Professional Documents
Culture Documents
UE
Uploaded by
Oliwia RozkoszCopyright
Available Formats
Share this document
Did you find this document useful?
Is this content inappropriate?
Report this DocumentCopyright:
Available Formats
UE
Uploaded by
Oliwia RozkoszCopyright:
Available Formats
UE
Charakter prawny Unii Europejskiej
nia Europejska jest tworem szczególnym. Zgodnie z prawem międzynarodowym, osobowość prawną na
U
gruncie tego prawa mają tylko państwa i organizacje międzynarodowe. Tylko państwa mają podmiotowość
pierwotną (tj. uzyskaną automatycznie w momencie ich powstania). Podmiotowość organizacji
międzynarodowych określamy jako pochodną (wtórną) lub funkcjonalną; po pierwsze dlatego, że wywodzi
się ona z nadania państw członkowskich, po wtóre dlatego, że odpowiada funkcjom danej organizacji,
określonym przez jej statut. W każdym razie zamiar przyznania osobowości międzynarodowoprawnej,
odrębnej od podmiotowości państw członkowskich, musi wynikać z traktatu założycielskiego danej
organizacji. W przypadku Unii Europejskiej nie znajdujemy w Traktacie o Unii Europejskiej (TUE)
żadnych postanowień w tej kwestii, inaczej niż w traktatach założycielskich Wspólnot. Tym samym Unia
nie jest organizacją międzynarodową. Gwoli ścisłości należy jednak zaznaczyć, że nawet na gruncie
obecnie obowiązującego prawa można spotkać się z poglądem, jakoby Unia była organizacją
międzynarodową albo też innym podmiotem prawa międzynarodowego o bliżej nieokreślonym
charakterze, i pogląd ten daje się obronić, przede wszystkim w świetle praktyki zawierania przez Unię
Europejską umów międzynarodowych. Z całą pewnością nie jest ona również państwem – zwłaszcza że z
TUE wynika jednoznacznie zamiar poszanowania tożsamości państw członkowskich.
nia jest zatem – zgodnie ze stanowiskiem dominującym w doktrynie prawa międzynarodowego i
U
europejskiego – szkieletem czy też dachem, na którym opiera się system współpracy pomiędzy państwami
członkowskimi. Zakres tej współpracy, a tym samym kompetencje Unii Europejskiej, wyznacza przepis
art. 2 TUE. Są to:
- integracja gospodarcza i społeczna, która odbywa się poprzez działania Wspólnoty Europejskiej1)
oraz Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, tworzących I filar UE (przy czym w niniejszym
opracowaniu zostanie przedstawiona tylko Wspólnota Europejska),
- spólna polityka zagraniczna, bezpieczeństwa (i zaczątki polityki obronnej), tworzące II filar UE,
w
oraz
- spółpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych, tworzące III filar UE (określany obecnie jako
w
tworzenie obszaru bezpieczeństwa, wolności i sprawiedliwości, choć w istocie obszar ten
obejmuje także pewne kwestie włączone przez Traktat Amsterdamski do I filara).
becnie istnieją równolegle powiązane ze sobą organizmy: Unia Europejska oraz Wspólnota Europejska i
O
Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom). Traktat o Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali
wygasł po 50 latach, w dniu 23 lipca 2002 r., a funkcje tej Wspólnoty przejęła Wspólnota Europejska. W
zasadzie powinno się precyzyjnie rozgraniczać pojęcia prawa unijnego (obejmującego II i III filar i
charakteryzującego się formami współpracy i źródłami prawa właściwymi dla tradycyjnej współpracy
międzyrządowej) i prawa wspólnotowego (posługującego się formami ponadnarodowymi w I filarze); w
praktyce coraz częściej pojęć tych używa się zamiennie.
powiązaniach pomiędzy Unią i Wspólnotami świadczą również: zasada jedności instytucjonalnej
O
(zgodnie z którą zadania Unii wypełniane są przez instytucje Wspólnoty Europejskiej), obowiązek
poszanowania acquis communautaire (dorobku prawnego Wspólnoty) przy realizacji zadań Unii, nakaz
prowadzenia spójnej polityki zewnętrznej w ramach Unii i Wspólnoty, a także regulacja prawna dotycząca
przystąpienia do Unii Europejskiej. Zgodnie z art. 49 TUE, do Unii może przystąpić każde państwo
europejskie, spełniające określone warunki: przestrzegające zasad demokracji i praw człowieka, mające
funkcjonującą gospodarkę rynkową oraz będące w stanie wywiązać się ze zobowiązań wynikających z
traktatów europejskich.
eby wyjaśnić specyficzny, ponadnarodowy charakter WE, należy przywołać dwa orzeczenia Trybunału
Ż
Sprawiedliwości (zwanego Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości – ETS), oba z pierwszego okresu
f unkcjonowania Wspólnoty i oba rozpatrywane przez Trybunał w trybie prejudycjalnym, tj. w odpowiedzi
na pytanie prawne skierowane przez sądy krajowe: Van Gend en Loos pko Holenderskiej Administracji
Skarbowej2)oraz F. Costa pko ENEL3). Firma spedycyjnaVan Gend en Loos zarzuciła rządowi Holandii
naruszenie Traktatu Rzymskiego poprzez ukrytą podwyżkę ceł i skierowała do sądu odpowiedni pozew.
Rząd holenderski wysunął w postępowaniu prejudycjalnym argument, że nawet jeśli Traktat rzeczywiście
przewidywał zamrożenie ceł, to i tak jednostka (podmiot gospodarczy) nie może powoływać się na jego
postanowienia. Zgodnie bowiem z prawem międzynarodowym, umowa wiąże jedynie jej strony i nie może
stwarzać uprawnień dla jednostek. Trybunał Sprawiedliwości nie zgodził się z tą argumentacją i stwierdził,
że wolą stron było powołanie do życia zupełnie nowego typu organizacji międzynarodowej, której prawo
wiąże zarówno państwa członkowskie, jak i instytucje Wspólnoty oraz jednostki. Poszczególne podmioty
mogą nabywać na podstawie prawa wspólnotowego uprawnienia, a sądy krajowe zobowiązane są do
zapewnienia im ochrony. Jeszcze dalej poszedł Trybunał Sprawiedliwości kolejnym ze wspomnianych
orzeczeń. Dotyczyło ono w istocie zgodności włoskiego ustawodawstwa nacjonalizującego
przedsiębiorstwo ENEL z kilkoma przepisami Traktatu Rzymskiego. Podobnie w tej sprawie Trybunał
powtórzył, że zamiarem państw członkowskich było stworzenie nowej organizacji międzynarodowej.
Nową myślą było dodanie przez Trybunał wyjaśnienia, że ten nowy charakter Wspólnoty jako organizacji
międzynarodowej związany jest z faktem przekazania przez państwa członkowskie części swoich
suwerennych kompetencji na rzecz Wspólnoty.
iedy dzisiaj zastanawiamy się nad tymi orzeczeniami Trybunału Sprawiedliwości, musimy zauważyć, że
K
są one niekonsekwentne z punktu widzenia prawa międzynarodowego. Pojęcie suwerenności oznacza
bowiem podległość państwa wyłącznie prawu międzynarodowemu, a nie władzy jakiegokolwiek innego
państwa. Suwerenność państwowa jest niepodzielna; nie przysługuje ona organizacjom
międzynarodowym, lecz jedynie państwom. Nie można więc mówić o przekazaniu części suwerenności na
rzecz Wspólnoty, lecz jedynie o przekazaniu wykonywania pewnych kompetencji władzy państwowej, tak
jak chce tego art. 90 Konstytucji RP z 1997 roku. Nie da się określić, jakie kompetencje składają się na
pojęcie suwerenności, a w szczególności czy jest jakaś grupa kompetencji, których państwo nie może być
w żadnych okolicznościach pozbawione, tj. w przypadku ich braku państwo traci swą podmiotowość
międzynarodowoprawną. Pojęcie suwerenności podlega ewolucji; przykładowo kilkadziesiąt lat temu
niewyobrażalna była rezygnacja przez poszczególne państwa z własnej waluty jako symbolu suwerenności
gospodarczej, z prowadzenia własnej polityki karnej czy też z kontroli polityki migracyjnej w stosunku do
obywateli państw trzecich. Dziś te kwestie należą do kompetencji Wspólnoty. Każde państwo ma inny
zakres suwerenności, ponieważ jest on uzależniony od podjętych przez nie zobowiązań
międzynarodowych. Przystąpienie do Wspólnoty Europejskiej (Unii Europejskiej) nie może oznaczać
ograniczenia suwerenności (zresztą nie ma czegoś takiego jak suwerenność ograniczona – albo państwo
jest suwerenne, albo przestaje być państwem), lecz wręcz przeciwnie – stanowi wyraz tej suwerenności.
CHARAKTER PRAWNY UE
harakter prawny Unii Europejskiej (UE) opiera się na unikatowym systemie prawnym, który różni się od
C
systemów prawnych państw członkowskich. Prawo Unii Europejskiej stanowi integralną część prawa
międzynarodowego, ale posiada także pewne cechy charakterystyczne dla systemu prawnego federacji.
Oto kilka kluczowych elementów charakteru prawnego Unii Europejskiej:
1. Przeznaczenie i Cel Unii Europejskiej:
nia Europejska powstała w celu rozwoju wspólnego rynku, promowania pokoju, stabilności i współpracy
U
między państwami członkowskimi. Z czasem jej cele rozszerzyły się na obszary takie jak ochrona praw
człowieka, równość, ochrona środowiska itp.
2. Prawo Wspólnotowe/Unijne:
rawo Unii Europejskiej składa się z aktów prawnych przyjętych przez instytucje unijne, takich jak
P
Parlament Europejski, Rada Unii Europejskiej i Komisja Europejska. Są to m.in. rozporządzenia,
dyrektywy, decyzje, opinie i zalecenia.
3. Zasada Prymatu Prawa Unijnego:
asada prymatu prawa unijnego oznacza, że prawo unijne ma pierwszeństwo przed prawem krajowym
Z
państw członkowskich w przypadku konfliktu. Sądy krajowe są zobowiązane do stosowania prawa
unijnego nawet wówczas, gdy jest ono sprzeczne z prawem krajowym.
4. Prawo Wspólnotowe a Prawo Krajowe:
aństwa członkowskie muszą dostosować swoje prawo krajowe do prawa unijnego, aby zapewnić
P
jednolitość i skuteczne funkcjonowanie wspólnego rynku. W przypadku naruszeń, Komisja Europejska
może wszczynać postępowania prawne przeciwko państwom członkowskim.
5. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE):
SUE jest głównym organem sądowniczym Unii Europejskiej. Odpowiada za interpretację i
T
egzekwowanie prawa unijnego. Jednym z jego kluczowych zadań jest rozstrzyganie sporów
dotyczących zastosowania prawa unijnego przez państwa członkowskie.
6. Obywatelstwo Unii Europejskiej:
bywatele państw członkowskich posiadają obywatelstwo Unii Europejskiej, co daje im dodatkowe
O
prawa, takie jak prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terenie UE.
7. Subsidiarność:
asada subsidiarności stanowi, że UE działa tylko wtedy, gdy działania na szczeblu krajowym są
Z
niewystarczające. UE nie powinna ingerować w sprawy, które mogą być skuteczniej regulowane przez
państwa członkowskie. Powyższe elementy świadczą o unikatowym charakterze prawnym Unii
Europejskiej, który łączy elementy wspólnotowe z cechami federalizmu, przy jednoczesnym szacunku dla
suwerenności państw członkowskich.
PONADNARODOWY CHARAKTER UE
nia Europejska (UE) posiada ponadnarodowy charakter, co oznacza, że jej struktury, instytucje i prawo
U
funkcjonują ponad granicami państw członkowskich. Poniżej przedstawiam kilka kluczowych elementów
ponadnarodowego charakteru Unii Europejskiej:
1 . Wspólne Instytucje:
Unia Europejska posiada wspólne instytucje, takie jak Parlament Europejski, Rada Unii Europejskiej,
Komisja Europejska, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Europejski Bank Centralny. Te
instytucje mają kompetencje, które obejmują obszary ważne dla wszystkich państw członkowskich.
2. Wspólne Prawo:
rawo Unii Europejskiej jest jednolite i ma zastosowanie we wszystkich państwach członkowskich.
P
Decyzje podejmowane przez instytucje unijne, takie jak dyrektywy czy rozporządzenia, są obowiązujące
dla wszystkich państw członkowskich.
3. Wspólna Polityka Gospodarcza i Walutowa:
nia Gospodarcza i Walutowa (UGW) stanowi element ponadnarodowy, obejmujący wspólną walutę euro,
U
wspólną politykę monetarną prowadzoną przez Europejski Bank Centralny oraz zharmonizowane zasady
fiskalne.
4. Swoboda Przemieszczania się:
bywatele państw członkowskich posiadają swobodę przemieszczania się i osiedlania się w ramach
O
obszaru Schengen, co jest jednym z wyrazów ponadnarodowego podejścia do swobód obywatelskich.
5. Wspólne Polityki:
E prowadzi wspólne polityki w obszarach takich jak wspólna polityka rolna, wspólna polityka
U
rybołówstwa, wspólna polityka energetyczna, a także polityka zagraniczna i bezpieczeństwa.
6. Wspólne Wartości i Standardy:
nia Europejska opiera się na wspólnych wartościach, takich jak demokracja, praworządność,
U
poszanowanie praw człowieka i równe traktowanie. UE działa również na rzecz promocji wspólnych
standardów w obszarach takich jak ochrona środowiska, prawa konsumentów czy standardy
bezpieczeństwa.
7. Solidarność i Współpraca:
spółpraca państw członkowskich w ramach UE opiera się na zasadzie solidarności. Państwa
W
członkowskie podejmują wspólne działania na rzecz rozwiązywania wspólnych wyzwań, takich jak
kryzysy finansowe, migracyjne czy epidemiologiczne.
owyższe
P
Europejskiej, która dąży do budowy jednolitego obszaru politycznego, gospodarczego i społecznego,
przekraczającego granice poszczególnych państw członkowskich. Jednocześnie UE szanuje różnice
kulturowe i zachowuje poszanowanie dla suwerenności państw członkowskich w określonych obszarach
kompetencji. ŹRÓDŁA PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ (po
wejściu w życie Traktatu Lizbońskiego)
Akty prawne składające się na źródła prawa Unii Europejskiej są zróżnicowane pod względem charakteru
prawnego Źródła te tworzą system hierarchiczny. Prawo Unii Europejskiej dzielimy na prawo pierwotne i
prawo wtórne (pochodne), którym odpowiadają różne akty prawne.
PRAWO PIERWOTNE UNII EUROPEJSKIEJ
systemie prawa Unii Europejskiej prawo pierwotne ma najwyższą rangę, gdyż zawiera przepisy
W
regulujące podstawowe zasady funkcjonowania Unii Europejskiej. Prawo pierwotne określane jest
niekiedy prawem statutowym, co wynika faktu, że Unia Europejska jest organizacją międzynarodową, a
traktaty są jej statutem. Prawo pierwotne ma bezwzględne pierwszeństwo przed prawem pochodnym.
Prawo pochodne musi być zgodne z prawem pierwotnym (art. 263 Traktatu o funkcjonowaniu Unii
Europejskiej). W ramach prawa pierwotnego Unii Europejskiej możemy wyodrębnić prawo pierwotne
pisane oraz na prawo pierwotne niepisane. Prawo pierwotne pisane obejmuje:
1 ) traktaty założycielskie (traktaty stanowiące) łącznie z załącznikami i protokołami do tych traktatów,
które stanowią ich część integralną wraz ze zmianami (nowelizacjami).
W przeszłości traktatami założycielskimi były:
- raktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (podpisany w 1951 r. w Paryżu), który
T
wszedł w życie w 1952 r. Traktat ten wygasł 23 lipca 2002 r. (po pięćdziesięciu latach
obowiązywania),
- raktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (podpisany w 1957 r. w Rzymie), który
T
wszedł w życie w 1958 r. Traktat ten zmienił w 1993 r. nazwę na Traktat ustanawiający Wspólnotę
Europejską, a od 1 grudnia 2009 r. na Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
becnie podstawę Unii Europejskiej tworzą dwa traktaty o identycznej mocy prawnej, tj. Traktat o Unii
O
Europejskiej (obowiązujący od 1 listopada 1993 r.) i Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
(obowiązujący od 1 grudnia 2009 r.). Traktaty te są wielostronnymi umowami międzynarodowymi,
których stronami są państwa członkowskie. Obok tych traktatów nadal obowiązuje Traktat ustanawiający
Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (podpisany w 1957 r. w Rzymie), który wszedł w życie w 1958
r.
2 ) traktaty zmieniające traktaty założycielskie, tj. traktaty rewizyjne, które są podstawą zmiany (rewizji)
traktatów założycielskich. Traktaty rewizyjne są wielostronnymi umowami międzynarodowymi
zawieranymi przez państwa członkowskie. Charakter taki ma np. Traktat z Lizbony (2007) zmieniający
Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, obowiązujący obecnie jako
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
3 ) traktaty akcesyjne, tj. umowy o przystąpieniu nowych państw do Unii Europejskiej (łącznie z
załącznikami dotyczącymi m.in. warunków członkostwa). Dotychczas takich traktatów było sześć, w tym
ostatni z 2006 roku, na podstawie którego Bułgaria i Rumunia stały się państwami członkowskim Unii
Europejskiej (wszedł w życie 1 stycznia 2007 r.). Traktaty akcesyjne są wielostronnymi umowami
międzynarodowymi, które dotyczą przystąpienia do Unii Europejskiej. Są to umowy zawierane między
państwami członkowskimi a państwami przystępującymi do Unii Europejskiej. Przedmiotem tych umów
jest przede wszystkim kwestia przystąpienia do Unii Europejskiej danego państwa oraz kwestia określenia
arunków członkowstwa. Traktaty akcesyjne z reguły przewidują tzw. okresy przejściowe. W okresie tym
w
wyłączone jest stosowanie określonych przepisów prawa Unii Europejskiej wobec konkretnego państwa
przystępującego.
4 ) Kartę Praw Podstawowych Unii Europejskiej, która obowiązuje od 1 grudnia 2009 roku. Karta zawiera
katalog praw podstawowych, stanowiąc instrument ochrony praw człowieka (zawiera wykaz praw
cywilnych i politycznych, praw obywatelskich, praw gospodarczych).
rawo pierwotne niepisane obejmuje ogólne zasady prawa Unii Europejskiej, które w zasadniczej części
P
zostały wypracowane przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości (zasady te są wynikiem orzecznictwa
ETS i doktryny prawa unijnego). Do tych zasad zaliczymy m.in. zasadę proporcjonalności, zasadę
pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej czy zasadę bezpośredniego skutku jego norm.
Cechy charakterystyczne prawa pierwotnego Unii Europejskiej
1 ) prawo pierwotne jest stanowione przez państwa członkowskie Unii Europejskiej, a nie przez instytucje
Unii Europejskiej,
2) podstawy prawa pierwotnego tworzy Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
3 ) akty prawa pierwotnego charakteryzuje bezpośrednie obowiązywanie. Oznacza to, że normy tego prawa
od dnia wejścia w życie są częścią porządku prawnego, który obowiązuje w państwie członkowskim.
Normy prawa pierwotnego nie wymagają inkorporacji (wdrożenia) do krajowego porządku prawnego,
4 ) akty prawa pierwotnego są bezpośrednio stosowane. Oznacza to, że normy tego prawa stanowią
podstawę prawną dla działań organów państw członkowskich, w tym aktów stosowania tego prawa.
Bezpośrednie stosowanie prawa pierwotnego jest następstwem bezpośredniego obowiązywania norm tego
prawa wobec organów państw członkowskich,
5 ) akty prawa pierwotnego wywołują bezpośredni skutek. Oznacza, że podmioty prawa (np. osoby
fizyczne i prawne państw członkowskich) mogą wprost (bezpośrednio) powoływać się na normy prawa
pierwotnego w postępowaniu przed krajowymi sądami i krajowymi organami administracyjnymi (normy
samostosowalne, normy autowykonalne). Powoływanie to jest dopuszczalne, jeżeli przepis prawa
pierwotnego zawiera jednoznaczny i nieograniczony zakaz (nakaz) określonego zachowania, zobowiązanie
do określonego zachowania 4 4 oraz przepis prawa pierwotnego zawiera jasne i bezwarunkowe
zobowiązanie, którego wykonanie nie wymaga dalszych działań ze strony państw członkowskich,
6 ) akty prawa pierwotnego korzystają z pierwszeństwa w stosunku do norm (aktów) prawa krajowego o
charakterze powszechnie obowiązującym (zasada prymatu prawa Unii Europejskiej względem prawa
krajowego), z zastrzeżeniem Konstytucji danego państwa członkowskiego.
Zwykła procedura zmiany Traktatów
przedmiot: nieograniczony zakres przedmiotowy
procedura:
- inicjatywa ( rząd każdego z państw członkowskich, PE, KE)
- o pcjonalnie: zwołanie konwentu- cel: zalecenia dla Konferencji Międzyrządowej
(przedstawiciele parlamentów, szefów państw lub rządów państw członkowskich)
- Konferencja Międzyrządowa- uchwalenie zmian
- z miany wchodzą w życie po ratyfikacji przez wszystkie państwa członkowskie zgodnie z ich
wymogami konstytucyjnymi
Procedura kładki z zastrzeżeniem zatwierdzenia
Art. 48 ust 6 TUE
decyzję podejmuje Rada Europejska
p rzedmiot: postanowienia części III TFUE ( wewnętrzne polityki i działania Unii- między innymi rynek
wewnętrzny) nie może prowadzić do zwiększenia kompetencji UE
procedura:
- wniosek państwa członkowskiego, KE lub PE
- konsultacje z PE, KE
- ratyfikacja przez państwa członkowskie
Procedura kładki z możliwością sprzeciwu
Art. 48 ust 7 TUE
decyzję podejmuje Rada Europejska
p rzedmiot: zmiana sposobu głosowania w RUE z jednomyślności na większość kwalifikowaną lub zmiana
specjalnej procedury ustawodawczej na zwykłą nie może dotyczyć kwestii wojskowych lub obronnych
procedura:
- notyfikacja zamiaru podjęcia decyzji parlamentom narodowym
- braku sprzeciwu żadnego z parlamentów narodowych, za zgodą bezwzględnej większości w
w
PE, Rada Europejska podejmuje decyzję
PRAWO WTÓRNE (POCHODNE) UNII EUROPEJSKIEJ
kty prawa wtórnego Unii Europejskiej są tworzone przez stosowne instytucje Unii Europejskiej, a nie
A
przez państwa członkowskie. Prawo wtórne nie istnieje bez prawa pierwotnego. Prawo to nazywane jest
często prawem stanowionym. Prawo wtórne charakteryzuje różnorodność form prawnych, w którym jest
tworzone. Katalog form stanowienia tego prawa znajdujemy w art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii
Europejskiej, który wyróżnia dwie grupy aktów, tj.: - akty wiążące, którymi są rozporządzenia, dyrektywy
i decyzje (akty prawa twardego). Katalog tych aktów jako aktów „prawa twardego” jest zamknięty, - akty
niewiążące, którymi są zalecenia i opinie (akty nazwane) oraz nie przewidziane w Traktacie o
funkcjonowaniu Unii Europejskiej tzw. akty nienazwane. Katalog tych aktów jako aktów „prawa
miękkiego” jest otwarty. Kategoria aktów prawa wtórnego jako prawa twardego obejmuje:
1 ) ROZPORZĄDZENIA - zgodnie z Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (art. 288)
„Rozporządzenie ma zasięg ogólny. Wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich
państwach członkowskich”.
Oznacza to, że:
a ) rozporządzenie ma zasięg ogólny, co wskazuje, że jest to akt generalny, a zatem akt tworzący
określone reguły zachowania, które mogą mieć zastosowanie do nieokreślonej liczby przypadków
i wobec nieokreślonej (otwartej) kategorii podmiotów. Rozporządzenia jako akty prawa
pochodnego są porównywane do ustaw krajowych, lecz o zupełnie szerszym zakresie
obowiązywania,
b ) adresatem rozporządzenia może być każdy podmiot prawa, w szczególności państwa, jednostki
(obywatele), osoby prawne,.
c ) rozporządzenia wiążą co do wszystkich przepisów w nim zawartych (wiążą w całości).
Stanowią część krajowych porządków prawnych państw członkowskich, nie wymagają
transformacji (implementacji) do krajowego porządku prawnego. Są przejawem najgłębszej
integracji oraz ingerencji w porządek prawny państw członkowskich. Rozporządzenia określane
są mianem instrumentu unifikacji prawa, gdyż w swoim zakresie „zastępują” normy krajowe.
Stają się automatycznie integralną częścią porządku prawnego państwa członkowskiego. W
dziedzinach objętych przedmiotem rozporządzenia państwo członkowskie ma obowiązek
uchylenia regulacji prawa krajowego,
d ) rozporządzenia obowiązują bezpośrednio i w całości, co łączy się zakazem ich transformacji –
jeżeli dana dziedzina jest uregulowana w rozporządzeniu, to kompetencja państw członkowskich
w zakresie stanowienia prawa krajowego w tej dziedzinie wygasa, chyba że zobowiązanie do
wydania przepisów tego prawa zawiera rozporządzenie (np. wskazanie organu właściwego do
wykonania rozporządzenia, określenie sankcji za naruszenie postanowień rozporządzenia).
Państwa członkowskie nie mogą – co do zasady - w ramach aktów prawa krajowego powtarzać
(powielać) przepisów rozporządzenia jako aktu prawa wtórnego,
2 ) DYREKTYWY - w myśl Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (art. 288) „Dyrektywa wiążąca
każde państwo członkowskie, do którego jest kierowana, w odniesieniu do rezultatu, który ma być
osiągnięty, pozostawia jednak organom swobodę wyboru form i środków”.
Oznacza to, że:
a ) adresatem dyrektywy nie jest bezpośrednio jednostka (obywatel) czy osoba prawna, lecz
państwo członkowskie. Dyrektywy nie mogą być, co do zasady, źródłem praw i obowiązków
jednostki. Dyrektywa może być adresowana do wszystkich lub do niektórych państw
członkowskich. Dyrektywa wiąże państwa członkowskie – wszystkie lub ściśle określone, tzn.
wszystkie jego władze publiczne, zgodnie z zakresem ich kompetencji,
b ) adresat dyrektywy jest obowiązany do osiągnięcia rezultatu (celu) określonego w tym akcie w
terminie wskazanym w dyrektywie. Wybór formy prawnej i odpowiednich środków realizacji
dyrektywy należy do jej adresata, tj. państwa członkowskiego. Najczęściej okres przewidziany na
realizację (implementację) dyrektywy wynosi od roku do trzech lat,
c ) dyrektywy są instrumentem harmonizacji prawa państw członkowskich, czyli sprzyjają
zbliżaniu krajowych porządków prawnych. Formą realizacji - implementacji dyrektywy do
krajowego porządku prawnego jest akt prawa krajowego (np. ustawa), który tworzy przepisy
prawa powszechnie obowiązującego (zakaz korzystania w zakresie implementacji dyrektyw z
aktów prawa wewnętrznego administracji). Wykorzystanie dyrektywy jako formy stanowienia
prawa pochodnego oznacza, że prawo tworzone jest w dwóch etapach, tzn. w drodze wydania
dyrektywy, a następnie w drodze jej implementacji, co wymaga wydania aktu prawa krajowego,
d ) w przypadku, gdy dyrektywa nie została wdrożona do porządku krajowego (lub została
niewłaściwie wdrożona) - potencjalny uprawniony może powoływać się na jej przepisy wobec
władzy publicznej państwa, o ile są „bezwarunkowe i dostatecznie konkretne” (sfera stosunków
wertykalnych), natomiast zakazane jest powoływanie się na przepisy dyrektywy pomiędzy np.
obywatelami (sfera stosunków horyzontalnych),
e) dyrektywa nie ma odpowiednika w prawie krajowym.
3 ) DECYZJE – zgodnie z Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (art. 288) „Decyzja wiąże w
całości. Decyzja, która wskazuje adresatów wiąże tylko tych adresatów”.
Oznacza to, że:
a ) decyzje wiążą co do wszystkich przepisów w nich zawartych, wykonywanie decyzji nie może
być ograniczane aktami prawa krajowego,
b ) adresatem decyzji może być każdy podmiot prawa (państwa członkowskie, przedsiębiorcy czy
inne podmioty prawa). Na podstawie decyzji jednostka (przedsiębiorca) może nabywać prawa i
obowiązki. Adresaci decyzji są określeni bezpośredni lub też można ich ustalić pośrednio,
c ) decyzja, która wskazuje adresatów wiąże tylko tych adresatów (jest bezpośrednio skuteczna
względem adresata, nie podlega transformacji, nie wywołuje skutków prawnych wobec
wszystkich (erga omnes). Jeżeli decyzja jest adresowana do państw członkowskich to wiąże
wszystkie organy państwa,
d ) decyzje nie muszą dotyczyć indywidualnie określonego adresata (kategorii adresatów), gdyż
mogą być wydawane decyzje niewskazujące adresatów (to zmiana na mocy Traktatu
Lizbońskiego).
d) ZALECENIA I OPINIE:
a) zalecenia i opinie nie mają mocy wiążącej
b) zalecenia mogą wydawać: Rada, Komisja oraz Europejski Bank Centralny
c) z opiniami mogą wiązać się skutki prawne, na przykład gdy wymagana przez Traktat przed
podjęciem decyzji przez Radę opinia PE wprawdzie nie musi być uwzględniona, ale brak opinii
stanowi naruszenie istotnego wymogu proceduralnego.
Na mocy Traktatu z Lizbony akty prawa wtórnego w zakresie prawa twardego podzielono na:
1 ) akty ustawodawcze – są to rozporządzenia, dyrektywy i decyzje, które są przyjmowanie następuje
według:
a ) procedury ustawodawczej zwykłej, tzn. przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej na
wniosek Komisji Europejskiej,
b ) procedury ustawodawczej specjalnej, tzn. przez Parlament Europejski z udziałem Rady lub
przez Radę z udziałem Parlamentu Europejskiego na wniosek np. Komisji Europejskiej, grupy
państw członkowskich Trybunału Sprawiedliwości. Akty ustawodawcze podlegają
bezwzględnemu obowiązkowi publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, przy czym
wchodzą w życie w terminach w nich określonych, a jeśli termin taki nie został określony – 20
dnia po ich publikacji. Tym samym uzyskują moc wiążącą po ogłoszeniu w Dzienniku
Urzędowym Unii Europejskiej. Oznacza to bezwzględny zakaz publikacji aktów ustawodawczych
w dziennikach urzędowych państw członkowskich oraz zakaz uzależniania stosowania takiego
aktu od jego publikacji w takim dzienniku urzędowym.
2) akty nieustawodawcze, którymi są:
- akty delegowane - są to rozporządzenia, dyrektywy i decyzje, które uzupełniają lub zmieniają
nieistotne elementy aktu ustawodawczego, przyjmowane przez Komisję Europejską na podstawie
aktu ustawodawczego (art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej).
- akty wykonawcze - są to rozporządzenia wykonawcze, dyrektywy wykonawcze i decyzje
wykonawcze wydawane przez Komisję Europejską (wyjątkowo przez Radę) na podstawie aktu
wiążącego, jeżeli jest to konieczne dla zapewnienia jednolitych warunków wykonania aktu
wiążącego (art. 291 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej).
ategorię aktów prawa wtórnego zamykają akty prawa miękkiego, tj. prawa, które nie jest wiążące. Akty
K
te obejmują akty nazwane i nienazwane. Aktami nazwanymi są wyłącznie opinie i zalecenia, które
przewiduje Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Zgodnie z tym Traktatem opinie i zalecenia nie
mają mocy wiążącej (art. 288). Aktami nienazwanymi są bardzo różnorodne akty prawne, które zostały
wykształcone przez praktykę i przybierają na ogół postać wytycznych, rekomendacji, stanowisk.
Adresatami nazwanych i nienazwanych aktów prawnych mogą być instytucje Unii Europejskiej, państwa
członkowskie oraz inne podmioty prawa.
rawo Unii Europejskiej tworzy odrębny porządek prawny, który ma charakter ponadnarodowy. Zakłada to
P
występowanie określonych relacji pomiędzy prawem Unii Europejskiej a prawem państw członkowskich
jako prawem krajowym. W ramach tych powiązań możemy przede wszystkim wyróżnić zasadę
pierwszeństwa (prymatu) prawa Unii Europejskiej wobec prawa krajowego. Reguły rozstrzygania
konfliktów powstających na tym tle wypracowano na podstawie orzecznictwa Europejskiego Trybunału
Sprawiedliwości (ETS). Podstawowe w tym zakresie jest orzeczenie ETS, z którego wynika, że „żadne
przepisy prawa krajowego nie mogą przeważać nad prawem wywodzącym się z Traktatu (obecnie Traktatu
o funkcjonowaniu Unii Europejskiej) jako niezależnym źródłem prawa. Z uzasadnienia do tego orzeczenia
wynika, że pozbawienie pierwszeństwa prawa krajowego łączy się bezpośrednio z przynależnością państw
do Unii Europejskiej. Państwa przystępując do Unii Europejskiej zaakceptowały ponadnarodowy porządek
prawny (porządek unijny) jako porządek mający pierwszeństwo wobec krajowego porządku prawnego, z
zastrzeżeniem jednak faktu, że najwyższym źródłem prawa w państwie członkowskim jest jego ustawa
zasadnicza (Konstytucja).
Z powyższą zasadą wiążą się następujące pojęcia:
a ) bezpośrednie obowiązywanie prawa Unii Europejskiej, które oznacza, że normy tego prawa od dnia
wejścia w życie stają się częścią porządku prawnego, który obowiązuje w państwie członkowskim (są
elementem krajowego porządku prawnego), obok norm prawa krajowego. Normy te nie wymagają
inkorporacji (wdrożenia) do krajowego porządku prawnego;
b ) bezpośrednie stosowanie prawa Unii Europejskiej, które oznacza, że normy tego prawa stanowią
podstawę prawną działań organów państw członkowskich (organów krajowych). Zakłada to, że
bezpośrednie stosowanie tego prawa jest następstwem bezpośredniego jego obowiązywania wobec
organów państw członkowskich. Innymi słowy, nie ma bezpośredniego stosowania prawa Unii
Europejskiej bez bezpośredniego obowiązywania tego prawa;
c ) bezpośredni skutek prawa Unii Europejskiej, który oznacza, że normy tego prawa mogą być
samodzielnym źródłem uprawnień i obowiązków różnych podmiotów prawa, w tym obywateli oraz osób
prawnych. Dotyczy to rozporządzeń, którym przypisuje się bezpośredni skutek w stosunkach z państwem
oraz w stosunkach z innymi podmiotami prawa niż państwo oraz decyzji, z których mogą wynikać
uprawnienia (prawa) i obowiązki dla różnych podmiotów prawa np. dla jednostek (osób fizycznych) czy
przedsiębiorców. Bezpośredni skutek norm prawa Unii Europejskiej w określonych sytuacjach można
odnieść do dyrektyw - dyrektywa nie została implementowana do krajowego porządku prawnego albo
została niewłaściwie implementowana, a z jej treści jednoznacznie wynikają uprawnienia lub obowiązki.
Akty prawne Unii, procedury przyjmowania i inne postanowienia
wykła procedura ustawodawcza polega na przyjęciu rozporządzenia, dyrektywy lub decyzji wspólnie
Z
przez Parlament Europejski i Radę na wniosek Komisji. Procedurę tę określa artykuł 294.
szczególnych przypadkach przewidzianych w Traktatach przyjęcie rozporządzenia, dyrektywy lub
W
decyzji przez Parlament Europejski z udziałem Rady lub przez Radę z udziałem Parlamentu Europejskiego
stanowi specjalną procedurę ustawodawczą.
Akty prawne przyjmowane w drodze procedury ustawodawczej stanowią akty ustawodawcze.
szczególnych przypadkach przewidzianych w Traktatach akty ustawodawcze mogą być przyjmowane z
W
inicjatywy grupy Państw Członkowskich lub Parlamentu Europejskiego, na zalecenie Europejskiego
Banku Centralnego lub na wniosek Trybunału Sprawiedliwości lub Europejskiego Banku Inwestycyjnego.
Przekazanie Komisji uprawnień do przyjęcia aktów.
- kt ustawodawczy może przekazywać Komisji uprawnienia do przyjęcia aktów o charakterze
A
nieustawodawczym o zasięgu ogólnym, które uzupełniają lub zmieniają niektóre, inne niż istotne,
elementy aktu ustawodawczego.
- kty ustawodawcze wyraźnie określają cele, treść, zakres oraz czas obowiązywania przekazanych
A
uprawnień. Przekazanie uprawnień nie może dotyczyć istotnych elementów danej dziedziny,
ponieważ są one zastrzeżone dla aktu ustawodawczego.
arunki, którym podlega przekazanie uprawnień, są wyraźnie określone w aktach ustawodawczych i
W
mogą być następujące:
1. Parlament Europejski lub Rada może zadecydować o odwołaniu przekazanych uprawnień;
2. a kt delegowany może wejść w życie tylko wtedy, gdy Parlament Europejski lub Rada nie wyrażą
sprzeciwu w terminie przewidzianym przez akt ustawodawczy.
o celów litery a) i b) Parlament Europejski stanowi większością głosów wchodzących w jego skład
D
członków, a Rada większością kwalifikowaną.
Wprowadzanie w życie aktów Unii
aństwa Członkowskie przyjmują wszelkie środki prawa krajowego niezbędne do wprowadzenia w życie
P
prawnie wiążących aktów Unii. Jeżeli konieczne są jednolite warunki wykonywania prawnie wiążących
aktów Unii, akty te powierzają uprawnienia wykonawcze Komisji lub, w należycie uzasadnionych
przypadkach oraz w przypadkach określonych w artykułach 24 i 26 Traktatu o Unii Europejskiej, Radzie.
Do celów ustępu 2 Parlament Europejski i Rada, stanowiąc w drodze rozporządzeń zgodnie ze zwykłą
procedurą ustawodawczą, ustanawiają z wyprzedzeniem przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli
przez Państwa Członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję.
Akty przyjmowane przez Radę
ada przyjmuje zalecenia. Rada stanowi na wniosek Komisji we wszystkich przypadkach, gdy Traktaty
R
przewidują przyjmowanie aktów przez Radę na wniosek Komisji. Rada stanowi jednomyślnie w
dziedzinach, w których jednomyślność wymagana jest do przyjęcia aktu Unii. Komisja, a w szczególnych
przypadkach przewidzianych w Traktatach również Europejski Bank Centralny, przyjmują zalecenia.
Zmiana wniosku Komisji o przyjęcie aktu przez Radę
J eżeli na mocy Traktatów Rada stanowi na wniosek Komisji, może ona zmienić ten wniosek wyłącznie
jednomyślnie, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w artykule 294 ustępy 10 i 13, artykułach 310,
312, 314 oraz w artykule 315 akapit drugi.
opóki Rada nie podjęła działań, Komisja może zmienić swój projekt w każdej chwili w toku procedur
D
prowadzących do przyjęcia aktu Unii.
Zwykła procedura ustawodawcza
przypadku gdy w Traktatach czyni się odwołanie do zwykłej procedury ustawodawczej w celu przyjęcia
W
aktu, stosowana jest następująca procedura.
Komisja przedstawia projekt Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.
Pierwsze czytanie
Parlament Europejski uchwala stanowisko w pierwszym czytaniu i przekazuje je Radzie.
J eżeli Rada zatwierdzi stanowisko Parlamentu Europejskiego, projektowany akt zostaje przyjęty w
brzmieniu, które odpowiada stanowisku Parlamentu Europejskiego.
J eżeli Rada nie zatwierdzi stanowiska Parlamentu Europejskiego, przyjmuje własne stanowisko w
pierwszym czytaniu i przekazuje je Parlamentowi Europejskiemu.
ada informuje w pełni Parlament Europejski o powodach, które doprowadziły ją do przyjęcia jej
R
stanowiska w pierwszym czytaniu. Komisja informuje w pełni Parlament Europejski o swoim stanowisku.
Drugie czytanie
Jeżeli w terminie trzech miesięcy od tego przekazania Parlament Europejski:
z atwierdzi stanowisko Rady w pierwszym czytaniu lub nie wypowie się, dany akt uważa się za przyjęty w
brzmieniu, które odpowiada stanowisku Rady
o drzuci, większością głosów wchodzących w jego skład członków, stanowisko Rady w pierwszym
czytaniu, proponowany akt uważa się za nieprzyjęty;
z aproponuje większością głosów wchodzących w jego skład członków poprawki do stanowiska Rady w
pierwszym czytaniu, zmieniony w ten sposób tekst jest przekazywany Radzie i Komisji, która wydaje
opinię w przedmiocie tych poprawek.
J eżeli w terminie trzech miesięcy od otrzymania poprawek Parlamentu Europejskiego Rada, stanowiąc
większością kwalifikowaną:
1. przyjmie wszystkie te poprawki, dany akt uważa się za przyjęty;
2. n ie przyjmie wszystkich poprawek, przewodniczący Rady w porozumieniu z przewodniczącym
Parlamentu Europejskiego zwołuje komitet pojednawczy w terminie sześciu tygodni.
Rada stanowi jednomyślnie w sprawie poprawek, które stały się przedmiotem negatywnej opinii Komisji.
Procedura pojednawcza
omitet pojednawczy, w którego skład wchodzą członkowie Rady lub ich przedstawiciele oraz taka sama
K
liczba członków reprezentujących Parlament Europejski, ma za zadanie doprowadzić do porozumienia w
sprawie wspólnego projektu większością kwalifikowaną członków Rady lub ich przedstawicieli oraz
większością głosów członków reprezentujących Parlament Europejski, w terminie sześciu tygodni od jego
zwołania, na podstawie stanowisk Parlamentu Europejskiego i Rady w drugim czytaniu.
omisja uczestniczy w pracach komitetu pojednawczego i podejmuje wszelkie niezbędne inicjatywy na
K
rzecz zbliżenia stanowisk Parlamentu Europejskiego i Rady.
J eżeli w terminie sześciu tygodni od jego zwołania komitet pojednawczy nie zatwierdzi wspólnego
projektu, proponowany akt uważa się za nieprzyjęty.
Trzecie czytanie
J eżeli w tym terminie komitet pojednawczy zatwierdzi wspólny projekt, Parlament Europejski i Rada
dysponują terminem sześciu tygodni od tego zatwierdzenia na przyjęcie danego aktu zgodnie z tym
projektem, przy czym Parlament Europejski stanowi większością oddanych głosów, a Rada – większością
kwalifikowaną. Jeżeli nie uczynią tego, proponowany akt uważa się za nieprzyjęty.
erminy trzech miesięcy i sześciu tygodni, o których mowa w niniejszym artykule, są przedłużane
T
najwyżej, odpowiednio, o miesiąc i o dwa tygodnie, z inicjatywy Parlamentu Europejskiego lub Rady.
Postanowienia szczególne
J eżeli, w przypadkach przewidzianych w Traktatach, akt ustawodawczy jest poddany zwykłej procedurze
ustawodawczej z inicjatywy grupy Państw Członkowskich, na zalecenie Europejskiego Banku
Centralnego lub na wniosek Trybunału Sprawiedliwości, ustępu 2, ustępu 6 zdanie drugie oraz ustępu 9
nie stosuje się.
takich przypadkach Parlament Europejski i Rada przekazują Komisji projekt aktu oraz swoje
W
stanowiska w pierwszym i drugim czytaniu. Parlament Europejski lub Rada mogą, w toku całej
procedury, zwrócić się do Komisji o opinię, którą Komisja może wydać również z własnej inicjatywy.
Może ona również, jeżeli uzna to za niezbędne, uczestniczyć w pracach komitetu pojednawczego zgodnie
z ustępem 11.
Współpraca Parlamentu Europejskiego, Komisji i Rady
arlament Europejski, Rada i Komisja konsultują się wzajemnie oraz za wspólnym porozumieniem
P
ustalają warunki współpracy. W tym celu mogą one, w poszanowaniu Traktatów, zawierać porozumienia
międzyinstytucjonalne, które mogą mieć charakter wiążący.
Wybór rodzaju aktu prawnego, uzasadnianie aktów
J eżeli Traktaty nie przewidują rodzaju przyjmowanego aktu, instytucje dokonują wyboru, jakiego rodzaju
akt ma w danym przypadku zostać przyjęty, w poszanowaniu obowiązujących procedur oraz zasady
proporcjonalności.
kty prawne są uzasadniane i odnoszą się do propozycji, inicjatyw, zaleceń, wniosków lub opinii
A
przewidzianych w Traktatach.
ozpatrując projekt aktu ustawodawczego, Parlament Europejski i Rada powstrzymują się od
R
przyjmowania aktów nieprzewidzianych przez procedurę ustawodawczą obowiązującą w danej
dziedzinie.
Podpisywanie aktów i ich publikacja
kty ustawodawcze przyjęte zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą są podpisywane przez
A
przewodniczącego Parlamentu Europejskiego i przewodniczącego Rady.
kty ustawodawcze przyjęte zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą są podpisywane przez
A
przewodniczącego instytucji, która je przyjęła.
kty ustawodawcze są publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Wchodzą one w życie z
A
dniem w nich określonym lub, w jego braku, dwudziestego dnia po ich publikacji.
kty o charakterze nieustawodawczym przyjęte w formie rozporządzeń, dyrektyw oraz decyzji, w
A
przypadku gdy te ostatnie nie wskazują adresata, są podpisywane przez przewodniczącego instytucji,
która je przyjęła.
ozporządzenia, dyrektywy, które są skierowane do wszystkich Państw Członkowskich, jak również
R
decyzje, które nie wskazują adresata, są publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Wchodzą one w życie z dniem w nich określonym lub, w jego braku, dwudziestego dnia po ich publikacji.
I nne dyrektywy, jak również decyzje, które wskazują adresata, są notyfikowane adresatom i stają się
skuteczne wraz z tą notyfikacją.
Traktaty założycielskie
nia Europejska jest oparta na zasadach praworządności. Oznacza to, że podstawą wszystkich jej działań
U
są traktaty, przyjęte dobrowolnie i demokratycznie przez wszystkie państwa członkowskie. Na przykład
jeżeli dany obszar polityki nie jest wymieniony w traktacie, Komisja nie może proponować przepisów
dotyczących tego obszaru.
raktat jest wiążącą umową między państwami członkowskimi UE. Określa się w nim cele UE, zasady
T
funkcjonowania instytucji UE, sposób podejmowania decyzji oraz relacje między UE a jej państwami
członkowskimi.
raktaty są zmieniane, aby polityka UE stawała się bardziej skuteczna i przejrzysta, była przygotowana na
T
przyjęcie nowych państw członkowskich i obejmowała nowe obszary współpracy, takie jak wspólna
waluta.
oparciu o traktaty instytucje UE mogą przyjmować przepisy, które są następnie wdrażane przez państwa
W
członkowskie. Pełne teksty traktatów, prawodawstwa, orzecznictwa i wniosków ustawodawczych można
znaleźć w bazie unijnych aktów prawnych EUR-Lex.
Najważniejsze traktaty uporządkowane chronologicznie od najnowszych do najstarszych:
1. Traktat lizboński
Data podpisania: 13 grudnia 2007 r.
Data wejścia w życie: 1 grudnia 2009 r.
el: Unia Europejska ma być bardziej demokratyczna, skuteczniejsza i zajmować wspólne
C
stanowisko w sprawie globalnych problemów, takich jak zmiana klimatu, wypowiadając się
jednym głosem.
ajważniejsze zmiany: większe uprawnienia Parlamentu Europejskiego, zmiana procedur
N
głosowania w Radzie, inicjatywa obywatelska, stały przewodniczący Rady Europejskiej, nowy
wysoki przedstawiciel do spraw zagranicznych, nowe służby dyplomatyczne UE.
Traktat lizboński wyjaśnia, które uprawnienia:
– należą do UE
– należą do państw członkowskich UE
– są dzielone.
ele i wartości UE są określone w traktacie lizbońskim oraz w Karcie praw podstawowych Unii
C
Europejskiej.
raktat ustanawiający Konstytucję dla Europy (2004 r.), którego cele są podobne do celów
T
traktatu lizbońskiego, został podpisany, lecz nigdy go nie ratyfikowano.
2. Traktat nicejski
Data podpisania: 26 lutego 2001 r.
Data wejścia w życie: 1 lutego 2003 r.
el: reforma instytucji umożliwiająca efektywne funkcjonowanie UE przy 25 państwach
C
członkowskich.
Najważniejsze zmiany: metody zmiany składu Komisji i zmieniony system głosowania w Radzie.
3. Traktat z Amsterdamu
Data podpisania: 2 października 1997 r.
Data wejścia w życie: 1 maja 1999 r.
Cel: reforma instytucji UE w ramach przygotowania do przyjęcia nowych państw członkowskich.
ajważniejsze zmiany: zmiana, nowa numeracja i konsolidacja traktatów UE i EWG. Bardziej
N
przejrzysty proces decyzyjny (częstsze stosowanie zwykłej procedury ustawodawczej).
4. Traktat o Unii Europejskiej – traktat z Maastricht
Data podpisania: 7 lutego 1992 r.
Data wejścia w życie: 1 listopada 1993 r.
el: przygotowanie europejskiej unii walutowej i wprowadzenie elementów unii politycznej
C
(obywatelstwo, wspólna polityka zagraniczna i wspólna polityka spraw wewnętrznych).
ajważniejsze zmiany: ustanowienie Unii Europejskiej i wprowadzenie procedury współdecyzji,
N
przyznanie Parlamentowi większej roli w procesie decyzyjnym. Nowe formy współpracy między
rządami UE – na przykład w obszarze obrony, sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.
5. Jednolity akt europejski
Data podpisania: 17 lutego 1986 r. (Luksemburg) / 28 lutego 1986 r. (Haga)
Data wejścia w życie: 1 lipca 1987 r.
el: reforma instytucji w ramach przygotowań do członkostwa Portugalii i Hiszpanii oraz
C
przyspieszenie procesu decyzyjnego w ramach przygotowań do jednolitego rynku.
ajważniejsze zmiany: rozszerzenie procedury głosowania większością kwalifikowaną w Radzie
N
(pojedynczemu krajowi jest trudniej zawetować proponowane przepisy), utworzenie procedur
współpracy i zgody, zwiększenie wpływu Parlamentu.
6. Traktat fuzyjny – traktat brukselski
Data podpisania: 8 kwietnia 1965 r.
Data wejścia w życie: 1 lipca 1967 r.
Cel: usprawnienie działania instytucji europejskich.
ajważniejsze zmiany: utworzenie jednej Komisji i jednej Rady dla trzech wspólnot europejskich
N
(EWG, Euratom, EWWiS). Uchylony traktatem amsterdamskim.
7. Traktaty rzymskie: traktaty EWG i EURATOM
Data podpisania: 25 marca 1957 r.
Data wejścia w życie: 1 stycznia 1958 r.
el: powołanie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG) i Europejskiej Wspólnoty Energii
C
Atomowej (Euratom).
ajważniejsze zmiany: rozszerzenie procesu integracji europejskiej na ogólną współpracę
N
gospodarczą.
8. Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali
Data podpisania: 18 kwietnia 1951 r.
Data wejścia w życie: 23 lipca 1952 r.
Data wygaśnięcia: 23 lipca 2002 r.
el: stworzenie współzależności na rynku węgla i stali, tak aby jeden kraj nie mógł mobilizować
C
sił zbrojnych bez wiedzy innych krajów. Złagodzenie braku zaufania i napięć po drugiej wojnie
światowej. Traktat EWWiS wygasł w 2002 r.
Do zmian traktatów założycielskich dochodziło, gdy do UE przystępowały nowe kraje:
● 2013 r. (Chorwacja).
● 2007 r. (Bułgaria, Rumunia)
● 2004 r. (Cypr, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Czechy, Słowacja, Słowenia, Węgry)
● 1995 r. (Austria, Finlandia, Szwecja)
● 1986 r. (Hiszpania, Portugalia)
● 1981 r. (Grecja)
● 1973 r. (Dania, Irlandia, Wielka Brytania)
Rozszerzenie UE
Czym jest rozszerzenie UE?
ozszerzeniem UE nazywamy sytuację, kiedy do Unii Europejskiej przystępują kolejne kraje. W
R
dotychczasowej historii UE odbyło się to kilkukrotnie i za każdym razem prowadziło do zmian w Unii
oraz w krajach do niej przystępujących.
ozszerzenie UE w znacznym stopniu pomogło w budowaniu stabilności, pokoju i dobrobytu na całym
R
kontynencie.
Dlaczego warto być w UE
Rozszerzenie przynosi wiele korzyści nowym państwom członkowskim. Są to między innymi:
● stabilność polityczna
● s woboda wyboru miejsca zamieszkania, nauki lub pracy w całej UE dla wszystkich
Europejczyków
● intensywniejsza wymiana handlowa dzięki dostępowi do jednolitego rynku
● zwiększone finansowanie i inwestycje
● wyższe standardy społeczne, środowiskowe i konsumenckie.
