł.
 nie formalizuje się powiązań handlowych i nie ustanawia zbyt rozwiniętych ram instytucjonalnych jak w RZ
 kooperacji gospodarczej nie nadaje się wymiaru politycznego (ASEAN ze względu na fakt że jest to
najstarsza organizacja integracyjna w tym regionie ucieleśnia w sobie zarówno regionalizm zamknięty jak i
otwarty)  charakterystyczne dla regionalizmu wschodnioazjatyckiego
Specyfika regionalizmu
 specyfika regionalizmu wschodnioazjatyckuego szczególnie w porównaniu z regionalizmem europejskim jest
nie tylko jego większa elastyczność i operatywność gremiów decyzyjnych , ale także jego sieciowo-strefowy
charakter uwidaczniający się w istnieniu :
o międzynarodowych sieci produkcyjnych
o okręgów przemysłowych
o tzw. miast światowych
 wszystko to razem tworzy tzw. panregionalny korytarz rozwoju. W efekcie w regionie Azji Wschodniej
powstały największe w świecie sieci produkcyjne , bazujące na powiązaniach handlowo-inwestycyjnych, a
następnie okręgi przemysłowe, w ramach których ustanowiono gęstą sieć klastrów (ośrodki badawcze)
 proces tworzenia sieci produkcyjnych oraz okregów przemysłowych sprzyjał z kolei szybkiej urbanizacji
regionu przyczyniając się nie tylko do wzrostu gospodarczego ale także do ukształtowania się tam tzw.
przodujących miast światowych oraz miast głównych.
 w 2011 r. istniało :
o 10 przodujących miast światowych mających kategorię Alfa (Hongkong, Singapur, Tokio, Szanghaj,
Pekin, Kuala Lumpur, Seul, Dżakarta, Bangkok, Tajpej)
o 5 miast głównych posiadających kategorię Beta ( Manila, Hochi Minh, Gunagzhou, Osaka, Shenzhen)
 o 2 miasta drugorzędne o kategorii Gamma
o 15 miast kształcących się
 konkurencja odbywa się między miastami a nie państwami. W ten sposób powstał panregionalny korytarz
rozwoju rozciągający się od Japonii, przez Koreę Płd. i wschodnie wybrzeże CHRL aż do miast światowych
Azji Płd.-Wsch. (Bangkoku, Manili, Singapuru, Dżakarty)

Geoprzestrzenny wymiar regionalizmu

 polega na tym , że obejmuje on 5 różnego rodzaju powiązań (poziomów) regionalnych:
o poziom mikroregionalny (powiązania między mikroregionami w wymiarze krajowym i
transgranicznym)
o poziom subregionalny (ASEAN)
o poziom makroregionalny (ASEAN +3, tzw. szczyty Azji Wschodniej)
o poziom transregionany (APEC, Stowarzyszenie Współpracy Regionalnej Obrzeży Obszaru
Indyjskiego)
o poziom interegionalny (ASEM, FEALAC)
 dodatkowa przestrzenna płaszczyzna współpracy są tzw. trojkąty wzrostu, które biorąc pod uwagę
zwiększającą się wciąż liczbę uczestniczących w niej państw określa się wielobokami wzrostu
 te tzw. naturalne terytoria ekonomiczne podejmują między sobą współpracę , kt może mieć charakter :
o subnarodowy (w ramach jednego państwa np. CHRL )
o transnarodowy (pomiędzy graniczącymi ze sobą mikroregionami)
o ponadnarodowy (pomiędzy kilkoma państwami)
 wszystkie te formy współpracy, w odróżnieniu od regionalnych bloków handlowych charakteryzują się
większą elastycznością oraz niższymi kosztami

