‫سوداګرۍ‬

‫د سوداګرۍ د پالیسۍ عمومي ریاست د افغانستان د سوداګرۍ د توازن د ښه کولو او د صادراتو د زیاتوايل په موخه د سرتاتیژۍ‪،‬‬
‫سړک نقشې او اړینو معیارونو د جوړولو مسولیت لري؛ نړیوال ټرانزیټي سیسټم او هوايي دهلیزونو ته جدي پاملرنه او د دې ادارې په‬
‫ټولیزه توګه هڅه دا ده چې د سوداګرۍ د اغېزمنو سیاستونو د پراختیا لپاره تحلیيل څېړنې او مطالعات تررسه کړي څو په نړیوال‬
‫سوداګریز سیستم کې د افغانستان ونډه زیاته يش‪.‬‬

‫صنعت‬

‫زموږ لید‪ :‬د عرصي او نړیوالو سیايل صنعتونو درلودل؛‬

‫زموږ اصيل دنده‪ :‬په صنعتي پارکونو کې د زیربناوو جوړول‪ ،‬د الندې سکتورونو د صنعتي کولو لپاره د پالیسیو‪ ،‬معیارونو‪ ،‬طرزالعملونو‬
‫او میتودونو پراختیا‪:‬‬

‫پانګه اچونه‬

‫په افغانستان کې د پانګونې فرصتونه شته او موږ د ميل او نړیوالو پانګوالو هرکلی کوو‪ .‬په ورته وخت کې‪ ،‬په هیواد کې د لویو پانګونو‬
‫د مالتړ لپاره ډګر چمتو شوی او دې څانګې هڅه کړې چې د پانګې اچوونکو (کورنیو او بهرنیو رشکتونو) لپاره د ټیټ مالیې نرخ رسه‬
‫مناسب او مناسب چاپیریال رامینځته کړي او د پانګې په بیرته راستنیدو کې هیڅ محدودیت شتون نلري‪ .‬او په دې وروستیو کې ټیټه‬
‫تعرفه وضع شوې ده‪ ،‬د خامو موادو واردول زموږ له مهمو دندو څخه دي‪.‬‬

‫د صنایعو او سوداګرۍ وزارت د افغانستان د اسالمي جمهوریت د دولت له وزارتونو څخه دی چې د سوداګرۍ او صنایعو خونې‪،‬‬
‫سوداګریزو خدمتونو‪ ،‬کانونو او استخراج مسؤولیت لري‪.‬‬

‫پس منظر‬

‫د افغانستان د صنایعو او سوداګرۍ وزارت د افغانستان د دولت یو له مهمو او مهمو ارګانونو څخه دی چې لرغونی تاریخ لري‪.‬‬

‫په ‪ ۱۹۱۹‬میالدي کال کې د خپلواکۍ تر اعالن وروسته غازي امان الله شاه د پراخو اصالحاتو لپاره اسايس اقدامات وکړل‪ .‬شاه امان‬
‫الله د افغانستان خپلواک دولت د اسايس قانون او د تشکياليت جوړښت د احکامو پر بنسټ جوړ کړ او په دې توګه د لومړي ځل‬
‫لپاره د افغانستان بنسټيزه اداره د قانون او مقرراتو پر بنسټ تررسه شوه‪ ،‬چې د (د زمري په ‪١٥‬مه) خپره شوه‪ .‬جیمنی ‪.)۱۳۰۲‬‬

‫د اسايس قانون یا د دولت د اسايس قانون د درېیو اسايس قوانینو ( اجراء‪ ،‬مقننه او عدلیې) له مخې دغه وزارت تاسیس شو او دغه‬
‫مقرره په خپلواکه توګه په اړوندو سیمو کې اجرا شوه‪ .‬د شاه امان الله له خوا د خپلواکۍ تر اعالن وروسته د اعدام مقررات وضع‬
 ‫شول او د همدې دورې د حکومت او حکومت په لومړیو کې رسدار ابد و‪ .‬قدوس د لومړي وزیر او غالم محمد خان وردګ د‬
‫سوداګرۍ د وزیر په توګه معريف شول‪.‬‬

‫د سوداګرۍ وزارت د (‪ ۱۳۱۷‬څخه تر ‪ ۱۳۳۷‬هجري ملریز) کلونو ترمنځ د ميل اقتصاد وزارت په نوم یاد شو او د وروستیو کلونو د‬
‫تنظیمي جوړښتونو پر بنسټ د سوداګرۍ‪ ،‬کرنې‪ ،‬صنایعو او ګمرکونو دغه برخه اداري چارې وې او په ‪ ۱۳۱۶‬ملریز کال داقتصادي‬
‫چارو دپرمختګ ‪ ،‬دعامه اداری دفرتونو ته وده ورکول په دفرتونو کی وموندل شول ‪.‬‬