Więcej informacji o zaletach członkostwa w Unii Europejskiej i o jej osiągnięciach
Co z tego ma UE
Rozszerzenie przynosi korzyści również Unii, ponieważ oznacza:
● większy dobrobyt i nowe możliwości dla europejskich przedsiębiorstw i obywateli
● silniejszą pozycję na arenie międzynarodowej
● większą różnorodność kulturową
● propagowanie demokracji, praworządności i praw człowieka
● inwestycję w pokój i bezpieczeństwo w Europie.
Jakie kraje mogą zostać członkami UE?
o UE może przystąpić każdy kraj europejski, który spełni kryteria członkostwa, tak zwane kryteria
D
kopenhaskie. Kraje, które chcą wejść do UE, muszą na przykład:
● m
ieć stabilne instytucje gwarantujące demokrację, rządy prawa, przestrzeganie praw człowieka
oraz poszanowanie i ochronę mniejszości
● m
ieć sprawnie funkcjonującą gospodarkę rynkową i być zdolnymi do poradzenia sobie z presją
konkurencyjną na rynku UE
● b yć zdolnymi do wzięcia na siebie zobowiązań wynikających z członkostwa w UE, w tym do
wdrożenia całego prawa UE i przestrzegania celów Unii.
Jak wygląda proces rozszerzenia?
ażdy kraj, który ubiega się o członkostwo w UE, aby wejść do Unii, musi spełnić te same surowe
K
wymogi i przejść przez takie same wymagające procedury.
Proces ten, nazywany procesem akcesyjnym, obejmuje trzy główne etapy. Są to:
Etap 1: Uzyskanie statusu kandydata
raj zainteresowany przystąpieniem do UE musi złożyć do Rady UE wniosek o członkostwo. Rada zwraca
K
się następnie do Komisji Europejskiej o sprawdzenie, czy kraj ubiegający się o członkostwo jest w stanie
spełnić kryteria.
a podstawie zaleceń Komisji Rada decyduje, czy przyznać temu krajowi status kraju kandydującego i
N
rozpocząć oficjalne negocjacje w sprawie jego przystąpienia do Unii. Wszystkie kraje członkowskie UE
muszą zaakceptować tę decyzję.
Etap 2: Negocjacje w sprawie członkostwa
odczas negocjacji w sprawie członkostwa kraj kandydujący przygotowuje się do wdrożenia przepisów i
P
norm UE, czyli jej dorobku prawnego.
trakcie całych negocjacji Komisja monitoruje postępy kraju kandydującego w realizacji reform i
W
regularnie zdaje z tego relację Radzie i Parlamentowi Europejskiemu w sprawozdaniach i komunikatach.
Etap 3: Przystąpienie do UE
o zakończeniu negocjacji Komisja wydaje opinię na temat gotowości kraju kandydującego do
P
przystąpienia do UE. Jeżeli Komisja stwierdzi, że kandydat jest gotowy, przygotowywany jest traktat o
przystąpieniu. Ten dokument zawiera szczegółowe informacje na temat warunków członkostwa danego
kraju w UE.
astępnie traktat o przystąpieniu muszą zatwierdzić Komisja Europejska, Rada Europejska i Parlament
N
Europejski. Później zostanie on podpisany i ratyfikowany przez wszystkie kraje członkowskie UE i kraj
kandydujący.
Kraj kandydujący oficjalnie przystępuje do UE w dniu podanym w traktacie akcesyjnym.
Specjalny proces dla krajów Bałkanów Zachodnich
raje partnerskie z Bałkanów Zachodnich uczestniczą w specjalnym procesie rozszerzenia zwanym
K
procesem stabilizacji i stowarzyszenia (SAP). Kraje partnerskie obecnie uczestniczące w tym procesie to
Albania, Bośnia i Hercegowina, Kosowo, Czarnogóra, Macedonia Północna i Serbia.
elem procesu stabilizacji i stowarzyszenia jest ustabilizowanie kraju pod względem politycznym i
C
gospodarczym, tak aby przygotować go do wejścia do UE. Unia planuje to osiągnąć poprzez:
● pomoc finansową
● umożliwienie łatwego dostępu do rynków UE
● promowanie współpracy między krajami w regionie.
omisja Europejska przyjęła niedawno nowy plan wzrostu gospodarczego dla Bałkanów Zachodnich.
K
Celem tego planu jest przygotowanie partnerów z regionu Bałkanów Zachodnich do wejścia do UE
poprzez reformy gospodarcze i inwestycje oraz zapewnienie obywatelom państw tego regionu niektórych
korzyści wynikających z członkostwa w UE. Historia UE
nię Europejską założyło sześć krajów. Od tamtej pory siedem razy przyjmowano do niej nowe kraje.
U
Dzisiaj do UE należy 27 krajów.
1 .07.2013
Siódme rozszerzenie UE
Chorwacja przystępuje do UE i zostaje jej najmłodszym członkiem.
1 .01.2007
Szóste rozszerzenie UE
Bułgaria i Rumunia przystępują do UE.
1 .05.2004
Piąte rozszerzenie UE
Do UE wchodzi dziesięć kolejnych państw: Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska,
Słowacja, Słowenia i Węgry. Jest to największe rozszerzenie pod względem liczby krajów i liczby
ludności.
1 .01.1995
Czwarte rozszerzenie UE
Austria, Finlandia i Szwecja przystępują do Unii Europejskiej (UE) (po wejściu w życie traktatu z
Maastricht w 1993 r. EWG stała się Unią Europejską). Unia składa się już z 15 państw
członkowskich i obejmuje niemal całą Europę Zachodnią.
1 .01.1986
Trzecie rozszerzenie UE
Hiszpania i Portugalia przystępują do EWG. Liczba państw członkowskich wynosi 12.
1 .01.1981
Drugie rozszerzenie UE
Wraz z przystąpieniem Grecji liczba członków EWG osiąga okrągłą dziesiątkę.
1 .01.1973
Pierwsze rozszerzenie UE
Dania, Irlandia i Wielka Brytania przystępują do EWG, która od tej pory liczy dziewięciu
członków.
2 5.03.1957
Kraje założycielskie
Belgia, Francja, Niemcy, Włochy, Luksemburg i Holandia podpisują traktat rzymski. Powstaje
Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG), która ostatecznie przerodzi się w dzisiejszą UE.
Perspektywy
Możliwe jest dalsze rozszerzenie UE, ponieważ trwa proces akcesyjny dziesięciu krajów kandydujących.
Kraje kandydujące
raje te otrzymały status krajów kandydujących i obecnie reformują swoje przepisy w celu dostosowania
K
ich do przepisów, regulacji i norm UE.
Albania
● Wniosek o członkostwo w UE złożyła w kwietniu 2009 r.
● Status kandydata otrzymała w czerwcu 2014 r.
● Negocjacje w sprawie członkostwa rozpoczęły się w lipcu 2022 r.
Bośnia i Hercegowina
● Wniosek o członkostwo w UE złożyła w lutym 2016 r.
● Status kandydata otrzymała w grudniu 2022 r.
Gruzja
● Wniosek o członkostwo w UE złożyła w marcu 2022 r.
● Status kandydata otrzymała w grudniu 2023 r.
Mołdawia
● Wniosek o członkostwo w UE złożyła w marcu 2022 r.
● Status kandydata otrzymała w czerwcu 2022 r.
Czarnogóra
● Wniosek o członkostwo w UE złożyła w grudniu 2008 r.
● Status kandydata otrzymała w grudniu 2010 r.
● Negocjacje w sprawie członkostwa rozpoczęły się w czerwcu 2012 r.
Macedonia Północna
● Wniosek o członkostwo w UE złożyła w marcu 2004 r.
● Status kandydata otrzymała w grudniu 2005 r.
● Negocjacje w sprawie członkostwa rozpoczęły się w marcu 2022 r.
Serbia
● Wniosek o członkostwo w UE złożyła w grudniu 2008 r.
● Status kandydata otrzymała w grudniu 2010 r.
● Negocjacje w sprawie członkostwa rozpoczęły się w czerwcu 2012 r.
Turcja
● Wniosek o członkostwo w UE złożyła w kwietniu 1987 r.
● Status kandydata otrzymała w grudniu 1999 r.
● Negocjacje w sprawie członkostwa rozpoczęły się w październiku 2005 r.
Ukraina
● Wniosek o członkostwo w UE złożyła w lutym 2022 r.
● Status kandydata otrzymała w czerwcu 2022 r.
Potencjalne kraje kandydujące
otencjalne kraje kandydujące złożyły wniosek o przyjęcie do UE, ale nie otrzymały jeszcze statusu kraju
P
kandydującego.
Kosowo
● Wniosek o członkostwo w UE złożyło w grudniu 2022 r.
Warunki członkostwa
E stosuje kompleksowe procedury zatwierdzania, które zapewniają, że nowi członkowie zostaną przyjęci
U
jedynie wówczas, gdy będą w stanie wykazać, że będą w stanie w pełni odegrać swoją rolę jako
członkowie, a mianowicie poprzez:
● spełniając wszystkie standardy i zasady UE
● posiadające zgodę instytucji UE i państw członkowskich UE
● p osiadanie zgody swoich obywateli – wyrażonej poprzez zatwierdzenie w ich parlamentach
krajowych lub w drodze referendum.
Kryteria członkostwa – kto może dołączyć?
raktat o Unii Europejskiej stanowi, że o członkostwo może ubiegać się każdy kraj europejski, jeśli
T
szanuje wartości demokratyczne UE i zobowiązuje się do ich promowania.
ierwszym krokiem jest spełnienie przez kraj kluczowych kryteriów akcesji. Zostały one określone
P
głównie na posiedzeniu Rady Europejskiej w Kopenhadze w 1993 r. i dlatego nazywane są „kryteriami
kopenhaskimi”. Kraje chcące przystąpić muszą posiadać:
● s tabilne instytucje gwarantujące demokrację, praworządność, prawa człowieka oraz poszanowanie
i ochronę mniejszości;
● f unkcjonująca gospodarka rynkowa i zdolność do sprostania konkurencji i siłom rynkowym w
UE;
● z dolność do podejmowania i skutecznej realizacji obowiązków wynikających z członkostwa, w
tym przestrzegania celów unii politycznej, gospodarczej i walutowej.
UE musi także mieć możliwość integracji nowych członków.
przypadku krajów Bałkanów Zachodnich dodatkowe warunki członkostwa zostały określone w tzw.
W
„procesie stabilizacji i stowarzyszenia”, odnoszącym się głównie do współpracy regionalnej i stosunków
dobrosąsiedzkich.
Co jest negocjowane?
arunki i termin przyjęcia, wdrożenia i egzekwowania przez kandydata wszystkich obowiązujących
W
przepisów UE ( „acquis” ).
asady te są podzielone na różne obszary polityki, takie jak transport, energia, środowisko itp., z których
Z
każdy jest negocjowany osobno.
Inne omawiane kwestie:
● u stalenia finansowe – np. kwotę, jaką nowy członek prawdopodobnie wpłaci do budżetu UE i
otrzyma z niego (w formie transferów)
● r ozwiązania przejściowe – czasami pewne zasady wprowadza się stopniowo, aby dać nowemu lub
istniejącemu członkowi czas na dostosowanie się.
Nadzór sprawowany przez instytucje UE
rzez cały czas negocjacji Komisja monitoruje postępy kandydata w stosowaniu prawodawstwa UE i
P
wypełnianiu innych zobowiązań, w tym wszelkich wymogów dotyczących wskaźników referencyjnych.
aje to kandydatowi dodatkowe wytyczne w zakresie podejmowania obowiązków wynikających z
D
członkostwa, a także daje obecnym członkom pewność, że kandydat spełnia warunki przystąpienia.
omisja na bieżąco informuje Radę UE i Parlament Europejski o całym procesie za pomocą regularnych
K
sprawozdań i komunikatów oraz wyjaśnienia dotyczące warunków dalszego postępu.
Kroki w kierunku dołączenia
Proces przystąpienia do UE (akcesji) zasadniczo składa się z 3 etapów :
1. K
iedy dany kraj jest gotowy, staje się oficjalnym kandydatem do członkostwa – nie musi to jednak
oznaczać, że rozpoczęły się formalne negocjacje.
2. K
andydat przechodzi do formalnych negocjacji w sprawie członkostwa , procesu obejmującego
przyjęcie ustalonego prawa UE, przygotowania do jego prawidłowego stosowania i
egzekwowania oraz wdrożenie reform sądowniczych, administracyjnych, gospodarczych i innych
niezbędnych, aby kraj mógł spełnić wymogi warunki przystąpienia, zwane kryteriami
przystąpienia .
3. K
iedy negocjacje i towarzyszące im reformy zostaną zakończone w sposób zadowalający obie
strony, kraj będzie mógł przystąpić do UE.
Negocjacje członkowskie – szczegółowo
egocjacje w sprawie członkostwa nie mogą się rozpocząć, dopóki wszystkie rządy UE nie uzgodnią, w
N
formie jednomyślnej decyzji Rady UE , ram lub mandatu negocjacji z krajem kandydującym.
egocjacje toczą się pomiędzy ministrami i ambasadorami rządów UE a krajem kandydującym w ramach
N
tzw. konferencji międzyrządowej.
Negocjacje w ramach każdego rozdziału opierają się na następujących elementach:
1. S
creening – Komisja wraz z krajem kandydującym przeprowadza szczegółowe badanie każdego
obszaru polityki (rozdziału), aby określić, jak dobrze dany kraj jest przygotowany. Ustalenia
według rozdziałów Komisja przedstawia państwom członkowskim w formie sprawozdania z
przeglądu. Konkluzja tego sprawozdania stanowi zalecenie Komisji, aby albo bezpośrednio
rozpocząć negocjacje, albo wymagać najpierw spełnienia określonych warunków – punktów
odniesienia otwierających .
2. S
tanowiska negocjacyjne – przed rozpoczęciem negocjacji kraj kandydujący musi przedstawić
swoje stanowisko, a UE musi przyjąć wspólne stanowisko. W przypadku większości rozdziałów
UE ustali w tym stanowisku kryteria końcowe, które kraj kandydujący musi spełnić, zanim będzie
można zamknąć negocjacje w danej dziedzinie polityki. W odniesieniu do rozdziałów23i24
Komisja proponuje, aby w przyszłości rozdziały te były otwierane na podstawie planów działania,
przy czym przed ustaleniem końcowych poziomów referencyjnych należało osiągnąć tymczasowe
poziomy odniesienia na podstawie ich wdrożenia.
empo negocjacji zależy następnie od szybkości reform i dostosowania się do prawa UE w każdym kraju.
T
Czas trwania negocjacji może być różny – rozpoczęcie w tym samym czasie co inny kraj nie gwarantuje
ich zakończenia w tym samym czasie.
Zakończenie negocjacji
1. Z
amykanie rozdziałów
Żadne negocjacje dotyczące żadnego pojedynczego rozdziału nie zostaną zakończone, dopóki
każdy rząd UE nie będzie zadowolony z postępów kandydata w tej dziedzinie polityki, zgodnie z
analizą Komisji.
Cały proces negocjacji kończy się ostatecznie dopiero po zamknięciu każdego rozdziału.
2. T
raktat akcesyjny
Jest to dokument cementujący członkostwo kraju w UE. Zawiera szczegółowe warunki
członkostwa, wszelkie ustalenia i terminy przejściowe, a także szczegóły ustaleń finansowych i
ewentualnych klauzul ochronnych.
Nie jest ono ostateczne i wiążące, dopóki:
○ zyskuje poparcie Rady UE, Komisji i Parlamentu Europejskiego
○ jest podpisywany przez kraj kandydujący i przedstawicieli wszystkich istniejących
krajów UE
○ z ostaje ratyfikowany przez kraj kandydujący i każdy kraj UE, zgodnie z ich przepisami
konstytucyjnymi (głosowanie w parlamencie, referendum itp.).
3. K
raj przystępujący
Jednakże po podpisaniu traktatu kraj kandydujący staje się krajem przystępującym . Oznacza to,
że oczekuje się, że stanie się pełnoprawnym członkiem UE w terminie określonym w traktacie,
pod warunkiem, że traktat zostanie ratyfikowany.
W międzyczasie korzysta ze specjalnych rozwiązań , takich jak możliwość komentowania
projektów unijnych wniosków, komunikatów, zaleceń lub inicjatyw oraz „status aktywnego
obserwatora” w organach i agencjach UE (ma prawo zabierać głos, ale nie może głosować).
Specjalny proces dla Bałkanów Zachodnich
tosunki UE z krajami Bałkanów Zachodnich odbywają się w specjalnych ramach znanych jako proces
S
stabilizacji i stowarzyszenia. Ma 3 cele:
● stabilizację polityczną krajów i zachęcanie ich do szybkiego przejścia do gospodarki rynkowej
● promowaniewspółpracy regionalnej
● ewentualne członkostwo w UE
rajowi zostaje zaproponowana perspektywa członkostwa (staje się potencjalnym kandydatem ). Oznacza
K
to, że powinien otrzymać status oficjalnego kandydata, gdy będzie gotowy.
roces ten pomaga zainteresowanym krajom budować ich zdolność do przyjmowania i wdrażania prawa
P
UE, a także standardów europejskich i międzynarodowych. Opiera się na coraz bliższym partnerstwie, w
ramach którego UE oferuje połączenie:
● koncesje handlowe (bezcłowy dostęp do rynków UE)
● pomoc gospodarczą i finansową
● pomoc w odbudowie, rozwoju i stabilizacji
● s tabilizacja i stowarzyszenieumowy – dalekosiężnystosunek umowny z UE, obejmujący
wzajemne prawa i obowiązki.
ażdy kraj krok po kroku zmierza w stronę członkostwa w UE, wypełniając swoje zobowiązania w
K
procesie stabilizacji i stowarzyszenia. Komisja ocenia postęp w rocznych sprawozdaniach z postępu prac
publikowanych każdej jesieni.
Wyłączne kompetencje UE
Unia ma wyłączne kompetencje w następujących dziedzinach:
a) unia celna;
b) ustanawianie reguł konkurencji niezbędnych do funkcjonowania rynku wewnętrznego;
c) polityka pieniężna w odniesieniu do Państw Członkowskich, których walutą jest euro;
d) zachowanie morskich zasobów biologicznych w ramach wspólnej polityki rybołówstwa;
e) wspólna polityka handlowa.
nia ma także wyłączną kompetencję do zawierania umów międzynarodowych, jeżeli ich zawarcie
U
zostało przewidziane w akcie ustawodawczym Unii lub jest niezbędne do umożliwienia Unii
wykonywania jej wewnętrznych kompetencji lub w zakresie, w jakim ich zawarcie może wpływać na
wspólne zasady lub zmieniać ich zakres.
Kompetencje UE dzielone z Państwami Członkowskimi
nia dzieli kompetencje z Państwami Członkowskimi, jeżeli Traktaty przyznają jej kompetencje, które
U
nie dotyczą dziedzin określonych w artykułach 3 i 6.
ompetencje dzielone między Unią a Państwami Członkowskimi stosują się do następujących głównych
K
dziedzin:
a) rynek wewnętrzny;
b) polityka społeczna w odniesieniu do aspektów określonych w niniejszym Traktacie;
c) spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna;
d) rolnictwo i rybołówstwo, z wyłączeniem zachowania morskich zasobów biologicznych;
e) środowisko;
f) ochrona konsumentów;
g) transport;
h) sieci transeuropejskie;
i) energia;
j) przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości;
k ) wspólne problemy bezpieczeństwa w zakresie zdrowia publicznego w odniesieniu do aspektów
określonych w niniejszym Traktacie.
dziedzinach badań, rozwoju technologicznego i przestrzeni kosmicznej Unia ma kompetencje do
W
prowadzenia działań, w szczególności do określania i realizacji programów, jednakże wykonywanie tych
kompetencji nie może doprowadzić do uniemożliwienia Państwom Członkowskim wykonywania ich
kompetencji.
dziedzinach współpracy na rzecz rozwoju i pomocy humanitarnej Unia ma kompetencje do
W
prowadzenia działań i wspólnej polityki, jednakże wykonywanie tych kompetencji nie może doprowadzić
do uniemożliwienia Państwom Członkowskim wykonywania ich kompetencji.
Wspieranie, koordynowanie lub uzupełnianie działań Państw Członkowskich przez Unię
nia ma kompetencje do prowadzenia działań mających na celu wspieranie, koordynowanie lub
U
uzupełnianie działań Państw Członkowskich. Do dziedzin takich działań o wymiarze europejskim należą:
a) ochrona i poprawa zdrowia ludzkiego;
b) przemysł;
c) kultura;
d) turystyka;
e) edukacja, kształcenie zawodowe, młodzież i sport;
f) ochrona ludności;
g) współpraca administracyjna.
zasada pomocniczności
ramach kompetencji niewyłącznych Unii zapisana w Traktacie o Unii Europejskiej zasada
W
pomocniczości określa okoliczności, w jakich Unia ma pierwszeństwo działania w stosunku do państw
członkowskich.
Zasada proporcjonalności
asada proporcjonalności została określona w Traktacie o Unii Europejskiej. Oznacza ona, że działania
Z
podejmowane przez instytucje unijne muszą następować w określonych granicach:
• muszą być odpowiednie, by doprowadzić do zamierzonego celu,
• muszą być konieczne, by doprowadzić do zamierzonego celu,
• nie mogą nakładać na osoby fizyczne nadmiernego obciążenia w stosunku do zamierzonego celu.
ZASADA PIERWSZEŃSTWA PRAWA UE (PERSPEKTYWA UNIJNA I KRAJOWA)
z asada pierwszeństwa (prymatu) - oznacza pierwszeństwo stosowania prawa UE przed prawem krajowym
państw członkowskich. Zasada pierwszeństwa nie posiada i nigdy nie posiadała wyraźnej podstawy
traktatowej. Zasada ta ma charakter orzeczniczy i wyprowadzana jest pośrednio z przepisów TUE i
TFUE, w tym zwłaszcza z art. 4 ust. 3 TUE.
ASADA SKUTKU BEZPOŚREDNIEGO PRAWA UE (PRZESŁANKI SKUTKU
Z
BEZPOŚREDNIEGO ORAZ WYMIAR WERTYKALNY I HORYZONTALNY W ODNIESIENIU
DO: TRAKTATÓW, ROZPORZĄDZEŃ, DYREKTYW I DECYZJI)
ezpośredni skutek prawa unijnego jest zasadą sformułowaną przez Trybunał Sprawiedliwości Unii
B
Europejskiej. Zasada bezpośredniego skutku stanowi, obok zasady pierwszeństwa, zasady wykładni
prounijnej oraz zasady odpowiedzialności odszkodowawczej państw członkowskich za naruszenie prawa
unijnego, instrument służący zapewnieniu efektywności prawa unijnego w krajowym porządku prawnym.
ezpośredni skutek ma dwa aspekty: wertykalny i horyzontalny.
B Bezpośredni
skutek wertykalnyma znaczenie dla stosunków międzyjednostkami a państwem. Oznacza to, że jednostki
mogą powoływać się na zapisy prawa UE w stosunku do państwa.
ezpośredni skutek horyzontalnyma znaczenie dlastosunków między jednostkami. Oznacza to, że
B
jednostka może przywołać zapisy prawa UE w sporze z inną jednostką.
zależności od rodzaju aktu Trybunał przyjął bądź pełny bezpośredni skutek (tzn. bezpośredni skutek
W
horyzontalny i wertykalny), bądź częściowy bezpośredni skutek (tylko skutek wertykalny).
asada bezpośredniego skutku dotyczy także aktów prawa wtórnego, tj. aktów, takich jak rozporządzenia,
Z
dyrektywy i decyzje, przyjmowanych przez instytucje UE na podstawie zasad i celów określonych w
traktatach. Jednak zakres bezpośredniego skutku zależy od rodzaju aktu.
J ak określono w Artykule 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, rozporządzenia mają
bezpośrednie zastosowanie w państwach członkowskich, dlatego mają bezpośredni skutek. Jednak zgodnie
z zasadami ogólnymi, ma to zastosowanie jedynie pod warunkiem, że przepisy te są wystarczająco jasne,
precyzyjne i istotne dla sytuacji poszczególnych stron sporu.
yrektywy są aktami adresowanym do państw członkowskich i muszą zostać przez nie poddane
D
transpozycji do prawa krajowego. Jednak Trybunał uznaje, że w niektórych przypadkach ma zastosowanie
zasada bezpośredniego skutku w celu ochrony praw jednostek. Trybunał uznał w wyroku w sprawie Van
Duyn przeciwko Home Ofice, że dyrektywa ma bezpośredni skutek, jeśli jej przepisy są bezwarunkowe
oraz wystarczająco jasne i precyzyjne, oraz w momencie, gdy państwo członkowskie nie transponowało
dyrektywy w wyznaczonym terminie. Niemniej jednak skutek bezpośredni może mieć tylko charakter
wertykalny – państwa członkowskie zobligowane są do wdrażania dyrektyw, lecz dyrektywy te nie mogą
być powołane przez państwo członkowskie wobec jednostki (zob. wyrok w sprawie Ratti).
ecyzje mogą mieć bezpośredni skutek, jeśli adresowane są do państwa członkowskiego. Trybunał
D
Sprawiedliwości uznaje tylko bezpośredni skutek wertykalny (wyrok w sprawie Hansa Fleisch przeciw
Landrat des Kreises Schleswig-Flensburg).
mowy międzynarodowe. W wyroku w sprawie Demirel przeciwko Stadt Schwäbisch Gmünd Trybunał
U
uznał bezpośredni skutek niektórych umów zgodnie z kryteriami określonymi w wyroku w sprawie Van
Gend en Loos.
Opinie i zalecenia nie są prawnie wiążące. Wobec tego nie mają bezpośredniego skutku.
SKUTEK POŚREDNI PRAWA UE
ykładnia prounijna, tj. interpretacja prawa krajowego w świetle brzmienia oraz celu dyrektywy, po to, by
w
osiągnąć rezultat, o którym mowa w art. 288, stanowi obowiązek dla sądów krajowych i organów
administracji.
Efektywność dyrektywy przy zastosowaniu wykładni prounijnej jest zapewniana pośrednio, za pomocą
norm krajowych, a nie bezpośrednio skutecznych norm dyrektyw. Wykładnia prounijna nie może
prowadzić do substytucji norm krajowych i unijnych przez krajowy organ sądowy.
I nterpretacja prawa krajowego tak dalece jak jest to możliwe z kompetencji dyskrecjonalnych sądów
krajowych.
Zasada skutku pośredniego dotyczy interpretacji wszystkich aktów prawa krajowego, niezależnie od
czasu wejścia w życie, czy związku z implementacją dyrektywy.
J eżeli nie istnieją normy prawa krajowego z zakresu regulowanego przez dyrektywę, wtedy interpretacja
prounijna będzie utrudniona (lub niemożliwa) ze względu na nieistnienie norm, które można byłoby
poddać takiej wykładni.
Obowiązek interpretacyjny nie może naruszać ogólnych zasad prawa takich jak np.: zasada
nieretroaktywności, pewności prawa.
Równowaga instytucjonalna
asada równowagi instytucjonalnej wUEwymaga,abykażdazinstytucjiunijnychdziałaławzgodziez
Z
kompetencjami powierzonymi jej w Traktatach i w zgodzie z podziałem kompetencji.
asada wywodzi się z orzeczenia TrybunałuSprawiedliwościz1958r.(orzeczeniewsprawieMeroni)i
Z
zabrania ingerencji jednej instytucji w kompetencje innej. Gwarantem przestrzegania tej zasady jest
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
dnosisiętodorelacjimiędzytrzemagłównymiinstytucjamiUE:ParlamentemEuropejskim,RadąUnii
O
Europejskiej i Komisją Europejską. Przez lata, wraz z przyjmowaniem nowych traktatów, dynamika
stosunków między tymi podmiotami znacząco ewoluowała. Szczególnie rozszerzono kompetencje
ParlamentuEuropejskiego,przyznającmuprawodowspółdecydowaniarazemzRadą(zgodniezezwykłą
procedurą ustawodawczą) w większości obszarów polityki UE. Parlamentuzyskałteżwięcejuprawnień
budżetowych.
Cele
Cele Unii Europejskiej w obrębie jej terytorium to:
● wspieranie pokoju, wartości UE i dobrobytu obywateli UE
● z apewnianie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości na obszarze pozbawionym granic
wewnętrznych i jednoczesne podejmowanie odpowiednich działań na granicach zewnętrznych w
celu uregulowania kwestii azylu i imigracji oraz zapobiegania i zwalczania przestępczości
● ustanowienie rynku wewnętrznego
● o siągnięcie zrównoważonego rozwoju opartego na trwałym wzroście gospodarczym i stabilności
cen oraz wspieranie wysoce konkurencyjnej gospodarki rynkowej umożliwiającej pełne
zatrudnienie i postęp społeczny
● ochrona i poprawa jakości środowiska
● wspieranie postępu naukowo-technicznego
● zwalczanie wykluczenia społecznego i dyskryminacji
● p ropagowanie sprawiedliwości społecznej i ochrony socjalnej, równości kobiet i mężczyzn oraz
ochrony praw dziecka
● z większanie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz solidarności między krajami
UE
● ochrona bogatej różnorodności kulturowej i językowej UE
● ustanowienie unii gospodarczej i walutowej, której walutą jest euro.
Cele UE w skali światowej to:
● ochrona i promowanie swoich wartości i interesów
● działania na rzecz pokoju i bezpieczeństwa oraz zrównoważonego rozwoju na świecie
● p ropagowanie solidarności i wzajemnego szacunku między narodami, wolnego i uczciwego
handlu, walka z ubóstwem i ochrona praw człowieka
● ścisłe przestrzeganie prawa międzynarodowego.
Cele UE zostały zapisane w art. 3 traktatu z Lizbony.
Wartości
Unia Europejska opiera się na poniżej wymienionych wartościach.
odność człowieka
G
Godnośćczłowiekajestnienaruszalna.Musibyćszanowanaichroniona.Nagodnościczłowiekaopierają
się prawa podstawowe.
olność
W
Swoboda poruszania się daje obywatelom prawo do swobodnego przemieszczania się po Europie i
przebywania na terytoriumUnii.Swobodyjednostki,takiejakposzanowanieżyciaprywatnego,wolność
myśli, wyznania, zgromadzeń i wypowiedzi oraz swobodny dostęp doinformacjisąchronionenamocy
Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.
emokracja
D
Podstawą funkcjonowania UE jest demokracja przedstawicielska. Każdy obywatel Unii automatycznie
korzysta z praw politycznych. Każdy pełnoletni obywatel UE ma prawo kandydować i głosować w
wyborach do Parlamentu Europejskiego. Obywatele UE mają prawo do kandydowania i głosowania w
kraju pobytu lub w kraju, z którego pochodzą.
ówność
R
Wszyscy obywatele UE są równi wobec prawa. Zasada równości kobiet i mężczyzn leży u podstaw
wszystkichpolitykeuropejskichorazprocesuintegracjieuropejskiej.Maonazastosowaniewewszystkich
dziedzinach. Zasada równego wynagrodzenia za pracę o równej wartości została zapisana w traktacie
rzymskim z 1957 r.
raworządność
P
UniaEuropejskaopierasięnazasadziepraworządności.Oznaczato,żepodstawąwszystkichjejdziałańsą
traktaty, przyjęte dobrowolnie i demokratycznie przez kraje UE. Prawa i sprawiedliwości strzeże
niezależne sądownictwo. Kraje UE uznały ostateczną właściwość Trybunału Sprawiedliwości, którego
wyroki muszą być przestrzegane przez wszystkich.
rawa człowieka
P
Prawa człowieka są chronione na mocy Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. Obejmują one
prawo, zgodnie z którym nikt nie może byćdyskryminowanyzewzględunapłeć,rasęlubpochodzenie
etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną, a także prawo do
ochrony danych osobowych i prawo do dostępu do wymiaru sprawiedliwości.
artości UE zostały zapisane w art. 2 traktatu z Lizbony oraz w Karcie praw podstawowych Unii
W
Europejskiej.
2012 r. UE dostała Pokojową Nagrodę Nobla za działanianarzeczpokoju,pojednania,demokracjii
W
praw człowieka w Europie.
Rada Europejska
Informacje ogólne
● Zadania: Wyznacza ogólny kierunek polityki oraz priorytety Unii Europejskiej.
● C
złonkowie: Szefowie państw i rządów krajów UE, przewodniczący Rady Europejskiej,
przewodniczący Komisji Europejskiej
● Przewodniczący: Charles Michel
● Rok powstania: 1974 (forum nieformalne), 1992 (status formalny), 2009 (oficjalna instytucja UE)
● Siedziba: Bruksela (Belgia)
skład Rady Europejskiej wchodzą przywódcy UE i szefowie państw lub rządów krajów UE, którzy
W
określają kierunki polityki UE. Rada stanowi najwyższy szczebel współpracy politycznej między
państwami członkowskimi UE.
ada Europejska jest jedną zsiedmiuoficjalnychinstytucjiUE.Jejposiedzeniaodbywająsięzazwyczaj
R
raz na kwartał w formie spotkań na szczycie, w których biorą udział przywódcy państw UE i którym
przewodniczy przewodniczący Rady.
Czym zajmuje się Rada Europejska?
● O
kreśla ogólny kierunek i priorytety polityki UE, nie jest jednak uprawniona do przyjmowania
aktów prawnych.
● Z
ajmuje się rozwiązywaniem złożonych i delikatnych kwestii, których nie można rozwiązać na
niższym szczeblu współpracy międzyrządowej.
● K
ształtuje wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa, biorąc pod uwagę strategiczne interesy
Unii, w tym sprawy mające wpływ na kwestie polityczno-obronne.
● Nominuje i mianuje kandydatów na niektóre najwyższe stanowiska w UE, np. w EBC i Komisji.
W każdej sprawie Rada Europejska może:
● w
ezwać Komisję Europejską do przedstawienia wniosku ustawodawczego dotyczącego tej
konkretnej kwestii
● przekazać daną kwestię do Rady UE.
Uprawnienia do obsady stanowisk
Rada Europejska odgrywa ważną rolę w różnych procedurach mianowania najwyższych władz UE:
● wybiera przewodniczącego(-cą) Rady Europejskiej
● przedstawia kandydata(-kę) na stanowisko przewodniczącego Komisji Europejskiej
● m
ianuje wysokiego przedstawiciela (wysoką przedstawicielkę) Unii do spraw zagranicznych i
polityki bezpieczeństwa
● oficjalnie mianuje kolegium komisarzy
● mianuje zarząd Europejskiego Banku Centralnego, w tym prezesa.
Wybór przewodniczącego Rady Europejskiej
ada Europejska wybiera swojego przewodniczącego (stanowisko to powstało w 2009 r. dzięki traktatowi
R
lizbońskiemu). Decyduje przy tym większością kwalifikowaną.
Kadencja przewodniczącego trwa 2,5 roku i może zostać przedłużona tylko raz.
becnym przewodniczącym jest Charles Michel, który objął urząd 1 grudnia 2019 r. 24 marca 2022 r.
O
został wybrany na drugą kadencję. Zaczęła się ona 1 czerwca 2022 r.
Charles Michel, przewodniczący Rady Europejskiej
Przedstawianie kandydata na przewodniczącego Komisji Europejskiej
względniając wyniki wyborów do Parlamentu Europejskiego, Rada Europejska przedstawia kandydata
U
na stanowisko przewodniczącego Komisji Europejskiej.
arlament Europejski zatwierdza proponowaną kandydaturę większością głosów. Jeśli kandydat Rady
P
Europejskiej nie uzyska większościowego poparcia Parlamentu, Rada Europejska przedstawia innego
kandydata. Ma na to miesiąc od głosowania w Parlamencie.
o zatwierdzenia nowej kandydatury Parlament Europejski stosuje tę samą procedurę (większość głosów
D
wszystkich posłów).
Procedura ta jest opisana w art. 17 Traktatu o Unii Europejskiej.
Mianowanie wysokiego przedstawiciela
ada Europejska mianuje wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki
R
bezpieczeństwa (często nazywanego szefem unijnej dyplomacji). Decyzja wymaga większości
kwalifikowanej i zgody przewodniczącego Komisji Europejskiej.
akże większością kwalifikowaną Rada Europejska może postanowić o zakończeniu 5-letniej kadencji
T
wysokiego przedstawiciela.
Procedura ta jest opisana w art. 18 Traktatu o Unii Europejskiej.
Mianowanie Komisji Europejskiej
ada Europejska oficjalnie mianuje całą Komisję Europejską. Najpierw jednak w sprawie składu Komisji
R
– przewodniczącego, wysokiego przedstawiciela i pozostałych komisarzy – głosuje Parlament Europejski,
stosując procedurę zgody (za musi się opowiedzieć większość głosujących).
dy Parlament udzieli zgody, Rada Europejska oficjalnie mianuje Komisję Europejską. Decyduje przy tym
G
większością kwalifikowaną.
Procedura ta jest opisana w art. 17 Traktatu o Unii Europejskiej.
Mianowania w Europejskim Banku Centralnym
ada Europejska mianuje wszystkich 6 członków zarządu Europejskiego Banku Centralnego: prezesa,
R
wiceprezesa i 4 członków.
ecyduje na podstawie zalecenia Rady. Zasięga też opinii Parlamentu Europejskiego i Rady Prezesów
D
EBC (w której skład wchodzi 6 członków zarządu oraz prezesi banków centralnych 19 państw strefy euro).
Następnie podejmuje decyzję większością kwalifikowaną.
Procedura ta jest opisana w art. 283 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
Skład
składRadyEuropejskiejwchodząszefowiepaństwlubrządówwszystkichkrajówUE,przewodniczący
W
Rady Europejskiej i przewodniczący Komisji Europejskiej.
osiedzenia Rady zwołuje przewodniczący,któryrównieżimprzewodniczyiktórywybieranyjestprzez
P
Radę Europejską na okres dwóch i pół roku (kadencjamożezostaćjednokrotnieodnowiona).Dozadań
przewodniczącego należy reprezentowanie Unii na arenie międzynarodowej.
Jak działa Rada Europejska?
azwyczaj posiedzenia Rady odbywają sięczteryrazywroku,jednakwraziepotrzebyprzewodniczący
Z
może zwołać dodatkowe posiedzenia.
iększośćdecyzjiRadaEuropejskapodejmujewdrodzekonsensusu.Wniektórychprzypadkachdecyzje
W
przyjmowane są jednogłośnie lub większością kwalifikowaną. Tylko szefowie państw lub rządów mają
prawo głosu.
ada Europejska wskazuje ogólny kierunek i ogólne priorytety działań politycznych UE oraz ustalajej
R
program polityczny na krótszy i dłuższy okres. Podczas szczytów zazwyczaj przyjmuje konkluzje, w
których określa kwestie problematyczneiproponujedziałania.Nienegocjujeaninieprzyjmujeunijnego
prawa.
Rada Europejska w skrócie
ada Europejska jestjednązsiedmiuinstytucjiUE.Składasięzprzywódcówiprzywódczyń27państw
R
członkowskich, przewodniczącego(-cej) Rady Europejskiej oraz przewodniczącego(-cej) Komisji
Europejskiej. Razem wskazują oni kierunek i priorytety działań politycznych UE na krótszy i dłuższy
okres, a tym samym ustalają jej program polityczny.
wyczajowo odbywa się to poprzez przyjmowanie konkluzji na każdym ze szczytów. W konkluzjach
Z
wskazanezostająkwestieproblematyczne,którymiUEpowinnasięzająć,inakreślonedziałanialubcele,
którenależyzrealizować.RadaEuropejskamożetakżewyznaczyćterminnawypracowanieporozumienia
w konkretnej sprawie lub na przedłożenie projektu ustawodawczego.
Rada Europejska nie negocjuje ani nie przyjmuje prawa.
Szczyty Rady Europejskiej
Przebieg
zczyty prowadzi przewodniczący Rady Europejskiej, który może zwołać posiedzenie formalne,
S
nieformalne i nadzwyczajne.
apoczątkukażdegoszczytuzaproszonynaniegoprzewodniczącyParlamentuEuropejskiegoprzedstawia
N
stanowisko swojej instytucji.
pracach Rady Europejskiej uczestniczy też wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i
W
politykibezpieczeństwa,jednakniejestonjejczłonkiem.Doudziałuwdyskusjachnatematygospodarcze
i finansowe może zostać zaproszony również prezes Europejskiego Banku Centralnego.
Gośćmi szczytów mogą być też sekretarz generalny NATO czy sekretarz generalny ONZ
Formalne szczyty
myśl unijnego traktatu unijni przywódcy spotykają się co najmniej cztery razy w roku – zwykle w
W
marcu, czerwcu, październiku i grudniu.
osiedzenia te, zwane „szczytami UE”, odbywają się w Brukseli, w budynku „Europa”. Na ogół są
P
dwudniowe: mają miejsce w czwartek i piątek.
Za kulisami szczytów Rady Europejskiej
Szczyty nieformalne
złonkowieRadyEuropejskiejmogątakżespotykaćsięnieformalnie,abywymieniaćpoglądywpilnych
C
sprawach bez podejmowania formalnych decyzji.
ieformalne szczyty mogą odbywać się w Brukseli lub w innych miejscach, na przykład w państwie
N
sprawującym rotacyjną prezydencję w Radzie UE.
Szczyty nadzwyczajne
dywyjątkoweokolicznościwymagająodprzywódcówpilnychdecyzji,przewodniczącymożezwołać–
G
pozazwyczajowymiczteremaspotkaniamiwroku–nadzwyczajnyszczytRadyEuropejskiejwBrukseli.
Na takim szczycie mogą zapadać formalne decyzje.
Ciągłość między posiedzeniami
zczyty Rady Europejskiej są najbardziej widoczną częścią jej pracy, jednak instytucjatapracujetakże
S
podczas dzielących je miesięcy.
rzewodniczącyprowadziścisłekonsultacjez27szefamipaństwirządów,abyśledzićrealizacjędecyzjii
P
przygotowywać kolejne szczyty.
tym celu przewodniczący regularnie spotyka się z pozostałymi członkami Rady Europejskiej w
W
Brukseli, w stolicach państw członkowskich oraz zdalnie.
rzewodniczącyczęstorozmawiateżzprzywódcamipaństwtrzecich.Kontaktytesłużąprzygotowywaniu
P
dyskusji, które maja się odbyć na forum Rady Europejskiej lub na szczytach międzynarodowych UE,i
śledzeniu ich efektów.
Proces decyzyjny
ada Europejska zazwyczaj podejmuje decyzje w drodze konsensusu (tzn. przy braku sprzeciwu
R
któregokolwiek z członków). W ten sposób zwykle przyjmuje też konkluzje.
J ednak w niektórych szczególnych przypadkach przewidzianych w unijnych traktatach (np. przyjęcie
aktów prawnych) Rada Europejska podejmuje decyzje w drodze głosowania.
łosowanienadkonkretnympunktemporządkuobradmożezostaćzainicjowaneprzezprzewodniczącego.
G
Może się też odbyć z inicjatywy dowolnego innego członka, o ile poprze go większość.
Istnieją trzy metody głosowania:
● jednomyślność
● większość kwalifikowana
● większość zwykła.
J ednomyślność wymagana jest na przykład wtedy, gdy Rada Europejska decyduje o liczbie członków
KomisjiEuropejskiej.JeśliRadaEuropejskastanowijednomyślnie,wstrzymaniesięodgłosuniestanowi
przeszkody w podjęciu decyzji.
adaEuropejskadecydujewiększościąkwalifikowanąnaprzykładwtedy,gdyustalaskładyRadylubgdy
R
proponuje Parlamentowi Europejskiemu kandydata lub kandydatkę na stanowisko przewodniczącego
Komisji.
ada Europejska stanowi zwykłą większością podczas podejmowania decyzji proceduralnych na mocy
R
swojego regulaminu.
ecyzjepodejmowanewgłosowaniuwymagająkworum(tzn.obecnościdwóchtrzecichliczbyczłonków).
D
Każdy z członków może działać w imieniu nie więcej niż jednego innego członka.
Ani przewodniczący Rady Europejskiej, ani przewodniczący Komisji nie biorą udziału w głosowaniu.
omiędzy szczytami Rada Europejska może na wniosek przewodniczącego podejmować decyzje w
P
sprawach pilnych w głosowaniu pisemnym, o ile zgodzą się na to wszyscy członkowie.
Program strategiczny UE
o pięć lat Rada Europejska przyjmuje program strategiczny. Zawiera on priorytety długoterminowych
C
prac i działań UE i sposoby ich realizacji.
rogramstrategicznyjestpierwszymetapemprocesu,któryjestnastępniekontynuowanyprzezinstytucje
P
UE i państwa członkowskie. Etap ten zbiega się z wyborami do Parlamentu Europejskiego i przypada
przed mianowaniem kolejnej Komisji Europejskiej.
Program strategiczny na lata 2019–2024
2 0 czerwca 2019 r. na szczycie w Brukseli Rada Europejska uzgodniła program strategiczny na lata
2019–2024. Koncentruje się on na czterech głównych priorytetach:
● ochrona obywateli i swobód
● rozwijanie silnej i prężnej bazy gospodarczej
● budowanie neutralnej klimatycznie, ekologicznej, sprawiedliwej i socjalnej Europy
● promowanie europejskich interesów i wartości w świecie.
Program strategiczny na lata 2024–2029
rzywódcy UE dyskutują obecnie nad priorytetami programu strategicznego 2024–2029 oraz nad
P
kwestiami związanymi z polityką, finansami i procesem decyzyjnym.
Oczekuje się, że program zostanie przyjęty w czerwcu 2024 r.
Agenda przywódców
ównocześnie z programem strategicznym przewodniczący Rady Europejskiej przedstawia też
R
krótkoterminowe programy prac mające być wsparciem dla szerzej nakreślonych celów programu
strategicznego.Orientacyjnaagendaprzywódcówwskazujetematy,którebędąprzedmiotemnajbliższych
szczytów Rady Europejskiej i szczytów międzynarodowych.
Wytyczne polityczne
Europejski semestr
adaEuropejskaodgrywaformalnąrolęwdorocznymeuropejskimsemestrze.Tounijnycyklkoordynacji
R
polityki gospodarczej i fiskalnej.
orokunaszczyciewmarcuRadaEuropejska–opierającsięnarocznejanaliziewzrostugospodarczego
C
oraz na analizach i konkluzjach Rady UE – przedstawiawskazówkipolityczne.Naszczyciewczerwcu
zatwierdza ostateczną wersję zaleceń dla poszczególnych państw członkowskich, wskazując każdemu z
nich priorytety na kolejnych 12–18 miesięcy.
Wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość
myśl art. 68 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Rada Europejska ma za zadanie określać
W
wytyczne strategiczne w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości.
o raz pierwszy takie wytyczne przyjęła w czerwcu 2014 r. Zostały one opracowane zgodnie z
P
priorytetami programu strategicznego i dotyczą takich spraw jak kontrole graniczne, politykaazylowai
migracyjna oraz współpraca policyjna i sądowa.
Rola przewodniczącego
becnym przewodniczącym Rady Europejskiej jest CharlesMichel.Urządobjął1grudnia2019r.,a24
O
marca 2022 r. został wybrany na drugą 2,5-letnią kadencję.
Charles Michel, przewodniczący Rady Europejskiej
adania przewodniczącego określa art. 15 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE). Osoba sprawująca tę
Z
funkcję ma przede wszystkim:
● przewodniczyć szczytom Rady Europejskiej i kierować jej pracami
● c zuwać nad przygotowaniami do szczytów Rady Europejskiej oraz nad ciągłością jej działań (we
współpracy z przewodniczącym Komisji oraz na podstawie prac Rady do Spraw Ogólnych)
● przyczyniać się do spójności i konsensusu na forum Rady Europejskiej
● zdawać relację Parlamentowi Europejskiemu po każdym szczycie Rady Europejskiej.
rzewodniczący Rady Europejskiej reprezentuje też Unię na zewnątrz (na szczeblu szefów państw i
P
rządów):
● w
kwestiach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB) – razem z wysokim
przedstawicielem Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa (który pomaga
realizować tę politykę oraz dbać o jej jednolitość, spójność i skuteczność)
● na szczytach międzynarodowych – z reguły razem z przewodniczącym Komisji Europejskiej.
Szczyty międzynarodowe
rzewodniczący Rady Europejskiej reprezentuje UE na 3 głównych rodzajach szczytów
P
międzynarodowych:
Szczyty dwustronne
E spotyka się na nich z partnerami strategicznymi. Szczytysąorganizowaneregularnie,zwyklerazw
U
roku, z państwami takimi jak Japonia, USA, Kanada, Ukraina i Chiny. Odbywają się na przemian w
Brukseli i w danym państwie partnerskim.
Szczyty wielostronne z udziałem grup i organizacji międzynarodowych
ątonp.szczytygrupyG-7,G-20czysesjeZgromadzeniaOgólnegoONZ.UEjestnaniezapraszanajako
S
członek lub kluczowy podmiot międzynarodowy.
Szczyty wielostronne z udziałem organizacji i partnerów regionalnych
E organizuje szczyty z takimi organizacjami jak Unia Afrykańska czy Wspólnota Państw Ameryki
U
Łacińskiej i Karaibów, czy też z partnerami regionalnymi, np. z państwami Bałkanów Zachodnich.
Mianowanie
rzewodniczący Rady Europejskiej jest wybierany przez Radę Europejską kwalifikowaną większością
P
głosów.
andat trwa 2,5 roku i może zostać przedłużony o jedną kadencję. Zwyczajowo procedurę wyboru
M
koordynuje państwo sprawujące rotacyjną prezydencję. Premier lub prezydent tego państwa – jako
przedstawiciel prezydencji – prowadzi też część szczytu Rady Europejskiej poświęconą wyborowi
przewodniczącego.
Podczas swojej kadencji przewodniczący nie może sprawować żadnego urzędu krajowego.
Personel
Radę Europejską i jej przewodniczącego wspomaga Sekretariat Generalny Rady UE.
rzewodniczący ma też własne ścisłe grono współpracowników, tzw. gabinet. Biura jego i
P
współpracowników mieszczą się w budynku „Europa” w Brukseli.
Kto wcześniej przewodniczył Radzie Europejskiej?
Funkcję stałego przewodniczącego Rady Europejskiej wprowadził traktat z Lizbony w 2009 r.
cześniej stanowisko to było nieformalne, ponieważ sama Rada Europejska też miała taki charakter.
W
Przewodniczył jej premier lub prezydent państwa członkowskiego, które sprawowało rotacyjną
prezydencję w Radzie UE.
Życiorys Charles’a Michela
Przewodniczący Rady Europejskiej
harles Michel urodził się w belgijskim Namur w 1975 r., gdy Unia Europejska składała się tylko z
C
dziewięciu państw członkowskich. Dorastał, słuchając opowieści rodziców i dziadków, którzy
doświadczyli nieszczęść drugiej wojny światowej, i rozumiał, jak cenne są pokój i pojednanie. Dzisiaj
mówi: „Nigdy nie brałem ich za pewnik”.
harles Michel studiował prawo na Université Libre de Bruxelles (ULB). W1998r.miałokazjęwziąć
C
udziałwprogramieErasmus.WybrałHolandię,izakochałsięwAmsterdamie.„PojechałemjakoBelg,a
wróciłem jako zdeklarowany Europejczyk” – mówi. Nawiązał tam przyjaźnie z ludźmi z różnych
zakątków kontynentu i zrozumiał, że Europa to przede wszystkim wartości: życie razem w pokoju,
słuchanieinnychiszacunekwobecnich–bezwzględunakolorskóry,rasęczypochodzenie.Postudiach
został prawnikiem w Brukseli.PrawodlaCharles’aMichelaoznaczałozawszeludzi:ochronęichprawi
wolności.
onieważ od najmłodszych lat pasjonował się polityką, krótko po studiach postanowił kandydować w
P
wyborach.W1999r.zostałposłemdoParlamentuFederalnego,rokpóźniejwalońskimministremspraw
wewnętrznych i służby cywilnej, a w 2007 r. – federalnym ministrem współpracy na rzecz rozwoju.
OdgrywałważnąrolęwswojejpartiipolitycznejMR(RuchReformatorski)jakorzecznik(2004–2011),a
ostatecznie jako jej przywódca (2011–2014).
tymokresie,między2006a2014r.,byłtakżeburmistrzemWavre–małegomiastawpobliżuBrukseli,
W
gdzie mieszka do dziś ze swoją partnerką Amélie i z dziećmi.
„ Dlamniewpolitycezawszechodziłooludzi.Bycieburmistrzemnauczyłomnietwardostąpaćpoziemi.
I mieć jasne priorytety” – mówi.
adwiecórkiisyna.„Jestemszczęściarzem”–przyznaje.„Dużosięodnichuczę.Bezwzględunato,jak
M
jestem zajęty, zawsze znajduję dla nich czas”.
owyborachfederalnychwczerwcu2014r.CharlesMichelzaangażowałsięwnegocjacjekoalicyjne.W
P
październiku 2014 r. został premierem Królestwa Belgii. Najtrudniejszy momentprzyszedłpółtoraroku
później,gdy22marca2016r.doszłododwóchkrwawychzamachówterrorystycznychnalotniskuistacji
metrawBrukseli.„Tegodniazrozumiałem,coznaczysłużyćswojemukrajowi.Należyprzedewszystkim
chronić ludzi” – mówi.
