This is a reproduction of a library book that was digitized

by Google as part of an ongoing effort to preserve the

information in books and make it universally accessible.

https://books.google.com
 TE
BIBLIOTHECA
I ES S.
HSaint -Augustin L Y
Maison O T eL
I i nI
BL aNT
CI s ntA
6Le0 -FoCH
1
BI
다
 243/
A. 45

SUMMA

DE

DONIS SANCTI JOSEPH

AUCTORE

FR. ISIDORO DE ISOLANIS ORD . PRAED.

( MDXXII )

DENUO EDITA

CURA FR. IOACHIM IOSEPH B. Berthiera

SO
CI
EIUSD, ORD.

ET
DO S AI
CE NE SU
TE OM ES

EUNT f TES
ES GEN
|

THIS

BIBLIOTHEQUE.S .
Les Fontaines
ROMÆ 60 - CHANTILLY

EX TYPOGRAPHIA POLYGLOTTA
S. C. DE PROPAGANDA FIDE
MDCCCLXXXVII.
3

i
 PRAEFATIO EDITORIS

En insignis prorsus operis , SUMMAE scil . de

DONIS SANCTI Ioseph , auctore Fr. Isidoro de Isolanis ,
Ord . Praed . editionem novam .
Auctor , etsi apud nostrates plerosque oblivioni
traditus , apud coaevos tamen pietate simul et do
ctrina celeberrimus evasit . Qui Insuber patria , et
coenobii nostri Mediolanensis Sanctae Mariae Gra
tiarum alumnus , variis in Studiis , praesertim in
conventu Ticinensi , atque in Bononiensi univer
sitate Librum Sententiarum ad mentem S. Tho
mae , snmma cum sui et Ordinis laude , explanavit,
aliasque omnis generis scientias excoluit .
Quo obierit anno ignoratur , etsi circa annum
MDXXX vita functum esse certum sit ( 1 ) .
Varia conscripsit opera , in quibus eximie ipsius
pietas , doctrina et ingenium effulgent. Quorum
praecipua haec fuerunt , scil .
Tractatus de aeternitate mundi, contra Aver
rhoistas.
De velocitate motuum fratris Alberti de Saxo
nia , opus redactum in compendium .
Tractatus de imperio militantis Ecclesiae.
Inexplicabilis mysterii gesta B. Veronicae, etc.
De patriae urbis laudibus panegyricus .
Epitome quaestionum fratris Capreoli.
Disputationes catholicae quinque : De igne in
(1) Cf. And. Rovetta, Biblioth . Prov. Lomb. p. 109 ; Echard .
Script. Ord . Praed . t. II, p. 50. De eodem pariter scripsere FF .
Antonius Sen.; I.-M. Plodius ; Ambr. Altamura, etc.
 IV -

ferni ; De igne purgatorii etc .; De impositione

dantis et recipientis indulgentias ; De modo re
missionis factae per indulgentias ( 1 ) .
Tractatus de institutis regum et principum .
Summa de Donis Sancti Ioseph .
Hanc iterum edendam duximus , rationibus infra
exponendis adducti .
De qua haec habet ipsemet Isidorus in fine:
« Inchoata fuit praedicta Summa per me fratrem
Isidorum de Mediolano , anno Domini – MDXIIII ,
de mense Martii , in oppido Fontanellatae , in loco
S. Ioseph, (2 ) ac- completa Papiae , etiam quoad –
correctionem anno Domini - MDXXI, in solemniis
Apostolorum Simo- nis et Iudae ,
« Papiaeque impressum apud Iacob Paucidrapium
- MDXXII tertio - Cal . Septemb . » In 4. folia 100 .
Ex hac eadem editione principe alia prodiit
Avenione anno 1861 , una cum gallica versione ,
cura D. Cr... sacerdotis in S. Ioseph devotissimi . (3)
Utrum aliae prodierint vix inquisivimus , cum hic no

(1 ) Quod opus partim Mediolani an. 1517, integre vero Ticini

an. 1522 prodiit. Addendus ergo Isidorus noster Praedicatoribus
illis qui primi contra Lulherum et asseclas scripserunt , scil .
(ut Tetzelium et alios sileam) Cajetano qui opuscula de Indul
gentis anno 1518 vulgavit; Prierati qui an. 1520 Romae publici
iuris fecit tractatus suos, Francisco Ferrariensi , qui anno 1525.
(2) Hoc in oppido , saeculo XV exeunte , dicatum fuerat
beato Ioseph oratorium ab ipsa loci communitate. Quae illud ,
an. 1502 , nobili Galleotiorum genti donavit ; haec autem, circa
an. 1512, Praedicatoribus ab an. 1497 ibidem existentibus ultro
cessit.
(3) Cui hanc nos peculiarem referimus gratiam quod editio
nem ipsam principem gratiose commodaverit , hanc novam no
stram cudendi causa .
 V

tasse sit satis librum istum paucissimis adhuc inno

tescere , neque ab expetentibus inveniri amplius.
Quod sane dolendum omnino est , siquidem li
her ille tum temporis prioritate , tum doctrinarum
plenitudine , inter caeteros de eodem argumento
libros theologica methodo concinnatos , imo et inter
alios omnes penitus eminet .
Qua de re non pigeat lectorem nonnulla anti
quitatis documenta sibi in memoriam revocari.
In prioribus quidem Ecclesiae saeculis rarius
apparent , imprimis apud occidentales , cultus erga
B. Ioseph proprii vestigia , teste Sancto Bernardino
Senensi : « Ecclesia , inquit , non multum solemni
tatem eius ordinavit , primo quia ad lymbum de
scendit , et ad Vetus Testamentum pertinet ; se
cundo propter vitandum scandalum haereticorum ,
unde nec nominant eum patrem , nisi cum deter
minatione , scil . putativum n . (1) Idem asserit Isi
dorus noster . (2) Unde monumenta illa sive scripta
sive , quod aiunt , figurata , quae de veterum cultu
in Beatum Ioseph afferuntur , pietatem privatam
potius quam publicam significant. (3)
Carmelitarum Ordini tribuendum praesertim vi
detur quod primo in publicum apud occidentales
emerserit Beati Patriarchae veneratio . (4) Cuius
ratio fuit sane quod Carmelitae ab Oriente , ubi
( 1 ) T. III. Cap. III. Serm . de S. Ios.
( 2) Summa, P. IV , Cap. VIII.
(3) De quo, si tibi theologo libuerit, Cf. D. Calmet: Nouv. Dis
sert. Dissert. sur S. Ioseph ; Sedlmayr. Theol. Mor. nn . 893-999 ;
Bolland . Act. SS. XIX Martii ; Migne, Summa aurea , Indice IX ;
Suarez, In III, q. 29 ; Lehir : Etudes Bibliques. Vol. II. p. 102 ;
Kraus. Realencyclopädie, art . Ioseph Nährvater.
( 4 ) Cf. Bened. XIV, De Sero. Dei beatif. Lib. IV , Part. II, Cap.XX.
 VI
antiquitus viguit pietas illa , originem ducunt. Quin
imo suspicatus est nonnullus affinitatis alicuius
causam hic dari , eo quod scilicet Carmelitae quasi
Essaeorum haeredes a quibusdam tradantur , San
ctus autem Ioseph eidem Societati Essaeorum no
men dicatur dedisse : sponte fluit peculiaris devo
tionis ratio . S. Ioseph vero de Essaeorum Socie
tate fuisse probant tum quia vocatur « iustus »
quod nomen quasi antonomastice de Essaeis dice
batur ; tum quia B. Ioseph , sicut et Essaei , sibi
illicitum reputavit tribunalia adire : unde « nollet
traducere , coniugem . ( 1 )
Utut res se habeat , cultum illum mox a Car
melitis exceperunt Mendicantium novi Ordines 7
imprimisque Praedicatorum Ordo . Utrumque etenim
Carmelitarum Praedicatorumque ordinem perpetuo
in re doctrinarum colligavit necessitudo , ab qua
die BB . Angelus et Dominicus , una cum B. Fran
cisco , in illa Dominici cella in S. Sabina de Urbe ,
de Deo vel cum Deo locuti pernoctarunt , usquedum
Praedicatorum iussu doctrinam suam primum enar
raret Sancta Theresia .
Praedicatores igitur devotionem erga B. Ioseph
suam sine mora fecerunt. Hinc B. Albertus Magnus
multis , ut ipse refert , eum rogantibus , officium
proprium B. Ioseph conscripsit , quod pro avita de
votione , typis ediderunt Praedicatores Colonienses
anno 1483. Haud secus idem Albertus , Thomas
Aquinas , Hugo a S. Charo , aliique multi egregia de

(1) Cf. Ayma. Vie de S. Ioseph ; De significato vocabuli Es

saeus , cf. opp . Serari , Drusii et Scaligeri, De tribus Iudaeorum
Sectis; Delphis 1703.
 VII

sanctissimo Patriarcha in operibus suis professi

sunt ; hinc et ipsae Praedicatorum Sorores , fratres
suos aemulatae , eamdem coluerunt pietatem , quod
imprimis patet in Vita B. Margaritae de Castello ,
circa initium saeculi XIV ( 1 ) .
Fatendum quidem nobis erit cultum B. Ioseph
saeculo XV , propter nimias Christianae reipublicae
angustias , imminutum aliquatenus apud fideles fuis .
se , sicut et B. Virginis Rosarium : nec tamen periit ,
siquidem , ut caetera taceam testimonia , S. Vin
centius Ferrerius eximias Sancti Ioseph laudes
ubique praedicat , eademque fere tempestate, anno
scil . 1497 , Praedicatores Gratianopolitani petunt
Confraternitatem suam Sancti Ioseph privilegiis a
Carolo VIII , Francorum rege , ornari (2) .
At vero vix Ecclesiae atque Ordini restituta
pace , statim undique effloruit iterum et Rosarii
devotio et S. Ioseph cultus : illa quidem fratris
Alani , iste fratris Isidori opera . Cui forte utrique
instaurationi alludens auctor noster ait : « O fidelis
ac devote beatae Virginis , quando illius persolves
Rosarium , non pigeat te in fine quaepiam ob ho
norem Sponsi sui divi Ioseph peragere ! » (3)
Neque suspiceris hanc esse alicuius fratris pe
culiarem pietatem . Ab anno quippe 1521 occurrit

(1 ) Cf. Brev. 0. P. die 13. April. Quae obiit Tipherni, an. 1320,
aelatis suae anno 33. Hinc passim in eiusdem Beatae effigie
bus visuntur radii tres qui a Puero Iesu, a B. Maria el a S. Io
seph profecti, insimul piae Virginis cor feriunt.
(2) Cf. Periodicum cui titulus: Couronne de Marie, Mars 1876,
ubi praedicta refert Fr. Franc. Balme, 0. P.
(3) Summa P. IV, Cap. VIII.
 VIII

in Liturgia dominicana proprium Sancti Ioseph of

ficium . Anno sequenti aliud typis edit Isolanus
noster , quod in toto Ordine recipi ac celebrari iu
bet celeberrimus Card . Caietanus . Eodem quoque
tempore ( omissis aliis pluribus ) Fr. Cornelius de
Sneckis cultum Beati Ioseph praedicando ubique
diffudit ; anno 1510 Er . Bernardus de Lutzemburgo
librum publici iuris fecit cui titulus : Compilatio
in recommendationem B. Ioseph , cum missa et
Corona XII honorum eiusdem ex Petro de Al
liaco desumpta ( 1 ) ; alii demum variis in locis
Confraternitates ac solemnitates instituerunt in
honorem Sancti Ioseph (2) . Mitto ea quae postea
statuerunt Praedicatores in laudem Sponsi Beatae
Virginis ; sileo et officium proprium inter Fratres
(1) Cf. Echard T. II, p. 93.
(2) Ex innumeris quae afferri possent documentis, hoc solum
adducam ex Archivio Publico Civitatis Burdigalensis , ubi de
Praedicatorum monumentis , ff. 406-432 : « En l'année 1525 la
ville de Bordeaux estant affligée de la peste, le Parlement pour
appaiser la colère de Dieu par les mérites et intercession du glo
rieux S. Joseph, Epoux de la Très - Sainte Virge, fit voeu de venir
en corps, le jour de sa fête, en procession , dans l'église de ce
Couvent (des Frères-Prêcheurs) , pour y adorer le Très- Saint
Sacrement, et y entendre la prédication faite par un Religieux
du Couvent.
« Cette procession est composée de tout le corps du Parlament
en robe rouge , de la Cour des Aydes aussi en robe rouge ,
des Thrésoriers en habit de cérémonie , du Présidial aussi en
robe, des deux Chapitres de S. André et de S. Seurin, accompa
gnez de leur musique, de toutes les Paroisse de la Ville , des
Religieux Bénédictins et du Corps du Seminaire. » Quod refe
rimus ne recentiores quidam historiam pervertere non insolito
more suo, scienter vel ignoranter, permillantur. Et de aliis pa
riter vindiciae scribendae forent.
 IX -
Praedicatores Philippinarum Insularum habitum
esse ; ( 1 ) primum novae Cartaginis in America epi
scopum , eumdemque S. Dominici filium , ecclesiae
suae cathedrali in Patronum Ioseph dedisse ; Bene
dictum XIII Ord . Praed . multa in S. Patriarcham
praestitisse , aliaque innumera antiqua et recen
tiora . Gradum sistamus ad Isidorum nostrum , de
cuius opere pauca addenda videntur .
Quocirca haec habet Benedictus XIV hac in re
nostra Pontificum doctissimus : « Inter eos autem
qui scriptis maximopere laborarunt pro amplifica
tione cultus S. Ioseph , omitti nullo modo possunt
Iohannes Gerson , Cancellarius Parisiensis , qui obiit
anno 1429 , et Isidorus de Isolanis , theologus Or
dinis Praedicatorum , in Summa de Donis Sancti
Iosephi , Hadriano VI Summo Pontifici dicata : quos
alii deinde subsequuti sunt . » Haec pro solita sua
doctrina et aequitate Benedictus XIV . (2)
Quinimo , primus qui Sancti Ioseph acta et cul
tum theologice aggressus fuerit ac tractaverit , iste
Isidorus noster fuit , ita ut et ipse hisce verbis lecto
rem , opus incipiens, non immerito allocutus fuerit:
« En lector ingenue, novum opus ac pluribus in
cognitum saeculis , tametsi altissima quae prose
quitur et comprobat mysteria Doctores minime la
tuerint catholicos ingenio perspicaces . Equidem
ignota scholasticis hic disputantur: haud exercendi
profecto gratia ingenii, sed adorandam ob maiesta

( 1 ) Anno 1546 admissum apud nos fuit officium de Spon

salibus B. Virginis et B. Ioseph ; mox additum in SS. Litaniis
nomen beati Ioseph, etc.
(2) De Serv. Dei Beatif. Lib. IV, Part. II, Cap . XX, n. 17 .
 X
tem christianae lucis . » ( 1 ) Quod et alias iterum
àsserit , praesertim in Prooemio quartae Partis , ubi
sibi tribuit quod primus in imperio militantis Eccle
siae librum edat , quo dona Ioseph in unum dedu
xerit , siquidem , prout in margine addit , « Ioannes
Gerson non librum de Donis , sed losephinam edidit . ,
i , e . u condidit heroico carmine . ~ Non quod ipse
doctrinae inventorem sese iactet inaniter , sed quia
quod latebat « in occultis Ecclesiae scriniis, » (2) in
quit , ipse aperuit ; seu , quod alias explicatius dicit ,
u opus quidem novum videbitur plurimis , sed Sacris
ab initio Eloquiis a Domino insertum fuit , et a
Sanctis Doctoribus Spiritu Dei praecellentibus va
riis suorum voluminum locis expressum » (3 ) .
Qui videlicet , sicut Aquinas Summam suam
theologicam doctrinis non quidem novis , sed ubi
que quasi eiusdem corporis membris dispersis con
flavit , haud secus suam ex assertis variis docto
rum de Beato Ioseph , explicite vel implicite eius
laudes referentibus , Summam seu synthesim com
posuit , ita ut hac in disciplina , non 6 facile ,
(quod opportuna aequivocatione asserunt) aliquo
rum recentiorum eorumdemque vix non futilium

(1) Summa , in titulo .

(2) Prooem . in IV parte .
( 3) Summa, in Prolog. De scripturarum interpretatione nota
auctorem etsi nonnunquam utatur methodo philologica , el arte
critica recentius a FF . Pagnino et Sixto Senensi inducta, saepe
tamen Patres qua explanatores adducit ; imo frequentius utram
que Glossam , Ordinariam scil . et Interlinearem . Memineat lector
illam ab Alcuino, Rabano Walafride Strabone compilatam; istam
vero ab Anselmo Laudinensi .
 XI -

more , sed iure merito a theologorum princeps »

habendus sit .
Quod concedendum est non propter temporis
prioritatem modo , sed et propter doctrinae plenitu
dinem , quae legenti sponte undequaque patebit .
Quidquid gravius antiquitus ac recentius dixerunt ,
hoc primo , plenius , doctius securiusque dixit vel
innuit Isolanus, teste D. Cr... in sua Avenionensi
editione : « Ouvrage étonnant ( inquit ) : car bien qu'il
soit si ancien , on n'a rien dit et on ne dira rien
de solide sur cette matière qui ne se trouve là
établi ou indiqué . » ( 1 ) Quod igitur Hugo Cardina
lis , Sanctes Pagnini et Sixtus Senensis in Scriptu
rarum investigationibus et explanationibus , quod
Albertus in philosophia , quod Thomas in theo
logia dogmatica, quod Raymundus de Peñafort in
Iure Canonico et Theologia morali , quod Canus in
disciplina de Locis Theologicis , quod et alii plurimi
ex Praedicatoribus in aliis scientiis sacris et pro
fanis praestiterunt , hoc idem Isolanus in theologia
de S. Ioseph praestitit . Alii , teste Benedicto XIV ,
a subsecuti sunt, , nec ullus , sensu nostro , supe
ravit. Utinam vero illi omnes qui subsecuti sunt
eiusdem scientiam ac prudentiam aemulati essent,
nec pro doctrina sincerisque documentis verba
vacua , proindeque sonantia ac tinnientia solum
obtulissent ! Utinam et in hac et in aliis discipli
nis pietatis affectibus praeivisset mentis illustratio !
Nos igitur rem omnibus , praesertim vero sacer
dotibus , eximie proficuam fore censemus hanc
(1 ) Préf. de l'éditeur. - Cf. P. Patrignani, S. 7. Il divoto di S. Giu
seppe, Lib. I. Cap. VIII; Bouix S. I. S. Joseph d'après les Saints.
 XII

novam Summae de Donis Sancti Ioseph edi

tionem .
De auctoris sermone hoc unum notasse praestat ,
nempe tersiorem atque elegantiorem longe esse
quam apud suae aetatis scholasticos plerumque in
more fuit , ita ut suavitate et eloquentia quadam
perfundatur, qua animum legentis penitius allicit
et commovet, quin apud illum , sicut et apud Aqui
natem , remaneat u clara et firma sententia . >>
Summae autem suae addidit Isolanus officium
S. Ioseph , quod et nos iterum edimus , cum ini
primis illud , Isolano efflagitante, ab Adriano Papa VI
approbatum fuisse dicatur , cum ritu secundae clas
sis et octava ( 1) .
Quid autem circa hanc editionem praestiterimus
nunc addatur oportet.
Imprimis textum omnino integrum reddimus ex
ipsamet editione principe , demptis solum nonnul
lis mendis , iisdemque manifestissimis .
Punctationem tamen , pro hodierno more , ali
quatenus immutavimus , nec non et orthographiam ,
etsi rarissime , admittentes « quoties , pro « quo
tiens » , « considerare , pro u consyderare » et alia
huiusmodi .
Auctoritates vero ab Auctore adductas minime
immutavimus, neque textus Scripturarum ad Vulga
tam , neque Patrum vel Doctorum dicta ad recen
tiores textus reduximus , rati veterum editiones suo
pondere aliquatenus stare , et auctoris menti con
formiores esse . Quia tamen semel aut iterum non
nihil deesset in textu adducto Sancti Thomae , hoc
( 1) Cf. Michele Pio : Progenie di S. Domenico in Italia, etc.
 XIII
adiecimus , pro demonstrationis integritate, cum
praesertim et ipse auctor auctoritatem integram
promisisset. Notulas et quidem paucissimas addidi
mus , ubi utiles visae sunt.
Titulos vero totius operis , necnon et quatuor
Partium , Prologorum etc. , eosdemque prolixiores pro
usu temporis illius , breviores dedimus : quapropter
ne tituli isti primigenii frustra desiderentur , eos
hic submittimus .
Ecce operis titulum : « En lector ingenue novum
opus ac pluribus incognitum saeculis tametsi al
tissima quae prosequitur et comprobat mysteria
- doctores minime latuerint catholicos - ingenio
perspicaces. - Equidem ignota scholasticis hic dis
putantur - haud exercendi profecto gratia ingenii
- sed adorandam ob maiestatem - christianae lucis.
- Est opus – summa - in quatuor secta partes – de
Donis sancti Ioseph – Sponsi beatissimae Virginis
Mariae - ac patris putativi - Christi Iesu Dei im
mortalis - docet , disputat, meditatur , enarrat. »
Prologus in totum opus sic incipit : “ Prologus -
Prohemium in Summam - de Donis Sancti Ioseph
- Sponsi beatissimae Virginis Mariae - ac patris
putativi Christi Iesu Dei immortalis - editam a
fratre Isidoro de Isolanis Mediolanense - vitae re
gularis . »
Hic titulus primae partis : « Prima pars sum
mae de Donis sancti Ioseph - editae - a fratre Isi
doro de Isolanis Mediolanense - vitae regularis
Ordinis Praedicatorum - professore. »
Prologus in secundam Partem ita incipit : « Pro
hemium in secundam partem - Summae de Donis
 XIV
Sancti Ioseph – Sponsi beatissimae Virginis Ma
riae – ac patris putativi Christi Iesu Dei immor
talis - editam a fratre Isidoro de Isolanis , Me
diolanense – vitaeque regularis Ordinis Praedi
catorum ,
Prologi in Tertiam et Quartam Partem : « Pro
hemium- in tertiam partem -... in Quartam Par
tem , etc. » Caeterea ut in Prologo secundae partis .
Tres primae partes hisce expliciunt: « Finis
primae . » vel « Secundae , vel « Tertiae partis
de Donis Sancti Ioseph ; » Quarta autem ut in fine
operis adnotabitur .
Ultimum denique in unaquaque parte caput sic
adnumeratur in titulo : « Caput XVII... , XV... ,
XXII... , X et ultimum . »
Utinam aurei operis editio haec altera gloriae
Beati Ioseph inserviat et ad fidelium erga ipsum
devotioni, unde oriatur et bonum Ecclesiae , quod
enixis adeo votis fr . Isidorus , Adrianum Pontifi
cem allocutus , exoptabat atque sperabat. Iisdem
quippe malis laborat orbis quae lamentabatur Isi
dorus : idem sit et remedium .
Liceat praefatiunculae nostrae ponere finem hae
ad S. Ioseph oratione ab anno 1521 in Missis pro
priis S. Ioseph apud Praedicatores accepta : « Deus
qui fidelissimo Patriarchae Ioseph incomparabilem
thesaurum tuae Genitricis servandum tradidisti ,
quique pro specialium praerogativa meritorum te
metipsum in filium tribuisti , ipsius nobis tribue
meritis et precibus terrena despicere , et corda
nostra tibi casta tabernacula praeparare . Qui vi
vis , etc. Amen . »
 BEATISSIMO ADRIANO SEXTO
COELESTI PIETATE CONCORDI PATRUM SENTENTIA
SANCTI SPIRITUS ILLUSTRATIONE
IN ROMANAE URBIS PRAESULEM NUPER ELECTO
ORBIS PATRI SANCTISSIMO
FRATER ISIDORUS DE ISOLANIS
MEDIOLANENSIS
ORDINIS PRAEDICATORUM IN UNIVERSITATE BONONIENSI
SACRAE THEOLOGIAE BACCALAUREUS IMMERITUS
POST HUMILE PEDIS OSCULUM
DIU FELIX IMPERIUM

Italia, BEATISSIME PATER , quam Deus

immortalis , post imperatoriam Maiestatem ,
unico triplicis aureae diademate humanae
principem reipublicae instituit , saevis la
cera bellis , fulmine territa divino , lacri
mis fluentibus tuum praestolata adventum ,
sola sedet domina gentium et princeps
provinciarum . Faustissimum nempe , ac ge
stientis undique laetitiae signa prae se
ferentem illum arbitratur, et veluti illu
cescentis aurorae pulchros radios, tempo
rum felicitatem praeire . Factionum turbine
correpta , sanguine cruenta fidelium , extor
res deflens cives , coenobiorum utriusque
sexus praedam suspirans, religionum pro
pediem futuram calamitatem vagantibus
monachis ac mendicis deplorans , te lumen
ab alto demissum intueri totis animi votis
 XVI

peroptat , tuos exosculari pedes , tui pon

tificatus felicissimi sanctitudinem , pruden
tiam , pietatem , sapientiam contemplari ,
ac veluti facie ad faciem videre concupi
scit. Grandia mente pervolvens , paucula
quaepiam scribo , quod defluentium imagi
nes cogitationum mutuo sese praepediant .
Fert siquidem animus tua laudibus efferre
dogmata , quae catholicae venerantur aca
demiae. At morum maiestas tuorum illa
praecurrere satagit , quam dignitatum al
litudo , quibus ornatissimus effulsisti, pari
splendore opprimit . Quamobrem Itali tri
stitiam in gaudium convertunt , aspicientes
a longe Dei potentiam tecum venientem ,
et nebulam virtutum tuae sanctitatis to
tam terram operientem . Ego autem ver
mis et non homo ad te gratulatum veniens ,
divini Ioseph , magno Dei parentis nomine
donati , summa meritorum fastigia in unum
coacta volumen , tuo throno, coeli et ter
rae sceptra tenenti , offerre constitui. San
ctissimis loseph precibus haud profecto
leviter pacem ego ipse reddendam Italiae
crediderim . Te vero patrem humanae rei
publicae sanctissimum , fide Abraham , du
catu Moysen , sacerdotio Aaron , unctione
David , auctoritate Petrum , supplex exoro
tuo ut imperio , tuo iussu , tua lege iubeas
universam Ecclesiam divini Ioseph gratia
festos celebrare dies , annuos , solemnes ,
iucundos , summa observatione , ingenti re
 XVII
verentia , apostolica veneratione . Talibus
tandem honoribus militantis Ecclesiae im
perium vim ab superis recipiet : qua pace
Ecclesiae restituta , in barbaras nationes
sancti baptismatis aqua effundatur, Christi
que nomen gentibus praedicetur . Sic tanti
Reginae coelorum coniugis atque alto divini
parentis nomine donati precibus adoret ,
Mahumete relicto , sceptra tua parens Asia ,
qua nulla beatior ora , venereturque Hieru
salem , quae cruci affixit Iesum Dominum
Nostrum , cuius divinitatem in excelsis an
gelorum tremit exercitus . Legimus itidem
annua solemnitatum institutione Romanos
Pontifices plerosque pacem populo ‘obtinuis
se catholico et sancto vivendi generi coe
lestia attulisse suffragia. Vale , Pater Bea
tissime , diu felix..Bononiae ex coenobio divi
patris Dominici , in solemniis Pentecostes ,
M.D.XXII .

b
 PROLOGUS

Ioseph Viri Mariae, de qua natus est

Christus , altissima munera aegris non sa
tis cognita mortalibus ego ipse ingenio exi
lis , scientia parvulus , cordis spiritu fri
gidus , coelestia catholicae dogmata tidei
nosse quidem concupiscens , sed parum at
tingens , eloquentiae aemulus , sed usque
adhuc humilis discipulus , hoc volumine
Novum conscribere aggredior. Opus equidem no
opus forma,
sed anti- vum videbitur plurimis : sed Sacris ab
quum sen
tentiis. initio Eloquiis a Domino insertum fuit , et
a sanctis doctoribus spiritu Dei praecel
lentibus variis suorum voluminum locis
expressum . Qua de re temeritatis vitium
mihi forte ascribere queunt magni et ex
cellentis ingenii viri . Quis enim adole
scentium gigantis viam currere ausit , nisi
audax nimium nimiumque de sui virtute
confisus ? Quis lati gurgitis aequor , undis
perstrepentibus , levi enavigare cymba ten
taverit , nisi consilio carens atque audacis
animi insipienti tutus praesidio ? Verum
enim vero ad Sapientiam , quae in altissi
mis habitat , cuiusye thronus in columna
nubis , cum solo alata ardore mens evolet
hominum , grande hoc onus subire ausim ,
Sacrae Lit - et labentes coelo humeros supponere . Sa
terae spiri
tu Dei in- crarum nempe mysteria Litterarum non
elliguntur.
peripatetica necessario expetunt studia ;
 XIX

non Platonis philosophiam , non mathema

ticas disciplinas , quae Sancti Spiritus illu
stratione intelliguntur . Clara etenim et quae
nunquam marcescit sapientia facile vide
tur ab his qui diligunt eam , et invenitur
ab his qui quaerunt illam . Hisce audaci
bus coeptis annuit beatus Hilarius in libro
de Trinitate , dicens : Haec credendo incipe ,
percurre , persiste. Et si perventurum non
sciam , gratulabor tamen me profecturum .
Qui enim pie infinita prosequitur, etsi non Hilarius.
contingat aliquando , semper tamen pro
ficiet prodeundo . Sed nec te inferas in il
lud secretum , et arcano interminabilis ve
ritatis non te immergas , summam intel
ligentiae comprehendere praesumens : sed
intellige incomprehensibilia esse. Haec Hi
larius. Non sum quoque nescius Deum
immortalem posse suscitare ex hoc lapide
lilium Abrahae qui sancto digna Ioseph
loquatur , quoniam non est abbreviata ma
nus Domini , et non est impossibile apud
Deum omne verbum . Ab Dei itaque im
mortalis suffragio initium sumens qui bo
nas influit voluntates , vim praeclara con
ferens ad opera , votaque agentium claro
inspectans lumine , humiliter imploro .
Omnipotens quem mente colo, Pater unice rerum , Invocatio
divina.
Ignorale malis et nulli ignote piorum ,
Principio extremoque carens antiquior aevo,
Da facilem cursum, atque audacibus annue coeptis.
Nate Patris summi , nostroque salutifer aevo,
Pande viam precibus, immittens luminis auram,
 XX
Vipereumque nefas perituri averte veneni .
O lux aethereum lustrans, pia Mater, olympum,
Sponsa Ioseph pariter et felix regia coniux ,
Tu causas memora , patriasque haec perfer ad auras .
Da Ioseph huic nostro fieri rata vota precatur.

Enimvero te, quisquises qui nostra

haec lectitare dignaberis , rogatum etiam
atque etiam velim , et per viscera miseri
Prima ra- cordiae Dei nostri obsecratum , ut simplici
nendae hu-meae venerationi et tenero , ut ita loquar,
jus Sum
mae. amori , quibus sanctissimum prosequi lo
seph studeo , veniam des : neque novi ve
luti operis inania haec dogmata abiicias ,
anteaquam attentius perlegeris , profundius
intellexeris , altiusque meditatus fueris .
Quod ubi ingenue effeceris, et errori me
quam clarissime conviceris, pio dabis pri
Attende le- mum affectui veniam ; tum de mei ignoran
ctor,
tia pectoris occasionem sumito divini Ioseph
virtutes scribere , atque tuo me oberrantem
praestanti ingenio superare. Meapte natura ,
catholicis suadentibus institutis , assidua
Angelici et saneti doctoris Thomae de Aquino lectione
Magni do
ctorum pro cuius angeliea profiteor dogmata , frequenti
fitetur slog voluminum Magni doctoris Alberti studio ,
mittit opus
Romano ipso denique Christo Deo optimo iubente ,
Pontifici. omnia a me edita sanctae Romanae Ec
clesiae correctioni submitto, cuius Sedem lu
men christianae veritatis circumdare unice
credo , testor, praedico ac veneror .
Ratio pri At praesens opus Summam de donis
ma nomi
nis operis. sancti Ioseph vocitare libuit , tum quod
 XXI

summa sequatur fastigia rerum, tum quia Secunda.

hinc inde collecta in hoc unum sunt re
dacta volumen , tum quia Sacras meditan- Tertia.
tibus Litteras angusto veluti coacta loco
immensa haec videbuntur , tum denique Quarta .
quod lumine praestantes divino quae missa
nos fecimus , sive aliis impliciti studiis ,
sive ingenio haud perspicaci, nostra sive
inertia , sive humanae imbecillitate naturae ,
aut caeco divinarum rerum spiritu , caeteri
addere queant ; omnem quo tandem the
saurum donorum sancti Ioseph etiam pu
sillus quisque haud difficulter attingere ac
intueri possit .
Hos , quaeso , studiosos non taedeat meo
cuipiam Institutum
instituto adhaerere , quod sane auctoris.
quosvis intelligentiae viros secutos non am
bigo. Est autem ut in catholica Ecclesia et
in explanandis sanctorum stratagematibus,
nil longo nisi excogitatum examine, rationi
ac Sacris consentiens Litteris , promant .
Somnia imaginata , oblectantes fabellas, et Devitanda
quae noster nobis suggerit affectus, blando imaginatae
fabellae.
nostrarum cogitationum applausu , non co
gente ratione, horreant , pessundent, et ve
luti purissimae venena doctrinae diffugiant,
ea nec leviuscule quidem contingendo. Dis
currere liceat ex Sacris Litteris, ex sanctis
argumentari doctoribus : sed levior absit
ac inanis vanitas , et rectae rationis eru
diat necessitas. Hinc evenit ut catholici
tractatores , summo quanquam ab ipsis di
 XXII

gesta studio , longioribus elaborata vigiliis ,

et disputantium frequentibus concussa telis,
Romani Pontificis , cui promissum est ut
eius fides non deficiat, iudicio corrigenda
subiiciant.
Divisio li Hanc denique Summam per capita se
bri .
ctam quadrifariam principaliter divisimus ,
veluti per quatuor anni partes tempus omne
partitum est .
Prima quidem pars ea divini Ioseph pro
sequitur dona, quae coniugium beatissimae
Virginis praecesserunt.
Secunda , quae coniugium secuta sunt.
Tertia benedictiones explicat , et illa
quae tum in Veteri tum in Novo Instrumen
to digesta , beatis ascripta patribus inveni
untur. Refulgent autem quam clarissime
veluti sidera coeli in Ioseph sanctissimo.
Quarta pars a dono mortis Ioseph exor
ditur , pluribus quoque distincta capitibus ,
divinos coelestis et terrestris Hierusalem
honores Ioseph deinceps aperiens . Omnibus
praemittimus Hypotheses totiusque seriem
voluminis , ut claro condita ordine haec
legentibus doctrina clarior existat .
Styli diversitas temporum quibus ista
scripsimus varietati attribuenda est.
 HYPOTHESES

1. Ioseph autem vir eius cum esset iu

stus. Matthaei capite 1 .
II . Ego et pater tuus dolentes quaere
bamus te. Et item : Et erat subditus illis ,
Lucae 2 .
III. Quicquid tibi occurrit ut recte fa
ciendum , scias fecisse Deum tanquam bo
norum omnium conditorem . Augustinus , De
libero arbitrio .

IV . Auctoritati penitus ratio deferat,

cum considerat cui credendum sit , et cer
tissima est ipsius iam cognitae atque per
spicuae veritatis auctoritas . Augustinus , De
vera religione.
V. Quaerendum ratione quid consen
tiat veritati , sine qua nec est , nec valet
auctoritas. Aug. De moribus Ecclesiae .
VI . Ibi secure quisquis in sensu suo
abundat, ubi vel certae rationi vel mani
festae auctoritati non obyiat quod senti
tur . Bernardus.
VII . Cum quisquis in Scripturis Sanctis
id conatur sentire quod in eis sensit ille
qui scripsit , quid mali est si hoc sentiat
quod tu , lux omnium veridicarum mentium ,
ostendis . Augustinus, XII . Confess.
VIII . Memento magni quondam illius
patriarchae venditi in Ægypto , et scito
Ioseph non solumn vocabulum fuisse sor
titum , sed et castimoniam adeptum , et in
 XXIV
nocentiam assecutum et gratiam . Bernar
dus , Sup . Missus est .
IX . Dominus suae matris solatium , suae
carnis nutritium , solum denique Ioseph in
terris , magni consilii coadiutorem sibi fi
delissimum elegit . Idem Bernardus .
X. Ioseph , filius David non tantum car
ne , sed fide, sed sanctitate, sed devotione :
quem tanquam alterum David Dominus
invenit secundum cor suum , cui tuto com
mitteret secretissimum atque sacratissimum
sui cordis arcanum . Cui , inquam , alteri Da
vid incerta et occulta suae sapientiae ma
nifestavit. Idem et in eodem loco , super
Missus est.
XI . Ioseph , inquit , vir eius cum esset
iustus , iustum hic in omni virtute dicit
esse perfectum . Chrysostomus in Homilia
secunda super Matthaeum .
XII . Ioseph adhuc sub lege vivens supra
legem philosophabatur . Idem ibidem .
 PARS PRIMA

CAPUT I.

De dono nominis sancti Ioseph

Nomina singulis hominibus aut huma

nitus , aut divinitus imponi eruditissime
instruit sanctus Thomas , in tertia parte ,
artic. 2. 37æ quaestionis , dicens : Quae ab
hominibus imponuntur , ab aliqua proprie
tate eius cui nomen imponitur originem
trahunt : vel a tempore , sicut imponuntur
nomina aliquorum sanctorum his qui in
festis eorum nascuntur ; vel a cognatione
eius , sicut cum filio imponitur nomen pa
tris : Et vocabant eum nomine patris sui
Zachariam , non autem Ioannem , quia nul
lus erat in cognatione eius qui vocaretur
hoc nomine , ut dicitur Lucae primo ; vel
etiam ab eventu , sicut Ioseph vocavit pri
mogenitum suum , dicens : Oblivisci me fecit
Deus omnium laborum meorum , Gen. 41 .;
vel etiam ex aliqua qualitate eius cui no
1
 men imponitur , sicut Gen. 21. dicitur quod
quia qui primus egressus est de utero ma
tris rufus erat , et totus in morem pellis
hispidus , vocatum est nomen eius Esau ,
quod interpretatur rubeus. Nomina autem
quae aliquibus imponuntur divinitus , sem
per significant aliquod gratuitum donum
eis divinitus datum , sicut Gen. 17. dictum
est Abrahae : Appellaberis Abraham , quia
patrem multarum gentium constitui te .
Et Matth . 16. dictum est Petro : Tu es Pe
trus , et super hanc petram aedificabo ec
clesiam meam .
Nomen Io Sponso itaque beatissimae matris Dei
seph fuit
impositum
divinitu s. nomen Ioseph divinitus contigisse tria per
suadent . Primum est figurae praecessio.
Nam Ioseph filius Iacob , de quo in Genesis
capitibus multis diversa referuntur, in fide
quam domino suo servavit , non ausus im
pudice tangere dominam suam , et castitate
consequenter et in mysteriorum revelatione ,
procurationis commissione , cibi conserva
tione et terrae praelatione , istius Ioseph
Magnus do-figura fuit , teste quoque Magno Doctore
tus. Alber- Alberto in libro super Missus est , capite 48.
ctor
Secundum est eventus successio . Quam
vis enim nos lateat, tacentibus Scripturis ,
quonam modo iustus hic vocatus sit lo
seph , quia tamen evenisse constat , ut spon
sus Dei matris esset , Paterque eius Filii
putaretur , quod dona concessa Abrahae ,
Iacob ac Petro exploratum est praecel
iere , quibus fuere imposita nomina divini
tus , idem quoque de Joseph credere per
suademur .
Tertium est significati expressio . Inter
pretatur enim Ioseph augmentum , sive ap
positio , ( 1 ) inde Gen. 30. dicitur : Et voca
vit nomen illius dicens : Addat mihi Do
minus filium alterum . Hinc Magnus Doctor ,
capite praeadducto , ait : Proprietas nomi
nis etiam ac significatio , quae incremen
tum sonat , ipsi nihilominus optime con
gruit , qui per hanc dispositionem , quantum
ad seipsum , et quantum ad proximum ,
et quantum ad Deum sublimatus fuit vir
tutum videlicet augmentatione , famae ce
lebritate, hominis reverentia et dilectione ,
matris Dei familiaritate , et divina , ut pu
tabatur , paternitate . Haec Albertus . Has
tres rationes in haec verba diyus explanat
Bernardus , super Missus est , dicens : Nec Divus Ber
vir ergo matris , nec filii pater extitit , Ioseph
nimis scri
quamvis certa et necessaria dispensatione bit.
utrumque ad tempus et appellatus sit et
putatus. Coniice tamen ex hac appellatione ,
qua , licet dispensatoria, meruit honorari a
Deo ut pater Dei et dictus et creditus sit.
Coniice ex proprio vocabulo , quod augmen
tum non dubites interpretari, quis et qualis
homo fuerit iste Ioseph ; simul et memento

( 1 ) LXX scribuni Iwong; Hebraei autem 7971 ,

seu 70177 , quod derivalur a 799 , i. e. auxit (Edit.).