‫ځینې نوي دفرتونه‪ ،‬د بیلګې په توګه‪ ،‬د اليس صنایعو واک‪ ،‬ماشین صنعت‪ ،‬د ترانسپورت واک‪ ،‬د صنایعو ریاست او د تعرفو خپلواکه‬
‫ادارې‪ ،‬د قانون د مدیریت واک‪ ،‬د داخيل بازارونو واک‪ ،‬د داخيل او بهرنیو چارواکو احصایې‪ ،‬مدیریت او ‪ -‬د سوداګرۍ په اداره کې‬
‫ژورې څېړنې او په ‪ ۱۳۱۷‬ملریز کال کې د سوداګرۍ او صنایعو ریاست‪ ،‬د صادراتو او وارداتو څانګې جوړې شوې‪.‬‬

‫د وخت په تېرېدو او د اړتياوو رسه سم ياد شوي دولتونه د ميل اقتصاد له وزارت څخه جال شول او د نويو واحدونو په توګه يې‬
‫فعاليتونه پيل کړل او بيا خپلواکو وزارتونو ته تشویق شول‪ .‬په ‪ ۱۳۱۸‬کال کې په هند او افغانستان کې د سوداګرۍ دفرت پرانستل شو‪،‬‬
‫په پېښور کې د سوداګرۍ دفرت پرانیستل شو او د ‪ ۱۳۲۸‬تر ‪ ۱۳۲۹‬کال په پای کې د ميل اقتصاد وزارت په تشکیاليت جوړښت کې‬
‫بدلونونه راغلل‪ ،‬ځینې ریاستونه رامنځته شول او ځینې له دوی څخه لیرې شول‪ ،‬او د دوی چارې په واک کې ورکړل شوې‪ .‬په‬
‫هرصورت‪ ،‬د منظم پرمختګ د اړتیاو له امله‪ ،‬ځینې نور مسلکي رشکتونه او وزارتونه تاسیس شول‪ ،‬یو شمیر دفرتونه د ميل اقتصاد‬
‫وزارت څخه جال او خپلواکو رشکتونو او څانګو ته وده ورکړه او باالخره په ‪ 1335‬کې بیا د سوداګرۍ وزارت په توګه وټاکل شو‪ .‬د‬
‫دولت د تشکياليت جوړښت په نوم يادېږي او له يادې نېټې وروسته يې د بېالبېلو تشکياليت جوړښتونو په لرلو رسه بېالبېل سوداګريز‬
‫فعاليتونه تررسه کړي دي‪.‬‬

‫د صنعت او سوداګرۍ وزارت‬

‫‪-‬‬

‫د سوداګرۍ او صنایعو وزارت د یوې پالیيس جوړونکې ادارې په توګه د سوداګرۍ د اسانتیاوو د برابرولو‪ ،‬د صنایعو د پراختیا‪ ،‬د‬
‫پانګونې د هڅولو او د خصويص سکتور او مرصف کوونکو د مالتړ په برخو کې فعالیت کوي‪.‬‬

‫د پالیسیو او سرتاتیژیو پالن او تطبیق‪ ،‬د فعالیتونو همغږي‪ ،‬د قوانینو او مقرراتو ترتیب او ترتیب د دې وزارت ځانګړې دندې دي‪.‬‬
‫د قانون په څانګه کې‪ ،‬د دې وزارت دنده د مناسبو قوانینو او مقرراتو طرحه او ترتیب کول او د قوانینو او مقرراتو د تطبیق او د منلو‬
‫وړ وخت چوکاټ کې د پيل کیدو ډاډ ورکول دي‪.‬‬

‫دا وزارت د یوې اسانتیا او همغږي کوونکي بنسټ په توګه هڅه کوي چې فرصتونه په ګوته کړي‪ ،‬د کورنیو او بهرنیو پانګونو پر‬
‫وړاندې خنډونه او ګواښونه کم کړي‪.‬‬

‫د صنایعو او سوداګرۍ وزارت د دریو سرتاتیژیکو موخو په چوکاټ کې خپلې دندې تر رسه کړي دي‪:‬‬

‫‪ -‬د قانوين چوکاټ او مقرراتو رامینځته کول او پيل کول چې د بازار اقتصاد اغیزمن فعالیتونه تضمینوي؛‬