PARTNERSTWO TRANSPACYFICZNE
Transpacyficzne Strategiczne Partnerstwo Gospodarcze (TSPG) wcześniej nazywane P4 podpisany 18.7 2005
roku przez Nową Zelandię, Chile, Singapur plan ustanowienia SWH
w 2005 r. dolaczylo do porozumienia Brunei
negocjacje w sprawie podpisania porzumienia TSPG rozpoczęły się podczas szczytu APEC w 2002 r.
 po kilku rundach rozmow przedstawicieli Nowej Zelandii, Chile, Singapuru podpisano porozumienie
TSPG
 po ratyfikacji w marcu i kwietniu 2006 r. w Nowej Zelani i Singapurze porozumienie weszlo w zycie
1.5. 2006 a w Chile 8.11 2006
Cele integracyjne :
 zniesiono 90% ceł nałożonych na nowozelandzie towary eksportowane do Chile
 zniesiono 92% ceł na nowozelandzkie towary eksportowane do Brunei
 pozostałe cła na nowozelandzkie towary zostaną zlikwidowane w 2015 r. Brunei i w 2017 r. Chile
 Nowa Zelandia do 2015 r. zniesie resztę ceł na towary importowane z tych krajów
 w obrocie handlowym między NZ a Singapurem wszystkie cła zostały zniesione już wcześniej na
podstawie umowy z 2000r.
 w ten sposób powstała nowa strefa wolnego handlu, zwana P4
Rozszerzenie TSPG
 w 2009 r. administracja Obamy rozpoczęła formalne negocjacje w sprawie przystąpienia do TSPG
* w 1994 r. punkt ciężkości handlu światowego zmienił się z relacji USA – Europa Zach. na relacje USA - Azja
Płd.Wsch., żadna administracja amerykańska nie była tak żywotnie zainteresowana pogłębieniem współpracy
gospodarczej z państwami Aji i Pacyfiku jak administracja Obamy
 Obama traktuje TSPG jako część nowej strategii, polegającej na skupieniu się na regionie Azji i Pacyfiku
* nowa strategia USA wynika z wyzwań jakie stawiają USA Chiny w regionie Azji i Pacyfiku (ASEAN +3, APEC,
Współpraca z Sojuszem Pacyfiku)
 celem USA jest:
o wzrost eksportu USA do regionu
o stworzenie w USA nowych miejsc pracy
 przystąpienie USA do negocjacji przyciągnęło inne państwa regionu (Kanadę i Meksyk, Peru, Australię,
Japonię, Malezję, i Wietnam)
 spory o politykę rolna, przepływ usług i inwestycji oraz własność intelektualną – spowodowały, że negocjacje
nie zakończono w 2012 r. ( jak to było wcześniej planowane)
 jeśli wyżej wymienione państwa przystąpią do TSPG obejmie o rynek 792 mln konsumentów z PKB
szacowanym na 27.5 biliona dolarów czyli 40% tego co wytwarza cała ludzkość
  w październiku 2013 r. przy okazji szczytu APEC na Bali przywódcy 12 państw zaangażowanych w projekt
TSPG wyrazili wolę zakończenia negocjacji i podpisania stosownego porozumienia akcesyjnego
 najbardziej drażliwymi kwestiami w negocjacjach są:
o ochrona wlasnosci intelektyalnej
o polityka promująca firmy państwowe
o obawa że patenty i prowizje inwestycyjne zawarte w porozumieniu pozwala przedsiębiorstwom
międzynarodowym angażować się w obszarach będących domeną władz państwowych , takich jak
chociażby opieka zdrowotna
 strony zobowiązały sie dojść do porozumienia w sprawie umowy o wolnym handlu do końca 2013 r. Terminu
tego nie udało się dotrzymać i negocjacje trwają nadal

APEC – WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA AZJI I PACYFIKU

Przesłanki ustanowienia APEC
 Potrzeba wzrostu interakcji gospodarczych w regionie Pacyfiku i dalszej liberalizacji w celu ułatwienia
dostępu do rynków.
 Obawa, że region podzieli się na kilka zamkniętych bloków handlowych (NAFTA, Strefa Wolnego Handlu
ASEAN- AFTA, Strefa Wolnego Handlu Australii i Nowej Zelandii – CER), co przyniosłoby niekorzystne
skutki dla wzajemnych obrotów i liberalizacji handlu w skali globalnej.
 Wzrastająca rywalizacja handlowa, a w ślad za tym wzrost liczby sporów handlowych między państwami
regionu, co motywowało je do stworzenia mechanizmów regulujących sferę obrotów w wymiarze
międzyregionalnym.
 Potrzeby prezentowania wspólnego stanowiska podczas trwającej Rundy Urugwajskiej, poświęconej m.in.
liberalizacji handlu światowego, w czym interes mają przede wszystkim proeksportowe gospodarki Azji
Wschodniej.
Geneza APEC
 7.11.1989 r w Canberra (Australia) 12 państw ustanowiło forum Współpracy Gospodarczej Azji i Pacyfiku, w
ramach którego następuje liberalizacja przepływu towarów, usług i kapitału z udziałem.
 Państwami założycielskimi były: Australia, Nowa Zelandia, Japonia, Korea Płd, Kanada, USA, Brunei,
Indonezja, Malezja, Filipiny, Singapur i Tajlandia.
 W 1991 roku do APEC przystąpiły ChRL, Tajwan i Hongkong, w 1993 r – Meksyk oraz Papua Nowa
Gwinea, w 1994 r – Chile, zaś w 1998 r – Rosja,Wietnam i Peru.
 Założenia APEC
o Wielo i jednostronne działania na rzecz wolnego handlu.
o Redukcja barier handlowych w sposób niedyskryminujący PT.
o Znoszenie ograniczeń na podstawie konsensusu bez tworzenia organów międzynarodowych.
o Współpraca z innymi organizacjami międzynarodowymi regionalnymi i pozaregionalnymi w celu
liberalizacji przepływu towarów.