 4

magni illius quondam patriarchae venditi

in Ægypto , et scito ipsius non solum voca
bulum fuisse sortitum , sed et castimoniam
adeptum , et innocentiam assequutum et
gratiam . Siquidem ille Ioseph fraterna ex
invidia venditus et ductus in Ægyptum ,
Christi venditionem praefiguravit: iste he
rodianam fugiens invidiam , Christum in
Ægyptum portavit . Ille domino suo fidem
servans , dominae noluit commisceri : iste
dominam suam , domini sui matrem , virgi
nem agnoscens , et ipse continens fideliter
custodivit. Illi data est intelligentia in my
steriis somniorum : isti datum est conscium
fieri atque participem coelestium sacra
mentorum . Ille frumenta servavit , non si
bi , sed omni populo : iste panem vivum
de coelo servandum accepit , tam sibi quam
toti mundo . Non est dubium , quin fidelis
et bonus homo fuerit iste Ioseph , cui ma
ter desponsata est Salvatoris. Fidelis ser
vus et prudens quem constituit Dominus
suae matris solatium , suae carnis nutri
tium , solum denique in terris magni con
silii coadiutorem sibi fidelissimum . Haec
Bernardus .
 - 5

CAPUT II .

Obiecta contra rationes praetactas

Magnus doctor Albertus , omnis sapien

tiae lumen candidissimum , Matris Dei me
rita , virtutes donaque alto prospectans
ingenio , adversum superioris capitis ratio
nes talibus instat mediis. Videtur , inquit ,
quod sponsus beatissimae Virginis non de
buit Ioseph appellari. Sicut enim rota est
in rota , ita Vetus Lex in Nova . Videtur iectio,
Prima ob
ergo quod illud coniugium Virginis debuit
alicubi in Lege figurari. Hoc autem inter
pretatur Ecclesia factum fuisse in Hester
et in Assuero . Si ergo illud coniugium re
praesentat istud figuraliter et coniuges illi ,
ergo nomina ista respondebunt nominibus
illis. Sed coniux Hester est Assuerus : ergo
coniux Dominae nostrae debuit vocari As
suerus.
Item , Sara in senectute et sterilis gi- Secunda :
gnens filium , contra naturam immolandum ,
figura est Dominae nostrae , quae genuit
filium super naturam in cruce immolandum .
Si autem Sara signat Dominam nostram ,
ergo et sponsus Sarae sponsum Dominae
nostrae : ergo debuit appellari Abraham .
Item , si Domina nostra fuit figurata per Tertia.
Rebeccam , ergo maritus debuit appellari
Isaac .
 - 6
Quarta: Item , si Dominus per Samsonem , et ma
ter eius sicut mater Samsonis , ergo spon
sus eius debuit vocari Manne .
Quinta. Item , si loseph interpretatur augmen
tum , in isto autem coniugio nullum fit aug
mentum per Ioseph : ergo non bene appel
latur Ioseph .
Ad prima Verum primis quatuor argumentatio
quatuor
obiecta. nibus satis unica facit responsione idem
Magnus Doctor dicens : Nec congruebat
Ioseph praefigurari per aliquem qui ma
ritus per carnalem copulam extiterit , cnm
ipse sine carnali copula sanctius coniugium
per pactionem coniugalem contraxerit , et
coniux virgo virginem custodierit et debi
tum ministerium reddendo , et inatri et
filio paterno affectu inseparabiliter con
iunctus fuit. Haec ille.
Caeteris quoque respondendo , inquit :
Dicimus quod una persona in Veteri Testa
mento , propter plures sui proprietates ,
quandoque plures figuravit. Unde Abraham ,
ubi dicitur ei , Gen. 22 Tolle filium tuum etc.
figuravit Deum Patrem , qui proprio Filio
suo non pepercit. Ubi vero eidem dici
tur, 12 cap . : Egredere de terra tua , et de
cognatione tua , figuravit Filium , qui egres
sus a Patre venit in mundum , Cum autem
dicitur de eo , 18 cap . quod sedit in ostio
tabernaculi , in ipso fervore diei , ſigurat
antiquos patres , qui sub umbra Legis se
derunt , et incarnationem Verbi cum fer
 - 7 -
vore desiderii expectabant. Simili modo
dicimus quod iste Ioseph in venditione ,
in liberatione, et in incarceratione, et Ægy
pti salvatione , Dominum figuravit. Sed in
fidelitate, et castitate , et in mysteriorum re
velatione , procurationis commissione , cibi
conservatione, et terrae praelatione , illius
Ioseph figura fuit.

CAPUT III .

De dono patriae sancti Ioseph

Ioseph natione Galilaeus extitit. Gali- Galilaea.

laeam autem provinciam , non multum ab
Hierosolimis remotam , inhabitasse Iudaeos
ac gentiles , testante sacro eloquio , didici
mus . Nam Esaiae nono , propter gentilium
inhabitationem , dicitur : Trans Iordanem
Galilaeae gentium . Quod autem a Iudaeis
habitaretur patet per evangelistam Lu
cam , qui capite secundo dicit : Ascendit
autem Ioseph a Galilaea civitate Nazareth
in Iudaeam. Conveniens vero fuit Ioseph conveniens
eam partem Iudaeae patriam habuisse , fuisse Naza
renum pro
propter tria. pter tria .
Primo, propter officii commendationem .
Educaturus enim erat Salvatorem Iudaeo
rum atque gentilium . Ad Rom . 15 : Dico
autem Iesum Christum ministrum circum
cisionis , gentes autem super misericordia
honorare Deum .
 · 8 -
Secundo , propter loci conditionem . In
habitabant enim Galilaeam Iudaei et gen
tiles , ut dictum est : Eaque erat gens malae
opinionis apud Iudaeos , juxta id quod ha
betur Ioan . primo : A Nazareth potest ali
quid boni esse ?
Est autem advertendum Dominum le
sum in omnibus principalibus factis ad hu
mani generis salutem , ostendisse quare in
mundum venerit . Voluit etenim nasci in
ter homines peccatores, eos inter conver
sari , inter latrones crucifigi, peccatrici re
surgens primo apparere , ostendens quod in
hunc mundum venerit peccatores salvos
facere . Qua de re patrem ex Galilaea de
legit putativum , ex cuius patria et ipse
oriundus extitit .

Tertio , propter nominis interpretatio

nem . Interpretatur enim Galilaea revelatio ,
sive transmigratio . Fuitque conveniens lo
seph , cui facta est revelatio summi secreti
Dei , quod est Verbum in principio exis ,
tens apud Deum et lucem habitans inac
cessibilem , quam nemo unquam vidit , na
sci in patria cui nomen est revelatio . Ne
que tam grandis revelatio fuit transiens,
sed permanens . Nam Verbum Dei abscon
ditum manibus contrectavit , et experien
tiam de illo accepit , secundum omnes sen
sus interiores et exteriores , ac secundum
partem intellectivam .
Convenit igitur patria nomine revela
 9
tio Ioseph sanctissimo propter revelatio
nem passive acceptam .
Revelatio quoque active Verbi Dei fa
cta est , mediante Ioseph , toti orbi terra
rum : ipsum enim enutrivit et custodivit
usque ad tempus quo omni populo mani
festaretur. Vidit enim , ait Propheta David,
omnis caro salutare Dei .
Interpretatur etiam Galilaea transmi
gratio. Hoc vero nomen aptissime conve
nit patriae sancti Ioseph , apud quem di
vinitas humanam induta infantiam transmi
gravit nutrienda , custodienda ac defen
denda. Qua mirabili , maxima et incompre
hensibili transmigratione , ipse Ioseph trans
migravit mente , de humana ignorantia in
notitiam angelorum , qui semper desiderant
respicere, in divinitatem humanatam ; de
vili conditione in supremam dignitatem ,
super omnes patres Veteris Testamenti, qui
desideraverunt vel una hora videre , quem
beati oculi Ioseph viderunt per multa an
norum spatia ; de umbra in veritatem , Lex
enim umbra fuit futurorum tempore Chri
sti: transmigravit autem de umbra Legis ac
figuris et prophetiis , ad veritatem omni
modam . Transmigravit quoque Ioseph de
servitute in libertatem : et in eam liberta
tem qua pater summi Regis putaretur . Iti
dem de timore in amorem . Non enim co
gnito Verbo Dei Ioseph credendus est ti
more Deo servivisse , quoniam perfecta cha
 · 10 -
ritas foras mittit timorem , sed in liber
tate filiorum Dei .
Haec profecto transmigratio fuit iucun
dior , mirabilior et utilior ipsi beato Ioseph ,
quam transmigratio lacob de domo Laban
ad patriam suam , cum uxoribus Lia et
Rachel , filiis, pecoribus et iumentis. Hac
nempe transmigratione illico didicit Ioseph
distinctionem inter vitam activam et con
templativam , per uxores lacob significatas.
Expertus quoque est angelorum conversa
tionem , et primogenitum totius universi
secum deduxit , lesum Dominum nostrum .
Lia quidem inquieta est et turbatur circa
plurima ; sed mitior , imo ut opinor , mitis
sima fuit cum Ioseph , qui supremis gaudiis
affectus, deserviebat Filio Dei .
Neque transmigratio populi Israel ex
Ægypto excellentior censenda est hac trans
migratione Ioseph . Viderunt quidem pa
tres illi mirabilia in Ægypto coram Pha
raone , mare divisum , manna e coelo ca
dens , solem stantem , urbis Hiericho moe
nia solis tubarum clangoribus solo aequata :
et ea quidem cum ex Ægypto transmigra
rent ad terram promissionis . At mirabi
liora mente et oculis conspexit sanctus
Ioseph in sua transmigratione . Mente qui
dem , quoniam sciebat per filium suum
putativum salvum futurum genus huma
num , angelo Domini dicente , Matthaei pri
mo : Ipse enim salvum faciet populum
 - 11 -
suum a peccatis eorum . Quam salutem no
verat nequaquam fore nisi Pharao , id est
diabolus cum suo exercitu , signis et por
tentis et vinceretur , et tandem aqua bap
tismatis confunderetur. Christus etiam pa
nis fuit angelorum , quem de coelo descen
dentem manna suaviorem reipsa loseph
expertus est.
Fuit haec transmigratio excellentior Ba
bylonis transmigratione . Illa enim dirutam
Hierusalem terrestrem Iudaei condiderunt :
haec captivum humanum genus liberum
fore ostendit, novaque Hierusalem de coelo
descendit : quin ipsius Hierusalem coelestis
muri diruti instaurari coeperunt.
Quid plura ? Illae transmigrationes fue
runt terrenae : haec spiritualis . lllae de
gente in gentem : haec de homine ad Deum .
Illae uni genti proficuae: haec omni nationi
quae sub coelo est , et non solum praete
ritae , sed et praesenti ac futurae , coelos
laetificans , mundum innovans , angelosque
illustrans.
Verum civitas Ioseph fuit Nazareth ortu
et habitatione , licet parentum origine Beth
leem extiterit , utpote de domo et fami
lia David . Id quidem nos coniectamus ex
conceptione Salvatoris , ac habitatione eius
dem Ioseph . Referunt etenim Divinae Lit
terae Ioseph inhabitasse Nazareth . Denomi
nabatur quoque ab ea urbe , unde in Ioan
ne legitur : Nonne hic est Ioseph fabri fi
 12 -
lius a Nazareth Galilaeae ? Convenit vero
interpretatio huius nominis Nazareth vitae
atque officio sancti Ioseph . Interpretatur
namque Nazareth , iuxta B. Hieronymum ,
dupliciter . Nam primo Nazareth idem est
quod flos , vel virgultum , sive sanctio .
Quae interpretatio convenit Christo , juxta
illud Esaiae nono : Egredietur virga de ra .
dice Iesse , et flos de radice eius ascendet.
Proprieta- Nam Christo apparente , proprietates floris
tes floris in totus mundus expertus est : Legis namque
inventae.
Veteris hiems transiit , tempus innovationis
humanae naturae per gratiae divinae exu
berantiam advenit , fructus coelestium do
norum appropinquavit , medicinam sacra
mentorum confecit , sensus vanitate rerum
temporalium , virtute sua destitutos , bono
odore refecit , coronandis demum pro pec
catoribus venit . Et hae quidem sunt pro
prietates floris, propter quas congruit civitas
Nazareth Christo Domino .
Secundo interpretatur Nazareth uncţio ,
vel medicina , seu custodiens , vel separa
tio. Quae quidem interpretatio aptissime
convenit vitae Ioseph , quae munda semper
fuit , propter observationem virginitatis et
abstinentiam a peccatis , ac divinae observa
tionem legis. Convenit quoque officio eius
dem . Custos enim fuit immaculatae Vir
ginis et sponsus , separatus tamen quantum
ad thorum ab ea cum qua vitam duxit
(ut credimus) usque ad extremam horam :
 13 -

iunctus eidem per continuam custodiam ,

et ab ea separatus per angelicam mundi
tiam . Ipse enim nescivit thorum , sed in
deliciis virginitatis perseverans , cum diya
coelorum Regina , unctus suprema gratia ,
mundus puritate mira , custos terrestris Pa
radisi , et separatus a carnis spurcitiis , ab
omnibus angelis primo cognitus fuit quam
clarissime , deinde mortalibus significatus.
Noli , o lector praestans ingenio , nunc
a me dictorum quaerere auctoritatem , vel
ampliorem rationem , quae deinceps latius
prosequemur : sed ad cor tuum accedens ,
et in interioribus tuae domus sedens , dicta
luce clarius cognosces , illis assenties ac
maiora de sancto loseph affirmabis. Est Probantur
dicta ab
enim lex Christi Filii Dei scripfa in corde consensu
fidelium per inhabitantem Spiritum San- terioris.
ctum : in qua si legeris , non verissima nos
scribere haud quaquam vel leviuscule ar
bitraberis .

CAPUT IV .

De dono genealogiae sancti Ioseph ;

et cur eius genealogia in Divinis Litteris
explånetur

Matthaeus, capite primo , Ioseph genea

logiam recensens , sic ait : Iacob autem ge
nuit Ioseph virum Mariae de qua natus
 - 14 -
Glossa.
est Iesus qui vocatur Christus . Ubi Glossa :
Post omnes generationes patrum , ponit ul
timo generationem Ioseph viri Mariae , prop
ter quam omnes aliae introducuntur, di
cens : Iacob autem genuit Ioseph . Itaque
propter Ioseph patrum illa series enume
ratur , Ioseph vero propter Mariam , Maria
autem propter Iesum mundi salvatorem .
Chysosto- Inde Chrysostomus in omelia inquit : Po- .
sitis igitur progenitoribus et finiens in Io
seph , addit virum Mariae , monstrans quod
propter illam et hunc in genealogia posuit.
CarB. Virgo
non fuerit Hic autem quaeritur , cum de optima
genealogia ac nobilissima genealogia descendisset Vir
Rcsponsio go Maria , cur non per se , sed per Ioseph
Damasceni.
genealogizata est ? Ad quod respondet Da
mascenus : Oportet scire quod non fuerit
consuetudo Hebraeis , neque Divinae Scrip
turae , genealogizare mulieres. Lex autem
erat non desponsare tribum ex alia tribu :
Ioseph autem descendens ex Davidica stir
pe et iustus existens ( hoc enim testatur
Evangelium divinum ) non utique virginem
ad desponsationem duxisset , nisi ex eius
sceptro descenderet.
Car Divinae Si autem quaeratur cur Divinae Litte
Litterae
non consue. rae non consueverunt genealogizare mulie
nealogizare res sicut viros , respondetur: quia sexus indi
mulieres.
gnior , natura posterior , culpa prior , ad opera
infirmitatis figuranda congruentior. Unde
Apostolus Primae ad Tim . 2 .: Mulier cum
silentio discat, cum omni subiectione . Doce
 15
re autem mulieri non permitto , neque domi.
nari in virum ; sed esse in silentio . Adam
enim primo formatus est , deinde Eva .
Nec obstat quod mali genealogizentur , Cur mali
genealogi
quia hoc est per accidens. Non enim mali zentur.
in quantum mali , genealogizantur , quia
cum alicuius activa generatio describitur ,
quandoque mali , quandoque boni ponuntur ;
qui omnes in quantum boni bonitate na
turae a bono naturaliter oriuntur. Non etiam
malorum inserta origo caret mysterio , quia
Christus venerat salvare quod perierat , et
conservare quod nondum corruptum fuerat.
Cum igitur de origine naturae agitur , gra
tia merito relinquitur, quae naturam prae
cellit causalitate , operandiefficacia ac fine.

CAPUT V.

De quadam quaestione ex praemissis orta

Sed hic oritur quaestio praeclarior , dif

ficilior, et proposito congruentior et affinior.
Nam propter praedicta , mulier genealogi
zari non debet : ergo immaculata Virgo de
buit , quia a praefatis maledictionibus exem
pta fuit: quinimo ipsa mutavit nomen Evae ,
et quod Eva abstulit , Maria induxit.
Respondeo in ea genealogia Mariam ge- B. Maria
nealogizari et per virum . Inde dicitur : gizatar.
Virum Mariae de qua natus est Iesus , qui
vocatur Christus.
 - 16 -
Genealogizatur quidem propter caren
tiam maledictionis Evae , propter excellen
tiam dignitatis suae , et propter commenda
tionem novae puritatis maternae . Per lo
seph quoque genealogizatur , ut mos Legis
observetur , ut sancti Ioseph excellentissima
virtus commendetur , et ut beatissimae
Virginis humilitas amplius exaltetur.
In hac autem genealogia advertito Ioseph
esse ultimum inter patres Veteris Testa
menti , nomen eius locari ante nomen Ma
riae , et per ipsius originem Christi nobi
litatem describi.
Ioseph ultimum patrem constitui indicat
virtutes eorum in uno homine colligi , sicut
in termino refulgent aliquo modo ad illum
Virtutes si- ordinata . Virtutes vero signantur congru
Erdine rii" enter et quam ordinatissime in litteris
terarum no- huius nominis Ioseph . Iustitia quidem in
Ioseph . David , qui etiam primus ponitur , ut my
Iustitia.
Obedientia. sterium mysterio copuletur. Obedientia in
Experien- Abraham , Sapientia in Salomone , Expe
Patientia. rientia exilii in lechonia , Patientia in
Humilitas.
Zorobabel, Humilitas in ultimis patribus ,
qui infimae fuerunt conditionis . Et iustum
quidem fuisse Ioseph , sancto praedicante
Evangelio , credere compellimur , ac voci
angelicae obsequentissimum . Sapientiam ve
ro quam a longe et in aenigmate vidit idem
Salomon , ipse Ioseph manibus contrectavit.
Expertus quoque est exilium Ioseph multos
per annos , suaque patientia ac laboribus
 - 17 -

Christum Iesum Matremque Virginem ser

vavit incolumes , fugiens rabiem Herodis
persequentis . Tantae demum fuit humilita
tis , ut humillimae Virginis, unicus inter
innumeram multitudinem hominum totius
orbis sponsus a Deo immortali electus fu
erit . Si enim Deus Beatam Virginem ideo
excelsam fecit, quia respexit humilitatem
ancillae suae , quare nobis credere fas non
est sponsum vere humilem , nedum omnium
inter hominum genus humillimum , eidem
Virgini copulavisse ?
Verum nomen Ioseph ante Mariae no- Cur nomen
men locatur , ut praesidentia viri in con- praepona
iugio honoretur, ut mutua charitas Ioseph Mariae.
et Beatae Virginis praesignetur , et utriusque
magnitudo virtutum declaretur. Nam Chri
sto propinquior est Beata Virgo sanctitate ,
nec longius distat gloriosis meritis sanctus
Ioseph .
Quae autem nobilitas Ioseph describit
nobilitatem Christi , repraesentat nobilita- Nobilitas
tis eius excellentiam , quae se habet sicut seph se
coelum , divinam pulchritudinem , magnitu- cut coe
lum .
dinem ac potentiam repraesentans ; et si
cut species innumerae, quae Dei providen
tiam , iustitiam et misericordiam expri
munt ; et sicut anima rationalis , quae
unitatem , trinitatem et felicitatem divinae
naturae , ut eiusdem imago , denuntiat. Ete
nim a pulchritudine , magnitudine et vir
tute coelorum cognoscuntur Dei pulchri
2
 18 -

tudo; magnitudo et sapientia . Semper enim

praestantior est causa suo effectu . Pulchri
tudo nobilitatis in varietate virorum prae
stantium a quibus descendit consistit , ma
gnitudo in dono prophetiae et famae cele
britate toto terrarum orbe diffusa , potentia
in regia dignitate .
At peculiari dono providentia Dei ma
nifestatur , quae per tantos descendere pa
tres instituit Verbum ab aeterno , factum
caro in tempore .
Iustitia etiam Dei in hac genealogia explo
rata redditur , quae promissum Filium suum
ex patribus circumcisionis oriri fecit : quo
ortu gentes super misericordia Deum ho .
noraverunt , ut dicitur ad Rom . 15.
Genealogia Fuit denique sanctissimus Ioseph in hac
Ioseph co
gnoscitur genealogia sicut anima rationalis , Dei uni
trinitatis . tatem repraesentans . Cognito enim Verbo
Dei , hac genealogia manifestato , excluditur
multitudo Deorum . Verbum autem Dei re
spectum dicit ad Deum Patrem producen
tem , et ad Spiritum Sanctum a Patre et a
Filio spiratum , quibus Trinitatem divina
rum personarum coelesti lumine huius ge
nealogiae illustrati cognoscere possumus.
Ne , quaeso , pertranseas inconsiderato
extremo verbo huius genealogiae , ab Mat
thaeo conscriptae. Ait vero : De qua natus
est Iesus , qui vocatur Christus. Nomine
vero Christi tota exprimitur Trinitas di
vinarum personarum . Qua de re baptizati
 19 -
in nomine Christi , in Sanctae Trinitatis
invocatione sacramentum suscepisse , .veri
dica assertione creduntur ( 1 ).
At divina felicitas utroque nomine Iesu Felicitas
et Christi explicatur non solum obiective , nomine
sed etiam acquisitive ; non solum út finis, tipliciter
explica
sed etiam ut efficiens; non solum ut ter- tur.
minus , sed etiam ut mediuni . Haec est
enim vita aeterna ut cognoscant te solum
verum Deum et quem misisti Iesum Chri
stum , Ioan . 17. Est itaque lesus obiectum
beatitudinis supernaturalis , finis creaturae
rationalis , terminus omnium actorum in
toto universo : et cum ipse idem sit salva
tor , erit pariter modus acquirendi , causa :
efficiens et movens ad beatitudinem , ac
medium sine quo haberi nequit eadem ul
tima beatitudo . Est item Christus Iesus
medium acquirendi beatitudinem positi
vum , negativum , et utriusque extremi
participativum . Positivum est per prae
sentiam divinitatis et humanitatis , et per
infusionem gratiae gratum facientis. Nega
tivum , quia est medium sine quo non , di
cente Petro , Actuum 4 : Non est aliud no
men in quo oporteat nos salvos fieri nisi
in nomine Domini Iesu . Jpse enim est
ostium , Ioan . 10 ; ipse est via , dicens : Ego
(1) Quod sane ab auctore non nisi opinando di
ctum est , prout ipsamet ferunt verba. De quo Cf.
S. Th. III. q. LXVI , a. 6 ; Ius Can. C. Si revera , 30 ,
de consecr. dist. l.
 20 –

sum via , veritas , et vita . Ipse est lux mundi ,

Ioan . 12 .
Et haec quidem de genealogia Sancti
Ioseph , catholicis recensita auribus , irre
fragabilia sunt dogmata ; non humano in
venta ingenio , sed Sacrarum Litterarum
coelestibus manifestata mysteriis .

CAPUT VI .

De dono nobilitatis

Nobilitas Nobilitatis donum duplex invenitur. Alia

duplex .
enim est carnis nobilitas , alia mentis sive
animi .
Est autem carnis nobilitas origo natu
ralis a parentibus divitiis vel regiminis
potentia decoratis. Licet vero
humanus
animus non sit ex traduce , caro tamen est
ex traduce . Nobiliori quoque materiae nobi
liorem formam Deus et natura immittunt.
In filiis itaque similitudinem complexionis
et conformitatem morum et imitationem
operationis a parentibus causari nemo sa
pientum ambigit , nisi forte libertas arbi
trii , vel consuetudo , aut alia causa extrin
seca ad contrarium inclinet . Nobilitas vero
Iuvenalis. animi est sola virtus. Dicunt namque sa
pientes illum esse tantum nobilem quem
sua virtus nobilitat . Inde Satyriographus
 21 -
poeta Iuvenalis cecinit : Nobilitas est sola
virtus , non acta parentum .
Utraque nobilitate claruit Ioseph . Nam
primo ex patriarchali stirpe descendit Abra
hae ditissimi , ac suorum descendentium .
Rationabile est autem tot fuisse fere gene
rationes , ab quibus descendit Ioseph ab
Abraham , quot etiam fuerunt Beatae Vir .
ginis , quae quadraginta et una generatione
ab eodem descendit Abraham . Familia Jo
seph fuit domus David , ut habetur Lucae 2 .
Verum loseph de domo David , et ab eo
distans vigesima octava generatione , humi
lis et faber ferrarius, electus fuit a Deo in
sponsum beatae Virginis et patrem puta
tivum Salvatoris, propter exaltandam hu.
militaten) . Nam regio , ac patriarchali iun
cta semini humilitas enarratur , cum Ioseph
humilis exprimitur de domo fuisse David .
Item propter honorandam pauperta
tem . Possunt enim ignari. hinc intelli
gere paupertatem nobilitati non repugna
re : imo mirabilios demonstratur esse ipsa
paupertas , cum nobilius exemplum pau
pertatis et humilitatis in loseph sanctis
simo ostenditur :
Demum propter declarandam illius di
gnitatem generis . Evangelizatur enim Da
vid humilitas , cum Ioseph filius David hu
milis asseritur . Dicitur enim loseph de
domo David , non tantum propter generis
successionem , sed etiam principalius propter
 22
virtutum imitationem ; et tales proprie di
cuntur esse de una domo , juxta illud : Qui
habitare facit unanimes in domo . Ex con
Divus Ber- victu enim formantur mores. Unde divus
nardus .
Bernardus super Missus est inquit: Huc
accedit quod dicitur fuisse de domo et fa
milia David . Vere enim de domo David ,
vere de regia stirpe descendit vir iste lo
seph nobilis genere , mente nobilior : plane
filius David , non degenerans a patre suo
David . Prorsus, inquam , filius David non
tantum carne , sed fide, sed sanctitate , sed
devotione : tamquam alterum David Domi
nus invenit secundum cor suum , cui tuto
committeret secretissimum atque sacratis
simum sui cordis arcanum . Cui , inquam ,
tanquam alteri David incerta et occulta
sapientiae suae manifestavit , et dedit illi
non ignarum esse mysterii , quod nemo
principum huius saeculi cognovit. Cui de
nique datum est quod multi reges et pro
phetae videre voluerunt et non viderunt ,
audire et non audierunt. Et non solum vi
dere et audire , sed etiam portare , deducere ,
amplecti, deosculari, et nutrire , et custo
dire . Haec ille . Liquet igitur ex praedictis
utraque Ioseph nobilitate claruisse.
Ex quibus itidem explorata redditur san
ctitas ipsius David et mores praestantissimi .
Non eam habuit tanquam in familia sua mu
nus novitium , sed ipsam possedit Ioseph
veluti a progenitoribus acceptam . Virtutes
 23
quoque partim sunt a natura . Iob . 31 : Ab in
fantia crevit mecum miseratio et ab utero
egressa est mecum ; et partim consuetudine ,
Psal,: Cum sancto , sanctus eris . Quamobrem Excellentia
sanctitudi
excellit Ioseph sanctitas , propter castam ge- nis Ioseph .
nerationem , iuxta illud , Pulchra est casta
generatio , cum claritate : immortalis est
enim memoria illius , quia apud Deum nota
est et apud homines . Psal .: Generatio re
ctorum benedicetur .
Excellit secundo sanctitas Ioseph gem
mis undique circumdata radiantibus . Retro
nempe , radiat praeclarissima nobilitate ;
ante , profundissima humilitate ; supra , prae
stantissima dignitate; infra, ab mundissima
peccatorum immunitate ; intus, virtutum
magnificentissima puritate ; a dextris, erga
Deum ardentissima charitate , a sinistris ,
in proximum ineffabili pietate .

CAPUT VII .

Obiecta contra nobilitatem sancti Ioseph

Sed non videtur in sancto Ioseph tanto

laudata affectu carnis nobilitas Sanctarum
consona mysteriis Litterarum .
Primo quidem quoniam electus fuit Io
seph ad dignoscendam veritatem Verbi Dei .
Sed de illa electione dicitur Primae ad
Cor. primo : Non multi sapientes secun
 24

dum carnem , non multi potentes , non

multi nobiles , sed ignobilia mundi et con
temptibilia , et ea quae non sunt elegit
Deus : ergo non videtur recte laudari . no
bilitas in electo Dei Ioseph .
Secundo idem confirmatur auctoritate
Glossae super dictum idem apostoli: Venit
Deus humilis , quaerens humiles , non altos ;
de quorum numero creduntur nobiles a
mortalibus.
Tertio arguitur. Dei suprema fuit humi
litas in opere incarnationis . Sed videtur
maior humiliatio Dei patrem putativum
eligere ignobilem quam nobilem . Non recte
igitur in loseph commendari videtur no
bilitas .
Quarto , nobilitas nihil aliud videtur
esse quam antiquae divitiae , ut dicit Phi
losophus, in quarto Politicorum . Sed Ioseph
fuit pauper , ut pote ex arte lignaria sibi
victum quaeritans : ergo non vere laudatur
in eo nobilitas.
Hominis
nobilitas Verum pro clariori horum solutione , ani
in tribus madvertendum est nobilitatem hominis in
consistit .
tribus considerari : in causa , in substantia ,
In causa. in efficientia. In causa , si a nobili origine
principium ducat: quae in sancto Ioseph
excellentissime fulsit. Nam in origine il
lius triplex inventa fuit dignitas : prima
corporalis , secunda spiritualis , tertia coe
lestis; prima regalis , secunda sacerdotalis ,
tertia prophetalis , et haec coelestis , quia
 25
futura praedicere donum Dei est . David
enim rex fuit , Abraham patriarcha, Nathan
propheta , a quibus originem duxit Ioseph .
In substantia vero , sive in persona sua , in substan
tia .
triplicem pariter possedit nobilitatem . Fuit
namque iustus mente , dignitate Reginae
coeli sponsus , officio Dei nutritius , ac pater
putativus . In efficientia itidem triplicem in efficien
tia.
effectum praeclarissimae nobilitatis toti uni
verso produxit. Nam Salvatorem mundi suo
excepit hospitio , deduxit per longa terra
rum spatia incolumem suo servitio , ac nu
trivit multos per annos proprio labore et
exercitio . Hi sunt novem radii nobilitatis
sanctissimi Ioseph quibus sole clarius prae
stantissima illius nobilitas mortalibus explo
rata redditur.
Ad primum ergo respondendum est di
vum Paulum loqui de praedicatoribus per
quos convertendus erat mundus ad fidem ,
quos congruebat esse plebeos et indoctos ,
ne eorum potentiae et sapientiae vel di
gnitati ascriberetur illud quod Deus per
gratiam et eorum ministerium operabatur,
et sic crux Christi evacuaretur. Unde Glossa Glossa.
ibidem : Nisi fideliter praecederet piscator ,
non humiliter sequeretur orator . Non autem
congruebat ut domestico familiatu Rex Re
gum ab ignobili mente vel corpore nu
triretur. Nec fas erat cui millia millium
ministrant angelorum patrem deligere pu
tativum ignobilem ; neque qui Virginem ,
 26
quam sol et luna ac coelestis quique Hierusa
lem cives admirantur , matrem delegit , indi
gno ignobilitate viro desponsari pateretur .
Ad secundum dicendum quod humilitas
non adversatur nobilitati , sed est illius
decor admirabileque ornamentum , iuxta
illud : Quanto maior es , humilia te in omni
bus . Humiles vero ac nobiles quaerit sin
gularissime Deus , dicente beatissima Vir
gine Maria : Quia respexit humilitatem an
cillae suae , ecce enim ex hoc beatam me
dicent omnes generationes.
Ad tertium dicendum quod in opere in
carnationis ostensa est suprema . Dei hu
militas in carnis assumptione : Exinanivit
enim seipsum formam servi accipiens ; et
in humili conversatione : Discite a nfe quia
mitis sum et humilis corde , Matthaei 2 ; et
in passionis vehementissima afflictione ,
Threnorum primo : Attendite et videte si
est dolor sicut dolor meus . Verum non
semper operationibus humilitatem praese
ferentibus exteriorem usus est , sed magis
vel minus, ut decuit . Nam in virtute do
cuit , miracula fecit, et victoriosus a mor
tuis resurrexit . Non ergo fuisset maior Dei
humiliatio .in incarnatione, si patrem igno
bilem delegisset , quia maxima illius hu
militas in praemissis apparuit , in tali opere
aliter agere non decuit , et nihil humilia
tioni divinae defuit cum humanam natu
ram assumpsit.
 27
Ad , quartum dicendum Ioseph paupe- Fundamen
rem fuisse divitiarum copia, sed nobilem iam nobili:
complexionis excellentia , quod est totius complexio
lentia.
nobilitatis fundamentum : et haec quidem ,
satis superque declarata fuere . Caruit ergo
Ioseph divitiis ad vitandam superfluitatem ,
easque habuit ad necessitatem . Nec opere
manuum victum quaerere repugnat homi
nis nobilitati , sed eius saepenumero vilitati .
Nam de nullo nobilitatis genere gloriari
debet , qui in sudore vultus sui pane vesci
minime valet. Måter enim nobilitatis na Natura
horret
tura otiosum horret , et extinguere conatur sum .
quantum potest , quoniam , teste Philosopho
in secundo Coeli : Omne cuius est opus
est propter ipsum opus . Et idem in tertio
de Anima : Deus et natura nihil frustra fa
ciunt.

CAPUT VIII .

De dono duplicis nominis patris

sancti Ioseph

Patrem Ioseph duplici nomine prose- Joseph pa

quuntur Evangelistae . Matthaeus enim sic mius.
ait : Iacob autem genuit Ioseph virum Ma
riae . Lucas vero inquit : Ut putabatur , fi
lius Ioseph . Qui fuit Hely . Qui fuit Mathat.
Qui fuit Levi . Qui fuit Melchi . Quocirca , Quod.
Hieronymo teste , obiicit nobis lulianus Au
 - 28 -

gustus dissonantiam Evangelistarum . Super

Africanus, quo Africanus et Eusebius Caesarienus ple
Caesarie. nius disputaverunt .
nus.
Est autem triplex huius quaestionis so
Prima so- lutio . Prima ad litteram spectat , et ex hi
tutio ad lit
teram . storia habetur ecclesiastica dicente : Mathan
et Melchi diversis temporibus ex una ea
demque uxore, Esta nomine , singulos filios
procrearunt; quia Mathan , qui per Salomo
nem descendit , uxorem eam primo ceperat , et
relicto filio uno , Iacob nomine , defunctus
est. Post cuius obitum , quoniam lex viduam
alii viro non vetat nubere , Melchi , qui per
Nathan genus ducit , cum esset ex eadem
tribu , sed non ex eodem genere , relictam
Mathan accepit uxorem , ex qua ipse susce
pit filium nomine Hely ; per quos ex di
verso patrum genere efficiuntur lacob et
Hely uterini fratres. Quorum alter , id est
Iacob , Hely fratris sine liberis defuncti
uxorem ex mandato legis accipiens, genuit
Ioseph natura quidem suum filium ; propter
quod et seribitur : Iacob autem genuit Io
seph ; secundum vero legis praeceptum , Hely
efficitur filius Iacob , quia frater eam ad
suscitandum semen fratris sui acceperat.
Et per hoc recta invenitur atque integra
generatio , et ea quam Matthaeus enumerat,
et ea quam Lucas, qui legalem successio
nem quae velut adoptione quadam erga de
functos constat , competenti satis per hoc
designavit iudicio , observans ne in huius
 29
modi successionibus genuisse aliquem no
minaret.
Itidem Augustinus de Consensu Evan
gelistarum ait : Commodius enim filius eius
dictus est a quo fuerat adoptivus , quam
si diceretur ab illo genitus , cuius carne
non erat natus . Matthaeus autem dicens :
Abraham genuit Isaac , et in hoc persevə
rans donec diceret : lacob autem genuit
Ioseph , satis expressit eum patrem produ
xisse secundum ordinem generationum , a
quo Ioseph von adoptatus sed genitus erat:
quamquam si etiam Lucas genitum diceret
Ioseph ab Hely , nec sic nos hoc verbum
perturbare deberet . Neque enim absurde
quisquam dicitur non carne , sed charitate
genuisse , quem sibi filium adoptaverat . Haec
Augustinus.
Secunda quaestionis huius solutio ad Secunda so
allegoriam reducitur , quam idem divus Au- legoriam .
gustinus de Consensu quoque Evangelista
rum , in haec verba explicat dicens : Merito
autem Luças , qui non ab initio evangelii
sui , sed a baptismo Christi generationes
enarrat tanquam sacerdotem in expiandis
peccatis magis assignans , adoptionis origi
nem ipse suscepit , quia per adoptionem
efficimur filii Dei , credendo in Filium Dei .
Per carnalem vero generationem , quam
Matthaeus prosequitur, Filius Dei potius
propter nos homo factus est . Satis autem
ostendit Lucas se dixisse Ioseph filium Hely ,
 30 -

quia illi fuerat adoptatus , cum Adam di

xerit filium Dei , qui per gratiam quam
postea peccando amisit , tanquam filius in
paradiso constitutus sit. Haec Augustinus.
Eusebius. Eusebius itidem ait : Matthaeus cum in
ciperet scribere ante conceptionem Mariae
et carnalem nativitatem lesu , opportune
velut in historia , praemittit carnalem pro
geniem , unde et generationem a superio
ribus derivat descendens . Cum enim Ver
bum Dei carnem acciperet , descendebat .
Sed Lucas ad factam per lavacrum rege
nerationem prosilit , et ibi aliam generum
successionem exponit , et ab imis ad prima
sublevans et pariter et peccatorum quos
narravit Matthaeus memoriam abdicat , eo
quod quicumque in Deo renascitur fit alie
nus a criminosis parentibus , Dei filius
factus, et eorum qui secundum Deum vitam
duxerunt honestam . Sic enim Abrahae di
ctum est : Tu proficisceris ad patres tuos ,
non quidem carnales , sed in Deo patres
Solutio propter similitudinem honestatis. His ра
praefa- riter Eusebii verbis solutio anagogica elici
ex elicitur,
tis
potest.
Tertia so
lutio ad Tertia vero responsio moralis est . De
sensum. qua Chrysostomus ait : Quia vero haec pars
Evangelii consistit in serie nominum , nihil
pretiosum exinde acquiri existimant . Ne
igitur hoc patiamur , experiamur etiam hunc
passum scrutari . Est enim ex nudis nomi
nibus copiosum haurire thesaurum , quia
 - 31 -

plurium rerum indicantia sunt nomina .

