Professional Documents
Culture Documents
ผศ.สรกานต ศรีตองออน
เทคนิคการคํานวณหาแรงภายในโครงขอหมุนอยางรวดเร็ว สรกานต ศรีตองออน
เทคนิคการคํานวณหาแรงภายในโครงขอหมุนอยางรวดเร็ว
ความนํา
บทความนี้จะอธิ บายถึงเทคนิค ในการคํานวณอยางรวดเร็ว เพื่อหาคาแรงภายในทุกชิ้น สวนของ
โครงขอหมุนแบบคํานวณคาไดเชิงสถิตศาสตร (statically determinate truss) โดยอาศัยวิธีขอตอ (method of
joint) เปนพื้นฐาน ซึ่งกอนที่จะอธิบายถึงเทคนิคดังกลาวนี้ ผูเขียนมีความเห็นวาควรที่จะกลาวถึงขั้นตอนการ
คํานวณดวยวิธีขอตอนี้กอน เพื่อปรับความเขาใจใหตรงกัน เพราะวิธีขอตอนั้นเปนการใชสมดุลของแตละจุด
ตอเพื่อคํานวณหาแรงภายในที่ไมทราบคา โดยหากเปนชิ้นสวนในแนวดิ่งหรือแนวตั้ง สามารถใชสมดุลใน
แนวดิ่งและแนวราบคํานวณหาแรงภายในไดทันที แตหากเปนชิ้นสวนทแยง จะตองพิจารณาแตกแรงยอย
ในแนวดิ่งและแนวราบ ซึ่งการหาแรงภายในชิ้นสวนทแยงนี้ อาจแบงออกไดเปน 2 วิธีคือ
1) หาแรงลัพธจากความสัมพันธของแรงยอยกับมุมภายใน
2) หาแรงยอยกอนแลวจึงหาแรงลัพธ
ตัวอยางการคํานวณ
โครงข อหมุน รั บน้ํ าหนั ก บรรทุกดั งรู ป จะคํานวณหาแรงภายในทุก ชิ้น สว นด วยวิ ธีขอต อ โดย
แบงเปน 2 วิธีในการคํานวณหาแรงภายใน
เทคนิคการคํานวณหาแรงภายในโครงขอหมุนอยางรวดเร็ว สรกานต ศรีตองออน
การคํานวณโดยวิธีที่ 1
เทคนิคการคํานวณหาแรงภายในโครงขอหมุนอยางรวดเร็ว สรกานต ศรีตองออน
การคํานวณโดยวิธีที่ 2
เทคนิคการคํานวณหาแรงภายในโครงขอหมุนอยางรวดเร็ว สรกานต ศรีตองออน
จุดตอ D (ตรวจสอบ)
เทคนิคการคํานวณหาแรงภายในโครงขอหมุนอยางรวดเร็ว สรกานต ศรีตองออน
เปรียบเทียบผลลัพธของทัง้ สองวิธี
ก) วิธีที่ 1 ข) วิธีที่ 2
เทคนิคการคํานวณจากวิธีที่ 2
เนื่องจากโดยวิธีนี้ สําหรับชิ้นสวนทแยงนั้นจะหาแรงยอยกอนแลวจึงหาแรงลัพธ สวนการพิจารณา
ทิศทางแรงในแตละจุดตอนั้น ถาเปนแรงดึงคือพุงออกจากจุดตอ และถาเปนแรงอัดคือพุงเขาหาจุดตอ ทําให
เราสามารถเขียนคาการถายเทของแรงภายในชิ้นสวนจากจุดตอหนึ่งไปยังจุดตอขางเคียงได กลาวคือ เมื่อเรา