2 lipca 2019 r. przywódcy UE wybrali Charles’a Michela na stanowisko przewodniczącego Rady
Europejskiej. Urząd objął 1 grudnia 2019 r.
Byli przewodniczący Rady Europejskiej
Donald Tusk (2014–2019)
Donald Tusk był przewodniczącym Rady Europejskiej od 1 grudnia 2014 r. do 30 listopada 2019 r.
To drugi stały przewodniczący Rady Europejskiej.
Donald Tusk i Herman Van Rompuy podczas uroczystości przejęcia funkcji 1 grudnia 2014
Herman Van Rompuy (2009–2014)
ermanVanRompuybyłprzewodniczącymRadyEuropejskiejod1grudnia2009r.do30listopada2014
H
r.
To pierwszy stały przewodniczący Rady Europejskiej.
Rada Unii Europejskiej
Co robi Rada UE?
1. Negocjuje i przyjmuje prawo UE
Rada UE jest ważnym organem decyzyjnym UE.
egocjujeiprzyjmujeaktyustawodawcze–zwyklewrazzParlamentemEuropejskim,wdrodzezwykłej
N
proceduryustawodawczej,nazywanejteżwspółdecyzją.Procedurętęstosujesięwdziedzinach,wktórych
UE ma kompetencje wyłączne lubdzielikompetencjezpaństwamiczłonkowskimi.Radastanowiwtedy
na podstawie wniosków legislacyjnych przedłożonych przez Komisję Europejską.
2. Koordynuje politykę państw członkowskich
Rada odpowiada za koordynowanie polityki państw członkowskich w konkretnych dziedzinach, takich jak:
● p olityka gospodarcza i fiskalna: Rada koordynuje politykę gospodarczą i fiskalną państw
członkowskich, po to by usprawnić zarządzanie gospodarcze w UE. Monitoruje ich politykę
budżetową i ulepsza unijne ramy fiskalne. Zajmuje się też prawnymi i praktycznymi aspektami
waluty euro, rynków finansowych i przepływu kapitału
● e dukacja, kultura, młodzież i sport: Rada przyjmuje ramy polityki UE i plany działania, w których
określa priorytety współpracy państw członkowskich i Komisji
● p olityka zatrudnienia: Rada co roku sporządza wytyczne i zalecenia dla państw członkowskich
oparte na wnioskach Rady Europejskiej co do unijnej sytuacji w dziedzinie zatrudnienia.
3. Tworzy wspólną unijną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa
apodstawiewytycznychRadyEuropejskiejRadaokreślairealizujewspólnąunijnąpolitykęzagraniczną
N
ibezpieczeństwa.Obejmujeonam.in.pomocrozwojowąihumanitarną,obronęihandel.Wrazzwysokim
przedstawicielem Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa dba o jednolitość, spójność i
skuteczność unijnych działań zewnętrznych.
4. Zawiera umowy międzynarodowe
ada udziela KomisjimandatudoprowadzenianegocjacjiwimieniuUEwsprawieumówmiędzyUEa
R
państwamidoniejnienależącymiluborganizacjamimiędzynarodowymi.NazakończenienegocjacjiRada
decyduje – na wniosekKomisji–opodpisaniuizawarciutakiejumowy.Radapodejmujeteżostateczną
decyzjęozawarciuumowy,potymjakzgodyudzieliParlamentEuropejski(wdziedzinachpodlegających
współdecyzji), a wszystkie państwa członkowskie UE umowę ratyfikują.
mowytakiemogądotyczyćszerokichdziedzin(takichjakhandel,współpracaipomocrozwojowa)lub
U
koncentrować się na konkretnych kwestiach (takich jak wyroby włókiennicze, łowiska, cła, transport,
badania naukowe czy technika).
5. Uchwala budżet UE
Rada uchwala budżet UE wraz z Parlamentem Europejskim.
kresembudżetowymjestjedenrokkalendarzowy.Budżetzwyklejestuchwalanywgrudniu,awchodzi
O
w życie 1 stycznia kolejnego roku.
Historia
roku 1958: Powstaje Rada UE
w
Pierwsze posiedzenie Rady Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej pod przewodnictwem ministra spraw
zagranicznych Belgii.
roku 1993: Traktat z Maastricht
w
Traktat z Maastricht ustanawia Unię Europejską i wprowadza nowe wspólne obszary polityki, np. w
zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz wymiaru sprawiedliwości i spraw
wewnętrznych.
roku 2009: Traktat z Lizbony
w
Traktat lizboński zmienia strukturę i sposób działania UE. W Radzie UE rozszerza on zastosowanie
g łosowaniawiększościąkwalifikowaną.NajegomocyRadaEuropejskastajesięoficjalnąinstytucjąUEz
pełnoetatowym przewodniczącym.
Prezydencja w Radzie UE
Rotacyjna prezydencja
o sześć miesięcy kolejne państwo członkowskie przejmuje rotacyjną prezydencję w Radzie.
C
Przewodniczy wtedy posiedzeniom tej instytucji na wszystkich szczeblach i dba o ciągłość prac UE.
Trzy współpracujące prezydencje
aństwa członkowskie, które sprawują prezydencję po sobie, ściśle współpracują w grupach po trzy.
P
System ten został wprowadzony w 2009 r.traktatemlizbońskim.Każdatrójkaustaladługofalowecelei
przygotowuje wspólny program tematów ispraw,którymiRadabędziesięzajmowaćprzez18miesięcy.
Na podstawie tego programu każde z trzech państw opracowuje własny, bardziejszczegółowyprogram
sześciomiesięczny.
Obecna grupa składa się z Hiszpanii, Belgii i Węgier.
Co robi prezydencja i jak pracuje?
Prezydencja belgijska w Radzie UE: 1 stycznia – 30 czerwca 2024
Pod hasłem „Chronić. Wzmacniać. Przygotowywać” Belgia skupi się na sześciu tematach:
● obrona praworządności, demokracji i jedności
● zwiększanie konkurencyjności
● realizacja transformacji ekologiczno-cyfrowej
● wzmacnianie programu społecznego i zdrowotnego UE
● ochrona ludzi i granic
● promowanie globalnego wymiaru Europy.
elgia przejmuje prezydencję w trudnym czasie. To zaszczyt, ale i odpowiedzialność. UniaEuropejska
B
nigdy nie rozwijała się równomiernie. Największy postęp często miał miejsce w najtrudniejszych
chwilach.
remierBelgiiAlexanderDeCroopodczasprezentacjipriorytetówpolitycznychprezydencjibelgijskiej(8
P
grudnia 2023)
elgia obejmuje rotacyjną prezydencję w Radzie po raz trzynasty. Będzie kontynuować prace
B
poprzedniczki: prezydencji hiszpańskiej, a następnie przekaże obowiązki prezydencji węgierskiej.
Każdy kraj po kolei
rezydencjawRadzieUEniejestwyłanianiawwyborach:sprawujejąpokoleikażdepaństwo.Oznacza
P
to,żekażdepaństwoczłonkowskie–dużeczymałe–będziesprawowaćprezydencjęwRadzie.Kadencja
przypada co 13 i pół roku.
Poniżej przedstawiamy priorytety i najważniejsze wydarzenia z czasu ostatnich prezydencji.
Na czym polega prezydencja w Radzie UE?
ystemrotacyjnejprezydencjisięgapoczątkówintegracjieuropejskiej.Cosześćmiesięcyjednozpaństw
S
członkowskich obejmuje prezydencję w Radzie UE i dba o sprawny przebieg unijnego procesu
legislacyjnego.
Rotacja prezydencji
Zadania prezydencji
rezydencja kieruje pracami Rady nad unijnym ustawodawstwem oraz dba o ciągłość działań UE,
P
porządek procedur legislacyjnych i współpracę państw członkowskich. Musi więc być uczciwym i
bezstronnym mediatorem.
Prezydencja ma 2 główne zadania:
Planować i prowadzić posiedzenia Rady i jej organów przygotowawczych
rezydencjaprzewodniczyposiedzeniomRadywposzczególnychskładach(zwyjątkiemRadydoSpraw
P
Zagranicznych) oraz jej organów przygotowawczych: stałych komitetów (takich jak Komitet Stałych
Przedstawicieli – Coreper) oraz grup roboczych i komitetów zajmujących się bardzo szczegółowymi
sprawami.
rezydencja dba, by dyskusje przebiegały prawidłowo i by przestrzegane były regulamin Rady i jej
P
metody pracy.
Organizuje również wiele formalnych i nieformalnych posiedzeń w Brukseli i w swoim państwie.
Reprezentować Radę w stosunkach z innymi instytucjami UE
rezydencja reprezentuje Radę w kontaktach z innymi instytucjami UE, zwłaszcza z Komisją i
P
Parlamentem Europejskim. Stara się wypracować porozumienie w sprawie aktów ustawodawczych
podczas rozmów trójstronnych, nieformalnych negocjacji i posiedzeń komitetu pojednawczego.
Prezydencja ściśle koordynuje prace z:
● przewodniczącym Rady Europejskiej
● wysokim przedstawicielem Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa.
omagaimwpracach,aczasemwykonujepewnezadaniawzastępstwiewysokiegoprzedstawiciela,np.
P
reprezentujeRadędoSprawZagranicznychprzedParlamentemEuropejskimlubprzewodniczyRadziedo
Spraw Zagranicznych podczas rozmów o wspólnej polityce handlowej.
Organy przygotowawcze Rady
adę wspierają Komitet Stałych Przedstawicieli Rządów Państw Członkowskich Unii Europejskiej
R
(Coreper) oraz ponad 150 wysoko wyspecjalizowanych grup roboczych i komitetów, nazywanych
organami przygotowawczymi Rady.
Organy przygotowawcze są dwojakiego rodzaju:
k omitety powstałe na mocy traktatów, decyzji międzyrządowych lub aktów Rady – zwykle są to
organy stałe, często z mianowanym bądź wybranym przewodniczącym
k omitety i grupy robocze utworzone przez Coreper – zajmują się bardzo szczegółowymi
zagadnieniami, a przewodniczy im delegat państwa sprawującego półroczną rotacyjną
prezydencję w Radzie.
Czasem powołuje się też komitety ad hoc do specjalnych zadań. Istnieją do czasu wykonania zadania.
Składy Rady
ada UE jest pojedynczym podmiotem prawnym, ale zbiera się w 10 różnych składach - zależnie od
R
tematu, który ma omawiać.
kłady Rady nie są zhierarchizowane, choć Rada do Spraw Ogólnych pełni specjalną rolę koordynatora i
S
odpowiada za sprawy instytucjonalne, administracyjne i horyzontalne. Szczególne zadania ma także Rada
do Spraw Zagranicznych.
ażdy z 10 składów Rady może przyjąć akt podlegający kompetencjom innej. Dlatego w żadnym z aktów
K
ustawodawczych przyjętych przez Radę nie wspomina się o przyjmującym go składzie.
Posiedzenia Rady
posiedzeniach Rady uczestniczą przedstawiciele każdego z państw członkowskich w randze
W
ministerialnej. Są to więc ministrowie lub sekretarze stanu. Mają oni prawo podejmować zobowiązania w
imieniu swojego rządu i brać udział w głosowaniu. Na posiedzenia Rady są też zapraszani komisarze
odpowiedzialni za omawiane dziedziny. Zapraszani są także przedstawiciele Europejskiego Banku
Centralnego, jeżeli to oni wszczęli procedurę ustawodawczą.
Jak działają składy Rady?
osiedzeniom przewodniczy minister z państwa członkowskiego, które w danym półroczu sprawuje
P
prezydencję w Radzie. Wyjątkiem jest Rada do Spraw Zagranicznych, której zwykle przewodniczy wysoki
przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa.
ada podejmuje decyzje zwykłą większością głosów, kwalifikowaną większością głosów lub jednogłośnie
R
– zależnie od rodzaju decyzji.
Rada może głosować tylko wtedy, gdy obecna jest większość jej członków.
Posiedzenia jawne
dy Rada dyskutuje lub głosuje nad projektem aktu ustawodawczego, poświęcona mu część posiedzenia
G
jest jawna. W porządku posiedzenia część ta jest zatytułowana "Obrady ustawodawcze". Jawne są także
pierwsze obrady nad ważnymi projektami o charakterze nieustawodawczym.
ada regularnie przeprowadza również debaty jawne w ważnych sprawach mających wpływ na interesy
R
Unii i jej obywateli. Oprócz tego jawna jest debata Rady do Spraw Ogólnych nad 18-miesięcznym
programem prac, debata nad priorytetami Rady w innych składach, a także debata nad 5-letnim
programem prac Komisji.
Coreper (część I)
skład Coreperu (część I) wchodzą zastępcy stałych przedstawicieli ze wszystkich państw
W
członkowskich. Posiedzeniom Coreperu (część I) przewodniczy zastępca stałego przedstawiciela z
państwa przewodniczącego Radzie do Spraw Ogólnych.
Rola
Coreper (część I) przygotowuje prace 6 formacji Rady:
● r olnictwo i rybołówstwo (tylko sprawy finansowe lub kwestie techniczne związane z
ustawodawstwem weterynaryjnym, fitosanitarnym czy żywnościowym)
● konkurencyjność
● edukacja, młodzież, kultura i sport
● zatrudnienie, polityka społeczna, zdrowie i ochrona konsumentów
● środowisko
● transport, telekomunikacja i energia.
osiedzenia Coreperu (część I) są przygotowywane przez grupę Mertens. Ta nieformalna grupa pomaga
P
wstępnie ustalić, jakie stanowisko zajmą poszczególne delegacje państw członkowskich podczas
posiedzenia Coreperu.
Czym jest Coreper?
oreper to skrócona nazwa Komitetu Stałych Przedstawicieli Rządów Państw Członkowskich przy Unii
C
Europejskiej. Jego rolę i poszczególne formacje przedstawia art. 240 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu UE.
oreper jest najważniejszym organem przygotowawczym Rady. Wszystkie punkty, które trafiają do
C
porządku obrad Rady (z wyjątkiem niektórych spraw rolnych), muszą najpierw zostać przeanalizowane
przez Coreper, chyba że sama Rada postanowi inaczej.
oreper nie jest organem decyzyjnym UE, a wszelkie porozumienia, które osiągnie, mogą zostać
C
zakwestionowane przez Radę, mającą wyłączne uprawnienia decyzyjne.
Główne zadania
● koordynuje i przygotowuje prace poszczególnych formacji Rady
● dba o spójność unijnych polityk
● wypracowuje porozumienia i kompromisy, które następnie są przedkładane Radzie do przyjęcia.
Skład i formacje
skład Coreperu wchodzą stali przedstawiciele każdego z państw członkowskich, którzy w praktyce są
W
ambasadorami swoich państw przy UE. Reprezentują oni stanowisko swojego rządu.
Obie formacje Coreperu (część I i II) zbierają się co tydzień.
Coreper (część II)
skład Coreperu (część II) wchodzą stali przedstawiciele ze wszystkich państw członkowskich.
W
Posiedzeniom przewodniczy stały przedstawiciel z państwa akurat przewodniczącego Radzie do Spraw
Ogólnych.
Rola
Coreper (część II) przygotowuje prace 4 formacji Rady:
● sprawy gospodarcze i finansowe
● sprawy zagraniczne
● sprawy ogólne
● wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne.
osiedzenia Coreperu (część II) są przygotowywane przez grupę Antici. Ta nieformalna grupa pomaga
P
wstępnie ustalić, jakie stanowisko zajmą poszczególne delegacje państw członkowskich podczas
posiedzenia Coreperu.
Czym jest Coreper?
oreper to skrócona nazwa Komitetu Stałych Przedstawicieli Rządów Państw Członkowskich przy Unii
C
Europejskiej. Jego rolę i poszczególne formacje przedstawia art. 240 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu UE.
oreper jest najważniejszym organem przygotowawczym Rady. Wszystkie punkty, które trafiają do
C
porządku obrad Rady (z wyjątkiem niektórych spraw rolnych), muszą najpierw zostać przeanalizowane
przez Coreper, chyba że sama Rada postanowi inaczej.
oreper nie jest organem decyzyjnym UE, a wszelkie porozumienia, które osiągnie, mogą zostać
C
zakwestionowane przez Radę, mającą wyłączne uprawnienia decyzyjne.
Główne zadania
● koordynuje i przygotowuje prace poszczególnych formacji Rady
● dba o spójność unijnych polityk
● wypracowuje porozumienia i kompromisy, które następnie są przedkładane Radzie do przyjęcia.
Skład i formacje
skład Coreperu wchodzą stali przedstawiciele każdego z państw członkowskich, którzy w praktyce są
W
ambasadorami swoich państw przy UE. Reprezentują oni stanowisko swojego rządu.
Obie formacje Coreperu (część I i II) zbierają się co tydzień.
Rola Rady w umowach międzynarodowych
mowy międzynarodowe mają pomagać UE w realizacji celów politycznych. Mogą dotyczyć szerokich
U
dziedzin (takich jak handel, współpraca rozwój) lub konkretnych spraw (takich jak wyroby włókiennicze,
łowiska, cła, transport, badania naukowe czy technika).
E negocjuje i zawiera umowy międzynarodowe zarówno z państwami spoza UE, jak i z organizacjami
U
międzynarodowymi (np. WTO, ONZ).
Co robi Rada?
ada UE odgrywa ważną rolę w negocjowaniu i zawieraniu umów między UE a państwami spoza UE czy
R
organizacjami międzynarodowymi. Uczestniczy w całej procedurze: udziela Komisji mandatu
negocjacyjnego, podpisuje umowy w imieniu UE i podejmuje ostateczne decyzje o przeniesieniu umowy
do prawa unijnego.
J eżeli umowa dotyczy kwestii, w których UE dzieli kompetencje z państwami członkowskimi, potrzebny
jest też mandat negocjacyjny od przedstawicieli rządów państw członkowskich. Dotyczy to większości
umów z zakresu polityki zagranicznej i szerokich umów handlowych.
ada może także postanowić o zawieszeniu stosowania danej umowy międzynarodowej lub o jej
R
wypowiedzeniu. Na przykład w 2010 r. zawiesiła art. 96 umowy z Kotonu (zastąpionej w 2023 r. umową z
Samoa) w stosunku do Zimbabwe, i wstrzymała pomoc rozwojową dla tego kraju. Rada podejmuje
decyzje w tej sprawie na podstawie wniosku Komisji lub wysokiego przedstawiciela do spraw
zagranicznych i polityki bezpieczeństwa.
Jak to działa?
rocedura negocjowania i przyjmowania umów międzynarodowych jest zapisana w art. 207 i 218 Traktatu
P
o funkcjonowaniu UE. W trakcie procedury Rada zazwyczaj podejmuje decyzje kwalifikowaną
większością głosów. Jednak w niektórych sprawach decyduje jednomyślnie, np. w kwestiach
podatkowych. W przypadku umów podlegających kompetencjom dzielonym decyzje są podejmowane
razem z Radą za wspólną zgodą (porozumienie wszystkich państw członkowskich).
Procedura negocjacyjna:
1. K
omisja przedstawia Radzie zalecenia co do konkretnej umowy. Gdy umowa dotyczy głównie
polityki zagranicznej czy polityki bezpieczeństwa, zalecenia przedstawia wysoki przedstawiciel
do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa.
2. N
astępnie Rada udziela zgody na rozpoczęcie negocjacji. Zazwyczaj przyjmuje wytyczne
negocjacyjne z zapisanymi tam ogólnymi celami, które należy osiągnąć podczas negocjacji.
3. P
odczas negocjacji Unię reprezentuje Komisja, chyba że umowa dotyczy polityki zagranicznej i
polityki bezpieczeństwa – wtedy to zadanie przypada wysokiemu przedstawicielowi. Negocjacje
między UE a państwami spoza UE lub organizacjami międzynarodowymi zwykle toczą się w
rundach.
4. W
przypadku niektórych umów Rada wyznacza specjalny komitet, z którym Komisja konsultuje
się podczas całych negocjacji. Komisja regularnie składa komitetowi i Parlamentowi
Europejskiemu sprawozdania z postępów w negocjacjach.
5. W
każdym momencie w trakcie negocjacji Rada może zmienić wytyczne negocjacyjne lub przyjąć
nowe. Modyfikuje w ten sposób stanowisko negocjacyjne lub przychyla się do woli negocjatora
(Komisji), który chce odejść od wcześniejszych ustaleń.
6. R
ada i Komisja muszą wspólnie dopilnować, aby wynegocjowana umowa była zgodna z
wewnętrzną polityką UE i jej przepisami.
7. P
o zakończeniu negocjacji Rada decyduje o podpisaniu umowy. Czasem podejmuje też decyzję o
jej tymczasowym stosowaniu. Decyzje te zapadają na podstawie projektu Komisji.
8. R
ada podejmuje też ostateczną decyzję o zawarciu umowy. Może to zrobić dopiero wtedy, kiedy
zgodę na to wyrazi Parlament Europejski (w przypadku układów stowarzyszeniowych oraz
dziedzin podlegających zwykłej procedurze ustawodawczej lub procedurze zgody), a umowę
ratyfikują wszystkie państwa członkowskie. W innych dziedzinach (z wyjątkiem umów o
wspólnej polityce zagraniczne i polityce bezpieczeństwa) wystarczą konsultacje z Parlamentem
Europejskim.
Kompetencja wyłączna czy dzielona?
nia ma kompetencje wyłączne do zawierania umów międzynarodowych w niektórych dziedzinach, np.
U
kiedy umowa wpływa na wspólne przepisy UE lub pomaga UE wykonywać uprawnienia wewnętrzne. W
dziedzinach, w których Unia przyjęła szczegółowe wspólne przepisy (np. cła), państwa członkowskie nie
mogą już podpisywać umów z państwami spoza UE wpływających na te przepisy. UE ma w tych sprawach
kompetencje wyłączne i podejmuje działania w imieniu wszystkich państw członkowskich.
E może też podpisywać umowy międzynarodowe w kwestiach, w których dzieli kompetencje z
U
państwami członkowskimi (np. w sprawach zagranicznych).
Konkluzje i rezolucje Rady
ada UE negocjuje i przyjmuje nie tylko akty prawne, ale także dokumenty takie jak konkluzje, rezolucje i
R
oświadczenia, które z założenia nie mają skutków prawnych. Rada wyraża w nich swoje stanowisko
polityczne na tematy związane z obszarami działalności UE. Wspomniane rodzaje dokumentów jedynie
prezentują zobowiązania lub stanowiska polityczne – nie ma o nich mowy w traktatach. Nie są zatem
prawnie wiążące.
I nne instytucje UE posługują się podobnymi sposobami, by wyrazić swoje stanowisko. Na przykład
Komisja publikuje zielone księgi, by zachęcać do debaty na różne tematy na szczeblu UE. Zaprasza w ten
sposób różne organizacje i osoby do dyskusji nad jej wnioskami, które mogą następnie stać się aktami
ustawodawczymi. Parlament również może opracowywać rezolucje i zalecenia w sprawach podlegających
kompetencjom UE.
Konkluzje i rezolucje
onkluzje są przyjmowane po debatach prowadzonych na posiedzeniach Rady. Mogą zawierać stanowisko
K
polityczne w danej kwestii. Trzeba odróżniać konkluzje Rady od konkluzji prezydencji. Konkluzje Rady
wydawane są przez Radę, natomiast konkluzje prezydencji wyrażają jedynie stanowisko prezydencji i nie
mają związku z Radą.
ezolucje Rady zazwyczaj określają zakres przyszłych prac w danym obszarze polityki. Nie mają skutków
R
prawnych, ale mogą stanowić sugestię dla Komisji, by opracowała wniosek lub podjęła dalsze działania.
Jeśli rezolucja dotyczy obszaru, który nie podlega w całości kompetencjom UE, przyjmuje formę rezolucji
Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich.
Główne rodzaje konkluzji i rezolucji przyjmowanych przez Radę
Konkluzje i rezolucje są wykorzystywane do różnych celów, np.:
● b y zachęcić państwo członkowskie lub inną instytucję UE do podjęcia działań w konkretnej
sprawie. Konkluzje te są często przyjmowane w obszarach, w których UE jest uprawniona do
wspierania, koordynowania lub uzupełniania, np. w obszarze zdrowia lub kultury
● b y zwrócić się do Komisji o sporządzenie wniosku poświęconego konkretnemu zagadnieniu.
Określono to w art. 241 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE)
● b y skoordynować działania państw członkowskich. Konkluzje są wykorzystywane, gdy Rada
realizuje cel polityczny za pomocą tzw. miękkiej koordynacji. W takich przypadkach konkluzje
lub rezolucje służą wyznaczaniu celów lub ocenie postępów
● b y określić, w ramach unijnej wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, stanowisko UE
odnoszące się do konkretnego wydarzenia lub państwa. W imieniu UE wyrażają stanowisko
polityczne lub komentują konkretne wydarzenie międzynarodowe
● b y określić skoordynowane stanowisko przedstawiane wspólnie przez UE i jej państwa
członkowskie w ramach organizacji międzynarodowych. Na przykład Rada może sporządzić
konkluzje z myślą o udziale UE w forach międzynarodowych
● b y przekazywać uwagi i proponować rozwiązania problemów wskazanych w specjalnych
sprawozdaniach Trybunału Obrachunkowego.
Jak to działa?
Zanim konkluzje zostaną przyjęte, przechodzą przez 3 szczeble w Radzie:
● jedną z grup roboczych
● Komitet Stałych Przedstawicieli (Coreper)
● jeden ze składów Rady.
anim tekst konkluzji zostanie sporządzony, prezydencja przedkłada czasami dokument będący
Z
podstawą refleksji, który ma służyć omówieniu kwestii na szczeblu grupy roboczej.
a podstawie dyskusji prezydencja Rady, zazwyczaj wspomagana przez Sekretariat Generalny
N
Rady, sporządza następnie projekt konkluzji. Odpowiedzialność polityczna za ten dokument
spoczywa na prezydencji.
rupa robocza spotyka się kilka razy, by go przeanalizować. Ostateczna dyskusja na szczeblu
G
grupy roboczej odbywa się na około 7–14 dni przed skierowaniem konkluzji na szczebel Coreperu
do dalszej analizy.
oreper omawia dokument na około 2 tygodnie przed posiedzeniem Rady i stara się rozwiązać
C
wszelkie pozostałe problemy.
tedy stosowny skład Rady przyjmuje tekst. Konkluzje Rady muszą być przyjmowane w drodze
W
konsensusu między wszystkimi państwami członkowskimi. Jeśli ministrowie nie zgadzają się na
brzmienie tekstu, poprawki nadal są możliwe.
wyjątkowych przypadkach Rada może nie być w stanie porozumieć się co do treści konkluzji.
W
Ich tekst jest wtedy przyjmowany jako konkluzje prezydencji, które nie wymagają zgody państw
członkowskich.
System głosowania
Jak głosuje Rada?
Zależnie od omawianej sprawy Rada UE decyduje:
większością zwykłą ( „za” głosuje 14 państw członkowskich)
iększością kwalifikowaną („za” głosuje55%państwczłonkowskichreprezentującychconajmniej65%
w
ludności UE”)
jednogłośnie (wszyscy głosują „za”).
ada może głosować tylko wtedy, gdy obecna jest większość jej członków. Członek Rady może
R
reprezentować wyłącznie jednego innego członka.
ada może zagłosować nad aktem ustawodawczym dopiero 8 tygodnipotym,jakjegoprojektzostanie
R
przesłanydoanalizyparlamentomnarodowym.Parlamentytemusząstwierdzić,czyproponowanyaktnie
narusza zasady pomocniczości. Wcześniejsze głosowanie jest możliwe tylko w szczególnie pilnych
sprawach.
inicjatywą głosowania występuje przewodniczący Rady. MogązniątakżewystąpićczłonekRadylub
Z
Komisja, ale wtedy zgodę na głosowanie musi wyrazić większość członków Rady.
J eżeli Rada działa w charakterze prawodawcy, wyniki głosowania są automatycznie podawane do
wiadomości publicznej.
J eżeli członek Rady chce do wyników głosowaniadołączyćuzasadnienie,takżeono–wrazieprzyjęcia
aktu – zostaje podane do wiadomości publicznej. W innych przypadkach, gdy uzasadnienia nie są
publikowane automatycznie, mogą zostać ogłoszone, jeśli autor o to wystąpi.
J eżeli Rada nie działa w charakterze prawodawcy, wyniki głosowania i uzasadnienia można podać do
wiadomości publicznej za jednogłośną zgodą Rady. Członkowie Rady i Komisji mogą wydawać
oświadczenia i wnosić o ich zamieszczenie w protokole posiedzenia Rady. Oświadczenia te nie mają
skutków prawnych, ale są uznawane za instrument polityczny ułatwiający podejmowanie decyzji.
Większość zwykła
Większość zwykła to co najmniej 14 członków Rady głosujących „za”.
Rada decyduje większością zwykłą:
● w
sprawach proceduralnych, np. przy przyjmowaniu regulaminu wewnętrznego, organizowaniu
Sekretariatu Generalnego, przyjmowaniu zasad pracy komitetów przewidzianych w traktatach
● o zwróceniu się do Komisji, by ta przeprowadziła analizę lub przedstawiła wniosek ustawodawczy
Większość kwalifikowana
J eżeliRadagłosujenadwnioskiemKomisjilubWysokiegoPrzedstawicielaUniidoSprawZagranicznych
i Polityki Bezpieczeństwa, do przyjęcia wniosku niezbędna jest większość kwalifikowana.
Większość kwalifikowana jest osiągnięta, gdy spełnione są jednocześnie dwa warunki:
● 55% państw członkowskich głosuje „za” – w praktyce oznacza to 15 z 27 państw
● państwa członkowskie popierające wniosek reprezentują co najmniej 65% ogółu ludności UE.
Procedura ta nazywana jest również zasadą podwójnej większości.
55%państw członkowskich UE65%ludności UE
Mniejszość blokująca
Mniejszość blokująca musi składać się z co najmniej czterech członków Rady.
J eżeli próg mniejszości blokującej, czyli czterech członków Rady, nie zostanieosiągnięty,stwierdzasię
istnienie większości kwalifikowanej.
a przykład, gdy wszystkie państwa członkowskie z wyjątkiem trzech głosują „za”, uznaje się, że
N
większość kwalifikowana została osiągnięta, nawet jeśli 24 państwa członkowskie głosujące „za”
reprezentują mniej niż 65% ogółu ludności. Innymi słowy, jeżeli mniej niż czterech członków Rady
głosuje „przeciwko”, odsetek ludności, który reprezentują państwaczłonkowskiegłosujące„za”,niema
znaczenia dla stwierdzenia większości kwalifikowanej.
Wzmocniona większość kwalifikowana
J eżeliRadagłosujenadwnioskiemniepochodzącymodKomisjianiwysokiegoprzedstawiciela,wniosek
zostaje przyjęty, jeśli zagłosuje za nim tzw. wzmocniona większość kwalifikowana.
Wzmocniona większość kwalifikowana jest osiągnięta, gdy spełnione są jednocześnie dwa warunki:
● co najmniej 72% państw członkowskich głosuje „za” – w praktyce oznacza to 20 z 27 państw
● państwa członkowskie popierające wniosek reprezentują co najmniej 65% ogółu ludności UE.
Szczególne przypadki
J eżeli nie wszyscy członkowie Radyuczestnicząwgłosowaniu(np.niektórzynieangażująsięwpewne
dziedziny polityki), zasady głosowania zależą od rodzaju wniosku.
dy RadagłosujenadwnioskiemKomisjilubwysokiegoprzedstawiciela,wniosekzostajeprzyjęty,jeśli
G
„za” głosuje 55% uczestniczących członków Rady reprezentujących co najmniej 65% ludności
uczestniczącychpaństwczłonkowskich.Wtymprzypadkumniejszośćblokującatoconajmniejminimalna
liczba państw członkowskich reprezentująca ponad 35% ludności UE plus jeden członek. Przy braku
mniejszości blokującej uznaje się, że osiągnięta została większość kwalifikowana.
dy Rada nie głosuje nad wnioskiem Komisji lubwysokiegoprzedstawiciela,wniosekzostajeprzyjęty,
G
jeśli „za” głosuje 72% uczestniczących członków Rady reprezentujących co najmniej 65% ludności
uczestniczących państw członkowskich.
Wstrzymanie się od głosu
strzymanie się od głosu podczas głosowania większością kwalifikowaną liczone jest jako głos
W
„przeciwko”. Wstrzymanie się od głosu nie jest tym samym co nieuczestniczenie w głosowaniu.
Wstrzymać się od głosu może każdy w dowolnej chwili.
Standardowa metoda głosowania w Radzie
Większość kwalifikowana to najczęstsza metoda głosowania w Radzie.
tosuje się ją, gdy Rada podejmuje decyzje w zwykłej procedurze ustawodawczej, zwanej procedurą
S
współdecyzji. Tak przyjmowane jest ok. 80% unijnej legislacji.
Jednomyślność
ada decyduje jednomyślnie w sprawach uznawanych przez państwa członkowskie za delikatne. Na
R
przykład:
● w
spólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa (z wyjątkiem jasno określonych spraw
wymagających większości kwalifikowanej, np. mianowanie specjalnego przedstawiciela)
● obywatelstwo (przyznanie nowych praw obywatelom UE)
● członkostwo w UE
● harmonizacja krajowych przepisów w dziedzinie podatków pośrednich
● finanse UE (zasoby własne, wieloletnie ramy finansowe)
● n iektóre przepisy w dziedzinie sprawiedliwości i spraw wewnętrznych (prokurator europejski,
prawo rodzinne, operacyjna współpraca policyjna itd.)
● harmonizacja krajowych przepisów w dziedzinie zabezpieczenia społecznego i ochrony socjalnej.
onadtoRadagłosujejednomyślniewsprawiezmianwewnioskuKomisji,jeżeliKomisjaniejestwstanie
P
zaaprobować tych zmian. Zasada ta nie dotyczy aktów, które RadaprzyjmujenazalecenieKomisji,np.
aktów w dziedzinie koordynacji gospodarczej.
Wstrzymanie się od głosu nie uniemożliwia podjęcia decyzji jednomyślnie.
Proces decyzyjny w Radzie
Rada jako organ decyzyjny UE
ada UE jest ważnym organem decyzyjnym UE. Negocjuje i przyjmuje nowe unijne akty prawne, w razie
R
potrzeby je nowelizuje, a także koordynuje polityki. Na ogół Rada decyduje wspólnie z Parlamentem
Europejskim – w zwykłej procedurze ustawodawczej, zwanej też współdecyzją. Współdecyzja ma
zastosowanie do dziedzin, w których UE ma kompetencje wyłączne lub dzieli je z państwami
członkowskimi. Rada stanowi wtedy na podstawie wniosków ustawodawczych otrzymywanych od
Komisji Europejskiej.
kilku ściśle określonych przypadkach Rada decyduje w specjalnym trybie ustawodawczym – w
W
procedurze zgody lub procedurze konsultacji – gdzie rola Parlamentu jest ograniczona.
od pewnymi warunkami Komisja Europejska może otrzymać uprawnienia do przyjmowania aktów
P
delegowanych i wykonawczych.
Zwykła procedura ustawodawcza
wykła procedura ustawodawcza (zwana też współdecyzją) ma zastosowanie do ok. 85 dziedzin polityki
Z
UE – od walki z dyskryminacją po wspólną politykę imigracyjną.
iększość unijnych aktów prawnych negocjowanych w tym trybie jest przyjmowana w pierwszym
W
czytaniu.
onad 150 grup roboczych i komitetów pomaga w przygotowaniach, tak by ministrowie mogli
P
przeanalizować wnioski ustawodawcze w różnych formacjach Rady. Grupy robocze i komitety składają się
z urzędników wszystkich państw członkowskich.
dy Rada otrzymuje wniosek ustawodawczy Komisji, przystępuje do jego analizy równocześnie z
G
Parlamentem Europejskim. Analizę tę nazywa się „czytaniem”. Zanim Rada i Parlament przyjmą lub
odrzucą wniosek ustawodawczy, odbyć się mogą nawet 3 czytania.
zasem w oczekiwaniu na stanowisko Parlamentu z pierwszego czytania Rada przyjmuje porozumienie
C
polityczne nazywane „podejściem ogólnym”. Może ono pomóc przyspieszyć procedurę ustawodawczą, a
nawet ułatwić porozumienie między obiema instytucjami, ponieważ wskazuje Parlamentowi – zanim obie
instytucje wydadzą opinię w pierwszym czytaniu – jakie jest stanowisko Rady. Rada nie może jednak
przyjąć swojego ostatecznego stanowiska, dopóki opinii w pierwszym czytaniu nie wyda Parlament.
Przy każdym czytaniu wniosek przechodzi w Radzie przez 3 szczeble:
● grupę roboczą
● Komitet Stałych Przedstawicieli (Coreper)
● formację Rady.
ozwala to przeanalizować wniosek merytorycznie na szczeblu grupy roboczej, wziąć za niego
P
odpowiedzialność polityczną na szczeblu ministrów, a także dokonać jego weryfikacji na forum Coreperu,
czyli ambasadorów, którzy łączą wiedzę merytoryczną z namysłem politycznym.
Jak Rada podejmuje decyzje?
1. Grupa robocza
rezydencja z pomocą Sekretariatu Generalnego określa, która grupa robocza powinna się zająć
P
wnioskiem, i zwołuje jej posiedzenie.
Grupa ta analizuje wniosek – najpierw pod kątem ogólnym, a następnie szczegółowo: zdanie po zdaniu.
ie ma formalnego terminu, w którym grupa powinna zakończyć prace; potrzebny czas zależy od
N
charakteru wniosku. Grupa nie musi dojść do porozumienia, ale wynik jej dyskusji jest prezentowany
Coreperowi.
2. Komitet Stałych Przedstawicieli (Coreper)
Sposób pracy Coreperu nad wnioskiem zależy od stopnia, w jakim grupa robocza zdołała się porozumieć.
J eżeli porozumienie nie wymaga dalszych dyskusji Coreperu, wniosek trafia do części I porządku jego
obrad.
J eżeli potrzebna jest dalsza dyskusja, ponieważ grupa robocza nie porozumiała się co do pewnych
aspektów wniosku, wniosek wpisuje się do części II porządku obrad. W takim przypadku Coreper może:
● postarać się sam wynegocjować rozwiązanie
● odesłać daną sprawę z powrotem grupie roboczej, ewentualnie z propozycją kompromisu
● przekazać sprawę Radzie.
iększość wniosków trafia na forum Coreperu kilka razy, w miarę jak próbuje on rozstrzygać problemy, z
W
którymi nie radzi sobie grupa robocza.
3. Formacje Rady
J eżeli Coreperowi uda się zakończyć dyskusje nad wnioskiem, wniosek staje się punktem A w porządku
posiedzenia Rady, co oznacza, że należy się spodziewać porozumienia bez debaty. Z reguły około dwóch
trzecich punktów w porządku posiedzenia Rady to gotowe do przyjęcia punkty A. Dyskusję nad danym
punktem można jednak podjąć, jeżeli wystąpi o to co najmniej jedno państwo członkowskie.
Część B porządku posiedzenia Rady to punkty:
● których nie udało się rozstrzygnąć na wcześniejszych posiedzeniach Rady
● co do których nie udało się porozumieć na szczeblu grupy roboczej ani Coreperu
● k tóre są zbyt delikatne z politycznego punktu widzenia, aby można je było rozstrzygnąć na
niższym szczeblu.
J eżeli Rada działa w charakterze prawodawcy, wyniki głosowania są automatycznie podawane do
wiadomości publicznej. Jeżeli członek Rady chce do wyników głosowania dołączyć uzasadnienie, także
ono – w razie przyjęcia aktu – zostaje podane do wiadomości publicznej. W innych przypadkach, gdy
uzasadnienia nie są publikowane automatycznie, mogą zostać ogłoszone, jeśli autor o to wystąpi.
onieważ Rada jest pojedynczym podmiotem prawnym, każda z jej 10 formacji może przyjąć akt
P
podlegający kompetencjom innej.
Zwykła procedura ustawodawcza
rocedura współdecyzji powstała w 1992 r., a w 1999 r. jej zakres został rozszerzony. Wraz z przyjęciem
P
traktatu lizbońskiego zyskała nazwę zwykłej procedury ustawodawczej. To główna metoda przyjmowania
unijnych aktów. Ma zastosowanie do ok. 85 dziedzin polityki.
Baza aktów ustawodawczych podlegających zwykłej procedurze ustawodawczej
Od projektu do prawa UE
W skrócie
Prawodawcy: Rada UE i Parlament Europejski
Inicjatywa ustawodawcza: Komisja Europejska
Główne etapy procedury:
Komisja Europejska przedkłada wniosek ustawodawczy Radzie i Parlamentowi Europejskiemu.
Rada i Parlament przyjmują ten wniosek w pierwszym albo w drugim czytaniu.
J eżeli obie instytucje nie są w stanie się porozumieć w trakcie drugiego czytania, zwoływane jest
posiedzenie komitetu pojednawczego.
J eżeli tekst uzgodniony przez komitet pojednawczy jest dla obu instytucji do zaakceptowania w
trzecim czytaniu, akt ustawodawczy zostaje przyjęty.
J eżeli wniosek zostaje na którymś z etapów odrzucony lub jeżeli Parlament i Rada nie są w stanie
wypracować kompromisu, wniosek nie zostaje przyjęty, a procedura dobiega końca.
Podstawa prawna: artykuły 289 i 294 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
Jak dochodzi do porozumienia?
ada czasem uzgadnia „podejście ogólne” – tekst pokazujący Parlamentowi jej stanowisko względem
R
wniosku ustawodawczego Komisji.
„ Podejście ogólne” to ustalenia polityczne, które zwykle mają przyspieszyć procedurę ustawodawczą i
ułatwić Radzie porozumienie w pierwszym czytaniu z Parlamentem Europejskim.
Podejścia ogólne Rady
1. Wniosek ustawodawczy
rocedura rozpoczyna się, gdy Komisja Europejska przedkłada wniosek ustawodawczy Radzie i
P
Parlamentowi Europejskiemu. Równocześnie przesyła ona wniosek do analizy parlamentom narodowym, a
w niektórych przypadkach także Komitetowi Regionów i Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu.
omisja przyjmuje wnioski ustawodawcze kolegialnie, stosując procedurę pisemną (tekst nie jest
K
przedmiotem dyskusji) lub ustną (po dyskusji). Jeżeli potrzebne jest głosowanie, Komisja decyduje zwykłą
większością głosów.
Inicjatywa ustawodawcza
omisja jest jedyną instytucją UE uprawnioną do proponowania unijnych aktów ustawodawczych.
K
Proponuje ona takie akty z własnej inicjatywy, na wniosek innej instytucji UE lub w odpowiedzi na
inicjatywę obywateli.
ada może (zwykłą większością głosów swoich członków) poprosić Komisję o przeanalizowanie jakiegoś
R
zagadnienia i ewentualne przedłożenie wniosku ustawodawczego.
akże Parlament może (większością głosów posłów) poprosić Komisję o przedłożenie wniosku
T
ustawodawczego.
szczególnych przypadkach – określonych w traktatach – zwykłą procedurę ustawodawczą można
W
wszcząć:
● z inicjatywy jednej czwartej państw członkowskich (co do współpracy sądowej w sprawach
karnych lub współpracy policyjnej)
● n a zalecenie Europejskiego Banku Centralnego (co do wniosków dotyczących statutu
Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego)
● n a wniosek Trybunału Sprawiedliwości UE (co do statutu Trybunału, ustanowienia sądów
wyspecjalizowanych przy Sądzie itp.)
● na wniosek Europejskiego Banku Inwestycyjnego.
2. Pierwsze czytanie
Parlament Europejski analizuje wniosek Komisji i może:
● przyjąć go lub
● wprowadzić do niego poprawki.
Następnie Rada może:
● zaakceptować stanowisko Parlamentu: wtedy akt ustawodawczy zostaje przyjęty
● w
prowadzić poprawki do stanowiska Parlamentu: wtedy wniosek wraca do Parlamentu na drugie
czytanie.
Termin: Nie ma ograniczeń co do terminu pierwszego czytania w Parlamencie i w Radzie.
Powstałe dokumenty:
● a kt ustawodawczy – rozporządzenie (w całości wiążące wszystkie państwa członkowskie i mające
do nich bezpośrednie zastosowanie), dyrektywa (skierowana do wszystkich lub tylko niektórych
państw członkowskich, wiążąca co do wyznaczonych skutków, pozwalająca państwom wybrać
formę i metodę wprowadzenia jej w życie) lub decyzja (w całości wiążąca określonych adresatów)
Parlamentu Europejskiego i Rady
● s tanowisko Rady w pierwszym czytaniu – jeżeli Rada postanawia wprowadzić poprawki do
stanowiska Parlamentu
● p odejście ogólne – wewnętrzne porozumienie polityczne Rady, które instytucja ta może przyjąć w
oczekiwaniu na stanowisko Parlamentu w pierwszym czytaniu.
Czym jest poprzedzone pierwsze czytanie?
anim Parlament Europejski wyda opinię, Rada może przyjąć „podejście ogólne”. Jest to dokument, w
Z
którym Rada zarysowuje Parlamentowi swoje stanowisko wobec wniosku ustawodawczego Komisji.
Podejście ogólne może przyspieszyć procedurę ustawodawczą, ułatwiając Parlamentowi i Radzie
porozumienie.
ada, Parlament i Komisja mogą też organizować nieformalne spotkania międzyinstytucjonalne
R
(„rozmowy trójstronne”), by ułatwić sobie osiągnięcie porozumienia. W spotkaniach tych uczestniczą
przedstawiciele wszystkich trzech instytucji.
ie ma ustalonej zasady, która określałaby treść rozmów trójstronnych, mogą więc one dotyczyć
N
wszystkiego: od spraw technicznych po kwestie polityczne wymagające obecności ministrów czy
komisarzy. Rozmowy trójstronne mogą też służyć uzgodnieniu poprawek ustawodawczych między
Parlamentem a Radą. Tak osiągnięte porozumienie ma jednak charakter nieformalny i wszystkie instytucje
muszą je zatwierdzić według własnych regulaminów wewnętrznych.
3. Drugie czytanie
Parlament Europejski analizuje stanowisko Rady i:
● zatwierdza je – wtedy akt zostaje przyjęty lub
● odrzuca je – wtedy akt nie wchodzi w życie, a procedura dobiega końca
● proponuje poprawki i zwraca wniosek Radzie do drugiego czytania.
Rada analizuje stanowisko Parlamentu z drugiego czytania i:
● zatwierdza wszystkie poprawki Parlamentu – wtedy akt zostaje przyjęty
● n ie zatwierdza wszystkich poprawek – wtedy zwoływane jest posiedzenie komitetu
pojednawczego.
ada stanowi większością kwalifikowaną w sprawie poprawek Parlamentu, które zyskały pozytywną
R
opinię Komisji, a jednomyślnie w sprawie poprawek Parlamentu, które zyskały negatywną opinię Komisji.
Rada może jedynie wypowiedzieć się co do poprawek Parlamentu.
Termin: 3 miesiące dla każdej z instytucji. Termin ten można ewentualnie przedłużyć o miesiąc.
Powstałe dokumenty:
● r ezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego w sprawie stanowiska Rady w pierwszym
czytaniu, jeżeli Parlament to stanowisko zatwierdzi. W takim przypadku akt ustawodawczy
zostaje przyjęty i opublikowany jako dyrektywa, rozporządzenie lub decyzja Parlamentu i Rady
● s tanowisko Parlamentu Europejskiego przyjęte w drugim czytaniu, jeżeli Parlament zagłosuje za
wprowadzeniem poprawek do stanowiska Rady
● jeżeli Rada zatwierdzi stanowisko Parlamentu z drugiego czytania, akt ustawodawczy zostaje
przyjęty, a następnie opublikowany jako dyrektywa, rozporządzenie lub decyzja Parlamentu i
Rady
● jeżeli Rada nie zatwierdzi stanowiska Parlamentu z drugiego czytania, nie powstaje żaden
oficjalny dokument.
4. Postępowanie pojednawcze
J eżeli Rada w drugim czytaniu nie zatwierdzi wszystkich poprawek Parlamentu, zwoływane jest
posiedzenie komitetu pojednawczego. Składa się on z równej liczby członków Parlamentu i
przedstawicieli Rady. Ma on za zadanie uzgodnić tekst, który byłby do zaakceptowania dla obu instytucji.
Jeżeli komitet:
● nie uzgodni wspólnego tekstu, akt ustawodawczy nie zostaje przyjęty, a procedura dobiega końca
● uzgodni wspólny tekst, zostaje on przekazany Parlamentowi i Radzie do trzeciego czytania.
Głosowanie w komitecie pojednawczym:
elegacja Parlamentu w komitecie pojednawczym zatwierdza wspólny tekst bezwzględną większością
D
głosów.
rzedstawiciele Rady zwykle decydują kwalifikowaną większością głosów (czasem wymagana jest
P
jednomyślność).
ermin: Posiedzenie komitetu pojednawczego musi zostać zwołane w ciągu 6 tygodni. Termin ten
T
ewentualnie można przedłużyć do 8 tygodni. Następnie komitet ma 6 tygodni na uzgodnienie wspólnego
tekstu.
Powstałe dokumenty:
spólny tekst zatwierdzony przez komitet pojednawczy (jeżeli dojdzie do porozumienia). Żadna z 2
W
instytucji nie może tego tekstu zmienić.
5. Trzecie czytanie
Parlament Europejski analizuje wspólny tekst. Może on:
● o drzucić go lub nie podjąć działań w jego sprawie. Wniosek nie zostaje wtedy przyjęty, a
procedura dobiega końca
● zatwierdzić tekst. Jeżeli Rada zrobi to samo, akt ustawodawczy zostaje przyjęty.
Parlament zatwierdza wspólny tekst zwykłą większością oddanych głosów.
Rada analizuje wspólny tekst. Jeżeli
● o drzuci go lub nie podejmie działań w jego sprawie, wniosek nie wchodzi w życie, a procedura
dobiega końca
● zatwierdzi tekst, a Parlament zrobi to samo, akt ustawodawczy zostaje przyjęty.
Rada zatwierdza wspólny tekst kwalifikowaną większością głosów.
ermin: Zarówno Parlament, jak i Rada muszą podjąć działania w ciągu 6 tygodni, od momentu gdy
T
zatwierdzony został wspólny tekst.
Powstałe dokumenty:
arlament Europejski przyjmuje rezolucję ustawodawczą w sprawie wspólnego tekstu zatwierdzonego
P
przez komitet pojednawczy. Zatwierdza w niej lub odrzuca wspólny tekst.
Jeżeli obie instytucje zatwierdzą wspólny tekst, akt zostaje opublikowany jako dyrektywa, rozporządzenie
lub decyzja Parlamentu i Rady.
Odrzucenie wniosku
J eżeli wniosek ustawodawczy na którymś z etapów procedury zostaje odrzucony lub jeżeli Parlament i
Rada nie są w stanie wypracować kompromisu, wniosek nie zostaje przyjęty, a procedura dobiega końca.
Nową procedurę można rozpocząć jedynie na podstawie nowego wniosku Komisji.
Specjalne procedury ustawodawcze
W skrócie
rawodawca: W praktyce jedynym prawodawcą jest Rada. Do Parlamentu Europejskiego zwraca się o
P
zgodę na dany wniosek ustawodawczy albo o konsultacje w jego sprawie.
Inicjatywa ustawodawcza: Komisja Europejska
Typy procedur:
● Z
goda: Parlament Europejski może zaakceptować lub odrzucić wniosek ustawodawczy
bezwzględną większością głosów, ale nie może wprowadzić do niego poprawek.
● K
onsultacje: Parlament Europejski może zatwierdzić lub odrzucić wniosek ustawodawczy, lub też
zaproponować poprawki do niego.
Podstawa prawna: Artykuł 289 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
asady: traktaty nie zawierają dokładnego opisuspecjalnychprocedurustawodawczych.Zasadysąwięc
Z
określane doraźnie, na podstawie stosownych artykułów traktatu.
Więcej na ten temat
1. Zgoda
ramach procedury zgody RadamożeprzyjąćwniosekustawodawczypouzyskaniuzgodyParlamentu
W
Europejskiego. Parlament Europejski może więc zaakceptować lub odrzucić wniosek ustawodawczy
bezwzględnąwiększościągłosów,aleniemożewprowadzićdoniegopoprawek.Radaniemożeniewziąć
pod uwagę opinii Parlamentu.
roceduratajeststosowanadoprzyjmowanianowegoustawodawstwawdziedziniewalkizdyskryminacją
P
i daje Parlamentowi prawo weta, gdy zgodnie z art. 352 Traktatu o funkcjonowaniuUEstosowanajest
pomocnicza ogólna podstawa prawna.