Nam et divinam clementiam et oblatas a
mulieribus gratiarum actiones sapiunt . Cum
enim filios impetrabant , nomen imponebant
a dono . Glossa interpretatur igitur Hely
Deus meus, vel scandens ; qui fuit Mathat,
id est donans peccata ; qui fui Levi , id est
additus,

CAPUT IX .

De dono sanctificationis in utero

De dono sanctificationis sancti Ioseph

in utero matris , tria dicenda menti subeunt :
quid sit in hac materia opinabile , quid
pium , quid catholice asserendum . Quatuor ge
Pro clariori horum intelligentia animad- neba suppo
fide.
vertendum supponibilium circa ea quae ad
fidem spectant quatuor esse genera : duo
quidem extrema , ac duo media ex extremis
composita .
Primum est omnino certum , quod est
expresse determinatum et catholicum vo
catur . Ad hoc spectant ea quae in Divinis
Litteris continentur secundum litteram in
tellecta . Inde Damascenus inquit : Omnia
quae tradita sunt per Legem et Prophetas ,
et Apostolos , et Evangelistas suscipimus et
veneramur et cognoscimus nihil ultra re
quirentes . Itidem Augustinus ad Hierony
 32
mum ait : Solis Scripturarum libris , qui
canonici appellantur , didici hunc hono
rem deferre ut nullum auctorem eorum in
scribendo errasse aliquid firmissime credam .
Secundum genus est omnino incertum ,
primo oppositum . Incertum quidem dixe
rim quantum ad auctoritatem et quantum
Apocry ad sententiam quod apocryphum simplici
phun sim ; ter vocatur . Quod si dictum aliquod certae
secundum sit sententiae, non auctoritatis , apocry :
quid .
phum secundum quid vocamus.
Tertium est quod nec Divinarum Lit
terarum determinata sententia , nec ratione
fulcitur necessaria , nec sui patet propria
evidentia : sed probabilibus quibusdam ra
tionibus persuaderi potest. Hoc vero appel
Opinabile. lamus opinabile , ut sunt multae opiniones
doctorum .
Quartum est quod in Sacris minime ex
pressum est Litteris , nec sui evidentiama
nifestum : sed consequentia Scripturarum ,
et forti ratione ita persuadetur , quod nul
lius Scripturae certa auctoritas aut efficax
Pie creden- aliqua ratio illi adversatur , et dicitur pie ,
dum. credendum .
Dico itaque non esse catholice deter
minatum sanctum Ioseph fuisse in utero
sanctificatum . Non enim hoc asserunt Sa
crae Litterae , non ratio convincit necessaria ,
neque illud sancta determinavit Romana
Ecclesia , ad quam semper est recurrendum ,
ubi de catholica occulta quaeritur veritate ,
 35

ut habetur 23. q . 4. capitulo Quoties; et

capitulo Haec est.
Verum sanctus Ioseph fuisse in utero Est de na
sanctificatum , esse de numero opinabilium nabilium
aut pie credendorum sequentibus persuaderi dibilium
potést . se in utero
sanctifica
Primo quidem , omnis sanctificatio in ute- tum .
ro fuit aut propter sanctificati excellentem
dignitatem futuram , aut quia ad Christum
sanctum sanctorum ordinabatur . Sed utrum
que in sancto excelluit Ioseph . Ipse enim
iustus fuit , Sancto Spiritu teste , et supra
cunctos viros ordinatus fuit , prius et imme
diatius ad Christum : ergo videtur quod san
ctus Ioseph fuerit in utero sanctificatus.
Secundo , Hieremias in utero sanctifi
catus legitur , propter expressiorem prophe
tiam de Christo venturo : ergo pariter san
ctus Ioseph potest asseri sanctificatus pro
pter expressissimam Christi notitiam , quam
habuit supra cunctos viros .
Tertio , si Ioannes Baptista in utero san
ctificatus creditur propter digiti demonstra
tionem , quare non etiam sanctus Ioseph
credetur sanctificatus propter eiusdem Chri
sti educationem ?
Confirmatur. Apostolus enim ait primae
ad Corint. 3 : Idoneos nos fecit ministros :
ergo si servos sanctificavit, cur non et pa
trem putativum , ut idoneus pater et pu
taretur et esset ?
Quarto , si mater in terris creditur ma
3
 - 54 -

gno sanctitatis gradu in utero sanctificata,

propter filii dignitatem , quare non etiam
Ioseph aliquo gradu sanctitatis credi poterit
sanctificatus, qui a Deo electus fuit ut Dei
pater diceretur ?
Amplius , hoc convenit paritati coniugii
beatae Virginis et Ioseph , quamvis eam
dem beatissimam Virginem in pluribus aliis
praecellere conveniens fuerit .
Ad haec , angeli in divinum ordinati
obsequium , omni puritate et sanctitate eo
rum convenienti naturae fulserunt , ut tanto
digni forent obsequio . Ioseph autem inter
omnes viros et inter spiritus beatos a Deo
electus fuit , ut Filio Dei familiaria praesta
ret obsequia . Cur ergo non erit dicendus
in utero sanctificatus, quando hoc naturae
ab Adam defluenti non repugnet ?
Confirmatur , quoniam Ioseph primus
fuit quem Spiritus Sanctus canonizavit in
Novo Testamento ,vocans illum iustum , ut
habetur Matthaei 1 .
Probatur Non desunt quoque pii fideles asserentes
sanctifica
tio Joseph
ab aucto Theophilum scripsisse Ioseph fuisse san
ritate. ctissimum ab utero , ac Chrysostomum di
xisse Ioseph ter fuissc sanctum , in utero ,
in vita et in morte . Ioannes etiam Gerson ,
in quodam sermone de nativitate beatae
Virginis , ait in officio hierosolimitano , com
posito ob honorem sancti Ioseph , contineri
ipsum in utero fuisse sanctificatum , sicut
fuit Ioannes Baptista .
 Tametsi praefatas in Theophilo senten- Cautius
tias aut Chrysostomo non legerim , qui aus cest
singula eorum volumina sollicite non per- tholicus
volvi, iis tamen apud quos ea legi assen- ria mapie
credendo .
tio , quoniam eorum professio ac scripta rum .
non infidos illos testes demonstrant .

CAPUT X.

Obiectio contra donum sanctificationis *

Sed contra praedictas rationes arguitur .

Nam beatus Dionysius, quarto capite de
Divinis Nominibus , ait : Non audendum est
aliquid dicere , aut cogitare de illa super
substantiali Deitate , nec de his quae ab
eius mera pendent voluntate , praeter ea
quae fuerunt nobis expressa ex Divinis Elo
quiis . Sed sanctificatio divini Ioseph pen
det ex mera Dei voluntate , et non est ex
pressa in Divinis Litteris: igitur nullo modo
asserenda .
Respondetur quod ea quae sunt expressa Differant
in Divinis Litteris sunt certa atque catholica . in sacris
Impressa vero eisdem Sacris Litteris opinari expressis.
possunt et pie credi cum timore et tremore .
Et ea sunt probabiliter constantia ex Sacris
Litteris , secundum formam syllogisticam ,
Sanctifi
formaliter aut virtualiter. Latent enim ceu catio 10
a clarorum gloria tecta et obstrusa . De quo- de nume
rum numero censenda . est Ioseph sancti- sormpres
 56
ficatio in utero. De expressis autem locu
tus est beatus Dionysius. Quis enim in no
vissimis temporibus prohibeat catholicum
Romano obsequentissimum Pontifici argu
mentis inquirere incognitam divini loseph
Contra sanctitatem ? Vidi ego theologos merita
theologos beati Ioseph haud magnifacientes , qui si
genio per- ex dictis evangelicis argumentari voluis
spicaces.
sent magnitudinem meritorum eius , cogen
tes in obsequium Christi intellectum suum ,
potius exclamavissent dicentes : Magnus est
profecto Ioseph sanctissimus , et sicut sol
lucet in perpetuas aeternitates , natura ,
coniugio , officio, dignitate et obsequio ; pa
tres omnes Testamenti Veteris tantum su
perans , quanta apud filium praestat aucto
ritate pater magis quam servus .

CAPUT XI .

De dono pulchritudinis

Divum Ioseph praestanti corpore , ut

animi virum praeclarissimi decet , orna
tum fuisse sequentibus monstratur ratio
nibus .
Prima ra Figura et signum similitudinem debent
tio.
habere cum signato et figurato . Sed om
nes viri qui figuraverunt figura Ioseph in
Sacra Scriptura fuerunt pulchri , sicut Abra
ham , Ioseph filius Iacob ac David : ergo et
Ioseph pulcher fuit.
 37 -

Item , corpus ordinatur ad animam , Secunda .

ita quod animae nobiliori debetur corpus
nobilius : ergo pulchritudo corporis sequitur
ad pulchritudinem animae : ergo ubi fuit
perfecta pulchritudo animae a principio
usque ad extremum vitae , Deo instituente ,
etiam ibi fuisse perfectam corporis pulchri
tudinem rationabile est .
Praeterea , natura est vis insita rebus Tertia.
ex simili simile procreans , nisi fuerit im
pedita vel non erret . Sed beatus Ioseph fuit
ex progenie pulchra David , nec natura fuit
impedita vel erravit , Deo sic volente , qui
omnem dignitatem progeniei David in lo
seph ac beata Virgine terminavit : ergo Io
seph pulcher.
Adhuc , opera Dei sunt perfecta , et spon- Quarta.
sam sponso decet esse similem . Beata autem
Virgo fuit pulcherrima : ergo et Ioseph spon
sus eius .
Itidem , castitas et virginitas laudabilior Quinta.
est in pulchris : ergo sanctus Ioseph pul
cher , cuius virginitas laudatissima extitit.
Amplius , pulchra et perfecta societas de Sexta,
decoratur per deformitatem unius. Sed socie
tas Christi ac beatae Viginis et Ioseph fuit
pulchra atque perfecta ; et Christus specio
sus fuit prae filiis hominum , beata quoque
Virgo pulcherrima : ergo sanctum pariter
Ioseph pulchrum fuisse asserendum est .
Ad haec , Ioseph fuit ultimus patriar
charum , ac totius Veteris Testamenti ter
 38 -

minus : ergo pulcher censendus est , ne pul

chritudinem rerum divinarum in deformi
tatem terminatam fuisse dicamus .

CAPUT XII .

Obiecta contra pulchritudinem sancti

Ioseph

Videri autem quibusdam potest non esse

asserendum fuisse in Ioseph pulchritudi
nem corporalem .
Primo quidem , nullo Sacrarum Littera
rum comprobatur testimonio . Inanis vero
.ea videtur doctrina , quae de huiusmodi
disputans , non haereat Divinae Scripturae .
Secundo , non est conveniens laudare
viros sanctitate gloriosos de his quae sunt
vana et peccati occasio . Talis autem est
corporis pulchritudo . Dicitur enim : Pover
biorum ultimo : Fallax gratia et vana est

pulchritudo . Et propter speciem multi pe

rierunt . Eccles . 9. Ergo laudanda non fuit
in beato loseph pulchritudo .
Tertio, justi praecipua humilitate cla
rent , quae floruit in iustissimo Christo ;
Matthaei 11 : Discite a me quia mitis sum
et humilis corde . Sed sanctus Ioseph iustus
appellatur , et suprema ornatissimus hu
militate ; quare etiam sponsus humillimae
Virginis fuit electus a Deo : ergo in sancto
Ioseph supremae humilitatis causae inyen
 · 39
tae fuerunt . Deformitas autem est causa
humilitatis : ergo Ioseph fuit deformis .
Quarto , hoc idem convenire videtur
humilitati Salvatoris , qui imo patrem pau
perem , de arte lignaria victum quaeren
tem , elegit : ergo pater putativus Christi
debuit esse deformis .
Respondeo pulchritudinem in tribus Pulchri
tudo
consistere : in corporis quantitate , in ele- stit in tri
.
ganti membrorum dispositione, et in colo- bus .
ris venustate . Sed alius est modus pulchri
tudinis viri , alius foeminae : unde ornatus
muliebris virum dedecet , dicente Poeta :
Sint procul a nobis iuvenes ut foemina com
pti : Fine coli modico forma virilis amat . Est quae fuerit
itaque opinandum Ioseph eam habuisse cor- do Ioseph .
poris quantitatem quae virum decent prae
stantem . Similiter eum nec nimis fuisse
carnosum sive crassum , vel macie exten
tum , vel synteticum , sed aequalem . Æ
qualitás enim ex omni humorum pari pro
portione resultat. Si enim consideres quod Probatur
Ioseph fuis
qui eligit hominem ad opus, instrumenta se aequa
lem.
operis sibi tradat necesse est , quibus ca
rens opus exercere nequit . Ioseph vero
electus fuit a Deo ad longa itinera pera
genda , ad labores indeficientersustinen
dos , ad obsequia incess anter ac multos per
annos exhibenda Christo infanti et puero,
Virgini quoque tenerae , et cursitare per
domos horrenti , vitaeque solitariae ama
trici , deservire : quod ubi corpus non ae
 40
quale sortitus fuisset Ioseph, aegritudine
superveniente, talia perficere nequivisset.
Igitur Ioseph corpus aequale habuisse cre
dendum est .
Stante or Dices : Deus aegrum sanare potest cum
dine divi
nae pro- voluerit, et debilem longa per tempora
videntiae
non est servare incolumem .
recurren
dum ad Sed ad miracula non est recurrendum ,
miracula.
ubi ordo divinae providentiae ac potentiae
ordinariae decursus servari possunt , prae
cipue convenientius. Et haec in Christi
corpore ac beata Virgine matre , cur Deus
posuerit, si altius consideraveris , pari ra
tione haec eadem de sancto Ioseph confi
tebere .
Ad primum ergo dicendum est plures
esse causas propter quas Sacrae Litterae
mentionem non fecerunt de pulchritudine
sancti Ioseph .
Prima ratio Prima est finis Litterarum Sacrarum ,
cur Divinae
Litterae ta- qui est erudire homines secundum virtu
chritudi- tes non abducentes a Deo , sed perducen
nem Ioseph tes ad Deum , ut finem supernaturalem ra
tionalis creaturae . Pulchritudo vero corpo
ralis multis fuit causa peccati : ideo effi
cacior est ad hoc propositum propositio
Topica asserens quod locus ab auctoritate
negativa inefficax est .
Implicite Secunda causa est forma sive modus
continea tractandi Divinarum Scripturarum , qui est
turpulchri; altus, brevis et sententiis plenus . Implicite
priSacra
Scriptura . autem laudatur Ioseph pulchritudo , eius
 - 41 -
referendo nobilem genealogiam , ad tam prae
clarum opus divinam electionem , praestan
stantissimasque illius virtutes .
Tertia causa est ex parte efficientis
Evangelia. Nam sancti Evangelistae Ioseph
lumine virtutum spiritualium clarissimo
illustrati nimis , pulchritudinem eius cor
poralem , quae in crepusculo rerum na
turalium latebat , veluti minimum quid
omiserunt. Nos vero catelli , quae de men
sa dominorum cecidere micas colligimus ,
et manducare satagimus.
Quarta est causa materialis Scripturae
Novi Testamenti quae Christus est Deus . Et
ideo in Novo Testamento spiritualia magis
magisque describuntur , in Veteri vero cor
poralia .
Ad secundum dicendum in Ioseph fuis- Pulchritu
se pulchritudinem , ut naturam perficeret bona est.
et gratiam augeret. Pulchritudo , autem cor
poralis secundum genus suum bona est .
De occasione vero peccati non est curan
dum , quia est scandalum passivum , et ni- ,
hil est adeo bonum , in quo non contingat
malos sumere peccandi occasionem et scan
dalizari . Lucae 7 : Beatus qui non fuerit
scandalizatus in me. Item mali peccandi Mali scan
sumunt occasionem ex bonitate Dei . Unde de Deo .
Glossa super illud Psal .: Quam bonus Israel
Deus his qui recto sunt corde , ait : Perversis
autem perversus esse videtur . Daemones
pariter de iustitia Dei pulcherrima scan
 - 42

dalum accipiunt . Psal .: Superbia eorum qui

te oderunt ascendit semper .
Humilita
tis triplex Ad tertium dicendum quod humilitatis
causa. triplicem contingit esse causam vel occa
sionem . Prima ab intrinseco tantum est ,
id est a natura . Secunda ab extrinseco tan
tum est , scilicet a gratia . Tertia est et ab
extrinseco et ab intrinseco simul . Perfe
ctior vero causa est gratia , quoniam est
perfectior natura : ideo deformitas in sancto
Ioseph nullum perfectionis gradum contulis
set eius excellentissimae charitati et humi
litati .
Ad quartum respondetur quod non fuis
set maior humilitas Salvatoris , si patrem
putativum elegisset deformem . Humilitas
enim in patre putativo , ut dictum est, fuit
perfectior. Humilitas autem perfectior est
gratiae quoque augmentativa et nullo modo
diminutiva .

CAPUT XIII .

De dono virginitatis

Ioseph debuisse virginem esse re , et

voto cordis et oris conditionato , probant
sacri theologi rationibus atque sanctorum
auctoritatibus.
Prima ratio est ab Evangelio trahens
efficaciam . Ioseph enim iustus fuit , et for
nicatio in iustum non cadit; nec aliam
1

43

uxorem habuit , et beata Virgo in aevum

virgo permansit : ergo etiam Ioseph virgo
fuit; et voto , quia communi consensu ca
stitas inter eos permansit , secundum beatum
Hieronymum contra Helvidium , beata autem Hieron .
Maria virginitatem Deo sacraverat , virgi
nitas enim , ut ait beatus Augustinus , lau- August.
datur , non quia virginitas , sed quia Deo di
cata . Quod quidem corde prius tamen fecit,
quia tunc matrimonium praeferebatur vir
ginitati , et ipsa forte nondum noverat quod
Deo super hoc placeret . Postea vero verbis
expressit, quando per angelum certificata
fuit , et sanctus Ioseph vir eius consensit .
Quod vero votum sancti Ioseph fuit con
ditionatum probatur . Nam Ioseph inter viros loseph ter
fuit confinium sive horizon Novae et Veteris gum .
Legis , sicut aurora diei et noctis . Et votum
eius debuit sapere Novam Legem , quantum
ad virginitatem , et Veterem in quantum
conditionem apposuit . Item quia lege prohi
bitum erat non dare operam ad relinquen
dum semen super terram , ideo non simplici
ter credendum est Ioseph virginitatem vo
visse , sed sub conditione si Deo placeret .
Secunda ratio est . Personae immediate
ordinatae ad humanitatem Christi conve
nit fuisse virginem , sicut patuit in beata
Virgine , in Ioanne Baptista , atque Evange
lista . Sed Ioseph ordinatus fuit immedia
tius ad humanitatem Christi quam caeteri
viri : ergo virgo censendus est,
 - 44 -
Tertia ratio . Nobilissimae paternitatis
dono insignitus fuit Ioseph : ergo habuit
conditiones nobilissimae paternitatis , inter
quas enumeratur virginitas quae paterni
tati divinae convenit.
Confirmatur quoniam Joseph vices Pa
tris coelestis in terris gessit .
Quarta ratio . Deus est melior mundo
sensibili , praestantior ac perfectior. Sed
angelis qui propter suam munditiam vir
gines vocantur , commissa est gubernatio
mundi sensibilis : ergo pariter Ioseph virgi
nem omnino credere fas est , cui commissa
fuit gubernatio et cura Dei immortalis caro
facti .
Quinta ratio . Novum Testamentum vir
ginitatem consecrat , et supra coniugatos
reponit . Sed sanctus Ioseph primus est quem
sacra Novi Testamenti pagina iustum prae
dicat : igitur rationabiliter arbitramur illum
fuisse virginem .
Sexta ratio . In obsequio Christi fami
liari , Ioseph par fuit angelis : ergo virgo
secundum angelicam imitationem .
Virgini Amplius dixerim Ioseph virginitatem fuis
praeclarior se nobiliorem , gratiorem , utiliorem , glorio
virginitate. siorem ac mirabiliorem , quam fuerit ange
lorum virginitas . Nam angelorum virginitas
et castitas est a natura , sancti vero Ioseph
a gratia : ergo nobilior. Item angelorum
necessaria , haec vero voluntaria : ergo gra
tior . Praeterea angelorum castitas non est
 - 45

meritoria , haec vero est : ergo utilior . Item

angelorum est in natura impassibili , haec
autem in carne fragili : ergo mirabilior.
Est denique perfectior virginitas sancti lo
seph , quia in anima et in corpore , illa vero
in spiritu tantum .
Circa sanctorum auctoritates , quibus
firmius assentimus virginitati sancti Ioseph ,
sat erit adducere Magistrum Sententiarum Magister
in 4 dist . 30. qui verba beati Augustini re- rum in
ferens ait : Beata Maria proposuit se ser- quarto.
vaturam votum virginitatis in corde ; sed
ipsum votum non expressit ore . Subiecit se
divinae dispositioni, proposuit se perseve
raturam virginem , nisi Deus ei aliter reve
laret. Committens ergo virginitatem suam
dispositioni divinae , consensit in carnalem
copulam , non illam appetendo , sed divinae
inspirationi inutroque obediendo . Postea
vero simul cum viro labiis expressit , et
uterque in virginitate simul permansit . Haec
ille . Verum hanc eamdem sententiam san
cti Doctores ac viri ingenio praeclarissimi
Magistrum Sententiarum interpretantes 7
sequuntur , approbant et confirmant. Hoc
idem singularius asserit sanctus Thomas
in 3. parte q . 28. art. 4 .
 - 46

CAPUT XIV .

Obiecta quod votum Ioseph de virginitate

servanda non fuerit conditionatum

Quod votum emissum a sancto Ioseph

non fuerit conditionatum, ceu in principio
capituli praecedentis dictum fuit , arguitur
quorumdam argumentis .
Primo quidem , votum virginitatis san
cti Ioseph dicitur fuisse conditionatum , quia
vovit , nisi aliter Deus disponeret . Sed haec
conditio intelligitur in omni voto quantum
cumque absoluto, quia nullus debet Deo
offerre aliquid nisi velit ipse , nec inordi
nate debet aliquis offerre : ergo cum hac
conditione sic intellecta stabit votum sim
pliciter absolutum .
Secundo , nulla est ratio asserendi vo
tum sancti Ioseph fuisse conditionatum ,
nisi quia , si simpliciter vovisset, non po
tuisset contrahere matrimonium . Sed hoc
non prohibet , quia illa duo sunt compos
sibilia , tum quia duo contrahentes cum
proposito statim vovendi castitatem , vere
contrahunt , quod patet in hoc sanctissimo
coniuge Ioseph , qui , ut Matthaei 1. dicitur ,
instructus fuit ab angelo ut acciperet Ma
riam coniugem , quam tamen nunquam car
naliter esset cogniturus , sed in voto vir
ginitatis cum ea permansurus, tum quia
si adultera habet potestatem corporis sui
viri , et privatur usu eius perpetuo propter
 47

peccatum , multo magis esse poterit ut tra

datur aliqua alteri, quam sciat se nunquam
cognituram propter aliquam honestam cau
sam . Ergo votum virginitatis emissum a
sancto Ioseph videtur fuisse absolutum .
Tertio , sicut absolute contrahit qui post
iuramentum de contrahendis sponsalibus ,
vovit simpliciter virginitatem , si per ver
ba de praesenti contrahat , licet illico in
tendat religionem ingredi , ita et in facto
sancti Ioseph dicendum videtur , cum sit
par casus . Ergo illius votum de servanda
virginitate fuit simplex .
Pro responsione clariori ad argumenta ,
scito quod votum sancti Ioseph de virgi- Votum 10
nitate servanda fuit duplex , quemadmo- ginitate
dum et votum beatae Virginis. Primum fuitduplex ?
fuit ante desponsationem eius , et illud fuit
conditionale et mentale duntaxat. Secun
dum fuit post desponsationem beatae Vir
ginis , antequam ad eam salutandam veniret
Gabriel angelus , et istud fuit absolutum , et
non solum mentale, imo etiam verbale , et
concorditer cum beata Virgine perpetuam
virginitatem vovit . Et haec S. Augustini ac
Magistri Sententiarum est veritas , quam se
quitur S. Thomas in 4 dist. 30. q . 2. art . 1 . Probatur
auctoritati
quaestiuncula 2 , in solut. secundi , dicens : bus sancto
rum.
Beata Virgo antequaro contraheret cum Io
seph fuit divinitus certificata quod Ioseph
in simili proposito erat ; ideo nubens non
commisit se periculo . Haec S. Thomas .
 1

48 -
Petrus de Ad primum ergo respondet Petrus de Pa
Palude.
lude , in distinctione trigesima quarti Sen
tentiarum , quod licet conditio divinae vo
luntatis intelligi debeat in omni voto et
proposito, perfectionis tamen est illam ex
primere ; et sic fuit hic. Haec Petrus et bene .
Ideo dicendum ad argumentum quod licet
cum tali conditione intellecta habitualiter
et non actualiter , nec expressa verbaliter ,
stet votum absolutum , si tamen illa con
ditio actualiter sit intellecta , volita et ex
pressa , votum non est absolutum , sed mere
conditionatum ; et tale fuit votum beatae
Virginis ac sancti Ioseph , ante mutuam
desponsationem , excepta vocali expressio
ne quae post desponsationem secuta est ,
ut dictum est superius .
Ad secundum negatur minor , quia vo
tum de virginitate servanda absolute fa
ctum , ante contractum matrimonium , et
similiter conditio de virginitate servanda
interposita in contractu matrimonii, facit
matrimonium nullum esse , ideoque si san
ctus Ioseph tale votum emisisset , non con
traxisset verum matrimonium cum beata
Virgine , vel illud attentando peccasset, ut
S. Tho. habetur apud S. Thomam in 4. di . 30. q . 2 .
ar . 1. q . 2. ad 1 .
Ad probationem primam , dicitur quod
consensus in carnalem copulam , si Deo
placuerit , facit verum matrimonium , quod
potest esse inter steriles habentes impo
 49 -
tentiam coeundi : similiter et multo magis
inter potentes , sed nolentes commisceri ;
sicut esset verus baptismus , si aliquis in
tenderet baptizari , licet non curaret de re
sacramenti propter quam est principaliter
institutum sacramentum baptismi . Et ideo
dicit S. Thomas , ubi supra : Beata Virgo ,
antequam contraheret cum Ioseph , fuit di
vinitus certificata quod loseph in simili
proposito erat. Et ideo nubens non com
misit se periculo ; nec tamen propter hoc
aliquid veritati matrimonii deperiit.
Itidem Petrus de Palude , in 4. ait : Beata Petrus de
Palude.
Virgo consensit non solum in cohabitatio
nem domus, sed etiam in copulam coniu
galem sub conditione , si Deus eam iuberet.
Ad probationem secundam , negatur si
militudo , quia , stante illo casu primo , mu
lier post votum absolutum continentiae
nec habet potestatem nec auctoritatem
dandi sine peccato corpus suum carnali
coniugi auctoritate propria nec absolute
nec sub conditione . Si tamen hoc fieret
auctoritate Dei vel praelati , secus esset .
Dicit quoque sanctus Thomas ubi supra , in
solutione tertii , quod copula carnalis ce
cidit implicite sub consensu beatae Virgi
nis , sicut actus implicite continetur in po
tentia . Potentia autem ad carnalem copu
lam non contrariatur virginitati , nec ali
quid diminuit de puritate illius , nisi ra
tione actus : qui quidem nunquam fuit in
4
 - 50

proposito beatae Virginis ; sed erat iam

certificata quod actus nunquam sequi de
beret . Haec ille . Idem quoque dicendum
est de sancto Ioseph , quantum ad hoc pro
positum spectat .
Ad tertium , dicendum est quod qui con
traheret post votum virginitatis , etiam
post sponsalia iuramento firmata , ex quo
firmiter proponit servare continentiam ,
peccaret ; nam primo deluderet mulierem
et deciperet , quae putat sibi tradi ius cor
poris sui viri ; item contrahens cum tali
intentione, actu et explicite apposita in
consensu , non contrahit veraciter matri
monium , sed simulate ; secundo quia com
mittit sacrilegium , abutens sacramento
Ecclesiae ; tertio quia committit fictionem
et mendacium facti. Nec est periurus qui
legis auctoritate deserit iuramentum . § Qui
satisdare coguntur . l . ultima . Quapropter
respondendo formaliter, negatur similitudo ,
et quod sit par casus .

CAPUT XV .

De dono artis fabrilis

Exercuit divinus Ioseph inter mortales

artem fabrilem lignariam . Christo nempe
Iudaei obiiciebant : Nonne hic est fabri fi
lius ? Cui grandiusculae iam aetatis Salya
 - 51
tor idem pro paterna obedientia saepe
numero suffragatus est , ut pie creditur ac
rationabiliter valde . Hinc faber ab Iudaeis
dictus est Dominus Iesus , ut habetur Marci
9 : Nonne hic est faber , filius Mariae ? Anselmus.
Itidem Anselmus ait : Nihil vesanitatis ae
stimes tibi accessurum , si eum (scilicet le
sum) apud Nazareth puerum inter pueros
contempleris , si obsequentem matri , si
operanti nutritio assistentem intuearis . Et
Basilius : Ab ipsa autem primaeva aetate Basilius.
parentibus obediens illis , quemlibet labo
rem corporeum humiliter et reverenter su
stinuit.
Hanc vero artem sanctum exercuisse
Ioseph convenientissime multipliciter de
claratur.
Primo quidem , custodem ligni vitae Prima ra
tio.
exercere huiuscemodi artem decuit ligna
riam , quam exercens Noe humanum in
stauravit genus.
Dicit item Chrysostomus , super Mat- Secunda
ratio,
thaeum : Ideo fabro lignario Maria despon
sata erat , quoniam Christus Ecclesiae spon
sus omnem salutem hominum operaturus
erat per lignum crucis .
Adhuc , conveniebat Ioseph artem exer- Tertia ra
tio .
cere lignariam propter materiae decentiam .
Lignum nempe materia est munda , pul
chra et faciliter in quamvis deducibilis
formam . Communis est quoque ars qua.
urbani ac ruricolae egent, nullumque genus
 52
hominum est eius non utens artificio . lo
seph itaque , cum sua ex arte victum Nato
Dei acquisiturus esset , ac varias orbis re
giones petiturus , merito faber lignarius
electus a Deo fuit.
Quarta ra Ars pariter lignaria undique utilis est ,
tio.
minusve caeteris fallendi carensSuspicione.
Quinta ra Itidem ad lignarios artifices ( 1 ) nobiles ra
tio .
rius accedunt vel milites , propter eius hu
militatem , qua si egeant , artificem ad se
vocant. Quae omnia pacificae vitae , soli
tudinem sectanti beatissimae semper Vir
gini mirum in modum congruebat.
Sexta ratio Adde quod carpentario in minimis so
lent mares et foeminae deservire quam li
bentissime , quia quotidiano artis carpen
tariae suffragio familia quaeque indiget .
Septima ra Arte demum lignaria devagantis fami
tio.
liae lectuli , coquina , stabulumque compo
nuntur quam facillime, quibus Mater Dei
ac Filius longo eguere in exilio .
Contempla Contemplandum itaque a fidelibus Sal
tio.
vatorem nostrum Dominum lesum Chri
stum singulas per aetates , ad annos usque
triginta, conversatum inter homines fuisse,
quasi hominem purum , quadam tamen cum
excellentia ac conversandi maiestate . Plu
rimam namque diei partem in templo aut
synagogis demorabatur , quo id vivendi ge
nus praestantissimum esse doceret , et fini
( 1 ) Lege forsan « lignariam artem propter se
quentem contextum .
 - 53 -
hominis magis magisque aptum . At domi
nulla materna praeterfugiebat officia . Ioseph
lignaria laborantem in arte verbis solaba
tur divinis , humili obsequio , ac hilaris fa
ciei claritudine. O quoties laboranti Ioseph verba lesa
lesus dicebat : 0 mi pater amantissime , his laboran
tem .
ego laboribus aeterna praemia feram . In
hoc etenim mundo pressuram et labores
ego ipse electis meis sum polliciturus . Ar
dua subibunt innumeri , saeva minime hor
rentes fata , quatenus mihi obtemperent.
Cui Ioseph : 0 fili, o Deus altissime , labo- Responsio
Ioseph .
res hi numquid non satis superque prae
mia accipiunt solius tuae locutionis iucun
ditate ? Tua nempe vox nimium mihi suavis
est ; tua eloquia dulciora super mel et fa
vum . O si liceret tuae maiestatis pulchri
tudinem ac divinitatem notam hominibus
efficere, templa tibi arasque dicari sata
gerem . Omni sed sacrificio tua potior exi
stit voluntas. Suscipe , Nate Dei , labores
quos hac in arte carpentaria exerceo , pro
tua qui pietate immensa me tuum in pa
trem putativum delegisti . Tibi in excelsis
angeli famulantur , in terris vero homo car
pentarius. Tu beatorum spirituum felicissi
ma es beatitudo , qui nunc homini fabro so
latia praestare non dedignaris .
Quamobrem sanctus Bonaventura ait: Re- S. Bona
ventura,
versus igitur Dominus de Aegypto , cum pa
rentibus suis in civitatem Nazareth , erat su
biectus , et habitabat ibidem cum eis , abinde
 - 54
usque ad principium trigesimi anni . Nec in
Scripturis reperitur quod in toto isto tempore
aliquid fecerit, quod mirabile videtur val
de . Quid ergo meditabimur eum fecisse ,
ne Dominus otiosus tanto tempore stetisse
dicatur , nihilque fecisse ? Si enim aliqua
fecisset, cur non fuissent scripta sicut et
caetera facta sua ? Haec de Deo non sa
pientes dicere possent. Sed attende hic
bene , quia patenter videre poteris quia
nihil faciendo fecit magnifica. Subtrahebat
ergo se a consortio et conversatione homi
num . Ibat ad synagogam et stabat, ibi in
loco meliori et secretiori se ponens . Redi
bat domum , stabat cum matre , et aliquando
suum nutritium adiuvabat . Pertransibat
eundo et redeundo inter homines ac si non
videret homines . Felix Ioseph quaerebat vi
ctum de arte lignaminis , Domina vero colo
et acu pretio laborabat . Parabat victum
sponso suo et filio, et alia expedientia fa
ciebat . Non enim habebat servientem . Com
patere ergo sibi , quia sic suis manibus
operari et laborare oportet. Compatere Do
mino Iesu , quia ipse adiuvabat fideliter et
laborabat in his quae poterat. Intuere eum
humilia obsequia per domum facientem .
Haec sanctus Bonaventura .
 55

CAPUT XVI .