Cele integracyjne – deklaracja z Bogor 1994

1. Podstawowe cele współpracy gospodarczej określone zostały w deklaracji przyjętej podczas drugiego
posiedzenia szefów państw lub rządów 15 XI 1994 w Bogor (Indonezja).
1.1. stworzenie najpóźniej do 2020 niezbędnych warunków do liberalizacji obrotów towarowych, usługowych
i kapitałowych:
 państwa uprzemysłowione do 2010
 państwa rozwijające się: do 2020
1.2. Znoszenie barier w swobodnym przepływie towarów, usług i kapitału między gospodarkami APEC z
poszanowaniem zasad WTO
1.3. Współpraca gospodarcza: równe partnerstwo p.czł., wzajemne poszanowanie, wspólna odpowiedzialność
i wspólne korzyści. W ślad za tym fundamentalną zasadą w działalności APEC stało się podejmowanie
decyzji w drodze consensusu.
1.4. Deklaracje nie wpominała jednak ani o instrumentach, ani o szczegółowym terminarzu liberalizacji
przepływu towarów, usług i kapitálu

2. Realizacji celów politycznych zawartych w deklaracji z Bogor służyły przyjmowane w czasie kolejnych
posiedzeń szefów państw lub rządów projekty i plany.
Manilski Plan Działania 1996
1. W XI 1996 BŚ opublikował raport mówiący o cudzie gospodarczym w Azji Południowo-Wschodniej
(Honkong, Indonezja, Japonia, Korea Pd, Malezja, Singapur, Tajwan i Tajlandia – tzw. tygrysy azjatyckie)
1.1. Długotrwały wzrost gospodarczy
1.2. Rentowność inwestycji
1.3. Rozwój nowych technologii
2. Jeszcze w tym samym miesiącu podczas posiedzenia w Manili państwa APEC przyjęły tzw. manilski plan
działania, zakładający utworzenie strefy wolnego handlu do końca 2020.
3. Kryzys finansowy azjatyckich tygrysów, którego punkt kulminacyjny przypadł na lata 1997 – 1998 oddalił
wizję utworzenia takiej strefy.

Mapa drogowa z Busan 2005

1. Istotę funkcjonowania APEC odzwierciedla chyba najwyraźniej tzw. mapa drogowa, przyjęta podczas
posiedzenia szefów państw lub rządów 19 XI 2005 w Busan (Korea Pd).
1.1. Liberalizacja obrotów handlowych, usługowych i kapitałowych pomiędzy p.czł. APEC (jak dotąd)
1.2. Możliwość tworzenia odrębnych SWH w ramach APEc poprzez zawieranie bilateralnych lub
multilateralnych umów między p.czł.