ได คาแรงภายใน (แรงลัพธ สําหรับชิ้น ส วนตั้งกับชิ้นสว นนอน และแรงยอยแนวดิ่ งกับแนวราบสําหรั บ
ชิ้นสวนทแยง) ของชิ้นสวนใด ๆ ที่จุดตอดานหนึ่งของชิ้นสวนนั้นแลว จุดตออีกดานหนึ่งก็จะมีคาเดียวกัน
(เพราะเปนชิ้นสวนเดียวกัน) ดังนั้น หลังจากที่คํานวณหาแรงปฏิกิริยาเสร็จแลว การหาแรงภายในชิ้นสวน
เทคนิคการคํานวณหาแรงภายในโครงขอหมุนอยางรวดเร็ว สรกานต ศรีตองออน
จะเริ่มตนดวยการเขียนเสนของแนวแรงในแตละจุดตอไวรอบ ๆ โครงขอหมุน กอนที่จะคํานวณคา ดังภาพ
ดานลาง ก) ซึ่งนําโครงขอหมุนจากตัวอยางมาทําใหมโดยอาศัยเทคนิคที่จะอธิบายตอไป
จากนั้นจึงเริ่มการคํานวณหาแรงภายใน โดยในภาพดานบน ข) แสดงลําดับขั้นตอนในการคํานวณ
ที่เขียนเปนตัวเลขในวงกลม ซึ่งมีคําอธิบายดังนี้
1) จุดตอ A มีแรงปฏิกิริยา 1 T ทิศทางชี้ขึ้น ดังนั้น จากสมดุลแนวดิ่ง แรงยอยแนวดิ่ง AD จึงเทากับ 1 T
ทิศทางลง โดยเมื่อพิจ ารณาที่จุดต อ A แลว แรงยอยแนวดิ่งนี้มีทิศทางพุงเขาหาจุด ตอ จึ งเปน แรงอัด ซึ่ง
หมายถึงแรงยอยแนวราบและแรงลัพธคือแรงอัดดวย
2) แรงยอยแนวราบ AD หาไดจากอัตราสวนสามเหลี่ยมคลาย จึงเทากับ (1)(3/2) เทากับ 1.5 T (สังเกต
ว าระยะของชิ้ น ส ว นจะสั มพัน ธ กั บค าของแรงด ว ย เชน ในกรณี นี้ ระยะแนวดิ่ งคือ 2 m แนวนอน 3 m
ความยาวของชิ้น ส วน m ดั งนั้ น ค าของแรงยอยแนวดิ่ งจะมีคาต่ํ าสุด สูงขึ้น มาคือคาของแรงยอย
แนวราบ สวนคาแรงลัพธเปนคาสูงสุด)
3) จากสมดุลแนวราบ แรงยอย 1.5 T มีทิศทางไปทางซาย ดังนั้ น แรง AB จึ งมีคา 1.5 T ทิศทางไป
ทางขวา ซึ่งเมื่อพิจารณาที่จุดตอ A จะเห็นวาแรง AB นี้มีทิศทางพุงออกจากจุดตอ จึงเปนแรงดึง
เทคนิคการคํานวณหาแรงภายในโครงขอหมุนอยางรวดเร็ว สรกานต ศรีตองออน
จากนั้นนําแรงที่คํานวณไดมาใสเปนแผนภาพของแรงภายใน โดยชิ้นสวนทแยงนั้นเขียนแรงยอย
ประกอบดวยในรูปแบบสามเหลี่ยมของแรง แลวใสเครื่องหมายของแรงในสามเหลี่ยมนั้น (โดยทั่วไปคือ +
หมายถึงแรงดึง และ – หมายถึงแรงอัด) แลวจึงคํานวณหาแรงลัพธในชิ้นสวนทแยง ซึ่งไดจากอัตราสว น
สามเหลี่ยมคลาย (หรือใชทฤษฎีบทพีทาโกรัส) เปนการจบขั้นตอนการคํานวณ แสดงดังภาพดานลาง