De donis virtutum circumstantium

conversationem sancti Ioseph

Conversatio sancti Ioseph septem titulis

irradiavit coelestibus : fuit enim moralis , pia ,
religiosa , virginea , angelica ac divina ( 1 ) .
Nam prudentia alter Ioseph fuit , sive cum
suos inter fratres conversatus est , sive cum
in Aegypto venditus fuit , sive cum prin
cipatum acquisivit in domo Pharaonis . San. Quod con
ctus enim loseph , pater Salvatoris , non mi- sancti lo
nori excellentia inter Iudaeos et gentiles moralis
propria oriundos civitate , observator fuit
paternae legis divinae , ac in Aegypto viam
Domini exul non dereliquit . Factus pater
putativus Filii Dei , sponsusque Reginae
mundi , prudentiae viam sollicitudine ma
iori amplexus est. Iustus vero Dei testi
monio sanctus Ioseph comprobatur . Iusti- Noe figura
tia itidem sancti Ioseph in Noe iusto figu- S. Ioseph.
rata fuit . Hic , ut habetur Gen. 6 , quoniam
iustus atque perfectus cum Deo ambulavit ,
arcam divino gubernavit praecepto , in qua
genus humanum salvum factum . Hic est
Noe qui columbam virentis olivae ramum
deferentem signum clementiae Dei mani
bus excepit . Hic signum foederis inter Deum
et hominem vidit . Verum mysteria quae
Noe gesta significabant sub umbra , sancto
(1) Auctor tamen sex tantum titulos enumerat et
explanat.
 56

Joseph sub vero sole contigerunt . Ipse enim

sua promeruit iustitia ut Virgini beatis
simae , in arca Noe praefiguratae, sponsus
et caput esse meruerit . Ipse eamdem gre
mio gestantem Verbum Dei incarnatum,
humanae signum reconciliationis cum Deo ,
obsequio sancto manuum suarum prosecu
tus est . Ipse signum foederis inter Deum
et hominem , id est Christum , oculis vidit
et exultavit , diluvium humanae naturae
amplius non pertimescens. Prudentia pa
riter in conversatione sancti Ioseph emicuit
qua et praeteritorum reminiscebatur , et
praesentia alto penetrabat ingenio , futu
raque praemeditabatur ; quod potissime ver
bis explanatur evangelicis : Ioseph , cum
esset iustus et nollet eam traducere , voluit
occulte dimittere eam . At isthaec latius
suo loco explanabuntur. Quis vero virgi
neum hominem omnibus diebus vitae suae
intemperatum asseverabit ? Fortis itidem
fuit ut mors , cuius pectus grande Chri
stum contra persecutores tyrannos illaesum
custodivit.
Quod fue Pia quoque censenda est fuisse conver
pit pia: Tri satio sancti Ioseph , omni atque pietatis
Vulgaris,
genere ornatissima . Est autem triplex pie
tas : vụlgaris, virtuosa , divina . De vulgari ,
inquit beatus Augustinus, decimo De Civi
tate Dei : More vulgi , nomen pietatis etiam
in operibus misericordiae , frequentatur .
Quod ideo arbitror evenisse , quia fieri
 57

praecipue mandat Deus ea quae sibi vel

pro sacrificiis placere testatur. Ex qua con
suetudine factum est ut Deus ipse pius
dicatur.
At pietas virtuosa , teste Cicerone , est Virtuosa.
per quam sanguine iunctis patriaeque be
nevolis officium et diligens tribuitur cultus .
Divina pietas ea est quae inter dona Et divina.
S. Thomas .
Spiritus Sancti enumeratur. Ait vero S.
Thomas in tertio Sententiarum . dist. 9. q .
1. pietatem , ut donum , consistere in qua
dam benevolentia supra modum humanum
ad omnes. Religio autem exhibet cultum
Deo .
Minime autem ambigendum est con
versationem sancti Ioseph fuisse piam pie
tate vulgari , qui , ut ait S. Bonaventura , ventura.
S. Bona
quaerebat victum de arte lignaria , nec du
bium quin sibi, beatae Virgini ac Christo .
Quis dubitabit Ioseph , si forte vicinis in
quopiam prodesse posset , etiam malis, non
illis suffragia praestitisse ? Habebat enim
interiorem spiritum talia docentem . Habe
bat beatissimam Virginem coniugem aman
tissimam , nullius ignaram rei ; habebat
denique Christum verum Deum misericor
diae opera laudantes , suadentes sibi atque
suffragantes. Si cum sancto sanctus eris , cur
non cum pientissimis Ioseph pientissimus
evasit ? Verum quod ad officium ac cultum
diligentem spectat erga sanguine iunctos ,
Christum videlicet ac beatam Virginem ,
 58
nullo scribendi genere nos prosequi digne
aliquando posse arbitramur. Cogitabat lo
seph attentius , acutius ac prudentius , ne
in quoquam deesset beatissimae Virgini ac
Christo infanti , Perficiebat eadem sollicitius,
gratius ac ferventius.
Quod fue Religiosam quoque illius conversatio
rit religio
sa. nem fuisse nemo sanae mentis veretur.
Si enim religio Deo offert cultum , religio
sissima ergo fuit conversatio sancti Ioseph ,
qui Christo Deo vero dies ac noctes ser
Idem ait viebat . Dixit beatus Ambrosius credibile
Chrysosto.
mus su- esse Ioseph fuisse iustum et perfectum in
thaeum . omnibus operibus bonis. Dixisse etiam fe
runt beatum Hieronymum fuisse morem
sancti Ioseph ut media nocte oraturus sur
geret , cum beata Virgine . Quod valde ra
tionabile esse asseverabunt Deo servientes
cum laetitia .
Quod fue Virginea itidem fuit conversatio bea
rit virgi- tissimi loseph voto , verbis et effectu . Ha
nea.
buit nempe virginitatis votum , ut dictum
est ; ad quod verbis et rebus conversatio
candida, virginitate pollens , subsecuta est.
Colloquia siquidem Ioseph assidua erant
cum beata Virgine , quae cuncta attigit
sua munditia. Iucundum procul dubio est
inter philosophos ac theologos conversari ,
quoniam sermo illorum de rebus altissimis
fit frequentior. Suave in tantum est , ut
etiam philosophantium quispiam animam
exhalans , disputationem audire cupierit ,
 - 59
eo dicendi genere nimium nimiumque oble
ctatus. Si rationem optas , accipe . Naturalis
beatitudo mentis humanae ea est , teste
Aristotele in decimo Ethicorum , cum in- Aristot. 10 .
Ethic .
tellectu superiora attingimus , ac praeser
tim substantias separatas , Deumque potis
sime . Hinc ait idem Aristoteles , in duode
cimo de Animalibus : Magis concupiscimus
scire modicum de rebus honorabilibus et
altissimis , etiam si probabiliter et topice
illud sciamus , quam scire multum et per
certitudinem de rebus minus nobilibus .
Erat itaque Ioseph vir clarus ingenio , quod
gratia etiam atque etiam perficiebat , fre
quensque angelica apparitio quorum pro
prium est illuminare . Experiebatur de rebus
altissimis in sua sponsa notitiam , cuius
erant verba dulciora super mel et favum .
Quocirca divum Ioseph a colloquiis talibus
non diu recessisse rationabile est . Ofeli
cem hominem ! O castissimum pectus! 0
virgineam menteni , qui inter mortales ta
lia expertus est in conversatione solatia !
Sed iam de illius conversatione angelica
loquamur .
Angelica nempe fuit moribus , societa- Quod fue
rit angeli
te , intellectu , voluntate , offi cio ac con- ca.
officio
templatione. Fulgent siquidem beatorum
Angelorum mores munditia omnimoda, sa
pientia praestant divina , ardentque cha- Mores ange
ritate superna. Quae tria in Angelis ap- conversa
parentibus Abrahae , Gen. 18 , manifesta tione homi
 . 60
sunt: munditia in cibo et potu ; sapientia
in revelatione occultorum , quando prae
dixerunt Isaac nasciturum ; charitas cum
ostenderunt se Abraham diligere , in per
sona Dei dicentis : Num celare potero Abra
ham quae gesturus sum ? Haec eadem osten
sa fuere ab Angelo Raphaele in societate
Tobiae : munditia quidem in habitu , sa
pientia in consilio , charitas cum dixit : Vi
debar quidem vobiscum manducare et
bibere , sed ego cibo et potu invisibili
utor , qui ab hominibus videri non potest.
Quare Ioseph mores angelici dicendi sunt ,
munditiam virginitatis semper spirantes ,
sapientiam exprimentes divinam , dum pru
dentissime consilia perficeret angelica , ac
divina ardens charitate Deum verum ma
nibus pertractaret . Numquid coram magno
perseverans igne diu quispiam frigescet?
Deus autem noster ignis ardens est , cui per
singulas horas Ioseph astabat . Multiplici
Angelorum apparitione facta Ioseph , Evan
gelio praedicante , fateri cogimur ipsum
angelica societate fuisse usum . Familiari
tatem autem cum illis arguimus quoniam
propriis nomine ac cognomine loseph vo
care consueverunt , dicentes : Ioseph fili
David . Intellectus vero angelici sunt na
tura praeclarissimi, alterna quoque illumi
natione ac divina visione . Aristoteles inquit
in 2. de Anima : Molles , id est nobiles
carne , apti sunt mente . Ioseph nobilissi
 - 61 -

mus : ergo intellectu praestantissimus. Illu

minationes quoque ab Angelis frequenter
accipiebat , ut in Evangelio legitur. A bea
tissima itidem Virgine et a Christo erudie
batur. Quis regum , quaeso , nisi mentis
inops , gratissima sibi gubernanda commit
teret viro non sapientissimo , solertissimo,
fidissimo ? Deus , cuius sapientia incompre
hensibilis est, Christum finem totius uni
versi ac toto universo praetiosiorem gu
bernandum , custodiendum enutriendum
que dedit sancto Ioseph . Illum igitur in- Ioseph in
genio fulgentem praeclarissimo inter omnes stitit super
homines suae tempestatis recta affirmave- tatis.
rossuaeao
rim ratione , crediderim , et ab ipsa victus
ratione litteris mandaverim . Hinc Ioseph
voluntas charitate in flammas divinas erum
pebat , qua omnia illius opera , verba , mo
tus , obsequia quam excellentissime deco
rabantur.
Deo semper astat chorus Angelorum ,
quorum nonnulli in ministerium mittuntur
propter eos qui haereditatem capiunt sa
lutis . Putasne Ioseph Christi praesentiam
sive in infantili aetate , sive in puerili ,
sive in adolescentia , sive in iuventute
sponte aliquando deseruisse ? Eidem pariter
Christo deserviebat magno cordis iubilo ,
etiam propter eos qui haereditatem acce
pturi erant salutis. Quare consequitur ut
vitam contemplationi Christi Dei addictam
duceret , qua absens quoque pro variis re
 62
rum familiarium negotiis , mente fruebatur ,
ut angelica in eo luceret conversatio . De
Angelis enim scribitur : Quoniam semper
vident faciem Patris mei qui in coelis est .
Quod fue Conversatio denique Ioseph divina ex
rit divina .
titit cunctos supra mortales , qui ab exor
dio mundi fuere eruntque usque ad finem .
Divina namque fuit societate , familiaritate,
aut etiam fortassis charitate . Societas enim
Loseph gessit personam Dei Patris omnium
conditoris per Verbum , dum eiusdem Verbi
incarnati putabatur pater . Cum Christo
itidem Deo conversatus est , cum quo mul
tos per annos comedit et bibit , sub eodem
tectoque habitavit . Fuit quoque sponsus
beatissimae Virginis, in qua habitavit Spi
ritus Sanctus , Deus verus , plenissime . So
cietas ergo sancti Ioseph divina fuit inter
mortales officio, habitatione ac coniugio .
Laudamus et veneramur patres Veteris No
vique Testamenti quia societatem cum Deo
habuerint ; Noe enim locutus est Deus ; Abra
hae angeli apparuere , Dei personam geren
tes; Iacob vidit in somnis Dominum inni
xum scalae . Moysi locutus est Deus ore
ad os , sicut loquitur amicus ad amicum ;
Samuel audivit vocem Domini se vocantis ,
dum puer esset ; provectae autem aetatis ,
Dei allocutione crebra adeo magnus effe
ctus est , ut reges Israel ipse sacraret ; Da
vid divino rapiebatur Spiritu ; Salomoni in
somnis Deus apparuit , cui etiam sapien
 63 -

tiam supra cunctos indidit mortales ; Pro

phetae variis sub imaginibus viderunt Do
minum propterea Videntes sunt appellati ;
Apostoli cum Christo praeceptore ac ma
gistro conversati sunt : an sua Ioseph di
vina societate praefatis inferior censendus
est ? Minime . Quod potissime argumenta
mur ab Christi Dei familiaritate. Ipse nam
que infantulum unius diei vidit Deum ,
quem adoravit , cuius saltem pedes , haud
vereor , exosculatus est , cui omnia perfecit
parens , secundum legem Moysi ; quem de
tulit in Aegypto , quem per annos septem
ibidem enutrivit cum matre . O quoties
Ioseph magnae mentis ardentisque fidei
Iesum infantem in ulnas accepisse creden
dum est , quem mirabatur , quem deoscu
labatur , quem venerabatur ut Deum , ama
bat intimis visceribus ceu filium unicum
omni pollentem dilectione ac dignitate !
Verum cum Filius Dei , humana verba pro
mere coepit , quantis gestivisse gaudiis Io
seph arbitrandum est ? O quoties puerulum
loquentem brachiis complectebatur; deinde
tremens adorabat , Animadverte , quaeso ,
quam divina fuerit conversatio sancti lo
seph , qua societate divina , familiaritate
ac charitate angelos ipsos superavisse ,
nobis , qui divina ex sensatis cognoscimus , Conversa
quodammodo videtur. Angeli enim in ex- tio S. 10
celsis Deo subsunt : Ioseph vero prae- licam quo
fuit , quoniam pater eius appellatus est. superavit.
 - 64
Angeli Deum contremiscunt : Ioseph com
plectitur , brachiis stringit et exosculatur.
Angeli a Deo semper accipiunt munera :
Christus Iesus a loseph accepit alimenta .
Angeli divina edocent : Ioseph Deum infan
tem , veluti verba proferre cupientem , bra
chiis defert , eidem arridet , blanditur et
praesto adest . Qua de re conversationem
loseph divinam quoque fuisse ardentissi
ma charitate exploratum est . Porro si
Deus diligentes se diligit , Ioseph igitur
sancta conversatione Dei amicus censen
dus est. Quoties enim aliquis sanctorum a
Domino diligitur , amicus Dei appellatur :
verbi gratia , in Veteri Instrumento Moyses
propter mansuetudinem (fuit enim mitissi
mus hominum) amicus Dei appellatus est .
Exodi 23 , David jpropter humilitatem in
venit Deus hominem secundum cor suum .
Item Deus dilexit loannem evangelistam
propter virginitatem , et vocatus est disci
pulus ille quem diligebat lesus . Adhuc
Ioan . 11 , legitur quod Dominus diligebat
Mariam et Martham et Lazarum , et constat
quia propter hospitalitatem . Praeterea bea
tus Nicolaus , propter misericordiam , ami
cus Dei vocatus est. Sed haec omnia in
sancto Ioseph excellentissime fuerunt . Fuit
enim tantae mansuetudinis et humilitatis ,
ut illius foeminae , cuius humilitatem re
spexit Deus , quae mater pietatis ac man
suetudinis praedicatur , sponsus et virgo
 - 65

perpetuus fuerit electus . Hospitalitatem et

misericordiam exercuit erga Deum , et tanta
hilaritate ut domum Ioseph Deus ipse ele
gerit , eiusque familiae se ascripserit . Ex
his planum efficitur et claritate clarius
virtutes omnes speciales quae in aliorum
conversatione virorum excelluerunt , beato
quoque Ioseph non defuisse; sed et in eo
praestantissimas extitisse .

CAPUT XVII .

De dono modestiae in cultu vestium

sancti Joseph
Modestia virtus est qua vestium cultum
et omnem domus ornatum temperamus. Du Modestia
quid .
plex est huius temperantiae regula : una tem
perat propriae convenientia personae ; altera
quae negotiis , locis ac hominibus conveniunt ,
quibuscum agendum quicquam fuerit , sive
commorandum . Hinc Ambrosius , in primo
de Officiis, inquit : Hoc est pulchritudinem Ambrosius
de officiis .
vivendi tenere convenientia cuique per
sonae et sexui reddere . Et hic ordo gesto
rum optimus . Hic ornatus ad omnem actio
nem commodus . Decent vero timentem
Deum talia , quoniam vitae veritatis testes
existunt. Veritas autem vitae talem in
exterioribus hominem constituit qualis est
in interioribus. Quia , teste Sapientia , Eccle
si . 19 : Ex visu cognoscitur vir , ab occursu
faciei sensatus . Qua de re praecipit Apo
5
 66 -
stolus , ad Philip . 4. Modestia vestra nota
sit omnibus hominibus . Verum habitus
hominis multiplex invenitur , scilicet ha
bitus vanitatis, habitus superfluitatis , ha
ho- bitus mediocritatis , habitus sufficientiae ,
Habitumul
minis
tiplex.
Vanitatis. habitus humilitatis , et habitus simplicita
Superflui: tis . Habitus vanitatis ad iactantiam spectat ,
tatis.
cui addit superfluitas ornatus ampliorem
immodestiam . Hinc divus inquit Augustinus :
Contra modestiam est fucus . Habitus me
Mediocri-
tatis . diocritatis ille est ad quem tenentur 0
mnes secundum communem statum , sive
perfecti sive imperfecti existant. Habitus
Humilita- humilitatis sanctorum est. Huius extrema
tis.
sunt habitus sufficientiae, qui contentus est
. Sufficien-eorum quibus necesse est , et determinat
tiae.
ea quae ad vitam spectant . Habitus deni
que simplicitatis est habitus contentus eo
Simplici- rum quae contingunt , et sollicitudinem vi
tatis.
vendi excludit.
Cum itaque Ioseph iustum semper fuisse
credamus ac virginem , habitu non est usus
vanitatis vel superfluitatis . Ait enim Hie
ronymus : Mulieres serico et purpura in
dutae Christum induere non possunt ; auro ,
margaritis et monilibus adornatae orna
menta cordis perdiderunt . Item Glosa , Lu
cae 16 , super verbo : Homo quidam erat
dives : Si in cultu , ait , pretiosarum vestium
culpa non esset, sermo Domini non tam
vigilanter exprimeret quod dives purpura
et bysso indutus apud inferos irremedia
 67
biliter torqueretur . Fuit igitur divini Ioseph Qạis fue
habitus humilitatis ac tantae perfectionis, S. Ioseph .
ut nonnunquam habitum sufficientiae con
tineret , nonnunquam humilitatis .
Probantur haec ratione : tum quia san
ctissimum hominem a sanctis ortum , ad
Sanctum Sanctorum ordinatum , habitum
decebat deferre sanctorum ; tum quia iusti
nomen et rem obtinuit : est autcm iusti
tiae illius interiora exterioribus confor
mare ; tum quia faber erat , quae ars hu
milem exoptat habitum . Neque Joseph ha
bitus humilitatis ab sufficientiae habitu
separabatur , quoniam necessaria excogita
bat , perquirebat , servabatque divinae suae
familiae. At deserta perambulans loca et
inter Aegyptios habitans , vivendi rationem
in Deum proiiciebat. Quamobrem sciebat
abundare et penuriam pati .
Sed adversum praefata instatur . Quod ha
bitus san
Primo quidem , quod habitus mediocri- cti Ioseph
tatis sancto conveniret Ioseph , tum quia humilitatis
virtus in mediocritate consistit , a qua vir- arguitur.
tute nunquam seiungitur sanctitas ; tum
quia conformitas in mediocritate consistit :
sed conformitas singulariter conveniebat lo
seph , qui omnium Salvatorem omnibus nu
triebat , iuxta illud Apostoli , primae ad
Corinth . 9 : Omnia omnibus factus sum ,
ut Christum lucrifaciam . Habitus ergo me
diocritatis fuit habitus sancti Ioseph , ut
videtur .
 68 –
Responsio Ad haec dicitur quod sicut gratia non
ad . praedi- tollit naturam , imo perficit , et deiformem
constituit, et ei esse supernaturale com
municat : ita habitus humilitatis habitum
mediocritatis . Non igitur adinvicem distin
guuntur sicut res a re , sed sicut imperfe
ctum a perfecto , et trigonum a tetragono.
Unde conceduntur omnia argumenta , sed
negatur inclusum in eis , scilicet quod ha
bitus mediocritatis non fuerit habitus san
cti Ioseph : fuit enim sed perfectior, suffi
cientia , humilitate ac simplicitate perfi
cientibus , pulchrifacientibus et ad statum
altiorem elevantibus , mediocritate servata
in puro suae rationis.
De quali Si obiiciatur secundo , inquirendo quales
tate habi
tus sancti fuerunt vestes sancti Ioseph , cuiusque lon
Ioseph.
gitudinis aut coloris , respondetur, secun
dum Philosophum , circa particularia in hu
iusmodi ars medium determinare nescit .
Descendentem enim ad individua iubet
Plato quiescere : singularia enim sunt infi
nita , nec eorum est disciplina . In huius
modi enim gratia potentior est arte . Di
cimus ergo quod per unctionem Spiritus
Sancti scivit Ioseph habitum deferre me
diocritatis et humilitatis , hominibus suae
aetatis conformem . ( 1 )

(1 ) Quae tamen omnia aliquatenus determinari pos

sent ex archaeologia, ut satis superque patet.
 PARS SECUNDA

PROOEMIUM

IN SECUNDAM PARTEM

Magni connubium sacramenti descriptu .

rus , animadvertendum quam attentissime
Principium
reor , atque ipso in limine altius inspectan- dicendo
dum Dei immortalis opera nil dedecoris , rum .
nil iniucundi , nilque imperfecti contine
re , caecutientibus licet mortalium lumi
nibus eorum saepenumero lateat altitudo .
Protoparentum nuptias in deliciis Paradisi De proto
parentum
terrestris Deus ipse perfecit , quibus cae- nuptiis .
tera humani coniugia generis leges acce
pere divinas . Est autem foemina virgo ceu
hyle ( 1 ) ; vir vices formae in natura gerit.
Iuncta speciei hyle , novum exoritur quod
piam , cui quantitas gratiores ac pulchros
nimis fines imponit quos extemplo innu
merae occupant qualitates, ac veluti terrae
nascentia blandos satagunt effundere flores.
Isthaec sacra Geneseos promit lectio : Pro
pter hoc , inquit , relinquet homo patrein
suum et matrem suam , et adhaerebit uxori
suae , et erunt duo in carne una . Quamob
rem , grandi cogitantis ingenii praeeunte
consilio , patres Veteris Instrumenti filiis ,

(1) Hyle öln , scil. materia .

 - 70 -
per quos Christus longo descenderet san
Summo Dei guine , uxores dicavere . Quid in altitudine
lectus fuit divitiarum sapientiae et scientiae Dei acti
sponsum tatum , superno illustrati spiritu arbitra .
ginis. bimur , quando summae sponsus parenti
delectus est ? Quanta inter utrosque pari
formitas excogitata , quanto morum inge
nuitas librata examine , quibus superi et
inferi ac terrigenae altissimi nexum con
iugii et admirarentur et colerent ! Hocce
Reginae coelorum Mariae semper Virginis
est connubium , filiae David nuptae , Deo
medio , Ioseph de domo pariter et familia
David . Magno itaque saeclorum redeunte
ordine , iam nova progenies coelo dimit
Dignitas titur alto . Cuius supernae thronus maiesta
Soloistepb. tis tantum dignitatis , munditiae , decoris
gnita, mor- ac praestantiae contulit Ioseph , quantum
aegris nondum mortalibus satis superque
cognitum certo fidei lumine credimus . Iam
que igitur coelestia tantarum secreta nu
ptiarum aperiamus , et humili genere di
cendi , maximis de rebus disserat secundi
huius voluminis partita divisio .

CAPUT PRIMUM .

De dono coniugif sancti Ioseph et beatis

simae semper Virginis Mariae
Verum fuisse matrimonium inter Ioseph
et beatissimam Virginem sequentibus pro
positionibus declaratur.
 - 71 -
Prima est : Beata Maria et Ioseph , non
obstante voto virginitatis per utrumque
emisso , verum matrimonium contraxerunt .
Huius propositionis prima pars cum in
antedictis sit probata , secunda probatur
per ea quae dicit S. Thomas in tertia par- S. Thomas.
te , q. 29. ar. 2. Matrimonium , inquit , sive
coniugium , dicitur verum ex hoc quod
suam perfectionem attingit. Duplex est au
tem rei perfectio , prima et secunda . Prima
quidem rei perfectio consistit in ipsa for
ma ex qua speciem sortitur . Secunda vero
perfectio consistit in operatione rei , per
quam res aliqualiter suum finem attingit.
Forma autem matrimonii consistit in qua- Forma ma
trimonii.
dam indivisibili coniunctione animorum ,
per quam unus coniugum indivisibiliter al
teri fidem servare tenetur. Finis autem
matrimonii est proles generanda et edu
canda . Ad quorum primum pervenitur per
consensum coniugalem ; ad secundum per
alia opera viri et uxoris , quibus sibi in
vicem obsequuntur ad prolem nutriendam .
Sic igitur dicendum est quod , quantum ad
primam perfectionem , omnino fuit verum
matrimonium Virginis Matris Dei et Ioseph ,
quia uterque consensit in copulam coniu
galem , non autem expresse in copulam
carnalem , nisi sub conditione , si Deo pla
ceret . Unde et Angelus vocat Mariam con
iugem Ioseph , dicens ad Ioseph , Matthaei 1 :
Noli timere accipere Mariam coniugem .
 - 72
Augusti- Quod exponens Augustinus , dicit : Coniux
nus.
vocatur ex prima desponsationis fide, quam
concubitu nec cognoverat nec fuerat co
gniturus . Quantum vero ad secundam per
fectionem , quae est per actum matrimonii ,
si hoc referatur ad carnalem concubitum
per quem proles generatur , non fuit. illud
Ambrosius. matrimonium consummatum . Unde Am
brosius dicit super Lucam : Non te moveat
quod frequenter Mariam Scriptura vocat
coniugem : non enim virginitatis ereptio
sed coniugii testificatio et nuptiarum cele
bratio declaratur . Habuit tamen illud ma
trimonium etiam secundam perfectionem ,
quantum ad prolis educationem . Unde Au
gustinus dicit , in libro De Nuptiis et Con
cupiscentia : Omne nuptiarum bonum im
pletum est in illis parentibus Christi, pro
les , fides et sacramentum . Prolem cogno
scimus ipsum Dominum Iesum ; fidem , quia
nullum adulterium ; sacramentum , quia
nullum divortium . Solus ibi nuptialis con
cubitus non fuit. Haec ille . Similia dicit 30 .
dist. 4.q. 2. art. 2. et 3 .
Secunda propositio : Matrimonium illud
fuit licitum . Hanc probat S. Thomas in 4 .
dist . 30. quaest. 2. art. 1. quaest . 2. ad
1. dicens : Post votum virginitatis abso
lute factum non potest aliquis in ma
trimonium consentire sine peccato : quia
si sit votum solemne, non fit matrimonium
verum ; si autem sit votum simplex , verum
 73
est matrimonium quod sequitur , tamen pec
cant contrahentes . Votum autem beatae
Virginis non fuit solemne , sed simplex in
corde expressum ; nec absolutum , sed sub
conditione, ut ex littera patet. Et ideo po
tuit sine peccato , ex speciali Spiritus Sancti
consilio , cuius dispositio conditionaliter in
suo voto cadebat , in matrimonium con
sentire. Haec ille . Eadem ponit in tertia
parte quaest. 29. art . 1. Ex quibus potest
formari talis ratio : id quod habet multi
plicem convenientiae rationem , et nihil
contra rectam rationem , llicitum est. Sed
matrimonium beatae Virginis et Ioseph fuit
huiusmodi : ergo licitum omnino . Idem enim
dicendum est de voto sancti Ioseph , ut in
superioribus patuit. De multiplici vero con
venientia in sequentibus latius disputa
bitur .
Tertia propositio : Matrimonium praefa
tum non indiguit aliqua excusatione , sicut
alia .
Pro notitia clariori huius propositionis ,
notato duo ex doctrina S. Thomae , in 4 .
di . 31. Primum est quod matrimonium , pro
pter jacturam quam patitur homo, indiget
aliquibus bonis excusantibus illud . Nam in Matrimo
matrimonio patitur iacturam rationis , tum bonis exeu
santibus .
propter vehementiam delectationis qua
absorbetur ratio , tum propter tribulatio
nem carnis quam coniugatos oportet susti
nere ex sollicitudine temporalium . Sunt
 74

autem bona , proles , fides et sacramentum .

Secundum est quod per praedicta bona ex
cusatur matrimonium a peccato , et non
sine illis. Dicitur vero hic excusari , quia
faciunt actum bonum . Nam ipsum consti
tuunt non solum bonum bonitate virtutis .
in quantum constituunt eum in medio : sed
etiam sanctum , propter indivisibilitatem
coniunctionis significantem coniunctionem
Christi ad Ecclesiam . Illis autem remotis ,
matrimonii actus semper est aliquod pec
catum .
His praemissis probatur propositio . Ces
sante causa cessat effectus causae adae
quatus . Sed causa quare habeat matrimo
nium aliqua bona ipsum excusantia non
fuit in matrimonio beatae Mariae et sancti
Ioseph , cum neuter aliquam iacturam ex
illo matrimonio reportaverit , sed potius
magnum bonum : ergo non oportuit quod
haberet aliqua bona excusantia et recom
pensantia damnum.
Quarta propositio est : Beata Virgo post
desponsationem , traducta fuit a Ioseph ante
celebrationem solemnem nuptiarum .
Hanc tenet S. Thomas in 3. parte . q .
29. art. 2. ad 3. , esse consonam magis di
ctis Matthaei evangelistae , dicens : Sicut
Chrysostomus dicit super Matthaeum , beata
Virgo sic fuit desponsata Ioseph quod etiam
esset domi habita . Nam sicut ea quae in
domo viri concipit intelligitur conceptio
 - 75

maritalis ; sic in ea quae extra domum

concipit est suspecta conceptio ; et ita non
esset sufficienter provisum famae beatae
Virginis per hoc quod fuit desponsata , nisi
etiam fuisset domi habita . Unde quando
dicit : Et nollet eam traducere , melius in
telligitur, id est , nollet eam diffamare in
publicum , quam quod intelligendum sit de
traductione in domum . Unde et Evangeli
sta subdit quod voluit occulte dimittere
eam , quamvis tamen esset domi habita ,
propter primam desponsationis fidem . Non
dum tamen intervenerat solemnis cele
bratio nuptiarum , propter quod etiam non
dum carnaliter convenerant. Unde sicut
dicit Chrysostomus: Non dicit Evangelista :
antequam duceretur in domum sponsi : ete
nim intus erat in domo ; consuetudo enim doconsuetu
veterum .
fuit veteribus multoties in domo despon
satas habere , et ideo etiam Angelus dicit
Ioseph : Ne timeas accipere Mariam coniu
gem tuam , id est , non timeas nuptias eius
solemniter celebrare ; licet alii dicant quod
nondum erat in domum inducta , sed so
lum desponsata. Primum tamen magis con
sonat Evangelio . Haec ille. Quamobrem bea
tus Hieronymus contra Helvidium dicens :
Ioseph Mariae custos potius fuit quam ma
ritus , intellexit maritum ab actu coniugali .
Et item cum ait , super illud Matthaei 1 .
Iacob genuit Ioseph virum Mariae : Cum
virum audieris , suspitio tibi non subeat
 76

nuptiarum . Vocat enim nuptias concubi.

tum nuptialem .
Ex praedictis sequitur matrimonium
sancti Ioseph ac beatissimae semper Vir
Perfectio ginis fuisse perfectum , et quantum ad es.
beatae cum
ginis vir- sentiam , et quantum ad tria bona , scilicet
Ioseph. fidei , prolis et sacramenti ; non autem
quantum ad secundam perfectionem , quae
est eius operatio ut carnalis copula .

CAPUT II .

De dono convenientiae connubii eiusdem

Duplex convenientia in hoc coelesti

coniugio animadvertenda est : prima qua
decuit beatissimam Virginem desponsari ;
altera qua alto Dei consilio Ioseph tradita
est et non alio viro, inter innumeras ho
minum turbas quae sub coelo tunc erant
fuerantque ab orbe condito , aut erunt usque
ad diem iudicii .
Primam quidem convenientiam decla
rat S. Thomas in tertia parte , q . 29. art. 1 .
Conveniens dicens: Conveniens fuit Christum de despon
fait chri sata virgine nasci, tum propter ipsum , tum
Virgine na propter matrem , tum etiam propter nos.
sci imulti- Propter ipsum quidem Christum quadru
plici ratione. Primo quidem ne ab infideli
bus tamquam illegitime natus abiiceretur.
Unde Ambrosius dicit super Lucam : Quid
Iudaeis , quid Herodi posset ascribi , si na
 - 77
tum viderentur ex adulterio persecuti ? Se
cundo ut consueto modo eius genealogia per
virum describeretur ; Unde dicit Ambrosius
super Lucam : Qui in saeculum venit , sae
culi debuit more describi . Viri autem per
sona quaeritur , qui in senatu et reliquis
curiis civitatum generis asserit dignitatem .
Consuetudo etiam nos instruit Scripturarum ,
quae semper viri originem quaerit. Tertio
ad tutelam pueri nati , ne diabolus contra
eum vehementius nocumenta procuraret .
Et ideo Ignatius ait ipsam fuisse desponsa- Ignatius.
tam , ut partus eius diabolo celaretur . Quarto
ut a Ioseph nutriretur. Unde et pater eius
dictus est, quasi nutritius .
Fuit etiam conveniens ex parte Virginis.
Primo quidem quia per hoc redditur im
munis a poena , ne scilicet lapidaretur a
Iudaeis tanquam adultera , ut Hieronymus
dicit . Secundo ut per hoc ab infamia li
beraretur . Unde dicit Ambrosius super Lu
cam quod desponsata est ne temeratae
virginitatis adureretur infamia , cui gravis
alyus corruptelae videretur insigne prae
ferre . Tertio ut ei a Ioseph ministerium
exhiberetur , ut Hieronymus dicit.
Ex parte etiam nostra hoc fuit conve
niens . Primo quidem , quia testimonio Io
seph comprobatum est Christum ex vír
gine natum . Unde Ambrosius dicit super
Lucam : Locupletior testis pudoris maritus
adhibetur, qui posset et delere iniuriam
 1
78
et vindicare opprobrium , si non agnosce
ret sacramentum . Secundo quia ipsa verba
Virginis matris magis credibilia redduntur
suam virginitatem asserentis . Unde Am
brosius dicit super Lucam : Fides Mariae
verbis magis adsciscitur et mendacii causa
removetur. Videretur enim culpam obum
brare voluisse mendacio innupta praegnans .
Causam autem mentiendi desponsata non
habuit , cum coniugii praemium et gratia
nuptiarum partus sit foeminae. Quae qui
dem duo pertinent ad firmitatem fidei no
strae . Tertio ut tolleretur excusatio virgi
nibus , quae propter suam incautelam non
vitant infamiam . Unde Ambrosius dicit :
Non decuit virginibus sinistra opinione vi
ventibus velamen excusationis relinqui,
quod infamata mater quoque Domini vi
deretur. Quarto , quia per hoc signatur uni
versa Ecclesia , quae , cum virgo sit , de
sponsata est uni viro Christo , ut Augusti
nus dicit in libro De sancta Virginitate.
Potest etiam et quinta ratio esse , quia
quod mater fuit desponsata et virgo , in
persona ipsius et virginitas et matrimo
nium honoratur contra haereticos , alteri
horum detrahentes . Haec S. Thomas .
At secunda convenientia fuit : propter
familiae nobilitatem , propter sancti Ioseph
puritatem , propter virtutum eius subli
mitatem , et propter angelorum familiari
tatem .
 79

Fuit Ioseph de stirpe nobilissima Abra

hae ac David, quibus facta est repromissio
Christi nascituri. Non fuit autem inventus
similis Ioseph in filiis eorum qui fuerant
praestantiores caeteris hominibus mundi .
Quod ex eo patet quoniam Spiritus San
ctus Divinarum illos Scripturarum testimo
nio consecravit , eorum mores nobis in
exemplum proponens . Non etiam conve
niebat ut Abraham tali coniugio donare
tur , qui plures uxores accepit. Ideo vidit
Abraham tantum diem Christi , vidit et
gavisus est . Ioseph vero non in spiritu
solum , sed oculis carnis vidit dies , annos
et aetates Christi , et amplius quam Abra
ham gavisus creditur. Idem de caeteris
patribus dicendum est usque ad adventum
Christi . Ipsi enim aut humanum sangui
nem fuderunt , ut Moyses et David ; aut
divites nimis extiterunt , ut Isaac , Jacob
ac reges Israel ; aut virginitatis votum non
conceperunt: et sic Ioseph comparati in
puritate , defecerunt . Tempore vero Salva
toris fuere Ioannes Baptista et Evangelista :
sed si merita fuerint aequalia , quod am
bigitur , contemporalitas atque consangui
nitas idem impediere . Inter viros igitur coae
taneos , beatissimus solus Ioseph inventus
est , Deo iudice , cuius nobilitas iuncta pu
ritati ac virtutum sublimitati foret. Quibus
favebat Angelorum familiaritas , quae con
veniret desponsationi beatissimae Virginis .
 - 80 -
Panperiores Fuit quoque conveniens ex parte no
ro Deo ca stri , ut sanctus Ioseph tantae iungeretur
riores.
coniugi , ne homines paupertate aut exer
citii vilitate spernamus ; quia saepenumero
Deo chariores existunt , et ab Angelis ma
gis magisque diliguntur .
Adhuc , ut alias esse electiones Dei ,
alias hominum cognoscamus . Deus enim
contemptibilia mundi in magnis elegit ne
gotiis , ut dicitur primae ad Cor . 1 : Ho
mines vero satrapas et optimates.
Item , ut Deo placere studentes moribus
interioribus , praecipue coram Deo et An
gelis clarescere satagamus , opinione homi
num relicta , ceu divi Ioseph sanctis eru
dimur exemplis .
Praeterea , ut virginitatis lilium in vi
rili sexu a Deo consecratum et ab An
gelis intelligamus ,
Itidem , ut ex modo vivendi divi Ioseph
ad angelicam familiaritatem ascendere di
scamus .
Ad haec , ut secreta Dei nobis morta
libus inscrutabilia missa faciamus . Distant
enim cogitationes Dei atque eius consilia
a cogitationibus hominum amplius quam
distet coelum a terra .
 - 81

CAPUT III .

