| GV: Khương Liên

THUẬT NGỮ HÓA HỌC

DANH PHÁP CÁC NTHH VÀ HỢP CHẤT VÔ CƠ

1. Hệ thống tên các nguyên tố và đơn chất

Tên gọi của nguyên tố và đơn chất theo đó giống nhau.
Ví dụ: Hydrogen Nguyên tố H hoặc đơn chất H2
Oxygen Nguyên tố O hoặc đơn chất O2
Sulfur Nguyên tố S hoặc đơn chất S8 (thường viết gọn thành S)
Phosphorus Nguyên tố P hoặc đơn chất P4 (thường viết gọn thành P)

Bảng 1: Kí hiệu hóa học và tên gọi một số nguyên tố thường gặp
Z KÍ HIỆU HÓA HỌC TÊN GỌI PHIÊN ÂM TIẾNG ANH

1 H Hydrogen /ˈhaɪdrədʒən/

2 He Helium /ˈhiːliəm/

3 Li Lithium /ˈlɪθiəm/

6 C Carbon /ˈkɑːrbən/

7 N Nitrogen /ˈnaɪtrədʒən/

8 O Oxygen /ˈɒksɪdʒən/

9 F Fluorine /ˈflɔːriːn/

11 Na Sodium /ˈsəʊdiəm/

12 Mg Magnesium /mæɡˈniːziəm/

13 Al Aluminium /ˌæljəˈmɪniəm/

14 Si Silicon /ˈsɪlɪkən/

15 P Phosphorus /ˈfɒsfərəs/

16 S Sulfur /ˈsʌlfər/

17 Cl Chlorine /ˈklɔːriːn/

19 K Potassium /pəˈtæsiəm/

20 Ca Calcium /ˈkælsiəm/

24 Cr Chromium /ˈkrəʊmiəm/

25 Mn Manganese /ˈmæŋɡəniːz/

26 Fe Iron /ˈaɪərn/

1
 | GV: Khương Liên
28 Ni Nickel /ˈnɪkl/

29 Cu Copper /ˈkɒpə(r)/ or /ˈkɑːpər/

30 Zn Zinc /zɪŋk/

35 Br Bromine /ˈbrəʊmiːn/

46 Pd Palladium /pəˈleɪdiəm/

47 Ag Silver /ˈsɪlvər/

50 Sn Tin /tɪn/

53 I Iodine /ˈaɪədiːn/ or /ˈaɪədaɪn/

56 Ba Barium /ˈberiəm/

78 Pt Platinum /ˈplætɪnəm/

79 Au Gold /ɡəʊld/

80 Hg Mercury /ˈmɜːrkjəri/

82 Pb Lead /liːd/

2. Tên gọi các loại hợp chất vô cơ

2.1. Oxide
Oxide của kim loại = TÊN KIM LOẠI + (HÓA TRỊ) + OXIDE
Vd: FeO: iron (II) oxide Fe2O3: iron (III) oxide
CuO: copper (II) oxide Cr2O3: chromium (III) oxide
Oxide của phi kim
- Cách 1: TÊN PHI KIM + (HÓA TRỊ) + OXIDE
- Cách 2: CHỈ SỐ PHI KIM + TÊN PHI KIM + CHỈ SỐ OXYGEN + OXIDE
Lưu ý:
- Tiền tố chỉ số nguyên tử (chỉ số) được quy ước là mono, di, tri, tetra, penta,…
- Theo quy tắc giản lược nguyên âm:
mono + oxide = monoxide, tetra + oxide = tetroxide, penta + oxide = pentoxide.
Chỉ số Tiền tố Phiên âm
1 Mono /ˈmɒnəʊ/
2 Di /dɑɪ/
3 Tri /trɑɪ/
4 Tetra /ˈtetrə/
5 Penta /pentə/

2.2. Base
TÊN BASE = TÊN KIM LOẠI + (HÓA TRỊ) + HYDROXIDE
Ví dụ: Ba(OH)2: barium hydroxide
Fe(OH)3: iron (III) hydroxide hay ferric hydroxide
Fe(OH)2: iron (II) hydroxide hay ferrous hydroxide
2
 | GV: Khương Liên
2.3. Acid
Acid không chứa O = hydro + tên phi kim + ic + acid
Acid chứa ít O = tên phi kim + ous + acid
Acid chứa nhiều O = tên phi kim + ic + acid

Bảng 4: Tên gọi của một số acid vô cơ

CÔNG THỨC HÓA HỌC TÊN GỌI PHIÊN ÂM
HF hydrofluoric acid /ˌhaɪdrəˌflʊərɪk ˈæsɪd/
HCl hydrochloric acid /ˌhaɪdrəˌklɒrɪk ˈæsɪd/
HBr hydrobromic acid /ˌhaɪdrəˌbrəʊmɪk ˈæsɪd/
HI hydroiodic acid /ˌhaɪdrəˌaɪədɪk ˈæsɪd/
HClO hypochlorous acid /haɪpəʊklɒrəs ˈæsɪd/
H2S hydrosulfuric acid /ˈhaɪdrəʊsʌlˌfjʊərɪk ˈæsɪd/
H2SO4 sulfuric acid /sʌlˌfjʊrɪk ˈæsɪd/
H2SO3 sulfurous acid /ˈsʌlfərəs ˈæsɪd/
HNO3 nitric acid /ˌnaɪtrɪk ˈæsɪd/
HNO2 nitrous acid /ˌnaɪtrəs ˈæsɪd/
H3PO4 phosphoric acid /fɑːsˌfɔːrɪk ˈæsɪd/
H3PO3 phosphorous acid /fɒsˌfɒrəs ˈæsɪd/
CO2 + H2O (H2CO3) carbonic acid /kɑːrˌbɑːnɪk ˈæsɪd/