เทคนิคการคํานวณหาแรงภายในโครงขอหมุนอยางรวดเร็ว สรกานต ศรีตองออน
แผนภาพแรงภายใน, T
การคํานวณใหรวดเร็วยิ่งขึ้น
จากเทคนิคที่กลาวในหัวขอที่ผานมา ซึ่งทําใหการคํานวณทําไดอยางรวดเร็วกวาวิธีดั้งเดิม (ตามที่
แสดงไวในหัวขอ ตัวอยางการคํานวณ) หากแตเมื่อเรามีความชํานาญยิ่งขึ้น ก็มีเทคนิคที่ทําใหการคํานวณ
ทําไดอยางรวดเร็วยิ่งขึ้นไปอีก (และสามารถตรวจสอบความถูกตองของผลลัพธได) โดยการคํานวณหาแรง
ภายในชิ้นสวนในโครงขอหมุนในแผนภาพแรงภายในนั้นไดเลย โดยไมตองเขียนแนวแรงของแตละจุดตอ
ซึ่งวิธีการคือเขียนแผนภาพของโครงขอหมุนที่คํานวณหาแรงปฏิกิริยาแลว จากนั้น เขียนสามเหลี่ยมของแรง
ในแตละชิ้นส วนทแยง แล วจึ งคํานวณหาคาแรงภายในแต ละชิ้นสว น โดยภาพดานลางเปน การนําโครง
ขอหมุนจากตัวอยางมาทําใหมดวยเทคนิคนี้ ซึ่งตัวเลขในวงกลมคือลําดับขั้นตอนในการคํานวณ
เทคนิคการคํานวณหาแรงภายในโครงขอหมุนอยางรวดเร็ว สรกานต ศรีตองออน
คําอธิบาย
1) เริ่มตนพิจารณาที่จุดตอ A จากสมดุลแนวดิ่ง แรงยอยแนวดิ่ง AD จึงเทากับ 1 T ทิศทางพุงเขาจุดตอ
เปนแรงอัด จึงใสเครื่องหมายลบในชองสามเหลี่ยมของแรง
2) แรงยอยแนวราบ AD คํานวณไดจากอัตราสวนสามเหลี่ยมคลาย ไดคาเทากับ 1.5 T
3) จากสมดุลแนวราบ แรง AB จึงเทากับ + 1.5 T (แรงดึง)
4) ตอมา พิจารณาจุดตอ B จากสมดุลแนวราบ แรง BC จึงเทากับ + 1.5 T (แรงดึง)
5) จากสมดุลแนวดิ่ง แรง BD จึงเทากับ 0
6) ตอมา พิจารณาจุดตอ C จากสมดุลแนวราบ ไดคาแรงยอยแนวราบ CD เทากับ 1.5 T ทิศทางพุงเขา
จุดตอ เปนแรงอัด จึงใสเครื่องหมายลบในชองสามเหลี่ยมของแรง
7) แรงยอยแนวดิ่ง CD คํานวณไดจากอัตราสวนสามเหลี่ยมคลาย ไดคาเทากับ 1 T
8) จากสมดุ ลแนวดิ่ ง แรง CE จึ งเทา กับ 5-1 เทากั บ 4 T ทิศ ทางพุ งเขา จุ ด ต อ เป น แรงอัด จึ งใส
สัญลักษณ – ขางหนาคาของแรง 4 T
9) ตอมา พิจารณาจุดตอ E จากสมดุลแนวดิ่ง ทําใหทราบวาแรงยอยแนวดิ่ง DE เทากับ 0 ซึ่งหมายถึง
แรงยอยแนวนอนและแรงลัพธ DE มีคาเทากับ 0 ดวย หลังจากนั้น เมื่อพิจารณาสมดุลแนวราบ ผลรวมของ
