Wykład 3 19.10.2020 r.

I. Zasady prawa unijnego

 Różne katalogi zasad, brak jednolitego katalogu zasad, które byłyby wiążące
dla całego systemu prawa UE
 Fundamentalne znaczenie interpretacyjne

Najważniejsze zasady prawa UE:

z. solidarności, z. subsydiarności, z. ściślejszej współpracy, zasada bezpośredniego
obowiązywania i skutku prawa UE, z. pierwszeństwa prawa UE przed prawem krajowym
Państw Członkowskich, z. proporcjonalności, z. niedyskryminacji z względu na
przynależność państwową, z. wolności, demokracji, z. poszanowania praw człowieka, z.
poszanowania rządów prawa

1. Zasada solidarności – art. 4 ust. 3 TUE

 Uzasadnienie udzielania pomocy poszczególnym państwom lub regionom
 Norma interpretacji prawa UE
 Uznana przez TS za podstawę porządku prawnego Wspólnot Europejskich/UE
 Obowiązek: - wspierania się
- współdziałania PAŃSTW CZŁONKOWSKICH
- współodpowiedzialności
Państwa członkowskie mają Państwa członkowskie mają Państwa członkowskie nie
obowiązek podejmować obowiązek ułatwiania UE podejmują żadnych
wszelkie środki ogólne lub realizacji jej zadań środków, które mogłyby
specjalne celem realizacji przeszkodzić w realizacji
zobowiązań wynikających z celów traktatów
obu traktatów oraz z działań założycielskich
instytucji Wspólnot/UE
2. Zasada subsydiarności (pomocniczości) – art. 5 ust. 3 TUE
 Ma za zadanie hamować wydawanie kolejnych regulacji prawnych
 Praktyczne znaczenie: obowiązek objaśnienia i uzasadnienia potrzeby powołania
nowej regulacji prawnej
 NIE MA ZASTOSOWANIA DO DZIEDZIN STANOWIĄCYCH WYŁĄCZNĄ
WŁAŚCIWOŚĆ UE(*)(!!!)
UE podejmuje działanie UE może jedynie wtedy Środki stosowane przez
tylko wtedy, kiedy ma do działać, gdy może Unię powinien być
tego wyraźnie określoną zrealizować je lepiej niż proporcjonalne do celu,
kompetencję którekolwiek Państwo który ma być osiągnięty
Członkowskie

(*) np. Eliminacja barier w przepływie towarów, osób, usług i kapitału; Wspólna Polityka
Handlowa, Wspólna organizacja rynków rolnych, Rybołówstwo, Transport

3. Zasada bezpośredniego obowiązywania, skutku i zastosowania prawa UE – wynika z

orzecznictwa TS
A. Bezpośrednie obowiązywanie – niepotrzebna jest jakakolwiek transformacja,
implementacja przepisu czy upoważnienie do stosowania normy prawa unijnego, zasada ta
nie pociąga za sobą dalszej interwencji legislatora krajowego
B. Bezpośrednie zastosowanie (tzw. direct applicability) polega na tym, że organy
wewnętrzne państwa członkowskiego zobowiązane są, by działać w oparciu o przepisy prawa
unijnego, stanowiące dla nich podstawę prawną dla podejmowania konkretnych decyzji
C. Skutek bezpośredni (tzw. direct effect) polega na tym, że jednostka (strona) może
powoływać się na dane postanowienie przed sądem krajowym (poprawnie należy twierdzić,
że poszczególne postanowienia mogą mieć skutek bezpośredni, a nie np. cały traktat)

