Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng phun xaêng ñieän töû http://www.hcmute.edu.

vn

M
P. HC
HEÄ THOÁNGKy th uat T
pham
H Su
ng D
PHUN XAÊNG ÑIEÄN TÖÛ Ban qu yen
©T ruo

Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn

43
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng phun xaêng ñieän töû http://www.hcmute.edu.vn

GIÔÙI THIEÄU HEÄ THOÁNG PHUN XAÊNG ÑIEÄN TÖÛ

Heä thoáng phun xaêng ñieä n töû ñöôïc ra ñôøi nhaèm khaéc phuïc söï baát lôïi cuûa heä thoáng phun xaêng kieåu
cô khí. Noù coù öu ñieåm laø loaïi boû hoaøn toaøn vieäc ñònh löôïng vaø phaân phoái nhieân lieäu baèng cô khí.
Do vaäy, heä thoáng ñôn giaûn hôn, deã daøng trong vieäc baûo döôõng, ñieàu chænh vaø söûa chöõa.
Heä thoáng phun xaêng kieå u cô khí coù caùc ñaëc ñieåm sau: Noù laø heä thoáng phun ña ñieåm, caùc kim phun
phun lieân tuïc, aùp suaát phun thay ñoåi vaø ñeå ñònh löôïng nhieân lieäu phun baèng caùch ngöôøi ta thay ñoåi
aùp suaát phun.
Coøn ôû heä thoáng phun xaêng ñieän töû, noù laø heä thoáng phun xaêng ñôn ñieåm hoaëc ña ñieåm, aùp suaát
phun cuûa kim phun ñöôïc giöõ khoâng ñoåi , kim phun phun giaùn ñoaïn vaø coù chu kyø, ñeå ñònh löôï ng
nhieân lieäu phun baèng caùch nguôøi ta thay ñoåi thôøi gian môû kim phun.
 Heä thoáng phun xaêng ña ñieåm: Soá löôïng kim phun ñöôïc boá trí baèng vôùi soá xy lanh cuûa ñoäng
cô. Caùc kim phun ñöôïc boá trí treân ñöôøng oá ng naïp, beân caïnh xuù pap naïp.
 Heä thoáng phun ñôn ñieåm: Laø heä thoáng phun xaêng ñieän töû, ngöôøi ta söû duïng moät hoaëc hai
kim phun boá trí ôû trung taâm ñeå phaân phoái nhieân lieäu cho caùc xy lanh M cuûa ñoäng cô. ÔÛ kieåu
P . HC
Tsöû duïn g boä cheá hoøa khí.
h at
naøy söï phaân phoái nhieân lieäu cho caùc xy lanh gaàn gioáng ñoängucô
K y t
S u pham
H
r u o ng D
©T
qu yen
Ban

Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn

44
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng phun xaêng ñieän töû http://www.hcmute.edu.vn

Heä thoáng phun xaêng ña ñieåm coù theå chia laøm hai loaïi.
- Heä thoáng kieåu L-Jetronic. (EFI)
ÔÛ heä thoáng naøy ngöôøi ta söû duïng caùc caûm bieán boá trí xung quanh cuûa ñoäng cô vaø ECU duøng caùc
tín hieäu naøy chæ ñeå ñieàu khieån thôøi gian môû cuûa caùc kim phun.
- Heä thoáng Motronic. ( TCCS, ECCS, PGM-FI, MPI…)
Heä thoáng Motronic ñöôïc hieåu laø heä thoáng ñieàu khieån phun nhieân lieäu vaø ñieàu khieån thôøi ñieåm
ñaùnh löûa sôùm baèng ñieän töû. Ngoaøi ra noù coøn coù moät soá chöùc naêng ñieàu khieån khaùc nhö ñieàu khieån
toác ñoä caàm chöøng, heä thoá ng chaån ñoaùn... ECU ñoäng cô coøn laø ECU chính ñeå ñieàu khieån caùc heä
thoáng khaùc treân oâtoâ nhö: Heä thoáng phanh choáng haõm cöùng, heä thoáng ñieàu hoøa khoâng khí, ñieàu
khieån hoäp soá baèng ñieän töû, heä thoáng tuùi khí, heä thoán g treo ñieän töû, heä thoáng ñieàu khieån löïc keùo…
Ngaøy nay, ngöôøi ta ñang nghieân cöùu ñeå öù ng duïng moät kieåu phun xaêng kieåu khaùc ñoù laø heä thoáng
phun xaên g tröïc tieáp. Coù nghóa laø caùc kim phun seõ phun nhieân lieäu tröïc tieáp vaøo xy lanh cuûa ñoäng
cô.