De dono aetatis sancti Ioseph tempore

desponsationis beatae Mariae

Quaestio est inter plurimos divini Ioseph

veneratores an Ioseph , tempore desponsatio
nis beatae Virginis , fuerit aetatis iuvenilis ,
vel senilis . Cumque taceant hoc Divinae
Litterae , ad ingenium recurrunt quidam ,
et probare nituntur Ioseph fuisse iuvenem .
Arguunt vero sic : Sponsam sponso decet Arguitur
quod fue
rit iuvenis :
esse coaevam ; sed beata Virgo fuit tunc Primo.
iunior : credibile igitur est Ioseph tunc
fuisse iuvenem .
Praeterea , desponsata fuit beata Virgo Secundo.
ut sacramentum Filii Dei occultaretur , et
per consequens ab hominibus putaretur
filius Ioseph : ergo illius saltem aetatis fuit
quae est apta ad generationem , Ea vero
minime est aetas senilis : igitur fuit iu
venis .
Praeterea , Ioseph electus fuit a Deo in Tertio .
tali aetate in qua posset beatissimae Vir
gini deservire ac Christo infanti , eundo ad
longinquas regiones , et ibi victum et cae
tera necessaria propriis laboribus proprio
que ingenio pro se ac beata Virgine acqui
rendo . Sed ad haec iuvenilis aetas conve
niebat , et non senilis . Iuvenis ergo tunc
fuit Ioseph .
6
 82
Quarto. Praeterea , hoc dicit Glosa super illud
Esaiae 62 : Habitabit iuvenis cum virgine ;
nam ait : Id est Ioseph cum Maria . Illam
vero Glosam sequuntur omnes fere Divina
rum Litterarum interpretes . Igitur sanctus
Ioseph tunc fuit iuvenis .
In oppositum est consuetudo Ecclesiae
ostendentis effigiem sancti Ioseph sub for
ma senis . Et talis consuetudo videtur ab
antiquis patribus ad nos usque profluxisse.
Confirmatur , quoniam nonnulli sancti
Doctores vocant ipsum senem , ut sanctus
Vincentius ordinis nostri Praedicatorum , in
suis sermonibus de Nativitate Domini . Idem
supponit dominus Albertus Magnus super
Missus est cap . 39. Ergo sanctus Ioseph tunc
fuit senex .
Respondeo . Circa huius quaestionis so
lutionem , cum in textu Divinarum Littera
rum nihil habeamus , duo sunt facienda :
primo quaedam praeponenda , secundo re
spondendum est quaestioni directe, ipsaque
rationibus obfirmanda.
De nomi Circa primum advertito nomen senec
nibus iu
ventutis et tutis vel iuventutis qualitatem animalis
senectutis. significare cum tempore. Tempus vero de
numero est relativorum . Relativorum vero
quaedam dicuntur absolute talia ; quaedam
in comparatione , sicut magnum et parvum .
Granum enim frumenti magnum dicetur
in comparatione ad granum milii , et par
vum in comparatione montis , ut dicit Phi
 - 83 -
losophus in Praedicamentis , capitulo De
ad aliquid . Dico itaque aliquem hominem Senex dici
nonnunquam dici senem absolute : puta quia dupliciter
.
est in aetate senili; nonnumquam in com
paratione : ut puta si comparetur vir qua
draginta annorum puero . Et hoc habet
communis consuetudo loquendi apud ho
mines , quae potissimum in significatis vo
cum attenditur . Nam , teste Philosopho ,
loquendum ut plures , sapiendum vero ut
pauciores.
Advertendum secundo proprium esse
Divinarum Litterarum sub una voce plura
etiam litteraliter significare, ut dicit bea
tus Augustinus , 11. Confessionum . Et ideo
ubi sensus litteralis alicuius dubii sub una Sub una
voce Divi
dictione multa significante haberi potest , narum Lit
ille sequendus est si sit rationabilis. Exem- suntplures
sensus lit
pli gratia dubitatur an Angeli sint conditi terales.
ante mundum sensibilem ; et respondetur
quod non , Scriptura dicente : In principio
creavit Deus coelum et terram . Exponitur
enim In principio , in Filio , in temporis
initio et ante omnia . Ideo propter illam
dictionem In principio multiplicem , possu
mus sequi rationabile responsum ad prae
fatum quaesitum .
Praenotandum tertio triplicem esse opi- Triplex opi
nionem circa aetatem sancti Ioseph , quando tatem s. 10
beatissimam desponsavit Virginem . Quidam seph .
enim ipsum asserunt fuisse iuvenem , for
mosum , et omni virtute conspicuum . Qui
 84
dam vero senem barbatum , et aliquo modo
deformem ; et horum sunt rationes praead
ductae . Tertiam ac mediam viam tenent
nonnulli , affirmantes ipsum iuventutem
tunc superavisse , et ad aetatem virilem
pervenisse , fortem viribus et corpore de
corum , veluti aetati convenit virili . Et
hanc opinionem me sequi delectat , quoniam
conformis est modo loquendi Sacrae Scri
Laudatur pturae , rationabilis valde et verisimilis, ac
opinio ter- caeteras non despiciens opiniones , erudite
respondens earum obiectis , et quoquo modo
eas salvans . Divinae nempe Litterae virum
Mariae Ioseph vocant , ut illius aetas de
signetur, ut coniugium confirmetur, ut vir
tutis excellentia commendetur. Vir enim a
virilitate dicitur . More itaque consueto
apud Sacras Litteras, quinimo illis proprio ,
nomine viri tria illa significata fuerunt.
Nec te moveat quod doctor quidam asse
rat nomen viri non aetatem , sed virtutem
significare. Nam verum est , si tantum ad
dideris. Non enim sola aetas signatur , sed
simul coniugii officium ac virtutum prae
stantia unico exprimuntur nomine . Est
Quod sit ra- quoque haec opinio rationabilis. Nam con
tionabilis.
silium iuris est , si dubitetur de quantitate
numeri , quod aequaliter ius et iudex de
beant medium numerum determinare . Ver
bi gratia , si dubitetur utrum quis tenea
tur alicui dare viginti vel triginta , iudex
faciat solvi medium . A simili , dubitatur
 85
an tempore desponsationis beatissimae Vir
ginis sanctus Ioseph fuerit iuvenis vel se
nex , accipienda est media aetas quae est Quod erat
virilis aeta
virilis . Vir ergo erat , et a Sacris Litteris tis.
vir semper appellatus . Prima ra
tio .
Praeterea , Ioseph tunc illius erat aetatis Secunda.
qua gravitate , prudentia ac fortitudine
viguit , praesertim apud hominum opinio
nem . Sed haec est sola virilitas : ergo vir
tunc erat.
Itidem , aetas virilis conveniebat aetati Tertia.
beatae Virginis , ut scilicet maritus eius
esset vir. Cuius pudorem in tantum dile
xit Dominus, ut maluerit quosdam de eius
ortu dubitare , quam de suae matris pudore
honestissimo : Ioseph igitur tunc vir fuit .
Adhuc , iter illius ad Aegyptum , mora
per septem annos quam illic traxit , re
gressus eiusdem , labores quos pertulit in
educatione Salvatoris , ac custodia Matris
Virginis , arguunt illius aetatem verisimili
ter fuisse virilem .
Ad haec , quid putas dixissent Aegyptii ,
si vidissent iuvenem formosum , deducen
tem tantae virginis maiestatem , cum prae
sertim populus Aegypti odio semper in
genti prosecutus fuerit Hebraeos, Ut igitur
quieti beatissimae Virginis educantis Deum
infantem summa provideretur exultationé
ac reverentia , datus est sibi vir a Deo il
lius aetatis , qua potius Aegyptii eum ve
nerari quam illi detrahere cogerentur. Haec
 86 -
vero est aetas virilis . Iuvenem enim malis
persecuti fuissent verbis , senem vero de
risissent. Electa igitur fuit aetas conveniens ,
aetas media quae est virilis . Neque in hac
materia recurrendum est semper ad ea
quae Deus facere potuit , aut angeli beati ,
qui specialissima cura aderant Salvatori .
Nam , ut dicit S. Thomas in tertio Contra
Gentes , cap . 90 : Omnia quae agit Deus ,
Modus or- ex ordine divinae providentiae agit . In pro
nae provi- videntia vero sunt duo , scilicet excogitatio
dentiae.
ordinis et executio . Executio vero eorum
quae pertinent ad homines fit per angelos
illuminando , et per homines exterius ope
rando . Non est igitur ad miracula recur
rendum , nisi in extremis articulis .
Quo circa respondetur ad primum : si
Illa propo- sensus assumptae propositionis accipitur
sus etc.,in precise , sequitur quod sanctus Joseph de
telligem: buerit esse puer , cum beata Virgo fuerit
grano salis. tunc quasi puella . Intelligenda est ergo cum
grano salis ut sponsus sponsae sit coaevus ,
quando aspectu , aetate, amicitia et homi
num opinione conveniunt . Aetate quidem
non parili secundum annorum numerum ,
sed secundum decentiam sexuum , quae
fuerunt in hoc sanctissimo matrimonio .
Adde illa unumquemque decere quae Deus
iubet communi vel singulari praecepto .
Decent Matrimonium vero hoc divino iussu est
quae Deus institutum .
iubet.
Ad secundum respondendo , conceditur
 - 87
prima consequentia ; sed negatur secunda ,
propter rationes praeadductas .
Ad tertium dicendum quod licet aetas
iuvenilis fortior sit ad labores , plerumque
tamen aetas virilis durabilior existit, iam
sanitate a viro acquisita per modum ha
bitus , qui est de difficile mobilibus. Ideo
decebat sanctum Ioseph esse aetatis viri
lis , nam per multos annos grandia sufferre
debebat.
Ad quartum dicendum quod S. Ioseph
fuit iuvenis florida aetate , non annorum
paucitate. Secundo dico quod ille sensus
est mysticus , a quo solo non sumitur ef
ficax argumentum , ut dicunt S. Augustinus
et B. Thomas . Tertio dicitur quod exem
plum adductum de Ioseph et beata Virgine
non tenet , nisi quantum ad cohabitatio
nem , quam Propheta ibidem praenuntiat .
Sufficit autem ad omnia exempla verificari
quantum ad aliquid . Non enim opus est
ut verificentur quoad omnia.
Ad rationem in oppositum dicitur quod
aetas virilis , cum sit media inter iuventu
tem et senectutem , participat utriusque
extremi conditiones et denominationes . Ideo
divus Ioseph et senex et iuvenis dici po
tuit. Senex quidem in comparatione ad
beatam Virginem , quae puella erat , divini
licet , modici tamen aspectus . Ioseph autem
barbatus et venerabilis aspectus tunc fuit. Ioseph tunc
Iuvenis etiam dici potuit propter eius for- juvenis dici
 88
mositatem , sanitatem , fortitudinem atque
assiduum laborem . Per quae praeclarorum
virorum dicta venerabiliter sustinentur .

CAPUT IV .

De donis admirabilium virtutum

cognitarum in S. Ioseph propter coniugium
beatissimae Virginis

Libet nunc ex dictis in superioribus ca

pitibus elicere admirabiles virtutes sancti
Ioseph .
Prima vir
tus S. IO Prima , quoniam S. Ioseph fuit legitimae
falth Bened nativitatis Christi tutor : legitimam vero
tor .
nativitatem eius ab aeterno Patre an
geli beati soli cognoscebant et tuebantur ;
Ioseph vero ex matre temporali ortus le
gitimi scutum fuit. Quanta auctoritatė apud
Deum et angelos effulsisse sanctum Ioseph
credendum est , qui altissimi mysterii scu
tum fuit inexpugnabile !
Secunda est quia fuit Christi pueri con
tra insidias diaboli et astutias defensor.
Magna profecto erat et mortalibus inexpli
cabilis virtus Ioseph vis , quae vehemen
tiora diaboli nocumenta superare poterat.
Non est potestas super terram quae diaboli
potestati comparari queat , nec astutia , nec
dolus : quae cuncta adversus Christum pue
rum , quanta potuit malignitate , exercere
 - 89

studuit . Cui incognitas Ioseph virtutes Deus

omnipotens opposuit . Quam fortis , quam
excelsus , quantaque fulgebat prudentia Io
seph , qui adversus fortissimum , callidissi
mum ac nequissimum Diabolum , Filium
Dei infantem ac puerum protexit et defen
dit ! Hic quoque matris Virginis pudorem
tutatus est tanta fide et sapientia , ut etiam
intellectum angelicum diaboli obtenebra
verit. Oppressa enim fuit mens diaboli a
maiestate prudentiae Ioseph. Haec quidem Figurae tu
tutela pudoris virginalis figurata fuit in toris.
Abraham descendente in Aegyptum , et
Sarai pudorem sapientissimis verbis tutan
te adversus Pharaonem , ut habetur Gen. 12 .
Tutela itidem Christi figurata fuit in eodem
Abraham reducente Loth et universam eius
substantiam , de manu quatuor regum qui
eum captivum ducebant. Ibidem cap . 13 .
Exercitus enim regum est universa turba
daemonum , Loth est Christus , universa
familia eius humana est natura . Ipse om
nium est primogenitus , a Deo constitu
tus , qui humana carne indutus videbatur
esse captivus : sed Abraham qui recte lo
seph exprimit , numeratis expeditis verna
culis virtutum suarum , Christum tutatus
est , quae defensio in universum genus hu
manum redundavit .
Tertia est quia ipse Filii Dei fuit nu
tritor. Vide quantae latebant in sanctissimo
Ioseph virtutes , quibus filium Dei educaret ,
 90
aleret et vestiret. Ad varia enim animan
tium genera alenda atque educanda omnium
corporum coelestium vis concurrit , quam ab
Angelis orbium motoribus accipiunt . Ioseph
autem Verbum Dei, per quod coelestes orbes
et angeli conditi sunt et in esse conser
vantur , enutrivit et aluit . Ioseph profecto
plusquam Ioas fuit , ac in eo praefiguratus
est ; qui Ioas infantem clam nutrivit et
aluit , ac regem Israel tandem constituit ,
ut habetur quarti Regum . 11 .
Quarta excellentia virtutum cognitarum
in S. Ioseph , propter coniugium cum beata
Virgine , est quia ipse fuit Christi ex Vir
gine nati unicus testis , et hoc munere san
ctos aequavit spiritus , qui testes et nuntii
sunt ac revelatores mysteriorum Dei , unde
angeli vocantur . Corporum coelestium lin
gua locutus est , de quibus in psalmo di
citur : Coeli enarrant gloriam Dei et opera
manuum eius annuntiat firmamentum , Sa
crarum quoque Litterarum emerita digni
tate donatus est. Sacrae enim Litterae
testimonium Domini vocantur , Psal . 15 :
Testimonium Domini fidele , sapientiam
praestans parvulis . Fidelis nimium nimium
que Ioseph , cuius unica testificatio satis Deo
ac angelis faciebat; cui etiam universae na
tiones quae sub coelo sunt merito assen
tire debent , Domino sermonem confirmante
sequentibus signis .
Itidem in hoc sancto coniugio ipse lo
 - 91
seph divinus typum gessit Filii Dei virgi
nis Ecclesiae sponsi perpetui . Veneramur
quidem Petrum ac eius successores , quia
vices Christi in terris gerunt , aut gesse
runt : pari veneratione honorandus est san
ctus Ioseph , qui Christi maximi figura fuit ,
et vices eius gessit . Denique , o vos con
iugati , qui in mundo versantes , carnis tri
bulationes sustinetis , sanctus Ioseph vester Sanctus 10
est patronus adversus haereticos , vos de- seph patro
fendens, statum vestrum protegens , et viam gatorum .
salutis vos non deserere asserens propter
matrimonii sacramentum , aut etiam carnis
infirmitates , quae vos plerumque a rerum
spiritualium exercitiis separant . Pauca licet
ego loquar , magna tamen sentio de sancto
Ioseph . Syllogizatur mens mea a praemissis
magnis ad maiora , quae balbutiendo expli
care satago. Ingenio eleganti , acutissimo
intellectu , ac mente solertissima , illumi
natione angelica peculiarius suffragante , ac
divina gratia singularissimum praebente
lumen , hac in re opus esset , quae mihi
vobisque haec nostra legentibus optamus.
Talibus enim divina munera sancti Ioseph
intelligere posse solummodo mortales cre
diderim .
 92

CAPUT V.

De dono praestantissimae Iustitiae

Scripturus de dono praestantissimae iu

stitiae S. Ioseph , praeter ea quae brevius
Divisio ca- dicta in superioribus fuere , tria in medium
pitis .
afferam . Primum erit cur S. Ioseph voce
tur iustus ; secundo declarabitur quod il
lius iustitia praestantior fuerit quam iu
stitia patrum Veteris Testamenti ; tertio
obiecta quaedam adducam et solvam .
Circa primum , S. Ioseph vocari iustum
attendito propter omnium virtutum perfe
ctam possessionem , ut ait beatus Hiero
nymus ; et propter supremam fidei de Chri
sto venturo devotionem , teste Glosa . Sen
tentiam B. Hieronymi confirmat magnus do
Magnus ctor Albertus , super Missus est cap . 46. in
doctor.
haec verba ( Vir eius) , dicens : Fuit ergo Io
seph vir per constantiam fidelitatis, quan
tum ad iustitiam pertinet; et per virtutem
castitatis , quantum ad temperantiam ; et per
excellentiam discretionis , quantum ad pru
dentiam ; ac per strenuitatem operationis ,
quantum ad fortitudinem . Et sic in viro
notatur excellentia quatuor virtutum . In
capitulo quoque sequenti idem Doctor ma
gnus , reddens rationem illius dicti : Cui
nomen erat Ioseph , ait : Ut iustus apud
Deum monstretur (scilicet Ioseph) cuius
 93
nomen tanquam in libro vitae scriptum
in Evangelio tam signanter exprimitur ; ut
notus hominibus intelligatur , qui testis
virginitatis beatissimae Virgini adhibetur ;
ut nomen eius digne in memoriam homi
num vertatur, qui in patrem Dei assumi
tur putativum . Haec Albertus magnus.
Circa secundum probatur multipliciter
iustitiam Ioseph praestantiorem fuisse iu
stitia patrum Veteris Testamenti .
Primo quidem Noe , Abraham et Isaac
praecipui fuere iustitia inter patres vete
res . Sed hi fuerunt figura Ioseph : ergo lo
seph figuratus praestantior erit iustitia.
Praeterea , Abel dictus est iustus, quia
eius sacrificium respexit Deus , et quia sim
plex , ut habetur Gen. 4 ; et , ut ait bea
tus Augustinus in primo de Civit. Dei : In
eo exordium accepit civitas Dei . Sed Deus
non modo accepta sibi munera Ioseph
ostendit : sed etiam domum , verba , actus ,
mores , simplicitatem , prudentiam , exerci
tiumque eius manuale , domum eius sibi
habitationem deligens , et se eius filium
putari non effugiens.
Itidem , divus Ioseph terminus fuit om
nium patrum iustorum Veteris Instru
menti , primusque inter patres Novi . Ergo
illius iustitia censenda est praecelluisse
iustitiam patrum Veteris Instrumenti .
Praeterea, cherubin custodit divino prae
cepto paradisum terrestrem et lignum vitae ,
 94
ut habetur Gen. 3 , ne hominum quispiam
ingrediatur , praecipue Adam ac ex eo nati .
Sed in figurato per paradisum terrestrem
scilicet beatam Virginem , ac per lignum
vitae scilicet Christum Ioseph custodivit ,
Deo instituente . Ergo iustitia apud Deum
clarior fuit inventa quam iustitia patrum
antiquorum .
Adhuc, virginitas homines angelis pares
efficit. Sed Ioseph virgo inter patres Ve
teris Testamenti reperitur. Quibus etiam ,
pro humana fragilitate proque multiplican
do populo Dei , concessa fuit pluralitas uxo
rum . Ergo sancti Ioseph iustitia excellen
tior .
Praeterea, antiquis patribus Deus prae
cepit : Ioseph vero idem subiectus Deus ob
temperavit. Lucae . 2 : Et erat subditus il
lis . Ioseph ergo iustitia incomparabiliter
superior.
Itidem , qui laudantur patres veteres a
Sacris Codicibus , ipsi pariter in aliquibus
defecisse describuntur , ut patet in Noe bi
bente vinum ; in Abraham descendente in
Aegyptum cum Sara uxore , quam rogavit
ut diceret se esse sororem , ut bene sibi
esset in domo Pharonis propter eam , Gen. 12 ;
in Loth quoque ebrio , et in multis aliis
patribus ab Sacris Litteris laudatis. Ioseph
vero iustus ab Evangelio praedicatur , et
in nullo defecisse describitur . Ergo iustitia
illius illustrior.
 95

Adhuc , Ioseph ab Angelis in cunctis

admonitus et directus legitur , quo munere
patribus Veteris Testamenti aequalis credi
tur . Cui si addideris Ioseph innocentiam , hu
militatem , paupertatem , putativam Filii Dei
paternitatem , ac beatissimae Virginis san
ctae desponsationis dignitatem , fateberis ,
praedicabis , ac certo certius affirmabis san
cto Ioseph non esse inventum similem in
ter patres veteres , qui conservaret legem
Excelsi .
Circa tertium obiicitur multipliciter con
tra iustitiam sancti Ioseph , et absolute ac
ceptam et in comparatione .
Absolute quidem , quoniam in hoc quod
cogitavit Mariam dimittere occulte , aut
fuit crudelis , aut iniustus. Crudelis qui
dem , quoniam si innocentem cogitavit ,
cur dimittere concepit ? Iniustus vero , quo
niam egit contra bonum publicum , quod
semper praeponendum est particulari . Nam
si nocentem cognovit , cur iustitiam publi
cam observare non cogitavit ?
Praeterea , stante expositione praefatae
cogitationis , quae pietas , quis amor fuit
tantae sanctitudinis Virginem dimittere ?
Pietas vero et amor iustitiae semper con
iunguntur. Non ergo iustus videtur in hoc
casu dicendus .
Ad primum horum respondetur : si Vir
ginem innocentem Ioseph credidit , ex ma
gna humilitate sua provenit quod eam co
 96 -
gitavit dimittere nolens tantae sanctitati
cohabitare ; firmiter quoque tunc arbitrari
potuit Ioseph Deum Virgini beatissimae
de custode perfectiori provisurum . Et hoc
actu evenisse mirum in modum rationa
bile est . Ubi etiam ipsam adulteram suspi
catus fuisset , non cogebatur a lege eam
propalare , sed hoc illi concedebatur sive
permittebatur . Poterat vero ad hoc moveri
quod Virginem poeniteret , et illud per con
sequens in detrimentum boni publici mi
nime cederet .
Ad secundum dicendum quod Virginem
actu non affectu relinquebat . Ideo pietas
et amor in sancto Ioseph per totum illius
altissimae cogitationis decursum perseve
raverunt .

CAPUT VI .

De dono sancti Ioseph quo interfuit

visitationi beatae Virginis et Elisabeth

Quamvis neminem affuisse visitationi

beatissimae Virginis et Elisabeth Divinae
referant Litterae , nullus tamen est sanae
mentis catholicique ingenii , qui Mariam ,
Nazareth virginem tenerae aetatis , solam domo re
pido Zacha- cessisse asseveraret . Creduntur enim a Na
riae qua
draginta. zareth usque ad oppidum Zachariae esse
fere quadraginta milliaria . Ratio itaque
 97

officiumque sancti Ioseph atque auctoritas

nos credere cogunt visitationi sanctae Ma
riae et Elisabeth eumdem interfuisse . Non
enim ratio recta consentit Ioseph quavis
occasione sponsam divinitus acceptam de
reliquisse , ac passum fuisse virginem tan
tam sine se longum iter subire .
Secunda
Amplius, Ioseph ad hoc rationabiliter co ratio .
gebatur ut pro nova affinitate novis congra
tularetur affinibus, cum praecipue nobiles
essent , et magnae apud Iudaeos opinionis
Zacharias et Elisabeth . Opinabantur enim
homines eos esse iugales magnarum virtu
tum ; eratque sacerdos Zacharias.
Adhuc, Ioseph noverat ( ut rationabiliter Tertia ra
tio .
creditur) senem Elisabeth gravidam . Erat
vero conceptus ille inconsuetus ac pene
miraculosus. Ut ergo gaudio gaudium iun
geretur , videre tunc voluit Elisabeth .
Itidem , rationabiliter creditur Zacha Quarta ra
riam , mutum effectum propter increduli- tio .
tatem suam , raro vel nunquam domum
exivisse , usque ad nativitatem Praecur
soris filii . Et hoc Ioseph non ignoravisse
quoque rationabile est. Ut igitur ex nova
desponsatione Virginis senem laetificaret
solareturque , voluit Virginem beatissimam
associare .
Ad haec , officium ac coniugium Ioseph Quinta ra
tio.
erga beatam Virginem cogunt nos idem
asserere . Officium quidem , quoniam a Deo
institutus fuit tutor ac ministrator beatis
7
 98
simae Virginis . Quod licet magis magisque
cognovisse sanctum Joseph non ambiga
mus , post primam apparitionem angelicam ,
suggerente tamen Divino Spiritu , Virginem
non derelinquebat . Non ergo novus guber
nator in tam longo itinere sponsam sibi
creditam dereliquit.
Probatur Hoc idem sancti Bonaventurae, in libro
etiam in de vita Christi , auctoritate comprobatur :
ctoritate. O qualis , ait , domus , qualis camera , qualis
lectus , in qua et in quo commorantur et
requiescunt tales matres talibus filiis foe
cundatae , Maria et Elisabeth , Iesus et Io
annes . Sunt autem ibi magnifici senes , Io
seph et Zacharias. Quid , quaeso , iucundi
tatis defuit sancto Ioseph , sive dum novam
coniugem in itinere comitatur , sive dum in
obsequio Elisabeth demoratur ? Haec ille .
Quando loseph audivit vocem Elisabeth
dicentis : Unde hoc mihi , ut veniat mater
Domini mei ad me , nonne novis affectum
gaudiis illum credere fas est ? Quocirca in
cognatae verbis vehementer obstupuit. In
ter admirandum vero , animus eius ad al
tissima dogmata intelligenda voce Virginis
sponsae suae evocatur exordientis : Magni
ficat anima mea Dominum . Quae non satis
Solatium mente attingens clariori , cum Zacharia sene
Zacharia. solatium , quantum cum muto dabatur , in
gens percepit ( 1). Cum itaque audis , sancto

(1) Quae ita habentur in editione principe. Tollen

dum tamen videtur cò a non » .
 99
Evangelio praedicante : Exurgens Maria
abiit in montana , intellige: Ioseph sponso
comite .

CAPUT VII .

De dono prudentissimae atque altissimae

cogitationis

Descripturus Evangelista Matthaeus pru

dentissimae cogitationis Ioseph solertiam
atque acumen , ait : Cum esset desponsata
Maria mater Iesu Ioseph , antequam con
venirent , inventa est in utero habens de
Spiritu Sancto . Ioseph autem vir eius , cum
esset iustus et nollet eam traducere , vo
luit occulte dimittere eam . Haec autem
eo cogitante ... et reliqua. Hanc vero altis.
simam cogitationem doctores plurimi in
genio , prudentia , doctrinaque clarissimi
adhuc claram non satis superhabuisse con
stat. Quod aperte liquet , si varias eorum
sententias consideraverimus . Quocirca ani
madvertendum est quod ubi Maria ab ob
sequio Elisabeth post tres menses recessit ,
cum esset puella tenerae aetatis , apparuit
venter eius tumidior , apertissime gravidam
illam esse indicans . Quod ubi Ioseph clare
dignovit , vehementer admirans , in subti
lem nimis incidit cogitationem . Hanc Am- Expositio
S. Ambro
brosius asserit esse quoniam suspicatus sii.
est Ioseph Mariam adulterasse . Dicunt au
tem quidam quod huic opinioni sanctus
 100
Thomas favere videtur in tertia parte ,
quaest. 29. artic . 2 ad 3. Quod mihi nullo
modo apparet. Nam ex quibus verbis eius
hoc eliciam exploratum non habeo . At
Expositio Origenes et Remigius dicunt Ioseph in
Origenis et
Remigii. ea cogitatione declinasse ad aliam partem .
Sciens nempe Christum de virgine nasci
turum et Mariam de semine David , ma
gnaeque sanctitatis et innocentiae, credi
dit illam fore , ideoque indignum se pu
tavit eius cohabitatione. Unde nolebat eam
traducere , ne cogeretur secum habitare ,
quod ut vere humilis omnino refugiebat.
B.Expositio
Hierony Quidam vero dicunt , ut B. Hieronymus,
mi . cogitationem sancti Ioseph fuisse ambiguam .
Hinc idem beatus inquit Hieronymus : Hoc
testimonium maximum est quod Ioseph
sciens eius castitatem , et admirans quid
evenerat, celat silentio cuius mysterium
nesciebat . Sequendo vero hanc opinionem ,
ut ait sanctus Thomas in quarto di . 30. q.
2. ar . 2. ad ultimum , sanctus Ioseph cogi
tavit ex humilitate nolle cohabitare tan
tae sanctitati , et ex pietate nolebat eam
traducere , id est publice diffamare, ut idem
dicit , in tertia parte . Angelus vero appa
rens iussit Ioseph non timere , contra illam
humilitatem ; et dixit conceptionem fuisse
Tres prae- sanctam , adversus suspitionem .
fatae expo
sitiones tri Hae sunt expositiones subtiles praecla
bus homi- rissimorum virorum omni statui conve
num convenientes. Carnales enim coniugati primae
niunt.
 101

haererent expositioni , quia , iuxta Philoso

sophum , qualis unusquisque est talia iu
dicat . Casti vero et innocentes, qui virgini
tatem suam simplici conversatione in con
spectu Dei servant , secundae opinioni fa
ciliter assentiunt. Norunt enim quanta
humilitate vestigia Dei deambulantis in
pomerio mentium suarum imitentur , non
alta sapientes , sed humilibus consentien
tes. Tertiam autem opinionem prudentes ,
et arbitri aequitatis statim sequuntur.
Medium enim locum semper virtuti ascri
bunt et aequitati. Quiescunt itidem in me
dio contingentes sive probabiles rationes ,
Verum in sublimi hac cogitatione est in primo
primum attendere motum qui nunquam tationis
ascribitur crimini , quia non est volunta- catumst pec
rius , et a carne inchoat saepe , sive ab
imperfecto . Est quoque considerandus pro
gressus cogitationis, ubi ratio exurgens vi
res suas excitat , et pro utraque parte mi
litantes convocat rationes , examinat , ri
matur , atque attentissime considerat . Fit- Neque in
progressum
que anceps animus in medio cogentium progres
armatarum rationum . At neque hic pec
catum comperitur , sed meritum , quia con
silium est a sapiente procedens, nisi me
ritum ipsum aliquid aliud impediat . Tan
dem declinat liber animus ad quam vo
luerit partem contradictionis , voluntatem
invitans ut assentiat. Quod ubi evenerit, $ed in fine
ultimo me
iudicium illud pium vel impium erit. Cum ritum .
 102

itaque haec cogitatio Ioseph altissima fue

rit , arbitrandum non est primo motu , exa
minatione , iudicioque clarissimis caruisse .
Possumus ergo dicere primum huius emi
nentissimae cogitationis motum primam
Applicatio explicare opinionem , processum cogitatio
positionum nis ultimam , iudicium vero mediam opi
testres para nionem . Secundum igitur hoc iudicium ,
ad
tionis .
intelligenda sunt verba Chrysostomi dicen
tis : 0 inestimabilis venter Mariae Virgi
nis . Magis credebat Ioseph virginitati eius ,
et magis credebat virginem posse conci
pere quam Mariam posse peccare .
Habuit vero omnis opinio viros sanctis
simos et eruditissimos opinatores , ut omni
parti huius cogitationis auctoritatem Spi
ritus Sanctus afferret. Nullus quoque san
ctorum deceptus creditur : sed quique sin
gillatim explicant ea quae omnibus Eccle
siae membris veris et vivis proficerent, con
sentirent , et (quod) rationabile videretur ,
Spiritu Sancto persuadente, qui corpus Ec
clesiae gubernat per modum gubernatorum .
Neque doctor ille qui primum explicavit
motum sanctae huius cogitationis , minus
spiritualis credendus est , quoniam inter
pretatio sermonum ad utilitatem datur
audientium , non dicentium . Inde imperfe
ctiores homines Scripturam acutius Divi
nam nonnunquam interpretari videmus ,
teste etiam Propheta , qui ait : Et inimici
eius terram lingent . Et item : Quare tu enar
 103
ras iustitias meas > et assumis testamen
tum meum per os tuum ? Tu vero odisti
disciplinam , et proiecisti sermones meos
retrorsum . Denique de hac cogitatione ait
Glosa : In quo notatur animus sapientis , Glosa Chry
sostomi .
qui nil temere vult incipere . Item Chry
sostomus : Notatur etiam mansuetudo lo
seph : nulli enarravit suspitionem suam ,
neque ei quae suspecta erat , sed in se co
gitabat. Haec ille .

CAPUT VIII .

De dono primae apparitionis angelicae

Quatuor modis sanctissimi spiritus coe

lestes sua dona , Deo disponente , nobis lar
giuntur : illuminando scilicet , virtutes in
fluendo , movendo et apparendo . Apparitio Deappari
tione ange
vero triplex est : per corporis assumptio- lorum .
nem , per specierum sensibilium in organis nationen
sensuum formationem , et per somnii vi
sionem . De illuminatione , inquit B. Diony
sius , quarto capitulo Coelestis Hierarchiae :
Coelestes essentiae intellectuales primo in
seipsis divinam edunt illuminationem , et
in nos deferunt quae supra nos sunt ma
nifestationes . De influxu , ait B. Gregorius , De influxu .
in quarto Dialogorum : In hunc mundum
visibilem nihil nisi per invisibilem crea
turam disponi potest . Inde etiam virtutes
 104
Cur angeli Dei vocantur . Psalmus : Benedicite Domi
dicantur
virtutes. no omnes virtutes eius , ministri eius qui
facitis voluntatem eius . De motu inquit.
De motu . B, Augustinus in tertio de Trinitate : Quem
admodum corpora grossiora et inferiora per
subtiliora et potentiora quodam ordine re
guntur , ita omnia corpora per spiritum vi
tae rationalis . Apparitio vero Angelorum per
assumptionem corporum frequens est apud
Divinas Litteras , et notissima. De formis
impressis in sensibus hominum habetur
quarti Regum 4 : Siquidem Dominus fece
rat sonitum audire in castris Syriae cur
ruum et equorum et exercitus plurimi.
Apparitio vero in somnis praesens , quae
evenit Ioseph , fuit inter caeteras quibus
Divinae fidem praebent Litterae .
Duo effe Tria vero hanc apparitionem praecla
ctus in ho
mine ab an- ram , mirabilem et inenarrabilem efficiunt,
minato sci- scilicet modus, tempus et effectus. Circa
licet :
modi huius ampliorem notitiam , sciendum
quod Angelus illuminans duos effectus pro
ducit in homine illuminato : unus est re
ceptio veritatis , secundus est iudicium veri
Receptio cogniti per illuminationem . Somnus licet
veritatis.
impediat iudicium , tamen magis disponit
ad receptionem . Post efficaciorem vero im
pressionem veritatis , soluto sensu , sequi
tur iudicium perfectius . Advertendum iti
dem Deum ac naturam angelicam nobis
Et iudi- coagere et in nos agere secundum modum
cium . nostrum . Et ideo cum Ioseph anceps esset
 105
ea in cogitatione et veluti in somno infi
delitatis, ut ait Glosa interlinearis , animi
dubietate premebatur , in somnis ei appa
ruit angelus Domini. Fuit ergo modus hu- Mirabilia
tione
ius apparitionis praeclarus ratione angeli lica ange
Ioseph .
facientis et Ioseph suscipientis. Fuit mira
bilis , quia conformis statui sancti Ioseph :
nam somno dubietatis laborabat. Fuit de

nique venerabilis , quia illa summae se

cretum venerationis intellexit , omni du
bietate repulsa . Nulla vero sanctarum vi- Nulla ap
sionum per somnum hac estcelebrior , lebrior est
visione lo
quoniam nullus ambigendi locus menti san- seph.
cti Ioseph remansit , sed visionis omne se
cretum profundissime cognovit , assensit ,
et illico mandantis angeli imperio obtem
peravit . Hinc Ioseph punitus non legitur ,
sed Zacharias , cui Angelus dixit : Quia non
credidisti verbis meis , eris tacens et non
poteris loqui usque in diem nativitatis
eius. Hinc multiplici in somnis apparitio
ne donatus est Ioseph . Qui enim munus
divinum veneratus est affectu et effectu ,
eodem munere saepius affici meruit et do
nari .
Circa tempus huius apparitionis , con- Nox quie
tem mentis
sidera significatum . Nam Ioseph licet co - signat in
.
gitatione premeretur , non tamen passione; Toseph.
sed eius animus quietus erat et intentus
ut divinae non in quoquam adversaretur
voluntati . Tempus vero noctis hoc congrue
significabat humanae deputatum quieti .
 106
Triplex ef Denique huius apparitionis triplex 1
fectus ap
parit ionis effectus : primus ex parte angeli , secu
$ . Ioseph
facta . dus ex parte Ioseph , tertius ex parte bi
tissimae Virginis. Et haec apparitio ani
licam naturam dignificavit , sanctum
seph iustificavit, ac beatissimam Virgin
laetificavit . Haec pariter apparitio eru
1
nos ut Angelorum beneficia rogemus ,
neremur , et in exemplum sumamus ;
beatissimae Virginis sanctitatem amplior
credamus , humilitatem intueamur , qu
sic latebat in cogitatione viri quam so
bat et tacebat , cum se excusare , imo i
rabilia sua ostendere poterat. Effectus i
tur primus apparitionis huius est ipsa :
gelica nuntiatio , secundus illuminationi
sancto Ioseph susceptio , tertius beatis
mae Virginis traductio . Quis vero Ange
fuerit ista operatus Divina tacent Eloq
quidem , sed rationabiliter credi potest qu
Gabriel fuerit. Qui enim Salvatoris con
ptum nuntiavit , eiusdem quoque progr
sum custodivisse rationabile est . Hic
Gabriel Gabriel , qui sancti Ioannis ortum prae
fuit Ange
lus qui ap - cutus est , et totius incarnationis Filii i
paruit S.
Ioseph . mysteriorum executor . Qua ratione o
namur eumdem esse Gabrielem , cuius
monitione Ioseph secessit in Ægyptum ,
reversus est in terram Israel .

:
 - 107

CAPUT IX .

De dono privilegii amoris quo Ioseph

dilectus fuit a beata Virgine supra
caeteros mortales

Beatissimam Virginem dilexisse Ioseph

sincera ac perpetua dilectione supra cae
teros mortales docet fundamentum dile
ctionis , quod est similitudo . Nam simile a tum
Fundamen
dile
simili diligitur . Inde omne animal diligit Stionis. est
simile . Fuit itaque inter beatam Virginem
et loseph multiplex similitudo , quae in
caeteris mortalibus simul nunquam reperta
fuit , neque aliquando invenietur , ut ca
tholice arbitramur .
Prima fuit similitudo carnis , secunda militud si
Novem ines
fuit similitudo nobilissimae originis , tertia inter Ioseph
fuit similitudo perpetuae virginitatis , quarta virginem .
fuit similitudo divinae desponsationis >
quinta fuit similitudo mutuae dilectionis ,
sexta fuit similitudo mutui obsequii , se
ptima fuit similitudo supernae electionis ,
octava fuit similitudo figuratae significa
tionis , nona fuit similitudo ad Christum di
lectionis et nominationis .
Hic est funiculus triplex tripliciter ,
quo mens coelestis beatae Virginis sanctum
Ioseph virum suum summopere diligere Mirabilis
splendor a
coacta fuit. Hoc sacro novenario suo re- moris bea
splendet modo illud supernae genus cha- cum loseph.
 108

ritatis , quo Angelorum novem beati exer

citus et chori Deum ardent , diligunt et
adorant. Hic novenarius itidem funiculus,
tantum coelestis colligans amoris, superat
octonarios gradus amoris erga legem Do
mini eius qui beatus in ea ambulat. Hos
David propheta in psalmis divina lyra altis
simoque decantat poemate , prosequitur et
explanat.
De simili . Prima itaque similitudo carnis dicitur ,
tudine car
nis. quae ab divina lege identitas vocatur :
Propter hoc relinquet homo patrem suum
et matrem suam , et adhaerebit uxori suae ,
et erunt duo in carne una . Gen. 2. Verum
caeterorum mortalium caro , fere corrupta ,
immunda , et quotidianis peccatis gravis ,
ignaraque spiritualis iucunditatis inveni
tur ; sancti vero Ioseph caro non ita fuit ,
sed similis carni suae coniugis : incorrupta
propter virginitatem perpetuam , munda
propter contemptum spurcitiae carnis et
omnimodam eiusdem inexperientiam , ca
rens peccato quod continue parit immun
da caro coniugum . Supernae quoque con
templationis non expers fuit Ioseph , sed
summa iucunditate eiusce officio incubuit ,
suae sponsae imitatus exempla .
De simili Augebat amorem coniugis in beata Vir
tudine no
bilitatis . gine similitudo nobilitatis eiusdem : ex
Abraham enim et David eadem genealo
gia originem duxerunt Beata Virgo et
Ioseph . Didicimus autem , natura docente ,
 109
historiis referentibus , et longa nostrorum
temporum malignitatis experientia, ingen
tem vim esse amoris inter eos qui ex ea
dem profluxere familia . Illo nempe attracti
mutue conversantor, alterna sibi praestant
obsequia , armaque sumunt . Adde quod scri
bit Paulus apostolus dicens : Qui suorum
curam non gerit , et maxime domestico
rum , hic infideli deterior est . At animad
vertito in malis hominibus amorem origi
nis virtutum canone privatum , qui in san
ctis ardentior est , perfectior ac sanctior .
Quanta igitur dilectione arbitrandum est
beatissimam Virginem Ioseph prosecutam
fuisse , qui eiusdem erat cum eo nobilita
tis et originis ! Enimvero si , Poeta teste , De simili
Certus amor morum est , Apostolo quoque ginitatis.
dicente : Charitas nunquam excidit , inaiori
beata Virgo amore prosequebatur Ioseph ,
quem noverat virginem ac perpetuae voto
virginitatis astrictum . Qua virginitate am
De simili
plius Ioseph delectabatur quam miseri tudine di
mortales immundae carnis oblectationi- vinae de
sponsatio
bus . At cum attendebat recordabaturque nís.
divino nutu Ioseph se in sponsum acce
pisse , magis magisque in eius coelesti cha
ritate accendebatur . Non erat ignara Virgo
eius dogmatis , quod etiam , natura duce ,
cognoscere quisque potest vel rudis ingenii :
Quos Deus coniunxit homo non separet . Verba quod
Dicebat ergo intra se beata Virgo : 0 quam intrare
culpabilis essem apud Deum ac universos go.
 110
coelestis Hierusalem cives , si sponsum di
vina mihi electione donatum intimae cha
ritatis visceribus non amarem . Rebecca
virum tantopere suum amavit , quem in
cognitum per longa terrarum spatia servo
duce adiit : cur ergo sponsum meum a Deo
mihi datum non amabo sanctissime , ar
dentissime , iustissime ? Attendo pariter in
eo quanto me amore prosequatur , et non
De simili- vehementissime illum diligam ? Est enim
vinae dile- tritum proverbium : Si vis amari , ama .
ctionis .
Erat beatissima Virgo altissimi pecto
ris , ingenuaeque mentis , cuius proprium
est obsequia praestantibus alternam dile
ctionem corde , verbis ac rebus ostendere .
At Ioseph omni satagebat obsequio die no
De simili- ctuque sponsam suam prosequi. Quocirca
tui obse- amore incredibili afficiebatur Virgo , quem
quii.
viro Ioseph omni ex parte notum efficie
bat . O quam rationabile est beatam Vir
ginem sponso suo servivisse , quam prom
ptissime; obedivisse , quam dulcissime et a
mantissime illum per singulos dies allocutum
fuisse ! Credo equidem , o Virgo immaculata ,
nec vana fides, te erga sponsum tuum ca
stissimum et tibi obsequentissimum , ca
stissima semper dilectione fragrasse. Et
puto quod super omnes patriarchas , pro
phetas , duces et reges sanctosque alios
dulcissime eumdem dilexeris . O felicissimae
charitatis donum , ubi pax et corcordia ,
ubi charitas et unanimitas, ubi benignitas
 - - 111 -

et mansuetudo affuerunt . Nullae profecto

ibi rixae , nulla discordiae suspitio , nullave
displicentia inter vos coniuges divinos
extitere . Hinc divina utrinque officia exer
cebantur , utriusque mutuam fragrantia
charitatem . O quanto studio Virgo coele
stis absenti viro cibos parabat , mensam
componebat , domum mundam servabat ;
redeuntem vero quam iucundissime excipie
bat . Cuncta operabantur amore Iesu , quem De simili
praesentem intuebantur , quem noverant tudine di
aeterna providentia se delegisse ut tali- ctionis.
bus insisterent . Magnum nempe amoris
ignem producit divina electio : quinimo
est et origo . Noverant igitur beata Virgo
et Ioseph se a Deo electos ut divina inter
eos perseveraret dilectio , qua totius hu
mani generis gelida tepescerent corda . Por
ro, si Adam mulierem , quam de sua con
diderat costa , summopere dilexisse credi
mus , quum dixit : Propter hoc relinquet
homo patrem suum et matrem suam , et
adhaerebit uxori suae , et erunt duo in car
ne una ; quanto magis beatam Virginem
Ioseph dilexisse credendum est , qui illo
praefigurabantur sacramento, Connubium De simili
enim primorum parentum ac beatissimae rataesigni
ficationis,
Virginis et Ioseph matrimonium , sanctae
matris Ecclesiae indissolubilem praesigna
runt nexum , dicente Apostolo : Hoc enim
magnum sacramentum est Christi et Eccle
siae . Quid , quaeso , maiori dilectionis vin
 112

culo potest aut poterit esse coniunctius

sanctissima societate Ioseph et Mariae , quam
Iesus aeternus amor instituit , propria cu
stodivit praesentia , auxit et perfecit ? Hanc
suimam dilectionem praenuntiarunt Pa
triarchae , in quorum coniugiis grandis
amor inventus est . Hic est amor ille di
vinus , haec suprema charitas , quae sola
Deum verum edidit mundo , enutrivit ac
induit. Hac dilectione Deus idem verus
huius sacratissimi coniugii filius putari vo
De simili- luit ac dici . Ex Virgine itaque matre Deus
Christum homo prodiit , et eiusce Virginis semper
et nomina-intactae viri filius putari voluit. Hinc di
tionis.
B. Hiero-vus Hieronymus in libro contra Vigilan
nymus.
tium , de singulari amore beatae Virginis
erga Ioseph ait : Tu dicis Mariam virgi
nem non permansisse ? Ego mihi plus vin
dico , etiam ipsum Ioseph virginem fuisse
per Mariam , ut ex virginali coniugio virgo
nasceretur. Si enim in virum sanctuin for

nicatio non cadit , et aliam eum uxorem

habuisse non scribitur ; Mariae autem ,
quam putatus est habuisse , custos potius
fuit quam maritus , relinquitur virginem
eum mansisse cum Maria qui pater Domini
meruit appellari. Haec Hieronymus.
 - 113

CAPUT X.