Zgoda Parlamentu jest też potrzebna w ramach procedury nieustawodawczej, gdy:
● Rada przyjmuje niektóre umowy międzynarodowe wynegocjowane przez UE
● doszło do poważnego naruszenia praw podstawowych (art. 7 Traktatu o Unii Europejskiej)
● do UE mają przystąpić nowi członkowie
● potrzebne są uzgodnienia w sprawie wystąpienia z UE
2. Konsultacje
ramach procedury konsultacji Rada przyjmuje wnioski ustawodawcze, po tym jak Parlament wyda
W
opinię w ich sprawie.
procedurzetejParlamentmożezatwierdzićlubodrzucićwniosekustawodawczy,lubteżzaproponować
W
do niego poprawki. Rada nie ma prawnego obowiązku uwzględniać opinii Parlamentu, ale zgodnie z
orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości nie może podjąć decyzji przed jej otrzymaniem.
rocedura ta jest stosowana w kilku dziedzinach, takich jak wyjątki na rynku wewnętrznym i prawo
P
konkurencji.
pinia Parlamentu jest także potrzebna w procedurze nieustawodawczej, gdy przyjmowane są umowy
O
międzynarodowe w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.
Akty delegowane
kty delegowane to – zgodnie z definicją traktatową – akty nieustawodawcze o zasięgu ogólnym. Są
A
przyjmowane jedynie wtedy, gdy akt ustawodawczy przekazuje uprawnienia w tym względzie. Akty te
służą uzupełnieniu lub zmianie niektórych innych niż istotne elementów aktu ustawodawczego.
Tym sposobem Komisja może szybko i elastycznie reagować np. na wymogi regulacyjne z
wykorzystaniem swojej wiedzytechnicznej.Możetodotyczyćdziedzintakichjakinformacjeopodróży,
bezpieczeństwo żywności i pasz, zdrowie i dobrostan zwierząt czy zdrowie roślin.
Procedura aktów delegowanych
ktdelegowanytoaktocharakterzenieustawodawczymprzyjmowanyprzezKomisjęwceluuzupełnienia
A
lub zmiany innych niż istotne elementów aktu ustawodawczego.
rzed przyjęciem takich aktów Komisja zasięga również opinii ekspertów, w tym ekspertów
P
wyznaczonych przez każde z państw członkowskich.
Przygotowanie
- omisja przyjmuje akty delegowane zgodnie z warunkami zapisanymi w akcie ustawodawczym i
K
po konsultacjach ze spotykającymi się doraźnie lub regularnie grupami ekspertów złożonymi z
przedstawicieli państw członkowskich. Komisja musi punktualnie i jednocześnie przekazać
projekty aktów delegowanych i inne stosowne dokumenty Parlamentowi Europejskiemu i Radzie
oraz ekspertom z państw członkowskich. Może też zainicjować czterotygodniowe konsultacje
publiczne w sprawie projektu.
- o tym jak Komisja zaproponuje akt delegowany, analizują go Parlament (za pośrednictwem
P
właściwej komisji) i Rada (za pośrednictwem właściwej grupy roboczej). Zazwyczaj mają na to
dwa miesiące. Termin ten jest do pewnego stopnia elastyczny: współprawodawcy mogą poprosić
o jego przedłużenie. Jeżeli w tym terminie Parlament Europejski lub Rada zgłoszą sprzeciw
wobec aktu delegowanego, akt ten nie wchodzi w życie.
Procedura zgłaszania sprzeciwu
- Radzie analizą aktu delegowanego zajmuje się grupa robocza skupiająca krajowych delegatów
W
zajmujących się daną dziedziną.W Parlamencie właściwa komisja wyznacza sprawozdawcę, który
analizuje projekt i przedkłada komisji swoją ocenę.
- J eżeli w wyżej wspomnianym terminie nie zostanie zgłoszony sprzeciw, akt delegowany wchodzi
w życie. Jeżeli przed upływem terminu Parlament Europejski i Rada poinformują Komisję, że nie
został zgłoszony sprzeciw, akt wchodzi w życie przed upływem terminu (tzw. brak sprzeciwu na
wczesnym etapie).
- J eżeli natomiast któraś z instytucji zgłosi sprzeciw wobec aktu delegowanego, nie może on wejść
w życie.
W Radzie sprzeciw ma formę decyzji Rady przygotowanej przez Coreper (złożony ze stałych
przedstawicieli państw członkowskich) i właściwe grupy robocze. Decyzja jest przyjmowana
większością kwalifikowaną wtedy, gdy Rada nie stanowi na wniosek Komisji – zgodnie z art. 16
ust. 4 TUE i art. 238 ust. 2 TFUE. W Parlamencie właściwa komisja przedkłada wniosek na sesji
plenarnej. W głosowaniu plenarnym sprzeciw wobec aktu delegowanego wymaga większości
głosów.
Odwołanie przekazanych uprawnień
arówno Rada, jak i Parlament Europejski mogą odwołać przekazane uprawnienia. Mogą to zrobić w
Z
dowolnym momencie okresu, na który Komisja otrzymała uprawnienie do przyjmowania aktów
delegowanych.
J esttotasamaprocedura,któramazastosowaniedozgłaszaniasprzeciwuwobecaktudelegowanego,ztą
różnicą, że w tym przypadku do jej uruchomienia nie potrzeba przedstawienia przez Komisję aktu
delegowanego.
Akty wykonawcze
Wykonywanie prawa Unii to przede wszystkim zadanie państw członkowskich.
J eżeli jednak konieczne są jednolite warunki wykonywania prawnie wiążących aktów unijnych,
uprawnieniawykonawczemuszązostaćpowierzoneKomisjilubwnależycieuzasadnionychprzypadkach
oraz w przypadkach przewidzianych w art. 24 i 26 TUE – Radzie.
rocedurą obowiązującą przy przyjmowaniu większości aktów wykonawczych przez Komisję jest
P
procedura komitetowa. Nie ma ona zastosowania do aktów wykonawczych przyjmowanych przez Radę.
rocedurakomitetowaniedotyczywszystkichaktówwykonawczychKomisji:wniektórychprzypadkach
P
Komisjamożebyćuprawnionadoichprzyjmowaniabezkonsultacjizkomitetem(np.przyprzydzielaniu
dotacji poniżej pewnej kwoty).
azwyczaj procedura komitetowa trwa od kilku dni do kilku miesięcy. Z uwagi na swój charakter
Z
techniczny akty wykonawcze zwykle wymagają wiedzy specjalistycznej, dlatego w skład komitetów
zaangażowanych w ten proces wchodzą eksperci z państw członkowskich.
Akty delegowane:
● mogą mieć jedynie zasięg ogólny
● uzupełniają lub zmieniają akt ustawodawczy
● mogą dodać, zmodyfikować, usunąć lub zastąpić inne niż istotne elementy aktu ustawodawczego
● w
chodzą w życie jedynie wtedy, gdy ani Parlament, ani Rada nie zgłoszą sprzeciwu. Wyjątek:
akty delegowane przyjmowane w trybie pilnym wchodzą w życie niezwłocznie i mają
zastosowanie, o ile w terminie określonym w akcie ustawodawczym nie zostanie zgłoszony
sprzeciw
● z anim zostaną przyjęte przez Komisję, wymagają konsultacji z grupami ekspertów. Nie jest jednak
potrzebna formalna opinia komitetu
● m
ogą być przyjmowane tylko pod warunkiem, że Parlament ani Rada nie odwołają przekazanych
uprawnień.
Procedura aktów wykonawczych
kt wykonawczy to akt o charakterze nieustawodawczym określający szczegółowe zasady jednolitego
A
wykonywania prawnie wiążących aktów Unii. W zdecydowanej większości przypadków uprawnienia
wykonawczeotrzymujeKomisjaEuropejska,awkonkretnychnależycieuzasadnionychprzypadkachiw
przypadkach przewidzianych w art. 24 i 26 TUE – Rada.
omisjazwykleprzyjmujeaktywykonawczepodkontroląkomitetówzłożonychzprzedstawicielipaństw
K
członkowskich. W konkretnych przypadkach akt podstawowy może dopuszczać przyjęcie aktów
wykonawczych przez Komisję bez konsultacji z komitetem.
Konsultacje i wiedza specjalistyczna:
- rojekty aktów wykonawczych są z reguły przedkładane przez Komisję tzw. komitetom procedury
P
komitetowej. Nie w przypadku wszystkich aktów wykonawczych procedura ta jest jednak
obowiązkowa: akt podstawowy może dopuszczać przyjęcie aktów wykonawczych przez Komisję
bez kontroli państw członkowskich. W skład komitetów wchodzą przedstawiciele państw
członkowskich. Komitetom przewodniczy przedstawiciel Komisji Europejskiej.
- edług obecnego rozporządzenia dotyczącego procedury komitetowej istnieją dwa rodzaje takiej
W
procedury: doradcza lub sprawdzająca. Jedynie w ramach procedury sprawdzającej państwa
c złonkowskie mogą pod pewnymi warunkami zablokować przyjęcie aktu wykonawczego.Jeżeli
Komisja nie może przyjąć proponowanego aktu wykonawczego (w przypadku głosu sprzeciwu w
ramach procedury sprawdzającej), może pod pewnymi warunkami odesłać projekt do komitetu
odwoławczego.
- onadto rozporządzenie dotyczące procedury komitetowej przewiduje, że w drodze wyjątku i ze
P
względu na należycie uzasadnioną szczególnie pilną potrzebę Komisja może być uprawniona do
przyjęcia aktu przed konsultacją z komitetem (tzw. akty wykonawcze mające natychmiastowe
zastosowanie). Akty te mogą jednak obowiązywać maksymalnie przez sześć miesięcy, o ile akt
podstawowy nie stanowi inaczej. Komitet musi wypowiedzieć się w sprawie tych aktów, po tym
jak zostaną przyjęte, a w razie gdy procedura sprawdzająca skutkuje opinią negatywną, Komisja
jest zobowiązana niezwłocznie uchylić dany akt.
- niewielkiej liczbie przypadków zastosowanie może mieć nadal procedura komitetowa sprzed
W
traktatu z Lizbony, czyli procedura regulacyjna połączona z kontrolą. Jest ona jednak stopniowo
wycofywana poprzez sukcesywne modyfikowanie procedur mających zastosowanie do aktów
delegowanych lub wykonawczych.
ozporządzenie (UE) nr 182/2011 z 16 lutego 2011 r. (tzw. rozporządzenie dotyczące procedury
R
komitetowej) zawiera przepisy i ogólne zasady odnoszące się do trybu kontrolowania przez państwa
członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję.
Procedura doradcza:
- ramach procedury doradczej komitet wydaje opinię zwykłą większością głosów. Opinia ta nie
W
jest wiążąca. Najbardziej oczywistym przypadkiem są pojedyncze akty, takie jak przyznanie
środków czy dotacji.
- omisja sama decyduje, czy przyjąć proponowany akt wykonawczy, uwzględniając opinię
K
komitetu.
Procedura sprawdzająca:
- ramach procedury sprawdzającej komitet wydaje opinię kwalifikowaną większością głosów.
W
Wśród przykładów można wymienić: programy o znacznych skutkach budżetowych oraz wspólną
politykę rolną, rybołówstwo, środowisko, bezpieczeństwo, a także ochronę zdrowia i
bezpieczeństwa ludzi, zwierząt lub rośliny.
- Jeżeli opinia komitetu jest pozytywna, Komisja przyjmuje akt.
- Jeżeli opinia komitetu jest negatywna, Komisja nie może przyjąć aktu wykonawczego.
- J eżeli komitet nie wyda opinii, Komisja może przyjąć proponowany akt wykonawczy – z
wyjątkiem przypadków określonych w rozporządzeniu dotyczącym procedury komitetowej (tzn.
jeżeli akt dotyczy opodatkowania, usług finansowych, ochrony zdrowia lub bezpieczeństwa ludzi,
zwierząt lub roślin lub ostatecznego wielostronnego środka ochronnego; jeżeli akt podstawowy
wyklucza przyjęcie aktu wykonawczego bez opinii komitetu lub jeżeli zwykła większość
członków komitetu sprzeciwia się przyjęciu aktu wykonawczego).
- razie gdy negatywna opinia komitetu lub brak opinii uniemożliwiają przyjęcie aktu
W
wykonawczego, Komisja ma miesiąc na przedłożenie projektu środka komitetowi odwoławczemu
(także złożonemu z przedstawicieli państw członkowskich) albo dwa miesiące na przedłożenie
zmienionej wersji projektu aktu wykonawczego temu samemu komitetowi.
Akty wykonawcze mające natychmiastowe zastosowanie:
1. K
omisja przyjmuje akt wykonawczy przed konsultacjami z komitetem w razie należycie
uzasadnionej szczególnie pilnej potrzeby, o ile przewiduje to akt podstawowy.
2. Akt obowiązuje maksymalnie przez sześć miesięcy, o ile akt podstawowy nie stanowi inaczej.
3. W ciągu 14 dni od przyjęcia aktu Komisja musi skonsultować się z właściwym komitetem.
4. J eżeli zastosowanie ma procedura sprawdzająca i komitet wyda opinię negatywną, Komisja jest
zobowiązana niezwłocznie uchylić dany akt.
Rada, czyli...
Rada UE i Rada Europejska to dwie różne unijne instytucje.
Znajdź różnice
ada Europejska i Rada UE podobnie się nazywają i zatrudniają tych samych pracowników, ale mają
R
bardzo odmienne zadania i skład.
Rada Europejska Rada UE
skazuje kierunek i priorytety
w Rola n egocjuje i przyjmuje przepisy
działań politycznych UE UE
s zefowie państw i rządów Skład inistrowie rządów państw
m
państw członkowskich UE członkowskich odpowiedzialni
za dany obszar polityki
p rzewodniczącym ady
R Przewodnictwo p rezydencję w Radzie UE
Europejskiej jest obecnie obejmujecosześćmiesięcyinne
Charles Michel państwoczłonkowskie–obecnie
to Belgia
p rzywódcy UE spotykają sięco Posiedzenia c orokuorganizujesięok.70–80
najmniej cztery razy w roku – posiedzeń Rady
zwykle w marcu, czerwcu,
październiku i grudniu
Zwróć uwagę
ada Europejska i Rada UE to nie to samo co Rada Europy. Rada Europy nie jest instytucją UE. To
R
organizacjamiędzynarodowaoszerszymskładzie,zsiedzibąwStrasburgu.Chronionaprawaczłowieka,
demokrację i rządy prawa.
Rada UE przyjmuje unijne przepisy
ada UE i Rada Europejska to dwie spośród głównych instytucji UE, obok Komisji Europejskiej i
R
Parlamentu Europejskiego. Instytucje te wspólnie wyznaczają kierunek działań politycznych UE i
odgrywają różne role w procesie stanowienia unijnego prawa:
● Rada Europejska wskazuje kierunek polityczny i priorytety polityczne
● Komisja Europejska przedstawia propozycje nowych przepisów
Rada UE i Parlament Europejski negocjują, uzgadniają i wspólnie przyjmują europejskie przepisy.
Komisja Europejska
Informacje ogólne
adania: Wspiera ogólne interesy UE, przedkładając wnioski ustawodawcze, egzekwując prawo oraz
Z
realizując politykę i wykonując budżet UE.
Członkowie: Zespół (tzw. kolegium) komisarzy, po jednym z każdego kraju UE
Przewodnicząca: Ursula von der Leyen
Rok powstania: 1958
Siedziba: Bruksela (Belgia)
Strona internetowa:Komisja Europejska
omisja jest politycznie niezależnym organem wykonawczym UE. Jako jedyna odpowiada za
K
sporządzaniewnioskówlegislacyjnychdotyczącychnowychprzepisóweuropejskichorazwdrażadecyzje
Parlamentu EuropejskiegoiRady UE.
Czym zajmuje się Komisja?
Przedkładanie nowych wniosków ustawodawczych
omisja jest jedyną instytucją UE, która przedkłada projekty aktów prawnych Parlamentowi
K
Europejskiemu i Radzie i która:
- chroni interesy UE i jej obywateli w kwestiach, którymi nie można zająć się skutecznie na
s zczeblu krajowym
- gromadzi informacje techniczne za pomocą konsultacji z ekspertami i społeczeństwem.
Zarządzanie polityką UE i przydział środków finansowych wraz z Radą i Parlamentem
omisja określa priorytety dla wydatków UE przygotowuje roczny budżet do zatwierdzenia przez
K
Parlament i Radę nadzoruje sposób wydawania środków finansowych, a sama jest kontrolowana przez
Europejski Trybunał Obrachunkowy
Egzekwowanie prawa europejskiego
razzTrybunałemSprawiedliwościKomisjajestodpowiedzialnazazapewnieniewłaściwegostosowania
w
przepisów unijnych we wszystkich państwach członkowskich
Reprezentowanie UE na arenie międzynarodowej
E występuje w imieniu państw UE na forum organizacji międzynarodowych, w szczególności w
K
kwestiach dotyczących polityki handlowej i pomocy humanitarnej
w imieniu UE negocjuje również umowy międzynarodowe.
Skład
olitycznesteryKomisjitrzymazespół27komisarzy,pojednymzkażdegopaństwaUE.Przewodniczący
P
Komisjidecyduje o przydziale tek poszczególnym komisarzom.
składkolegiumkomisarzywchodzą:przewodniczącyKomisji,ośmiuwiceprzewodniczących–wtym
W
trzech wiceprzewodniczących wykonawczych i wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i
polityki bezpieczeństwa – oraz 18 komisarzy odpowiedzialnych za poszczególne dziedziny polityki.
ieżącądziałalnościąKomisjizajmująsięjejpracownicy(prawnicy,ekonomiściitp.).Przydzielenionisą
B
do tzw.dyrekcji generalnych, z których każda odpowiadaza konkretny obszar polityki.
Mianowanie przewodniczącego Komisji
andydatanaprzewodniczącegoprzedstawiająprzywódcykrajówUEnaposiedzeniuRadyEuropejskiej,
K
z uwzględnieniem wyników wyborów do Parlamentu Europejskiego. Kandydat musi mieć poparcie
większości europosłów.
Wybór komisarzy
roponowany przewodniczący Komisji wybiera, w oparciu o propozycje p aństw UE,
P
wiceprzewodniczących i pozostałych członków Komisji. Kandydatury komisarzy muszą zostać
zatwierdzone przez przywódców krajów UE na posiedzeniu Rady Europejskiej.
ażdykandydatnakomisarzawystępujewParlamencieEuropejskim,gdzieprzedstawiaswojepoglądyi
K
odpowiada napytaniaeuroposłów.NastępnieParlamentdecydujewgłosowaniu,czypoprzeskładnowej
Komisji, który ostatecznie musi zostać zatwierdzony większością kwalifikowaną przez Radę Europejską.
Kadencja obecnej Komisji trwa do 31 października 2024 r.
Jak działa Komisja?
Planowanie strategiczne
rzewodniczący określa kierunek polityki Komisji, w oparciu o który komisarze podejmują decyzje w
P
sprawie strategicznych celów i opracowująroczny programprac.
Wspólne podejmowanie decyzji
ecyzjepodejmowanesąwspólnie.Wszyscykomisarzesąrówniwprocesiepodejmowaniadecyzji,czyli
D
decyzje są omawiane wspólnie i wszyscy członkowie Komisji są za nie zbiorowo odpowiedzialni. Nie
mająoniindywidualnychuprawnieńdecyzyjnych,zwyjątkiemszczególnychsytuacji,gdyotrzymająnato
specjalne zezwolenie.
iceprzewodniczący Komisji działają w imieniu przewodniczącego i koordynują prace w obszarze, za
W
którysąodpowiedzialni,wrazzkilkomainnymikomisarzami.Określanesąpriorytetoweprojekty,dzięki
którym komisarze mogą ze sobą ściśle współpracować w elastyczny sposób.
omisarze wspierają wiceprzewodniczących w przedkładaniu inicjatyw kolegium. Z zasady decyzje są
K
podejmowane w drodze konsensusu, lecz czasami mogą zostać poddane pod głosowanie. W takim
przypadku stosowana jest zwykła większość, a każdy z komisarzy ma jeden głos.
astępnie inicjatywa taka przekazywana jest odpowiedniej dyrekcji generalnej (na której czele stoi
N
dyrektor generalny podlegający danemu komisarzowi). Zwykle polega to na przedłożeniu projektu
wniosku ustawodawczego.
a kolejnym etapie wniosek ten ponownie trafia do komisarzy, którzy przyjmują go podczas swojego
N
cotygodniowego posiedzenia, po czym jest przesyłany do Rady i Parlamentu.
Jak zorganizowana jest Komisja
omisja Europejska jest podzielona na departamenty, które opracowują strategie polityczne dla
K
poszczególnych obszarów. Na czele każdego departamentu stoi komisarz. Pracami Komisji kieruje
przewodniczący.
Przywództwo polityczne
racom Komisji przewodzi zespół 27 komisarzy, tzw. kolegium. Wspólnie podejmują oni decyzje
P
wytyczające polityczny kierunek działań Komisji.
Nowe kolegium komisarzy jest powoływane co pięć lat.
Departamenty i agencje
truktura Komisji opiera się na podziale na departamenty tematyczne – tak zwane dyrekcje generalne
S
(DG), które odpowiadają za różne obszary polityki. DG opracowują i wdrażają politykę UE, przepisy
unijneiprogramyfinansowaniaoraznimizarządzają.Konkretnymikwestiamiadministracyjnymizajmują
się dodatkowe służby Komisji. Programami ustanowionymi przez Komisję zarządzają agencje
wykonawcze.
Biura Komisji
omisja posiada biura na całym świecie. W krajach UE Komisję reprezentują jej przedstawicielstwa.
K
Można w nich uzyskać informacje o działaniach UE oraz zamówić broszury, ulotki i inne materiały.
lacówkamireprezentującymiKomisjępozaUE(takzwanymidelegaturami)zarządzaEuropejskaSłużba
P
Działań Zewnętrznych. Delegatury promująinteresyistrategieUEorazprowadząwieleróżnychdziałań
informacyjnych.
Pracownicy Komisji
Europejska służba cywilna
Pracownicy Komisji Europejskiej są częścią europejskiej służby cywilnej.
Komisji zatrudnionych jest ok. 32 tys. pracowników etatowych i kontraktowych. Są wśród nich
W
urzędnicy odpowiadający za poszczególne strategie polityczne, naukowcy, prawnicy i tłumacze.
Kodeks postępowania
odczaswykonywaniaswoichobowiązkówzawodowych–zarównopodczasokresuzatrudnienia,jakipo
P
jego zakończeniu – urzędnicy europejskiej służby cywilnej kierują się kodeksem postępowaniaimuszą
przestrzegaćokreślonychzasad.Zasadytezostałyzawartewregulaminiepracowniczymorazwkodeksie
dobrego postępowania administracyjnego.
bywatel UE może złożyć skargę w przypadku, gdy uważa, że pracownik Komisji naruszył kodeks
O
postępowania.
Przewodniczący
PRZEWODNICZĄCA
Ursula von der Leyen
Komisarze
WICEPRZEWODNICZĄCA WYKONAWCZA
Margrethe Vestager
Europa na miarę ery cyfrowej
WICEPRZEWODNICZĄCY WYKONAWCZY
Valdis Dombrovskis
Gospodarka służąca ludziom
WICEPRZEWODNICZĄCY WYKONAWCZY
Maroš Šefčovič
uropejski Zielony Ład
E
Stosunki międzyinstytucjonalne i prognozowanie
WYSOKI PRZEDSTAWICIEL / WICEPRZEWODNICZĄCY
Josep Borrell Fontelles
Silniejsza pozycja Europy na świecie
WICEPRZEWODNICZĄCA
Věra Jourová
Wartości i Przejrzystość
WICEPRZEWODNICZĄCA
Dubravka Šuica
Demokracja i demografia
WICEPRZEWODNICZĄCY
Margaritis Schinas
Promowanie naszego europejskiego stylu życia
KOMISARZ
Johannes Hahn
Budżet i administracja
KOMISARZ
Nicolas Schmit
Miejsca pracy i prawa socjalne
KOMISARZ
Paolo Gentiloni
Gospodarka
KOMISARZ
Janusz Wojciechowski
Rolnictwo
KOMISARZ
Thierry Breton
Rynek wewnętrzny
KOMISARZ
Elisa Ferreira
Spójność i reformy
KOMISARZ
Stella Kyriakides
Zdrowie i bezpieczeństwo żywności
KOMISARZ
Didier Reynders
Sprawiedliwość
KOMISARZ
Helena Dalli
Równość
KOMISARZ
Ylva Johansson
Sprawy wewnętrzne
KOMISARZ
Janez Lenarčič
Zarządzanie kryzysowe
KOMISARZ
Adina Vălean
Transport
KOMISARZ
Olivér Várhelyi
Sąsiedztwo i rozszerzenie
KOMISARZ
Jutta Urpilainen
Partnerstwa międzynarodowe
KOMISARZ
Kadri Simson
Energia
KOMISARZ
Virginijus Sinkevičius
Środowisko, oceany i rybołówstwo
KOMISARZ
Mairead McGuinness
Usługi finansowe, stabilność finansowa i unia rynków kapitałowych
KOMISARZ
Iliana Iwanowa
Innowacje, badania naukowe, kultura, edukacja i młodzież
KOMISARZ
Wopke Hoekstra
Działania w dziedzinie klimatu
Główne zadania w dziedzinie strategii i polityki
omisja Europejska odgrywa aktywną rolę w opracowywaniu ogólnej strategii UE oraz kształtowaniu i
K
wdrażaniu unijnej polityki. Regularnie dokonuje oceny poszczególnych obszarów polityki i sporządza
sprawozdania na ich temat.
Ustalanie priorytetów strategicznych
raz z pozostałymi głównymi unijnymi instytucjami Komisja Europejska opracowuje ogólną strategię UE
W
i wytycza kierunek polityki unijnej.
o pięć lat, na początku każdej nowej kadencji Komisji, jej przewodniczący określa również priorytety
C
polityczne na nadchodzący okres urzędowania.
o roku Komisja przekłada te priorytety na konkretne działania za pomocą rocznego programu prac, w
C
którym określa plan działania na kolejnych 12 miesięcy.
ięcej informacji na temat strategicznychpriorytetówi celówKomisji Europejskiej,strategii
W
międzynarodowychistosunków z krajami spoza UE
Kształtowanie i wdrażanie polityki
Komisja Europejska opracowuje i realizuje strategie polityczne UE. W tym celu:
● przedstawia projekty przepisów Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Unii Europejskiej
● wspiera kraje UE we wdrażaniu unijnego prawa
● zarządza budżetem UE i rozdziela środki finansowe
● nadzoruje (wraz z Trybunałem Sprawiedliwości) przestrzeganie prawa UE
● r eprezentuje UE na arenie międzynarodowej (wspólnie z unijną służbą dyplomatyczną –
Europejską Służbą Działań Zewnętrznych).
olityka UE jest w taki sposób kształtowana, aby przynosiła korzyści obywatelom, przedsiębiorstwom i
P
innym podmiotom w UE. Komisja wewnętrznie uzgadnia swoje propozycje dotyczące nowych strategii
zgodnie z ustaloną procedurą.
etody lepszego stanowienia prawa gwarantują, że każda nowa strategia polityczna UE jest kształtowana
M
w oparciu o potwierdzone dane i najlepsze dostępne rozwiązania.
Informacje o tym, w jaki sposób Komisja Europejska podejmujedecyzje dotyczące strategii politycznych
Sprawozdawczość
omisja Europejska opracowuje plany i sporządza sprawozdania dotyczące swojej działalności zgodnie z
K
rocznym cyklem określanym jako cykl „planowania i programowania strategicznego”. Komisja
Europejska regularnie publikuje sprawozdania z prac wykonanych w trakcie każdego cyklu.
Ocena
omisja przez cały czas sprawdza, czy unijna polityka spełnia potrzeby europejskich przedsiębiorstw i
K
obywateli. Oceny służą do kontroli skuteczności, efektywności, adekwatności, spójności i europejskiej
wartości dodanej polityki unijnej. Oceny są podawane do wiadomości publicznej w poświęconych im
planach działań.
Główne zadania w dziedzinie prawa
omisja proponuje i wdraża przepisy, które są zgodne z celami unijnych traktatów. Zachęca
K
przedsiębiorstwa i obywateli do wniesienia wkładu w proces stanowienia prawa UE i dba o prawidłowe
wdrażanie przepisów, ich ocenę oraz aktualizację stosownie do potrzeb.
Dziedziny, w których UE może przyjmować akty prawne
odstawą wszystkich działań UE są traktaty, które zostały przyjęte demokratycznie przez jej państwa
P
członkowskie. Traktaty to wiążące umowy między krajami UE określające cele Unii, zasady
funkcjonowania jej instytucji, sposób podejmowania decyzji oraz relacje między UE a jej państwami
członkowskimi. Traktaty stanowią punkt wyjścia dla prawa UE.
E może podejmować działania tylko w tych dziedzinach, w których upoważniły ją do tego państwa
U
członkowskie za pośrednictwem traktatów. Traktaty określają, kto może stanowić prawo w jakich
dziedzinach: UE, rządy krajowe, czy też i UE, i rządy krajowe.
Proponowanie aktów prawnych
omisja Europejska jest odpowiedzialna za planowanie, przygotowywanie i proponowanie nowych
K
unijnych przepisów. Ma prawo to robić z własnej inicjatywy. Proponowane przez nią przepisy muszą
bronić interesów Unii i wszystkich jej obywateli. Komisja przedkłada wniosek ustawodawczy
Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Unii Europejskiej, które muszą zatwierdzić tekst, zanim stanie się
on aktem prawnym UE.
Lepsze stanowienie prawa
bywatele, przedsiębiorstwa, społeczeństwo obywatelskie, organy publiczne i wszystkie inne
O
zainteresowane strony mogą mieć swój udział w procesie stanowienia prawa unijnego. To działanie określa
się mianem lepszego stanowienia prawa.
a podstawie zebranych dowodów oraz opinii przedstawionych przez obywateli i zainteresowane strony
N
Komisja proponuje nowe przepisy.
Ustalanie zasad dotyczących wdrożenia
dy przepisy UE zostaną przyjęte, Rada Unii Europejskiej i Parlament Europejski mogą upoważnić
G
Komisję do przyjęcia dwóch rodzajów aktów prawnych o charakterze nieustawodawczym: aktów
wykonawczych i aktów delegowanych. Mają one zapewnić prawidłowe wdrożenie przepisów lub ich
aktualizację, w razie potrzeby, w celu uwzględnienia zmian zachodzących w konkretnym sektorze.
Zapewnienie prawidłowego wdrożenia
omisja Europejska odpowiada za kontrolowanie, czy prawo UE jest stosowane prawidłowo i terminowo.
K
W tej roli Komisja określa się mianem „strażniczki traktatów”.
omisja będzie interweniować, jeśli któryś z krajów UE nie dokonał pełnej transpozycji dyrektywy do
K
prawa krajowego w wyznaczonym terminie lub nieprawidłowo stosuje prawo UE.
J eżeli organy krajowe nie wdrożą przepisów UE, Komisja może wszcząć wobec takiego kraju oficjalne
postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego.
Ocena i aktualizacja przepisów
omisja regularnie ocenia, czy unijne przepisy przynoszą oczekiwane zmiany dla europejskich
K
przedsiębiorstw i obywateli.
yniki oceny pomagają Komisji w podejmowaniu decyzji, czy konkretne działanie należy kontynuować,
W
czy też wprowadzić w nim zmiany.
ceny i kontrole sprawności istniejącego prawodawstwa (których przedmiotem jest szereg powiązanych
O
ze sobą działań), a także realizowany przez Komisję program REFIT przyczyniają się do uproszczenia
prawa UE i zredukowania kosztów jego stosowania.
ramach programu Komisji dotyczącego lepszego stanowienia prawa wszyscy obywatele mogą
W
przekazywać informacje zwrotne na temat planów ocen i kontroli sprawności oraz uczestniczyć w
konsultacjach społecznych na temat bieżących ocen.
Główne zadania w dziedzinie budżetu i finansowania
Komisja Europejska przedstawia i wykonuje budżet UE oraz zarządza unijnymi programami finansowania.
Przedstawianie budżetu UE
omisja Europejska jest odpowiedzialna za przygotowanie i przedstawienie projektu budżetu dla całej
K
Unii Europejskiej. Prace w tym zakresie opierają się na wytycznych budżetowych na nadchodzący rok i na
obowiązującym rozporządzeniu w sprawie wieloletnich ram finansowych (WRF).
ieloletnie ramy finansowe określają maksymalne roczne kwoty (tzw. pułapy), które UE może wydać na
W
poszczególne obszary polityki w okresie co najmniej pięciu lat. Obecne WRF obejmują okres siedmiu lat:
od 2021 do 2027 roku.
1 września Komisja przedkłada Radzie Unii Europejskiej i Parlamentowi Europejskiemu projekt budżetu
do zatwierdzenia. Zgodnie z roczną procedurą budżetową porozumienie w sprawie budżetu musi zostać
osiągnięte do 31 grudnia.
Zarządzanie budżetem UE
a zarządzanie unijnym budżetem ostateczną odpowiedzialność ponosi Komisja Europejska. W praktyce
Z
kraje UE zarządzają nawet 80 proc. unijnych wydatków budżetowych w ramach tzw. zarządzania
dzielonego, zwłaszcza w obszarach takich jak rolnictwo, wzrost gospodarczy i pomoc na zatrudnienie dla
regionów UE.
ależyte i zgodne z przepisami zarządzanie wydatkami podlegającymi zarządzaniu dzielonemu jest
N
zapewnione dzięki szeregowi mechanizmów kontroli i równowagi.
ykonanie budżetu może się odbywać w ramach zarządzania bezpośredniego (Komisja, delegatury i
W
agencje wykonawcze Unii), pośredniego (przez państwa trzecie lub organy i organizacje międzynarodowe)
oraz dzielonego (kraje UE).
Wdrażanie programów finansowania
koło 80 proc. środków unijnych podlega zarządzaniu w ramach programów prowadzonych wspólnie
O
przez Komisję Europejską i organy krajowe krajów UE.
przypadkach, w których Komisja Europejska zarządza funduszami bezpośrednio, robi to poprzez
W
przyznawanie dotacji albo udzielanie zamówień publicznych. Zarządza budżetem projektów
realizowanych przez jej departamenty, w jej siedzibach głównych, w delegaturach UE lub za
pośrednictwem unijnych agencji wykonawczych.
iektóre programy finansowania wdrażane są przez organy krajowe w obrębie UE lub poza jej terytorium,
N
organizacje międzynarodowe lub agencje rozwoju z państw członkowskich UE.
iezależnie od sposobu zarządzania funduszami przejrzyste procedury gwarantują, że każdy jest równo
N
traktowany i ma taki sam dostęp do informacji na temat procesów finansowania ze środków unijnych.
Główne zadania w dziedzinie stosunków międzynarodowych
omisja Europejska odgrywa ważną rolę w kształtowaniu polityki rozwojowej i udzielaniu pomocy na
K
całym świecie. Na szczeblu międzynarodowym negocjuje umowy o współpracy rozwojowej. Jest
reprezentowana na całym świecie w delegaturach Unii Europejskiej.
Rozwój i pomoc międzynarodowa
omisja Europejska odpowiada za kształtowanie europejskiej polityki rozwojowej i udzielanie pomocy na
K
całym świecie w jak najbardziej efektywny sposób.
omisja reprezentuje UE również na arenie międzynarodowej w sprawach polityki rozwojowej oraz w
K
negocjacjach umów dotyczących międzynarodowych kwestii rozwojowych. Komisja ściśle współpracuje z
organizacjami międzynarodowymi i działa na ich forum. Organizacje te to np. ONZ i Organizacja
Współpracy Gospodarczej i Rozwoju oraz nieformalne ugrupowania takie jak grupa G-7 i grupa G-20.
Dowiedz się więcej o tym, jak Komisjaopracowuje planyi priorytety w pomocy rozwojowej.
Delegatury
nia Europejska jest reprezentowana przez delegatury i biura UE na całym świecie. Delegatury to misje
U
dyplomatyczne, które zazwyczaj odpowiadają za jeden kraj. Tylko niektóre obejmują zakresem swojej
działalności więcej krajów. Za pośrednictwem delegatur i biur UE Komisja Europejska utrzymuje kontakt
z władzami lokalnymi i społecznościami na całym świecie.
Misje dyplomatyczne innych krajów przy UE
raje z całego świata są reprezentowane w UE przez misje dyplomatyczne akredytowane przy Unii
K
Europejskiej.
Priorytety Komisji Europejskiej
Europejski Zielony Ład
uropa chce być pierwszym neutralnym dla klimatu kontynentem przez to, żejejgospodarkastaniesię
E
nowoczesna i zasobooszczędna.
Europa na miarę ery cyfrowej
Strategia cyfrowa UE zapewni ludziom dostęp do technologii najnowszej generacji.
Gospodarka służąca ludziom
Emusistworzyćbardziejatrakcyjneotoczenieinwestycyjne.Musipromowaćwzrostgospodarczy,który
U
przyczynia się do tworzeniawysokiejjakościmiejscpracy,zwłaszczadlamłodychludzi,iktórysprzyja
małym firmom.
Silniejsza pozycja Europy na świecie
łos UE musi być dobrze słyszalny na świecie. Opowiadamy się za multilateralizmem i
G
międzynarodowym ładem opartym na zasadach.
Promowanie naszego europejskiego stylu życia
uropamusichronićpraworządność,jeślichceopowiadaćsiępostroniesprawiedliwościistaćnastraży
E
najważniejszych wartości UE.
Nowy impuls dla demokracji europejskiej
usimy dać Europejczykom więcej możliwości zabierania głosu. Chcemy również chronić naszą
M
demokrację przed ingerencją z zewnątrz, dezinformacją i nawoływaniem do nienawiści w internecie.
Europejski Trybunał Obrachunkowy
Informacje ogólne
● Z
adania: Odpowiada za kontrolowanie prawidłowego gromadzenia i wykorzystywania funduszy
UE oraz pomaga w doskonaleniu zarządzania finansami UE.
● Prezes: Tony Murphy
● Członkowie: Po jednym z każdego kraju UE
● Rok założenia: 1977
● Siedziba: Luksemburg
J ako unijny niezależny zewnętrznykontrolerTrybunałObrachunkowydbaointeresypodatnikówwUE.
Trybunał Obrachunkowy nie posiada uprawnień w zakresie egzekwowania prawa, ale działa na rzecz
usprawnienia zarządzania budżetem UE przez KomisjęEuropejskąiprzedstawiasprawozdanianatemat
finansów UE.
Czym zajmuje się Trybunał Obrachunkowy?
● P
rzeprowadza kontrolę dochodów i wydatków UE, aby zweryfikować, czy fundusze UE zostały w
odpowiedni sposób uzyskane, wydane, gospodarnie wykorzystane i rozliczone.
● K
ontroluje każdą osobę lub organizację dysponującą środkami UE – również przeprowadzając
kontrole na miejscu w instytucjach (głównie w Komisji), krajach UE i krajach otrzymujących
pomoc UE.
● W
sprawozdaniach z kontroli, przekazywanych Komisji i rządom krajowym, zamieszcza ustalenia
i zalecenia.
● I nformujeEuropejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych(OLAF), jeżeli podejrzewa, że
doszło do oszustwa, korupcji lub innej nielegalnej działalności.
● P
rzedkładaParlamentowi EuropejskiemuiRadzie UEcoroczne sprawozdanie, które Parlament
szczegółowo analizuje przed podjęciem decyzji w sprawie zatwierdzenia wykonania budżetu
przez Komisję.
● W
ydaje również specjalistyczne opinie dla instytucji UE na temat lepszego zarządzania finansami
UE i rozliczalności wobec obywateli.
rybunałpublikujerównieżopiniewsprawieprojektówaktówprawnychmającychwpływnazarządzanie
T
finansamiUE,jakrównieżstanowiska,przeglądyipublikacjeadhocwsprawachzwiązanychzfinansami
publicznymi.
by skutecznie wypełniać swoje zadania, Trybunał Obrachunkowy musi zachowywać niezależność od
A
instytucji i organów, które kontroluje. W tym celu ma prawo do swobodnego decydowania w
następujących kwestiach:
● co kontroluje
● jak kontroluje
● jak i kiedy przedstawia swoje ustalenia.
ontrolaprzeprowadzanaprzezTrybunałskupiasięgłównienaKomisjiEuropejskiej,którajestgłównym
K
organem odpowiedzialnym za wykonanie budżetu UE. Ale współpracuje on również ściśle z organami
krajowymi, gdyż większość funduszy UE (około 80 proc.) zarządzanych jest przezKomisjęwspólniez
tymi organami.
Skład
złonkowie Trybunału są mianowani przez Radę, po zasięgnięciu opinii Parlamentu, na sześcioletnią
C
odnawialną kadencję. Członkowie wybierają spośród siebie prezesa na trzyletnią (również odnawialną)
kadencję.
Jak działa Trybunał Obrachunkowy?
Przeprowadza on trzy rodzaje kontroli:
● K
ontrole finansowe – weryfikuje, czy w sprawozdaniach właściwie przedstawiono sytuację
finansową, wyniki i przepływy pieniężne w danym roku.
● Kontrole zgodności – weryfikuje, czy transakcje finansowe są zgodne z przepisami.
● K
ontrole wykonania zadań – weryfikuje, czy fundusze UE zostały wykorzystane w jak najbardziej
oszczędny i wydajny sposób do osiągnięcia założonych celów.
rybunał podzielony jest na grupy kontroli, tzw. izby. Przygotowują one projekty sprawozdań i opinii,
T
które następnie są formalnie przyjmowane przez członków Trybunału.
Europejski Bank Centralny (EBC)
Informacje ogólne
● Z
adania: EBC zarządza euro, utrzymuje stabilność cen i prowadzi politykę pieniężną i
gospodarczą UE.
● Prezes: Christine Lagarde
● Członkowie: Prezes i wiceprezes EBC oraz prezesi banków centralnych wszystkich państw UE
● Rok powstania: 1998
● Siedziba: Frankfurt nad Menem (Niemcy)
● Strona internetowa:Europejski Bank Centralny
uropejskiBankCentralny(EBC)zarządzaeuroorazustalaramypolitykigospodarczejipieniężnejUEi
E
jąrealizuje.GłównymcelemEBCjestutrzymywaniestabilnościcenitymsamymwspieraniezatrudnienia
i zrównoważonego wzrostu gospodarczego.
Czym zajmuje się EBC?
● E
BC ustalastopy procentowedla pożyczek udzielanych bankom komercyjnym w krajachstrefy
euro, a tym samym wpływa na podaż pieniądza i inflację.
● Z
arządza rezerwami walutowymi strefy euro oraz sprzedażą lub zakupem walut, aby utrzymać
równowagę kursów wymiany.
● P
omaga organom krajowym w sprawowaniu odpowiedniego nadzoru nad rynkami i instytucjami
finansowymi oraz w zapewnieniu sprawnego funkcjonowania systemów płatniczych.
● Zapewnia bezpieczeństwo i dobrą kondycję europejskiego systemu bankowego.
● Zezwala krajom strefy euro na emisję banknotów euro.
● Monitoruje trendy cenowe i ocenia związane z nimi ryzyko dla stabilności cen.
Skład
rezes EBC reprezentuje bank na spotkaniach wysokiego szczebla w ramach UE i na poziomie
P
międzynarodowym. Europejski Bank Centralny posiada trzy organy decyzyjne:
● R
ada Prezesów– główny organ decyzyjny.
W jej skład wchodzą Zarząd (zob. poniżej) i prezesi banków centralnych krajów strefy euro.
● Z
arząd– nadzoruje bieżące zarządzanie EBC.
W jego skład wchodzą prezes, wiceprezes oraz czterej inni członkowie mianowani na ośmioletnią
kadencję przez szefów państw strefy euro.
● R
ada Ogólna– pełni rolę koordynacyjną i doradczą.
W jej skład wchodzą prezes i wiceprezes EBC oraz prezesi banków centralnych wszystkich
państw UE.
W jaki sposób działa EBC?
BC współpracuje z krajowymi bankami centralnymi wszystkich państw UE. Wszystkie one tworzą
E
Europejski System Banków Centralnych.
BC koordynuje współpracę między bankami centralnymi w strefie euro. Współpracę tę określa się
E
mianemEurosystemu.
Zadania organów zarządzających:
● R
ada Prezesów – dokonuje oceny rozwoju sytuacji gospodarczej i monetarnej, wytycza politykę
pieniężną strefy euro i ustala stopy procentowe, po których banki komercyjne mogą uzyskać
pożyczki z EBC.
● Z
arząd – odpowiada za wdrażanie polityki pieniężnej, bieżącą działalność banku,
przygotowywanie posiedzeń Rady Prezesów, a także za wykonywanie pewnych kompetencji
przekazanych mu przez Radę Prezesów.
● R
ada Ogólna – wspomaga działania koordynacyjne i doradcze EBC oraz pomaga w
przygotowywaniu przystąpienia nowych państw do strefy euro.
EBC, ESBC i Eurosystem
d 1 stycznia 1999 r. Europejski Bank Centralny (EBC) jest odpowiedzialny za prowadzenie polityki
O
pieniężnej w strefie euro – największej po Stanach Zjednoczonych gospodarce świata.
trefa euro powstała w momencie przeniesienia odpowiedzialności za politykę pieniężną z krajowych
S
bankówcentralnych11państwczłonkowskichUEnaEBCwstyczniu1999r.Grecjadołączyław2001r.,
łoweniaw2007r.,CypriMaltaw2008r.,Słowacjaw2009r.,Estoniaw2011r.,Łotwaw2014r.,Litwa
S
w 2015r.iChorwacjaw2023r.Utworzeniestrefyeuroinowejinstytucjiponadnarodowej–EBC,było
kamieniem milowym w długim i złożonym procesie integracji europejskiej.
byprzystąpićdostrefyeuro,krajetemusiałyspełnićkryteriakonwergencji,podobniejakinnepaństwa
A
członkowskieUEprzedprzyjęciemeuro.Kryteriaokreślająwstępnewarunkigospodarczeiprawne,które
muszą spełnić kraje, aby pomyślnie uczestniczyły w unii gospodarczej i walutowej.
Misja EBC
Europejski Bank Centralny
odstawąprawnąjednolitejpolitykipieniężnejjestTraktatofunkcjonowaniuUniiEuropejskiejorazStatut
P
Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego . Statut ustanowił
zarówno EBC, jak i Europejski System Banków Centralnych (ESBC) z dniem 1 czerwca 1998 r. EBC
powstałjakordzeńEurosystemuiESBC.EBCikrajowebankicentralnewspólniewykonująpowierzone
im zadania. EBC posiada osobowość prawną na mocy międzynarodowego prawa publicznego.
Europejski System Banków Centralnych
SBC składa się z EBCikrajowychbankówcentralnych(KBC)wszystkichpaństwczłonkowskichUE,
E
niezależnie od tego, czy przyjęły one euro, czy nie.
Eurosystemu
urosystemskładasięzEBCikrajowychbankówcentralnychkrajów,któreprzyjęłyeuro.Eurosystemi
E
ESBC będą współistnieć tak długo, jak długo istnieją państwa członkowskie UE spoza strefy euro.
Strefa euro
Strefa euro składa się z krajów UE, które przyjęły euro.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE)
Informacje ogólne
● Z
adania: Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej zapewnia jednolitą wykładnię prawa UE we
wszystkich krajach UE oraz jego przestrzeganie przez kraje i instytucje UE.
● Członkowie:
○ Trybunał Sprawiedliwości:po 1 sędzi z każdego kraju UEi 11 rzeczników generalnych
○ Sąd:po 2 sędziów z każdego kraju UE
● Rok powstania: 1952
● Siedziba: Luksemburg
● Strona internetowa:Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej(TSUE)
rybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) dokonuje wykładni prawa unijnego,abyzapewnić
T
jego stosowanie w taki sam sposób we wszystkich krajach UE. Rozstrzyga też spory prawne między
rządami krajów Unii a jej instytucjami.
określonych sytuacjach do Trybunałumogąrównieżwnosićsprawyosobyfizyczne,przedsiębiorstwa
W
lub organizacje, które uważają, że ich prawa zostały naruszone przez instytucje UE.
Czym zajmuje się Trybunał Sprawiedliwości?
rybunał Sprawiedliwości orzeka we wnoszonych do niego sprawach. Najbardziej powszechne są
T
następujące rodzaje spraw:
● W
ykładnia prawa (orzeczenia w trybie prejudycjalnym) – sądy krajów UE są zobowiązane do
zapewniania właściwego stosowania prawa UE. Istnieje jednak ryzyko odmiennej interpretacji
prawa UE przez sądy w różnych krajach. Jeżeli sąd krajowy ma jakiekolwiek wątpliwości co do
wykładni lub ważności danego aktu prawnego UE, może zwrócić się o wyjaśnienie do Trybunału
Sprawiedliwości. Ten sam mechanizm można zastosować do ustalenia, czy krajowe przepisy lub
praktyka są zgodne z prawem UE.
● E
gzekwowanie prawa (postępowania w sprawie uchybienia) – sprawy wnoszone przeciwko
rządom krajów UE w związku z nieprzestrzeganiem prawa UE. Sprawy te mogą być wnoszone do
Trybunału przezKomisję Europejskąlub inny kraj UE. Jeżeli Trybunał uzna dany kraj za winny
uchybienia, zobowiązuje go do bezzwłocznego naprawienia sytuacji. W przeciwnym razie
wszczynana jest kolejna sprawa, która może zakończyć się nałożeniem grzywny.
● U
nieważnianie aktów prawnych UE (skargi o stwierdzenie nieważności) – jeżeli jakiś akt prawny
UE uznany zostanie za niezgodny z traktatami UE lub prawami podstawowymi, rządy krajów UE,
Rada UE, Komisja Europejska lub (w niektórych przypadkach)Parlament Europejskimogą
zwrócić się do Trybunału o jego unieważnienie.
Osoby fizyczne mogą również wnieść skargę o unieważnienie aktu prawnego UE, który
bezpośrednio ich dotyczy.
● Z
apewnianie podejmowania działań przez UE (skargi na bezczynność) – Parlament, Rada i
Komisja są zobowiązane do podejmowania określonych decyzji w określonych okolicznościach.
Jeżeli nie dopełniają one tych zobowiązań, rządy krajów UE, inne instytucje UE lub (pod
pewnymi warunkami) osoby fizyczne lub przedsiębiorstwa mogą wnieść skargę do Trybunału.
● S
kargi na instytucje UE (roszczenia o odszkodowanie) – każda osoba fizyczna lub
przedsiębiorstwo, które doznały szkody w wyniku działania lub bezczynności UE bądź jej
urzędników, może wnieść przeciwko nim skargę do Trybunału.
Skład
Trybunał Sprawiedliwości obejmuje dwa organy sądowe:
● T
rybunał Sprawiedliwości, który zajmuje się przekazywanymi przez sądy krajowe wnioskami o
wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, niektórymi skargami o stwierdzenie nieważności i
odwołaniami.
● S
ąd, który orzeka w sprawach o stwierdzenie nieważności przedłożonych przez osoby fizyczne i
przedsiębiorstwa oraz, w niektórych przypadkach, przez rządy krajów UE. W praktyce oznacza to,
że Sąd orzeka przede wszystkim w sprawach dotyczących prawa konkurencji, pomocy państwa,
handlu, rolnictwa i znaków towarowych.
ędziowie i rzecznicy generalni są mianowani za wspólnym porozumieniem przez rządykrajówUEna
S
odnawialną sześcioletnią kadencję. W każdym z organów sądowychsędziowiewybierająspośródsiebie
prezesa na odnawialny okres trzech lat.
Jak działa Trybunał Sprawiedliwości?
o każdej sprawy wnoszonej do Trybunału Sprawiedliwości przydzielany jest sędzia sprawozdawca i
D
rzecznik generalny. Postępowanie w sprawie wniesionej do Trybunału składa się z dwóch etapów:
● Procedura pisemna
○ S
trony postępowania przedstawiają Trybunałowi pisemne oświadczenie. Pisemne uwagi
mogą być również przedstawione przez organy krajowe, instytucje UE, a w niektórych
przypadkach przez osoby fizyczne.
○ S
ędzia opracowuje sprawozdanie, podsumowując oświadczenia i uwagi, a następnie
sprawa poddawana jest pod dyskusję na posiedzeniu ogólnym Trybunału, podczas
którego podejmuje się decyzje w następujących sprawach:
■ liczba sędziów, którzy będą zajmować się daną sprawą: 3, 5 lub 15 sędziów
(pełen skład), w zależności od wagi i stopnia złożoności sprawy. Większość
spraw rozpatrywana jest przez pięciu sędziów i rzadko zdarza się, by Trybunał
orzekał w pełnym składzie;
■ k
onieczność przeprowadzenia procedury ustnej i wydania oficjalnego
oświadczenia przez rzecznika generalnego.
● Procedura ustna – posiedzenie jawne
○ A
dwokaci obu stron mogą przedstawiać swoje argumenty przed sędziami i rzecznikiem
generalnym, którzy mogą zadawać im pytania.
○ J eżeli Trybunał zadecydował, że konieczna jest opinia rzecznika generalnego, wydaje on
ją kilka tygodni po przesłuchaniu.
○ Następnie sędziowie odbywają naradę i wydają wyrok.
● R
ozprawy w Sądzie toczą się według podobnej procedury, z tym wyjątkiem, że większość spraw
rozpatrywana jest przez trzech sędziów i nie uczestniczy w nich rzecznik generalny.
