PROJE İSMİ

4. BOYUTLANDIRMA
Bu bölümde, ele alınan yapının statik analiz sonrasında taşıyıcı elemanlarının ilgili yönetmelikler
doğrultusunda boyutlandırma kontrolleri açıklanacaktır.

4.1 Enkesit Koşulları Kontrolü

Deprem etkilerini aktaran yapı elemanlarının enkesitleri, TBDY-2018 9.2.7 uyarınca enkesitin başlık
genişliği/kalınlığı, gövde yüksekliği/kalınlığı ve çap/et kalınlığı oranları TBDY-2018 Tablo 9.3 ‘de yer
alan ilgili sınır değerleri aşamaz. Buna göre, süneklik düzeyi yüksek sistemin taşıyıcı elemanlarının
kullanım amacına bağlı olarak gerekli kontrolleri aşağıda verilmiştir.
Eğilme ve eksenel kuvvet etkisinde kiriş ve kolon elemanı olarak kullanılacak IPE450 enkesiti için kontroller
Kesit h = 379 mm b f = 190 mm t f = 15 mm t w = 9 mm A g = 9,880 mm²
Malzeme : S275 E = 200,000 N/mm² F y = 275 N/mm²
Maksimum eksenel basınç kuvveti P u = 1,000 kN
Başlık enkesit parçası :

6.51 < 8.09 ✓

Gövde enkesit parçası :

0.409 > 0.125 olmak üzere

40.3 < 52.35 ✓

40.3 < 52.35 ≥ 40.18 ✓

Yapılan hesaplar sonucunda IPE450 enkesitinin kiriş ve kolon elemanı olarak kullanılması uygundur.

Eğilme etkisinde kiriş elemanı olarak kullanılacak IPE330 enkesiti için kontroller
Kesit h = 271 mm b f = 160 mm t f = 12 mm t w = 8 mm A g = 6,260 mm²
Malzeme : S275 E = 200,000 N/mm² F y = 275 N/mm²
Maksimum eksenel basınç kuvveti P u = 750 kN
Başlık enkesit parçası :

6.96 < 8.09 ✓

Gövde enkesit parçası :

0.484 > 0.125 olmak üzere

36.13 < 50.79 ✓

36.13 < 50.79 ≥ 40.18 ✓

Yapılan hesaplar sonucunda IPE330 enkesitinin kiriş elemanı olarak kullanılması uygundur.

CHS139.7x5 boru kesiti için kontroller

Kesit D = 139.7 mm t = 5 mm t d = 0.93t = 4.65 mm
Malzeme : S235 E = 200,000 N/mm² F y = 235 N/mm²
Çap/et kalınlığı oranı kontrolü :

30.04 < 32.34 ✓

Yapılan hesap sonucunda CHS139.7x5 boru kesitinin kullanılması uygundur.

1
 PROJE İSMİ

4.2 Kiriş Yanal Destek Mesafesi Kontrolü

TBDY-2018 9.28.1(a) ‘ya göre, süneklik düzeyi yüksek kirişlerin alt ve üst başlıklarının desteklendiği
noktalar arasındaki uzaklık TBDY-2018 Denk. (9.2) denkleminde verilen koşulu sağlaması gerekmektedir.
Buna göre, projede kullanılan kiriş elemanlarının yanal destek mesafesi kontrolleri aşağıda verilmiştir.
IPE330 enkesitli kirişin desteklenmemiş en elverişsiz (en uzun) değeri 2.4 m için kontrol:
i y = 39.8 E = 200,000 N/mm² F y = 275 N/mm²
2.4 m < 2.489 m ✓

4.3 Çekme Başlığındaki Deliklerin Eğilme Momenti Dayanımına Etkisi

Çelik Yönetmeliği 2016 – 9.13.1 ‘de verilenler uyarınca, başlıklarında bulon deliği açılan kiriş
elemanlarının karakteristik eğilme momenti dayanımları, çekme kırılması sınır durumu dikkate alınarak
belirlenecektir.