De dono sancti Ioseph quo primus adoravit

Christum natum post beatam Virginem

Antequam adorationem Salvatori nato

ab sancto Ioseph exhibitam describamus , Descriptio
praenotandum sanctum Domini praesepe , natus est
Salvator.
qua die natus est illic Filius Dei ex Vir
gine , locum fuisse vilem et a caeteris ha
bitationibus separatum ; iuxta quem non
procul locus ille est ubi Salvator circum
cisus fuit . Tria itaque loca rememoranda
sunt fuisse ibidem . Primus , ubi virgo et
mater Christum absque dolore peperit. In
eo autem loco terra nostra dedit fructum
suum , illic veritas de terra orta est , illic
iustitia de coelo prospexit , illic sponsus
processit de thalamo suo , illic Virgo quem
genuit adoravit , illic sanctus Ioseph pa
riter post beatam Virginem primus Chri
stum adoravit , illic Virgo pannis Verbum
Dei involvit .
Secundus locus est praesepe Domini
non procul , sed praefato loco iunctum . Illic
Filius Dei foeno iacere pertulit, illic parvo
Virginis lacte pastus est , illic bos cogno
vit possessorem suum et asinus praesepe
Domini sui , illic considerata sunt opera
Dei in medio duorum animalium , illic pa
stores eum invenientes adoraverunt .
8
 114
Tertius locus est ubi Christus circumci
sus fuit . Illic lachrymas Christus fudit et
sanguinem , illic a Maria et Ioseph vocatum
est nomen eius Iesus . Et scito hunc locum
esse duobus praefatis elevatiorem , veluti ab
his qui locum viderunt scriptum invenimus .
Verum Ioseph post beatam Virginem
primum adoravisse Christum ratio multi
plex suadet : tum quia Ioseph summo desi
derio praestolabatur Salvatoris ortum di
gnissimum ; tum quia a virginula gravida
parum elongabatur; tum etiam quia beata
Virgo , quae eventus conscia erat, verisimi
liter loseph admonuisse creditur , ut Deum
verum , qui totius orbis quam magnificen
tissimo apparatu gestientique humani ge
neris exultatione ac iucunditate excipien
dus erat , cum nudus et in paupere nimis
tugurio reciperetur , saltem matris et pa
tris putativi adoratione susciperetur fer
venti . Infantulum itaque Deum ubi egres
sum utero vidit et adorantem inspexit Vir
ginem , pronum Ioseph in terram cecidisse
non ambigimus. Ad id enim cogebatur
vehementissimo desiderio interiori , Virgi
nis sanctissimo exemplo exteriori , divini
infantis aspectu praeclariori , atque noctis
illuminatione superiori .
Haec adoratio omni procul dubio sacri
Concinuere
angeli ado. ficio acceptior Deo fuit , omni mundano ap
seph Chri- paratu , quovis laetitiae genere , cunctis mu
stum na- neribus excellentior , gratior ac venerabi
tum .
 115
lior . An non Angelos tunc divina altius
cantica praecinuisse credendum est , divo
Ioseph auribus audiente corporeis, gestien
te , vel potius extasim , nimio prae gaudio ,
patiente ? Porro , si pastoribus simplicibus
multitudo angelorum altius ac dulcius in
tonuit: Gloria in excelsis Deo et in terra
pax hominibus bonae voluntatis , cur non
beatissima Virgine ac Ioseph adorantibus ,
eadem aut maiora potius evenisse creden
dum est ? Nec obstat Evangelium hoc con
ticuisse , quoniam ampliora tacuit quae
conticuisse haud veremur. Testes nempe cur adora
idonei minus videntur incredulis Maria seph Sacrae
taceant Lit
et Ioseph circa Salvatoris aeta , praesertim terae.
ad dignitatem Mariae et Ioseph simul spe
ctantia ; credentes autem et angelica cogno.
scentes solatia , quae publicum horrent , ut
plurimum , et latenter ab eis exhibentur ,
ampliora meditantur , fatentur , credunt:
Caeterum , quas gratias Salvatori nostro
mente dixerit Ioseph catholico atque in
genioso lectori excogitandas relinquimus .
Talia nempe sacramenta silentio potius sunt
velanda , quam infirmis raucisque morta
lium ineptiis aperienda .
 116

CAPUT XI .

De dono impositionis sanctissimi

nominis Jesu.

Non parum attulit dignitatis Ioseph le

gatio angelica qua ei demandavit dicens :
Vocabis nomen eius Iesum . Matthaei primo
capite . Impositione enim ac sanctissimi no
minis huius publicatione secretum coeleste
mundo aperuit Ioseph, Patris coelestis vi
ces gessit , Spiritus Sancti arcana , quae in
canticis ac prophetiis mysterio abscondita
erant , patefecit, beatissimaeque mundi re
ginae coniugi suae collega fuit , atque an
sit vices Pa- gelicae maiestatis sublimitatem attigit . Est
tris aeterni.
namque mos apud homines ut patres nomina
imponendi filiis auctoritatem habeant. le
sus autem erat Filius Dei Patris . Sanctus
igitur Ioseph Patris coelestis vices hac in
dignitate gessit . Cum filii regum baptizan
tur , ubi christiani nomina filiis imponere
consueverunt , quis , quaeso , vice regum pa
trum , nomen filii baptizandi denuntiat ?
Nonne rex alius , aut nuntius regis , vel
magnus quispiam vir ? Illa igitur tempesta
te , sancto Ioseph apud Patrem coelestem
nemo grandior , nemo gratior , nemo prae
clarior . Hic est Enos Novi Testamenti, qui
Enos figu-coepit invocare nomen Domini , ceu Gene
. lo- sis 7. de veteri scribitur. Verum Spiritus
ra fuit
seph
 - 117 -

Sanctus per ora loquens prophetarum , di

versorum variis vocibus aenigmatum , bea
tissimum nomen lesu expressit . Legitur
nempe , Isaiae 7 : Vocabitur nomen eius
Emmanuel . Item capite 9 : Vocabitur no- yaria no
men eius Admirabilis, Deus , Fortis , Pater Mina Chri
futuri saeculi , Princeps pacis . Et item :
Voca nomen eius Spolia detrahe , Festina
praedare . Messias , quod nomen interpreta
tur Christus , notissimum apud Hebraeos
est. In Canticis quoque scribitur : Oleum
effusum nomen tuum . Lucae vero secundo
capite dicitur : Et Filius Altissimi vocabitur.
Haec vero mysteria unica nominis Iesu
impositione orbi coeco aperuit Ioseph . An , Joseph ma
quaeso , Spiritus Sancti instrumentum non ne.
magnipendendum arbitraris ? Veneramur
prophetas , laudamus Salomonem et admi
ramur , dulcedinem voluminum eius degu
stantes : quibus haud imparem Ioseph recta
ratione colligimus. Tanta vero praecellit
dignitate , quanta lux clara crepusculum . At
cum nomen Iesu ab angelo Gabriele nun
tiatum fuerit primo quidem beatissimae
Virgini , deinde Ioseph , quando illud Ioseph
imposuit, octavo die , vices prorsus angeli
obtinuit.
Verum hic quaerendumsuperest an Quaestio.
An Ioseph
beatissimae Virgini loseph collega aequa aequa, au
auctoritate convenerit in impositione no- imposuerit
minis Iesu : quod enim convenerit nemini cum B.Vir
gine .
dubium esse debet . Hoc nempe paterna
 118 -

auctoritas , hoc angelica legatio , hoc deni

que beatissimae Virginis pudor exigit imma
culatus . Convenit vero coram hominibus
tanquam primo ; coram Deo autem et an
gelis , ad solam Virginem beatissimam spec
tabat haec divini nominis impositio , quia
ipsa sola inter homines verum ius habebat
in Christum . Nomen igitur Iesu imposue
runt Deus , Angelus , Maria et Ioseph . Deus
quidem rem nominis praestando , Angelus
praedicendo , Maria imperando , et Ioseph
exequendo. Ne , quaeso , turbet quempiam
deducta Ioseph ab impositioné nominis Iesu
excellentia . Talis etenim argumentandi mo
Modus ar-dus a Glosa sumptus est , Lucae 2 : Non
ius capitis
sumptus est decuit, inquit , tam gloriosum nomen prius
a Glosa, ab homine appellari , sed ab excellentiori
natura , ne homo machinator huius nomi
nis videretur . Eadem igitur ratione a viro
caeteris digniore primo imponi debuit . Et
qui tantae dignitati huius sanctissimi pa
tris mente non consentiunt , minus per
spicaces inveniuntur , aut in fidei lumine
coecutiunt , debiles sunt , et aegrotant .

CAPUT XII,

De dono multiplicis apparitionis

angelicae

Matthaeus evangelista , capite secundo ,

multiplicem apparitionem factam Ioseph
 119

in haec verba aperit dicens : Ecce angelus

Domini apparuit Ioseph dicens : Surge et ac
cipe puerum et matrem eius , et fuge in
Aegyptum , et esto ibi usquedum dicam tibi .
Futurum est enim ut Herodes quaerat pue
rum ad perdendum eum . Qui consurgens
accepit puerum et matrem eius nocte et
secessit in Aegyptum . Et erat ibi usque ad
obitum Herodis , ut impleretur quod dictum
est a Domino per Prophetam dicentem : Ex
Aegypto vocavi filium meum . Tunc Hero
des videns quoniam illusus esset a Magis ,
iratus est valde . Et mittens occidit omnes
pueros qui erant in Bethleem et in omni
bus finibus eius , a bimatu et infra , secun
dum tempus quod exquisierat a Magis . Tunc
adimpletum est quod dictum est per Hie
remiam prophetam dicentem : Vox in Rama,
audita est , Rachel plorans filios suos , et
noluit consolari quia non sunt , ... et reliqua .
Verum ingentia cum hic mysteria lateant ,
quibus et sancti Ioseph dona cognoscere
altissima valeamus , et divinis instrui dog
matibus , duo quam brevissime , pro dicen
dorum profunditate , prosequemur . Primum
ad divinam spectat notitiam , in quam hu
mana consurgit mens efficacius, sublimius
et diffusius, donata munere angelicae vi
sionis. Secundum erit distincta enumeratio
earum rerum quae ipsam eamdem conse
quuntur apparitionem frequentem .
At divinam mortalibus notitiam quae
 120

contingit , facilius explicabimus clariori se

quentium propositionum probatione .
Modus con
surgendi in Prima propositio est : Rationi humanae
divinam no insitum est a natura ut nosse queat sen
claratur.sibilia , et intelligibilia, et eorum creatorem
Deum . Naturali quoque ducitur desiderio
ut eadem cognoscat .
Unde ori Huius veritatis radix est communitas esse
tur quod
homo ' con- hominis cum omni creatura ab Deo immorta
queal'inco li condita . Habet enim esse cum lapidibus ,
divinam . sentire cum brutis , intelligere cum angelis.
Haec sunt semina illa virtutum quae philo
sophi , natura faciente , in nobis esse praedi
carunt ; quibus artium et scientiarum om
nium habitus acquirere possumus , quibus
que , natura eadem impellente , attingere sa
tagimus. Hinc Cicero ait: Saepe diximus et
saepe dicendum est : naturaliter avidissimi
sive appetentissimi, quia honesta sunt nobis
Aurea Ci - innata virtutum seminaria , ita ut si patere..
ceronis au
ctoritas de mur et anhelare liceret ad beatitudinem cum
radice CO
gnitionis divino munere , natura nosipsos perduceret .
divinae in
nobis, Sed igniculos natura nobis inditos saepe re
tundimus. Haec Cicero . Cui si (contigisset)
luminis gratiae Christi quandoque illum
participem fuisse Dei numine , cuius secreta

Gentiles mortalibus impium est rimari, quanta di

non negan- cendi copia arbitrandum est illum peroras
munere, si- se ? Optaverim pro virtutum illius laudibus ,
mali expe- Ciceronis animam sub divini clementia thro
riant ad
Deum posse ni , sub pientissimi, inquam , regis omnium
converti . in Dei iustitia conservari, ut si aliquando
 121

Christi pietatis fructum attigit , quod nos

omnino timentes , quoquo modo ignoramus,
romani erroris veniam consequatur.
Secunda propositio est : Ratio humana, De cogni
propter vim naturae , gratia affici potest na pergra
tiam .
divina , qua fide, spe et charitate virtuti
bus ornata supernaturalibus , ea eove mo
do cognoscat de Deo ac creaturis quae nosse
minime potest solius virtute naturae .
Declaratur haec propositio . Non enim
ratio humana sua tantum modo vecta vir
tute, etiam artium habitibus et consuetu
dine studiorum suffragantibus, apprehen
dere valet huius lucem veritatis : Deus est
trinus et unus; et : Verbum caro factum est .
At igne fidei purgata , Sancti Spiritus nu
mine illustrata , cum angelico Thoma Aqui- Dictum An
gelici Do
nate dicet cordis ore : Nihil est quod ve- ctoris in
rius credi potest. Naturae humanae exilitas morte.
Zachaeo comparatur , qui , Evangelio teste ,
statura pusillus arborem conscendit , ut le
sum videre posset . Naturae pariter et gra
tiae vim signant duo adolescentes , quo
rum adolescentior a patre petiit portionem
substantiae , quae ei contingebat . Hinc Glosa
Lucae 18. ait : Fidelibus suae gratiae por- Glosa.
tionem , quam desiderant , impartiendo ; in
fidelibus solum naturalis ingenii beneficium
impendendo. Hoc illud est coelestis donum
gratiae , quod paucissimis verbis in immen
sum attollit beatus Ioannes apostolus di
cens: Unctionem quam accepistis maneat
 122

in vobis , et non necesse habetis ut quis

vos doceat.
Tertia propositio est : Divina veritas
septem modis humanae dignoscenda menti
sese obiicit : ut lucens , ut arguens , ut vo
cans , ut puniens, ut perficiens, ut laetifi
cans , et ut super communem viatorum sta
tum elevans, sive deiformans.
B. Augu Declarantur singula haud difficulter . Ve
veritate lu- ritatem etenim lucentem describit beatus
cente.
Augustinus libro quarto de Trinitate , di
cens : Nonnulli sapientes mundi potuerunt
aciem mentis ultra omnem creaturam trans
ferre , et lucem incommutabilis veritatis
quantulacumque ex parte contingere . Hanc
lucem sequuntur perfectio virium natura
lium et affectus vehementior ad Deum co
gnitum . At hic amor intra naturae limites
continetur.
Veritas ut arguens ab his cognoscitur
qui hominem sub duplici statu fuisse didi
cerunt . Primus status fuit originalis iusti
tiae , alter est naturae destitutae et miseria
rum quas hic sentimus , propter originalis
culpae reatum . Hanc philosophi ignoravere
veritatem , quae proculdubio eis apparuis
set , si credere voluissent. Et hic est sta
tus Iudaeorum viventium sub lege Moysi .
Veritas ut vocans illa est quae in pro
phetarum vocibus , in sono Christi et Apo
stolorum ab his percipitur qui in deliciis
et sollicitudinibus huius mundi suffocantur.
 123

Veritas ut purgans, a reatu praesertim

originali , ea est quam baptismus primum
efficit, deinde reliqua Ecclesiae sacramenta .
Perficit vero interius et exterius lumen
gratiae coelestis , quae deiformem in homi
ne gignit notitiam ,
Veritas laetificans fest contemplantium , Incertum
de qua dicitur in libro de Anima et Spi- de Anima
ritu , qui beato Augustino ascribitur : Lu- sitbeatiAu
men animae est Deus cum affluentia dul . gustini .
cedinis suae . Bonum carnis est mundus
cum humana iucunditate . Sed mundus ex
terior , Deus autem interior . Nihil enim
Deo interius est , nihil eo praesentius . In
terior est omni requie . Ipse est super omnia .
Ab hoc ergo mundo revertentes ad Deum , et
quasi ab hinc sursum revertentes , per nos
metipsos transire debemus ad Deum , hoc
est intrare ad semetipsum ; et non solum in
trare ad se , sed ineffabili quodammodo in
troitu seipsum transire . Qui est interius in
trans et intrinsecus penetrans , ille seipsum
transcendit , ille isthinc ad Deum ascendit.
Ab huius modi ergo detractionibus nostrum
cor colligamus , et ad aeterna gaudia revo
cemus , vel saltem ab illicitis et vanis co
gitationibus restringamus , ut aliquando ra
dium cogitationis in lumine figere valea
mus. Haec est enim cordis nostri , cum Deum
suum contemplatur , et per ipsum sua con
templatione suaviter reficitur; et dulcis
est illi semper ad desiderandum , ad laudan
 124
dum et amandum , et semper suave . Nihil
enim ad beatam vitam praestantius vide
tur , quain quod clausis carnalibus deside
riis et sensibus , extra carnem mundumque
effectum quempiam intra semetipsum con
verti , alienumque effectum a cupiditati
bus mortalium sibi soli et Deo loqui . Haec
ille .
Veritas denique supra communem ho
minum statum elevans illa est qua mens
hominis , sive in corpore sive extra cor
pus , pariformi quadam intelligentia ange
los ac Deum ipsum vel divina attingit.
Haec multipliciter secatur , quemadmodum
Praedicti in sequenti patebit propositione . Advertito
Sicutnume- septem gradus veritatis divinae iam di
ri.
ctos esse sicut ordinatae sunt numerorum
species , quarum extremae omnes conti
nent inferiores .
De verita Quarta propositio est : Veritas elevans
te elevante
supra com-supra communem hominum statum mul
tum homi- tiplex fuit : Adae , Prophetarum , Ioannis
nis.
Baptistae, Ioseph , beatissimae Virginis Ma
riae, Ioannis evangelistae supra pectus Dc
mini , ac Pauli .
Haec distinctio cognitae veritatis ex
parte obiecti et modi cognoscendi non dà
tur secundum rationes formales specificas,
Ratio in- quia duae forte fuerunt unius speciei; sed
stinguendi' secundum subiecta et tempora , ut per ex
praefatos
terius cognita , iuncti corpore , elevemur
bis ignota .
supra communem hominum statum , et in
 125
crepusculo ambulemus , qui clarissimum
lumen intueri non possumus .
De visione Adae loquitur Glosa super
illud Gen. 2 : Immisit Dominus soporem
in Adam , dicens : Exstasis illa ad hoc im
missa est , ut mens Adae intrans sanctua
rium Dei , novissima intelligeret , particeps
angelicae curiae .
Visio Prophetarum alia est per somnuni ;
alia per impressionem imaginum a Deo
impressarum in imaginatione, cessante ex
teriori sensibili , iuxta illud Ezechielis :
Vidi Dominum sedentem super solium ex
celsum et elevatum , et plena erat terra
omnis maiestate eius ; alia per solius illu
minationem intellectus , ut ea quae singu
lariter in David refulsit.
Ioannis Baptistae divina cognitio cre
ditur pie fuisse acceleratio usus rationis ,
ita ut clausus utero matris , divino mira
culo , Filium Dei et cognoverit et adora
verit . Haec est exultatio illa quam mater
Elisabeth sentiens dixit : Ecce enim ut
facta est vox salutationis tuae in auribus
meis , exultavit infans in utero meo .
Visio Ioseph fuit , testante sacro Evan
gelio , per multiplex somnium , quam per
ficiebat excellentissime praesentia matris
Filii Dei , ipseque idem Dei Natus , sive
matris gravidae gestatus utero, sive infans
ex utero iam dilapsus .
Visio beatissimae Virginis , quamvis mul
 126

tiplex fuerit , ea praecipuo studio narratur ,

quando ab Angelo salutatur.
De visione Ioannis evangelistae supra
B. Augu- pectus Domini inquit beatus. Augustinus :
stinus.
Deitatis potentiam limpidius contemplans
caeteris , cum Domino ad coelum volans, coe.
lestis sapientiae haustum de dominici pecto
ris fonte limpidius caeteris potavit. Quod in
telligitur respectu aliorum Evangelistarum .
De visione denique Pauli dicitur in Glo
sa secundae ad Cor . 12 , quod Apostolus
vidit Deum in illa vita qua videndus est
in aeternum ,
Referunt Sacra Eulogia his similia quam
plurima , quae ad praefatas visiones faci
liter reducuntur. Quamobrem , hisce cogni
tis , reliqua patere non ambigimus .
Neque pertranseundum accidentia ex
trinseca genus unum visionis magis magis
que dignificare, ut visio per somnium in eo
qui fuerit assuetus extrinsecae apparitioni
Magnifica- angelorum . Quare Ioseph visio magnifica
notitia per tur praesentia Filii Dei ac B. Virginis : vi
titiam , fit: sio enim Domini nostri Iesu Christi , cum
his deifor- secundum se , id est obiective , contineat
mis.
visionemcomprehensoris, quia semper fuit
comprehensor ; et omnium mysteriorum
altitudinem , propter unionem Verbi cum
hamana natura ; et visionem Trinitatis, ra
tione Divinitatis , rationabiliter omnes for
tificat, digniores efficit et altiores visiones
quibus ipsa coniungitur.
 127
Confirmatur hoc ratione philosophica.
Nam licet Aristoteles in tertio de Anima
comparet sensitivum intellectivo , quia sicut
se habet sensibile ad sensum , ita intelli
gibile ad intellectum , in boc tamen inter
caetera differunt quia intelligibile nobi
lius non corrumpit sed perficit, ita ut illo
cognito efficacius minora dignoscantur ob
iecta . Iuncta igitur notitia Christi Dei et
hominis notitiae alterius , non solum ipsam
magnificat, sed deiformem facit , quia idem
est intelligens et intellectum .
Quinta propositio est : Ad hoc quod ho- De modo
mo supra communem hominum statum ele- hominis su
pra commu
vetur perfecte ad aliquem gradum septi nem Sta
.
formis veritatis praedictae , tria exiguntur : tum .
depuratio , in se collectio , et alienatio .
Declaratur. Nam sicut ad introductio
nem novae formae naturalis in aliquo sub
iecto oportet quod fiat separatio a contra
riis dispositionibus per introductionem alia
ita in anima rationali elevanda supra
communem statum hominis evenire opor- Purgatio
tet . A tribus vero debet purgari : a culpa , hominis fit
poena et corpulentia , et hoc quantum
possibile est. Ea fit purgatio per gradum
charitatis excellentem . Hinc est quod Sa
pientiae 9. dicitur : Corpus quod corrum
pitur aggravat animam . Corpus corpu
lentia , aggravatio poena , corruptio cul
pa . Nec obstat quod in Domino Iesu Chri
sto fuerit fruitio ubi tamen fuit corpu
 128
lentia et poena , quia unio ad divinam na
turam vincit et abstulit haec impedimenta
Secundum quod exigitur ad elevandun
hominem supra communem statum es
Anima na- in se collectio. Anima enim humana secun
turaliter
jungitur tri- dum quod quaedam natura est et form :
bus.
corporis , naturaliter iungitur tribus , scilice
imaginationibus , passionibus et diversi
Primo ima-operationibus . De ligatione eius ad imagi
ginibus.
nes et species corporalium inquit Aristo
teles , in tertio de Anima : Oportet intelli
gentem phantasmata speculari . Et Augusti
nus , in libro de Trinitate dicit : Errat igi
tur mens , cum se istis imaginibus tanto
amore coniungit ut etiam se aliquid huius
Radix er- modi existimet. Et paulo inferius : Hind
circa im-
mortalita enim oboritur erroris dedecus , dum rerun
tem ani- sensitivarum imagines secernere a se nor
mae.
potest , ut se solam videat. Cohaerent enim
ei mirabiliter glutino amoris. Et haec est
eius immunditia , quoniam dum se solar
nititur cogitare , hoc se putat esse sine
quo se non potest cogitare. Prima itaque
animi ultramundana transgressuri colle
ctio est ab imaginibus corporalibus detra
Secundo ctio . De subiectione ad passiones ait idem
passioni
bus . beatus Augustinus , in libro de Spiritu et
Anima : Quibusdam affectibus et quadam
amicitia anima corpori iungitur , secundum
quam amicitiam nemo carnem suam un
quam odio habuit. Socia namque eius est,
licet eius societate praegravetur. Ineffabili
 129
namque conditione diligit illud, amat comi
tem suum , et ideo libera esse non potest. Do
loribus eius vehementer afficitur , formidat
interitum , quae mori non potest. Oculorum
speculatione depascitur , sonorum delecta
tur auditibus , suavissimis iucundatur odo
ribus , larga epulatione reficitur ; et licet
his rebus nullatenus utatur , gravi tamen
moerore afficitur si subtrahantur. Haec bea
tus Augustinus.
De variis itidem animae operationibus Tertio va
idem , in eodem libro de Spiritu et Anima , tionibus,
varia no
inquit : Anima secundum sụi corporis af- mina hu
mani ani
fectus variis nuncupatur nominibus . Di- mi.
citur enim anima , dum vegetat ; spiritus ,
dum contemplatur ; sensus , dum sentit ;
animus , dum sapit ; mens, dum intelligit ;
ratio , dum discernit ; dum recordatur , me
moria ; dum consentit , voluntas.
Ab istis ergo tribus colligitur anima in De modo
seipsam per corporalium imaginum abstra- animum a
praefatis.
ctionem , per passionum corporis cessatio
nem , et per operationum unionem . De unio
ne actuum dicit Augustinus : Sensus ver
titur in imaginationem , imaginatio in ra
tionem , ratio in intelletum , intellectus in
intelligentiam , intelligentia in Deum .
Tertium quod exigitur ad idem est ele- Elevatio fit
tribus mo
vatio quae fit per tria . Fit enim natura co - dis.
A natura.
nante , gratia erigente , ac Deo attrahente .
Ad conatum naturae disponunt miseria
rum praesentium stimulus , scientiae no
9
 130

strae defectus, ac summae perfectionis ap

petitus. Ad erectionein gratiae disponunt
A ADeo.
gratia. sacramenta , virtutes et dona . Ad attractio
nem a Deo invitat nos sponsa in Canticis :
Trahe me post te . Nemo , inquit Salvator ,
potest post me venire nisi Pater meus tra
xerit eum .
De deifor Sexta propositio est : Attractionem Dei
mitate ho
minis quae sequitur appropinquatio et conformitas ad
tractionem Deum , qua dicuntur homines deiformes.
Der .
Pro declaratione huius propositionis ad
verte quod in naturalibus motus natura
lis est intensior , quanto suo ubi vicinior .
Et hoc producit non solum appropinquatio ,
sed etiam similitudo ad suum ubi . Et ita in
naturalibus motus naturalis sufficit mutare
comparationem mobilis ad suum ubi , et per
hoc solum fit propinquum . Sed in voluntariis
motus naturalis non sufficit mutare situm
ipsius virtutis ad suum ubi , sine ipso ubi .
Ratio est quia in naturalibus ubi est tan
tum motor : sed in voluntariis ubi virtutum ,
quod est Deus , est motor et cooperator .
Istius igitur appropinquationis terminus est
perfecta conformitas voluntatis divinae et
Ad deifor - humanae deiformis affectio.
mem con
ditionem Ad deiformem hanc conditionem dis
disponunt
tria. ponunt tria : opera scilicet instructionis
Primum ,in-vel aedificationis, patientiae vel passionis ,
Secundum
opera pa et consilii vel supererogationis . De operi
tientiae.
Tertium o bus instructionis habetur primi Regum 10 .
brogationis: quod post unctionem David in Regem , in
 131

troivit in eum spiritus Domini , et prophe

tavit. Item divus inquit Augustinus : Lex
est haec divinae providentiae ut nemo , nisi
a superioribus , adiuvetur ad cognoscendam
vel participandam gratiam . Opera patien
tiae in lob figurantur , de quibus inquit
Apostolus secunda ad Cor. 12 : Nam vir
tus in infirmitate perficitur. At opera su
pererogationis describuntur singulariter
Marci 10 : Amen dico vobis , nemo est qui
reliquerit domum , .... et caetera . Post sex
tum hunc ordinem , sequitur sabbatum
animae cognoscentis Deum et exultantis
in eo . Primae Petri 1 : Credentes autem
exultabitis laetitia inenarrabili et glorifi
cata , reportantes finem fidei vestrae sa
lutem animarum vestrarum . Credimus ita
que , praedicta visionibus sancti Ioseph an
gelicis applicando , eas summis decoratas
donis extitisse a Deo. Quae dona non nisi
altius ratiocinando cognoscere possumus
et attingere . Sed et speculum nostri aenig.
matis obscurius invenitur, caecutiente pari
ter lumine intellectus propter coniunctio
nem ad naturalia . Colligendum tamen ex
evangelicis verbis quantum insit dignitatis
praedictis Ioseph visionibus , et ad nostram
utilitatem ac experientiam in nobis singula
referentes, laudis divini Ioseph et nostrae
utilitatis dona simul liceat intueri .
De conse
Septem angelicam visionem vere con- quentibus
sequuuntur, quando fuerit perfecta, id est aingolieam
 132
non ad iustitiam , sed ad conservationem .
Primum est illuminatio de Verbo incar.
nato ; secundum , veneratio sanctae matris
ecclesiae ; tertium , despectus rerum terre
narum ; quartum ,alta cognitio divinae pro
videntiae ; quintum , spiritus intelligentiae
Sacrarum Litterarum ; sextum , invidia dia
boli ac sequentium eum erga decoratum
visione angelica ; septimum , exterior affli
ctio sive ab hominibus , sive a natura , sive
quovis modo illata a Deo .
Considera igitur ad quamvis harum vi
sionum Ioseph septem haec semper con.
secuta et in Ioseph inventa fuisse.
Concludi Illuminatio quidem de Verbo incarnato
lentia visio innuitur cum Evangelista ait : Surge et
nis Ioseph .
accipe puerum ; quod enim re faciebat in
tellectum magis de Verbi Dei cognitione
perficiebat . Et matrem eius : mater autem
est sancta Ecclesia , quae quotidie et gignit
et nutrit filios, et pientissimae matris more
prosequitur . Et fuge in Ægyptum : quia
qui propriam spernit patriam divino amo
re , terrena cuncta se odire ostendit . Et erat
ibi usque ad obitum Herodis , qui divinae
providentiae omnia gubernantis testis fuit
et hostis . Ut adimpleretur quod dictum est
a Domino per prophetam , Osee , scilicet
dicentem . Qui Divinarum Litterarum unus
fuit scriptor ac propheta magnidicus In
vidiam diaboli signat Herodis ira, exterio
resque afflictiones eiusdem denotat sae
 133

vitia . Ideo sequitur : Tunc Herodes videns

quoniam illusus esset a Magis , iratus est
valde . Et mittens occidit omnes pueros qui
erant in Bethleem . Latent plurima in Evan
gelii verbis mysteria , quae illuminato le
etori et meditanda dulcius et latius ape
rienda relinquimus.

CAPUT XIII .

De dono inexplicabilis iucunditatis qua

fruitus est Ioseph propter cohabitatio
nem Christi ac beatae Virginis

Magna est homini iucunditas cum filium Car sit tan

a se genitum videt , cum eove conversatur delectatio.
et cohabitat , tum quia in eo quoquo modo
completur desiderium perpetuitatis , dicente
Philosopho in secundo de Anima: Natura
lissimum enim operum viventibus est quae
cumque perfecta et non orbata , aut.gene
rationem spontaneam non habentia , facere
alterum quale ipsum , quatenus ipso semper .
et divino esse et immortali participent se
cundum quod possunt. Omnia enim illud
appetunt , et illius causa agunt quaecumque
agunt , tum quia utile a filiis parentes
exoptant , tum quia in eorum virtutibus
ac bonis gloriantur quasi in propriis .
Verum cum divus Ioseph Christum ma
ximum verum Deum certissima arbitrare
tur fide, inexcogitata afficiebatur iucundi
 134

tate ; quando non solum divinum esse et im

mortale participaret , sed ipse , cuius est esse
divinum et immortale, filium suum putari
disposuisset ; a quo immortalitatem deinceps
sperabat ardentissimo pectore ac magna et
excellenti prudentia . Plurimi summum bo
num pene excogitarunt esse , si nobilissima
prole ab natura donarentur . At quae gau
dia Ioseph expertum fuisse credimus , cum
omnis principium nobilitatis ac boni a se
enutriri et custodiri animadverteret ? Didi
cerat dudum Ioseph plurima Sanctarum Lit
terarum dogmata, quae angelorum illumi
nationibus , collocutione Virginis beatissi
mae , ac praesentia Verbi Dei illuminantis
omnem hominem venientem in hunc mun
dum , Christum Deum personare noverit.
Quocirca pro varia aetate Christi diversa
expertus est solatia , quae Sacrarum non
immemor Litterarum mente voceque revol
vebat.
Incipe a prima Salvatoris infantia . Con
Contempla
tio Ioseph. templabatur ea in aetate Ioseph nonnun
su . quam Iesum infantulum dormientem . Ecce
de quo scriptum est : Non dormitabit neque
dormiet... somnum cepit et dormit. Mirum
negotium ! Hic est sponsus speciosus prae
filiis hominum , de quo Canticis scribitur :
Ego dormio et cor meum vigilat. Dormit
ergo in te , o Iesu , assumpta humanitas , et
cor tuae divinitatis semper vigilat. Infan
tulum si forte vagientem voce illa divina
 155
audiebat , timore afficiebatur , et dicebat :
Ecce Deus noster similis nobis effectus va
Osculatio
git et in nubibus tonat . O quoties infan Ioseph in
tem exosculans quam dulcissime , aiebat : 0 fantis Iesu.
felicia oscula , quae humani generis sancti
patres per tot et tanta saecula exoptarunt !
Hic est enim cuius oscula optantur a Can
ticis exordientibus : Osculetur me osculo
oris sui . Nonnunqu am Ioseph divinum in
fantem considerabat, et prae gaudio eliques
cens dicebat : Pulchrae sunt genae tuae , Verba To
sicut turturis ; collum tuum sicut monilia . sepbceelis
circa Chri
Ecce tu pulcher es , dilecte mi , et decorus. stum in
Dilectus meus candidus et rubicundus , ele- fantem .
ctus ex millibus . Caput tuum aurum opti
mum . Oculi tui sicut columbae super ri
vulos aquarum , quae lacte sunt lotae , et re
sident iuxta fluenta plenissima. Genae tuae
sicut areolae aromatum . Labia tua lilia
distillantia myrrham primam . Manus tuae
tornatiles plenae hyacinthis. Venter tuus
eburneus , distinctus sapphiris .
Et haec mente pertractans quae plena
magnis sacramentis in Canticis scribuntur ,
mysticos Iesu Christo sensus copulabat. Hinc
signantia verba replicabat , illinc signatum
attendebat , laetabatur in his , gestiebat , et
quasi supra hominis vires in divinam ra
piebatur naturam .
Verum cum infans Iesus ore proferre Verba 10
verba coepit , aiebat : Vox dilecti mei quam su infante
suavis et decora ! Vox haec illius est de piente.
 136
quo scribitur : Semel loquitur Deus et am
plius non repetit illud. En repetit decies
et amplius . Haec vox eius est qui in pro
phetis locutus est . Sed haec humana est
quam auribus percipio , locutionem vero
divinam ab aeterno incessabilem , unam et
indivisibilem non audio : sed Pater qui est
in coelis , Spiritus Sanctus quoque , et ange
licus beatorum spirituum exercitus.
Si vitam omnem per multa annorum
curricula , quam Ioseph attentissime ani
madvertit in Christi infantia , pueritia , et
adolescentia ac iuventute, prosequi voluero ,
consurgat caput in volumen grande neces
se est . Quis , quaeso , Ioseph exarsisse non
crederet, cum Iesum contingebat , qui ignis
venerat ignem mittere in terram volens
De ardore ut ardeatur. Quapropter contemplantis ani
tactu Chri- mi ardentissimae flammae isthaec in lucem
sti infantis.
prodenda relinquo:
De conver De conversatione itidem beatissimae Vir
sephinecum ginis tacendum censeo , quae eodem igne
B. Virgine. Sancti Spiritus ab fideli contemplatore ani
madverti poterit . Fuit enim , teste B. Hie
ronymo, Ioseph et beatissimae Virginis so
cietas floridus et prorsus immaculatus af
fectus. Virginem namque beatissimam san
ctitatis angelicae habere , illam videre , cum
illa morari , et cum eadem operari , illi con
vivere et illi convivari , astante Filio Dei ,
ara est coelestis exultationis et tripudii .
 - 157

CAPUT XIV .