To warto wiedzieć
J eżeliosobafizycznalubprzedsiębiorstwoponiosłyszkodęwwynikudziałanialubzaniechaniadziałania
przezinstytucjęUElubjejurzędników,mogąwnieśćskargędoTrybunałuwjedenzdwóchnastępujących
sposobów:
● p ośrednio, za pośrednictwem sądów krajowych (które mogą zadecydować o przekazaniu sprawy
do Trybunału Sprawiedliwości)
● b ezpośrednio do Sądu, jeżeli decyzja podjęta przez instytucję UE dotyczyła ich bezpośrednio i
indywidualnie.
ażdy, kto uzna, że organy w dowolnymkrajuUEnaruszyłyprzepisyprawaUE,powinienpostępować
K
zgodnie zoficjalną procedurą składania skargi
Trybunał sprawiedliwości
Przedmowa
dniemwejściawżycietraktatuzLizbony,tj.1grudnia2009r.,UniaEuropejskauzyskałaosobowośćprawnąi
Z
przejęła kompetencje powierzone wcześniej Wspólnocie Europejskiej. Prawo wspólnotowe stało się zatem
prawem Unii, obejmującym również wszystkie przepisy wydane w przeszłości na podstawie traktatu o Unii
EuropejskiejwwersjipoprzedzającejtraktatzLizbony.Wponiższymopracowaniutermin„prawowspólnotowe"
będzie jednaknadalużywanyprzyodniesieniachdoorzecznictwaTrybunałuSprawiedliwościsprzedwejściaw
życie traktatu z Lizbony.
bok Unii europejskiej nadalistniejeEuropejskaWspólnotaEnergiiatomowej.Zuwaginato,żekompetencje
O
Trybunału Sprawiedliwości w zakresie Euratom są zasadniczo takie same jak w ramach UniiEuropejskiej-a
także dla celów większej przejrzystości poniższego opracowania - wszystkie odniesienia do prawa Unii
europejskiej obejmują również prawo Euratom.
Skład
skład Trybunału Sprawiedliwości wchodzi 27 sędziów i 11 rzeczników generalnych.Sędziowieirzecznicy
W
generalni są mianowani za wspólnym porozumieniem przez rządy państw członkowskich, po konsultacji z
komitetem,któregozadaniemjestopiniowanie,czykandydacisąodpowiednidopełnieniadanejfunkcji.Mandat
jest sześcioletni i odnawialny. Są oni wybierani spośród osobistości o niekwestionowanej niezależności i
mających wymagane w ich państwach kwalifikacje do zajmowania najwyższych stanowisk sądowych, lub są
prawnikami o uznanych kompetencjach.
ędziowie Trybunału Sprawiedliwości wybierają spośród siebieprezesaiwiceprezesanaokrestrzechlat.Jego
S
mandatjestodnawialny.PrezeskierujepracamiTrybunałuSprawiedliwości,atakżeprzewodniczyposiedzeniom
i obradom w największych składach orzekających. Wiceprezes wspiera prezesa Trybunału w wykonywaniu
obowiązków i zastępuje go, jeżeli w odniesieniu do prezesa wystąpi przeszkoda w wykonywaniu obowiązków.
zecznicygeneralniwspomagająTrybunał.Ichzadaniemjestprzedstawianie,wsposóbcałkowiciebezstronnyi
R
niezależny, opinii prawnej, określanej jako „opinia rzecznika generalnego" w sprawach, które zostaną im
przydzielone.
ekretarz pełni rolę sekretarza generalnego instytucji, kierując jej administracją z upoważnienia prezesa
S
Trybunału.
rybunał może obradować w pełnym składzie, w składzie wielkiej izby (piętnastu sędziów) albo w izbach
T
złożonych z pięciu lub trzech sędziów. Trybunał obraduje w pełnym składzie w przypadkach określonych w
Statucie Trybunału (w szczególności kiedy ma za zadanie zdymisjonować rzecznika praw obywatelskich lub
orzec o dymisji członka Komisji, który naruszył ciążące na nim zobowiązania) oraz jeśli Trybunał uzna, że
wniesiona sprawa ma wyjątkowe znaczenie. W składzie wielkiej izby Trybunał obraduje na żądanie państwa
członkowskiego albo instytucji, które są stroną w postępowaniu, atakżewsprawachszczególnieważnychlub
skomplikowanych.Innesprawysąrozpatrywaneprzezizbyskładającesięzpięciulubtrzechsędziów.Prezesiizb
złożonych z pięciu sędziów wybierani są na trzy lata, a prezesi izb złożonych z trzech sędziów na jeden rok.
Kompetencje
byTrybunałmógłwłaściwiewywiązywaćsięzeswoichzadań,przyznanomuściśleokreśloneuprawnieniado
A
orzekania,którewykonujewramachproceduryodesłaniaprejudycjalnegoipostępowańwprzedmiocieróżnego
rodzaju skarg.
Rodzaje postępowań
Odesłanie prejudycjalne
rybunał Sprawiedliwości współpracuje ze wszystkimi sądami państw członkowskich, które wzakresieprawa
T
Unii pełnią rolę sądów powszechnych. Aby zapewnić skuteczne i jednolite stosowanie prawa Unii, a także
uniknąć jakichkolwiek rozbieżności w jego wykładni, sądy krajowe mogą, a czasami muszą, zwrócić się do
TrybunałuSprawiedliwościodokonaniewykładnidanegozagadnieniaprawaUnii,abywtensposóbumożliwić
na przykład zweryfikowanie zgodności ich ustawodawstwa krajowego z prawem wspólnotowym. Wniosek o
wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym może mieć również na celu kontrolę ważności aktu prawa Unii.
rybunał Sprawiedliwości nie ogranicza się do zwykłego udzielenia opinii, lecz jego odpowiedź ma postać
T
wyroku lubpostanowieniazuzasadnieniem.Sądkrajowybędącyadresatemorzeczeniajestzwiązanydokonaną
wykładniąprzyrozstrzyganiurozpatrywanejprzezsiebiesprawy.WyrokTrybunałuSprawiedliwościwiążewten
sam sposób inne sądy krajowe, które zetkną się z identycznym problemem.
owłaśnierównieżwramachodesłańprejudycjalnychkażdyobywateleuropejskimożeuzyskaćsprecyzowanie
T
dotyczącychgoprzepisówprawaUnii.Bowiemchociażjedyniesądkrajowymożeskierowaćodesłanie,tokażdy
zwystępującychprzedtymsądemuczestników,państwaczłonkowskie,atakżeinstytucjeUniimogąbraćudział
we wszczętym przed Trybunałem Sprawiedliwości postępowaniu. W ten oto sposób, na podstawie pytań
prejudycjalnych, przedkładanych niejednokrotnie przez sądy krajowe pierwszej instancji, sformułowanych
zostało wiele spośród najważniejszych zasad prawa Unii.
Skarga o stwierdzenie uchybienia
I nstytucja tej skargi pozwala Trybunałowi sprawować kontrolęnadwypełnianiemprzezpaństwaczłonkowskie
zobowiązań, które na nich ciążąnamocyprawaUnii.WniesieniesprawydoTrybunałupoprzedzawszczynane
przez Komisję postępowanie, polegające na umożliwieniu państwu członkowskiemu udzieleniaodpowiedzina
stawiane mu zarzuty. Jeśli postępowanie to nie doprowadzi do położenia przez państwo członkowskie kresu
uchybieniu, może wówczas zostać wniesiona do Trybunału skarga o stwierdzenie naruszenia prawa
wspólnotowego.
kargę tęmożewnieśćKomisja-cowpraktycejestnajczęściejspotykanymprzypadkiem-bądźinnepaństwo
S
członkowskie.JeżeliTrybunałstwierdziistnienieuchybienia,danepaństwozobowiązanejestdobezzwłocznego
położeniamukresu.JeśliwskutekkolejnejskargiKomisjiTrybunałSprawiedliwościstwierdzi,żeowopaństwo
członkowskie nie zastosowało się do jego wyroku, może nałożyć na niekaręwpostaciryczałtulubokresową
k arępieniężną.JednakwsytuacjinieprzekazaniaKomisjikrajowychśrodkówtranspozycjidyrektywyTrybunał
może - na jej wniosek - nałożyć na państwo członkowskie karę pieniężną już na etapie pierwszego wyroku
stwierdzającego uchybienie.
Skarga o stwierdzenie nieważności
I nstytucjatejskargipozwalawnieśćostwierdzenienieważnościaktuprawnegowydanegoprzezinstytucję,organ
lub jednostkę organizacyjną Unii (w szczególności rozporządzenia, dyrektywy, decyzji). Dla Trybunału
zastrzeżonesąsprawy,wktórychskargawniesionazostałaprzezpaństwoczłonkowskieprzeciwkoParlamentowi
Europejskiemu lub Radzie (z wyjątkiem aktów prawnych Rady z zakresu pomocy państwa, dumpingu i
uprawnień wykonawczych) lub przez jedną instytucję Unii przeciwko drugiej instytucji. Z kolei Sąd jest
właściwy do orzekania w pierwszej instancji w pozostałych sprawach tego rodzaju, w tym w szczególności
dotyczących skarg wniesionych przez jednostki.
Skarga na bezczynność
możliwia ona kontrolę legalności zaniechania działania przez instytucje, organy lub jednostki organizacyjne
U
Unii. Jest ona jednak dopuszczalna tylko wtedy, gdy dana instytucja została uprzedniowezwanadodziałania.
Jeżeli bezprawność zaniechania zostanie stwierdzona, instytucja ta jest zobowiązana do podjęcia właściwych
środkówzmierzającychdopołożeniakresuowejbezczynności.Uprawnieniadoorzekaniawprzedmiocieskargi
nabezczynnośćpodzielonesąmiędzyTrybunałiSądwedługtakichsamychkryteriów,jakwprzypadkuskargo
stwierdzenie nieważności..
Odwołanie
rybunał Sprawiedliwości może rozpoznawać odwołania, ograniczone wyłącznie do kwestii prawnych, od
T
wyroków i postanowień Sądu. Jeżeli odwołaniejestdopuszczalneizasadne,TrybunałuchylaorzeczenieSądu.
Jeżeli stan postępowania na to pozwala, Trybunał może sam wydać rozstrzygnięcie. W przeciwnymwypadku
przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi, który jest związany orzeczeniem wydanym w
postępowaniu odwoławczym.
Postępowanie
iezależnie od charakteru sprawy postępowanie składa się z etapu pisemnego, a zazwyczaj również z etapu
N
ustnego, który jest jawny. Należy jednak odróżnić procedurę odesłania prejudycjalnego od procedury w
pozostałych sprawach (skarg bezpośrednich i odwołań).
Wszczęcie postępowania i procedura pisemna
Odwołania prejudycjalne
ądkrajowyprzedkładaTrybunałowiSprawiedliwościpytaniadotyczącewykładnialboważnościprzepisuprawa
S
Unii, przeważnie wformiepostanowieniawydanegozgodniezprzepisamiproceduralnymidanegopaństwa.Po
przetłumaczeniu wniosku przez służby tłumaczeń Trybunału na wszystkie języki Unii sekretarz doręcza je
uczestnikom biorącym udział wsprawieprzedsądemkrajowym,atakżewszystkimpaństwomczłonkowskimi
instytucjom Unii. Zapewnia również publikację w Dzienniku Urzędowym komunikatu, zawierającego między
innymi informacje na tematstronwsprawieitreścipytań.Uczestnicy,państwaczłonkowskieiinstytucjemają
dwa miesiące na przedłożenie Trybunałowi Sprawiedliwości swoich uwag na piśmie.
Skargi bezpośrednie i odwołania
kargęwnosisiędoTrybunałupismemskierowanymdosekretariatuTrybunału.Sekretarzzapewniapublikacjęw
S
Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej komunikatu dotyczącego skargi, przedstawiając w nim zarzuty i
żądania strony skarżącej. Skargę doręcza się pozostałym stronom, które mają dwa miesiące na złożenie
odpowiedzi naskargęlubodpowiedzinaodwołanie.Wstosownymprzypadkuskarżącymaprawodorepliki,a
pozwany do dupliki. Strony zobowiązane są przestrzegać tych terminów.
oburodzajachpostępowańdosprawyprzydzielasięsędziegosprawozdawcęirzecznikageneralnego,których
W
zadaniepoleganaśledzeniuprzebiegupostępowania.Wyznaczająichodpowiednioprezesorazpierwszyrzecznik
generalny.
Środki przygotowawcze
e wszystkichrodzajachpostępowańpozamknięciuetapupisemnegostronymogąwskazać,wterminietrzech
W
tygodni,czychciałybywyznaczeniarozprawyorazzjakichpowodów.Nawnioseksędziegosprawozdawcyipo
zapoznaniu się ze stanowiskiem rzecznika generalnego Trybunał podejmuje decyzję, czy konieczne
przeprowadzenie środków dowodowych, któremu składowi orzekającemu należy przydzielić sprawę oraz czy
powinna odbyć się rozprawa, której termin wyznacza prezes.
Rozprawa jawna i opinia rzecznika generalnego
J eżeli zapadła decyzja o przeprowadzeniu rozprawy, sprawa jest rozpoznawana na posiedzeniu jawnym w
obecnościsędziówskładuorzekającegoirzecznikageneralnego.Sędziowieirzecznikgeneralnymogązadawać
uczestnikom pytania, które uznają za celowe. Po kilku tygodniach, również na posiedzeniu jawnym, rzecznik
generalny przedstawia przed Trybunałem Sprawiedliwości swoją opinię. Dokonuje on w niej szczegółowej
analizy sporu, w szczególności jego kwestii prawnych, oraz w sposób całkowicie niezależny proponuje
Trybunałowi właściwe w jego przekonaniu rozwiązanie przedstawionego problemu. W ten sposób etap ustny
postępowania dobiega końca. Jeśli Trybunał uzna, że w sprawie nie występuje nowe zagadnienie prawne, po
wysłuchaniu rzecznika generalnego może zadecydować o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii.
Wyroki
ędziowie przeprowadzają naradę w oparciu o projekt wyroku przygotowany przez sędziego sprawozdawcę.
S
Każdyzsędziówskładuorzekającegowdanejsprawiemożezaproponowaćzmiany.WyrokiTrybunałuzapadają
większościągłosów,aewentualnezdaniaodrębneniesąodnotowywane.Wyrokpodpisująwyłączniesędziowie,
którzy brali udział w naradzie ustnej, na której przyjęto wyrok, z zastrzeżeniem zasady, zgodnie z którą
najmłodszystażemsędziaskładuorzekającegoniepodpisujewyroku,jeżeliwtymskładziesędziowiesąobecni
w liczbie parzystej. Wyroki są ogłaszane na posiedzeniu jawnym.Wyrokiorazopinierzecznikówgeneralnych
dostępnesąnastronieCURIAwdniuogłoszenialubodczytania.Wwiększościsąonenastępniepublikowanew
Zbiorze Orzeczeń.
Procedury szczególne
Tryb uproszczony
przypadkugdypytanieprejudycjalnejestidentycznejakpytanie,wprzedmiociektóregoTrybunałjużorzekał,
W
lubjeżeliodpowiedźnaniepozostawiażadnychuzasadnionychwątpliwościalbomożnająjasnowyprowadzićz
istniejącego orzecznictwa, Trybunał może, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, orzec postanowieniem z
uzasadnieniem, zawierającym w szczególności odesłanie do wcześniej wydanego wyroku dotyczącego tego
zagadnienia lub do istotnego dla tej sprawy orzecznictwa.
Tryb przyspieszony
ryb przyspieszony pozwala Trybunałowi na szybkie orzekanie w sprawach niecierpiących zwłoki dzięki
T
maksymalnemu skróceniu terminów i przyznaniu sprawom absolutnego pierwszeństwa pominięciu pewnych
etapów postępowania. W następstwie wniosku złożonego przez jedną ze stron, na wniosek sędziego
sprawozdawcyipowysłuchaniudrugiejstronyorazrzecznikageneralnego,prezesTrybunałupodejmujedecyzję,
czyszczególniepilnycharaktersprawyuzasadniaskorzystanieztrybuprzyspieszonego.Trybprzyspieszonyjest
również przewidziany dla odesłań prejudycjalnych. Wówczas o zastosowanie gowystępujesądkrajowy,który
skierował do Trybunału odesłanie, wskazując okoliczności niecierpiące zwłoki uzasadniające rozpoznanie
pytania prejudycjalnego w tym trybie.
Pilny tryb prejudycjalny (PPU)
en tryb umożliwia Trybunałowi Sprawiedliwości rozpoznawanie w znacząco skróconym terminienajbardziej
T
wrażliwych kwestii z zakresu przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości (współpraca policyjna i
sądowa w sprawachcywilnychikarnych,atakżewizy,azyl,imigracjaiinnepolitykizwiązanezeswobodnym
przepływem osób). Sprawy podlegające PPU są przydzielane specjalnie wyznaczonej izbie złożonej z pięciu
sędziów, a fazapisemnaprzebiegacodozasadyzwykorzystaniemelektronicznychśrodkówkomunikacjiijest
maksymalniezredukowanazarównojeżelichodzioczasjejtrwania,jakioliczbęuczestnikówuprawnionychdo
przedkładaniauwagnapiśmie,gdyżwiększośćuczestnikówwystępujewjfazieustnejpostępowania,którajest
obowiązkowa.
Wniosek o zastosowanie środków tymczasowych
nioskiozastosowanieśrodkówtymczasowychmająnaceluuzyskaniezawieszeniawykonaniaaktuwydanego
W
przez instytucję, który jest również przedmiotem skargi, lubzastosowanieinnegośrodkatymczasowego,który
jest niezbędny w celu uniknięcia poważnej i nieodwracalnej szkody, jaką poniosłaby jedna ze stron.
Koszty postępowania
ostępowanie przed Trybunałem jest wolne od opłat. Trybunał nie pokrywa natomiast kosztów adwokata lub
P
radcyprawnego,uprawnionegodowystępowaniaprzedsądamijednegozpaństwczłonkowskich,przezktórego
strony muszą być reprezentowane. Jeśli jednak dana strona nie jest w stanie w całości lub w części ponieść
kosztówpostępowania,możeonazłożyćwniosekoprzyznaniepomocyprawnej,któryniejestobjętyprzymusem
adwokackim. Wniosek powinien zawierać wszelkie niezbędne informacje, z których wynika, konieczność
uzyskania pomocy prawnej.
System językowy
przypadku skarg bezpośrednich, językiem postępowaniawdanejsprawie,tj.językiem,wktórymbędziesię
W
onotoczyć,jestcodozasadyjęzykskargi(możetobyćjedenz24językówurzędowychUniiEuropejskiej).W
przypadku odwołań językiem postępowania jest język wyroku lub postanowienia, które są przedmiotem
odwołania. W przypadku odesłań prejudycjalnych językiem postępowania jest język sądu krajowego, który
skierował odesłaniedoTrybunałuSprawiedliwości.Wymianastanowiskwtokurozprawtłumaczonajestwedle
potrzeby symultanicznie na różne języki urzędowe Unii Europejskiej.Sędziowienaradzająsiębeztłumaczyw
jednym wspólnym języku, którym zgodnie z tradycją jest język francuski.
Schemat procedury
Postępowanie przed Trybunałem Sprawiedliwości
Skargi bezpośrednie i odwołania Odesłania prejudycjalne
Procedura pisemna
Skarga Wniosek o przyznanie pomocy w zakresie ko Postanowienie odsyłające sądu krajowego
oręczenie skargi pozwanemu przez sekretariat
D postępowania]
Komunikat zawierający informacje o skardze w DzienWyznaczenie sędziego sprawozdawcy i rzecz Tłumaczenie na pozostałe języki urzędowe U
Urzędowym Unii Europejskiej (seria C) generalnego Europejskiej
[Środki tymczasowe]
Komunikat zawierający pytania prejudycjaln
[Interwencja] Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (ser
Odpowiedź na skargę/odpowiedź na odwołanie
[Zarzut niedopuszczalności] Doręczenie stronom w postępowaniu przed są
[Replika i duplika] krajowym, państwom członkowskim, instytuc
Unii, państwom EOG i Urzędowi Nadzoru E
Uwagi na piśmie stron, państw i instytucj
Sędzia sprawozdawca przygotowuje sprawozdanie wstępne
Zgromadzenie ogólne sędziów i rzeczników generalnych
Przydział sprawy składowi orzekającemu
[Środki dowodowe]
Procedura ustna
[Opinia rzecznika generalnego]
Narada sędziów
Wyrok
akultatywne etapy procedury zostały umieszczone w nawiasach.
F
Nazwy dokumenty powszechnie dostępnych zostały oznaczone pogrubioną czcionką
Trybunał Sprawiedliwości w porządku prawnym Unii Europejskiej
ążąc do zbudowania zjednoczonej Europy, Państwa Członkowskie (obecnie w liczbie 27) zawarły traktaty
D
ustanawiająceWspólnotyEuropejskie,anastępnieUnięEuropejską,wyposażonewinstytucjetworząceprzepisy
prawne dotyczące określonych dziedzin.
rybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest instytucją sądowniczą Unii i europejskiej Wspólnoty Energii
T
Atomowej(EWEA).Składasięz dwóchsądów:TrybunałuSprawiedliwościiiSądu,którychgłównymzadaniem
jest kontrola legalności aktów wspólnotowych i zapewnienie jednolitej wykładni i stosowania prawa
wspólnotowego.
rzecznictwoTrybunałuSprawiedliwościstopniowowypracowałoobowiązekpełnegostosowaniaprzezkrajowe
O
organy administracji i sądy, w ramach ich właściwości, prawa Unii oraz ochrony prawprzyznanychprzeznie
obywatelom (bezpośrednie stosowanie prawa Unii) poprzez niestosowanie jakichkolwiek sprzecznych z nim
przepisów prawa krajowego, niezależnie od tego, czy są one wcześniejsze, czy późniejsze niż przepis Unii
(pierwszeństwo prawa Unii przed prawem krajowym).
Trybunał uznał również zasadę odpowiedzialności państw członkowskich za naruszenie prawa Unii, która w
zasadniczy sposób wzmacnia ochronę, jaką przepisy prawa Unii przyznają jednostkom, a jednocześnie jest
czynnikiem, który może przyczynić się do staranniejszego wdrażania przepisów Unii przez państwa
członkowskie. Przypadki naruszeń ze strony państw członkowskich mogą również skutkować powstaniem
obowiązku naprawienia szkody,coniekiedymożemiećpoważneskutkidlaichfinansówpublicznych.Ponadto
wszelkie uchybienie prawuUniiprzezpaństwoczłonkowskiemożebyćprzedmiotemskargidoTrybunału,aw
razie niewykonaniaorzeczeniastwierdzającegotakieuchybienieTrybunałmożenałożyćnanieryczałtlubkarę
pieniężną.JednakwsytuacjinieprzekazaniaKomisjikrajowychśrodkówtranspozycjidyrektywyTrybunałmoże
- na jej wniosek - nałożyć na państwo członkowskie karę pieniężną już na etapie pierwszego wyroku
stwierdzającego uchybienie.
TrybunałSprawiedliwościwspółpracujezsądamikrajowymi,któresąsądamipowszechnymiprawaUnii.Każdy
sąd krajowy, rozpoznając spór dotyczący prawa Unii, może, a niekiedy powinien zwrócić się do Trybunału
Sprawiedliwości z pytaniami prejudycjalnymi. Trybunał dokonuje wówczas wykładni przepisuprawaUniilub
kontroluje jego legalność.
Rozwój orzecznictwa Trybunału jestilustracjąjegowkładuwtworzenieprzestrzeniprawnejobywatelipoprzez
ochronę praw przyznawanych im przez prawodawstwo Unii w różnych dziedzinach życia codziennego.
Podstawowe zasady ustanowione przez orzecznictwo
części orzecznictwa (zapoczątkowanej w 1963 r. wyrokiem w sprawie Van Gend en Loos) Trybunał
W
wprowadził zasadę bezpośredniego skutku prawa wspólnotowego w państwach członkowskich, dając
obywatelom europejskim możliwość bezpośredniego powoływaniasięnaprzepisyprawaUniiwpostępowaniu
przed sądem krajowym.
Przedsiębiorstwo transportowe Van Gend en Loos, importujące towary z Niemiec do Niderlandów, zostało
zobowiązane do zapłacenia cła, co uznało za sprzeczne z przepisem Traktatu EWG zakazującym Państwom
Członkowskim podnoszeniacełwichwzajemnychstosunkachhandlowych.Skargadotyczyłakonfliktumiędzy
ustawodawstwem krajowym a przepisami Traktatu EWG. Na wniosek sądu niderlandzkiego Trybunał
rozstrzygnąłtenproblem,formułującdoktrynęskutkubezpośredniego,gwarantującwtensposóbprzedsiębiorcy
transportowemu możliwość domagania się od sądu krajowego ochrony jego praw wynikających z prawa
wspólnotowego.
W1964r.wwyrokuwsprawieCostazostałoustanowionepierwszeństwoprawawspólnotowegoprzedprawem
krajowym.WsprawietejwłoskisądzwróciłsiędoTrybunałuSprawiedliwościzpytaniem,czywłoskaustawao
nacjonalizacjisektoraprodukcjiidystrybucjienergiielektrycznejbyłazgodnazokreślonymiprzepisamiTraktatu
EWG. Trybunał wprowadził zasadępierwszeństwaprawawspólnotowego,wywodzącjązespecyficznejnatury
wspólnotowego porządku prawnego, podlegającego jednolitemu stosowaniu we wszystkich państwach
członkowskich.
1991 r. w wyroku w sprawie Francovich i in. Trybunał sformułował kolejne pojęcie o fundamentalnym
W
znaczeniu, tj. pojęcie odpowiedzialności państwa członkowskiego wobec jednostek za szkody będące
konsekwencją naruszenia przez to państwo członkowskie prawa wspólnotowego. Od 1991 r. obywatelom
europejskim przysługuje zatem roszczenie o odszkodowanie przeciw państwu członkowskiemu, które narusza
przepis wspólnotowy.
Dwaj obywatele włoscy, którym przysługiwało wynagrodzenie od pracodawców wupadłości,wewniesionych
sprawach powołali się na bezczynność państwa włoskiego, które nie dokonało transpozycji przepisów
wspólnotowychchroniącychpracownikówwwypadkuniewypłacalnościpracodawcy.Wodpowiedzinapytanie
sądu włoskiego Trybunał orzekł, że dyrektywa, której sprawa dotyczyła, miałanaceluprzyznaniepodmiotom
prywatnym praw, których zostały one pozbawione z powodu bezczynności państwa, które nie dokonało jej
transpozycji, i w ten sposób utorował drogę do domagania się odszkodowania od samego państwa
członkowskiego.
Trybunał w życiu obywatela Unii
iększość spośród tysięcy wydanych przez Trybunał wyroków, w tym wszystkie wydane w trybie
W
prejudycjalnym, ma oczywiście istotny wpływ na codzienne życie obywateli Unii. Tytułem przykładu poniżej
wymieniono niektóre z wyroków wydanych w najważniejszych dziedzinach prawa Unii.
Swobodny przepływ towarów
d czasu wydania w 1979 r. wyroku w sprawie Cassis de Dijon, dotyczącegozasadyswobodnegoprzepływu
O
towarów,importerzymogąsprowadzaćdoswoichkrajówwszelkieproduktypochodzącezinnegopaństwaUnii,
pod warunkiem że zostały one legalnie wyprodukowane i wprowadzone na rynek i że brak jest nadrzędnych
względów związanych na przykład z ochroną zdrowia czy też ochroną środowiska, które sprzeciwiałyby się
importowi takiego produktu na teren państwa konsumenta.Swobodny przepływ osób
swobodnego przepływu osób.
iele orzeczeń zostało wydanych w dziedzinie swobodnego przepływu osób.
W
WwyrokuwsprawieKrausz1993r.Trybunałorzekł,żesytuacjęobywatelawłoskiego,którywinnympaństwie
członkowskimuzyskałdyplomuniwersyteckitrzeciegostopnia,ułatwiającydostępdozawodulubwykonywania
działalności gospodarczej, reguluje prawo wspólnotowe, nawet w zakresie stosunków tego obywatela z jego
państwem członkowskim pochodzenia. I tak, o ile państwo członkowskie może uzależnić używanie tytułu na
swoimterytoriumoduprzedniegozezwoleniaadministracyjnego,otylecelempostępowaniawsprawiewydania
zezwolenia może być jedynie ustalenie, czy tytuł ten został prawidłowo wydany.
WśródorzeczeńwydanychwtejdziedziniejednymznajbardziejznanychjestwyrokwsprawieBosmanz1995
r., wktórymTrybunał,rozpoznającsprawęnawnioseksądubelgijskiego,wypowiedziałsięnatematzgodności
przepisów federacji piłkarskich z zasadą swobodnego przepływu pracowników. Trybunał orzekł, iż sport
uprawiany zawodowo jest działalnością gospodarczą, której wykonywanie nie może być utrudniane przez
przepisy regulujące przenoszenie graczylubograniczająceliczbęgraczy,będącychobywatelamiinnychpaństw
członkowskich.Toostatniestwierdzeniezostałowkolejnychorzeczeniachrozciągniętenasytuacjęsportowców
zawodowych pochodzących z państw trzecich, które zawarły umowę o stowarzyszeniu (wyrok w sprawie
Deutscher Handballbund z 2003 r.) lub partnerstwie(wyrokwsprawieSimutenkovz2005r.)zeWspólnotami
Europejskimi.
Swoboda świadczenia usług
yrok z 1989 r. dotyczący swobodnego przepływu usług został wydany na kanwie wydarzenia z udziałem
W
turystybrytyjskiego,któryodniósłpoważneobrażeniawwynikunapaścidokonanejnanimwparyskimmetrze.
Na pytanie sądu francuskiego Trybunał orzekł, że jako turysta był on usługobiorcą, a zatem obejmowała go
zapisana w prawie wspólnotowym zasada niedyskryminacji ze względu naprzynależnośćpaństwową.Miałon
zatem prawo do takiego samego odszkodowania, jakiego mógłby w podobnej sytuacji oczekiwać obywatel
francuski (wyrok w sprawie Cowan).
Orzekając na wniosek sądów luksemburskich, Trybunał stwierdził, że przepisy krajowe odmawiające osobie
ubezpieczonej zwrotu kosztów świadczeń dentystycznych ze względu nato,iżzostałyoneudzielonewinnym
aństwie Członkowskim, stanowią nieuzasadnioną przeszkodę dla swobodnego przepływu usług (wyrok w
P
sprawie Kohll z 1998 r.) oraz że odmowa zwrotu kosztów związanych z zakupem okularów za granicą jest
nieuzasadnioną przeszkodą dla swobodnego przepływu towarów (wyrok w sprawie Decker z 1998 r.).
Równość traktowania i prawa socjalne
jednejzesprawstewardesapozwałaswegopracodawcęzpowodudyskryminacjiwzakresieotrzymywanego
W
wynagrodzenia w porównaniu ze współpracownikami płci męskiej wykonującymi tę samą pracę. Trybunał,
orzekając na wniosek sądu belgijskiego, uznał, iż postanowienie Traktatu ustanawiające zasadę równości
wynagrodzeńdlapracownikówpłcimęskiejiżeńskiejzatakąsamąpracęwywołujeskutekbezpośredni(wyrok
w sprawie Defrenne).
Dokonującwykładniprzepisówwspólnotowychdotyczącychrównościtraktowaniakobietimężczyzn,Trybunał
przyznał kobietom ochronęprzedutratąpracyzwiązanązmacierzyństwem.Pewnakobietazostałazwolnionaz
pracy,ponieważniemogładłużejpracowaćzpowodutrudnościzwiązanychzciążą.W1998r.Trybunałorzekł,
że zwolnienie to było niezgodne z prawem wspólnotowym. Zwolnienie z pracy kobiety w ciąży z powodu
nieobecnościwpracyspowodowanychwłaśnieciążąjestzabronionądyskryminacjązewzględunapłeć(wyrok
w sprawie Brown).
Dla zapewnienia ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników jest rzeczą konieczną, aby przysługiwał im
coroczny płatny urlop. W 1999 r. brytyjski związek zawodowy BECTU zaskarżył uregulowanie brytyjskie
pozbawiające tego prawa pracowników zatrudnionych na podstawie krótkoterminowych umów o pracę,
zarzucając, że nie było ono zgodne ze wspólnotową dyrektywą dotyczącą organizacji czasu pracy. Trybunał
orzekł (wyrok w sprawie BECTU z 2001 r.), że prawo do corocznego płatnego urlopu jest uprawnieniem
socjalnym przyznanym prawem wspólnotowym wszystkim pracownikom i żadnego pracownika nie możnago
pozbawić.
Prawa podstawowe
znając, że przestrzeganie praw podstawowych stanowi integralną część ogólnych zasad prawnych, których
U
poszanowanie zapewnia,Trybunałznaczącoprzyczyniłsiędopodwyższeniastandardówochronytychpraw.W
tym względzie opiera się on na tradycjach konstytucyjnych wspólnych dla państw członkowskich oraz na
międzynarodowych instrumentach ochrony praw człowieka, w szczególności na EuropejskiejKonwencjiPraw
Człowieka, w której tworzeniu państwaczłonkowskieuczestniczyłylubdoniejprzystąpiły.Oddniawejściaw
życie traktatu z Lizbony będzie mógł stosować iinterpretowaćKartęPrawPodstawowychUniiEuropejskiejz
dnia 7 grudnia 2000 r., której traktat z Lizbony przyznaje taką samą moc prawną jak traktatom.
WnastępstwielicznychatakówterrorystycznychnapolicjantówwIrlandiiPółnocnejzarządzononoszenieprzez
nich broni. Jednakżezewzględówbezpieczeństwapublicznegonanoszeniebroniniezezwolono(napodstawie
świadectwa wystawionego przez ministra i niepodlegającego zaskarżeniu do sądu) kobietom zatrudnionym w
policji. W konsekwencji w północnoirlandzkiej policji nie zaproponowano już umowy o pracę w pełnym
wymiarze żadnej kobiecie. W odpowiedzi na pytanie jednego z sądów Zjednoczonego Królestwa Trybunał
orzekł, że wyłączenie spod jakiejkolwiekkontrolisądowejświadectwawydanegoprzezorganwładzykrajowej
jestsprzecznezzasadąskutecznejochronysądowejprzysługującejkażdemu,ktouważasięzapokrzywdzonego
wskutek dyskryminacji ze względu na płeć (wyrok w sprawie Johnston z 1986 r.).
Obywatelstwo Unii
zakresieobywatelstwaUnii,którezgodnieztraktatemofunkcjonowaniuUniiEuropejskiejjestuznawanew
W
stosunkudokażdejosobyposiadającejobywatelstwopaństwaczłonkowskiego,Trybunałpotwierdził,żeoznacza
ono prawo pobytu na terytorium innego państwa członkowskiego. Z tego prawa pobytu korzysta również
małoletni obywatel państwa członkowskiego, który ma ubezpieczenie chorobowe i wystarczające środki.
Trybunał podkreślił, że prawo wspólnotowe nie wymaga, aby małoletni osobiście dysponował niezbędnymi
środkami, oraz że odmowa przyznania w tym samym czasie prawa pobytu jego matce, będącej obywatelką
państwatrzeciego,pozbawiłabyprawopobytudzieckajakiejkolwiekskuteczności(effetutile)(wyrokwsprawie
Zhu i Chen z 2004 r.).
W tym samym wyroku Trybunał dodał, że, nawet w przypadku gdy celem uzyskania obywatelstwa państwa
c złonkowskiegojestzapewnienieprawapobytuobywatelowipaństwatrzeciego,jednopaństwoczłonkowskienie
może ograniczyć skutków przyznania obywatelstwa innego państwa członkowskiego.
Pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
ąd krajowy może, w ramach toczącego się przed nim sporu, zwrócić siędoTrybunałuSprawiedliwościUnii
S
Europejskiej(TSUE)zwnioskiemodokonaniewykładniaktówprawaunijnegolubostwierdzenie,czytakiakt
jestważny.Pytanieprejudycjalnemacharakterkonkretny,tzn.powiązanejestzestanemfaktycznymkonkretnej
sprawysądowej.Skorzystanieztegotrybupowodujewydłużenie(zawieszenie)postępowaniasądowego,którego
wynik uzależniony jest od odpowiedzi TSUE.
Kiedy można zadać pytanie prejudycjalne?
ytanie prejudycjalne może być zadane w każdym stadium postępowania, aż do czasu jego zakończenia w
P
postaciwydaniarozstrzygnięcia,tj.orzeczeniakończącegopostępowaniewdanejinstancjitakmerytorycznego,
jakiformalnego.TSUEzasadniczoniestawiasądomkrajowymżadnychograniczeńcodoetapupostępowania,
na jakim należy podjąć decyzję o zwróceniu się o wydanie orzeczenia prejudycjalnego.
Zasadniczojednaktokońcowafazapostępowaniarozpoznawczegojestwłaściwymmomentemdlaewentualnego
wystąpienia do TSUE z pytaniem prejudycjalnym, gdyż wówczas sąd jest w stanie precyzyjnie określićramy
prawne i faktyczne sprawy,atakżeocenić,czywydanieorzeczeniaprejudycjalnegojestniezbędnedowydania
rozstrzygnięcia.
Kto może wystąpić z pytaniem prejudycjalnym?
J edynie sędzia jest kompetentny do oceny charakteru sprawy i uwzględnienia (lub nie) wniosku strony o
wystąpienie z pytaniem prawnym do TSUE. Może również z urzędu wydać postanowienie o uruchomieniu
przedmiotowej procedury.
Pytanie prejudycjalne jest uprawnieniem sądu krajowego, o ile jego orzeczenia podlegają zaskarżeniu. W
przypadku zaś sądu ostatniej instancji, tj. takiego, którego orzeczenianiepodlegajązaskarżeniuwedługprawa
wewnętrznego, odesłanie prejudycjalne jest obowiązkiem sądu.
Obowiązek ten aktualizuje się przy tym jedynie w toku postępowania głównego, nie dotycząc postępowań
wpadkowych. Wyjątek od powyższej reguły stanowią sytuacje, gdy:
● p oruszona w pytaniu prejudycjalnym kwestia nie ma decydującego znaczenia dla rozstrzygnięcia
sprawy (ocena tego należy do sądu krajowego, a nie do stron czy Trybunału),
● p oruszona kwestia jest już rozstrzygnięta, tj. istnieje już orzecznictwo TSUE na dany, konkretny
temat, które sąd uwzględnia; w ww. sytuacji sąd państwa członkowskiego, od którego orzeczeń
nie przysługuje odwołanie, nie tylko nie jest zobowiązany zgłosić wniosku prejudycjalnego, ale
wręcz nie powinien tego czynić, rozstrzygając problem interpretacyjny samodzielnie na podstawie
odpowiedniego orzecznictwa TSUE,
● w
ykładnia danego przepisu prawa unijnego jest tak oczywista, że nie ma miejsca dla racjonalnych
wątpliwości co do rozstrzygnięcia postawionego pytania, przy czym chodzi tu o przekonanie sądu
krajowego, co do oczywistości wykładni prawa unijnego.
a gruncie procedury sądowoadministracyjnej obowiązkiem skierowania pytania do TSUE, w razie
N
powstania wątpliwości co do wykładni lub ważności prawa unijnego,objętyjestwszczególnościNSA.
Obowiązek ten dotyczyć może wyjątkowo również Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.
Jakich aktów dotyczyć mogą pytania prejudycjalne?
Kompetencja TSUE dotyczy:
● w
ykładni traktatów oraz aktów przyjętych przez instytucje, organy lub jednostki organizacyjne
Unii;
● orzekania o ważności aktów przyjętych przez instytucje, organy lub jednostki organizacyjne Unii.
Na traktaty składają się przede wszystkim:
● Traktat o Unii Europejskiej,
● Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
● Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej,
● Karta Praw Podstawowych wraz z odpowiednimi protokołami, deklaracjami oraz załącznikami,
● traktaty uzupełniające i zmieniające,
● traktaty o przystąpieniu nowych członków.
Najczęściej przedmiotem pytania będą następujące kategorie unijnych aktów prawnych
● rozporządzenia,
● dyrektywy,
● decyzje,
łączniezniewiążącymiopiniamiizaleceniami,gdyżionemogąmiećznaczeniedlawykładniistosowania
prawa przez organy krajowe.
Czy można zadać pytanie dotyczące orzeczenia TSUE?
ożna przedstawićpytanieprejudycjalnedotycząceorzeczeniaTSUE,jednakżejegoprzedmiotemmoże
M
być jedynie kwestia wykładni orzeczenia, a nie jego ważność.
Pytanie takie jest dopuszczalne, jeżeli sąd krajowy:
● ma trudności w rozumieniu lub zastosowaniu orzeczenia TSUE lub
● p rzedstawia w danym zakresie nowe pytanie celem nakłonienia TSUE do udzielenia odmiennej
odpowiedzi.
O co TSUE nie należy się pytać?
komentarzudoproceduryczytamy,żepytanieniemożedotyczyćsposoburozstrzygnięciadanejsprawy
W
sądowej. Pytanie powinno być więc tak sformułowane,byodpowiedźTSUEmogławsposóbwiążącyi
jednoznaczny przesądzić o interpretacji (legalności), jednak nie (przynajmniej bezpośrednio) o
zastosowaniu przepisu przez sąd w konkretnej sprawie.
Pytanie prejudycjalne nie powinnoteżdotyczyćbezpośredniozagadnieniazgodnościprawakrajowegoz
prawem unijnym. TSUE nie może oceniać ważności dyspozycji prawa krajowego.
rzedmiotem pytania prawnego nie może być ponadto krajowy akt prawny. Pytanie może dotyczyć
P
wyłącznieinterpretacjialboważnościprzepisówprawaunijnego.TSUEnieudzielaodpowiedzinapytania
dotycząceinterpretacjiokreślonejdyspozycjiprawawewnętrznego,nawetjeślizostałaonaprzyjętawcelu
implementacji dyrektywy unijnej.
Skarga o stwierdzenie nieważności
kargaostwierdzenienieważnościjestjednązeskarg,któremożnawnosićdoTrybunałuSprawiedliwości
S
Unii Europejskiej. W skardze tej skarżący wnosi o stwierdzenie nieważności aktu przyjętego przez
instytucję, organ lub jednostkę organizacyjną Unii Europejskiej.
karga o stwierdzenie nieważności jest postępowaniem sądowym prowadzonym przez Trybunał
S
Sprawiedliwości Unii Europejskiej(TSUE).TenrodzajskargipozwalaTrybunałowisprawowaćkontrolę
nad legalnością aktów przyjętych przez instytucje, organy lub jednostki organizacyjne Unii. Trybunał
może ogłosić nieważność danego aktu, jeśli stwierdzi, że jest niezgodny z prawem Unii Europejskiej (UE).
karga o stwierdzenie nieważności może być wniesiona przez instytucje europejskie lub przez osoby
S
prywatne pod pewnymi warunkami.
Rodzaj skargi
karga o stwierdzenie nieważności polega na kontrolowaniu legalności aktów europejskich, w wyniku
S
którego może dojść do unieważnienia danego aktu. Skarga ta może dotyczyć:
● wszystkich aktów ustawodawczych,
● a któw przyjętych przez Radę, Komisję, Europejski Bank Centralny, Parlament Europejski i Radę
Europejską, jeśli akty te zmierzają do wywarcia skutków prawnych wobec osób trzecich,
● a któw przyjętych przez organy lub agencje europejskie, jeśli akty te zmierzają do wywarcia
skutków prawnych wobec osób trzecich,
● u chwał Rady Gubernatorów lub Rady Dyrektorów Europejskiego Banku Inwestycyjnego na
warunkach określonych w art.271Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
rtykuł 263 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej wyłącza spod właściwości TSUEzaleceniai
A
opinie.
oza tym, jeśli do TSUE trafia skargaostwierdzenienieważności,Trybunałrozpatrujezgodnośćaktuz
P
prawem UE. Może stwierdzić nieważność aktu, wybierając jedno z czterech uzasadnień:
● z braku właściwości,
● z powodu naruszenia istotnego wymogu proceduralnego,
● z powodu naruszenia traktatu lub każdego przepisu prawnego dotyczącego ich stosowania,
● z powodu nadużycia władzy.
Skarżący
rtykuł263TraktatuofunkcjonowaniuUniiEuropejskiejwyróżniakilkakategoriiskarżących.Wymienia
A
najpierw skarżących uprzywilejowanych. Są to państwa członkowskie, Komisja, ParlamentEuropejskii
Rada. Skarżący ci nazywani są uprzywilejowanymi, ponieważ mogą złożyć do TSUE skargę o
stwierdzenie nieważności bez wskazywania interesu prawnego.
akże osoby fizyczne mogą wnosić skargę do TSUE. Zaliczane są do kategorii skarżących
T
nieuprzywilejowanych.Wprzeciwieństwiedoskarżącychuprzywilejowanychosobyindywidualnemuszą
wskazaćinteresprawnyprzywnioskowaniuounieważnienieaktueuropejskiego.Dlategozaskarżonyakt
musi być skierowany do skarżącego lub dotyczyć go bezpośrednio i indywidualnie.
iektórzy skarżący mogą formułować specjalne skargi. Trybunał Obrachunkowy, Europejski Bank
N
Centralny i Komitet Regionów mogą składać skargi o stwierdzenie nieważności przeciwko aktom
europejskim,któremogłybynaruszaćichprerogatywy.PodobnieRadaDyrektorówEuropejskiegoBanku
InwestycyjnegomożezaskarżyćuchwałyRadyGubernatorówBanku.Wreszcietraktatlizbońskiutworzył
nowy rodzaj skargi: parlamenty narodowe i Komitet Regionów mogą składać skargi o stwierdzenie
nieważności na akty, które uznają za sprzeczne z zasadą pomocniczości.
karżący dysponują terminem dwóch miesięcydowniesieniaskargiostwierdzenienieważności.Termin
S
ten rozpoczyna bieg od daty publikacji aktu lub jego notyfikowaniaskarżącemu,luboddatypowzięcia
przez niego wiadomości o tym akcie.
Unieważnienie aktu
J eśli skarga jest uzasadniona, TSUE może unieważnić akt w całości lub tylko pewne jego przepisy.
Unieważnionyaktlubprzepisyniemająjużwtedyżadnychskutkówprawnych.Ponadtoinstytucja,organ
lub jednostka, które przyjęły unieważniony akt, zobowiązanesądouzupełnienialukiprawnejzgodniez
orzeczeniem wydanym przez TSUE.
Podział kompetencji między Trybunałem Sprawiedliwości a Sądem.
Trybunał Sprawiedliwości jest kompetentny w sprawach:
● s karg skierowanych przez państwa członkowskie przeciwko Parlamentowi Europejskiemu lub
Radzie,
● skarg skierowanych przez jedną instytucję przeciwko innej.
ąd jest właściwy do rozpoznania w pierwszej instancji wszelkich innych rodzajów skarg, zwłaszcza
S
sformułowanych przez osoby prywatne.
Roszczenia odszkodowawcze
oszczenieodszkodowawczetoskargawnoszonabezpośredniodoSąduUniiEuropejskiejprzezdowolną
R
osobęfizycznąlubprawną(wtympaństwoczłonkowskieUE),zmierzającadouzyskaniaodszkodowania
zaszkodywyrządzoneprzezinstytucjeluborganyUElubichpracownikówprzywykonywaniuichfunkcji
i wynikające z ich działalności administracyjnej lub prawodawczej.
rtykuł268TraktatuofunkcjonowaniuUniiEuropejskiej(TFUE)stanowi,żeTrybunałSprawiedliwości
A
UniiEuropejskiejmawyłącznąjurysdykcjędoorzekaniawsporachdotyczącychodszkodowańzaszkody
wyrządzoneprzezUE.Innymisłowy,pozwyprzeciwUEniemogąbyćrozpatrywaneprzezsądykrajowe
lub międzynarodowe państw członkowskich.
rugiitrzeciustępart.340TFUEdotycząodpowiedzialnościUEzadelikty(czynyniedozwolone)organu
D
władzypublicznejwkontekścieroszczeńodszkodowawczychwnoszonychprzeciwUE.Stanowiąone,że,
zgodnie z zasadami ogólnymi, wspólnymi dla praw państwczłonkowskich,UEmusinaprawićwszelkie
szkody wyrządzone przez jej instytucje lub jej pracowników przy wykonywaniu ich funkcji.
hoć z zasady celem roszczenia odszkodowawczego jest uzyskanieodszkodowaniaztytułuponiesionej
C
szkody, może być ono także wnoszone wyłącznie w celu stwierdzenia odpowiedzialności UE na mocy
postanowienia tymczasowego (wydawanego na pośrednim etapie postępowania, gdy szkody nie można
jeszcze określić ilościowo). Takie roszczenie stanowi niezależny środek dochodzenia zadośćuczynienia,
szczególniewodniesieniudoskargiostwierdzenienieważnościlubskarginabezczynność.Wzwiązkuz
tym niedopuszczalność skargi o stwierdzenie nieważnościnieoznaczasamawsobieniedopuszczalności
roszczenia odszkodowawczego.
oszczenie odszkodowawcze musi zostać złożone przedupływem5latodchwiliwystąpieniazdarzenia
R
wywołującego szkodę. Bieg okresu przedawnienia może zostać przerwany w jednej z dwóch
następujących sytuacji:
● jeśli skarga wszczynająca postępowanie zostanie złożona do Trybunału Sprawiedliwości lub Sądu;
● jeśli powód złoży wcześniejszą skargę do właściwej instytucji.
drugim przypadku skarga musi zostać złożona w ciągu 2 miesięcy lub, jeśli rzeczona instytucja nie
W
udzieliodpowiedzi,nawarunkachokreślonychdlawnoszeniaskarginabezczynność.Złożenieodwołania
do sądu krajowego nie stanowi działania, które powoduje przerwanie biegu okresu przedawnienia.
odejmując decyzję o dopuszczalności roszczenia, Trybunał bada, czy z jednej strony szkoda została
P
spowodowanaprzezinstytucję,azdrugiejstrony,czyzostałaonawywołanaprzezinstytucjęlubjednegoz
jej pracowników wykonującego swoje obowiązki.
rzedstawiając istotne przesłanki powstania odpowiedzialności pozaumownej UE, powód musi
P
udowodnić, że zachodzą łącznie wszystkie trzy następujące okoliczności:
● b ezprawne, w świetle prawa UE, postępowanie (w postaci konkretnego działania, zaniechania lub
wstrzymania się od działania) instytucji lub ich pracowników;
● istnienie rzeczywistej i pewnej szkody;
● istnienie związku przyczynowego pomiędzy skarżonym postępowaniem i zgłaszaną szkodą.
Europejski Bank Inwestycyjny (EBI)
Informacje ogólne
● Z
adania: EBI zapewnia środki finansowe na projekty, które przyczynią się do osiągnięcia celów
UE zarówno w UE, jak i poza jej granicami.
● Prezes: Nadia Calviño
● R
ada Dyrektorów: Składa się z jednego przedstawiciela z każdego państwa członkowskiego oraz
przedstawiciela Komisji Europejskiej.
● Rok założenia: 1958
● Siedziba: Luksemburg
Właścicielami Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) są państwa członkowskie UE. Ma on na celu:
● zwiększać potencjał europejski w zakresie zatrudnienia i wzrostu gospodarczego
● wspierać działania w dziedzinie klimatu
● wspierać politykę unijną poza granicami UE.
Czym zajmuje się EBI?
BI pozyskuje środki finansowe na rynkach kapitałowych i udziela kredytów na preferencyjnych
E
warunkachnaprojektywspierająceceleUE.Około90proc.pożyczekjestudzielanychnaterytoriumUE.
Bank nie korzysta z pieniędzy z budżetu UE.
Główneprodukty i usługioferowane przez EBI obejmują:
● U
dzielanie kredytów – pożyczki stanowią około 90 proc. całkowitego zobowiązania finansowego.
Beneficjentami są zarówno mniejsi jak i więksi klienci. Udzielone wsparcie często przyczynia się
do pozyskania innych inwestorów.
● F
inansowanie łączone – umożliwia klientom połączenie finansowania uzyskanego z EBI z innymi
finansami.
● Doradztwo i pomoc techniczna – stanowi uzupełnienie mechanizmów finansowania EBI.
redyty wynoszące ponad 25 mln euro udzielane są bezpośrednio. W przypadku mniejszych kredytów
K
EBI uruchamia linie kredytowe dla instytucji finansowych, które udzielają dalszych kredytów
kredytobiorcom.
Skład
UdziałowcamiEBI są wszystkie kraje UE. Decyzje EBI podejmują następujące organy:
● R
ada Gubernatorówskładająca się z ministrów (zwykle ministrów finansów) rządów wszystkich
państw członkowskich. Określa ona ogólną politykę kredytową banku.
● R
ada Dyrektorów, której przewodniczy Prezes banku, składająca się z 28 członków – 27
mianowanych przez państwa członkowskie i jednego mianowanego przez Komisję Europejską.
Rada ta zatwierdza operacje udzielania i zaciągania kredytów.
● K
omitet Zarządzający, który jest organem wykonawczym banku. Zarządza on bieżącym
funkcjonowaniem banku.
Komitet Kontrolnysprawdza, czy działalność EBI prowadzona jest w sposób prawidłowy.