แรงแนวราบเทากับ 0 เปนการตรวจสอบผลลัพธไปในตัว
10) จุดตอ D เปนการตรวจสอบผลลัพธ เพราะคํานวณคาแรงไดครบทุกชิ้นสวนแลว ซึ่งถาใหพิจารณา
งาย อาจเขียนแยกเฉพาะจุดตอนี้ออกมา แลวใสแรงที่ทราบคาลงไป โดยแรงของชิ้นสวนทแยงนั้น ใสใน
เทคนิคการคํานวณหาแรงภายในโครงขอหมุนอยางรวดเร็ว สรกานต ศรีตองออน
จากนั้นจึงคํานวณหาแรงลัพธในชิ้นสวนทแยง ซึ่งไดจากอัตราสวนสามเหลี่ยมคลาย (หรือใชทฤษฎี
บทพีทาโกรัส) เปนการจบขั้นตอนการคํานวณ
แบบฝกหัด
จงคํานวณหาแรงภายในทุกชิ้นสวนของโครงขอหมุน ดังตอไปนี้
เทคนิคการคํานวณหาแรงภายในโครงขอหมุนอยางรวดเร็ว สรกานต ศรีตองออน
เฉลยแบบฝกหัด
เทคนิคการคํานวณหาแรงภายในโครงขอหมุนอยางรวดเร็ว สรกานต ศรีตองออน
เทคนิคการคํานวณหาแรงภายในโครงขอหมุนอยางรวดเร็ว สรกานต ศรีตองออน
สรุป
จากแบบฝกหัดที่ใหมานี้มีขอสังเกตวา การคํานวณหาคาแรงภายในชิ้นสวนซึ่งทําโดยใชเทคนิคทีไ่ ด
อธิบายไว ในหัว ขอ การคํานวณใหรวดเร็วยิ่ง ขึ้น สวนใหญแลวจะใชไดเลย ยกเวนขอ 2 ที่ตองมีก ารแก
สมการหาแรงยอยในชิ้นสวนทแยงบางชิ้น โดยการหาความสัมพันธของแรงยอยจากอัตราสวนสามเหลี่ยม
คลาย เพื่อลดตัวไมทราบคาลง ซึ่งถือวายังเปนการคํานวณตามวิธีที่ 2 และยังใชเทคนิคตามที่ไดนําเสนอมานี้
ได ถือเปนการยกตัวอยางใหดูในกรณีการคํานวณที่ซับซอนขึ้น ดังนั้น จากประสบการณของผูเขียน อาจ
กลาวไดว า เทคนิ คที่ผูเขีย นนําเสนอในบทความนี้ สามารถใชไดกับโครงขอหมุนแบบคํานวณคาไดเชิง
สถิตศาสตรทุกรูปแบบ
หนังสืออางอิง
สรกานต ศรีตองออน. เอกสารประกอบการสอนวิชา ทฤษฎีโครงสราง.
Leet, Kenneth M., Uang, Chia-Ming and Gilbert, Anne M. Fundamentals of Structural
Analysis. Singapore: McGraw-Hill, Inc, 2008.
Hibbeler, Russell C. Structural Analysis. 8 th Ed. New York: Macmillan Publishing Company, 2011.
Tartaglione, Louis C. Structural Analysis. Singapore: McGraw-Hill, Inc, 1991.
เทคนิคการคํานวณหาแรงภายในโครงขอหมุนอยางรวดเร็ว สรกานต ศรีตองออน
ภาคผนวก
การคํานวณหาแรงภายในโครงขอหมุนดวยวิธีขอตอ