‫‪ -‬په سیمه ایز او نړیوال اقتصاد کې د افغانستان شاملول؛‬

‫‪ -‬د یوه فعال او رقابتي خصويص سکتور د ودې او پراختیا لپاره د اسانتیاوو برابرول‪.‬‬

‫د پورته ذکر شوو سرتاتیژیکو موخو په رڼا کې د دغه وزارت اسايس دندې په الندې ډول دي‪:‬‬

‫‪ -‬د خلکو د اقتصادي اړتیاوو او ګټو په نظر کې نیولو رسه‪ ،‬د هیواد د کورين او بهرين سوداګرۍ پالیسۍ پالن او تنظیم کول؛‬

‫‪ -‬د ميل اقتصاد لپاره د وارداتو او صادراتو مقررات؛‬

‫‪ -‬په بهر کې د افغاين محصوالتو لپاره د تولید‪ ،‬صنایعو او د بازار د عرضې وده او پراختیا؛‬

‫‪ -‬د بازار اقتصاد سیسټم پر بنسټ د کورنیو او بهرنیو خصويص پانګونو هڅول او مالتړ؛‬

‫‪ -‬د بندر خدمتونه تررسه کول؛‬

 ‫‪ -‬د مشخصې پالیسۍ د طرحې او پيل کولو له الرې د خصويص سکټور د ودې لپاره اسانتیاوې برابرول‪.‬‬

‫د صنعت او سوداګرۍ وزارت لخوا د فابریکو خاوندانو ته د ځمکې ویش‬

‫نورې ټولنیزې شبکې‬

‫د يو شمېر فابريکو خاوندان وايي‪ ،‬چې د پيسو د لېږد په رياست کې د بانکي ستونزو له امله نه يش کوىل خام توکي واخيل‪.‬‬

‫د فابریکو خاوندان د خپلو تولیداتو د خرڅالو لپاره د بازار له نشتوايل اندېښنه لري‬

‫په مرکزي سیلو کې د دریو څانګو د فعالیت بیا پیل‬

‫د متبیل انځور‬

‫د صنعت او سوداګرۍ وزارت د هغو فابریکو خاوندانو ته ځمکې وېيش چې په کرايي ځمکو کې فعالیت کوي‪.‬‬

‫د سوداګرۍ او صنایعو وزارت وايي‪ ،‬په کابل ښار کې به نوی صنعتي پارک جوړ کړي او د هغو فابریکو خاوندانو ته به ځمکې‬
‫وویيش چې د ځمکې له ستونزې رسه مخ دي‪.‬‬

‫د صنایعو او سوداګرۍ وزارت رسپرست نورالدین عزیزي وویل‪" :‬بل ځای چې موږ غواړو یوازې هغه فابریکې چې په کرايي ځایونو‬
‫کې ژوند کوي کار وکړي او د دوی لپاره یو نوی پارک او د هوايي ډګر د پراختیا لړۍ پرانیستل يش‪".‬‬

‫په ورته وخت کې د یو شمېر فابریکو خاوندان وايي‪ ،‬چې د ځمکې د نشتوايل تر څنګ د خامو موادو له کمښت رسه هم مخ دي او له‬
‫همدې امله یو شمېر فابریکو د کايف اومو موادو د نشتوايل له امله خپل فعالیتونه بند کړي دي‪.‬‬

‫د يو شمېر فابريکو خاوندان وايي‪ ،‬چې د پيسو د لېږد په رياست کې د بانکي ستونزو له امله نه يش کوىل خام توکي واخيل‪.‬‬

‫د یوې فابریکې مدیر باز محمد وايي‪ ،‬افغانستان له اقتصادي بحران او د خامو موادو د کمښت له ستونزو څخه د خالصون د یوه نوي‬
‫افغانستان پر لور روان دی‪ ،‬چې انشاالله ډېر ژر به حل يش‪.‬‬

‫د کابل د صنایعو او کانونو خونې اجرایوي رییس محمد کریم عظیمي وویل‪ :‬د تولیداتو لپاره د بازار نشتوالی او د ګاونډیو هېوادونو‬
‫منفي رقابت‪ ،‬د هېواد پر بانکونو محدودیتونه او په صنعتي پارکونو کې د زېربناوو نشتوالی د هېواد له ستونزو څخه دي‪ .‬صنعتکاران‪".‬‬

‫د کابل د صنایعو او کانونو خونې د چارواکو د معلوماتو له مخې‪ ،‬د هېواد په اتلسو صنعتي پارکونو کې څه باندې پنځه زره د تولیدي‬
‫فابریکو شتون لري‪ ،‬چې له دې جملې څخه یوازې په پالزمینه کې څه باندې یو زر او سل فابریکې فعالې وې‪ ،‬خو دا مهال شاوخوا‬
‫پنځه سوه فابریکې شتون لري‪ .‬نور په فعالیت کې نه دي‪.‬‬