4. Zasada pierwszeństwa prawa unijnego przed prawem krajowym- wynika z

orzecznictwa TS
 Żadne przepisy prawa krajowego nie mogą przeważać nad prawem wywodzącym
się z Traktatu, będącym niezależnym źródłem prawa
 Z pierwszeństwa korzystają wszystkie normy prawa wspólnotowego/UE, zawarte
zarówno w prawie pierwotnym, jak i w wiążących aktach prawa pochodnego
 Pierwszeństwo to rozciąga się także na normy konstytucyjne państw
członkowskich
 TS wyklucza dopuszczalność oceny norm prawa unijnego z punktu widzenia jego
zgodności z normami konstytucyjnymi, czy innymi normami prawnymi państw
członkowskich
 W orzecznictwie TS-u z pierwszeństwa korzystają normy prawa UE niezależnie
od tego, czy są wcześniejsze, czy późniejsze, niż niezgodne z nimi normy prawa
krajowego
 Dotychczas wykorzystywana do rozstrzygania konfliktów między normami
mającymi charakter generalny i abstrakcyjny, ale zdarzało się , że TS
kwestionował, powołując się na tę zasadę, pewne postanowienia zawarte w
indywidualnych decyzjach administracyjnych
Orzecznictwo
 Sprawa 26/62
N.V. Algemene Transport en Expeditie Onderneming Van Gend en Loos v. Holenderska
Administracja Podatkowa
Zb. Orz. 1963, s.1
 Sprawa 6/64
Flaminio Costa v. ENEL
Zb. Orz. 1964, s. 585

Orzeczenie z 5 lutego 1963 r., Van Gend & Loos sprawa 26/62, ETS 1963, s. 1 i nast.'
Stan faktyczny:
Firma van Gend & Loos sprowadziła do Holandii z RFN pewną ilość formaldehydu.
Holenderskie organy celne zmieniły kwalifikację przeznaczenia towaru, podnosząc w ten
sposób faktycznie obowiązujące taryfy celne. Zdaniem powodów, wprowadzenie
podwyższonej opłaty nastąpiło z pogwałceniem art. 12 Traktatu EWG. Zgodnie z tym
przepisem państwa członkowskie miały się powstrzymywać od nakładania nowych cel lub
innych opłat wywołujących ten sam skutek we wzajemnych stosunkach handlowych, jak
również od podwyższania już obowiązujących opłat. Sąd holenderski, rozpatrując skargę
stwierdził, że w istocie przedmiotem sporu jest wykładnia Traktatu EWG, i zwrócił się do
Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z wnioskiem o rozstrzygnięcie kwestii wstępnej.

Tezy orzeczenia
Europejska Wspólnota Gospodarcza stanowi nowy porządek międzynarodowoprawny, na
korzyść którego państwa, nawet jeśli w ograniczonych ramach, przekazały swoje prawa
zwierzchnie. Podmiotami prawnymi tego nowego porządku są nie tylko państwa
członkowskie, ale także jednostki, na które można nakładać nie tylko obowiązki, ale którym
można przyznawać również prawa. Prawa takie powstają nie tylko wtedy, gdy wynika to
wyraźnie z Traktatu EWG, lecz takie na podstawie jednoznacznych zobowiązań, które Traktat
nakłada zarówno na jednostki, jak i na państwa członkowskie oraz na organy Wspólnoty.
Jeśli przepisy Traktatu EWG zawierają jasne i nieograniczone zobowiązania państw
członkowskich do działania, które to zobowiązania nie podlegają żadnym zastrzeżeniom i
których implementacja nie wymaga żadnego wewnętrznego aktu prawnego, to przepisy te
posiadają bezpośredni skutek i ustalają prawa na korzyść jednostek.

Orzeczenie z 15 lipca 1964 r., Flaminio Costa v. Enel

Sprawa 6/64, ETS 1964, s. 585 i nast.
Stan faktyczny: Ustawa włoska nr 1643 z 6 grudnia 1962 r. znacjonalizowała wytwarzanie i
dystrybucję energii elektrycznej. Adwokat F. Costa, jako użytkownik prądu i zarazem
akcjonariusz upaństwowionej spółki akcyjnej Edisonvolta, uważał, że ustawa ta narusza
przepisy art. 37, 53, 92, 93 oraz art. 102 Traktatu o EWG.
Tezy orzeczenia:W odróżnieniu od zwykłych umów międzynarodowych Traktat
ustanawiający EWG stworzył własny porządek prawny, który po wejściu w życie Traktatu
został włączony do porządków prawnych państw członkowskich i musi być stosowany przez
ich sądy. Ze względu na to, że państwa członkowskie przeniosły część praw zwierzchnich na
Wspólnotę, prawo wspólnotowe tworzy autonomiczne - niezależne od krajowych systemów
prawnych - źródło prawa, z którego wypływa wiążące dla państw członkowskich i ich
obywateli prawo wspólnotowe Z włączenia prawa wspólnotowego w porządki prawne
poszczególnych państw członkowskich oraz z brzmienia i ducha Traktatu wynika
pierwszeństwo prawa wspólnotowego przed wszystkimi przepisami wewnątrzkrajowymi.