2.4. Muối
TÊN MUỐI = TÊN KIM LOẠI + (HÓA TRỊ) + TÊN GỐC ACID
Gốc acid không chứa O → đuôi -ide
Gốc acid chứa ít O → đuôi -ite
Gốc acid chứa nhiều O → đuôi -ate
Lưu ý: Phát âm đuôi đúng /t/ và /d/ để phân biệt rõ các chất sodium chloride (NaCl) và sodium
chlorite (NaClO2) tránh tạo ra sự hiểu lầm.

Bảng 5: Một số gốc và hóa trị

GỐC HT TÊN GỐC PHIÊN ÂM VÍ DỤ
NaF: sodium fluoride
F I -fluoride /ˈflɔːraɪd/ or /ˈflʊraɪd/
SF6: sulfur hexafluoride
CuCl2: copper (II) chloride
Cl I -chloride /ˈklɔːraɪd/
HCl(gas): hydrogen chloride
Br I -bromide /ˈbrəʊmaɪd/ FeBr3: iron (III) bromide
I I -iodide /ˈaɪədaɪd/ AgI: silver iodide

3
 | GV: Khương Liên
ClO I -hypochlorite /haɪpəʊˈklɔːraɪt/ NaClO: sodium hypochlorite
ClO2 I -chlorite /ˈklɔːraɪt/ NaClO2: sodium chlorite
ClO3 I -chlorate /klɒreɪt/ KClO3: potassium chlorate
ClO4 I -perchlorate /pərˌklɒreɪt/ KClO4: potassium perchlorate
S II -sulfide /ˈsʌlfaɪd/ PbS: lead sulfide
-hydrogen
HS I /ˈhaɪdrədʒən ˈsʌlfaɪd/ NaHS: sodium hydrogen sulfide
sulfide
C IV -carbide /ˈkɑːbaɪd/ Al4C3: aluminium carbide
N III -nitride /ˈnaɪtraɪd/ Li3N: lithium nitride
P III -phosphide /ˈfɒsfaɪd/ or /ˈfɑːsfaɪd/ Zn3P2 : zinc phosphide
SO4 II -sulfate /ˈsʌlfeɪt/ Na2SO4: sodium sulfate
-hydrogen
/ˈhaɪdrədʒən sʌlfeɪt/ KHSO4: potassium hydrogen sulfate
HSO4 I sulfate
/baɪˈsʌlfeɪt/ potassium bisulfate
-bisulfate
SO3 II -sulfite /ˈsʌlfaɪt/ CaSO3: calcium sulfite
-hydrogen
HSO3 I /ˈhaɪdrədʒən ˈsʌlfaɪt/
sulfite NaHSO3: sodium hydrogen sulfite
NO3 I -nitrate /ˈnaɪtreɪt/ AgNO3 : silver nitrate
NO2 I -nitrite /ˈnaɪtraɪt/ NaNO2 : sodium nitrite
MnO4 I -permanganate /pəˈmæŋɡəˌneɪt/ KMnO4 : potassium permanganate
MnO4 II -manganate /mæŋɡəˌneɪt/ K2MnO4 : potassium manganate
CO3 II -carbonate /ˈkɑːbənət/ MgCO3: magnesium carbonate
-hydrogen /ˈhaɪdrədʒən Ba(HCO3)2:
HCO3 I carbonate ˈkɑːbənət/ barium hydrogen carbonate
-bicarbonate /baɪˈ ˈkɑːbənət/ barium bicarbonate
/ˈfɒsfeɪt/
PO4 III -phosphate Ag3PO4 : silver phosphate
/ˈfɑːsfeɪt/
-hydrogen (NH4)2HPO4
HPO4 II /ˈhaɪdrədʒən ˈfɒsfeɪt/
phosphate ammonium hydrogen phosphate
-dihydrogen /dai ˈhaɪdrədʒən Ca(H2PO4)2
H2PO4 I
phosphate ˈfɒsfeɪt/ calcium dihydrogen phosphate
-dihydrogen /dai ˈhaɪdrədʒən NaH2PO3:
H2PO3 I
phosphite ˈfɒsfaɪt/ sodium dihydrogen phosphite
-hydrogen Na2HPO3:
HPO3 II /haɪdrədʒən ˈfɒsfaɪt/
phosphite sodium hydrogen phosphite
AlO2 I -aluminate /ˌæləˈmɪnieɪt/ NaAlO2: sodium aluminate
ZnO2 II -zincate /zɪŋkeɪt/ Na2ZnO2: sodium zincate

4
 | GV: Khương Liên