‫د صنایعو او سوداګرۍ وزارت نوی رئیس د اسالمي امارت د مسؤلینو لخوا د خصويص سکتور د رهبۍ او غړو په شتون کې معريف‬
‫شو‪.‬‬
 ‫د صنایعو او سوداګرۍ وزارت نوی رئیس محرتم الحاج نورالدین عزیزي د افغانستان د اسالمي امارت د یو شمیر لوړ پوړو چارواکو‬
‫لخوا د سوداګرۍ او پانګونې خونې د مرشتابه او د خصويص سکتور د غړو په حضور کې معريف شو‪ .‬رسمي مراسم‪.‬‬

‫په دې مراسمو کې چې په همدې مناسبت د صنایعو او سوداګرۍ وزارت په مقر کې جوړ شوي وو‪ ،‬د اسالمي امارت د عالی شورا‬
‫مرستیال محرتم مولوی عبدالسالم حنفي‪ ،‬د بهرنیو چارو وزارت رسپرست امیرخان متغی او د بهرنیو چارو وزارت رسپرست احمد جان‬
‫احمدي ګډون کړی و‪ .‬د سوداګرۍ او صنایعو خونې لومړی مرستیال محمد یونس مهمند‪ ،‬د سوداګرۍ او صنایعو خونې لومړی‬
‫مرستیال خان جان الکوزی‪ ،‬د دې خونې د مدیره هیئت غړی او د افغانستان د سوداګرۍ خونې مرستیال ضیاالدین اڅکزی او سید‬
‫پرویز سادات هوفیانی‪ .‬د اداري پالوي غړو‪ ،‬د دې خونې د اداري پالوي مايل او اداري مرستیال میرویس هوتک‪ ،‬د کانونو او صنایعو‬
‫خونې رئیس شیرباز کمین زاده‪ ،‬یو شمېر لوړ پوړو چارواکو‪ ،‬د اسالمي امارت او ميل سوداګرو او پانګوالو په ګډون ګڼ شمېر د‬
‫اسالمي امارت د فرهنګي چارو مسئولینو او د هېواد د سوداګرۍ او صنایعو خونې مسئولینو ته په خطاب کې وویل‪ :‬هیواد شتون‬
‫درلود‪.‬‬

‫د اسالمي امارت د صنایعو او سوداګرۍ وزارت د نرشاتو مرستیال محرتم مولوي عبدالسالم حنفي وویل‪ :‬دې هدف ته د رسیدو لپاره‬
‫هر اړخیزه هوډ او همکارۍ ته اړتیا ده او اسالمي امارت به یې د ودې او پرمختګ لپاره هیڅ راز هڅې ونه سپموي‪ .‬د تجارت‬

‫د بهرنیو چارو وزارت رسپرست محرتم مولوي امیرخان متغی د افغانستان‪ ،‬سیمې او نړۍ د خلکو په ګټه یو باثباته او هوسا افغانستان‬
‫یاد کړ او زیاته یې کړه‪ ،‬اسالمي امارت له ټولو رسه د سیايس‪ ،‬اقتصادي او سوداګریزو اړیکو د پراخولو هڅه کوي‪ .‬ګاونډي هېوادونه‪،‬‬
‫سیمه او نړۍ‪..‬‬

‫د سوداګرۍ خونې لومړي مرستیال محرتم محمد یونس مهمند د صنعت او سوداګرۍ وزارت د نوي رئیس په توګه د ميل سوداګر‬
‫الحاج نورالدین عزیزي ټاکل د افغانستان اسالمي امارت یو ښه اقدام وباله او ډاډ یې ورکړ‪ .‬له دغه وزارت رسه د سوداګرۍ او‬
‫پانګونې خونې د رهبۍ همکاري‪.‬‬

‫ښاغيل مهمند هیله څرګنده کړه‪ ،‬چې د افغانستان بانک له رئیس رسه د دغې خونې د مرشتابه په ناسته کې به د هېواد د سوداګرو او‬
‫پانګوالو بانکي ستونزې ډېر ژر حل يش‪ .‬همدارنګه یې د لویو الرو د سوداګریزو امالکو د امنیت په ټینګښت او د ميل سوداګرو د‬
‫ستونزو په حل کې د ګمرک د اوسنیو مسوولینو له همکارۍ او د انسان تښتونې د پېښو د عاملینو د تعقیب په برخه کې د اسالمي‬
‫امارت د امنیتي مسوولینو له همکارۍ مننه او رضایت څرګند کړ‪. .‬‬