De dono paris laudis beatissimae Virginis

et sancti Ioseph in inventione
pueri Iesu in templo

Magnum et admirabile sacramentum

Lucas evangelista describens amissionis et
inventionis pueri Iesu in templo , paribus
laudum generibus Deum affecisse Ioseph
et Virginem beatissimam exploratum red
dit quam clarissime.

Est autem primum genus communis Septem ge

nera paris
parentis dignitas ; secundum , eiusdem ne- laudis .
scientiae paritas ; tertium genus est similis
laboris anxietas ; quartum est unius ter
mini hilaritas ; quintum est eiusdem re
sponsi honorabilitas; sextum est genus lau
dis unius itineris iucunditas ; septimum est
paris obedientiae sublimitas .
Haec laudum genera , non caracteribus
incertis aut sparsim collectis , non meta
phorico eloquendi more , non excogitata diu
multumque expositione , non violenta ver
borum interpretatione ; sed ipso more sim
plici Sacrarum Litterarum ac historiae nuda
enarratione exprimuntur quam lucidissime.
Iesu enim parentum communis dignitas de commų.
ter repetitur , cum Evangelista ait : Ascen- dignitate .
dentibus parentibus eius Hierosolymam ; et
iterum : Et non cognoverunt parentes eius ;
 158

et item : Ego et pater tuus dolentes quae

rebamus te.
De eius Verum eiusdem nescientiae paritas at
dem ne
scientiae tribuitur Ioseph ac beatissimae Virgini , cum
paritate.
dicitur : Et non cognoverunt parentes eius .
Nescierunt ergo Ioseph ac Maria Hieroso
lymis remansisse Iesum . Nescierunt pariter
illum esse in comitatu , vel non fuisse : sed
quod non erat utrique arbitrati sunt, Ma
ria opinante quod in comitatu virorum
cum Ioseph esset , Ioseph vero existimante
quod in mulierum caterya cum Maria ma
tre foret. Neque haec nescientia crimini
ascribenda est , quippe quae neque incuriae
defectu , neque imprudentiae evenit : qui
summa charitate, toto studio , totaque men
te curae divini evigilabant infantis. Volun
tas itaque Dei fuit ut inter supremam sol
licitudinem de Filio Dei iam puero , eum
dem amitterent filium , ut ex eius absentia
gloria Dei , parentum meritum , altissimum
que divinae providentiae consilium simul
explorata redderentur. Tenebrae igitur hu
ius nescientiae similes extitere tenebris
noctium aestivarum , quae absentia solis
rorem terrae nascentibus subministrant ,
quo nutriuntur, frondescunt, magis magis
que fructificant. Nescire ergo meritum
non crimen , aliquando est ; et a Christo
anathema esse pro fratribus , pro illius glo
ria , pro divinae voluntatis imperio . Quando
autem dicitur : Et ipsi non intellexerunt
 · 139

verbum quod locutus est ad illos , nostrae

quidem favet intentioni, sed explanatione
eget altiori.
Tertium laudis genus est similis labo- laboris
De similis
an
ris anxietas , dicente Evangelista : Require- xietate.
bant eum inter cognatos et notos . Et non
invenientes , regressi sunt in Hierusalem ,
requirentes eum . Et factum est , post tri
duum , invenerunt illum in templo . Et paulo
inferius diva mater , communis doloris ex
primens anxietatem , dixit : Ecce pater tuus
et ego dolentes quaerebamus te . Par labor ,
par dolor , par sollicitudo a simili fluxerunt
charitate.
Quartum genus laudis est unius ter- De unius
termini hi
mini hilaritas. Diverso namque itinere , uno laritate.
vero affectu Iesum perquirentes , illum pa
riter invenere . Inde Evangelista ait : Et
factum est , post triduum invenerunt illum
in templo , sedentem in medio doctorum .
Qui pariter Iesum quaerunt , ac pariter in
veniunt , pari laude digni existunt . Allego- Allegoria
pulchra .
riam hic , quaeso , ne parumper renuas. Iter ,
affectus, labor , varia virtutum incrementa
sunt ; quo itinere in Deum tendimus , di.
cente Domino Abrahae: Ambula coram me .
Terminus gloria Dei est , quam praeparavit
Deus diligentibus se . Hinc Abrahae dictum
est a Domino: Ego enim merces tua magna
nimis . Allegorico itaque sensu argumente
mur Ioseph cum beata Virgine pariter in
venisse apud superos Christum , ipsa qui
 140

dem praeeunte Virgine , quod nobis eius so

lius locutio denuntiat in Evangelio dicente:
Fili , quid fecisti nobis sic . Merito autem
post triduum hoc gaudium termini bilaris
evenit , quia post tertium genus eiusdem
laudis , hoc quartum comperitur . Sed haec
hactenus,
Quintum genus paris laudis est eiusdem
De eiusdem responsi honorabilitas . Quid est , inquit, quod
norabilita- me quaerebatis ? Nesciebatis quia in his
te .
* quae Patris mei sunt oportet me esse ? Hac
responsione Ioseph et Virginem communi
parentis dignitate Iesus veneratur . Et quid
est , inquit , quod me quaerebatis, o pater
Locus sin . meus et mater mea ? Hic locus est singula
gularis E
vangelii . ris, ubi Christum semper parentis nomine
prosecutum fuisse sanctum Ioseph suspi
camur . At morem hunc loquendi Christi
expressius innuit Virgo beatissima , cum ait :
Ecce pater tuus et ego . Illa virum Ioseph
vocabat , Iesus vero patrem . Coniugis no
men familiare Virgini erat , Christo vero
parentis vox assidua . Quare familiaris elo
cutionis Christi consuetudinem virgo se
cuta , dixit : Ecce pater tuus et ego dolen
tes quaerebamus te .
De unius Sequitur sextum genus laudis quod di
itineris iu
cunditate. citur unius itineris iucunditas. Et descen
dit , ait Evangelista, cum eis et venit Na
zareth . Cogita , invento gaudii auctore ,
invento puero coelesti , invento Deo ipso ,
quibus gaudiis , qua mentis iucunditate ,
 · 141 -

quibusque verbis laetabantur, exultabant ,

gestiebant , ambulantes et domum rede
untes . Virgo pueri dextram tenebat , Io
seph sinistram , quasi pavidi , ne illum
denuo amitterent. Quod si non timentes
amissionem , saltim fruentes eius praeser
tia , qua triduo caruerant . Et forte illis
dies unus fuit sicut mille , prae doloris ma
gnitudine . Finge solem mundi huius visibi- Typus.
lis nunquam biduo ortum aut triduo , quam
obrem mortales lumen vidisse numquam ,
nisi nocturnum , ceu poeta refert dicens : Im
piaque aeternam timuerunt saecula noctem ;
tertio itaque die , quales credimus homi
num cogitationes , timores , suspiria , anxie
tates fore? Quae , quaeso , vota ? quae lachry
mae , quae voces , qui clamores coelum
ascenderent ? Iesus , puer duodecim anno
rum , carior , iucundior ac gratior erat di
vinis parentibus sole sensibili , quem ipsius
solis creatorem esse certo certius tenebant .
Illo ergo amisso , quantum doluisse illos ,
tertia praesertim die , credimus . Ubi eum
viderunt , quanta affectos pariter iucundi
tate arbitramur . Eadem igitur erat iucun
ditas unius itineris , eadem exultatio , idem
mentis tripudium .
Ultima denique laudum a nobis posi- De paris
tarum nunc laus est paris obedientiae su- sublimita
te.
blimitas. Haec maioris arguit dignitatis san
ctum fuisse Ioseph quam ulla mortalium
ingenia excogitare queant . Quis enim in
 142

telligere poterit illius maiestatem qui Deo

imperavit , cuique Deus ipse subiectus fuit ?
Hebetis sunt ingenii qui Ioseph munera a
Deo concessa non esse peculiaria , summam
arguentia sanctitudinem , innocentiam , cha
ritatem , gloriam . Et erat , inquit Evange
lista , subditus illis.
Sed hic quaeritur : haec subiectio aut
erat publica tantum , aut familiaris et la
tens solum , aut utroque modo , quod asse
rere cogit actus ille obedientiae factus co
ram doctoribus , quando , illis relictis , de
scendit cum parentibus quasi subiectus. Si
itaque patens et publica , cur nobis mani
Cur modus festata minime fuit ? Cur illi actus in Sacris
nis chri- non expressi Litteris , ut normam vivendi
sti in do : inde sumere liceret? Sed tanta erat horum
tum non parentum veneratio erga filium Iesum , ut
festatus altissimi fuerint ordinis actus illius obedien
nobis .
tiae . Non eos intelligeret humanum inge
nium , quia tantae charitatis expers existit..
Quod si Sancto Spiritu quis ferveat, pluri
ma percipiet , quae convenienter exprimi
verborum serie nequeunt . Fatemur ange
lum angelo obedire apud superos , et mo
dum ignoramus , quia alterius existunt or
dinis obedientiae illius actus a nostris. In
genium , amor , reverentia Ioseph ac Virgi
nis beatissimae , divinitas sola in Christo ,
quae eos delegerat parentes, haec nobis
inexplicabilia affirmant, exclamant , sole cla
rius ostendunt . De illorum existunt numero
 - 143

haec de quibus Ioannes evangelista scri

bit : Sunt autem et alia multa quae fecit
Iesus , quae si scribantur per singula ,
nec ipsum arbitror mundum capere pos
se eos qui scribendi sunt libros . Non
itaque admirandum est si mundo inex
plicabilia scripta non fuere , quia mor
talium nullus ea quoque imitari posset .
Quod vero imitabile est litteris deman
datum fuit . Et erat , inquit Evangelista ,
subditus illis . At cum nos balbutiendo
excelsa Dei resonare satagamus , accedat
homo ingenii praestantis ac catholici animi
ad cor altum , et interiora domus Christi ,
quam obediens Ioseph ac Virgini Matri in
habitavit puer , adolescens ac iuvenis Iesus ,
ingrediatur , limina conscendat fide clarus .
Christum nunc parentes alloquentem , non
nunquam in mensa positum , aliquando la
borantibus suffragantem , nunc lecto iacen
tem , aut surgentem , deambulantem , cum
parentibus sedentem , ac eos alloquentem
imaginetur ; discutiat singula , nunquam im
memor ea a divino fieri supposito ; et me
domum quidem tangentem adiudicabit , sed
interiora nescientem exprimere ; caecos
quoque aliter sentientes non ambiget.
 144

CAPUT XV .

De dono praecipui amoris sancti

Ioseph erga Christum

Prima ra Amavisse Ioseph Christum Deum ea di

tio probans lectione qua nemo filium aut amicum ali
ris inseph. quando dilexit ratio asserere cogit , per
suadent opera , interiorique spiritu illumi
nante , mens credit catholica , affirmat et
praedicat. Deum enim omnia appetunt
ut sacri probant Theologi , et quanto magis
Deus cognoscitur , tanto magis diligitur . Sed
Ioseph perfecte cognovit secundum statum
hominis mortalis Christum verum Deum ,
Illum igitur ineffabili amore dilexit.
Secunda. Amplius , pulchritudo filii accendit amo
rem patris amantis . Sed Ioseph Christum
speciosum prae filiis hominum , in cuius
labiis erat diffusa gratia , intuebatur , am
plectebatur osculabaturque. Ergo inexcogi
tato amore illum dilexit .
Tertia. Praeterea, spes de filio in magnum vi
rum evasuro patris amorem auget vehe
menter . Sed Joseph viva fide credebat Chri
stum Deum verum , sperabatque iuxta an
gelica promissa illum futurum Salvatorem
mundi. Igitur vehementissime illum dilexit.
Quarta. Adhuc , Abraham fiugura fuit Ioseph ,
Isaac Christi . Sed Abraham praecipuo amore
Isaac dilexit : ergo pariter Ioseph Christum
amavit .
 145 -
Item , Salomon a patre dilectus fuit , Quinta.
quem post se regem futurum noverat ac
Christum figurare : ergo et Ioseph amore
praecipuo Christum amavit . , qui ampliora
de Christo credebat.
Ad haec , Ioseph Christo semper deser- Sexta .
yivit ac eius genitrici , et fideliter , nulla
devitans discrimina , nullosve labores effu
giens : ergo amor illius in Christum prae
cipuus fuit. Operatur enim magna , inquit
Gregorius , amor si est : et quanto maiora,
maior ; et eo qui ponit animam suam pro
aliquo maiorem charitatem nemo habet.
Quae omnia ardentissime pro Christo egis
se sanctum Ioseph credimus.
Accede vero ad cor , o fidelis, et dili- Dulcis me
gentissime attende Ioseph non minus de- cta contem
sideravisse adventum Christi, quam patres plationi .

antiqui cupiverint , dicentes : Utinam di

rumperes coelos et descenderes. Putas du
rabo , putas videbo ? O si me inveniat illa
nativitas ! Paribus ardore ineffabili suc
census desideriis Ioseph , cupiebat infantem
Iesum videre. Qui egressus ex utero Vir
ginis matris, visusque a Ioseph et adora
tus , illius cor vulneravit aeterni vulneris
indesitura cicatrice . Hoc egisse proculdu
bio docet divinae bonitatis mos , quae ad
eam accedentes vulnerat et accendit . Ve
ab ea hora citra novum hominem
Ioseph induisse non ambigimus . Qui prius
mundus et sanctus , mundior deinceps fuit
10
 - 1446 C

et sanctior. Infantem Iesum o quoties Io

seph brachiis gestabat , eius amore lan
Locutio lo-guens . O quoties iam loquenti Iesu et ra
sephstocum tionem ostendenti dixit Ioseph : Quid a
me petis , o fili mi ? O deus immortalis ,
annue , iube , impera , quia quem patrem
putari mandas , servum tuum se esse ge
stit et gloriatur. Quis te non diliget pul
cherrimum , sapientissimum , fortissimum ,
potentissimum , amantissimum ? Tu enim
es verus Deus. Tu sapientia Patris. Tu splen
dor gloriae . Tu salus humani generis . Te
adoro , o fili mi . Te anio et a te amari
opto . Suscipe famulatum , quem tibi et tuae
sanctissimae genitrici exhibere satago. Ubi
ego mortalis et infirmus defecero, tu an
nuere digneris . O dulce solatium ! O fons
amoris , liquefacta est in te anima mea
Liquescit
anima 10 prae tui amoris dulcedine. Talibus vehe
seph . mentissimi amoris verbis resonabat vox lo
seph ( 1) suavissima , faciesque laetior eius
videbatur. Quocirca praecipuo et inexcogi
tato amore Christum amavisse ambigendum
Probatur minime est. Da Christum Iesum Dominum
intentum
ab inte- amantem , da illum desiderantem : et haec
riori spi- omnia luce clariora esse asseverabit , pro

batione non egentia , sed dulcis amantis

meditatione .

(1) Edit. princ. « Iesu » .

 PARS TERTIA

PROOEMIUM

IN TERTIAM PARTEM

Interea secundo delati vento , et iam

coelum undique et undique coelum , radian
tibus munerum divini Ioseph sideribus or
natissimum intuentes , praeclarissima bene
dictionum illius dona tamquam a puppi
prosequamur. Nostra quamvis cymba , tan
tae virtutes maiestatis deferre , per aequo
ris rabiem scopulosque frementes , tuto mi
nime ausit , fortunam tamen arduosve flu
ctus superare magni igniculis animi recta
non renuit , aggreditur , tentat , satagitque .
Porro ubi intenderis si valet ingenium , si
haud inane ab Libanio sophista dictum le- Dictum Li
banii sophi
gimus : ούτω γνώμης έχουσιν εξ όυριας φιλεί stae:
To wpãyuata pépertoly , id est : Qui sic
animo sunt affecti, iis solent res ex sen
tentia succedere ; quod nequaquam anceps
dogma esse Coelestes docent Litterae dicen
tes : Qui mane vigilaverint ad me inve
nient me , nostra audentior spes temeritas
usquequaque censenda non est . Parvo qui
dem remige durissima Thetidis regna per
currimus : at ardens indefessae mentis ma
nus emicet , cum pelago proram cogat ,
 148

contra audentior eat , qua me fortuna sinet .

Dabitur superi numinis aura , qua tandem
magnis pelagi defunctus periclis , via mihi
prima salutis ab hoc pandatur volumine.
Verum enim vero paucula quaedam prae
fari cogimur de benedictione quam toties
Sacra repetunt Volumina , quibus dicenda
Tho- luce clarius intelligantur. Divus Thomas
Divus Aqui
mas
nas. noster Aquinas, cuius angelicas traditiones
semper consectari studemus , in primae
partis quaest. 72. , ait: Benedictio Dei si
Benedictio gnificat donorum eius collationem et mul
tiplicationem . Quocirca aliud est benedi
cere Dei aliud benedicere Deo , aliud be
Multiplex nedicere Deum . Est enim benedicere Dei
benedicere.
bonum in rebus creatis producere , sive
bonas res ad esse deducere . Benedicere
Deum est bonum operari et in eius exer
ceri iustificationibus, Benedicere vero Deo
est confiteri laudes eius. Bonum , inqnit
propheta , est confiteri Domino , et psallere
nomini tuo , Altissime . Hominis itaque be
nedictio donorum Dei est ac maiestatis
cognitio. Dei immortalis multiplices variae
que benedictiones apud Sacros leguntur
Codices , quibus Veteris ac Novi Instru
menti patres praecelluere , quas pariter unus
Ioseph beatissimus possedit animus , ut
Reginae coelorum sponsus esset , ac Filii
Dei pater non incelebris putaretur . Aperto
igitur benedictionum thesauro, magis ma
gisque Ioseph sanctitudinis altissimam di
 149

gnitatem demirabimur , laudibus efferemus,

ac totius imperii militantis Ecclesiae fini
bus , exploratam reddere satagemus, lau
dantes nomen Domini . Sed iam sacri huius
instituti limites ingrediamur .

CAPUT PRIMUM .

De donis benedictionum in universali ac

diei sabbati

Benedictiones singulas in Sacris Litteris

expressas ambigendum minime Ioseph a
Deo fuisse coelitus datas, si tinem Sancta
rum Scripturarum , si mores eiusdem san
ctissimos , si singula quoque eius coelestia
munera quam attentissime consideraveri,
mus . Finis Sanctarum Litterarum Christus
est , dicente Domino : De me enim illi serip
serunt . Excellentia inorum per similitudi
nem ad eumdem Christum est. Dona quoque
hominum praeclaram sortiuntur dignitatem
a fine, qui est vita aeterna . Scrutemur ita
que Scripturas , et ante mentis oculum quas
cumque benedictiones ponamus , et nobis
exploratum fiet sanctum Ioseph uberes om
nium fructus percepisse.
Benedixit autem Deus diei septimo , quia
requievit in eo ab omni opere quod pas
trarat. O quoties, lesu , maxime in gremio quies mul
Ioseph quievisti , eius collum tuis tenens in Ioseph
brachiis, illius haerens pectori ac humeris .
Quievit igitur Deus in Ioseph corporaliter.
 150

Quievit spiritualiter per donum gratiae gra

tum facientis . Quievit fiducia, desponsans
ei matrem . Quievit cura , vocans illum pa
trem . Quievit laetitia , laboribus eius vi
vens. Vere Ioseph magnus est dies ille sab
bati , in quo quievit Deus gloriosus ab omni
opere quod patrarat .
Verum , cum ex traditis in fide argu
mentari studeamus ad comprobandam di
Contra lo- gnitatem
Ioseph , cognoscant se ridiculos
peritos de
sancto 10 fore et ingenio debiles , qui talia in Divinis
seph. Litteris non contemplantur . Et haec stu
diosis dixerim . Nam loquentes imperiti non
magnipendendi sunt , ne sagittae parvulo
rum fiant plagae nostrae . Iamque igitur
patrum Veteris Instrumenti benedictiones
referamus , dona Ioseph voce personantes
coelesti .

CAPUT II .

De donis benedictionum primi parentis

Scribitur Geneseos cap . 2. Deum primis

parentibus in haec verba benedixisse : Cre
scite et multiplicamini , et replete terram ,
et subiicite eam , et dominamini piscibus
maris , et volatilibus coeli , et universis ani
Triplex be- mantibus quae sunt super terram . Triplex
primorum vero donum in hac benedictione designa
parentum . tur : foecunditatis , subiectionis et domina
a
151

tionis , quae , iuxta sensum allegoricum ,

praeclarissime in Ioseph micuerunt. Expo
nunt nempe doctores per terram beatam
Virginem : ergo per Adam intelligi Ioseph
non absurde poterit . Hic nempe virgo spon- Joseph in
sae Virginis ante et post partum foecundi- lectus.
tate gavisus est , ac eius fructu , cuius odor
coelum laetificavit , universae opprobrium
abstulit sterilitatis , et foecundis dignam
operibus gloriam attulit . Eamdem terram ,
id est beatam Virginem , subiectam habuit ,
quia vera coniux fuit illius eidemque prae
fuit quae Domina angelorum erat . Hac lo
seph praelatione cogitationibus dominatus
est suis , quae per mundi huius aequoreas Ioseph suis
moventur procellas ; praefuit affectibus in- cogitationi
bus.
stabilibus humanam consequentibus natu
ram , et bene sensus regens corporis , ani
malia veluti terrae subiecit . Hoc principa
tus munere inferum regna tenentes Ioseph
superavit ; angelos coeli habuit deservien
tes , et animantibus , id est hominibus ra
tione haudquaquam utentibus , sua praefuit
sanctitudine. Primus homo Adam de terra
terrenus : secundus de coelo coelestis. Adam Excellentia
Ioseph su
paradiso praefuit terrestri : Ioseph Christo per Adam .
Deo , per quem factus est paradisus ; prae
fuit itidem beatissimae Virgini , quae in
eodem paradiso praefigurata fuit terrestri .
Adam de paradiso eiectus fuit , propter pec
catum : Ioseph in dies maiora accepit , pro
pter gratiae augmentum . Adam totius hu
 152

manae scandalum fuit reipublicae : Ioseph

per Iesum filium suum , ut putabatur, ma
eulam illam abstulit , ac undecumque de
formitatem ( 1 ) . Adam peccavit propter uxo
rem : propter suam Ioseph sponsam , igno
tàm mortalibus dignitatem et gratiam a
Deo accepit. Adam mortem invenit: Ioseph
Christum , qui vita est , enutrivit. Adae
mulier de latere sumpta est : Ioseph con
iugio mundi Regina iuncta est. Magnum
Christi et Ecclesiae Adam sacramentum
cognovit et a longe vidit : Ioseph non tan
tummodo Christum intellexit , sed etiam
vidit , pavit et enutrivit : sanctae vero pa
tronam Ecclesiae sponsam habere meruit
Virginem beatissimam .

CAPUT III .

De dono benedictionis Noe

Benedixit quoque Deus Noe , ceu legitur

Genesis 9. et filiis eius , et dixit ad eos :
Crescite , et multiplicamini , et replete
terram . Ac pleraque similia benedictioni
Adae et Evae . Verum ibidem duo addita
sunt, ieiune haud a nobis pertranseunda.
Primum est cum ait Dominus : Quasi olera

(1 ) in edit . princ. legitur « deformem , » pro quo

a deformitatem » admisimus , nisi quid melius in ve
nias.
 153

virentia , tradidi vobis omnia : excepto quod

carnem cum sanguine non comedetis. Ter
ra Virgo est beatissima . Terra quoque Sa
cra Scriptura , in qua vitam conservantia
oriuntur. Tradidit profecto Deus , iuxta
sensus allegorici interpretationem , spiri
tualia bona sancto Ioseph : excepto quod
carnem Christi Iesu cum sanguine non
comedit , ut nunc fit in Ecclesia . Corpus
enim Christi quod brachiis gestavit, nun
quam ore deglutivit , neque sanguinem bi
bit . Nam ante institutionem sacramenti Comestio
animalium
altaris obiit divus Ioseph . At caetera ani- mystica .
malia sano comedit palato . Prophetas enim
intellexit , psalmos penetravit, aenigmata
patriarcharum non ignoravit, Sancto Spi .
ritu , beata Virgine , ipso quoque Christo
maximo interpretantibus . O quoties Ioseph ,
sive domi , sive in itinere , beatissima Virgo
carnes decoxit prophetarum , ac suo man
ducanda sponso proposuit, cum eorum di
cta proprio interpretata est spiritu . Car
nem vero non comedit cum sanguine, Deo
sic volente , qui Ioseph legalia observare
voluit .
Secundum est cum dixit Dominus : Hoc
est signum foederis quod do inter me et
vos. Arčum meum ponam in nubibus coeli ,
et erit signum inter me et terram . Cum
que obduxero coelum nubibus , apparebit
arcus meus in nubibus. Et recordabor foe
deris mei quod pepigi vobiscum , et cum
 154
omni anima vivente quae carnem vegetat ;
et non erunt ultra aquae diluvii ad delen
dam universam carnem .
Pro clariori horum intelligentia , sensum
sequendo allegoricum , memorandum san
cti Ioseph tempestate diabolum universam
cooperuisse terram aquis ignorantiae , in
fidelitatis et vanitatis . Nam Romani totius
fere orbis principes idololatrae eran tinanis
simi ; Iudaei vero proter sua peccata Deo
nimis ingrati comperiebantur . Quamobrem
vitam degebant sub infidelium imperio ,
Christum tandem cruci afligentes. Erant
autem pauci , ceu valde rationabile est , qui
in fide divinae providentiae legem obser
vantes naturalem , aut in fide Christi ven
turi degentes , sub lege Moysi salvari me
ruerunt. Hi assimilabantur Noe qui con
tinue , ut ait Iosephus , Dominnm rogabat ,
ne ultra disperderet aquis diluvii omnem
terram . Rogabant siquidem et praestola
bantur adventum Domini in carne , iuxta
illud prophetae : Utinam disrumperes coe
los et descenderes.
Iris Chri Secundo animadvertendum iridem Chri
stam signi- stum significare , veluti docet singulariter
sanctus Thomas in quolibeto tertio q. 14 .
art. 1. Nubes vero Divinas apud Litteras ,
Nubes si indicare sanctos nemo ambigit . Licet enim
gnant san- sint terrestres corpore , mente tamen sunt
a terrenis elevati , ardoremque terrenorum
suis moribus , verbis et scriptis temperant.
 155
Terrenis quoque dant hominibus virtutem
germinandi . Quibus nubes aptissime signa
re sanctos declaratur . Quis ita caecus et
minus perspicax invenitur qui praedictis
animadversis non videat in sancto Ioseph
huius donum benedictionis Noe magis ma
gisque claruisse ? Nubes fuere tempore suo
beatissima Virgo et Ioseph , suaque excel
lentia caeteris elevatiores nubibus , in
quibus Christus Iris positus fuit . Quo viso,
diluvium amplius universale timendum non
est , ipso dicente : Ecce ego vobiscum sum
usque ad consummationem saeculi . Divus
igitur Ioseph donum benedictionis Noe
consecutus est. Ne vero titubes , o lector ,
in his , et , ut incredulus , supremae digni
tatis sancti Ioseph altitudinem sine ve
lamine contingas ; reminiscere , communi
doctorum sententia , arcam Noe beatam
significare Virginem : igitur Ioseph pariter
Noe figura fuit . Cumque figuratum am
pliori dono vigeat quam figura , ut sic 7
ignavus et intellectus aegritudine laborans ,
qui a Deo benedictionem datam Noe per
fectius inveniri in sancto Ioseph corde mi
nime credit .
 156

CAPUT IV .

De dono benedictionis Iacob

Isaac benedixisse lacob filio suo, Sancto

edocente Spiritu , Genesis cap . 27. in haec
verba legitur : Det tibi Deus de rore coeli,
et de pinguedine terrae abundantiam fru
menti vini et olei , et serviant tibi po
puli , et adorent te tribus. Esto Dominus
fratrum tuorum , incurventur ante te filii
matris tuae . Qui maledixerit tibi , sit ille
maledictus ; et qui benedixerit tibi , bene
dictionibus repleatur .
Haec benedictio quinque continet : abun
dantiam necessariorum , dignitatem bono
rum , favorem populorum , amotionem ma
lorum , et largitionem bonorum .
Chistus Pro notitia altiori primae benedictionis
roris nomi
ne ac plu : iuxta sensum allegoricum , memento in Sa
viae signa- cris Litteris Christum roris ac pluviae vo

cibus significari , Psalmigrapho dicente :

Descendet sicut pluvia in vellus , et sicut
ros Hermon , Ecelesia itidem concinit : De
scendet sicut ros in uterum Virginis . Ter
ram superius quoque meminimus beatis
simam mundi Reginam indicare , cuius pin
guedo fuit humilitas in temporalibus , quam
Dominus respexit . Frumentum quoque Chri
stus est , ex quo panis in Ecclesia confici
tur , de quo pariter in psalmo dicitur : A
 157

fructu frumenti et olei sui multiplicati

sunt . Ipse idem vinum de quo scribitur :
Bibite , amici , et inebriamini , charissimi .
Adhuc , ros coeli gratia est contemplatio
nis ; pinguedo terrae , gratia actionis : ex
quibus fit frumentum fidei et vinum spei
laetificans cor , Paulo docente , ad Rom . 12 :
Spe gaudentes . Oleum denique emanat cha
ritatis. At praedictis quaecumque corpori
conducunt intelliguntur. Exploratum vero
est praefatis omnibus divinum Ioseph fuis
se gavisum .
Considerato autem Ioseph copiam non
habuisse panis , sed frumenti. Nondum enim
Christus panis erat, sed frumentum Iudaeo
rum passionibus conterendum . Quamobrem
Christus ante passionem granum frumenti
se vocavit dicens : Amen, amen dico vo
bis : nisi granum frumenti cadens in terram
mortuum fuerit , ipsum solum manet. Io . 12 ,
Verum secunda benedictio a nobis bo
norum dignitas nuncupata his explicatur
verbis : Serviant tibi populi , et adorent te
tribus. Esto dominus fratrum tuorum . Po
puli sunt gentiles , tribus Iudaei , fratres
Christiani . Praeterea populi plebes sunt
Iudaeorum , tribus capita , fratres patriar
chae et prophetae. Qui ad fidem vocati
sunt gentiles ', servierunt sancto Ioseph
per exhibitionem honorum , per largitio
nem munerum , per conscriptionem libro
rum . Iudaei pariter ac Christiani beatum
 158
adoraverunt Ioseph ut beatissimae Virgi
nis sponsum ac veneratorem praecipuum ,
ut Salvatoris patrem putativum , et ut illius
enutritorem charissimum . Inter patriarchas
denique ac prophetas Ioseph habetur ut
dominus , propter apertam visionem ( multi
enim reges et prophetae voluerunt videre ,
quae Ioseph vidit et non viderunt) , propter
summam perfectionem , ac propter praecla
rissimam nominationem . Dictus enim fuit
pater Dei , sponsusque fuit Reginae mundi .
Tertia benedictio his innuitur verbis :
Et incurventur ante te filii matris tuae .
Hi proculdubio sunt Iudaei in Christum
credentes , et nationes in Syria ac partibus
orientalibus habitantes , qui solemniis et
ingenti laetitia festum sancti Ioseph cele
brare consueverunt. Iamque in partibus
occidentis Spiritus Sanctus seminavit in
mentibus populorum ut singulares sancto
Ad verte. Ioseph exhibeant honores . Qua veneratio
ne multa amoveri mala a fide catholica ,
et pluribus affici bonis fideles non ambi
gimus , meritis ac precibus sanctissimi Io
seph . Benedicite igitur , o populi , sancto
Ioseph , ut benedictionibus repleamini .
Enimvero , praemissis vel leviter ani
madversis , quinque benedictionum Iacob
excellentiam in beato Ioseph inventam fuis
se luce clarius constat . Nec quinque be
nedictiones sub trinario comprehensae nu
mero minus explicantur : sed magis ma
 159
gisque uniuntur , ut communicatis radiis
praeclare nimis effulgeant.

CAPUT V.

De donis benedictionum singulorum

filiorum Iacob

Benedictiones duodecim filiorum Iacob Quaedam

benedictio
recensitae a Sacris Litteris , Genesis ca- nes Iacob
pro
pite 49 , famosae sunt et virtutum proprie- phetiae.
tates , quae vere sunt benedictiones , innu
entes. Quamvis autem sub benedictionis ti
tulo omnes contineantur, nonnullae tamen
illarum prophetiae sunt , et potius male
dictiones quam benedictiones. Vere itaque
benedictiones tantummodo prosequamur.
Dicitur Genesis 49 : Iuda , laudabunt te fra- De benedi
ctione Iu
tres tui ,7 manus tua in cervicibus inimi- da .
corum tuorum . Adorabunt te filii patris
tui . Catulus leonis Iuda . Ad praedam ascen
disti , fili mi . Requiescens accubuisti ut
leo , et quasi leaena : quis suscitabit eum ?
Non auferetur sceptrum de Iuda et dux de
femore eius , donec veniat qui mittendus
est ; et ipse erit expectatio gentium , li
gans ad vineam pullum suum , et ad vitem ,
o fili mi , aşinam suam ; lavabit in vino
stolam suam , et in sanguine uvae pallium
suum . Pulchriores sunt oculi eius vino ,
et dentes eius lacte candidiores .
 160
Charitatis Quibus verbis apte charitatis proprie
proprieta
tes. tates significantur. Charitas enim per Iu
dam intelligitur. Est autem charitas vir
tutum dignissima : propter prioritatem , quia
maior ; propter virtutem , quia caeteras in
format , et propter utilitatem . Nam vitia
opprimit , sensualitatem extinguit , daemo
nes vincit , Christo iungit et sanctae ma
tris Ecclesiae membris vivis ac veris unit :
quae omnia magnifico sensu in praefata
benedictione , si attentius meditabere , con
tineri invenies . Cumque charitas sanctis
simi Ioseph magna fuerit , uberes quoque
benedictionis huius proprietates in eo ra
diarunt. Adde , iuxta sensum litteralem sen
tentiae illius benedictionis , caeteris bene
dictionem praeclariorem esse Christi ven
turi nativitatem , cuius fructum nemo de
tribu Iudae copiosiorem , iucundiorem , ac
dulciorem accepit quam Ioseph . Benedictio
igitur Iudae in Ioseph sublimior ac foecun
dior invenitur.

De benedi Sequitur Zabulon , per quem , ut expo

ctione
bulon . Za- nit Magister de Sancto Amore, significatur
zelus animarum , cuius sunt proprietates
peccantes odire , Deum placare , mala pa
tienter tolerare , inter malos blande vivere ,
a Deo interiorem illuminationem ac dona
spiritualia suscipere : quae omnja signifi
cari mystice intelliges , cum a lacob dici
tur : In littore maris habitabit ,... et reliqua.
In Ioseph vero innocentissimo , Christi ho
 161
stiae totius mundi enutritore etiam inter
persecutiones , quem angeli admonere non
cessabant in necessariis, munere praecla
rissime huius benedictionis donatum fuis
se nemini locus superest dubitandi .
Alius filius Iacob fuit Issachar , per quem ,
ut Glosa ait , internum gaudium designatur .
Huius benedictio altius speculata proprie- De benedi
tates eiusce gaudii interioris exprimit. char.

Prima est quoniam gaudium interius Proprieta

falsam excludit delectationem , secunda va- interioris.
nam perturbationem elidit , tertia est mer
ces laborum , quarta mentem stabilitat ,
quinta animum roborat , sexta hominem
humiliat , septima animum in suspendium
clevat , octava terram prospicit , nona re
quiem sentit , decima gloriam Deo ascribit
et reddit .
Has proprietates distinctius enumerare
libuit , quoniam , Virgine beatissima ex
cepta , nullum mortalium tanto gradu gaudii
interioris gavisum fuisse crediderim , quanto
sanctus Ioseph , propter coelestem Virginis
coniugis praesentiam , propter Christi in
fantiam ac pueritiam , et propter singula
rem angelorum custodiam . Sed , mens de
vota ad interiora et haec meditans , altiora
de Sancto Ioseph semper opinabere , quam
ea quae nos balbutiendo resonamus , scri
bendo non explicamus : sed exprimendi
animum adesse ostendimus . Maxima enim
mens mea de sancto Ioseph opinatur , ac
11
 162
certo certius credit : sed melius dispositis
contemplanda relinquit , distinguenda re
mittit ; sed explananda ad plenum minime
promittit.
De benedi Sequitur benedictio Dan his verbis
ctione Dan.
explicata : Dan iudicabit populum suum ,
sicut et alia tribus in Israel . Glosa : Per of
ficium Dan illecebrosas cogitationes com
prehendimus , arguimus , damnamus , casti
gamus. Recte enim Dan , id est iudicium ,
vocatus est. Consideranti vero ea quae in
superioribus de altissima cogitatione sancti
Ioseph scripsimus , constat quam praecla
rissime huius fructum benedictionis eum
fuisse consecutum . Hic est Dan qui in fu
turo iudicio populum Israel iudicaturus est
iudicio confessionis , comparationis et ap
probationis . Nullus profecto patrum Vete
ris Instrumenti maiori arguet ingratitudi
ne tribus Israel quam Ioseph , quae mundi
Salvatorem , apud Iudaeos ab eo nutritum ,
tam crudeliter crucifixere . Ipse idem quo
que cum sponsa innumeras ab Iudaeis per
pessus est angustias . Recte igitur benedi
ctio Dan sancto ascribenda est Ioseph .
De benedi Gad benedictio haec est : Gad accinctus
ctione Gad.
praeliabitur ante eum , et ipse accingetur
retrorsum . Qui praelium ineunt adversus
pietatem , accincti retrorsum merito dici
possunt . Ioseph ergo iusto bello contra ty
rannos adversus Dominum ac Christum
assistentes, prudentiaque dimicans , divino
 163

consilio alienas petens regiones atque apud

exteros humilis habitans , Gad alter extitit.
Sequitur benedictio Neptalim : Neptalim De benedi
cervus emissus , dans eloquia pulchritudi- ptalim .
nis . Ex Glosa colligitur quod per Nepta
lim intelligitur contemplatio invisibilium
per visibilia cum doctrina . Cervus enim a
terra elevatus , neque terram deserens , ap
tissime id contemplandi genus insinuat.
Considerato , post coniugem suam , primum
esse Joseph , cui in summo haec benedictio
conveniat . Deus enim , homo factus cum
sit , ut per hominem Deum cognoscamus ,
et visibilis naturae cogitatio ad invisibilia
nos pertrahat , beatissimam mundi Regi
nam ac Ioseph huiusce benedictionis fru
ctum consecutos fuisse ambigendum non
est : apud quos idem Deus homo factus
habitavit, a quibus enutritus fuit , quosve
primos , loquendi more , consolatus est. O
beatissime loseph , si cervus es , quomodo
eloquia das pulchritudinis ? Cervi nempe
elocutionis sunt expertes . Sed eo loqueris
modo, quo cervus esse describeris . Cervus
es operis imitatione , eloquia vero donas
contemplationis benedictione . Dies es pro
fecto nobis eructans verba pulchritudinis .
Quam pulchra eloquia tua sunt , o beate
pater , quia apud te loqui didicit ille de
quo scriptum est : Diffusa est gratia in
labijis tuis : propterea benedixit te Deus
in aeternum . Ille , inquam , qui linguas in
 164

fantium facit disertas , in tuis residens

brachiis , tuoque haerens pectori , loqui coe
pit . Quocirca Neptalim merito dici potes,
dans eloquia pulchritudinis .
De benedi At nunc dicendum est de benedictione
ctione Aser. Aser , quae talibus explicatur verbis : Aser ,
pinguis panis eius , et praebebit delicias
regibus . Aser interpretatur atrium . Panis
Christus est, ipso dicente : Ego sum panis
vivus ; de quo pariter dicitur psalmo 44 : Un
xit te Deus , Deus tuus , oleo laetitiae prae
consortibus tuis . Quocirca apte nimis hu
ius benedictionis dignitas sancto convenit
Ioseph . Atrium enim fuit Virginis beatis
simae , cuius maiestatem porta templi Spe
ciosa designat. Christus itidem nunc pin
guis panis delicias praebet regibus . Inde
Glosa . Glosa inquit: O qualis panis eius . O qua
les deliciae eius , quae tantum sapiunt re
gibus talibus . Certe reges isti iam ad nu
ptias introierunt ; iam ad illud aeternum
convivium sedent , iamque illo pane ange
lorum in deliciis aeternis vescuntur ; iam
torrente voluptatis inebriantur , et adhuc
Aser delicias insatiabiliter esuriunt. Haec
Glosa . Pulchre igitur Aser benedictio san
cto Ioseph convenit.
De benedi Sed iam de benedictione Ioseph filii
ctione
seph . 1o- Iacob loquendum esset , nisi ore divi Ber
nardi in superioribus satis dictum fuisset .
De benedi Quapropter de benedictione Beniamin
ctione Be
niamin . ultimo agendum est , his verbis explicita :
 165
Beniamin lupus rapax mane comedet prae
dam , et vespere dividet spolia . Haec be
nedictio tria continet. Primum est a cul
pa perditorum omnium ereptio ; secundum ,
in gratia de ereptione congratulatio ; ter
tium , in gloria omnium et singulorum con
gratulatio . Haec vero tria cum effecta sint
per Christi virtutem , eorum fructus quo
que specialiter sancto debetur Ioseph , quia
illius assiduus enutritor , quia eius et ab
ipso factorum praecipuus amator et vene
rator . His itaque apertum fit vere bene
dictiones filiorum Iacob divo Ioseph con
venire .
Fient autem haec manifestiora subli
mius contemplanti quoniam Christus est
a patriarchis praefiguratus, in eorum gestis
signatus , atque ab omni littera Sacrae
Scripturae contectus. Quam ubi velamine
exueris, intuebere filium beatissimae Vir
ginis ac Ioseph , ut putabatur . Ideo eadem
littera exprimitur , Deo volente , qui litte
ram fecit, et super viros mundi quosque
sanctum sibi coniunxit Ioseph .