เทคนิคการคํานวณหาแรงภายในโครงขอหมุนอยางรวดเร็ว สรกานต ศรีตองออน
เทคนิคการคํานวณหาแรงภายในโครงขอหมุนอยางรวดเร็ว สรกานต ศรีตองออน
เทคนิคการคํานวณหาแรงภายในโครงขอหมุนอยางรวดเร็ว สรกานต ศรีตองออน
EQUIPMENT FOR RENT ¦·¬´µ¦Á°È¤ °µ¦rε´
&+$11$.2510 5&2/7'
PEB
TRUSS
STELL BENDING
äÁµè ͧÃͤÔ
é Ç
Ê
Ó
Ë
Ã
Ñ
º
¼
Ã
Ù
éº
Ñ
à
Ë
Á
Ò
-
à̈
Ò
é¢
ͧ
â
¤
Ã
§
¡
Ò
Ã
·Óàͧä´é
Å´µ¹·Ø
é ¹
¾ÃÍÁ·Õ
é Á§Ò¹ÍºÃÁáÅÐá¹Ð¹ÓÇÔ¸Õ¡Ò÷ӧҹ
ÊǹÊØ¢ÀÒ¾ - ¡Ò÷ҧ¾ÔàÈÉá˧»ÃÐà·Èä·Â
è Êӹѡ§Ò¹à¢µÃÒªà·ÇÕ,»ÃÐàÇÈ,ÃÒÉ®ÃìºÙóРÏÅÏ Ê¶Ò¹ÕºÃÔ¡ÒùéÓÁѹ »µ·. ¡ÃÁ·ËÒÃÃÒº·Õè 1 ÁËÒ´àÅç¡ÃÑ¡ÉÒ¾ÃÐͧ¤Ïì
áÅСÃÁ·Ò§ËÅǧª¹º· ¡Ãا෾ÁËÒ¹¤Ã (ÊÃкØÃÕ,¹¤ÃÃÒªÊÕÁÒ,¡Ãا෾ÁËÒ¹¤Ã ÏÅÏ) ¡Ãا෾ÁËÒ¹¤Ã
ͧ¤ì¡ÃáÅкÃÔÉѷϵÒè §æ·Õèãˤé ÇÒÁäÇéÇҧ㨠áÅÐ ÊÑ觫×éÍà¤Ã×èͧÁ×Í-ÍØ»¡Ã³ì㹧ҹ·Ó¼ÔǾ×鹤͹¡ÃÕµ¾ÔÁ¾Åì ÒÂáÅÐä´Ãé Ѻ¡ÒÃà·Ã¹¹Ôè§ ¨Ò¡·Ò§ºÃÔÉÑ·Ï
ÁÙŹԸԪѾѲ¹Ò-Èٹ¾ì Ѳ¹Ò¾Ñ¹¸¾ì ת¨Ñ¡Ã¾Ñ¹¸àì ¾çÈÔÃÔ Í.áÁÊÒÂ
è ¨Ñ§ËÇÑ´àªÕ§ÃÒÂ, ¡Í§¾Ñ¹·ËÒêÒè §·Õè 52 ¡ÃÁ·ËÒêҧ·Õ
è è 1 ÃÑ¡ÉÒ¾ÃÐͧ¤ì ¤ÒºØ
è éѵà ¨.ÃÒªºØÃÕ, ¡Í§¾Ñ¹·ËÒêҧ·Õè è302 ¡Í§ºÑªÒ¡ÒÃ
¡Í§·Ñ¾ÀÒ¤·Õè 3 ¨.¾ÔɳØâÅ¡, ºÁ¨.»Ù¹«ÔàÁ¹µìä·Â-SCG ºÒ§«×èÍ ¡Ãا෾ÁËÒ¹¤Ã (¤Í¹¡ÃÕµ¾ÔÁ¾Åì Ò«Õᾤ(CPAC-Stamped Concrete), º¨¡.ÊÂÒÁÇÔ¨ÑÂáÅйÇѵ¡ÃÃÁ Í.ᡧ¤ÍÂ è ¨.ÊÃкØÃÕ, á
¾
·
à
·
Ã
Ô
¹
ì
S
t
a
mpe
d
Co
n
cr
e
te
º¨¡.ÊÂÒÁ»Ù¹«ÔàÁ¹µ¢ì ÒÇ(à¢Òǧ) Í.¾Ãоط¸ºÒ· ÊÃкØÃÕ), º¨¡.äÍÊáì Ź´ì ÍÒäì Ôà·¤ Í.¡ÃзÙé ¨.ÀÙà¡çµ, ÊǹÊѵÇàì ªÕ§ãËÁè µ.ÊØà·¾ Í.àÁ×ͧ ¨.àªÕ§ãËÁ,è º¨¡.ÈÔÅ»¡ÃÃÁ Ëѵ¶¡ÃÃÁáÅÐÇѲ¹¸ÃÃÁä·Â
(â¤Ã§¡Òà àÁ×ͧ¨ÓÅͧ-¾Ñ·ÂÒ Í.ºÒ§ÅÐÁا ¨.ªÅºØÃÕ), â¤Ã§¡ÒÃÊǹàÊ×Íà¢Òà¢ÕÂÇ Í.ÀÙà¢ÕÂÇ ¨.ªÑÂÀÙÁÔ, º¨¡.ä´Á͹´ìÃѪ´Ò¾Ãç;à¾ÍµÕé (â¤Ã§¡ÒÃËÁÙºè Ò¹ é ºÒ¹ÃÒª¾Ä¡É
é ì ¶.©Åͧ¡Ãا ÁÕ¹ºØÃÕ),
á ¾ · à · Ã
Ô ¹ ¤ Í ¹ ¡ Ã µ
Õ
º¨¡.ÍشþÅÒ«Òè (â¤Ã§¡ÒÃÈٹ¡ì ÒäÒé ÂÙ´Õ·ÒÇ¹ì ¨.ÍشøҹÕ) ÏÅÏ
ì
¼Ù é ¨ Ó Ë ¹è Ò Â à ¤ Ã×è Í § Á× Í - ÍØ » ¡ à ³ ì § Ò ¹ ¾×é ¹ ¤ Í ¹ ¡ ÃÕ é µ ¾Ô Á ¾ì Å Ò Â
º ÃÔ ÉÑ · á ¾ · à ·Ô Ãì ¹ ¤ Í ¹ ¡ ÃÕ µ ¨ Ó ¡Ñ ´ :Ê
Ó
¹
Ñ
¡§
Ò
¹à
Å
¢
·Õ
è
:55/108 «ÍÂÃÒÁÍÔ¹·ÃÒ 34 á¡ 20 á¢Ç§·Òáç
è é ࢵºÒ§à¢¹ ¡Ãا෾ÁËÒ¹¤Ã 10230
W w
w
w.