DepartamentyEBI wdrażają decyzje w zakresie zarządzania.
Jak działa EBI?
BIpodejmujedecyzjewzakresieudzielaniaizaciąganiakredytównapodstawiezjednejstronyjakości
E
projektów, a z drugiej możliwości oferowanych przez rynki finansowe. EBI maszczegółowookreślone
priorytety dotyczące działalności kredytowej w obrębie UE. Poza UE EBI wspiera politykę UE w
dziedzinie rozwoju i współpracy w krajach na całym świecie.
J ako niezależny organ EBI sam podejmuje decyzje w zakresie udzielania i zaciągania kredytów.
Współpracuje z innymi instytucjami UE, zwłaszcza z Komisją Europejską, Parlamentem Europejskim i
Radą UE.
To warto wiedzieć
ażdy, kto prowadzi działalność gospodarczą lub jest zatrudniony w sektorzepublicznymimaprojekt,
K
którymożeprzyczynićsiędorealizacjicelówpolitykiUE,możeubiegaćsięokredytzEBI.Wtymcelu
należyskontaktowaćsięzEBIe-mailem,zapomocąformularzaonlinelubosobiściewjednymzbiurEBI
i dostarczyć informacje, dzięki którym bank będzie mógł ocenić biznesplan i sprawdzić, czy projekt
spełnia cele kredytowania.
Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI)
BI jest większościowym udziałowcem w Europejskim Funduszu Inwestycyjnym (EFI) , w ramach
E
którego finansowane są inwestycje w małych i średnich przedsiębiorstwach (MŚP) przy wykorzystaniu
kapitału wysokiego ryzyka i instrumentów finansowania opartych na podziale ryzyka. Innymi
udziałowcamisąKomisjaEuropejskaiinstytucjefinansowezkrajóweuropejskich.Funduszutworzonow
1994 r. Działalność funduszu obejmuje państwa członkowskie UE, kraje kandydujące, Liechtenstein i
Norwegię.EFI oferuje następujące produkty
- kapitał wysokiego ryzyka i mikrofinansowanie dla MŚP, szczególnie dla nowych, innowacyjnych firm
- gwarancje dla instytucji finansowych na pokrycie kredytów dla MŚP
- pomoc dopaństwUEikrajówprzygotowującychsiędoczłonkostwawUE,abymogłyrozwijaćrynki
kapitału wysokiego ryzyka.
rzedsiębiorcypotrzebującyfinansowaniamogąskontaktowaćsięzpośrednikamiEFIwswoimkrajuod
P
którychmożnauzyskaćwięcejinformacjinatematkryteriów,jakienależyspełnić,abymócubiegaćsięo
produkty finansowe EFI
Europejski Komitet Regionów (KR)
Informacje ogólne
● Zadania: Organ doradczy reprezentujący europejskie władze regionalne i lokalne
● Przewodniczący: Vasco Alves Cordeiro
● Rok powstania: 1994
● Siedziba: Bruksela (Belgia)
omitet Regionów jest organem doradczym UE złożonym z wybranych na szczeblu lokalnym i
K
regionalnym przedstawicieli ze wszystkich 27 państw członkowskich. Za pośrednictwem Komitetu
Regionów mają oni możliwość wymiany opinii na temat aktów prawnych UE, które mają bezpośredni
wpływ na regiony i miasta.
Czym zajmuje się Komitet Regionów?
zięki tej instytucji regiony i miasta mogą formalnie wypowiedzieć się w procesie stanowienia prawa
D
przez UE, zapewniając uwzględnienie stanowiska i potrzeb władz lokalnych i regionalnych.
● K
omisja Europejska,Rada UEiParlament Europejskisą zobowiązane do zasięgania opinii
Komitetu Regionów w ramach procesu stanowienia prawa w sprawach dotyczących samorządów
lokalnych i regionalnych, na przykład w kwestiach opieki zdrowotnej, edukacji, zatrudnienia,
polityki społecznej, spójności gospodarczej i społecznej, transportu, energii i zmian klimatu.
● Jeżeli tego nie zrobią, Komitet Regionów może wnieść sprawę doTrybunału Sprawiedliwości.
● P
o otrzymaniu przez Komitet Regionów wniosku ustawodawczego przygotowuje i przyjmuje on
opinię, a następnie przedkłada ją odpowiednim instytucjom UE.
● Komitet Regionów wydaje również opinie z własnej inicjatywy.
Skład
omitet składa się z wybranych w drodze wyborów przedstawicieli władz lokalnych i regionalnych.
K
Każdy kraj wyznacza swoich członków,którzysąmianowaninaodnawialnąpięcioletniąkadencjęprzez
Radę UE. Liczba członków z poszczególnych państw zależy od liczby ludności danego kraju.
złonkowie z jednego kraju tworzą delegację krajową, która odzwierciedla polityczną, geograficzną,
C
regionalną i lokalną sytuację danego kraju.
ażdyczłonekmożebyćrównieżczłonkiemgrupypolitycznejwramachKomitetuRegionów.Obecniew
K
Komitecie Regionów działa sześć grup politycznych reprezentujących szereg poglądów politycznych:
Europejska Partia Ludowa (PPE), Partia Europejskich Socjalistów (PES), grupa Renew Europe, Grupa
PrzymierzaEuropejskiego(EA),GrupaEuropejskichKonserwatystówiReformatorów(ECR)orazGrupa
Zielonych. Członkowie mogą również zadecydować, że nie będą należeć do żadnego ugrupowania
(członkowskie niezrzeszeni).
Komitet Regionów wyznacza spośród swoich członkówprzewodniczącegona okres dwóch i pół roku.
Jak działa Komitet Regionów?
omitet Regionów mianuje sprawozdawcę (jeden z członków Komitetu), który konsultuje się z
K
zainteresowanymi stronami i przygotowuje opinię. Tekst opinii jest poddawany pod dyskusję i
przyjmowany przez komisję Komitetu Regionów odpowiedzialną za dany obszar polityki. Opinię
przedkładasięnastępniewszystkimczłonkomdogłosowanianaposiedzeniuplenarnym,podczasktórego
wprowadza się do niej zmiany i przyjmuje się ją wdrodzegłosowania.Nakońcuwspólnieuzgodniona
opinia zostaje przekazana wszystkim zainteresowanym instytucjom UE.
ciągurokuodbywasiędosześciusesjiplenarnych,podczasktórychprzyjmujesięopiniedotycząceod
W
50 do 80 projektów legislacyjnych UE.
omitet zachęca do uczestniczenia w polityce UE na wszystkich poziomach, począwszy od władz
K
regionalnych i lokalnych po indywidualnych obywateli. Władze regionalne i lokalne, stowarzyszenia,
organizacjepozarządowe,eksperciinaukowcymogąuczestniczyćwprzeprowadzanychonlineankietach,
konsultacjach i wydarzeniach. Do konkursu o tytuł Europejskiego Regionu Przedsiębiorczości mogą
stawać wszystkie regiony o kompetencjach politycznych, a konkursy Komitetu na pracę doktorską
skierowane są do środowisk akademickich.
omitet Regionów ustanowił szereg sieci, aby umożliwić wszystkim regionom i miastom wymianę
K
informacji o najlepszych praktykach, współpracę i przyczynianie się do debaty UEnatematytakiejak:
wzrost gospodarczy i zatrudnienie, zwalczanie zmiany klimatu, współpraca transgraniczna, rozwój i
zasada pomocniczości.
uropejski Komitet Regionów reprezentuje jeden milion polityków Unii Europejskiej na poziomie
E
lokalnym i regionalnym i utrzymuje stosunki w szczególności z młodymi demokratycznie wybranymi
politykami (YEPs), zapraszając ich na swoje sesje plenarne lub na przykład na Europejski Szczyt
Regionów i Miast.
Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES)
Informacje ogólne
● Z
adania: Organ doradczy reprezentujący organizacje pracowników i pracodawców oraz inne
grupy interesu
● Prezes: Oliver Röpke
● Skład: 329 członków ze wszystkich państw członkowskich UE
● Rok powstania: 1957
● Siedziba: Bruksela (Belgia)
● Strona internetowa:Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny
uropejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) jest organem doradczym UE, reprezentującym
E
organizacje pracowników i pracodawców orazinnegrupyinteresu.EKESwydajeopinienatematspraw
UE skierowane do Komisji Europejskiej, Rady UE i Parlamentu Europejskiego. Jest swego rodzaju
łącznikiem między podejmującymi decyzje instytucjami europejskimi a obywatelami UE.
Czym zajmuje się EKES?
ajegoforumgrupyinteresumogąformalniewypowiadaćsięnatematwnioskówustawodawczychUE.
N
EKES ma trzy główne zadania:
● S
tara się dopilnować, by polityki UE i przepisy unijne były lepiej dostosowane do warunków
gospodarczych i społecznych i tym samym zapewnić konsensus służący interesowi ogólnemu.
● W
spiera społeczeństwo europejskie cechujące się wyższym poziomem uczestnictwa poprzez
prowadzenie dialogu z organizacjami pracowników i pracodawców oraz innymi grupami interesu.
● D
ziała na rzecz wartości, na których opiera się integracja europejska, i propaguje demokrację
uczestniczącą oraz rolę organizacji społeczeństwa obywatelskiego.
Skład
złonkowie EKES-u reprezentują różne organizacje społeczeństwa obywatelskiegozcałejEuropym.in.
C
przedsiębiorców, związki zawodowe i inne grupy interesów. Nominują ichrządynarodowe,poczymsą
oni mianowani przez Radę Unii Europejskiej na pięcioletnią, odnawialną kadencję. Liczba członków z
poszczególnych państwzależy od liczby ich ludności.
omitetwybieraspośródswegogronaprzewodniczącegoidwóchwiceprzewodniczącychnaokresdwóch
K
i pół roku. Członkowie Komitetu należą do jednej ztrzech grup:
● pracodawców
● pracowników
● innych podmiotów (np. rolnicy, konsumenci).
W jaki sposób działa EKES?
arlament Europejski, Rada UE oraz Komisja EuropejskazwracająsiędoKomitetuowydanieopiniiw
P
różnych dziedzinach. Komitet przedstawia opinie również z własnej inicjatywy.
złonkowie pracują na rzecz UE, niezależnie od swoich rządów. Spotykają się dziewięć razy w roku.
C
Opinie przyjmowane są zwykłą większością głosów.
potkania przygotowywane są przez sp ecjalne sekcje tematyczne oraz Komisję Konsultacyjną ds.
S
Przemian w Przemyśle. Nad postępem w realizacji strategii politycznych UE czuwają tzw.obserwatoria.
KESutrzymujeregularnekontaktyzregionalnymiikrajowymiradamispołecznymiigospodarczymiw
E
całej Unii Europejskiej. Kontakty te obejmująwymianęinformacjiorazdyskusjedotycząceokreślonych
zagadnień.
Parlament Europejski
Uprawnienia i procedury
raktaty europejskie przyznały Parlamentowi Europejskiemu, jako bezpośrednio wybieranemu organowi
T
UE, szeroki zakres uprawnień. W kolejnych sekcjach znajdziesz więcej informacji o tych uprawnieniach
oraz o procedurach w Parlamencie.
Uprawnienia legislacyjne
Jak przebiegają prace legislacyjne?
oseł lub posłanka, w ramach pracy w jednej z komisji parlamentarnych, sporządza sprawozdanie na temat
P
projektu „tekstu aktu prawnego” przedstawionego przez Komisję Europejską, która posiada wyłączną
inicjatywę legislacyjną. Komisja parlamentarna poddaje sprawozdanie pod głosowanie wprowadzając do
niego ewentualne poprawki. Parlament Europejski wyraża swoje stanowisko poprzez wprowadzenie zmian
w tekście i głosowanie podczas posiedzenia plenarnego. Proces ten jest ponawiany jednokrotnie lub
wielokrotnie w zależności od procedury i osiągnięcia ewentualnego porozumienia z Radą.
rzy przyjmowaniu aktów prawnych wyróżnia się zwykłą procedurę legislacyjną (współdecyzji), która
P
stawia Parlament na równi z Radą, i specjalne procedury legislacyjne, które mają zastosowanie wyłącznie
w odniesieniu do przypadków szczególnych, gdzie Parlament pełni rolę konsultacyjną.
pewnych kwestiach (np. podatki) Parlament Europejski pełni jedynie funkcję opiniodawczą („procedura
W
konsultacji”). W niektórych przypadkach Traktat przewiduje, że konsultacja ma charakter obowiązkowy,
gdyż jest wymagana w podstawie prawnej – wówczas projekt nie może nabrać mocy prawnej, jeżeli
Parlament nie wyda opinii. W takiej sytuacji Rada nie jest uprawniona do samodzielnego podjęcia decyzji.
Zwykła procedura ustawodawcza
wykła procedura ustawodawcza nadaje Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Unii Europejskiej
Z
równorzędną rolę w odniesieniu do szerokiego zakresu dziedzin (np. zarządzanie gospodarką, imigracja,
energetyka, transport, środowisko naturalne, ochrona konsumentów). Europejskie akty prawne są w
znacznej większości przyjmowane wspólnie przez Parlament Europejski i Radę.
rocedura współdecyzji została wprowadzona przez Traktat o Unii Europejskiej (Traktat z Maastricht,
P
1992 r.), a następnie rozszerzona i usprawniona przez Traktat z Amsterdamu (1999 r.). Z wejściem w życie
Traktatu z Lizbony w dniu 1 grudnia 2009 r. procedura ta pod nową nazwą „zwykła procedura
ustawodawcza” stała się główną procedurą ustawodawczą w unijnym systemie podejmowania decyzji.
Procedura inicjatywy
arlament Europejski może zatwierdzić bądź odrzucić wniosek ustawodawczy lub zaproponować do niego
P
poprawki. Rada nie jest prawnie zobowiązana do uwzględniania opinii Parlamentu, jednak zgodnie z
orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości nie może podjąć decyzji bez otrzymania tej opinii.
a początku w traktacie rzymskim z 1957 r. przyznano Parlamentowi funkcję doradczą w procesie
N
ustawodawczym; Komisja przedstawiała projekt, a Rada uchwalała akty prawne.
J ednolity akt europejski (1986) oraz traktaty z Maastricht, Amsterdamu, Nicei i Lizbony sukcesywnie
poszerzały uprawnienia Parlamentu. Może on teraz wspólnie i na równi z Radą stanowić prawo w znacznej
iększości dziedzin (zob. "Zwykła procedura ustawodawcza"), a procedura konsultacji stała się specjalną
w
procedurą ustawodawczą (lub nawet procedurą pozaustawodawczą) stosowaną w ograniczonej liczbie
przypadków.
rocedura ta ma obecnie zastosowanie w ograniczonej liczbie dziedzin ustawodawczych, jak np.
P
odstępstwa od zasad rynku wewnętrznego i prawo konkurencji.
Procedura zgody
rocedury zgody została wprowadzona w Jednolitym akcie europejskim w 1986 r. w odniesieniu do dwóch
P
dziedzin: układów stowarzyszeniowych oraz umów w sprawie przystąpienia do Unii Europejskiej. Zakres
stosowania procedury był poszerzany wszystkimi kolejnymi zmianami w Traktatach.
J ako procedura pozaustawodawcza ma zwykle zastosowanie do ratyfikacji niektórych umów
negocjowanych przez Unię Europejską albo najczęściej w przypadkach takich jak poważne naruszenie
praw podstawowych objętych art. 7 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE), przystąpienie do UE nowych
państw członkowskich lub postępowanie dotyczące wystąpienia z UE.
J ako procedura ustawodawcza jest stosowana również, gdy przyjmowane są nowe akty ustawodawcze
dotyczące zwalczania dyskryminacji, a obecnie daje Parlamentowi Europejskiemu prawo weta także
wtedy, gdy stosowana jest pomocnicza ogólna podstawa prawna zgodnie z art. 352 TFUE.
Inne procedury legislacyjne
prócz czterech glównych procedur ustawodawczych istnieja inne procedury stosowane w Parlamencie w
O
konkretnych dziedzinach.
pinia zgodnie z art. 140 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (unia walutowa)
O
Komisja i Europejski Bank Centralny składają Radzie sprawozdania w sprawie postępów w wypełnianiu
zobowiązań w zakresie unii gospodarczej i walutowej państw członkowskich, którym przyznano
derogacje.
o wydaniu opinii przez Parlament Europejski Rada na wniosek Komisji decyduje, które państwa
P
członkowskie objęte derogacją spełniają wymagane warunki do przyjęcia jednolitej waluty na podstawie
kryteriów określonych w art. 140 ust. 1 TFUE, i uchyla derogacje w stosunku do tych państw
członkowskich. W tej procedurze Parlament glosuje nad wszystkimi zaleceniami łącznie, przy czym nie
ma możliwości wnoszenia poprawek
rocedury dotyczące dialogu społecznego
P
Do celów Unii należy promowanie dialogu między partnerami społecznymi w gospodarce, z myślą o
zawieraniu porozumień i umów.
godnie z art. 154 TFUE Komisja ma za zadanie popieranie konsultacji miedzy partnerami społecznymi
Z
na poziomie Unii i w związku z tym przedstawia Parlamentowi możliwe kierunki działania Unii po
konsultacji z partnerami społecznymi.
ażdy dokument Komisji lub każda umowa zawarta przez partnerów społecznych jest przedkładana
K
właściwej komisji Parlamentu Europejskiego. Jeżeli partnerzy społeczni zawarli umowę oraz wspólnie
żądają jej wdrożenia na mocy decyzji Rady wydanej na wniosek Komisji, zgodnie z art. 155 ust. 2 Traktatu
o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, właściwa komisja przedstawia projekt rezolucji zalecającej przyjęcie
lub odrzucenie tego zadania.
rocedury dotyczące porozumień dobrowolnych
P
Komisja informuje Parlament Europejski, jeżeli zamierza skorzystać z możliwości zastosowania
porozumień dobrowolnych jako alternatywy dla prawodawstwa. Właściwa komisja parlamentarna może
sporządzić sprawozdanie z własnej inicjatywy, zgodnie z art. 48. Komisja informuje Parlament Europejski
o zamiarze zawarcia dobrowolnego porozumienia. Właściwa komisja parlamentarna może przedstawić
projekt rezolucji zalecającej przyjęcie lub odrzucenie projektu oraz określającej warunki jego przyjęcia lub
odrzucenia.
odyfikacja
K
Przez oficjalną kodyfikację rozumie się procedurę, która ma na celu uchylenie aktów objętych kodyfikacją
i zastąpienie ich jednolitym aktem. Wersja skonsolidowana aktu zawiera wszystkie zmiany wniesione od
jego wejścia w życie. Nie zawiera żadnej innej zmiany dotyczącej treści aktu. Kodyfikacja umożliwia
poprawę czytelności aktów prawnych UE, które podlegały częstym zmianom. Komisja parlamentarna
odpowiedzialna za sprawy prawne bada projekt kodyfikacji złożony przez Komisję Europejską. Jeżeli nie
występuje żadna zmiana o charakterze merytorycznym, zastosowanie ma procedura uproszczona
przewidziana w art. 46 Regulaminu dotycząca przyjęcia sprawozdania. Parlament stanowi w drodze
jednego głosowania, bez poprawek czy debaty.
rzepisy dotyczące przepisów wykonawczych i delegowania uprawnień
P
Komisja może wprowadzać przepisy wykonawcze do obowiązujących aktów ustawodawczych. Środki te
są przedstawiane komitetom składającym się z ekspertów z państw członkowskich oraz przekazywane
Parlamentowi do celów informacyjnych lub kontrolnych. Na wniosek właściwej komisji parlamentarnej
Parlament może przyjąć rezolucję wyrażającą sprzeciw wobec projektu przepisów wykonawczych, w
której stwierdza, że projekt przepisów wykonawczych przekracza uprawnienia określone w danym akcie
ustawodawczym, jest niespójny z celem lub treścią aktu podstawowego lub jest niezgodny z zasadami
pomocniczości bądź proporcjonalności, oraz zwraca się do Komisji o wycofanie bądź poprawienie
projektu przepisów wykonawczych lub przedłożenie wniosku zgodnie z odpowiednią procedurą
ustawodawczą.
J eżeli w akcie ustawodawczym przekazano Komisji prawo do uzupełnienia lub zmiany niektórych innych
niż istotne elementów aktu ustawodawczego, właściwa komisja parlamentarna bada wszelkie projekty aktu
delegowanego, gdy jest on przekazywany Parlamentowi do kontroli, i może przedłożyć Parlamentowi, w
formie projektu rezolucji, wszelkie odpowiednie propozycje zgodnie z przepisami zawartymi w danym
akcie ustawodawczym.
Procedura inicjatywy
I nicjatywa ustawodawcza należy do Komisji. Traktat z Maastricht, wzmocniony Traktatem z Lizbony,
przyznał jednak Parlamentowi Europejskiemu prawo do inicjatywy ustawodawczej, które umożliwia mu
zwrócenie się do Komisji o przedstawienie wniosku ustawodawczego
rogramowanie roczne i wieloletnie
P
Zgodnie z Traktatem Komisja inicjuje programowanie roczne i wieloletnie Unii. Aby zrealizować ten cel,
Komisja przygotowuje program prac, stanowiący jej wkład w roczne i wieloletnie programowanie Unii.
Parlament Europejski współpracuje z Komisją już w procesie przygotowywania programu prac Komisji, a
Komisja uwzględnia priorytety deklarowane przez Parlament na tym etapie. Po jego przyjęciu przez
Komisję przewidywane są rozmowy trójstronne między Parlamentem, Radą i Komisją w celu osiągnięcia
porozumienia w sprawie programowania Unii.
Szczegółowe ustalenia, w tym harmonogram, określone są w załączniku XIV do Regulaminu PE
("Porozumienie ramowe w sprawie stosunków między Parlamentem Europejskim i Komisją Europejską").
Parlament przyjmuje rezolucję w sprawie programowania rocznego. Przewodniczący zwraca się do Rady o
wydanie opinii w sprawie programu prac Komisji i w sprawie rezolucji Parlamentu. Jeśli jedna z instytucji
nie jest w stanie dotrzymać przyjętego terminarza prac, informuje pozostałe instytucje o powodach
opóźnienia oraz proponuje nowy kalendarz prac.
I nicjatywa na podstawie art. 225 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
Zgodnie z art. 225 TFUE Parlament może, stanowiąc większością głosów, zwrócić się do Komisji na
podstawie sprawozdania sporządzonego przez właściwą komisję, o przedłożenie wszelkich stosownych
wniosków ustawodawczych. Parlament może jednocześnie ustalić termin przedłożenia takiego wniosku.
Właściwa komisja parlamentarna musi wcześniej zwrócić się o zgodę do Konferencji Przewodniczących.
Komisja może podjąć się albo odmówić przedstawienia postulowanego wniosku ustawodawczego.
Indywidualni posłowie do Parlamentu Europejskiego mogą także przedstawić wniosek dotyczący aktu
prawnego Unii w ramach prawa Parlamentu do inicjatywy ustawodawczej zgodnie z art. 225 Traktatu o
Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Taki wniosek przedkładany jest przewodniczącemu Parlamentu, który
p rzekazuje go właściwej komisji do rozpatrzenia. Może zdecydować o przedłożeniu go zgromadzeniu
plenarnemu (zob. wyżej).
prawozdania z własnej inicjatywy
S
W zakresie, w jakim traktaty przyznają prawo inicjatywy Parlamentowi Europejskiemu, komisje
parlamentarne mogą przygotować sprawozdanie dotyczące kwestii należącej do ich kompetencji i
przedstawić Parlamentowi projekt rezolucji w tej sprawie. Przed podjęciem wszelkich projektów
sprawozdania, komisje muszą zwrócić się o zgodę do Konferencji Przewodniczących.
Uprawnienia budżetowe
d czasu wejścia w życie Traktatu z Lizbony Parlament Europejski podejmuje decyzję o całym rocznym
O
budżecie UE wspólnie z Radą Unii Europejskiej i ma w tej kwestii decydujący głos.
1. Przed 1 września - Komisja Europejska
Projekt budżetu
o roku do dnia 1 lipca wszystkie instytucje UE sporządzają preliminarz budżetowy.
C
Komisja łączy te preliminarze w jedną całość i przygotowuje roczny projekt budżetu, który
najpóźniej dnia 1 września przedkłada Parlamentowi i Radzie.
2. Przed 1 października
tanowisko Rady
S
Rada przyjmuje swoje stanowisko w sprawie projektu budżetu i przekazuje je Parlamentowi wraz z
uzasadnieniem najpóźniej przed 1 października.
W tym samym czasie projekt budżetu omawiają komisje parlamentarne i przedstawiają swoje opinie
Komisji Budżetowej, która odpowiada za opracowanie stanowiska Parlamentu.
3. Maksymalnie 42 dni
tanowisko Parlamentu
S
Parlament ma 42 dni na przyjęcie stanowiska Rady albo na jego zmianę bezwzględną większością głosów
posłów. Posłowie do PE głosują nad stanowiskiem Komisji Budżetowej i wszelkimi złożonymi
poprawkami zazwyczaj podczas październikowej sesji plenarnej.
If Parliament approves Council's position, or declines to state a position, the budget is deemed adopted.
However, Parliament normally adopts amendments and the amended text is forwarded to the Council. In
this case, the President of the Parliament immediately convenes a meeting of the Conciliation Committee.
The committee does not meet if the Council informs Parliament within 10 days that it has approved all of
its amendments.
4. Maksymalnie 21 dni
Komitet pojednawczy
27 przedstawicieli Rady
27 przedstawicieli EP
ostępowanie pojednawcze
P
Komitet pojednawczy, złożony z przedstawicieli Rady i takiej samej liczby posłów reprezentujących
Parlament, ma 21 dni na osiągnięcie porozumienia w sprawie wspólnego tekstu.
5. Maksymalnie 14 dni
Parlament Europejski
Rada Unii Europejskiej
rzyjęcie
P
Jeżeli komitet pojednawczy osiągnie porozumienie w sprawie wspólnego tekstu, Parlament i Rada mają 14
dni na jego zatwierdzenie. W takim przypadku przewodniczący Parlamentu Europejskiego podpisuje tekst
budżetu i oświadcza, że został on ostatecznie przyjęty.
Jeżeli postępowanie pojednawcze nie przyniesie rezultatu lub Parlament odrzuci wspólny tekst, Komisja
p rzedstawia nowy projekt budżetu. W przypadku odrzucenia wspólnego tekstu przez Radę, Parlament
może mimo to podjąć decyzję o jego przyjęciu.
Wieloletnie ramy finansowe
ecyzje Parlamentu i Rady dotyczące rocznych wpływów i wydatków muszą uwzględniać roczne limity
D
wydatków określone w długookresowym planie finansowym UE – wieloletnich ramach finansowych –
negocjowanym co siedem lat.
Kontrola budżetowa
a wdrożenie przyjętego budżetu UE odpowiada Komisja Europejska (inne instytucje są odpowiedzialne
Z
za swój budżet administracyjny).
J ako instytucja wyłoniona w wyborach bezpośrednich i reprezentująca podatników UE, Parlament
Europejski sprawuje demokratyczną kontrolę nad budżetem, aby zapewnić należyte gospodarowanie
europejskimi środkami przez Komisję i pozostałe instytucje.
arlament, zgodnie z zaleceniem Rady Unii Europejskiej, podejmuje decyzję o udzieleniu absolutorium,
P
tj.: ostatecznym zatwierdzeniu wykonania budżetu na dany rok.
arlament podejmuję tę decyzję po szczegółowym sprawdzeniu przez Komisję Kontroli Budżetowej PE
P
rachunków finansowych Komisji i sprawozdania z jej działalności za dany rok. Uwzględnia przy tym
również roczne sprawozdanie Trybunału Obrachunkowego i odpowiedzi Komisji na ewentualne konkretne
pytania posłów do PE.
arlament może również przedstawić Komisji zalecenia dotyczące wykonania budżetu. Na wniosek
P
Parlamentu Komisja składa sprawozdanie z działań podjętych w związku z takimi uwagami.
rocedura kończy się udzieleniem absolutorium, jego przełożeniem na późniejszy termin lub odmową
P
udzielenia absolutorium.
arlament podstępuje podobnie w przypadku zatwierdzania sprawozdania finansowego innych instytucji,
P
w tym własnego budżetu administracyjnego.
Uprawnienia kontrolne
arlament Europejski ma wiele uprawnień nadzorczych i kontrolnych. To pozwala na nadzorowanie
P
innych instytucji, monitorowanie wykorzystania budżetu UE, a także prawidłowego wdrożenia unijnego
prawa.
Rada Europejska
rzewodniczący Parlamentu Europejskiego ma prawo zabrać głos na początku każdego szczytu Rady
P
Europejskiej, przedstawiając stanowisko Parlamentu w kwestiach, które mają być omawiane przez
prezydentów i premierów poszczególnych państw członkowskich.
o zakończeniu każdego szczytu przewodniczący Rady Europejskiej przedstawia Parlamentowi
P
sprawozdanie dotyczące wyników tego szczytu.
ola
R
W skład Rady Europejskiej wchodzą prezydenci i premierzy państw członkowskich Unii Europejskiej,
przewodniczący Rady – wybierany na okres dwóch i pół roku z możliwością jednorazowego ponownego
wyboru – oraz przewodniczący Komisji Europejskiej. Rada określa ogólne kierunki i priorytety polityczne
Unii.
Rada UE
a początku i na końcu każdej sześciomiesięcznej prezydencji przewodniczący Rady Unii Europejskiej
N
omawia program prezydencji z posłami do PE podczas sesji plenarnej.
osłowie do PE mogą również kierować do Rady pytania wymagające odpowiedzi na piśmie lub
P
odpowiedzi ustnej oraz zwracać się do niej z wnioskiem o inicjowanie nowych strategii politycznych.
adzie do Spraw Zagranicznych stale przewodniczy wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i
R
polityki bezpieczeństwa. Bierze on udział we wszystkich debatach plenarnych dotyczących polityki
zagranicznej, polityki bezpieczeństwa i obrony. Dwa razy w roku wysoki przedstawiciel przedstawia
arlamentowi Europejskiemu sprawozdanie na temat wspomnianych strategii politycznych oraz ich
P
następstw finansowych.
ola
R
Rada Unii Europejskiej jest kolejnym organem legislacyjnym UE. W jej skład wchodzą ministrowie
poszczególnych państw członkowskich.
Komisja Europejska
arlament może zatwierdzić bądź odrzucić skład Komisji Europejskiej. Od 1994 r. kandydaci na
P
komisarzy muszą się stawić na przesłuchanie w Parlamencie Europejskim. Zgodnie z postanowieniami
traktatu lizbońskiego, wybierając kandydata na przewodniczącego Komisji, państwa członkowskie muszą
uwzględnić wyniki wyborów do Parlamentu Europejskiego. Kandydat na przewodniczącego Komisji jest
wybierany przez PE.
arlament może złożyć wniosek w sprawie wotum nieufności wobec Komisji i ją odwołać. Żaden z ośmiu
P
złożonych dotąd wniosków w sprawie wotum nieufności przedłożony w Parlamencie nie został przyjęty.
W 1999 r. Komisja pod przewodnictwem Jacques'a Santera złożyła rezygnację, zanim odwołał ją
Parlament.
arlament sprawuje demokratyczną kontrolę nad Komisją, która regularnie przedkłada PE sprawozdania,
P
w tym roczne sprawozdanie z działań podejmowanych przez UE oraz z realizacji budżetu. Raz w roku
podczas sesji plenarnej przewodniczący Komisji wygłasza przemówienie na temat stanu Unii. Parlament
regularnie zwraca się do Komisji z wnioskami o inicjowanie nowych strategii politycznych, a Komisja ma
obowiązek udzielania odpowiedzi na kierowane przez posłów pytania wymagające odpowiedzi na piśmie
lub odpowiedzi ustnej.
ola
R
Komisja Europejska pełni rolę strażnika traktatów oraz organu wykonawczego UE.
Trybunał Sprawiedliwości
arlament może zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości z wnioskiem o podjęcie przez Trybunał działań
P
wobec Komisji lub Rady w przypadku, gdy instytucje te działają w sposób sprzeczny z duchem unijnego
prawodawstwa.
arlament wraz z Radą mogą zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości z wnioskiem o powołanie
P
wyspecjalizowanych sądów. W 2005 r. powołano na przykład Sąd do spraw Służby Publicznej Unii
Europejskiej w celu rozstrzygania sporów między UE a jej służbą publiczną.
ola
R
Trybunał Sprawiedliwości jest sądem najwyższej instancji w sprawach dotyczących prawodawstwa UE.
Interpretuje unijne prawo i dba o jego jednolite stosowanie we wszystkich państwach członkowskich UE.
Europejski Bank Centralny
Bez zgody Parlamentu Rada Europejska nie może mianować prezesa, wiceprezesa i Zarządu EBC.
rezes EBC przedstawia roczne sprawozdanie z prac Banku podczas sesji plenarnej i prowadzi z Komisją
P
Gospodarczą i Monetarną regularny dialog dotyczący polityki monetarnej.
ola
R
Europejski Bank Centralny odpowiada za prowadzenie polityki monetarnej strefy euro.
Europejski Trybunał Obrachunkowy
rybunał Obrachunkowy sporządza roczne sprawozdanie z wykonania budżetu za miniony rok i
T
przedstawia je do zatwierdzenia Radzie oraz Parlamentowi Europejskiemu. Na podstawie tego
sprawozdania Parlament decyduje czy Komisja we właściwy sposób zarządzała unijnymi pieniędzmi i czy
może przyznać absolutorium z wykonania budżetu UE.
Aby Rada mogła mianować członków Trybunału Obrachunkowego, wymagana jest zgoda Parlamentu.
ola
R
Trybunał Obrachunkowy kontroluje unijne finanse. Jako zewnętrzny audytor przyczynia się do poprawy
zarządzania finansami UE i pełni funkcję niezależnego strażnika interesów finansowych obywateli Unii.
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich
arlament wybiera Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, który bada skargi dotyczące
P
niewłaściwego administrowania w instytucjach i organach UE. Rzecznik Praw Obywatelskich może
wszczynać dochodzenia z inicjatywy własnej. Co roku prezentuje w Parlamencie Europejskim roczne
sprawozdanie ze swoich prac.
ola
R
Rzecznik odpowiada przed Parlamentem Europejskim i przedstawia posłom do PE sprawozdanie roczne.
W wyjątkowej sytuacji – na wniosek Parlamentu – Trybunał Sprawiedliwości może odwołać Rzecznika
Praw Obywatelskich.
Petycje, komisje śledcze
ażdy obywatel UE, rezydent, przedsiębiorstwo czy organizacja może przesłać do Parlamentu
K
Europejskiego petycję na temat łamania unijnego prawa.
arlament może również powołać komisję śledczą do zbadania przypadków łamania prawa UE przez kraje
P
członkowskie.
Parlamenty krajowe
raktat z Lizbony po raz pierwszy określił rolę parlamentów narodowych w Unii Europejskiej. Parlamenty
T
narodowe mogą na przykład kontrolować projekty aktów ustawodawczych UE pod kątem zgodności z
zasadą pomocniczości, uczestniczyć w rewizji traktatów UE lub brać udział w ocenie polityki UE w
obszarze wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości.
Traktat z Lizbony
raktat z Lizbony, który wszedł w życie pod koniec 2009 r., dał Parlamentowi Europejskiemu nowe
T
uprawnienia ustawodawcze i zrównał jego pozycję z Radą Ministrów przy podejmowaniu decyzji
dotyczących działań UE i sposobu wydatkowania pieniędzy. Zmienił on również sposób współpracy
Parlamentu z innymi instytucjami i zwiększył wpływ posłów do PE na to, kto kieruje UE. Wspomniane
reformy sprawiły, że oddając głos w wyborach europejskich, w jeszcze większym stopniu wpływasz na
przyszły kształt Europy.
1. K
omisja Europejska - Po zmianach traktatowych to Parlament wybiera szefa Komisji
Europejskiej, która jest organem wykonawczym UE
2. N
owe uprawnienia ustawodawcze - Traktat lizboński rozszerzył kompetencje ustawodawcze
Parlamentu o ponad 40 nowych dziedzin i uczynił go prawdziwie równorzędnym prawodawcą w
stosunku do Rady
Poprzednie obszary objęte procedurą współdecyzji:
○ Środowisko
○ Transport
○ Rynek wewnętrzny
○ Zatrudnienie i polityka społeczna
○ Edukacja
○ Zdrowie publiczne
○ Ochrona konsumentów
Nowe obszary wprowadzone w traktacie lizbońskim
○ Rolnictwo i rybołówstwo
○ Wsparcie dla uboższych regionów
○ Bezpieczeństwo i wymiar sprawiedliwości
○ Polityka handlowa
○ Współpraca z krajami spoza UE
○ Akty wykonawcze
3. Umowy międzynarodowe - Umowy międzynarodowe – prawo do zatwierdzania/odrzucania
4. U
prawnienia budżetowe - Parlament podejmuje decyzje w sprawie całego budżetu (a nie tylko w
sprawie wydatków nieobowiązkowych)
5. I nicjatywa obywatelska - Nowa forma demokracji uczestniczącej. PE dąży do ułatwienia procedur
i zobowiązuje się do przeprowadzenia wysłuchań dotyczących inicjatyw, które zgromadziły
wymaganą liczbę podpisów
Rozszerzone uprawnienia
raktat z Lizbony zwiększył zdolność UE i jej Parlamentu do działania i osiągania rezultatów. Rozszerzył
T
on pełne uprawnienia ustawodawcze Parlamentu na ponad 40 nowych dziedzin, takich jak rolnictwo,
bezpieczeństwo energetyczne, imigracja, sprawiedliwość i fundusze unijne, a ponadto zrównał jego
pozycję z Radą reprezentującą rządy państw członkowskich. Parlament ma też prawo zatwierdzania wraz z
Radą całego budżetu UE.
osłowie do PE zyskali prawo odrzucania umów międzynarodowych, z którego bez wahania skorzystali,
P
by zablokować kontrowersyjną Umowę handlową dotyczącą zwalczania obrotu towarami podrobionymi
(ACTA), postrzeganą przez wiele osób jako narzędzie ograniczania podstawowych wolności. Pokazało to,
że dzięki rozszerzeniu uprawnień decyzje podejmowane przez posłów do PE wywierają jeszcze większy
wpływ na codzienne życie Europejczyków.
Większa rola
raktat z Lizbony nie tylko zrównał uprawnienia ustawodawcze Parlamentu z uprawnieniami Rady, lecz
T
pozwolił mu również wywierać wpływ na ustalanie kierunku politycznego Europy. Zgodnie ze zmianami
traktatowymi Parlament wybiera przewodniczącego Komisji, czyli organu wykonawczego UE, i decyzja ta
musi odzwierciedlać wyniki wyborów europejskich, a tym samym wybór głosujących.
Silniejsza pozycja obywateli
J ako jedyna instytucja unijna wybierana bezpośrednio przez obywateli Parlament odpowiada dzięki swoim
uprawnieniom za kontrolę instytucji UE. Parlament stoi na straży dołączonej do Traktatu z Lizbony Karty
praw podstawowych, a także nowo powstałego prawa inicjatywy obywatelskiej, umożliwiającego ludziom
domaganie się nowych propozycji politycznych po podpisaniu odpowiedniej petycji przez milion osób.
Zwykła procedura ustawodawcza
omisja Europejska opracowuje wnioski ustawodawcze z własnej inicjatywy lub na wniosek innych
K
instytucji lub państw UE, bądź też w wyniku inicjatywy obywatelskiej, często po przeprowadzeniu
konsultacji publicznych. Ostateczna wersja wniosku jest przekazywana równocześnie Parlamentowi
Europejskiemu, Radzie i parlamentom państw członkowskich, a w niektórych przypadkach Komitetowi
Regionów oraz Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu.
1. Z
wykła procedura ustawodawcza rozpoczyna się w momencie przedłożenia Parlamentowi
Europejskiemu i Radzie wniosku ustawodawczego.
2. Z
wykła procedura ustawodawcza obowiązuje obecnie w 85 określonych obszarach polityki, które
obejmują większość kompetencji UE.
3. K
omisja Europejska ma prawo do inicjatywy. Odpowiada ona za złożenie większości wniosków
ustawodawczych. Jednak Parlament i Rada mogą zwrócić się do Komisji Europejskiej o
p rzedłożenie wniosku, a w kilku jasno określonych przypadkach z wnioskiem mogą wystąpić inne
instytucje.
4. P
arlament może (większością głosów) zwrócić się do Komisji Europejskiej o przedstawienie
wniosku w przypadku, gdy Parlament jest zdania, że akt ustawodawczy UE jest potrzebny do
wykonania traktatów. Jeżeli Komisja Europejska odmówi przedłożenia wniosku, musi przedstawić
wyjaśnienie.
5. R
ada (stanowiąc zwykłą większością) może zażądać od Komisji Europejskiej przeprowadzenia
wszelkich analiz, które ministrowie uznają za pożądane dla realizacji wspólnych celów, i
przedłożenia jej wszystkich odpowiednich wniosków.
6. W
następujących, ściśle określonych przypadkach, traktaty pozwalają na wszczęcie zwykłej
procedury ustawodawczej:
● o
n the initiative of a quarter of the member states (judicial cooperation in criminal
matters, police cooperation)
● o
n a recommendation from the European Central Bank (certain articles of the Statute of
the European System of Central Banks and of the European Central Bank)
● a t the request of the Court of Justice of the European Union (establishment of specialised
courts attached to the General Court to hear and determine at first instance certain classes
of action or proceeding brought in specific areas, certain provisions of the Statute of the
Court of Justice of the European Union)
● at the request of the European Investment Bank
7. W
niosek Komisji Europejskiej może być również wynikiem europejskiej inicjatywy
obywatelskiej.
8. W
niosek Komisji Europejskiej jest wynikiem szeroko zakrojonych konsultacji, które można
prowadzić na wiele sposobów (obowiązkowa ocena skutków, sprawozdania ekspertów,
konsultacje z krajowymi ekspertami, organizacje międzynarodowe i/lub pozarządowe, konsultacje
za pośrednictwem zielonych i białych ksiąg itd.).
9. K
onsultacje odbywają się również między poszczególnymi departamentami Komisji Europejskiej,
dzięki czemu wszystkie aspekty przedmiotowej kwestii mogą zostać wzięte pod uwagę
(konsultacje pomiędzy służbami).
10. Kolegium Komisarzy z reguły przyjmuje wniosek Komisji Europejskiej na podstawie procedury
pisemnej (bez debaty wśród komisarzy) lub ustnej (przedmiotowa kwestia jest omawiana przez
Kolegium Komisarzy). Wniosek jest publikowany w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
11. Komisja Europejska przekazuje swój wniosek ustawodawczy (dotyczący zazwyczaj
rozporządzenia, dyrektywy lub decyzji) Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, ale także
wszystkim parlamentom państw członkowskich, a w stosownych wypadkach Komitetowi
Regionów oraz Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu.
Rola parlamentów państw członkowskich
12. Zgodnie z protokołem nr 1 w sprawie roli parlamentów państw członkowskich oraz protokołem nr
2 w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności do Traktatu o Unii Europejskiej
parlamenty państw członkowskich mają osiem tygodni na wydanie uzasadnionej opinii, jeżeli
uważają, że dany projekt aktu prawnego nie jest zgodny z zasadą pomocniczości. Parlament
każdego państwa członkowskiego dysponuje dwoma głosami. W dwuizbowych systemach
parlamentarnych każda izba dysponuje jednym głosem.
13. Jeżeli co najmniej jedna trzecia parlamentów państw członkowskich uzna, że projekt aktu
ustawodawczego nie jest zgodny z zasadą pomocniczości, musi on zostać poddany ponownej
analizie („żółta kartka”). Próg ten zostaje obniżony do jednej czwartej w przypadku projektu
wniosku ustawodawczego przedłożonego na podstawie art. 76 TFUE (współpraca sądownicza w
sprawach karnych i współpraca policyjna). Po analizie przeprowadzonej w wyniku otrzymania
„ żółtej kartki” instytucja zatwierdzająca (z reguły Komisja Europejska) może postanowić
podtrzymać, zmienić lub wycofać projekt aktu.
14. Ponadto jeżeli w ramach zwykłej procedury ustawodawczej parlamenty państw członkowskich
zwykłą większością głosów uznają, że projekt aktu ustawodawczego nie jest zgodny z zasadą
pomocniczości, projekt musi zostać ponownie przeanalizowany przez Komisję Europejską
(„pomarańczowa kartka”). Po ponownej analizie Komisja Europejska może postanowić
podtrzymać, zmienić lub wycofać wniosek. Jeżeli Komisja Europejska postanowi podtrzymać
wniosek, musi uzasadnić swoje stanowisko. W takim wypadku Parlament Europejski i Rada
muszą rozważyć przed zakończeniem pierwszego czytania, czy wniosek jest zgodny z zasadą
pomocniczości. Jeżeli Parlament zwykłą większością, a Rada większością 55 % głosów uznają, że
wniosek nie jest zgodny z zasadą pomocniczości, wniosek zostaje odrzucony.
15. Komisja Europejska i Rada zasięgają opinii Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu
Regionów w określonych kwestiach lub kiedy Rada uzna to za stosowne. Przykładowo Komitet
Ekonomiczno-Społeczny musi wydać opinię na temat polityki gospodarczo-społecznej, a Komitet
Regionów musi zabrać głos w kwestiach dotyczących środowiska, edukacji i transportu. Rada lub
Komisja Europejska mogą ustalić termin wydania opinii. Parlament Europejski również ma
możliwość zwrócenia się do obu komitetów o wydanie opinii. Ponadto komitety mogą wydawać
opinie z własnej inicjatywy.
rzewodniczący Parlamentu Europejskiego przekazuje wniosek odpowiedniej komisji parlamentarnej,
P
która wyznacza sprawozdawcę odpowiedzialnego za sporządzenie projektu sprawozdania zawierającego
poprawki do proponowanego tekstu. Komisja przeprowadza głosowanie nad tym sprawozdaniem i nad
wszelkimi poprawkami zgłoszonymi do niego przez innych członków tej komisji. Następnie Parlament
Europejski przeprowadza na posiedzeniu plenarnym debatę i głosowanie nad wnioskiem ustawodawczym
na podstawie sprawozdania komisji oraz poprawek. W rezultacie powstaje stanowisko Parlamentu w
pierwszym czytaniu. Parlament może przyjąć wniosek bez zmian lub dokonać w nim poprawek. Może
również odrzucić wniosek Komisji i zwrócić się do Komisji o jego wycofanie. Stanowisko Parlamentu w
pierwszym czytaniu zostaje przekazane Radzie.
1. K
iedy wniosek ustawodawczy Komisji Europejskiej wpłynie do Parlamentu Europejskiego,
Przewodniczący po konsultacji z odpowiednimi służbami przekazuje go komisji przedmiotowo
właściwej.
2. Wybór komisji zależy od przedmiotu wniosku.
3. I nne komisje mogą uzyskać możliwość wyrażenia swojej opinii, jeżeli przedmiot wniosku dotyczy
ich działalności.
4. J eżeli dojdzie do konfliktu kompetencji, np. kiedy przedmiot wniosku niemal w równym stopniu
wchodzi w zakres uprawnień dwóch lub więcej komisji, Konferencja Przewodniczących
podejmuje decyzję na temat procedury na podstawie zalecenia Konferencji Przewodniczących
Komisji.
5. S
pory kompetencyjne można rozwiązywać za pomocą procedur z udziałem zaangażowanych
komisji lub wspólnych posiedzeń i głosowań komisji.
6. Z
aangażowana komisja pracuje nad wnioskiem równocześnie z komisją przedmiotowo właściwą,
zgodnie z wspólnie uzgodnionym harmonogramem. Sprawozdawcy obu komisji ustalają, które
fragmenty tekstu wchodzą w zakres ich wyłącznych lub dzielonych kompetencji i precyzyjnie
określają metody współpracy. Sprawozdawcy informują się wzajemnie i powinni wspólnie
uzgodnić tekst proponowany komisjom oraz swoje stanowisko na temat poprawek. Komisja
przedmiotowo właściwa powinna przyjąć poprawki komisji zaangażowanej bez głosowania, jeśli
dotyczą one aspektów, które wchodzą w wyłączny zakres kompetencji zaangażowanej komisji.
7. J eżeli między komisją przedmiotowo właściwą i zaangażowaną komisją nie ma zgody co do
kompetencji, Konferencja Przewodniczących może orzec, w zakres czyich uprawnień wchodzi
niosek, lub opowiedzieć się za wspólnymi posiedzeniami komisji, jeżeli przedmiot wniosku
w
wchodzi w równym stopniu w zakres uprawnień obu komisji.
8. W
przypadku wspólnych posiedzeń komisji odnośni sprawozdawcy sporządzają jeden projekt
sprawozdania, który analizują i nad którym głosują zaangażowane komisje na wspólnych
posiedzeniach.
9. K
omisja przedmiotowo właściwa najpierw bada podstawę prawną wniosku. Może zwrócić się z
prośbą o opinię do komisji odpowiedzialnej za kwestie prawne, która może zbadać podstawę
prawną również z własnej inicjatywy.
10. Jeżeli wniosek ma konsekwencje finansowe, komisja przedmiotowo właściwa musi również
sprawdzić, czy wniosek jest zgodny z wieloletnimi ramami finansowymi, tzn. czy do dyspozycji
są wystarczające środki finansowe. Komisja odpowiedzialna za kwestie budżetowe również może
przeprowadzić taką analizę z własnej inicjatywy.
11. Jeżeli komisja przedmiotowo właściwa, grupa polityczna lub co najmniej 36 posłów do PE
uważają, że wniosek lub jego fragmenty nie są zgodne z prawami podstawowymi UE, może on
zostać przekazany do komisji właściwej w dziedzinie ochrony praw podstawowych (Komisji
Wolności Obywatelskich).
12. Komisja przedmiotowo właściwa wyznacza sprawozdawcę spośród swoich członków. W praktyce
koordynatorzy reprezentujący grupy polityczne uzgadniają, która grupa polityczna sporządzi
sprawozdanie. Grupa ta proponuje sprawozdawcę spośród swoich członków komisji lub stałych
zastępców.
13. Sprawozdawcy mogą być wybierani zawczasu w oparciu o roczny program prac legislacyjnych
Komisji Europejskiej, co pozwala im na śledzenie prac przygotowawczych nad wnioskiem, zanim
zostanie on przekazany Parlamentowi.
14. Pozostałe grupy polityczne mogą wyznaczyć kontrsprawozdawcę, który jest odpowiedzialny za
przygotowanie stanowiska grupy i przyglądanie się pracy sprawozdawcy.
15. Sprawozdawca prowadzi wniosek przez poszczególne etapy procedury, doradzając komisji (na
etapie rozpatrywania w komisji) oraz całemu Parlamentowi (na szczeblu plenarnym) w kwestii
ogólnego podejścia.
16. Sprawozdawca odpowiada za przedstawienie projektu sprawozdania komisji wraz z jego
poprawkami do wniosku Komisji Europejskiej.
17. Komisja parlamentarna z reguły odbywa kilka posiedzeń w celu rozpatrzenia projektu
sprawozdania.
18. W przypadku aktów kontrowersyjnych lub specjalistycznych często organizuje się wysłuchania z
udziałem ekspertów lub zleca się badania albo oceny skutków.
19. Podczas debat w komisjach Komisja Europejska może bronić swojego wniosku i odpowiadać na
pytania członków komisji.
20. Ponieważ Rada otrzymuje wniosek Komisji Europejskiej i rozpoczyna nad nim pracę w tym
samym czasie co Parlament, komisja zazwyczaj prosi Komisję Europejską i Radę, by na bieżąco
informowały ją o przebiegu prac nad wnioskiem w Radzie i jej grupach roboczych.
21. Komisje zaangażowane i opiniodawcze przedkładają swoje opinie komisji przedmiotowo
właściwej.
22. Każdy członek lub zastępca członka komisji może złożyć poprawki w terminie określonym przez
komisję przedmiotowo właściwą. Wszystkie poprawki podlegają głosowaniu w komisji
przedmiotowo właściwej, która głosuje zwykłą większością głosów.
23. Zanim komisja przedmiotowo właściwa przeprowadzi ostateczne głosowanie nad wnioskiem w
sprawie aktu ustawodawczego, zwraca się do Komisji Europejskiej o wyrażenie stanowiska na
temat wszystkich poprawek przyjętych przez komisję oraz prosi Radę o przekazanie uwag.
24. Po przyjęciu sprawozdania w komisji zostaje ono wpisane do porządku obrad plenarnych.
25. Grupa polityczna lub co najmniej 36 posłów może złożyć poprawki do sprawozdania i poddać je
pod głosowanie plenarne. Zgodnie z ogólną zasadą termin składania nowych poprawek
plenarnych jest wyznaczany na środę w południe w tygodniu poprzedzającym sesję.
26. Na posiedzeniu plenarnym pod dyskusję poddaje się wniosek ustawodawczy w oparciu o
sprawozdanie sporządzone przez komisję przedmiotowo właściwą, wraz z wszystkimi
zaproponowanymi poprawkami, projektem rezolucji ustawodawczej oraz – w odpowiednich
przypadkach – uzasadnieniem sprawozdawcy.