M
P. HC
uat T
K y th
u pham
n g DH S
©T ruo
qu yen
Ban

Trong taøi lieäu naøy chuùng toâi khoâng trình baøy heä thoáng phun ñôn ñieåm. Bôûi vì heä thoáng ñieän ñieàu
khieån cuûa noù hoaøn toaøn gioáng heä thoáng phun ña ñieåm. ÔÛ heä thoáng phun ñôn ñieåm chæ söû duïng moät
hoaëc hai kim phun boá trí ôû trung taâm ñeå phaân phoái nhieân lieäu cho caùc xy lanh cuûa ñoäng cô.Kim phun
cuûa heä thoáng phun ñôn ñieåm laø kim phun coù ñieän trôû thaáp , aùp suaát phun beù (nhoû hôn 2kg/cm2) vaø
ñöôøng oáng naïp cuûa chuùng hoaøn toaøn gioáng ñoäng cô duøng boä cheá hoøa khí.
I. Phaân loaïi.
Caên cöù vaøo phöông phaùp kieåm tra löu löôïng khoâ ng khí naïp, ngöôøi ta chia heä thoáng phun xaêng ñieän
töû laøm hai kieåu nhö sau.
1. Kieåu D – EFI.

Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn

45
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng phun xaêng ñieän töû http://www.hcmute.edu.vn

ÔÛ kieåu naøy löu löôïng khoâng khí naïp ñöôïc kieåm tra giaùn tieáp baèng caùch kieåm tra ñoä chaân
khoâng sau böôùm ga baèng moät caûm bieán goïi laø caûm bieán chaân khoâng (Vacuum Sensor). Ñoä
chaân khoâng trong ñöôøng oán g naïp ñöôïc chuyeån thaønh tín hieäu ñieän aùp vaø ñöôïc ECU xaùc ñònh
2. Kieåu L – EFI.
ÔÛ kieåu naøy boä ño gioù ñöôïc ñaët sau loïc gioù. Do vaäy taát caû löôïng khoâng khí naïp vaøo ñoäng cô
ñeàu ñöôïc kieåm tra tröïc tieáp bôûi boä ño gioù vaø tín hieäu naøy ñöôïc ECU xaùc ñònh.

M
P. HC
uat T
K y th
u pham
n g DH S
©T ruo
qu yen
II. So saùnh vôùi boä cheá hoøa khí. Ban
1. Phöông phaùp taïo hoãn hôïp.

Ñoäng cô söû duïng boä cheá hoaø khí, ôû toác ñoä chaäm ngöôøi ta lôïi duïng ñoä chaân khoâng lôùn ôû sau caùnh
böôùm ga ñeå huùt nhieân lieäu ñi ra khoûi boä cheá hoøa khí töø loã caàm chöøng vaø loã chaïy chaäm. Coøn ôû
cheá ñoä moät phaàn taûi vaø taûi lôùn, ngöôøi ta lôïi duïng toác ñoä doøng khí ñi qua hoïn g boä cheá hoøa khí ñeå
huùt nhieân lieäu ra khoûi maïch chính.

Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn

46
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng phun xaêng ñieän töû http://www.hcmute.edu.vn

ÔÛ heä thoáng phun xaêng ñieän töû, löôïng khoân g khí naïp vaøo ñoäng cô di chuyeån ñoäc laäp vôùi heä
thoáng nhieân lieäu. Löôïng khoâng khí tröôùc khi naïp vaøo ñoän g cô ñöôïc kieåm tra bôûi boä ño löu löôïn g
khoâng khí, tín hieäu naøy ñöôïc ECU tieáp nhaän vaø ECU seõ ñieàu khieån thôøi gian môû kim phun phuø
hôïp vôùi löôïng khoân g khí naïp vaø soá voøn g quay cuûa ñoäng cô.

M
P. HC
uat T
K y th
u pham
n g DH S
©T ruo
qu yen
B an

Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn

47
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng phun xaêng ñieän töû http://www.hcmute.edu.vn

M
P. HC
uat T
K y th
u pham
2. Khi khôiû ñoäng.
n g DH S
Khi khôûi ñoäng laïnh, ôû ñoäng cô boä ncheá ruo khí ngöôøi ta söû duïng cô caáu ñieàu khieån böôùm gioù.
© Thoaø
u y e
an nqg hoøan toaøn, löôïng nhieân lieäu ñöôïc cung caáp töø maïch chaïy chaäm
Khi ñoäng cô laïnh böôùm gioùBñoù
vaø maïch chính ñeå laøm giaøu hoãn hôïp. Sau khôûi ñoäng, cô caáu ñieàu khieån böôùm gioù môû moät phaàn
seõ ñieàu khieån böôùm gioù heù môû .

ÔÛ ñoäng cô phun xaêng, löôï ng nhieâ n lieäu phun khi khôûi ñoän g ñöôïc caên cöù vaøo tín hieäu khôûi ñoä ng
töø contact maùy (ST), caûm bieán nhieät ñoä ñoäng cô, caûm bieán nhieät ñoä khoâ ng khí naïp vaø ñieän aùp
cuûa aéc quy. Ngoaøi ra ôû moät soá ñoäng cô ngöôøi ta coøn duøng kim phun khôûi ñoäng ñeå cung caáp
theâm nhieân lieäu cho ñoäng cô.
Sau khôûi ñoäng söï laøm giaøu hoãn hôïp ñöôïc caên cöù vaøo caûm bieán nhieät ñoä nöôùc laøm maùt, ECU
duøng tín hieäu naøy ñeå laøm giaøu hoãn hôïp.

Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn

48
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng phun xaêng ñieän töû http://www.hcmute.edu.vn

M
P. HC
huat T
3. Khi taêng toác. a m Ky t
ph
D
Khi caùnh böôùm ga môû roäng ñoät ngoät, löôïng gkhoâ HngSukhí naïp seõ gia taêng töùc thôøi. Nhöng ôû boä cheá
n
ruoquaù
©
hoaø khí do nhieân lieäu coù ñoä nhôùtnvaø Tdo n tính cuûa doøng nhieân lieäu neân löôïng nhieân lieäu
qu ye
cung caáp khoâng kòp thôøi. B ankhaéc phuïc, ngöôøi ta duøng bôm taêng toác.
Ñeå

ÔÛ ñoäng cô phun xaêng, löôïng khoâng khí naïp khi taêng toác ñöôïc kieåm tra tröïc tieáp bôûi boä ño gioù.
ECU duøng tín hieäu löu löôïng khoân g khí naïp vaø caûm bieán vò trí böôùm ga ñeå thöïc hieän laøm giaøu
hoãn hôïp khi taêng toác.
4. Cheá ñoä taûi lôùn.
Muoán cho ñoäng cô phaùt ra moâ men cöïc ñaïi hoaëc coâng suaát cöïc ñaïi thì phaûi laøm giaøu hoãn hôïp
khi caùnh böôùm ga môû lôùn. ÔÛ ñoäng cô duøng boä cheá hoøa khí ngöôøi ta duøng maïch laøm ñaäm ñeå hoå
trôï theâm nhieân lieäu cho maïch chính.

Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn

49
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng phun xaêng ñieän töû http://www.hcmute.edu.vn

Coøn ôû ñoäng cô phun xaêng ñeå laøm giaøu hoã n hôï p khi taûi lôùn, ngöôøi ta duøng caûm bieán vò trí böôùm
ga ñeå xaùc ñònh cheá ñoä taûi. ECU söû duï ng tín hieäu naøy ñeå laøm giaøu hoãn hôïp cho ñoän g cô.

M
P. HC
uat T
h
III. Öu ñieåm cuûa heä thoáng phun xaêng.
a m Ky t
h
1. Khôûi ñoäng ñoäng deã daøng vaø nhanh choùng: DH Su p
 Trong quaù trình khôûi ñoäng löôï T ong n lieäu phun cô baûn caên cöù vaøo tín hieäu khôûi ñoäng
ngrunhieâ
n ©
STA töø contact maùyanvaøqucaûyem bieán nhieät ñoä nöôùc laøm maùt. Löôïng phun hieäu chænh theâm
B
nhieân lieäu ñöôïc laáy töø caûm bieán nhieät ñoä khoâng khí naïp vaø ñieän aùp cuûa aéc quy.
 Thôøi ñieåm ñaùnh löûa sôùm öùng vôùi cheá ñoä khôûi ñoäng.
 Van ISC môû toái ña ñeå khôûi ñoäng deã daøng.
2. Hoãn hôï p khoâ ng khí nhieân lieäu cuûa caùc xy lanh ñöôïc phaân phoái ñoàng ñeàu.
3. Tæ leä hoãn hôïp ñöôïc ñaùp öùng toái öu ôû moïi cheá ñoä laøm vieäc cuûa ñoäng cô.
4. Do khoâng söû duïng ñoä chaân khoâng ñeå huùt nhieân lieäu nhö boä cheá hoaø khí. Do vaäy ngöôøi ta
taêng ñöôøng kính vaø chieàu daøi cuûa ñöôø ng oá ng naïp ñeå laøm giaûm söùc caûn vaø taän duïng quaùn
tính lôùn cuûa doøng khí ñeå naïp ñaày. Ngoaøi ra, ngöôøi ta coøn duøng caùc phöông aùn nhö thay ñoåi
chieàu daøi ñöôøng oáng naïp hoaëc duøng hai ñöôøn g oáng naïp cho moãi xy lanh ñeå taêng hieäu quaû
naïp cho ñoäng cô.
5. ÔÛ cheá ñoä caàm chöøng nhanh, toác ñoä caàm chöøng cuûa ñoäng cô ñöôïc ñieàu khieån töø van khoâng
khí hoaëc van ñieàu khieån toác ñoä caàm chöøng, neân toác ñoä caàm chöøng nhanh thay ñoåi ñeàu vaø raát
oån ñònh theo nhieät ñoä cuûa nöôùc laøm maùt.
6. Nhieân lieäu ñöôïc cung caáp qua kim phun ôû daïng söông döôùi moät goùc ñoä phun hôïp lyù neân söï
hình thaønh hoãn hôïp ñaït hieäu quaû cao hôn boä cheá hoaø khí.
7. Ñieàu khieån caét nhieân lieäu khi giaûm toác nhaèm tieát kieäm ñöôïc nhieân lieäu vaø giaûi quyeát ñöôïc
vaán ñeà oâ nhieåm moâi sinh.
8. Löôïng khí thaûi ñöôïc kieåm tra ñeå hieäu chænh löôïng nhieân lieäu phun cho chính xaùc…
Töø caùc öu ñieåm treân neân ôû ñoäng cô phun xaêng ngöôøi ta naâng cao ñöôïc coâng suaát, hieäu suaát,
tæ soá neùn cuûa ñoäng cô vaø giaûi quyeát ñöôïc phaàn lôù n vaán ñeà oâ nhieåm moâi sinh.

Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn

50