Çekme Başlığındaki Deliklerin Eğilme Momenti Dayanımına Etkisi

Kiriş kesiti : S275 F y = 275 N/mm² F u = 440 N/mm²
Kiriş malzemesi : IPE400 A g = 7.270,00 mm² W ex = 12.365 N/mm²
Kiriş elemanının çekme başlığının kayıpsız enkesit alanı: A fg = 2.159,00 mm²
Kiriş elemanının çekme başlığının net enkesit alanı: A fn = 1.350,00 mm²
Y t katsayısı: Y t = 1,0 (F y /F u = 275/440 = 0,63 < 0,8)

F u A fn ≥ Y t F y A fg → 440 x 1350 x 10^-3 ≥ 1 x 275 x 2159 x 10^-3

594 kN ≥ 593,725 kN
olduğundan çekme kırılması sınır durumu göz önüne alınmaz.

Çekme Başlığındaki Deliklerin Eğilme Momenti Dayanımına Etkisi

Kiriş kesiti : S275 F y = 275 N/mm² F u = 440 N/mm²
Kiriş malzemesi : IPE400 A g = 7.270,00 mm² W ex = 12.365 N/mm²
Kiriş elemanının çekme başlığının kayıpsız enkesit alanı: A fg = 2.159,00 mm²
Kiriş elemanının çekme başlığının net enkesit alanı: A fn = 1.250,00 mm²
Y t katsayısı: Y t = 1,0 (F y /F u = 275/440 = 0,63 < 0,8)

F u A fn ≥ Y t F y A fg → 440 x 1250 x 10^-3 < 1 x 275 x 2159 x 10^-3

550 kN < 593,725 kN
olduğundan karakteristk eğilme momenti dayanımı aşağıdaki değerden büyük alınamaz.
F u A fn
Mn = W ex = 3,15 kNm Çelik Yönetmeliği 2016 - Denk.(9.81)
A fg

4.4 Statik Hesap Programında Taşıyıcı Sistem Elemanlarının Boyutlandırma Sonuçları

4.5 Güçlü Kolon Zayıf Kiriş Kontrolü

Beton ezilme dayanımı kontrolü
Beton sınıfı: C25/30 f ck = 25 N/mm²
Temel betonu boyutları: B c = 1000 mm Nc = 1000 mm A 2 = 1000000 mm²
Temel alanı: = 1,689 < 2.0
Temel boyutları yeterince büyük olup =2
0.85 x 25 x 100000 x 1,689 x 10^-3 = 5060,22 kN
0,65 x 5060,22 = 3289,14 kN > P u = 2520 kN

2
 PROJE İSMİ

Beton ezilme dayanımı kontrolü

Beton sınıfı: C25/30 f ck = 25 N/mm²
Temel betonu boyutları: B c = 1000 mm Nc = 1000 mm A 2 = 1000000 mm²
Temel alanı: = 1,689 < 2.0
Temel boyutları yeterince büyük olup =2

0.85 x 25 x 100000 x 1,689 x 10^-3 = 5060,22 kN

0,65 x 5060,22 = 3289,14 kN > P u = 2520 kN

Taban plakası kalınlığı kontrolü

Beton sınıfı: C25/30 f ck = #YOK
Temel betonu boyutları: B c = 1000 mm Nc = 1000 mm A 2 = 1000000 mm²
Temel alanı: = 1,689 < 2.0
Temel boyutları yeterince büyük olup =2

0.85 x 25 x 100000 x 1,689 x 10^-3 = 5060,22 kN

0,65 x 5060,22 = 3289,14 kN > P u = 2520 kN

Beton ezilme dayanımı kontrolü

Beton sınıfı: C25/30 f ck = 25 N/mm²
Temel betonu boyutları: B c = 1000 mm Nc = 1000 mm A 2 = 1000000 mm²
Temel alanı: = 1,689 < 2.0
Temel boyutları yeterince büyük olup =2

0.85 x 25 x 100000 x 1,689 x 10^-3 = 5060,22 kN

0,65 x 5060,22 = 3289,14 kN > P u = 2520 kN

Taban plakası kalınlığı kontrolü

Beton sınıfı: C25/30 f ck = #YOK
Temel betonu boyutları: B c = 1000 mm Nc = 1000 mm A 2 = 1000000 mm²
Temel alanı: = 1,689 < 2.0
Temel boyutları yeterince büyük olup =2

0.85 x 25 x 100000 x 1,689 x 10^-3 = 5060,22 kN

0,65 x 5060,22 = 3289,14 kN > P u = 2520 kN