27. W trakcie debaty plenarnej przed głosowaniem uczestniczący w posiedzeniu komisarz
przedstawia i wyjaśnia stanowisko Komisji Europejskiej w sprawie każdej złożonej poprawki.
Stanowisko Komisji Europejskiej dotyczące poprawek Parlamentu jest zatwierdzane przez
Kolegium Komisarzy.
28. Najpierw Parlament głosuje nad poprawkami do wniosku Komisji Europejskiej. Następnie głosuje
nad wnioskiem w wersji zmienionej lub niezmienionej, a potem nad ewentualnymi poprawkami
do projektu rezolucji ustawodawczej. Rezolucja ustawodawcza zawiera jedynie stwierdzenie, czy
Parlament przyjmuje wniosek, odrzuca go, czy wprowadza do niego zmiany. Może ona zawierać
szczegółowe wnioski, zazwyczaj skierowane do innych instytucji, lub wyjaśnienia.
29. Wszystkie wymienione wyżej głosowania odbywają się zwykłą większością głosów.
30. Parlament może:
● odrzucić cały wniosek;
● zatwierdzić wniosek, nie wprowadzając poprawek;
● zatwierdzić wniosek wraz z poprawkami.
31. Przed głosowaniem nad poprawkami Przewodniczący może wystąpić do Komisji Europejskiej o
przedstawienie jej stanowiska oraz do Rady o przekazanie uwag.
32. Jeżeli zostanie przyjęty wniosek o odrzucenie wniosku, złożony przez komisję przedmiotowo
właściwą, grupę polityczną lub co najmniej 36 posłów, Przewodniczący Parlamentu zwraca się do
Komisji Europejskiej o wycofanie wniosku. Jeżeli Komisja Europejska wycofa wniosek,
procedura ustawodawcza dobiega końca. Jeżeli Komisja Europejska odmówi, Parlament może
postanowić o odesłaniu wniosku komisji parlamentarnej. Może również podjąć taką decyzję,
jeżeli wniosek Komisji Europejskiej z ewentualnymi zmianami nie uzyska poparcia większości
oddanych głosów.
33. Tekst wniosku w brzmieniu przyjętym przez Parlament wraz z towarzyszącą mu rezolucją
przekazywany jest przez Przewodniczącego Radzie i Komisji Europejskiej jako stanowisko
Parlamentu.
34. Po zakończeniu pierwszego czytania w Parlamencie Komisja Europejska może przyjąć zmieniony
wniosek zawierający poprawki Parlamentu.
35. Traktat nie przewiduje żadnych terminów dla pierwszego czytania w Parlamencie.
Negocjacje między Parlamentem a Radą
36. Od wejścia w życie traktatu z Amsterdamu możliwe jest zakończenie zwykłej procedury
ustawodawczej w pierwszym czytaniu. W ostatnich latach coraz więcej porozumień osiągano w
pierwszym czytaniu. W tym celu współprawodawcy (Parlament i Rada) muszą prowadzić
negocjacje, chyba że zatwierdzą wniosek Komisji Europejskiej bez poprawek lub zgodzą się na
drobne zmiany techniczne, które nie wymagają negocjacji.
37. Jeżeli komisja pragnie rozpocząć negocjacje z Radą z myślą o osiągnięciu porozumienia w
pierwszym czytaniu, może również – po przyjęciu swojego sprawozdania – przyjąć decyzję w
sprawie negocjacji bezwzględną większością głosów.
38. Sprawozdanie komisji stanowi mandat i jest ogłaszane na posiedzeniu plenarnym. Następnie
posłowie mają 24 godziny na zgłoszenie sprzeciwu. Jeżeli w wyznaczonym terminie nikt nie
zgłosi sprzeciwu, komisja może rozpocząć negocjacje. W przypadku zgłoszenia sprzeciwu mandat
zostaje poddany pod głosowanie na posiedzeniu plenarnym: mandat może zostać zatwierdzony
zwykłą większością głosów posłów do Parlamentu. Jeżeli mandat zostanie odrzucony,
sprawozdanie komisji i wszelkie poprawki zostaną umieszczone w porządku obrad następnego
posiedzenia plenarnego, na którym Parlament może przyjąć stanowisko w pierwszym czytaniu lub
odesłać wniosek komisji do negocjacji (na podstawie poprawek złożonych na posiedzeniu
plenarnym) lub do ponownego rozpatrzenia.
39. Ewentualnie komisja może starać się o natychmiastowe uzyskanie mandatu na sesji plenarnej. W
takich przypadkach komisja złoży sprawozdanie na posiedzeniu plenarnym, na którym – przed
zakończeniem przez Parlament głosowania w pierwszym czytaniu – może zapaść decyzja o
odesłaniu wniosku komisji do negocjacji wraz z wszystkimi poprawkami przyjętymi na
posiedzeniu plenarnym.
40. W przypadku międzyinstytucjonalnych negocjacji w sprawie wniosków ustawodawczych na czele
zespołu negocjacyjnego Parlamentu stoi przewodniczący komisji przedmiotowo właściwej,
natomiast sprawozdawca odpowiedzialny za konkretne dossier zajmuje się obroną stanowiska
Parlamentu. W skład zespołu wchodzą również kontrsprawozdawcy z grup politycznych.
41. Jeżeli negocjacje zakończą się powodzeniem, przewodniczący Komitetu Stałych Przedstawicieli
(Coreper), który przygotowuje decyzje Rady, przesyła pismo do przewodniczącego komisji
przedmiotowo właściwej, w którym Rada zobowiązuje się do zatwierdzenia poprawek
Parlamentu, o ile wpisują się one w kompromis określony wspólnie przez Radę i Parlament.
42. Wstępne porozumienie musi zostać zatwierdzone przez komisję przedmiotowo właściwą zwykłą
większością głosów. Następnie komisja przedmiotowo właściwa przedstawia je na posiedzeniu
plenarnym.
43. Wstępne porozumienia są rozpatrywane na posiedzeniu plenarnym w pierwszej
kolejności.Głosowania nad takimi porozumieniami odbywają się po głosowaniach w sprawie
wniosków o odrzucenie, ale zasadniczo przed głosowaniami w sprawie poprawek.
race przygotowawcze w Radzie przebiegają równolegle do pierwszego czytania w Parlamencie, ale
P
formalnie Rada może przeprowadzić pierwsze czytanie dopiero na podstawie stanowiska Parlamentu.
Rada może: zatwierdzić stanowisko Parlamentu, wtedy akt ustawodawczy zostaje przyjęty; lub
przyjąć zmiany do stanowiska Parlamentu, dające w rezultacie stanowisko Rady w pierwszym
czytaniu, które zostaje przesłane Parlamentowi do drugiego czytania.
1. Wniosek Komisji Europejskiej trafia do Rady w tym samym czasie, kiedy jest przekazywany
Parlamentowi Europejskiemu.
2. Prace przygotowawcze w Radzie przebiegają zatem równolegle do prac w Parlamencie
uropejskim, ale Rada może przyjąć swoje stanowisko dopiero po ustaleniu stanowiska
E
przez Parlament.
3. Instytucje powinny informować się wzajemnie na temat postępów i harmonogramu
negocjacji w ramach zwykłej procedury ustawodawczej.
. Podobnie jak w Parlamencie, pierwsze czytanie w Radzie nie podlega żadnym terminom.
4
5. Decyzje Rady są przygotowywane przez określone grupy robocze złożone z przedstawicieli
aństw członkowskich, którym przewodniczą przedstawiciele kraju sprawującego
p
sześciomiesięczną rotacyjną prezydencję, wspierane przez sekretariat Rady. Grupy robocze
składają sprawozdanie Komitetowi Stałych Przedstawicieli (Coreper I lub II), który
przygotowuje każdą decyzję Rady podejmowaną na szczeblu ministerialnym.
6. Przed wypracowaniem stanowiska w pierwszym czytaniu Rada może zawrzeć porozumienie
co do zasady, zwane powszechnie podejściem ogólnym.
Może ono stanowić mandat Rady do negocjacji z Parlamentem.
●
● Częściej jednak Rada przyjmuje mandaty negocjacyjne w Komitecie Stałych
rzedstawicieli (Coreper). Po zakończeniu negocjacji z Parlamentem lub w
P
przypadku braku negocjacji Rada najpierw osiąga porozumienie polityczne, które
określa szeroki zarys jej proponowanego stanowiska w pierwszym czytaniu.
Następnie szczegóły porozumienia dopracowuje grupa robocza, po czym są one
weryfikowane przez prawników lingwistów (ekspertów prawnych z każdego języka,
którzy dbają o prawną i językową poprawność tekstów) i formalnie przyjmowane na
kolejnym posiedzeniu jako stanowisko Rady w pierwszym czytaniu.
7. W obu przypadkach Rada wydaje stanowisko dopiero po otrzymaniu poprawek Parlamentu z
pierwszego czytania oraz odpowiednio zmienionego wniosku Komisji Europejskiej.
8. Stanowisko w pierwszym czytaniu może zostać przyjęte bez debaty, jeżeli porozumienie
siągnięto na etapie przygotowawczym (punkt „A” porządku obrad) lub z debatą (punkt
o
„B”), lub też – w wyjątkowych przypadkach – w drodze procedury pisemnej. W dwóch
pierwszych przypadkach obrady są publiczne.
9. Rada podejmuje decyzje kwalifikowaną większością głosów, z wyjątkiem kwestii
otyczących opodatkowania, ubezpieczeń społecznych, polityki zagranicznej, obronności i
d
operacyjnej współpracy policyjnej, które wymagają jednomyślności.
10. Istnieją cztery możliwe scenariusze pierwszego czytania w Radzie:
● Jeżeli Parlament nie przyjął żadnych poprawek, a Rada nie zamierza wprowadzać
z mian do wniosku Komisji Europejskiej, może zatwierdzić akt większością
kwalifikowaną. W takim wypadku akt zostaje przyjęty.
● Jeżeli Parlament wprowadził poprawki, przyjęcie aktu zależy od Rady, która
z atwierdza wszystkie poprawki kwalifikowaną większością głosów, jeżeli Komisja
Europejska wprowadziła je do zmienionego wniosku, lub jednomyślnie, jeżeli
Komisja Europejska tego nie uczyniła. Jeżeli Rada zatwierdzi wszystkie poprawki
Parlamentu, akt zostaje przyjęty.
11. Kiedy akt zostanie przyjęty, jest przekazywany do podpisu przewodniczącym i
sekretarzom generalnym Parlamentu i Rady oraz publikowany w Dzienniku Urzędowym.
● Chociaż traktat tego wyraźnie nie przewiduje, ogólnie przyjmuje się, że Rada,
s tanowiąc kwalifikowaną większością głosów, może odrzucić cały wniosek Komisji
Europejskiej.
Komisja Europejska może wycofać lub zmienić swój wniosek w dowolnym
momencie podczas pierwszego czytania.
● Jeżeli Rada nie przyjmie wszystkich poprawek Parlamentu lub zamierza
wprowadzić własne poprawki, przyjmuje stanowisko w pierwszym czytaniu.
12. Tekst stanowiska Rady w pierwszym czytaniu zostaje przesłany do Parlamentu wraz z
zasadnieniem i wszelkimi oświadczeniami Rady i/lub Komisji Europejskiej do protokołu
u
Rady. Komisja Europejska informuje Parlament o swoim stanowisku.
13. Parlament jest z zasady powiadamiany o stanowisku Rady w pierwszym czytaniu na
olejnej sesji plenarnej po jego formalnym przyjęciu. Określone traktatem terminy kolejnych
k
etapów procedury rozpoczynają się z chwilą ogłoszenia przez Parlament przyjęcia
stanowiska Rady w pierwszym czytaniu na posiedzeniu plenarnym (dzień po ogłoszeniu,
które zazwyczaj następuje w czwartek).
14. Jeśli to możliwe, w okresie między zawarciem porozumienia politycznego a formalnym
głoszeniem stanowiska Rady w pierwszym czytaniu dochodzi do nieformalnych kontaktów,
o
które mają na celu łatwiejsze wypracowanie (wczesnego) porozumienia w drugim czytaniu
(zwanego również wynegocjowanym stanowiskiem w pierwszym czytaniu).
Negocjacje między instytucjami UE
iedy współprawodawcy dążą do zawarcia porozumienia w pierwszym czytaniu, organizują nieformalne
K
posiedzenia z udziałem przedstawicieli Parlamentu (sprawozdawcy i kontrsprawozdawców), Rady
(przewodniczącego grupy roboczej i/lub Coreperu, czasami także ministra) oraz Komisji Europejskiej
(departamentu odpowiedzialnego za dany akt, czasami także właściwego komisarza). Są to tzw.
posiedzenia trójstronne.
I ch celem jest zapewnienie, by poprawki Parlamentu przyjęte na posiedzeniu plenarnym były możliwe do
zaakceptowania przez Radę. W odniesieniu do tekstów kompromisowych Komisja Europejska odgrywa
często rolę mediacyjną.
spółprawodawcy często prowadzą również negocjacje po pierwszym czytaniu w Parlamencie, ale zanim
W
Rada przyjmie swoje stanowisko w pierwszym czytaniu. Jeżeli negocjacje zakończą się powodzeniem,
doprowadzą do zawarcia tzw. wczesnych porozumień w drugim czytaniu, ponieważ stanowisko
Parlamentu w drugim czytaniu, które będzie identyczne ze stanowiskiem Rady w pierwszym czytaniu,
zakończy procedurę ustawodawczą.
przeciwieństwie do negocjacji na etapie pierwszego czytania, mandatem Parlamentu będzie jego
W
stanowisko w pierwszym czytaniu. Jeżeli negocjacje zakończą się pomyślnie, przewodniczący właściwej
komisji parlamentarnej wysyła pismo do przewodniczącego Coreperu, w którym Parlament zobowiązuje
się zatwierdzić poprawki Rady, jeżeli są one zgodne z uzgodnionym kompromisem.
stępne porozumienie musi zostać zatwierdzone przez komisję przedmiotowo właściwą zwykłą
W
większością głosów. Następnie komisja przedmiotowo właściwa przedstawia je na posiedzeniu plenarnym.
parlament - 2 czytanie
arlament Europejski ma trzy miesiące (z możliwością przedłużenia do czterech) na przeanalizowanie
P
stanowiska Rady. Stanowisko Rady trafia najpierw do komisji przedmiotowo właściwej, która
przygotowuje zalecenie do drugiego czytania w Parlamencie. Zalecenie wraz z ewentualnymi poprawkami
(w ograniczonej liczbie) zostaje poddane pod głosowanie na posiedzeniu plenarnym. Istnieją cztery
możliwe zakończenia drugiego czytania: Parlament zatwierdza stanowisko Rady i akt zostaje przyjęty;
Parlament nie podejmuje decyzji w wyznaczonym terminie, wtedy akt zostaje przyjęty w wersji
zmienionej przez Radę w jej pierwszym czytaniu; Parlament odrzuca stanowisko Rady z pierwszego
czytania, wówczas akt nie zostaje przyjęty i procedura dobiega końca; Parlament proponuje poprawki do
stanowiska Rady z pierwszego czytania i przekazuje swoje stanowisko Radzie do drugiego czytania.
1. J eżeli Rada nie zgadza się ze stanowiskiem Parlamentu Europejskiego z pierwszego czytania,
przyjmuje stanowisko Rady w pierwszym czytaniu, które zostaje przekazane Parlamentowi.
Parlament otrzymuje także komunikat Komisji Europejskiej wyjaśniający, jakie jest jej stanowisko
w sprawie stanowiska Rady oraz dlaczego Komisja Europejska je wspiera bądź odrzuca.
2. Dokumentacja otrzymana przez Parlament zawiera:
● stanowisko Rady w pierwszym czytaniu;
● wszystkie oświadczenia zawarte w protokole Rady z przyjmowania stanowiska;
● przesłanki, jakimi kierowała się Rada, przyjmując swoje stanowisko;
● stanowisko Komisji Europejskiej.
3. P
o otrzymaniu i zweryfikowaniu dokumentacji Przewodniczący ogłasza na posiedzeniu
plenarnym otrzymanie stanowiska Rady z pierwszego czytania i komunikatu Komisji Europejskiej
w tej sprawie. Akt jest automatycznie przekazywany komisji przedmiotowo właściwej, tej samej
co w pierwszym czytaniu. Dokumenty są dostępne we wszystkich językach urzędowych.
4. W
przeciwieństwie do pierwszego czytania etap drugiego czytania podlega ścisłym ograniczeniom
czasowym. Parlament musi podjąć działania w ciągu trzech miesięcy (z możliwością przedłużenia
do czterech miesięcy na wniosek Parlamentu lub Rady). Termin ten rozpoczyna się w momencie
ogłoszenia na posiedzeniu plenarnym stanowiska Rady z pierwszego czytania.
5. D
rugie czytanie w komisji jest w gruncie rzeczy podobne do procedury z pierwszego czytania,
chociaż rozpatrywany tekst to stanowisko Rady w pierwszym czytaniu, a nie wniosek Komisji
Europejskiej. Sprawozdanie sporządza wyłącznie komisja przedmiotowo właściwa; nie ma opinii
innych komisji.
6. N
a pierwsze posiedzenie komisji przedmiotowo właściwej może zostać zaproszona Rada w celu
przedstawienia swojego stanowiska.
7. S
prawozdawca (zazwyczaj ten sam poseł, który sporządzał sprawozdanie w pierwszym czytaniu)
opracowuje projekt zalecenia, czyli sprawozdanie z drugiego czytania.
8. P
rojekt zalecenia zawiera poprawki proponowane przez sprawozdawcę. Dodatkowe poprawki
mogą składać wyłącznie członkowie lub stali zastępcy członków komisji przedmiotowo
właściwej.
9. P
oprawki w drugim czytaniu w komisji oraz na posiedzeniu plenarnym podlegają pewnym
ograniczeniom. Dopuszcza się je tylko wtedy, jeżeli ich celem jest:
● całkowite lub częściowe przywrócenie stanowiska Parlamentu z pierwszego czytania;
● osiągnięcie kompromisu między Parlamentem a Radą;
● z miana fragmentu tekstu Rady, który nie został zawarty w pierwotnym wniosku Komisji
Europejskiej lub jego treść różniła się od treści wniosku;
● u
względnienie nowego faktu lub nowej sytuacji prawnej, zaistniałych po przyjęciu
stanowiska Parlamentu w pierwszym czytaniu.
10. Przewodniczący komisji przedmiotowo właściwej orzeka o dopuszczalności poprawek.
11. Jeżeli od czasu pierwszego czytania odbyły się wybory do Parlamentu Europejskiego,
Przewodniczący może postanowić, że ograniczenia nie obowiązują.
12. Komisja podejmuje decyzję w sprawie poprawek i zalecenia do drugiego czytania zwykłą
większością głosów.
13. Po głosowaniu w komisji zalecenie trafia na posiedzenie plenarne.
14. W zaleceniu proponuje się przyjęcie, zmianę lub odrzucenie stanowiska Rady z pierwszego
czytania. Zalecenie zawiera krótkie uzasadnienie proponowanej decyzji.
15. Stanowisko Rady oraz zalecenie komisji do drugiego czytania zostają automatycznie wpisane do
porządku obrad plenarnych na środę przed upływem terminu drugiego czytania w Parlamencie,
ale mogą zostać rozpatrzone na jednej z wcześniejszych sesji plenarnych.
16. Poprawki na posiedzenie plenarne może zgłaszać komisja przedmiotowo właściwa, grupa
polityczna lub minimum 36 posłów.
17. Poprawki plenarne podlegają tym samym ograniczeniom co poprawki na szczeblu komisji.
Przewodniczący Parlamentu orzeka o dopuszczalności poprawek składanych na posiedzenie
plenarne. Decyzja przewodniczącego jest nieodwołalna.
18. Przed głosowaniem nad poprawkami na posiedzeniu plenarnym Przewodniczący może zwrócić się
do Komisji Europejskiej o wskazanie, czy będzie gotowa je zaakceptować.
19. W takim wypadku właściwy komisarz wyjaśnia stanowisko Komisji Europejskiej w sprawie
poprawek podczas debaty plenarnej poprzedzającej głosowanie. Podobnie jak w pierwszym
czytaniu, grupa ds. stosunków międzyinstytucjonalnych opracowuje stanowisko Komisji
Europejskiej, które jest następnie ratyfikowane przez komisarzy.
20. Rada również może zostać poproszona o zabranie głosu.
21. Możliwe są następujące zakończenia procedury drugiego czytania:
● odrzucenie stanowiska Rady z pierwszego czytania;
● brak głosowania Parlamentu w określonym terminie;
● z atwierdzenie stanowiska Rady z pierwszego czytania bez poprawek (wczesne
porozumienie w drugim czytaniu);
● zaproponowanie przez Parlament poprawek do stanowiska Rady z pierwszego czytania.
22. Komisja przedmiotowo właściwa, grupa polityczna lub co najmniej 36 posłów może
zaproponować odrzucenie stanowiska Rady. Wniosek musi przyjąć większość posłów do
Parlamentu Europejskiego, czyli większość bezwzględna. Głosowanie nad takim wnioskiem
odbywa się przed głosowaniem nad poprawkami.
23. Odrzucenie stanowiska Rady z pierwszego czytania kończy procedurę ustawodawczą. Można ją
wznowić tylko po przedstawieniu nowego wniosku przez Komisję Europejską. W lipcu 2005 r.
zdecydowana większość posłów odrzuciła stanowisko Rady w sprawie dyrektywy w sprawie
patentów na oprogramowanie (dyrektywy dotyczącej możliwości opatentowania wynalazków
realizowanych przy pomocy komputera), wskutek czego wniosek upadł. Przypadek ten sprawił, że
zaczęto się zastanawiać, czy Komisja Europejska może wycofać wniosek, który przeszedł
pierwsze czytanie. Podczas gdy Komisja Europejska utrzymuje, że ma prawo wycofać wniosek na
dowolnym etapie, Parlament i Rada argumentują, że z chwilą przyjęcia przez Radę jej stanowiska
w pierwszym czytaniu to właśnie ten tekst, a nie wniosek Komisji Europejskiej, stanowi podstawę
do dalszego przebiegu procedury. W związku z tym Komisja Europejska nie może wycofać tekstu,
który nie stanowi już jej „własności”.
24. Jeżeli Parlament nie podejmie decyzji w wyznaczonym terminie, akt uznaje się za przyjęty
zgodnie ze stanowiskiem Rady z pierwszego czytania.
25. Jeżeli nie zgłoszono ani nie przyjęto żadnych poprawek ani wniosku o odrzucenie,
Przewodniczący ogłasza jedynie, że proponowany akt został przyjęty (nie ma formalnego
głosowania).
26. Po przyjęciu akt ustawodawczy jest przekazywany do podpisu przewodniczącym i sekretarzom
generalnym Parlamentu i Rady oraz publikowany w Dzienniku Urzędowym.
27. Parlament może również zaproponować poprawki do stanowiska Rady z pierwszego czytania.
Poprawki te muszą spełniać kryteria procedury drugiego czytania, a każda z nich musi zostać
zatwierdzona bezwzględną większością głosów posłów do Parlamentu.
28. Wyniki głosowania przekazuje się Radzie i Komisji Europejskiej.
29. Traktat wyraźnie nakłada na Komisję Europejską obowiązek przedstawienia pisemnej opinii na
temat poprawek Parlamentu, co określa sposób głosowania w Radzie: jeżeli Rada zamierza np.
przyjąć poprawkę Parlamentu, w odniesieniu do której Komisja Europejska wydała negatywną
opinię, musi zagłosować jednomyślnie.
Negocjacje między instytucjami UE
by pomyślnie zakończyć negocjacje przed procedurą pojednawczą, Parlament i Rada muszą negocjować,
A
kiedy wniosek nadal oczekuje na drugie czytanie w Parlamencie. Negocjacje odbywają się podczas
nieformalnych posiedzeń trójstronnych z udziałem Komisji Europejskiej. Na czele zespołu negocjacyjnego
Parlamentu stoi przewodniczący komisji przedmiotowo właściwej, natomiast sprawozdawca odpowiada za
obronę stanowiska Parlamentu. W skład zespołu wchodzą również kontrsprawozdawcy z grup
politycznych. Radę reprezentuje przewodniczący właściwej grupy roboczej Rady lub Coreperu – lub
c zasami minister – a wspierają ją przedstawiciele administracji Rady. Komisję Europejską reprezentują z
reguły urzędnicy odpowiedzialni za dany akt (czasami właściwy komisarz), wspierani przez Sekretariat
Generalny oraz Służbę Prawną Komisji Europejskiej.
Mandat Parlamentu w tych negocjacjach stanowi jego stanowisko w pierwszym czytaniu.
elem tych negocjacji jest osiągnięcie porozumienia w sprawie pakietu poprawek możliwych do
C
zaakceptowania przez Radę i Parlament. Opinia Komisji Europejskiej również jest istotna, gdyż określa
sposób głosowania nad poprawkami Parlamentu w Radzie.
J eżeli negocjacje zakończą się powodzeniem, przewodniczący Coreperu przesyła pismo do
przewodniczącego komisji przedmiotowo właściwej, w którym Rada zobowiązuje się do zatwierdzenia
poprawek Parlamentu, o ile wpisują się one w kompromis określony wspólnie przez Radę i Parlament.
stępne porozumienie musi zostać zatwierdzone przez komisję przedmiotowo właściwą zwykłą
W
większością głosów. Następnie komisja przedmiotowo właściwa przedstawia je na posiedzeniu plenarnym.
rada- 2 czytanie
ada ma trzy miesiące (z możliwością przedłużenia do czterech) na przeanalizowanie stanowiska
R
Parlamentu z drugiego czytania. Jest również informowana o stanowisku Komisji Europejskiej w sprawie
poprawek Parlamentu z drugiego czytania. Rada albo zatwierdza wszystkie poprawki Parlamentu – wtedy
akt ustawodawczy zostaje przyjęty – albo nie zatwierdza wszystkich poprawek. W takim wypadku
Przewodniczący Rady w porozumieniu z Przewodniczącym Parlamentu zwołują posiedzenie komitetu
pojednawczego.
1. Po oficjalnym otrzymaniu poprawek Parlamentu Europejskiego z drugiego czytania we
wszystkich językach urzędowych rozpoczyna się procedura drugiego czytania w Radzie.
. Rada ma wówczas trzy miesiące (albo 4 w przypadku przedłużenia) na podjęcie działań.
2
3. Rada może przyjąć lub odrzucić poprawki Parlamentu. Przed podjęciem decyzji Rada
otrzymuje od Komisji Europejskiej opinię na temat poprawek.
4. Procedura jest podobna do przygotowywania stanowiska Rady w pierwszym czytaniu:
łaściwa grupa robocza opracowuje stanowisko, które jest przekazywane Coreperowi i
w
przyjmowane przez Radę.
5. Liczba głosów potrzebna w drugim czytaniu w Radzie zależy od opinii Komisji Europejskiej
a temat poprawek Parlamentu. Poprawki, w odniesieniu do których Komisja Europejska
n
wydała pozytywną opinię, mogą zostać zatwierdzone kwalifikowaną większością głosów w
Radzie. Poprawki, w odniesieniu do których Komisja Europejska wydała opinię negatywną,
wymagają jednomyślności w Radzie.
6. Jeżeli Rada zatwierdzi wszystkie poprawki z drugiego czytania w Parlamencie, akt
stawodawczy uznaje się za przyjęty. Tekst legislacyjny jest podpisywany przez
u
przewodniczących i sekretarzy generalnych Parlamentu Europejskiego i Rady oraz
publikowany w Dzienniku Urzędowym.
7. Jeżeli Rada nie zatwierdzi wszystkich poprawek Parlamentu, Przewodniczący Rady w
orozumieniu z Przewodniczącym Parlamentu Europejskiego zwołuje posiedzenie komitetu
p
pojednawczego w ciągu sześciu tygodni (z możliwością przedłużenia o dwa tygodnie) od
daty odrzucenia poprawek przez Radę.
komitet pojednawczy
ciągu sześciu tygodni (z możliwością przedłużenia do ośmiu) od zakończenia drugiego czytania w
W
Radzie (w którym nie przyjęła ona wszystkich poprawek Parlamentu z drugiego czytania) przewodniczący
Rady i Parlamentu Europejskiego zwołują posiedzenie komitetu pojednawczego, w skład którego wchodzą
równej liczbie posłowie do PE i przedstawiciele Rady. Komitet pojednawczy ma sześć tygodni (z
w
możliwością przedłużenia do ośmiu) na podjęcie decyzji w sprawie wspólnego projektu opartego na
stanowiskach Parlamentu i Rady w drugim czytaniu. Jeżeli komitet pojednawczy nie zatwierdzi wspólnego
projektu, proponowany akt ustawodawczy upada i procedura zostaje zakończona. Jeżeli komitet
pojednawczy zatwierdzi wspólny projekt, jest on przekazywany Parlamentowi Europejskiemu i Radzie do
trzeciego czytania.
1. Jeżeli Rada nie zatwierdzi wszystkich poprawek Parlamentu z drugiego czytania, zwołuje się
komitet pojednawczy.
2. W ramach postępowania pojednawczego dwaj współprawodawcy – Parlament Europejski i
ada – prowadzą bezpośrednie negocjacje w celu osiągnięcia porozumienia w formie
R
wspólnego projektu.
3. Komitet pojednawczy musi zostać zwołany w ciągu sześciu tygodni (lub ośmiu, jeśli tak
zgodniono) od daty zakończenia drugiego czytania w Radzie i oficjalnego powiadomienia
u
Parlamentu, że Rada nie przyjmie poprawek Parlamentu z drugiego czytania.
4. Każdy wniosek ustawodawczy wymagający postępowania pojednawczego jest rozpatrywany
odrębnie, w ramach posiedzeń poświęconego mu komitetu pojednawczego.
5. Komitet pojednawczy zwołuje Przewodniczący Rady w porozumieniu z Przewodniczącym
Parlamentu. Za rozpoczęcie obrad komitetu uznaje się jego pierwsze posiedzenie.
6. Od dnia pierwszego posiedzenia komitet ma sześć tygodni (z możliwością przedłużenia
aksymalnie o dwa tygodnie z inicjatywy Parlamentu lub Rady oraz za obopólną zgodą) na
m
wynegocjowanie i zatwierdzenie wspólnego projektu.
7. Zanim komitet oficjalnie rozpocznie pracę, a wiadomo już, że Rada nie będzie w stanie
z aakceptować poprawek Parlamentu z drugiego czytania, odbywają się przygotowawcze
rozmowy trójstronne i posiedzenia techniczne. Posiedzenia komitetu pojednawczego mogą
także przerywać negocjacje trójstronne.
8. W rozmowach trójstronnych i posiedzeniach technicznych biorą udział niewielkie zespoły
egocjatorów z Parlamentu, Rady i Komisji, którzy zdają sprawozdanie swoim delegacjom
n
do komitetu pojednawczego.
9. Podczas rozmów trójstronnych Parlament reprezentuje przewodniczący delegacji do
omitetu pojednawczego, przewodniczący komisji przedmiotowo właściwej oraz
k
sprawozdawca, którym towarzyszą członkowie Sekretariatu ds. Postępowania
Pojednawczego i Procedury Współdecyzji Parlamentu i, jeśli to konieczne, przedstawiciel
Wydziału Prawnego.
10. Radę reprezentuje członek Rady albo stały przedstawiciel państwa członkowskiego
s prawującego prezydencję lub jego zastępca (odpowiednio przewodniczący Coreper I lub
II), któremu towarzyszą członkowie sekretariatu Rady, w tym jej służb prawnych.
11. Komisję Europejską reprezentuje komisarz lub jego przedstawiciel (dyrektor generalny
epartamentu odpowiedzialnego za dany akt), wspierany przez ekspertów, Służbę Prawną
d
oraz administrację.
12. W posiedzeniach technicznych zazwyczaj biorą udział eksperci i urzędnicy z trzech
instytucji.
13. Podstawą negocjacji trójstronnych jest „czterokolumnowy dokument” prezentujący
stanowiska Parlamentu i Rady:
stanowisko Rady w pierwszym czytaniu,
●
● poprawki Parlamentu z drugiego czytania,
● stanowisko Rady w sprawie poprawek Parlamentu (przyjęcie, odrzucenie lub
ewentualny tekst kompromisowy),
● stanowisko delegacji Parlamentu w sprawie propozycji Rady.
14. W toku negocjacji obie delegacje poszukują kompromisu w sprawie poprawek, co do
tórych istnieją poważne rozbieżności. W tym celu o sporządzanie dodatkowych,
k
szczegółowych projektów mogą zostać poproszone niewielkie zespoły robocze na poziomie
politycznym lub technicznym.
15. Negocjatorzy przedstawiają wyniki rozmów trójstronnych do zatwierdzenia delegacjom
arlamentu i Rady: w razie potrzeby odbywają się kolejne posiedzenia trójstronne lub
P
nieformalne spotkania.
16. Komitet pojednawczy składa się z dwóch delegacji tej samej wielkości: jednej z
Parlamentu Europejskiego i jednej z Rady.
● W skład delegacji Rady wchodzi po jednym przedstawicielu z każdego państwa
c złonkowskiego (ministrowie lub częściej przedstawiciele państw członkowskich w
Coreperze). Pracami delegacji Rady kieruje minister przewodniczący Radzie
odpowiedzialnej za dany akt. Delegacja podejmuje decyzje większością
kwalifikowaną (z wyjątkiem aktów, w przypadku których traktat wymaga
jednomyślności).
● Delegacja Parlamentu składa się z takiej samej liczby posłów do PE – 27 – oraz
odatkowo 27 zastępców (którzy mogą głosować tylko pod nieobecność posła z ich
d
grupy politycznej). Trzech wiceprzewodniczących Parlamentu jest stałymi
członkami komitetu pojednawczego, którzy na zmianę współprzewodniczą
obradom. Pozostałych posłów do PE w delegacji wyznaczają grupy polityczne
proporcjonalnie do wielkości każdej grupy w Parlamencie. Większość zazwyczaj
pochodzi z komisji parlamentarnej odpowiedzialnej za dany akt. Z reguły delegacja
stara się wypracować konsensus. W przypadku głosowania delegacja podejmuje
decyzję większością głosów swoich członków (tj. obecnie 14). Więcej informacji na
temat delegacji Parlamentu do komitetu pojednawczego znajdziesz poniżej.
● W pracach komitetu pojednawczego bierze udział również Komisja Europejska,
r eprezentowana z reguły przez komisarza odpowiedzialnego za dany akt, który stara
się pogodzić stanowiska Parlamentu i Rady.
17. Tak jak w przypadku posiedzeń trójstronnych, podstawową rolę odgrywa
c zterokolumnowy dokument (zob. punkt 13) przetłumaczony na wszystkie języki urzędowe.
Komitet ma także do dyspozycji wniosek Komisji i jej opinię na temat poprawek Parlamentu
z drugiego czytania.
18. Obradom komitetu pojednawczego wspólnie przewodniczą wiceprzewodniczący
arlamentu i minister państwa członkowskiego sprawującego prezydencję. Posiedzenia
P
odbywają się na przemian w budynkach Parlamentu i Rady, głównie w Brukseli.
19. Większość posiedzeń komitetu pojednawczego rozpoczyna się rozmowami
trójstronnymi, podczas których obaj współprawodawcy wyjaśniają swoje stanowiska w
oparciu o mandaty swoich instytucji. Komisja Europejska pełni rolę mediatora.
20. Instytucja, która organizuje pierwsze posiedzenie komitetu pojednawczego, jest
dpowiedzialna za opracowanie wspólnego projektu i pisma przewodniego, a także – po
o
ostatecznym przyjęciu aktu ustawodawczego przez Parlament i Radę – za podpisanie aktu
przez przewodniczących obu instytucji i jego publikację w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej.
21. Jeżeli delegacje Parlamentu i Rady nie zdołają osiągnąć porozumienia w postępowaniu
ojednawczym, cały wniosek upada. Nowa procedura może się opierać tylko na nowym
p
wniosku Komisji. Do stycznia 2020 r. tylko cztery razy komitet pojednawczy nie zdołał
osiągnąć porozumienia w sprawie wspólnego projektu, a mianowicie: dyrektywy dotyczącej
telefonii głosowej (1994 r.), dyrektywy dotyczącej Komitetu Papierów Wartościowych (1998
r.), dyrektywy dotyczącej czasu pracy (2009 r.) i rozporządzenia dotyczącego nowej
żywności (2011 r.).
Organizacja czasu pracy
●
● Novel foods
22. Jeżeli delegacje Parlamentu i Rady osiągną kompromis, komitet pojednawczy musi
z atwierdzić wspólny projekt. Delegacja Rady zatwierdza go kwalifikowaną większością
głosów (lub jednomyślnie w przypadkach przewidzianych traktatem), natomiast delegacja
Parlamentu głosuje zwykłą większością głosów swoich członków.
23. Kiedy tylko porozumienie w sprawie wspólnego projektu zostanie osiągnięte w ramach
omitetu pojednawczego (lub następnie w drodze wymiany pism między
k
współprzewodniczącymi komitetu), Sekretariat Generalny instytucji, która organizowała
pierwsze posiedzenie, opracowuje projekt tekstu legislacyjnego, z reguły w języku
używanym podczas negocjacji. Tymczasową wersję publikuje się jak najszybciej po
zakończeniu negocjacji nastronie internetowej Parlamentu.
24. Po analizie prawno-językowej dokumenty są udostępniane we wszystkich językach
urzędowych UE.
25. Współprzewodniczący komitetu pojednawczego przesyłają wspólny projekt wraz z
ismem przewodnim Przewodniczącemu Parlamentu i urzędującemu Przewodniczącemu
p
Rady. Do pisma załącza się wszelkie oświadczenia instytucji. Pismo jest również kierowane
tytułem informacji do przedstawiciela Komisji Europejskiej, który brał udział w pracach
komitetu pojednawczego.
26. Porozumienie osiągnięte w postępowaniu pojednawczym musi zostać zatwierdzone
rzez Parlament i Radę. Obie instytucje głosują osobno nad wspólnym projektem w jego
p
ostatecznej postaci i nie mogą wprowadzać do niego żadnych zmian.
Delegacja Parlamentu do komitetu pojednawczego
1. W procedurze pojednawczej Parlament jest reprezentowany przez delegację, w skład której
chodzi tylu posłów do PE, ilu jest członków Rady. Do każdej procedury pojednawczej
w
wyznacza się odrębną delegację. Jej zadaniem jest reprezentowanie całego Parlamentu
podczas negocjacji z Radą.
2. Na początku każdej kadencji lub w przypadku istotnych zmian w ogólnym składzie
olitycznym Parlamentu Europejskiego w trakcie kadencji, Konferencja Przewodniczących
p
ustala polityczny skład delegacji do komitetu pojednawczego tak, aby odpowiadał on
względnej sile grup politycznych.
3. Trzej wiceprzewodniczący, do których szczególnych kompetencji należy postępowanie
ojednawcze, wchodzą w skład każdej delegacji i są uwzględniani przy podziale miejsc
p
między grupy polityczne. Każdej delegacji przewodniczy jednej z nich; decydują między
sobą o tym, kto odpowiada za określoną procedurę pojednawczą, a w rezultacie – kto
przewodniczy której delegacji. Sprawozdawca (sprawozdawcy) oraz przewodniczący
komisji przedmiotowo właściwej są także członkami delegacji z urzędu, uwzględnianymi
przy podziale miejsc między grupy polityczne.
4. Pozostali członkowie delegacji są wyznaczani przez grupy polityczne do konkretnej
rocedury pojednawczej. Większość z nich pochodzi z komisji przedmiotowo właściwej lub
p
z komisji opiniodawczych. Jeżeli zastosowanie ma procedura z udziałem zaangażowanych
komisji, w skład delegacji Parlamentu wchodzą sprawozdawcy wszystkich zaangażowanych
komisji. Grupa polityczna musi również wyznaczyć taką samą liczbę zastępców, którzy
mogą brać czynny udział w pracach delegacji, jednak mogą głosować tylko pod nieobecność
pełnoprawnego członka delegacji.
Organizacja delegacji
6. Z myślą o rozpoczęciu posiedzeń trójstronnych delegacja Parlamentu organizuje posiedzenie
inauguracyjne z udziałem wiceprzewodniczącego delegacji, przewodniczącego komisji
przedmiotowo właściwej oraz sprawozdawcy (sprawozdawców), mające na celu udzielenie
mandatu zespołowi negocjacyjnemu.
7. Na tym posiedzeniu, a także na wszystkich kolejnych posiedzeniach delegacji Parlamentu,
becni są przedstawiciele Komisji Europejskiej. Ich zadaniem jest przedstawienie i
o
wyjaśnienie stanowiska Komisji Europejskiej w sprawie poprawek Parlamentu z drugiego
czytania oraz ewentualnie udzielenie informacji na temat trwających prac w Radzie, o
których wiedzą.
8. Członkowie delegacji na bieżąco obserwują postępy procedury pojednawczej na kolejnych
posiedzeniach.
9. Głównym celem posiedzeń delegacji jest aktualizacja mandatu zespołu negocjacyjnego i
rzedyskutowanie ewentualnych tekstów kompromisowych. Jeżeli dojdzie do ogólnego
p
porozumienia, wydawana jest zgoda na niektóre poprawki lub projekty kompromisowe.
Jeżeli pewne kwestie pozostają nierozwiązane, delegacja udziela zespołowi negocjacyjnemu
instrukcji, jak prowadzić dalsze negocjacje z Radą. Delegacja Parlamentu rozważa także
kwestie proceduralne, na przykład czy zorganizować kolejne posiedzenie trójstronne lub czy
można zwołać komitet pojednawczy, a jeżeli tak, to kiedy.
10. Pod koniec procedury delegacja formalnie przyjmuje lub odrzuca porozumienie
siągnięte w postępowaniu pojednawczym. Delegacja dąży do wypracowania konsensusu.
o
Jeżeli jednak konieczne jest głosowanie, do zatwierdzenia porozumienia potrzebna jest
bezwzględna większość głosów członków (co najmniej 14 z 27 możliwych).
11. Delegację wspomaga specjalna służba administracyjna Parlamentu, Dział Spraw
egislacyjnych i służby specjalistyczne, np. Wydział Prawny, prawnicy-lingwiści i służba
L
prasowa.
3 czytanie
spólny projekt jest przekazywany do zatwierdzenia równocześnie Parlamentowi i Radzie. Nie ma
W
ustalonego porządku podejmowania decyzji przez współprawodawców. Na podjęcie decyzji mają oni sześć
tygodni (lub osiem, jeśli zostanie wspólnie podjęta taka decyzja). Nie mogą wprowadzać zmian do
projektu. W Parlamencie głosowanie nad wspólnym projektem jest poprzedzone debatą na posiedzeniu
plenarnym. Jeżeli Parlament i Rada zatwierdzą wspólny projekt, wniosek ustawodawczy zostaje przyjęty.
Jeżeli co najmniej jedna z instytucji odrzuci projekt lub nie odpowie w terminie, akt upada i procedura
zostaje zakończona. Może ona zostać wznowiona tylko wtedy, kiedy Komisja Europejska przedstawi nowy
wniosek.
1. J eżeli komitet pojednawczy zatwierdzi wspólny projekt, musi go też zatwierdzić cały Parlament
Europejski i Rada w trzecim czytaniu. Obie instytucje głosują osobno nad wspólnym projektem i
nie mogą wprowadzać do niego żadnych zmian.
2. P
o pomyślnym zakończeniu procedury pojednawczej, na podstawie wspólnego dokumentu
roboczego oraz wszelkich zmian uzgodnionych w trakcie procedury przygotowywana jest wstępna
wersja wspólnego projektu. Najpierw ustala się jej brzmienie w jednym języku, a następnie
tłumaczy na inne języki urzędowe. Wstępną wersję wspólnego projektu w oryginalnej wersji
językowej przesyła się członkom delegacji.
3. O
stateczna wersja wspólnego projektu, poddana analizie prawno-językowej zarówno w
Parlamencie, jak i w Radzie, jest oficjalnie przekazywana przez współprzewodniczących komitetu
pojednawczego Przewodniczącemu Parlamentu i urzędującemu Przewodniczącemu Rady. Do ich
pisma załącza się wszelkie oświadczenia instytucji.
4. T
rzecie czytanie odbywa się w ciągu sześciu tygodni od daty tego pisma. Okres ten może zostać
wydłużony maksymalnie o dwa tygodnie z inicjatywy Parlamentu lub Rady oraz za obopólną
zgodą.
Parlament
1. W
ciągu sześciu (ewentualnie ośmiu) tygodni członkowie delegacji Parlamentu Europejskiego
otrzymują ostateczną wersję wspólnego projektu w swoim języku wraz ze sprawozdaniem
opisującym poszczególne etapy i wyniki postępowania pojednawczego, w tym zapis głosowania
delegacji na zakończenie procedury pojednawczej. Ostateczna wersja wspólnego projektu,
sprawozdanie sporządzone przez sprawozdawcę i przewodniczącego delegacji, pismo przewodnie
oraz wszelkie oświadczenia instytucji są przesyłane służbom Parlamentu odpowiedzialnym za
obsługę posiedzeń plenarnych. W tym czasie poszczególne wersję językowe porozumienia są
publikowane na stronie internetowej Parlamentu.
2. G
łosowanie nad wspólnym projektem poprzedza debata na posiedzeniu plenarnym na temat
wyników negocjacji i porozumienia osiągniętego z Radą (lub jego braku). Debata zwykle
rozpoczyna się oświadczeniami wiceprzewodniczącego stojącego na czele delegacji oraz
sprawozdawcy. Następnie Parlament na posiedzeniu plenarnym głosuje nad wspólnym projektem.
Projekt zostaje zatwierdzony zwykłą większością głosów. W innym wypadku zostaje odrzucony.
3. Do stycznia 2020 r. Parlament odrzucił wspólne projekty trzy razy:
ochrona prawna wynalazków biotechnologicznych w 1995 r.,
oferty przejęcia w 2001 r.,
usługi portowe w 2003 r.
Rada
spólny projekt musi także zostać przyjęty przez Radę, która zazwyczaj woli głosować po
W
trzecim czytaniu Parlamentu. Rada stanowi większością kwalifikowaną.
praktyce zatwierdzenie wspólnego projektu w Radzie nie stanowi problemu, ponieważ w skład
W
delegacji Rady do komitetu pojednawczego wchodzi po jednym przedstawicielu z każdego
p aństwa członkowskiego. Jak dotąd Rada nigdy nie odrzuciła porozumienia osiągniętego w
ramach procedury pojednawczej.
J eżeli jedna z tych instytucji odrzuci wspólny projekt, następuje zakończenie procedury
ustawodawczej. Może ona zostać wznowiona tylko wtedy, kiedy Komisja Europejska przedstawi
nowy wniosek.
J eżeli tekst zostanie przyjęty przez Parlament i Radę, jest przekazywany do podpisu
przewodniczącym i sekretarzom generalnym Parlamentu Europejskiego i Rady, a następnie
publikowany w Dzienniku Urzędowym.
Wniosek przyjęty
arlament Europejski analizuje wspólny projekt i głosuje na posiedzeniu plenarnym. Nie może
P
zmienić treści wspólnego projektu. Jeżeli Parlament odrzuci projekt lub nie podejmie działania,
akt nie zostaje przyjęty, a procedura dobiega końca. Jeżeli Parlament i Rada zatwierdzą tekst, akt
zostaje przyjęty.
○ ozporządzenia są bezpośrednio wiążące w całej UE od daty określonej w Dzienniku
R
Urzędowym.
○ yrektywy określają końcowe rezultaty, jakie należy uzyskać w każdym państwie
D
członkowskim, dają jednak rządom krajowym możliwość decydowania, w jaki sposób
zmienić własne prawo, by osiągnąć wytyczone cele. Każda dyrektywa określa, do kiedy
trzeba dostosować prawo krajowe.
○ ecyzje obowiązują w konkretnych przypadkach, dotyczących poszczególnych organów
D
lub osób. Są w pełni wiążące.
Wniosek nieprzyjęty
J eżeli wniosek ustawodawczy zostanie odrzucony na dowolnym etapie procedury lub Parlament i
Rada nie mogą osiągnąć kompromisu, wniosek nie zostaje przyjęty, a procedura zostaje
zakończona. Nowa procedura może się rozpocząć tylko wtedy, kiedy Komisja Europejska
przedstawi nowy wniosek.
Skład
iczbaposłów do PEz każdego kraju jest w przybliżeniu proporcjonalna do liczby jego ludności.
L
Zastosowanie ma zasada degresywnej proporcjonalności: żaden kraj nie może mieć mniej niż 6 lub więcej
niż 96 posłów do PE, a całkowita liczba posłów nie może przekroczyć 705 (704 plus przewodniczący).
Posłowie zasiadają w PE nie według kraju pochodzenia, lecz wedługprzynależności politycznej.
rzewodniczącyreprezentuje Parlament w relacjach z pozostałymi instytucjami UE, jak również w
P
stosunkach ze światem zewnętrznym. Przewodniczący ma ostatnie słowo w sprawie budżetu.
W jaki sposób działa PE?
Prace Parlamentu przebiegają w dwóch etapach:
● K
omisje parlamentarne– przygotowanie aktów prawnych
Istnieje 20 komisji parlamentarnych oraz trzy podkomisje, które specjalizują się w konkretnych
obszarach działalności UE. Komisje analizują wnioski ustawodawcze; posłowie i grupy polityczne
mogą wprowadzać do nich poprawki lub zadecydować o odrzuceniu danego projektu
ustawodawczego. Kwestie te są również omawiane w ramach grup politycznych.
● S
esje plenarne– uchwalanie prawa
Podczas sesji plenarnych wszyscy posłowie zbierają się w sali obrad i głosują w sprawie
proponowanych przepisów i poprawek. Zwykle obywają się one w Strasburgu (cztery dni w
miesiącu). Czasami w Brukseli odbywają się dodatkowe sesje.
Skład:705 posłów
Przewodnicząca: Roberta Metsola
ok ustanowienia:1952 – jako Wspólne Zgromadzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali; 1962 – jako
R
Parlament Europejski; pierwsze wybory bezpośrednie odbyły się w 1979 r.
Siedziba: Strasburg (Francja), Bruksela (Belgia), Luksemburg
S kład Parlamentu Europejskiego po wyborach europejskich w 2024 r.We wrześniu 2023 r. posłowie i
posłanki zatwierdzili decyzję Rady Europejskiej ozwiększeniu liczby mandatów w Parlamencie
Europejskim o 15, czyli do 720, na kadencję 2024-2029. Propozycja Rady Europejskiej została oparta na
propozycji Parlamentu zalecającej dodanie 11 mandatów.
Jak głosować w Polsce
Wszystkie informacje
ybory do Parlamentu Europejskiego w Polsce odbędą 9 czerwca 2024. Każdy, kto najpóźniej w dniu
W
wyborów ukończył 18 lat, ma prawo głosować. Przy spełnieniu określonych warunków można również
głosować będąc poza granicami kraju.
Kiedy odbędą się wybory?
Wybory do Parlamentu Europejskiego w Polsce odbędą 9 czerwca 2024.
Ilu posłów do PE jest wybieranych?
W 2024 roku w Polsce zostanie wybranych 53 posłów i posłanek do Parlamentu Europejskiego.
Jak wybiera się posłów i posłanki do PE?
godnie z prawem UE, we wszystkich państwach członkowskich musi być stosowany proporcjonalny
Z
system wyborczy, który polega na podziale mandatów odpowiednio do liczby głosów zebranych przez
poszczególne partie. W Polsce, wybory do Parlamentu Europejskiego są bezpośrednie i proporcjonalne, co
oznacza, że kandydat, który z danej listy wyborczej otrzyma największą liczbę głosów, ma pierwszeństwo
w ostatecznym podziale mandatów.
Kto może kandydować?
rawo zgłoszenia kandydatów na posłów i posłanki do Parlamentu Europejskiego przysługuje: komitetowi
P
wyborczemu partii politycznych, koalicyjnemu komitetowi wyborczemu, komitetowi wyborczemu
wyborców. Pełnomocnik wyborczy komitetu wyborczego wyborców zawiadamia Państwową Komisję
Wyborczą o utworzeniu komitetu wyborczego wyborców. Zawiadomienie to musi być dokonane w
terminie do 50. dnia przed dniem wyborów. Listę kandydatów w danym okręgu wyborczym zgłasza się do
właściwej okręgowej komisji wyborczej najpóźniej w 40. dniu przed dniem wyborów. Liczba kandydatów
n a posłów do Parlamentu Europejskiego zgłaszanych na liście kandydatów nie może być mniejsza niż 5 i
większa niż 10. Lista kandydatów powinna być poparta podpisami co najmniej 10 000 wyborców stale
zamieszkałych w danym okręgu wyborczym. Kandydować mogą zarówno obywatele RP, jak i inni
mieszkańcy Unii Europejskiej. Pełną listę kandydatów będzie można znaleźć po zakończeniu rejestracji
komitetów wyborczych na stronie PKW:Państwowa KomisjaWyborcza.