‫د خونې لومړي مرستیال د اسالمي امارت له مرستیال څخه وغوښتل چې په چین کې میشتو افغان سوداګرو ته د ویزو د ورکړې او‬
‫دغه هیواد ته د جلغوزیو د صادرولو په برخه کې د ستونزو په حل کې همکاري وکړي‪.‬‬

‫خان جان الکوزي د صنعت او سوداګرۍ وزارت د نوي رئیس په توګه د ميل سوداګر الحاج نورالدین عزیزي د ټاکل کېدو هرکلی وکړ‬
‫او د دغه وزارت له نوي مرشتابه رسه یې د خصويص سکتور پر همکارۍ ټینګار وکړ‪ .‬هغه د هېواد د سوداګرو او پانګوالو پر امنیت د‬
‫ټینګار ترڅنګ‪ ،‬د ټرانزیټ او د کانونو او کرنې په برخو کې د پانګونې په برخه کې په افغانستان کې شته فرصتونو ته هم اشاره وکړه‪.‬‬

‫ښاغيل الکوزي د سوداګریزو توکو د پېرلو لپاره د سوداګرو د پیسو د نه لېږد ستونزه له اوسنیو جدي ننګونو څخه ګڼلې او پر حل یې‬
‫ټینګار وکړ‪.‬‬
‫د دې ناستې په پای کې د سوداګرۍ او صنایعو وزارت رسپرست محرتم نورالدین عزیزي په سوداګریزو برخو کې د خپلو تجربو یادونه‬
‫وکړه او ډاډ یې ورکړ چې د هېواد د سوداګرۍ د ودې لپاره به خپلې هڅې وکړي‪ .‬هغه زیاته کړه‪ ،‬د افغانستان د سوداګرۍ د ودې او‬
‫پراختیا له امله به له ګاونډیو هېوادونو‪ ،‬سیمې او نړۍ رسه د کورنیو او نړیوالو سوداګریزو ټولنو په همکارۍ په هېواد کې د‬
‫سوداګریزې ودې او اقتصادي هوساینې لپاره ښه زمینه برابره يش‪.‬‬

‫ښاغيل عزیزي په خپلو خبو کې د هېواد د ځان بسیاینې لپاره د مناسب پالن او پالیسۍ په رڼا کې د خصويص سکتور پر ټینګ مالتړ‬
‫ټینګار وکړ‪.‬‬

‫د دواړو هېوادونو د ملکي هوايي چلند د سکټور ترمنځ د اړیکو د ښه وايل په اړه د ایران د ملکي هوايي چلند له ادارې رسه د‬
‫ټرانسپورټ او هوايي چلند وزارت او د صنایعو او سوداګرۍ وزارت ترمنځ انالین غونډه وشوه‪.‬‬

‫انور_یعقوب‬

‫شنبه ‪11:34 - 1400/16/11‬‬

‫د ترانسپورت او هوايي چلند وزارت د پالن او پالیسۍ وزیر حسیب الله رسوش‪ ،‬د سوداګرۍ او صنایعو وزارت د سالکار ډاکټر‬
‫فاروق عزیزي او د قوانینو او تړونونو رسپرست جاوید محبوب په حضور کې د دغه وزارت له چارواکو رسه خبې وکړې‪ .‬د ایران د‬
‫ملکي هوایي چلند ادارې مرش او مرستیال د ویډیو کنفرانس له الرې د…‬

‫دغه ناسته د دواړو هېوادونو د ملکي هوايي چلند د سکټور د اړیکو د ښه وايل‪ ،‬د دواړو هېوادونو ترمنځ د هوايي ترانسپورت د پراختیا‬
‫او د افغاين توکو د صادراتو لپاره د حل الرو د پیدا کولو په موخه جوړه شوې وه‪.‬‬

‫په دې کتنه کې دواړو لورو د هوايي چلند په برخه کې د همکاريو پر پياوړتيا‪ ،‬د الوتنو د کچې پر زياتوايل او په تخنيکي برخو کې د هر‬
‫اړخيزو همکاريو پر پراختيا‪ ،‬د دواړو هېوادونو د ملکي هوايي چلند د سکټور ترمنځ د مستقيمې اړيکې پر ټينګښت او د زده کړو پر‬
‫برابرولو خبې وکړې‪ .‬د افغانستان د ترانسپورت او هوايي چلند وزارت تخنیکي او مسلکي کارکوونکو او همدارنګه د افغاين توکو پر‬
‫صادراتو ټینګار وکړ او الزم تصمیمونه یې ونیول‪.‬‬