pat
t
er
n-
de
c
or
at
i
ve.
co
m Te l e p ho ne : 0 - 29 43- 54 3 6,0 8 3 - 1
08-
5
10
0
,0
8
6-
3
103 73 5 Fax : 0-2 9 43 -57 35 : w w w .patt
e rn- de c orati
ve .
c o m
2. midas Gen Special Promotion Offer (for Engineer)
(full version / network dongle license) 1 licenses
midasGen
midasSet
(full version / network dongle license) 4 licenses
midasGen Plus + Option 4 + Option 5
(dongle license)
(dongle license)
!
! (node limitation / web license) 30 licenses
62,000
240,000 Upgrade version "#$
$$# 1 !
% &'
&
* + "
&!- 2 "#$"$
* + "
& &<
"=>
!
"#$%
1. Static Analysis 6. Thermal Stress Analysis
2. Dynamic Analysis 7. Moving Load Analysis
- Eigen (Lanczos) and Ritz vector Analyses 8. Masonry Wall Analysis (Linear/Nonlinear)
- Response Spectrum Analysis 9. Design (Steel, Concrete & SRC)
- Time History Analysis - AISC (LRFD & ASD), CSA S16.1, BS 5950 & Eurocode3
3. Pushover Analysis - ACI 318, CSA-A23.3, BS 8110 & Eurocode2
4. P-Delta Analysis 10. Section Property Calculator for irregular sections midasCivil midasGen SoilWorks
5. Buckling Analysis 5 (full version) + 30 (web license) 5 (full version) + 30 (web license) 5 (full version) + 30 (web license)
3,575,000 ?
2,412,500
1,947,500
midasGTS
5 (full version) + 30 (web license)
3,885,000 ?
A: 134/317 Plus City Park, Sanam Bin Nam Road, Tumboon Tasai, Mueang Nonthaburi, Nonthaburi 11000, M: 081 540 4815, E: Pawarit@midasThailand.com
A: 60/1809 City Home Building , Pasawang Road, Tambon Khohong, Hat Yai, Songkhla 90110, W: http://www.midasThailand.com
%FTJHO MIDAS Information Technology
Introduction to Design+
Solution for Structural Member Design with Drawing & Report
Data Link with midas Gen Report Generation (in editable Word format)
Slab List
Beam List Column List
Column
Beam
Slab
Ļǰ8*3&ǰ.&4) Ļǰ36##&3
Ļǰ7"-7&4 Ļǰ13&4463&ǰ(6"(&
Ļǰ("4,&5 Ļǰ36##&3ǰ+0*/5
Ļǰ41*3"-ǰ806/% Ļǰ1-"45*$
Ļǰ1"$,*/( Ļǰ*/46-"5*0/ǰǰ30$,ǰ800-
Ļǰ'-&9ǰǰ&91"/4*0/ǰ+0*/5 Ļǰ17$ǰ453*1ǰǰ4)&&5
ïøĉþĆìǰ÷ĎēúÝĊǰÖøčŢðǰ ĕì÷ĒúîéŤ
ǰÝĈÖĆé
ǰöǰëøćßóùÖþŤǰêïćÜÖøŠćÜǰĂđöČĂÜǰÝîîìïčøĊǰ
ēìøǰ ǰ ǰǰ
ǰǰ 5FMǰ ǰǰ
ǰ EULOGY GROUP (THAILAND) CO.,LTD