Na które partie polityczne mogę głosować?
rawo zgłoszenia kandydatów na posłów i posłanki do Parlamentu Europejskiego przysługuje: komitetowi
P
wyborczemu partii politycznych, koalicyjnemu komitetowi wyborczemu, komitetowi wyborczemu
wyborców. Komitet wyborczy partii politycznej obowiązany jest zawiadomić Państwową Komisję
Wyborczą o utworzeniu komitetu w okresie od dnia ogłoszenia postanowienia o zarządzeniu wyborów do
50 dnia przed dniem wyborów. Listę kandydatów w danym okręgu wyborczym zgłasza się do właściwej
okręgowej komisji wyborczej najpóźniej w 40 dniu przed dniem wyborów. Lista kandydatów powinna być
poparta podpisami co najmniej 10 000 wyborców stale zamieszkałych w danym okręgu wyborczym. Pełną
listę kandydatów będzie można znaleźć po zakończeniu rejestracji komitetów wyborczych na stronie
PKW:Państwowa Komisja Wyborcza.
Jaki jest obowiązujący próg wyborczy?
przypadku wyborów do Parlamentu Europejskiego w podziale mandatów będą brały udział komitety
W
wyborcze, które w skali kraju przekroczyły 5%.
Jaki jest podział na okręgi i ile ich jest?
wyborach do Parlamentu Europejskiego Polska podzielona jest na 13 okręgów wyborczych, a w
W
każdym z nich wyborcy mogą głosować na różnych kandydatów, jeśli ci startują z ramienia tych samych
krajowych partii politycznych. Podział okręgów w Polsce kształtuje się następująco:
● Okręg 1.: województwo pomorskie;
● Okręg 2.: województwo kujawsko-pomorskie;
● Okręg 3.: województwa podlaskie i warmińsko-mazurskie;
● kręg 4.: część województwa mazowieckiego (Warszawa i 8 powiatów: grodziski,
O
legionowski, nowodworski, otwocki, piaseczyński, pruszkowski, warszawski zachodni i
wołomiński);
● kręg 5.: część województwa mazowieckiego (pozostałe powiaty województwa
O
mazowieckiego, które nie wchodzą w skład okręgu nr 4;
● Okręg 6.: województwo łódzkie;
● Okręg 7.: województwo wielkopolskie;
● Okręg 8.: województwo lubelskie;
● Okręg 9.: województwo podkarpackie;
● Okręg 10.: województwa małopolskie i świętokrzyskie;
● Okręg 11.: województwo śląskie;
● Okręg 12. województwa dolnośląskie i opolskie;
● Okręg 13. województwa lubuskie i zachodniopomorskie.
W jakim wieku uzyskuje się prawo do głosowania?
W Polsce głosować mogą osoby, które najpóźniej w dniu głosowania ukończyły 18 lat.
Gdzie można głosować?
bywatele Polski głosujący w Polsce
O
Wyborcy w Polsce głosują w obwodowych komisjach wyborczych w miejscu stałego zamieszkania.
yborca jest wpisywany do spisu wyborców z urzędu na podstawie miejsca zameldowania na pobyt stały.
W
Jeśli jednak w ostatnim czasie zmienił się Twój adres zamieszkania, sprawdź we właściwym urzędzie
gminy, czy znajdujesz się w rejestrze wyborczym. Na podstawie rejestru wyborczego sporządzany jest spis
wyborców, czyli lista osób uprawnionych do głosowania w danej okręgowej komisji wyborczej. Osoba,
która chce głosować poza miejscem stałego zamieszkania, ma dwie możliwości: może pobrać
zaświadczenie o prawie do głosowania - wniosek składa się w urzędzie gminy, w której jest się ujętym w
spisie wyborców, najpóźniej w 3. dniu przed dniem wyborów. Wniosek można złożyć pisemnie, faksem
lub elektronicznie. Z takim zaświadczeniem można głosować w dowolnym obwodzie głosowania na
terenie kraju. Możesz również złożyć pisemny wniosek o dopisanie do spisu wyborców w gminie, w której
będziesz przebywać w dniu wyborów. Wniosek należy złożyć w urzędzie giny najpóźniej w 3. dniu przed
dniem wyborów.
Obywatele UE głosujący w Polsce
Każdy obywatel UE, który spełnia określone warunki, ma prawo do głosowania w wyborach do
Parlamentu Europejskiego we wszystkich krajach Unii Europejskiej. W Polsce obywatele UE niebędący
obywatelami polskimi stale zamieszkujący na obszarze gminy są wpisywani do rejestru wyborców, część
B. Obywatele UE niebędący obywatelami polskimi muszą być wpisani do rejestru wyborców w gminie, w
której mieszkają. Przepisy nie wskazują terminu, do którego należy złożyć wniosek o wpisanie do rejestru
wyborców. Należy jednak wziąć pod uwagę, że wójt ma trzy dni na rozpatrzenie wniosku. Na podstawie
rejestru wyborców tworzony jest spis wyborców. Obywatele UE niebędący obywatelami polskimi (tak
samo jak obywatele polscy) mogą głosować w wybranym lokalu wyborczym pod warunkiem złożenia
pisemnego wniosku o dopisanie do spisu wyborców. Pisemny wniosek należy złożyć w gminie nie później
niż trzy dni przed wyborami.
Obywatel Polski głosujący z zagranicy
Jeżeli jesteś wpisany na listę wyborców i mieszkasz w innym państwie UE (tzw. kraju goszczącym),
możesz: głosować na kandydatów startujących w wyborach w Polsce lub brać udział w wyborach w
państwie przyjmującym i głosować na kandydatów startujących w wyborach w tym kraju.
W wyborach europejskich można głosować tylko raz. Wyborca przebywający w innym państwie UE,
posiadający ważny polski paszport lub dowód osobisty (lub obywatel UE niebędący obywatelem Polski,
ale posiadający ważny paszport lub inny dokument potwierdzający tożsamość) może głosować na
kandydatów startujących w wyborach w Polsce, jeżeli on/ona jest wpisany do rejestru wyborców
prowadzonego przez właściwego terytorialnie konsula.
Wpisu dokonuje się na podstawie wniosku osobistego złożonego ustnie, pisemnie, telefonicznie,
telegraficznie, telefaksem lub w formieelektronicznej(w języku polskim). Wniosek powinien zawierać:
nazwisko i imię (imiona), imię ojca, datę urodzenia, numer identyfikacyjny PESEL, wskazanie miejsca
zamieszkania wyborcy za granicą, numer ważnego polskiego paszportu lub dowodu osobistego oraz
miejsce i datę jego wydania (w przypadku obywateli Unii Europejskiej niebędących obywatelami Polski –
numer innego ważnego dokumentu tożsamości oraz miejsce i data jego wydania), miejsce wpisu wyborcy
do spisu wyborców (w przypadku obywateli polskich czasowo przebywających za granicą). Wniosek
można złożyć najpóźniej na 3 dni przed dniem wyborów.
Wykaz placówek polskich za granicą można znaleźć nastronie Ministerstwa Spraw Zagranicznych(w
języku polskim).
Szczegółowe informacje o tym, jak wziąć udział w wyborach w kraju goszczącym i jak głosować na
kandydatów startujących w tym kraju, znajdziesz nastronie internetowej „Twoja Europa” dotyczącej
Twojego prawa do głosowania.
Obywatele polscy zamieszkali za granicą mogą głosować, jeżeli w tym zakresie zostanie utworzony okręg
wyborczy. Warunkiem jest obecność co najmniej 15 wyborców na obszarze okręgu oraz możliwość
przekazania wyników głosowania właściwej komisji wyborczej niezwłocznie po jego zakończeniu.
Informację o utworzeniu okręgów wyborczych za granicą konsulowie przekazują najpóźniej 21-szego dnia
przed dniem wyborów. Wyborca przebywający za granicą, posiadający ważny polski paszport (lub
obywatel Unii Europejskiej niebędący Polakiem posiadający ważny paszport lub inny dokument
tożsamości) może głosować w wyborach do Parlamentu Europejskiego w Polsce, jeżeli on/ona jest
wpisany do rejestru wyborców sporządzanych przez konsula właściwego terytorialnie.
Wpisu dokonuje się na podstawie osobistego wniosku złożonego ustnie, pisemnie, telefonicznie,
telegraficznie, telefaksemlub elektronicznie. Wniosekpowinien zawierać: nazwisko i imię (imiona), imię
ojca, datę urodzenia, numer identyfikacyjny PESEL, wskazanie miejsca zamieszkania wyborcy za granicą,
numer ważnego polskiego paszportu oraz miejsce i datę jego wydania (w przypadku obywateli Unii
Europejskiej niebędących obywatelami Polski – numer innego ważnego dokumentu tożsamości oraz
miejsce i data jego wydania) miejsce wpisu wyborcy do spisu wyborców (w przypadku obywateli polskich
czasowo przebywający za granicą). Wniosek można złożyć najpóźniej 3-go dnia przed dniem wyborów.
Gdzie należy zgłosić chęć głosowania w wyborach?
bywatele Polski głosujący w Polsce
O
Osoba, która zamierza głosować w obwodowej komisji wyborczej właściwej dla miejsca stałego
zamieszkania, nie musi zgłaszać zamiaru głosowania w wyborach. Jeśli chcesz zostać dopisany/a do spisu
wyborców w danej gminie, musisz zgłosić się do urzędu gminy, w której chcesz głosować. Możesz także
pobrać zaświadczenie o prawie do głosowania i zanieść je do wybranej przez siebie komisji wyborczej.
Obywatele UE głosujący w Polsce
Obywatele UE niebędący obywatelami polskimi muszą być wpisani do rejestru wyborców w gminie, w
której mieszkają. Przepisy nie regulują konkretnego terminu złożenia wniosku o dopisanie do takiego
spisu, należy jednak mieć na uwadze, że wójt ma trzy dni na rozpatrzenie wniosku. Obywatele UE, którzy
nie są jednocześnie obywatelami Polski (podobnie jak osoby posiadające polskie obywatelstwo) mogą
głosować w wybranym okręgu wyborczym pod warunkiem złożenia odpowiedniego wniosku o dopisanie
do spisu wyborców. Wniosek, w formie pisemnej, musi zostać złożony w urzędzie gminy nie później niż
na 3 dni przed terminem wyborów.
Obywatele Polski głosujący zagranicą
Wpisu do rejestru wyborców dokonuje się na podstawie imiennego wniosku złożonego ustnie, pisemnie,
telefonicznie, telegraficznie, faksem lub w formieelektronicznej(w języku polskim). Wniosek powinien
zawierać: nazwisko i imię (imiona), imię ojca, datę urodzenia, numer ewidencyjny PESEL, oznaczenie
miejsca pobytu wyborcy za granicą, numer ważnego polskiego paszportu lub dowodu osobistego oraz
miejsce i datę jego wydania (w przypadku obywateli Unii Europejskiej niebędących obywatelami polskimi
- numer innego ważnego dokumentu tożsamości oraz miejsce i datę jego wydania), miejsce wpisania
wyborcy do rejestru wyborców (w przypadku obywateli polskich czasowo przebywających za granicą).
Do kiedy należy zgłosić chęć głosowania w wyborach?
bywatele Polski głosujący w Polsce
O
Nie trzeba zgłaszać chęci głosowania przed wyborami, jeżeli chcesz głosować w miejscu twojego
zameldowania, ponieważ robi to automatycznie urząd gminy. W każdej chwili możesz sprawdzić w
urzędzie gminy, czy znajdujesz się w danym rejestrze wyborców. Możesz sprawdzić w urzędzie gminy,
czy zostałeś/łaś uwzględniony w spisie wyborców, a jeżeli nie - możesz złożyć wniosek o dopisanie
najpóźniej do 5. dnia przed dniem wyborów.
Obywatele UE głosujący w Polsce
Obywatele Unii Europejskiej niebędący obywatelami polskimi muszą być wpisani do rejestru wyborców w
swojej gminie. Przepisy nie regulują konkretnego terminu złożenia wniosku o dopisanie do takiego spisu,
należy jednak mieć na uwadze, że wójt ma trzy dni na rozpatrzenie wniosku. Na podstawie spisu
wyborczów tworzy się ewidencję wyborczą. Obywatele UE, którzy nie są jednocześnie obywatelami
Polski (podobnie jak osoby posiadające polskie obywatelstwo) mogą głosować w wybranym okręgu
wyboeczym pod warunkiem złożenia odpowiedniego wniosku o dopisanie do spisu wyborców. Wniosek,
w formie pisemnej, musi zostać złożony w urzędzie gminy nie później niż na 3 dni przed terminem
wyborów.
Obywatele Polski głosujący zagranicą
Wniosek musi zostać złożony nie później niż w 3. dniu przed datą wyborów.
Wybory do Parlamentu Europejskiego w Polsce
Regulacje wspólnotowe
odstawowe zasady wyborów określone są w art. 190 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską[1].
P
Ustanawia on dwie naczelne zasady –bezpośredniośćipowszechność[1]. Przewiduje również możliwość
uchwalenia jednolitej ordynacji wyborczej w całej Unii[1]. Ważnymi aktami prawnymi regulującymi
procedurę wyborczą są takżedyrektywa93/109/WE[5]oraz Akt dotyczący wyborów przedstawicieli do
Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich[2].Wysokość maksymalnej granicy
progu wyborczego ustalono na poziomie 5%[2].Prawowyborczeprzysługuje wszystkimobywatelom Unii
–czynneod 18. roku życia,bierne– w zależnościod państw[2]. We wszystkich krajach członkowskich
przyjęto także zasadyrównościorazproporcjonalności[2].Liczba eurodeputowanychwybieranych z
poszczególnych państw ustalona jest wtraktacie nicejskimoraz traktatach akcesyjnych do Unii
Europejskiej z 2003 i 2005 roku. Na kadencję 2004-2009 w Polsce wybrano 54deputowanych, zaś od
wyborów w czerwcu 2009było to 50 parlamentarzystów[6],następnie w2014 r.było to 51
eurodeputowanych, a w2019 r.51+1, w związku zBrexitem.Również termin wyborów określony jest
przez przepisyprawa Unii Europejskiej, natomiastsamo głosowanie zarządzaPrezydent[4].
Ordynacja w Polsce[edytuj|edytuj kod]
ybory do Parlamentu Europejskiego są jedynymi wyborami powszechnymi nieuregulowanymi w
W
Konstytucji, a jedynie poprzez ustawę[3]. Przyjęłaona cztery naczelne zasady[7]:
● wolność wyboru;
● powszechność;
● bezpośredniość;
● tajność głosowania.
rzepisy ustawy rozstrzygają także kwestię niepołączalności funkcji parlamentarzysty w Polsce z funkcją
P
posła do Parlamentu Europejskiego – wybór posła lub senatora na eurodeputowanego skutkuje
automatyczną utratą mandatu w Sejmie lub Senacie[8].
Prawa wyborcze
rawa wyborcze przysługują wszystkim obywatelom polskim, a także obywatelom innych państw
P
członkowskich stale zamieszkujących w Polsce[7], ujętymw stałym rejestrze wyborców[4](zasada
domicylu). Zasada ta została potwierdzona w wyrokuTrybunału Konstytucyjnegoz 31 maja 2004[9].
Prawo wybierania przysługuje osobom, które ukończyły 18. rok życia oraz nie zostały wyrokiem sądu
pozbawione praw publicznych, praw wyborczych ani ubezwłasnowolnione[4].Prawo wybieralności
przysługuje osobom, które nie były karane za przestępstwo popełnione umyślnie, ścigane z oskarżenia
publicznego i od co najmniej 5 lat stale zamieszkują w Polsce lub na terytorium innego państwa Unii
Europejskiej[4]. Dolna granica (cenzus) wieku wynosi21 lat[4].
Zgłaszanie kandydatów i kampania wyborcza
rawo zgłaszania kandydatów przysługuje wyborcom oraz partiom politycznym, którym dodatkowo
P
przyznano prawo tworzenia koalicji wyborczych[4].Czynności wyborcze oraz kampania prowadzone są
przez komitety wyborcze[4]. Utworzenie komitetu obarczone jest wymogiem zebrania 1000 podpisów
poparcia dla tej inicjatywy[4]. Liczba kandydatówzgłaszanych na listach okręgowych przez komitety musi
zawierać się w przedziale pomiędzy pięcioma a dziesięcioma osobami[4]. Kandydować wolno wyłącznie
w jednym okręgu i tylko z jednej listy[4]. Rejestracjalisty wymaga zebrania 10 000 podpisów poparcia[4].
Kampania rozpoczyna się wraz z ogłoszeniem postanowienia o zarządzeniu wyborów i kończy 24 godziny
przed dniem ich rozpoczęcia (tzw.cisza wyborcza)[4].Prowadzi się ją na zasadach określonych w
Ordynacji wyborczej do Sejmu i do Senatu[4]. Jej finansowaniejest jawne[4].
Podział mandatów
stalaniem wyników wyborów zajmuje sięPaństwowa KomisjaWyborcza[4]. W podziale mandatów
U
uczestniczą komitety wyborcze, które w skali kraju uzyskały minimum 5% ważnych głosów[4]. Liczba
mandatów przysługująca poszczególnym komitetom w skali kraju ustalana jest wedługmetody D’Hondta
(art. 356 Kodeksu wyborczego)[4][7]. Następnie mandatyprzypadające danemu komitetowi są dzielone
pomiędzy jego listy okręgowe z zastosowaniemmetody Hare’a-Niemeyera(art. 358 Kodeksu
wyborczego)[4][10]. Państwowa Komisja Wyborcza sporządzaprotokół oraz ogłasza wyniki wyborów w
Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiejw formieobwieszczenia[4]. Wszelkie protesty wyborcze
rozpatrywane są przezSąd Najwyższy[4]. Brak przydziałuokreślonej liczby mandatów poszczególnym
okręgom umożliwia sytuację, w której ze względu na niską frekwencję w danym okręgu oraz odpowiedni
rozkład głosów na poszczególne listy wyborcze, w danym okręgu nie zostanie wybrany żaden
deputowany[11].
Wyniki wyborów
d czasu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej wybory odbyły się czterokrotnie – 13 czerwca
O
2004[13], 7 czerwca 2009, 25 maja 2014 oraz 26 maja2019.
Wybory Frekwencja
Wybory do PE w 2004 20,9%[13]
Wybory do PE w 2009 24,53%[14]
Wybory do PE w 2014 23,83%[15]
Wybory do PE w 2019 45,68%[16]
Art. 49. Wniosek o członkostwo w Unii
ażde państwo europejskie, które szanuje wartości, o których mowa w artykule 2, i zobowiązuje się je
K
wspierać, może złożyć wniosek o członkostwo w Unii.
O wniosku tym informuje się Parlament Europejski i parlamenty narodowe.
aństwo ubiegające się o członkostwo kieruje swój wniosek do Rady, która stanowi jednomyślnie po
P
zasięgnięciu opinii Komisji oraz po otrzymaniu zgody Parlamentu Europejskiego, udzielonej
większością głosów jego członków.
Brane są pod uwagę kryteria kwalifikacji uzgodnione przez Radę Europejską.
arunki przyjęcia i wynikające z tego przyjęcia dostosowania w Traktatach stanowiących podstawę Unii
W
są przedmiotem umowy między Państwami Członkowskimi a państwem ubiegającym się o członkostwo.
mowa ta podlega ratyfikacji przez wszystkie umawiające się państwa, zgodnie z ich odpowiednimi
U
wymogami konstytucyjnymi.
Art. 50. Wystąpienie Państwa Członkowskiego z Unii
1 . Każde Państwo Członkowskie może, zgodnie ze swoimi wymogami konstytucyjnymi, podjąć decyzję
o wystąpieniu z Unii.
2 . Państwo Członkowskie, które podjęło decyzję o wystąpieniu, notyfikuje swój zamiar Radzie
Europejskiej.
świetle wytycznych Rady Europejskiej Unia prowadzi negocjacje i zawiera z tym Państwem umowę
W
określającą warunki jego wystąpienia, uwzględniając ramy jego przyszłych stosunków z Unią. Umowę tę
negocjuje się zgodnie z artykułem 218 ustęp 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
Jest ona zawierana w imieniu Unii przez Radę, stanowiącą
większością kwalifikowaną po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego.
3 . Traktaty przestają mieć zastosowanie do tego Państwa od dnia wejścia w życie umowy o wystąpieniu
lub, w przypadku jej braku, dwa lata po notyfikacji, o której mowa w ustępie 2, chyba że Rada
Europejska w porozumieniu z danym Państwem Członkowskim podejmie jednomyślnie decyzję o
przedłużeniu tego okresu.
4 . Do celów ustępów 2 i 3 członek Rady Europejskiej i Rady reprezentujący występujące Państwo
Członkowskie nie bierze udziału w obradach ani w podejmowaniu decyzji Rady Europejskiej i Rady
dotyczących tego Państwa.
iększość kwalifikowaną określa się zgodnie z artykułem 238 ustęp 3 litera b) Traktatu o
W
funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
5 . Jeżeli Państwo, które wystąpiło z Unii, zwraca się o ponowne przyjęcie, jego wniosek podlega
procedurze, o której mowa w artykule 49.
Cele
Cele Unii Europejskiej w obrębie jej terytorium to:
● wspieranie pokoju, wartości UE i dobrobytu obywateli UE
● z apewnianie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości na obszarze pozbawionym granic
wewnętrznych i jednoczesne podejmowanie odpowiednich działań na granicach zewnętrznych w
celu uregulowania kwestii azylu i imigracji oraz zapobiegania i zwalczania przestępczości
● ustanowienie rynku wewnętrznego
● o siągnięcie zrównoważonego rozwoju opartego na trwałym wzroście gospodarczym i stabilności
cen oraz wspieranie wysoce konkurencyjnej gospodarki rynkowej umożliwiającej pełne
zatrudnienie i postęp społeczny
● ochrona i poprawa jakości środowiska
● wspieranie postępu naukowo-technicznego
● zwalczanie wykluczenia społecznego i dyskryminacji
● p ropagowanie sprawiedliwości społecznej i ochrony socjalnej, równości kobiet i mężczyzn oraz
ochrony praw dziecka
● z większanie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz solidarności między krajami
UE
● ochrona bogatej różnorodności kulturowej i językowej UE
● ustanowienie unii gospodarczej i walutowej, której walutą jest euro.
Cele UE w skali światowej to:
● ochrona i promowanie swoich wartości i interesów
● działania na rzecz pokoju i bezpieczeństwa oraz zrównoważonego rozwoju na świecie
● p ropagowanie solidarności i wzajemnego szacunku między narodami, wolnego i uczciwego
handlu, walka z ubóstwem i ochrona praw człowieka
● ścisłe przestrzeganie prawa międzynarodowego.
Cele UE zostały zapisane w art. 3traktatu z Lizbony.
Wartości
Unia Europejska opiera się na poniżej wymienionych wartościach.
odność człowieka
G
Godność człowieka jest nienaruszalna. Musi być szanowana i chroniona. Na godności człowieka opierają
się prawa podstawowe.
olność
W
Swoboda poruszania się daje obywatelom prawo do swobodnego przemieszczania się po Europie i
przebywania na terytorium Unii. Swobody jednostki, takie jak poszanowanie życia prywatnego, wolność
myśli, wyznania, zgromadzeń i wypowiedzi oraz swobodny dostęp do informacji są chronione na mocy
Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.
emokracja
D
Podstawą funkcjonowania UE jest demokracja przedstawicielska. Każdy obywatel Unii automatycznie
korzysta z praw politycznych. Każdy pełnoletni obywatel UE ma prawo kandydować i głosować w
wyborach do Parlamentu Europejskiego. Obywatele UE mają prawo do kandydowania i głosowania w
kraju pobytu lub w kraju, z którego pochodzą.
ówność
R
Wszyscy obywatele UE są równi wobec prawa. Zasada równości kobiet i mężczyzn leży u podstaw
wszystkich polityk europejskich oraz procesu integracji europejskiej. Ma ona zastosowanie we wszystkich
dziedzinach. Zasada równego wynagrodzenia za pracę o równej wartości została zapisana wtraktacie
rzymskimz 1957 r.
raworządność
P
Unia Europejska opiera się na zasadzie praworządności. Oznacza to, że podstawą wszystkich jej działań są
traktaty, przyjęte dobrowolnie i demokratycznie przez kraje UE. Prawa i sprawiedliwości strzeże
niezależne sądownictwo. Kraje UE uznały ostateczną właściwość Trybunału Sprawiedliwości, którego
wyroki muszą być przestrzegane przez wszystkich.
rawa człowieka
P
Prawa człowieka są chronione na mocy Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. Obejmują one
prawo, zgodnie z którym nikt nie może być dyskryminowany ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie
etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną, a także prawo do
ochrony danych osobowych i prawo do dostępu do wymiaru sprawiedliwości.
artości UE zostały zapisane w art. 2traktatu z Lizbonyoraz wKarcie praw podstawowych Unii
W
Europejskiej.
2012 r. UE dostała Pokojową Nagrodę Nobla za działania na rzecz pokoju, pojednania, demokracji i
W
praw człowieka w Europie.
Wiele głosów
rzewodniczący Parlamentu Europejskiego w przemowach publicznych i na posiedzeniach głośno mówi o
P
nadużyciach.
omisja Spraw ZagranicznychiPodkomisja Praw Człowiekazwracają uwagę na naruszenia i
K
przygotowują grunt pod debatę z udziałem pozostałych posłów.
szyscy posłowie uczestniczą w pracach toczących się na czwartkowych popołudniowych posiedzeniach
W
w trakcie sesji plenarnych Parlamentu w Strasburgu. Ten czas jest przeznaczony na debaty irezolucjew
trybie pilnymdotyczące praw człowieka.
Wysiłki te przyniosły już rezultaty.
iektóre rządy ponownie rozważyły swoje działania, w tym dotyczące wprowadzenia kary śmierci. A
N
niektóre parlamenty narodowe zmieniły lub uchyliły ustawy krytykowane w rezolucjach Parlamentu.
Nagroda im. Sacharowa
o roku Parlament Europejski przyznajenagrodę im.Sacharowa za wolność myśliosobom lub
C
organizacjom walczącym o prawa człowieka i podstawowe wolności.
Dzięki tej nagrodzie od trzydziestu lat uwagę przykuwają walki toczące się na pięciu kontynentach.
niektórych przypadkach nagroda honorowała ludzi, którzy cierpieli za to, że walczyli o wolność we
W
własnym kraju.
ak było z laureatem z 2015 r. Raifem Badawim, blogerem uwięzionym w Arabii Saudyjskiej za obronę
T
prawa do wolności wypowiedzi.
odobnie w 2017 r. nagrodę przyznano wenezuelskiej opozycji demokratycznej, obejmującej setki
P
więźniów politycznych w tym kraju.
innych latach nagrody otrzymywali ludzie, których działalność na rzecz praw człowieka wyrosła na
W
gruncie osobistych – często bolesnych – doświadczeń.
aureat z 2014 r. Denis Mukwege, lekarz w Demokratycznej Republice Konga, powiedział, że
L
„przypadkowo natknął się” na problemy kobiet zgwałconych i brutalnie traktowanych podczas wojny. Od
tamtej pory poświęcił życie leczeniu ponad 40 000 ofiar w szpitalu w swoim rodzinnym mieście, a
równocześnie zwracał uwagę międzynarodowej opinii publicznej na tę kwestię.
. Mukwege i inni laureaci pozostają ze sobą w kontakcie za pośrednictwem Sieci Laureatów Nagrody im.
D
Sacharowa, dzięki której mają także kontakt z posłami do Parlamentu Europejskiego oraz społeczeństwem
obywatelskim, aby zacieśniać współpracę na rzecz praw człowieka.
Ochrona praw podstawowych w Unii
nia Europejska jest zarówno stowarzyszeniem krajów współpracujących w dziedzinach wzajemnego
U
zainteresowania, jak i wspólnotą wartości.
odstawowe wartości, na których opiera się Unia, zostały zapisane w art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej.
P
Wartościami tymi są
poszanowanie godności człowieka,
wolność,
demokracja,
równość,
praworządnośći
poszanowanie praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości.
oszanowanie praw obywateli jest jednym z podstawowych obowiązków UE. UE musi przestrzegać tych
P
praw, prowadząc politykę i realizując programy; podobnie muszą postępować instytucje UE i wszystkie
państwa członkowskie.
Karcie praw podstawowych Unii Europejskiejzapisanowszystkie prawa osobiste, obywatelskie,
W
polityczne, gospodarcze i społeczne, które przysługują obywatelom Unii Europejskiej.
arta uzupełnia systemy krajowe, lecz ich nie zastępuje. W przypadku naruszenia praw podstawowych
K
jednostek w sprawach tych orzekają sądy krajowe. Indywidualni obywatele mogą również kierować skargi
do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, który orzeka w sprawach o łamanie praw obywatelskich i
politycznych ustanowionych w Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych
wolności. W szczególnych przypadkach, gdy państwo członkowskie nie przestrzega prawodawstwa UE i
narusza prawa jednostki, Komisja Europejska może również wnieść sprawę przeciwko danemu państwu
członkowskiemu do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
gencja Unii Europejskiej ds. Praw Podstawowychjestniezależnym organem UE wyspecjalizowanym w
A
tej dziedzinie, a jej mandat obejmuje pełny zakres praw określonych w Karcie.
Rola Parlamentu Europejskiego
Parlament Europejski jest w pełni zaangażowany w przestrzeganie praw podstawowych w całej Unii.
następstwie prac toczących się wKomisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw
W
Wewnętrznychpodczas posiedzeń plenarnych ParlamentuEuropejskiego posłowie do PE omawiają i
przyjmują rezolucje w sprawiesytuacji w zakresiepraw podstawowych w UEoraz w sprawie konkretnych
zagadnień dotyczących ochrony tych praw w państwach członkowskich.
arlament Europejski przyjmuje wraz z Radą UE prawodawstwo, które służy lepszej ochronie praw
P
podstawowych.
J ednym z dobrych przykładów takiego prawodawstwa jest zbiór aktów prawnych, które Parlament
Europejski przyjął, by zakazać dyskryminacji i zapewnić równe traktowanie w pracy.
I nnym ważnym osiągnięciem jest ochrona prywatności i zadbanie o to, by dane osobowe były
przetwarzane w pełnym poszanowaniu prawodawstwa Unii przyjętego w celu zapewnienia ochrony praw
podstawowych.
Państwa członkowskie stosują te akty prawne na szczeblu krajowym.
ostatnich latach Parlament Europejski angażuje się również w większej mierze w kwestie dotyczące
W
praworządności i demokracji. W 2016 r. Parlament Europejski przyjął rezolucję wyrażającą poparcie dla
utworzenia unijnego mechanizmu dotyczącegodemokracji,praworządności i praw podstawowych w
państwach członkowskich i instytucjach UE.
Obywatelstwo UE
bywatelstwo Unii Europejskiej – więź prawna łączącaosobę fizycznązUnią Europejskąoraz dająca tej
O
osobie określone prawa i nakładająca na nią określone obowiązki.Obywatelstwojest zapisane w artykule
9Traktatu o Unii Europejskiej, zgodnie z którym obywatelem Unii jest każda osoba mająca obywatelstwo
Państwa Członkowskiego. Obywatelstwo ma charakter dodatkowy w stosunku do obywatelstwa krajowego
i nie zastępuje go.
akres kompetencji Unii jest mniejszy od kompetencji państw członkowskich, przez co możliwość
Z
nadawania przez nią praw jest ograniczona. Jednak zakres praw obywatelskich UE jest wbrew temu
większy od praw w państwach członkowskich[1]. Obejmuje on także prawa dotyczące życia
międzypaństwowego w obrębie Unii. Mimo iż w artykule 20Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
jest mowa o tym, że obywatele podlegają obowiązkom przewidzianym w traktatach, prawo unijne składa
się wyłącznie z praw i nie nakłada żadnych obowiązków. Żadnych powinności nie określiło także
orzecznictwoTrybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej[2].
I dea obywatelstwa europejskiego pojawiła się po raz pierwszy w 1947 roku[3], ale wprowadzona w życie
została dopierotraktatem z Maastricht. Obecny stan prawny obowiązuje od wejścia w życietraktatu
lizbońskiego, tj. 1 grudnia 2009 roku, wraz z którymKarta Praw Podstawowych UEnabrała mocy
wiążącej
Obywatelstwo ma charakter:
● p ersonalny – łączy ono Unię i każdą osobę fizyczną, która posiada obywatelstwo państwa
członkowskiego. W związku z tym z natury swej nie przysługujeosobom prawnym, mimo iż
część praw mają one takie same. Artykuł 20 TFUE definiuje wprawdzie jako obywatela każdą
osobę mającą przynależność państwa członkowskiego, jednakże osoby prawne nie korzystają
z pełni praw, m.in. z możliwości brania udziału w wyborach doParlamentu Europejskiego;
● w
zajemny – odnosi się to do obustronności relacji jako stosunku prawnego. Obywatele mają
określone prawa, z których mogą korzystać i określone obowiązki na nich nałożone, z których
muszą się wywiązywać. Unia zaś musi zapewnić respektowanie i możliwość wykonywania
tych praw, a także egzekwować obowiązki;
● d odatkowy – nie zastępuje ono obywatelstwa krajowego, a jedynie stanowi uzupełnienie,
rozszerzając je o dalsze elementy. Obywatelstwo krajowe nie jest także w żaden sposób
zmieniane i ma charakter nadrzędny w stosunku do unijnego;
● z ależny – jest zależne od obywatelstwa krajowego. Unijne obywatelstwo posiada się, nabywa
i traci wraz z obywatelstwem kraju członkowskiego. Nie można tego zrobić niezależnie. W
związku z różnymi regulacjami prawnymi w poszczególnych krajach członkowskich odnośnie
do obywatelstwa krajowego, nie istnieje jednolity ogólnounijny sposób nabywania bądź
zbywania obywatelstwa unijnego;
● p ozorny – ponieważ uzależnienie obywatelstwa unijnego od krajowego jest całkowite, ma ono
charakter więzi pozornej. Nie jest ważne jakie są kryteria posiadania obywatelstwa
k rajowego, lecz liczy się tylko fakt ich spełnienia, który jest wystarczający do otrzymania
obywatelstwa unijnego.
ażdego obywatela państwa członkowskiego UE uznaje się za obywatela UE. Obywatelstwo UE nie
K
zastępuje obywatelstwa krajowego, lecz jest jego uzupełnieniem. Posiadanie obywatelstwa gwarantuje
prawo do:
● poruszania się po całym terytorium UE oraz zamieszkania w całej UE,
● g łosowania oraz kandydowania w wyborach lokalnych i do Parlamentu Europejskiego w kraju
zamieszkania,
● o chrony dyplomatycznej i konsularnej poza UE ze strony organów jakiegokolwiek państwa
członkowskiego UE, w przypadku gdy państwo danego obywatela nie jest reprezentowane,
● k ierowania petycji do Parlamentu Europejskiego i odwoływania się do Europejskiego Rzecznika
Praw Obywatelskich,
● z wracania się do instytucji europejskich w dowolnym języku urzędowym UE i otrzymywania
odpowiedzi w tym samym języku,
● braku dyskryminacji ze względu na obywatelstwo,
● wezwania Komisji do przedłożenia wniosku legislacyjnego (inicjatywa obywatelska),
● dostępu do dokumentacji instytucji i organów UE (pod pewnymi warunkami – art. 15 TFUE).
Wszyscy obywatele UE mają równy dostęp do unijnej służby cywilnej.
efinicja obywatelstwa europejskiego została po raz pierwszy określona w art. 9–12 Traktatu o Unii
D
Europejskiej. Art. 18–25 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) określają prawa
wynikające z posiadania obywatelstwa UE.
Strefa Schengen: wszystko, co musisz wiedzieć o europejskiej strefie bez granic wewnętrznych
trefa Schengen to obszar UE bez kontroli na wewnętrznych granicach i jedno z najbardziej namacalnych
S
osiągnięć integracji europejskiej. Dowiedz się więcej z naszego przewodnika.
Czym jest strefa Schengen?
trefa Schengen to jedno z najważniejszych osiągnięć integracji europejskiej. Zapoczątkowana w 1985 r.
S
jako międzyrządowy projekt pięciu państw UE – Francji, Niemiec, Belgii, Holandii i Luksemburga –
stopniowo przekształciła się w największy na świecie obszar swobodnych podróży.
trefa Schengen to jeden z filarów integracji europejskiej. W momencie jej powstania w 15 czerwca 1995
S
r., (weszło w życie) czyli gdy wewnątrz strefy Schengen zniesiono kontrole paszportowe, swoboda
przemieszczania się między państwami członkowskimi stała się faktem dla obywateli UE. Swobodny
przepływ osób daje mieszkańcom UE prawo do życia, nauki, pracy i emerytury w dowolnym miejscu w
UE. Turyści i przedsiębiorstwa również korzystają z dobrodziejstw strefy Schengen.
Kraje strefy Schengen
złonkami strefy Schengen są wszystkie kraje UE poza: Irlandią, która utrzymuje w mocy klauzulę
C
opt-out, a Cypr ma przystąpić do strefy Schengen w przyszłości.
raje UE zgodziły się znieść kontrole graniczne na granicach powietrznych i morskich dla osób
K
podróżujących z i do Bułgarii i Rumunii od 31 marca 2024 roku.
Ponadto, do strefy Schengen należą cztery kraje spoza UE: Islandia, Norwegia, Szwajcaria i Liechtenstein.
Cel i korzyści Schengen
iliony osób dziennie przekracza wewnętrzną granicę w UE. Swoboda przemieszczania się może
M
oznaczać różne prawa dla różnych kategorii podróżnych - od turystów po rodziny.
bywatele UE mogą przebywać w innym państwie członkowskim w celach turystycznych do trzech
O
miesięcy; jedynym wymogiem jest posiadanie ważnego dowodu tożsamości lub paszportu. Mogą też
mieszkać i pracować w innym kraju członkowskim i mają prawo do takiego samego traktowania jak
obywatele tego kraju. Przedsiębiorcy korzystają ze swobody przedsiębiorczości, czyli prawa do
p rowadzenia działalności gospodarczej w innym państwie członkowskim. Studenci mają prawo do
studiowania w innych państwach UE.
edług szacunków, przywrócenie kontroli na granicach wewnętrznych UE wygenerowałoby duże koszty i
W
utrudniłoby transgraniczny dojazd do pracy dla 1,7 miliona osób.
Zapewnienie bezpieczeństwa
asady strefy Schengen znoszą kontrole na jej wewnętrznych granicach, jednocześnie harmonizując i
Z
wzmacniając bezpieczeństwo jej zewnętrznych granic. Ogólna zasada stanowi, że gdy ktoś dostanie się do
strefy Schengen, może podróżować z jednego kraju członkowskiego do drugiego bez kontroli na
granicach. Jednak uprawnione do tego organy krajowe mogą przeprowadzać kontrole pewnych osób na
wewnętrznych granicach lub w ich pobliżu, jeśli informacje uzyskane od policji i praktyka uzasadniają
tymczasowe zwiększenie nadzoru.
trefa Schengen oznacza również wspólną politykę wizową dla krótkich pobytów obywateli krajów spoza
S
UE. Państwa w strefie Schengen łączą również siły w walce z przestępczością poprzezwspółpracę
policyjną i sądowniczą.
Granice zewnętrzne i wewnętrzne
zrost migracji do UE w 2015 r. oraz zwiększone obawy dotyczące bezpieczeństwa, np. terroryzmu i
W
poważnej przestępczości transgranicznej, wpłynęły na funkcjonowanie strefy Schengen i doprowadziły do
ponownego wprowadzenia kontroli na granicach przez niektóre państwa członkowskie. Wybuch pandemii
COVID-19 w 2020 roku zmusił również kilka państw do przywrócenia kontroli na granicach
wewnętrznych, w ramach prób ograniczenia rozprzestrzeniania się wirusa.
arlament wielokrotnie skrytykowałkontynuowanie kontrolina wewnętrznych granicachstrefy Schengen
P
i chce zezwolić na nie tylko w ostateczności. Wrezolucjiz 17 kwietnia 2020 r.w sprawie
skoordynowanych działań UE w celu zwalczania pandemii Parlament wezwał państwa członkowskie do
przyjęcia tylko niezbędnych i proporcjonalnych środków przy wprowadzaniu i przedłużaniu kontroli na
granicach wewnętrznych, podkreślając potrzebę powrotu do w pełni funkcjonującej strefy Schengen.
grudniu 2021 r. Komisja Europejska zaproponowała aktualizację przepisów regulujących strefę
W
Schengen, aby zapewnić, że przywrócanie kontroli na granicach wewnętrznych pozostaje środkiem
ostatecznym i wspierać stosowanie alternatywnych środków, takich jak ukierunkowane kontrole policyjne i
wzmocniona współpraca policyjna.
o pracach nad projektem, Parlament Europejski przyjął swoje stanowisko 20 września 2023 r.i podjął
P
decyzję o rozpoczęciu negocjacji z Radą. Posłowie i posłanki do PE kilkakrotnie argumentowali przeciwko
częstemu przywracaniu kontroli, które utrudniają swobodny przepływ osób w UE.
UE odpowiada na wyzwania
arządzanie migracją i bezpieczeństwem granic zewnętrznych to wyzwanie dla Europy. W 2015 r.
Z
zewnętrzne granice UE przekroczono nielegalnie 1,83 mln razy. Chociaż ta liczba spadła do355 300 razy
w 2023 r., UE stara sięwzmocnić kontrole na zewnętrznych granicach i skuteczniej rozpatrywać wnioski o
azyl.
e wyzwania zapoczątkowały znaczące zmiany wpolityce zarządzania granicami, np. stworzenie narzędzi
T
i agencji takich jak System informacyjny Schengen, System informacji wizowej (VIS), Europejska
Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej (Frontex) orazsystem wjazdu/wyjazdu (EES) na zewnętrznych
granicach strefy Schengen.
rezolucji przyjętej w lipcu 2021 r.Parlament zatwierdził odnowiony budżet Funduszu Azylu, Migracji i
W
Integracji(AMIF) na lata 2021-2027, który został zwiększony do 9,88 mld euro.Funduszprzyczynia się
do wzmocnienia wspólnej polityki azylowej, rozwija legalną migrację zgodnie z potrzebami państw
członkowskich, wspiera integrację obywateli państw trzecich oraz walczy z nielegalną migracją. Służy
również skłonieniu państw członkowskich do bardziej sprawiedliwego podziału odpowiedzialności za
przyjmowanie uchodźców i osób ubiegających się o azyl.
osłowie i posłanki poparli również utworzenienowego Funduszu Zintegrowanego Zarządzania
P
Granicami(IBMF) i zgodzili się przeznaczyć na ten cel 6,24 milarda euro. IBMF powinien przyczynić się
do wzmocnienia zdolności państw członkowskich w zakresie zarządzania granicami przy jednoczesnym
zapewnieniu poszanowania praw podstawowych. Przyczyni się również do wspólnej, zharmonizowanej
polityki wizowej i wprowadzi środki ochronne dla osób w szczególnie trudnej sytuacji przybywających do
Europy, w szczególności dzieci bez opieki.
undusz ściśle współpracuje z nowymFunduszem Bezpieczeństwa Wewnętrznego, koncentrując się na
F
zwalczaniu zagrożeń transgranicznych, takich jak terroryzm, przestępczość zorganizowana i
cyberprzestępczość. Fundusz Bezpieczeństwa Wewnętrznego został również zatwierdzony przez
Parlament w lipcu 2021 r. z budżetem w wysokości 1,9 mld euro.
celu wczesnego wykrycia przestępców,terrorystówlub innych osób stanowiących zagrożenie,
W
podróżujący niepotrzebujący wizy będą w przyszłości sprawdzani przed przybyciem do UE za pomocą
europejskiego systemu informacji o podróży oraz zezwoleń na podróż (ETIAS). Oczekuje się, żeEtias
zacznie działać w połowie 2025 roku.
y wzmocnić bezpieczeństwo UE, posłowie PE zatwierdzili również plany wyposażeniaAgencji Straży
B
Granicznej i Przybrzeżnejw stały korpus 10 000 funkcjonariuszy straży granicznej do 2027 roku.
You might also like
- Prawo UE - SkryptDocument47 pagesPrawo UE - SkryptMarysia RygielskaNo ratings yet
- Prawo UE - Skrypt 2Document32 pagesPrawo UE - Skrypt 2Marysia RygielskaNo ratings yet
- SKRYPT Prawo Unii EuropejskiejDocument47 pagesSKRYPT Prawo Unii Europejskiejelyshia87No ratings yet
- Geneza I Instytucje UeDocument8 pagesGeneza I Instytucje UeMateusz AsNo ratings yet
- InstytucjonalizacjaDocument33 pagesInstytucjonalizacjaMichał TurkowskiNo ratings yet
- Łukasz Bartkowiak, Podmiotowość Prawnomiędzynarodowa Wspólnoty Europejskiej Oraz Unii EuropejskiejDocument20 pagesŁukasz Bartkowiak, Podmiotowość Prawnomiędzynarodowa Wspólnoty Europejskiej Oraz Unii EuropejskiejInstytut Zachodni w PoznaniuNo ratings yet
- Skrypt Właściwy UeDocument19 pagesSkrypt Właściwy UeMarysia RygielskaNo ratings yet
- AAAPodstawy prawaUE SKRYPT PDFDocument99 pagesAAAPodstawy prawaUE SKRYPT PDFLukasz Julian LubinskiNo ratings yet
- Unia EuropejskaDocument4 pagesUnia EuropejskaKarolina GajowniczekNo ratings yet
- Źródła Prawa Pochodnego I Pierwotnego UeDocument2 pagesŹródła Prawa Pochodnego I Pierwotnego UeKarolina AdamczykNo ratings yet
- Prawo EuropejskieDocument8 pagesPrawo EuropejskieKarolina SuchtaNo ratings yet
- Zagadnienia Na Egzamin - Prawo Gospodarcze SGHDocument33 pagesZagadnienia Na Egzamin - Prawo Gospodarcze SGHOla MlekoNo ratings yet
- Prawo Unijne-InstytucjonalneDocument41 pagesPrawo Unijne-InstytucjonalneDominikNo ratings yet
- Unia EuropejskaDocument4 pagesUnia EuropejskaWeronikaNo ratings yet
- Traktat LizbonskiDocument52 pagesTraktat LizbonskiAleksandra KucińskaNo ratings yet
- Wykład UEDocument44 pagesWykład UEFatma OukalNo ratings yet
- 39 Wybrane Traktaty Europejskie Oraz Instytucje UEDocument27 pages39 Wybrane Traktaty Europejskie Oraz Instytucje UEAdrian GórkaNo ratings yet
- PRAWO UE SkryptDocument10 pagesPRAWO UE Skryptmartynaaa412No ratings yet
- Prawo Międzynarodowe PubliczneDocument7 pagesPrawo Międzynarodowe PubliczneAnna SiekNo ratings yet
- Skrypt Prawo UeDocument92 pagesSkrypt Prawo UeLukasz Julian LubinskiNo ratings yet
- wos18032024Document3 pageswos18032024julitabychowska06No ratings yet
- Prawo Konstytucyjne - 04.03Document3 pagesPrawo Konstytucyjne - 04.03DominikNo ratings yet
- 15 Podstaowych Orzezcen ETS - AD Zasady Prawa UEDocument37 pages15 Podstaowych Orzezcen ETS - AD Zasady Prawa UEPaweł MaliszewskiNo ratings yet
- zaliczenie z prawa UEDocument6 pageszaliczenie z prawa UEPaTaTaj1331 xdNo ratings yet
- Charakter Prawny UE I Zasady UstrojoweDocument13 pagesCharakter Prawny UE I Zasady Ustrojowed.s.zagrodzkiNo ratings yet
- Prawo Międzynarodowe PubliczneDocument9 pagesPrawo Międzynarodowe PubliczneTomasz Nowowiejski0% (1)
- Administracja Gospodarcza W Warunkach Unii EuropejDocument15 pagesAdministracja Gospodarcza W Warunkach Unii EuropejVasily KupryianchykNo ratings yet
- Prawo I Instytucje UE WykładyDocument74 pagesPrawo I Instytucje UE WykładyAdam PączyńskiNo ratings yet
- PMP Ćwiczenia II 14Document3 pagesPMP Ćwiczenia II 14SOPHIENo ratings yet
- Prawo I Instytucje Unii EuropejskiejDocument9 pagesPrawo I Instytucje Unii EuropejskiejKasia DadosNo ratings yet
- Procedury Przed TSUEDocument57 pagesProcedury Przed TSUEKinga PiętkaNo ratings yet
- TsueDocument40 pagesTsueMr ShaggyNo ratings yet
- Integracja EuropejskaDocument17 pagesIntegracja Europejskaemilia.sledz22No ratings yet
- Prawo Konstytucyjne WykładyDocument20 pagesPrawo Konstytucyjne Wykładyadam.kozniewski2003No ratings yet
- Trybunał Sprawiedliwości Unii EuropejskiejDocument4 pagesTrybunał Sprawiedliwości Unii EuropejskiejAlina PrygarNo ratings yet
- Komisja Europejska Bank CentralnyDocument4 pagesKomisja Europejska Bank CentralnyAlina PrygarNo ratings yet
- Uploader - PL - Prawo - UEDocument42 pagesUploader - PL - Prawo - UESylwia SzymańskaNo ratings yet
- Zajęcia 1 - Zagadnienia Wstępne (Stara Wersja)Document16 pagesZajęcia 1 - Zagadnienia Wstępne (Stara Wersja)emNo ratings yet
- Ochrona Prawa Własności W EuropejskDocument18 pagesOchrona Prawa Własności W EuropejskViktoriia KorzhenivskaNo ratings yet
- Skrypt Prawo Unii Europejskiej 2014 2015Document216 pagesSkrypt Prawo Unii Europejskiej 2014 2015MALANo ratings yet
- ueDocument40 pagesueOliwia RozkoszNo ratings yet
- Notatki Do PowtorkiDocument11 pagesNotatki Do PowtorkiMichał KułakNo ratings yet
- System-i-źródła-prawaDocument2 pagesSystem-i-źródła-prawakasiaositek8No ratings yet
- .Traktat Z Dnia 7 Lutego 1992 R. o Unii Europejskiej - Tekst Uwzględniający Zmiany Wprowadzone Traktatem Z LizbonyDocument34 pages.Traktat Z Dnia 7 Lutego 1992 R. o Unii Europejskiej - Tekst Uwzględniający Zmiany Wprowadzone Traktatem Z LizbonykaliszpNo ratings yet
- Konstytucja EuropejskaDocument2 pagesKonstytucja EuropejskaJan MajNo ratings yet
- Ćwiczenia KsopDocument20 pagesĆwiczenia KsopWiktoria WypiórNo ratings yet
- Rozdział 3 - Źródła prawa - копияDocument11 pagesRozdział 3 - Źródła prawa - копияolena.kudin17No ratings yet
- Prawo-międzynarodowe-publiczneDocument99 pagesPrawo-międzynarodowe-publiczneAmelia ŚrednickaNo ratings yet
- Unia EuropejskaDocument31 pagesUnia EuropejskaZeta RaNo ratings yet
- Formy Stanowienia PrawaDocument42 pagesFormy Stanowienia PrawaZuzaNo ratings yet
- Unia EuropejskaDocument9 pagesUnia Europejskastanislawmalinowski22No ratings yet
- Ftu 1.3.8Document7 pagesFtu 1.3.8powerslave18No ratings yet
- Prawo MiedzynarodoweDocument57 pagesPrawo Miedzynarodoweelyshia87No ratings yet
- System Źródeł Prawa W Polsce v3Document6 pagesSystem Źródeł Prawa W Polsce v3Katarzyna OleńczukNo ratings yet
- Katarzyna Czajkowska-Matosiuk - Prawo Konstytucyjne W PigułceDocument292 pagesKatarzyna Czajkowska-Matosiuk - Prawo Konstytucyjne W PigułceMagdalena KasprzykNo ratings yet
- Charakter Prawa UEDocument9 pagesCharakter Prawa UEd.s.zagrodzkiNo ratings yet
- Skrypt 1Document107 pagesSkrypt 1Mari FabianNo ratings yet
- Koncewicz, Van Gend en Loos I 50 Lat Ingergracji Przez Prawo CZ 1Document9 pagesKoncewicz, Van Gend en Loos I 50 Lat Ingergracji Przez Prawo CZ 1martinduditzNo ratings yet
- EURO: co to jest i jak działa wspólna waluta europejska: Dlaczego powstało i jak działa euro: proste podejście do wspólnej waluty europejskiejFrom EverandEURO: co to jest i jak działa wspólna waluta europejska: Dlaczego powstało i jak działa euro: proste podejście do wspólnej waluty europejskiejNo ratings yet
- ue2Document36 pagesue2Oliwia RozkoszNo ratings yet
- ueDocument40 pagesueOliwia RozkoszNo ratings yet
- _Scharakteryzuj migracje w świecie starożytnym i ich następstwaDocument3 pages_Scharakteryzuj migracje w świecie starożytnym i ich następstwaOliwia RozkoszNo ratings yet
- _Narodziny cywilizacji w Egipcie i Mezopotamii – konspektpróba porównaniaDocument1 page_Narodziny cywilizacji w Egipcie i Mezopotamii – konspektpróba porównaniaOliwia RozkoszNo ratings yet
- Prehistoria I AntykDocument102 pagesPrehistoria I AntykOliwia RozkoszNo ratings yet