Deklaracja z Jokohamy 2010

1. W XI 2010 przywódcy 21 p.czł. APEC przyjęło w Jokohamie deklarację zakładającą rozpoczęcie procesu
konstytuowania SWHiI
1.1. W ciągu 5 lat negocjacje w celu utworzenia SWHiI mają być prowadzone między APEC, ASEAN i
TSPG
1.2. W przyszłości mają do nich dołączyć Indie i Australia

Status prawnomiędzynarodowy
1. APEC nie jest organizacją międzynarodową, gdyż nie posiada traktatu założycielskiego (statutu), stałych
organów i budżetu
2. Podmiotami APEC nie są państwa, lecz gospodarki państw. Bezpośrednie decyzje zapadają nie na szczeblu
rządów, ale podmiotów gospodarczych. Tym samym nie ma potrzeby tworzenia struktury o wysokim
poziomie zinstytucjonalizowania. Dlatego poziom instytucjonalizacji jest bardzo mały.
3. Współpraca opiera się na deklaracjach politycznych, a nie na umowach międzynarodowych.
3.1. Deklaracje polityczne APEC są podstawą działania stowarzyszenia.
3.2. Deklaracje przyjmowane są zasadniczo podczas odbywających się co roku posiedzeń szefów państw
lub rządów oraz posiedzeń MSZ.
3.3. Deklaracje nie są wiążące dla p.czł.
3.4. Wobec państw trzecich APEC stosuje zasadę otwartego regionalizmu, przy czym warunkiem
przystąpienia do tego forum są:
 Położenie geograficzne danego państwa po obu stronach Pacyfiku
 Ukształtowane więzi gospodarcze (wymiana handlowa) z APEC
 Posiadanie gospodarki prorynkowej
 Spełnianie kryteriów zawartych w dotychczasowych deklaracjacj APEC.
4. APEC jest swoistym zwornikiem między formalnymi układami o wolnym handlu w regionie (NAFTA) a
globalnymi układami o wolnym handlu w regionie (NAFTA) a globalnym systemem WTO
5. Niechęć do zaawansowanie formalizacji wynika również z chęci utrzymania maksimum niezależności przez
państwa uczestniczące w procesie regionalizacji handlu.
6. Specyfika organizacyjna APEC uzupełniana jest również przez sposób realizacji wytyczonych celów:
6.1. Państwa nie zaciągają zobowiązań w formie traktatowej
6.2. Podejmowane decyzje nie mają chrakteru obligatoryjnego
6.3. Państwa przeprowadzają liberalizację indywidualnie, przyjmując tz.w Plany Działania, które mają
kształt niezobowiązującego (PMP), przedstawianego corocznie raportu na temat planowanych przez dany
kraj działań, zmierzających do realizacji celów deklaracji z Bogor.
Gremia decyzyjne
1. Coroczne posiedzenia SPR, organ decyzyjny, konsens
2. Coroczne posiedzenia MSZ, organ decyzyny
3. Funkcje wykonawcze pełnią 4 komitety:
3.1. Komitet ds. Handlu i Inwestycji
 Liberalizację obrotów handlowych, usługowych i kapitałowych, obniżanie taryf celnych i
uproszczenia procedur celnych, regulacje w zakresie liberalizacji przepływu inwestycji i
dostępu do rynku pracy
 promocja działań na rzecz liberalizacji handlu i inwestycji w regionie
3.2. Komitet Ekonomiczny
 Gromadzenie danych na temat rozwoju gospodarczego opracowywanie krótkoterminowych
prognoz
 Ekspertyzy na temat harmonizacji wzrostu gospodarczego bezpieczeństwa energetycznego i
ochrony środowiska
3.3. Komitet ds. Małych i Średnich Przedsiębiorstw
3.4. Komitet Budżetowo-Administracyjny
4. Organami doradczymi wobec SPR i MSZ są: Rada ds. Biznesu, Forum Biznesu Pacyfiku oraz grupy robocze
ad hoc
4.1. Rada ds. Biznesu wykonuje zlecone prace analityczne i badawcze
4.2. Forum Biznesu Pacyfiku opracowuje długoterminoowe plany działania
4.3. Grupy robocze ad hoc – doraźne zadania
5. Sekretariat APEC, obsługa administracyjna, siedziba Singapur.

Osiągnięcia i niepowodzenia
1. Podstawowymi osiągnięciami integracyjnymi APEC są: znaczący wzrost wymiany towarowej oraz przepływu
inwestycji. Największymi odbiorcami bezpośrednich inwestycji zagranicznych są ChRL wraz z
Hongkongiem, USA i Kanadą.
2. Najważniejszym niepowodzeniem było niezrealizowanie postulatów Manilskiego Planu Działania.
3. Wiele wskazuje na to, iż nie uda się także w wyznaczonym terminie zrealizować celów zawartych w
deklaracji z Bogor.