CAPUT VI .

De donis duarum benedictionum Balaam

Legitur Num . 23 et 24 capitibus Balach

regem Moabitarum evocasse per nuntios
Balaam , ut malediceret populo Israeli , con
 166
tra se pugnaturo. Qui Spiritu Dei actus
quater non maledixit , sed eidem benedixit.
Prima vero benedictio statum praesentem
populi Israelis tunc respiciebat; secunda ,
praeteritum ; tertia, futurum ; at quarta ma
gis causam benedictionum expressit quam
benedictionem novam . Prima itaque his ex
primitur verbis , Numeri 23 : De summis
silicibus videbo eum , et de collibus con
siderabo eum . Populus solus qui habitabit,
et inter gentes non reputabitur. Quis di
numerare possit pulverem Iacob et nosse
numerum stirpis Israel ? Moriatur anima
mea morte iustorum , et fiant novissima
mea horum similia . Haec benedictio felicem
vitam viri perfectissimi sensu explanat my
stico . Cuius sunt quinque conditiones .
Quinque Prima est conversationis altitudo. Et
conditiones
vitae viri haec
perfectissi est duplex : vel imitatione angelorum ,
mi, unde ait : De summis silicibus ; vel exem
plo sanctorum hominum , qui collium no
mine a Divinis vocari Litteris consuevere .
Haec autem conversatio roboratur et per
ficitur contemplatione Dei . Quare sequitur :
Considerabo eum .
Secunda conditio est a malis separatio ,
sive daemones sint sive homines . Haec
ponitur ibi : Populus solus.
Tertia conditio vitae perfectissimae est
actionum perfectio , sive interiores sint ,
sive exteriores . Actiones enim exteriores

semper sunt turbulentae pulvere terreno

 167

rum , iuxta illud Salvatoris : Martha , Mar

tha, sollicita es et turbaris erga plurima .
Interior vero clara et una plures parit ,
iuxta illud psalmi : Dies diei eructat ver
bum . Haec vero per nomen Israelis rectius
signatur , exterior vero per lacob . Inde di
citur : Quis dinumerare possit pulverem
Iacob , et nosse numerum stirpis Israel ?
Qua de re ,
Quarta conditio est * seminis multipli
catio , id est spiritus , quae declarata est.
Quinta est in tine quietatio . Et hic du
plex : bona mors , et beatificatio . Quocirca
sequitur : Moriatur anima mea morte iu
storum , et fiant novissima mea horum si
milia .
Verum praefatae benedictiones sancto
Ioseph excellentissime conveniunt. Fuit
enim conversationis angelicae, propter dei
formem virtutem , peccati immunitatem ,
ac coelestem virginitatem . In carne etenim
praeter carnem vivere , non humanum , sed
angelicum est. Primam vero necessario co
mitatur secunda . Excellentia itidem actio
num sive interiorum sive exteriorum in
sancto Ioseph inventa est , propter conver
sationem Christi ac beatae Virginis , pro
pter singularem erga eos dilectionem , ac
propter fidelem ministrationem . Hanc quo
que quarta secuta est , quae est spirituum
multiplicatio , qua attigit familiaritatem an
gelicam , virgineam et divinam . Felici de
 168

mum fine quievit , propter sanctissimae vi

tae efficaciam , propter Christi ac beatae
Virginis praesentiam , ac propter aegritudi
nis veram patientiam . Quibus patet primae
benedictionis Balaam praeclariores fructus
fuisse consecutum sanctum Ioseph , quam
ipse populus Israel .
Secunda benedictio talibus explicatur
verbis , numeri 23 cap .: Non est idolum in
Iacob , nec videtur simulachrum in Israel .
Dominus Deus cum eo est , et clangor vi
ctoriae regis in illo . Dominus eduxit eum
de Ægypto : cuius fortitudo similis est
rhinocerotis . Non est augurium in Iacob ,
nec divinatio in Israel . Temporibus suis
dicetur in lacob et Israel quid operatus
sit Deus . Ecce populus ut leaena consur
get , et quasi leo erigetur . Non accubabit
donec devoret praedam , et occisorum san
guinem bibat . Haec benedictio sensu alle
goriae magnifico convenit sancto Ioseph .
Continet verum multas particulas de qui
bus singillatim dicendum .
Prima est sincera latria : idololatria au
tem nunquam maculatus fuit sanctus lo
seph.
Secunda est divina praesentia ; ideo apte
dicitur : Dominus Deus cum eo est , et mo
dis admirabilibus ac inconsuetis ipsis quo
que angelis venerandis . Fuit enim Deus
eum eo ut filius cum patre , ut infans cum
nutritore , ut subiectus cum maiore .
 169
Tertia est factorum Dei notitia , unde
subditur : Et clangor victoriae regis in illo .
Victoria haec illa fuit qua Christus de
diabolo triumphavit, dicente Domino : Nunc
princeps mundi huius eiicietur foras. Huius
clangor ab Ioseph auditus fuit per Sacra
rum Litterarum profundam cognitionem ,
per angelorum revelationem , ac per sen
suum exterioruin visionem et contrectatio
nem .
Quarta est in tribulationibus divina
assistentia , quam Ioseph expertus fuit in
fuga a facie Herodis , in mora in Ægypto ,
et in regressu ad terram Israel . Quamobrem
sequitur : Cuius fortitudo similis est rhino
cerotis . Hoc nempe animal uno donatum
cornu in fronte a natura , fortissimum in
venitur , ac caetera superans quadrupedia .
Quinta est suprema cordis munditia ,
qua totis animi votis in Domino confide
bat , ea contemnens suffragia quae divinae
adversantur voluntati . De futuris nullo Ioseph non
modo erat sollicitus , nisi quantum ex clara de futuris .
Dei pendebant voluntate . Eo vero crimine
mortalium plurimi laborare consueverunt ,
quoniam criminibus onusti , Deorum alie
norum auxilium requirunt. Idola ignari
colunt , quia Deum verum hostem arbitran
tur. Inde apud eos cultus viget auri , su
perbae mentis elatio , et in rebus terrenis
oblectatio . Devagantur per curiosa dogmata
ut scire queant circa se futura . At divinum
 170

apud Ioseph nunquam idolum fuit , quia

nil concupivit terrenum , nisi pro Dei vo
luntate . Auguria perhorruit, quoniam Deum
suum de omnibus curam habere immota
mente credebat. Eumdem Deum immor
talem cum nosset factorem , gubernatorem ,
provisoremque omnium , divinationes merito
pessundedit .
Sexta est suarum virtutum certa no
titia . Pro cuius ampliori intelligentia ani
madvertendum notitiam spiritualium , quae
habetur fidei via communi, et non per ele
vationem aut illuminationem mentis sin
gularem a Deo peculiariter, notitiam , in
quam , spiritualium non spectantium ad
humanam salutem , haberi longo temporum
successu , ut fides locum habeat et eadem
certius credantur , ceu patuit in notitia
Sanctae Trinitatis , in modo incarnationis
Verbi Dei , in cognitione dignitatis altissi
mae beatissimae Virginis Mariae , ac aucto
ritatis Romani Pontificis. Si enim tantorum
mysteriorum nascens Ecclesia fuisset scru
tatrix , oppressa forsitan fuisset a gloria .
Quare quod erat satis tunc faciebat huma
nae reipublicae , cum cognitione aliqua modi
intrinseci . Idem evenit circa excellentiam
sanctitatis divini Ioseph . Ea etenim occulta
latuit fideles, contenta nomine sponsi beatae
Virginis, nutritoris Filii Dei ac patris eius
dem putativi . In his autem modos altitu
dinis eiusdem sanctitudinis intueri possu
 171 -
mus , visione saltim tenebris mixta , id est
in communi . Temporibus autem suis dicetur
in Iacob , id est apud fideles vitae activae
deditos ; et in Israel , videlicet apud con- Tempori
templativos ingenio praeclaros ac scientia simis dice
praeditos , quid operatus est Deus in sancto operatus
Ioseph . Et recte ac considerate dicitur: In eo , cto loseph .
quia extra illum facta innotuerunt cum noti
tia Verbi Dei caro facti ; in eo vero facta, non
nisi temporibus suis , quae sunt tempora
novissima, in quibus sancta Romana Ec
clesia annuit ut publicis solemniis spon
sus beatissimae Virginis sanctus Ioseph
veneraretur . Novi ego ipse volumina sim
plicium licet , bonorum tamen hominum ;
vidi quoque ingenio praeditos totis animi
studiis satagere ut temporibus suis dicatur
quid actum fuerit a Deo in sancto loseph .
Ultima particula erit exultatio ingens
futura in militanti Ecclesia pro sanctita
tis divini Ioseph certa notitia. Non enim
Spiritus Sanctus deficiet a movendis cor
dibus fidelium , donec omne imperium mi
litantis Ecclesiae exultans , divinum Ioseph
nova prosequatur veneratione , condat coe
nobia , ecclesias ac altaria in eius erigat
honore . Haec autem aptis imaginibus my.
stice designantur .
 172

CAPUT VII .

De donis reliquarum benedictionum

Balaam

Tertia benedictio Balaam hisce expri

mitur verbis , Numer . capite 24 : Quam
pulchra tabernacula Iacob , et tentoria tua ,
Israel . Ut valles nemorosae, ut horti iuxta
fluvios irrigui , ut tabernacula quae fixit
Deus , quasi cedri prope aquas . Fluet aqua
de situla eius , et semen illius erit in aquas
multas . Tolletur propter Agad rex eius , et
auferetur regnum illius . Deus de Ægypto
eduxit illum , cuius fortitudo similis rhi
nocerotis . Devorabunt gentes hostes illius ,
ossaque eorum confringent et perforabunt
sagittis . Accubans dormivit ut leo et quasi
leaena, quam suscitare nullus audebit . Qui
benedixerit tibi erit et ipse benedictus ;
qui maledixerit tibi in maledictione repu
tabitur . Quibus verbis inenarrabilis bene
De pulchri- dictio pulchritudinis sancti Ioseph descri
ctitudinis. bitur . Varia nempe dona unam sanctitu
dinem constituentia pulchritudo vocari pos
sunt , quo nomine Spiritus Sanctus in
Canticis saepenumero usus est. Primum
itaque donum spirituale in sancto loseph
compertum dicitur integritas omnium vir
tutum . Primum etenim constituens cor
poream pulchritudinem integritas est mem
 175
brorum . Quae enim aliquo carent membro
eo ipso deformia existunt . At integritas
omnium virtutum in beato effulsit Ioseph :
ex parte intellectus practici designati per Affectus
Jacob ; ex parte intellectus speculativi per recta val
Israel; ex parte effectus sensitivi , qui recte sa dicitur.
vallis umbrosa dicitur , quoniam illumina
tioni superum carnis semper opacitatem
opponit ; ex parte demum appetitus intel
lectivi qui Deo subiicitur , donec irrigatione
oblectatur coelesti ; et ex parte Dei donan
tis 7, cuius dextera firmitas ac robur in
actibus virtutum inveniuntur , ut in glo
riam sui cedant auctoris .
Secundum pulchritudinem constituens
corpoream proportio vocitatur membrorum .
Est autem haec proportio in virtutibus
excellentia operationum ab eis provenien . Proportio
in virtuti
tium . A magno nempe virtutum acervo bus .
turpe nimis est si solummodo exiles pro
veniant operationes , etiam bonae , magnus
quia ignis vehementer calefacere consuevit .
Fuere vero divini Ioseph opera altissima
ut cedri Libani , quarum semen sive fru
ctus non cadit nisi in mentibus gratiarum
munere divinarum affluentibus.
Ultimum corpoream pulchritudinem con
stituens est claritas . Nam colorata pulchra
vocare consuevimus. Refulsit quidem sol
Christus in sancti Ioseph, operibus , ratio
ne temporis . Quod lumen est cognitum in
defectu regni Iudaeorum , tempestate Ioseph ;
 174 -
in fuga quoque, exilio ac reversione ex
Ægypto , in prudentia ac fortitudine qui
bus Filium Dei incolumem servavit , contra
rabiem persequentium regum . Quare secu
tum est ut hostes Ioseph et eorum omnis
fortitudo fuerit devorata a gentibus , Ro
manis scilicet . Moriens vero divinus Ioseph
accubavit ut leo fortissimus, et in fide
Christi leonis armatissimus . Quietem Ioseph
nullus daemonum ausus est turbare , ad
Limbum quamquam patrum descenderit ,
quia in virtute magna Dei annuntiavit ad
ventum gigantis currentis viam vitae mor
talium . Claritas denique cognitionis digni
tatis ac famae divini Joseph futura magna
est temporibus novissimis , in quibus qui
maledixerit illi maledictionibus ampliori
bus ipse maledicetur , propter cognitam
Filii Dei maiestatem , qui Ioseph patrem
vocare dignatus est. Et qui benedixerit
sancto loseph numquid non benedictioni
bus replebitur, quia meritissimo , pientis
simo , ac potentissimo benedicentem im
possibile est benedictionihus non repleri .
Quarta denique ac ultima benedictio
Balaam , quae potius causa existit benedi
ctionis quam benedictio , est descriptio ad
ventus Christi , his expressa verbis : Orietur
stella ex Iacob , et consurget virga de
Israel , ... et caetera . Minime vero ambigi
mus excellentiam sancti Ioseph causam ha
bere incarnationem Christi coniugiumque
 175
Virginis benedictae . Ut enim tanto exi
steret aptus muneri , Ioseph donorum Dei
incredibilem summam accepit desuper.

CAPUT VIII .

De donis benedictionum a Moyse

datarum populo Israeli observanti
praecepta Domini

Benedictiones Dei datae per Moysem

populo Israeli servanti mandata Domini
scribuntur Deuteronomii capite 28 : Bene
dictus tu in civitate, et benedictus in agro .
Benedictus fructus ventris tui et fructus
terrae tuae , fructusque iumentorum tuorum ;
greges armentorum tuorum et caulae ovium
tuarum . Benedicta horrea tua , et benedictae
reliquiae tuae . Benedictus eris ingrediens
et egrediens. Dabit Dominus inimicos tuos ,
qui consurgent adversum te , corruentes
in conspectu tuo ; per unam viam ve
nient contra te , et per septem fugient a
facie tua . Emittet Dominus benedictio
nem super cellaria tua et super omnia
opera manuum tuarum . Benedicetque tibi
in terram quam acceperis . Suscitabit te
Dominus sibi in populum sanctum , sicut
iuravit tibi, si custodieris mandata Domini
Dei tui , et ambulaveris in viis eius. Vide
buntque omnes terrarum populi quia nomen
 176
Domini invocatum sit super te , et time
bunt te . Abundare te faciet Dominus omni
bus bonis , fructu ventris tui et fructu
iumentorum tuorum , fructu terrae tuae ,
quam iuravit Dominus patribus tuis ut
daret tibi. Aperiet Dominus thesaurum
suum optimum coelum , ut pluviam tri
buat terrae tuae in tempore suo . Bene
dicetquc cunctis operibus manuum tua
rum , et foenerabis gentibus multis , et ipse
a nullo foenus accipies . Constituet te Do
minus in caput , et non in caudam ; et eris
semper supra , et non subter. Hae vero
benedictiones iuxta sensum mysticum in
divino claruere Ioseph . Fuit enim benedi
ctus in civitate , id est in anima , quae ci
vitati comparatur . Fuit benedictus in agro ,
cui corpus assimilatur . Fuit benedictus in
fructu ventris sui , qui est capacitas ani
mae rationalis, et hoc per generationem
habituum omnium virtutum . Fuit benedi
ctus in iumentis et gregibus , id est in
optima dispositione sensuum interiorum et
exteriorum . Fuit quoque benedictus in
Christo, qui fuit fructus terrae suae , id
est beatae Virginis coniugis suae . Benedi
ctus fuit itidem sanctus Ioseph in horreis
suis , id est in donis Spiritus Sancti , qui
bus fuit repletus ad conservandam , augen
dam , ac magnificandam vitam spiritualem
in dies . Benedictus fuit in ingressu tribu
lationum per patientiam , et in egressu , id
 177
est liberatione per laetitiam . Inimici vero
Ioseph corruerunt coram eo per compres
sionem virtutis illorum , ut patet in dae
monibus ; item per punitionem temporalem ,
sicut in regibus eum persequentibus , quo
rum vidit interitum et effugit excidium .
Per viam unam , id est suggestionem dia
boli , venerunt contra eum , et multiplici
coacti virtute , coelesti scilicet ac terrestri ,
quae multiplex pariter est , ad inferna victi
descenderunt . Post devictos hostes divinus
Ioseph in quiete existens cum mundi Re
gina ac Christo Deo , augmentum accepit
in cellariis suis , id est in donis Spiritus
Sancti interioribus , et in assiduis operibus
manuum suarum , Christo Deo immortali
ministrantium . Quamobrem benedictus fuit
in terra, id est in beata Virgine , quam
accepit uxorem . Post quae suscitavit Do
minus sanctum Ioseph sibi , ad honorem
nominis sui , caput et patronum peculiarem
imperii militantis Ecclesiae . Ante Iquoque
diem iudicii futurum est ut omnes populi
cognoscant, venerentur et adorent nomen
Domini , ac magna Dei munera quae Deus
ipse in sancto posuit Ioseph , et latere pene
voluit longa per tempora . Quocirca abun
dabit nomen sancti
sancti Ioseph
Ioseph muneribus
omnium bonorum terrae . Ædificabunt tem Non fuit .
pla ad illius honorem , celebrabunt thesaurus
festa
patrum an
et vota vovebunt eidem populi et solvent. tiquorum
Aperiet enim Dominus aures praecordiorum cut loseph .
12
 178

intellectus , et viri magni scrutabuntur in

teriora Dei dona in sancto abscondita lo
seph , et invenient thesaurum optimum ,
qualem apud sanctos patres Veteris Instru
menti non invenerunt. Hoc autem accidet
praecipua sanctorum angelorum illumina
tione. Populis denique sanctum invocanti
bus Ioseph foenus idem dabit de coelo ,
et ipse in maiestate gloriae suae perseve
rans a nullo mortalium foenus accipiet . In
calendariis sanctorum nomen decantabitur
Futura ve- sancti Ioseph, et iam non erit in caudam ,
neratcosan.
. sed in caput . Fiet enim de illo festum
praecipuum et venerabile . Mandabit enim
Christi Vicarius in terris, Sancto suadente
Spiritu , ut festum patris putativi Christi ,
sponsi Reginae mundi , hominis sanctissimi ,
celebretur in omnibus finibus imperii mi
litantis Ecclesiae . Quamobrem qui in coe
lis semper fuit supra , in terris non erit
subter. Quibus omnibus diligenter animad
versis , exploratum redditur benedictiones
praedictas in sancto Ioseph tanto clarius
reperiri , quanto spiritualia praestantiora
sunt terrenis , et interiora exterioribus.
Demente Exigunt vero isthaec mentem non consue
consuetudi-
ni. tudini alligatam , sed clara luce intelligen
tiae utentem . Quem enim Deus immorta
lis patrem vocare dignatus est , ineffabili
bus donis coelestibus ornatum non ambi
get mens praeclara luce intelligentiae il
lustris .
 - 179

CAPUT IX .

De donis benedictionum datarum a Moyse

filiis Israel

Post haec videndum est de benedictio

nibus datis filiis Israel a Moyse , quemad
modum Deuteronomii trigesimotertio capi
tulo legitur. Ait vero ad Ruben : Vivat De benedi
ctione Ru
Ruben , et non moriatur, etsi parvus in nu- ben.
mero . At Glosa addit : Maximus in fide .
Tanguntur his quatuor benedictiones : prima
est vita per gratiam ; secunda , immunitas
ab actuali peccato per innocentiam ; tertia
est excellentia dignitatis per contingentem
paucis Dei electionem ; quarta est maiestas
fidelitatis per summam rerum altissimarum
cognitionem . Quae in divino Ioseph cla
ruisse non ambigimus .
Sequitur benedictio Iudae : Audi , Domine, De benedi
ctione Iu
vocem Iudae , et ad populum suum intro- dae.
duc eum . Manus eius pugnabit pro eo , et
adiutor illius contra adversarios eius erit .
His pariter verbis quatuor innuuntur be
nedictiones : prima est precum exauditio ,
qua designatur beatum Ioseph mediatorem
fore continuum inter Deum et homines; se
cunda est ad populum introductio , qua in
nuitur quod electorum in hoc mundo est
assiduus conservator ad populum suum ,
donec illos introduxerit ; tertia est suiipsius
 180 -
defensio in hoc mundo contra diabolum ,
carnem , ipsiusque mundi illecebras per gra
tiam , ac contra tyrannos per prudentiam ;
quarta est aliorum protectio : populi quidem
sui , ut minora sua caecitate mala accipiat
in carne , ut a sua resurgat duritie , et ve
lamen a lege Moysi auferat , et lesum tan
dem verum cognoscat esse Messiam ; totius
autem populi Christiani est protectio , au
xilio ab ira Filii Dei , suffragio in bonis
acquirendis , et exemplo .
De benedi Sequitur dicendum de benedictione Levi
ctione Levi.
quae est : Levi , perfectio tua a viro sancto ,
quem probasti in tentatione et iudicasti ad
aquas contradictionis. Qui dixerit patri suo
et matri suae : Nescio vos , et fratribus
suis : Ignoro vos , et nescierunt filios suos .
Hi custodierunt eloquium tuum , et pactum
tuum servaverunt . Iudicia , o Iacob , et le
gem tuam , Israel , ponent , et thymiama in
furore tuo , et holocaustum super altare
tuum . Benedic, Domine , fortitudinem eius ,
et opera manuum illius suscipe . Percute
dorsa inimicorum eius , et qui edunt illum
non consurgant .
Ponuntur autem in praefatis verbis no
vem benedictiones : prima est vitae per
fectio , ibi : Perfectio ; secunda est doctri
nae altitudo , ibi : Tua ; tertia est Christi
educatio et conservatio , ibi : A viro sancto ;
quarta est omnium abnegatio , ibi : Qui di
xerit patri ; quinta est praeceptorum et
 - 181
consiliorum impletio , ibi : Qui custodiunt
eloquium ; sexta est pro aliis intercessio ,
ibi : Ponent thymiama ; septima est in pas
sione gloriatio , ibi : Benedic , Domine , for
titudinem ; octava est remuneratio de ope
ribus , ibi : Opera manuum illius suscipe ;
nona est hostium destructio , ibi : Percute
dorsa.
Quae omnia quam excellentissime in san
cto claruere Ioseph . Ipse enim fuit in vita
perfectissimus, altissimus in doctrina , Chri
stum enutrivit , veram spiritus paupertatem
servavit , et quae sensum illicite oblecta
rent cuncta sprevit , praecepta omnia at
que consilia adimplevit , communis pro cae
teris intercessor existit, sicut et Salvatoris
enutritor , passiones aequa pertulit mente ,
gloriosus apud supernae Ierusalem cives
permanet , quo suffragante magna nobis pan
ditur via deyincendi daemonum , carnis et
mundi incentiva .
Sequitur benedictio Benjamin . Ait autem De benedi
Benjamin : Amantissimus Domini habitabit njamin .
confidenter. In eo quasi in thalamo tota
die commorabitur , et inter humeros eius
requiescet . Proculdubio haec benedictio huic
uni viro sancto convenit Ioseph in summo .
Prae caeteris enim viris fuit Domini aman
tissimus , ita ut ex eius Virgine coniuge
nasci voluerit , illumque patrem vocare di
gnatus fuerit. In sancti quoque Ioseph tha
lamo habitavit infans, puer , adolescens ac
 182
iuvenis. In cuius humeris proculdubio idem
Dominus Iesus infans resedit , atque in illius
quievit brachiis.
De benedi Sequitur benedictio Ioseph . De benedi
ctione 10
seph . ctione , inquit , Domini terra eius , de pomis
coeli et rore atque abysso subiacente , de
pomis fructuum solis atque lunae , de ver
tice antiquorum montium , de pomis col
lium aeternorum , et de frugibus terrae , et
de plenitudine eius . Benedictio illius qui
apparuit in rubo veniat super caput Ioseph ,
et super verticem Nazaraei inter fratres
Suos.
Benedictio Ioseph profecto clarius reful
get in Ioseph sanctissimo. Octo vero con
tinet : primum est divinae dulcedinis prae
gustatio , et hoc est quod ait : De pomis
coeli et rore : pomum in quantum reficit
affectum , ros in quantum illuminat intelle
etum ; secundum est in humanitate Christi
delectatio , et hoc est : Atque abysso sub
iacente ; tertium in operibus Christi refe
ctio , et hoc est : De pomis fructuum solis ;
quartum est de gratiis Ecclesiae iucundatio ,
et hoc est : Et lunae ; quintum est de gra
tiis et virtutibus antiquorum patrum exul
tatio , et hoc est : De vertice montium an
tiquorum ; sextum est modernorum perfe
ctorum congratulatio , et hoc est : De pomis
collium aeternorum ; septimum est de gloria
triumphantis Ecclesiae exultatio , et hoc
est : De frugibus terrae ; octavum est gloriae
 183

hominis Christi participatio , et hoc est : Be

nedictio illius qui apparuit in rubo .
Constat vero loseph beatissimum pri
mum inter viros degustasse dulcedinem Dei
caro facti. In qua carne oblectatus est , illam
nutriendo , eidem serviendo , atque illam
adversus persequentes tuendo . Cum Christo
itidem habitasse creditur usque ad extre
mum vitae suae ; qua de re illius oble
ctatus est operibus , ludens cum eo in orbe
terrarum per singulos dies , ut dicitur de
Sapientia , Proverbiorum 8. De profectu
quoque Ecclesiae laetatus est , quia sum
mam in illam habuit charitatem , cui pa
nem Christum , caput eius ac sacrificium ,
nutriebat ingenti perculsus amore. Exul
tavit pariter de patrum sanctitate, a quibus
duxit originem , et possedit perfectionem .
De profectu itidem modernorum congratu
lationem habuit, quibus omnibus perfe
ctionis magistrum , ducem et exemplum
Christum , ceu pater filium , transmisit. De
Ecclesiae vero triumphantis gloria gaudebat
in hac vita per spem ; nunc vero gestit per
fruitionem . At de Christi gloria magnam

partem habere creditur rationabiliter , quia

illum patrem vocavit et nunquam illum
vivens dereliquit. Ipse vero Christus ille
est qui diligentes se diligit , et bonorum
omnium remunerator est. Sanctus itaque
Ioseph benedictiones patriarchae Ioseph ple
nissime consecutus est.
 184
De benedi Benedictio Gad his exprimitur verbis :
ctione Gad .
Benedictus in latitudine Gad . Quasi leo re
quievit , cepitque gladium et verticem , et
vidit principatum suum , quod in parte sua
doctor esset repositus , qui fuit cum prin
cipibus populi sui , et fecit iustitias Domini
et iudicium suum cum Israel . Benedictio
Gad quatuor principaliter continet : latitu
dinis scilicet imperii Domini , fortitudinis ,
sapientiae ac iustitiae cognitionem . Ea vero
notitia singulariter claruit in sancto Ioseph ,
apud quem natus est Christus , cuius im
perium super humeros eius ; de quo pariter
scriptum noverat : Accingere gladio tuo su
per femur tuum , potentissime. Propter ve
ritatem et mansuetudinem et iustitiam , et
deducet te mirabiliter dextera tua . Magis
vero magisque isthaec patebunt meditanti.
Dan quoque ait : Et Dan catulus leonis,
fluet largiter de Basan .
De benedi Haec benedictio tres continet : virtutes
ctione Dan . cordis scilicet, et operis humilitatem , cum
ait : Catulus ; fortitudinem , cum ait : Leo
nis; et affluentem liberalitatem . Tria haec
eadem munera in divo fulsere Ioseph su
pra quosque suae aetatis viros. Propter
primam etenim virtutem datus fuit a Deo
sponsus Virginis illius , cuius Dominus re
spexit humilitatem . Putandum ne Deum Pa
trem superbo humillimam iunxisse Virgi
nem ? Propter secundam virtutem enutrivit
Leonem de tribu Iuda , et eum veluti in hu
 185
manitate dormientem feras adversum tu
tatus est atque incolumem servavit . Pro
pter tertiam virtutem , panis copiam ange
lici mundus habet omnis , ciborumque spi
ritualium et aurum charitatis obrizum in
magna possidet copia . Fluxit , inquam , haec
copia toti orbi , medio sancto loseph : De
Bazan , id est ab Iudaeis pinguibus propter
divinas leges , sitientibus propter defectum
spiritus in intelligendo eas , et confusis
propter illorum ingratitudinem . Basan vero
interpretatur pinguedo , siccitas aut con
fusio . Et haec de benedictione Dan .
At benedictio Nephthalim haec est : Ne- De benedi
phthalim abundantia perfruetur , et ple- ctioneli.Ne.
nus erit de benedictionibus Domini . Mare
et meridiem possidebit. Quibus verbis qua
druplex signatur benedictio : prima est abun
dantia donorum spiritualium , quae sanctus
in se cognovit Ioseph et passus est , iuxta
illud beati Dionysii dicentis quod praece
ptor suus Hierotheus non solum erat sciens , Hierotheus
patiebatur
sed etiam patiens divina ; secunda est copia divina.
benedictionum Domini , quas patribus an
tiquis largitus est , in quibus nunc versa
mur , easque balbutiendo resonare sata
gimus ; tertia est principatus super pecca
tores per mare signatus ; ultima est domi
nium super iustos. Ipse enim medius fuit
inter peccatores, Deum illis enutriendo Sal
vatorem . Dux quoque fuit iustorum , exem
pla omnium virtutum eis relinquendo .
 1
186
De benedi Ultimo agendum est de benedictione Aser
ctione Aser.
his explicita verbis : Benedictus in filiis
Aser . Sit placens fratribus suis . Tangat
oleo pedem suum . Ferrum et aes calcea
mentum eius . Sicut dies iuventutis , ita et
senectus tua . Haec benedictio continet ex
cellentiam dignitatis , gratiam conversa
tionis , affectus interioris fervorem , operis
exterioris terrorem , atque totius aetatis
immutabilem morem . Quae omnia in di
vino fuere Ioseph propter paternam digni
tatem supra Filium Dei , propter curam
diligentem matris eiusdem , propter custo
diam ferventem utriusque , ac sanctissimum
vivendi genus usque in finem vitae .
Excellentia Patet igitur beatissimum Ioseph omnes
benedictio
nis Toseph benedictiones filiorum Israel possedisse ex
dictiones" cellentius, sicut lux excedit umbram , sicut
patrum .
spiritualia praecedunt corporalia , sicut ae
terna superant dignitate temporalia . Illo
rum benedictiones erant a sua causa dis
tantes : hae coniunctae semper perseve
raverunt. Illae transierunt: hae in perpe
De benedi- tuum perdurant. Illarum vetus est me
nium filio - moria : harum continua gloria . Quamobrem
rum Israel
simul . praestantior quoque reperitur in sancto lo
seph benedictio quae data fuit omnibus
filiis Israel simul in haec verba : Non est
Deus alius ut Deus rectissimus , ascensor
coeli , auxiliator tuus . Magnificentia eius
discurrunt nubes ; habitaculum eius sur
sum et subter brachia sempiterna. Eiiciet
 187

a facie tua inimicum , dicentque : Conterere .

Habitabit Israel confidenter et solus . Oculus
Iacob in terra frumenti et vini , coelique
caligabunt rore . Beatus tu Israel . Quis si
milis tui , popule , qui salvaris in Domino .
Scutumn auxilii tui , et tu eorum colla cal
cabis . Haec benedictio plura continet in
superioribus manifestata . Nempe fortitudo ,
excellentia ac sapientia Dei in sancto ex
celluere Ioseph . Pinguedo quoque et abun
dantia donorum spiritualium in eo singu
lariter micuerunt . At in coelesti patria bea
tissimus Ioseph existit , et in Ecclesia mili
tanti veneratus, ita ut similis ei non inye
niatur . Sancti enim Novi Instrumenti a
Christo dicti sunt amici : Ioseph vero pater
ab eodem vocatus est . Illi mundi Reginam
coluerunt ut dominam : Ioseph ut sponsam .
Verum quae de patrum benedictionibus
quam brevissime prosecuti sumus altius in
volumen consurgent meditantibus .

CAPUT X.

De donis sacramentorum Ecclesiae

Quaeritur utrum sanctus Ioseph fuerit Quaestio

baptizatus ? Et videtur quod non . Sapientis ctus Toseph
enim est nihil frustra facere ; immo de Deo fuerit, ba
dicit Aristoteles : Deus et natura nihil fru
stra faciunt. Sed si Ioseph fuit baptizatus ,
 188
aut sua voluntate aut inspiratione divina
hoc fecit . Neutrum videtur asserendum ,
Arguitur nam frustra accepisset , quod probatur. Ba
quoad nos.
aprimo: ptisma nempe est medicina contra origi
nale instituta , a quo fuerat mundatus Io
seph per circumcisionem et sanctificatio
nem in utero , ut pie credimus . Igitur non
fuit baptizatus .
Secundo. Praeterea , nusquam hoc legitur. Igitur ea
facilitate contemnitur qua probatur.
Tertio . Praeterea , Dominus contulit vim rege
nerativam aquis , quando in Iordane a
Ioanne baptizatus fuit. Sed tunc creditur
quod Ioseph fuerit mortuus. Igitur non vi
detur rationabiliter asserendum quod fuerit
baptizatus.
Confirma Confirmamur, quia tempore beati Ioseph
tio .
non erat baptismus in praecepto , quia non
nisi post resurrectionem , cum Christus di
xit : Euntes in mundum universum prae
dicate Evangelium omni creaturae : qui
crediderit et baptizatus fuerit salvus erit .
In oppositum arguitur. Ioseph partici
pavit excellenter gratiam et mores Christi :
sed Christus voluit suos baptizari : igitur
verisimile videtur quod Ioseph baptizatus
fuerit.
Praeponun Respondeo praeponendo quaedam suppo
tur hypo
theses. sita , deinde eliciendo quasdam conclusiones .
Primum suppositum est: dicere sanctum
Ioseph fuisse baptizatum est de numero
opinabilium simpliciter. Non enim deter
 - 189

minationem aliquam habemus , sive impli

citam sive explicitam , a Sacris Litteris aut
a sancta Sede Romana , aut ab aliquo do
ctore catholico ingenio et sanctitudine vi
gente.
Secundum suppositum est : in determi
natione talium recolendum est quod ait
Aristoteles in secundo Coeli : In rebus , in- Aristoteles
in secundo
quit , occultis et arduis , satis dicitur quando coeli.
Plato.
aliquid rationabile dicitur. Idem Plato lo
quens de substantiis immaterialibus .
Tertium suppositum est distinctio trium
temporum . Quoddam nempe tempus fuit
in quo circumcisio fuit tantum in praece
pto , puta ante praedicationem Christi; quod
dam , in quo fuit de consilio , ante promul
gationem Evangelii ; quoddam vero , in quo
baptismus est tantum de praecepto , et mor
tifera circumcisio , scilicet post publicatio
nem Evangelii . Nullum vero tempus est Semper ali
in quo baptismus aliquis non licuerit et desmus fuit
consilio
non foret de consilio , puta in Lege et de
baptismo loannis .
Quartum suppositum est quoniam duae
sunt hic recolendae opiniones de morte
divini Ioseph , quibusdam tenentibus quod Duae opi
ante praedicationem Ioannis obiit , quibus- niones de
dam sub dubio relinquentibus . seph.
Ultimum suppositum est : characteris
baptismalis causa est Christus. Ipse enim
est qui baptizat, qui absolvit et sanctificat.
Ideo forma baptismi , aqua naturalis , et ritus
 190

baptizandi nullam habent necessitatem in

comparatione ad Christum . Ipse namque
sine aqua efficaciter baptizat, infundendo
gratiam , et peccata omnino dimittendo sine
intinctione aquae, ut patet in catechumenis .
Potentia Non enim est credendum divinam poten
alligata sa- tiam alligatam omnino esse sacramentis .
cramentis.
Solvitguae . His praemissis sit prima conclusio : Si
stionem. Ioseph vivebat inter mortales tempore ba
ptismi loannis, verisimiliter credendum est
ipsum fuisse baptizatum baptismo illius .
Probatur tum quia multi boni nobiles Iu
daei propter devotionem eodem baptismo
baptizati sunt , Ioseph vero fuit perfectis
simus inter omnes nobiles Iudaeos ; tum
quia noverat certius sanctitudinem Ioan
nis , cuius etiam affinis erat ; tum ut Chri
stum imitaretur , cuius actiones rationabile
valde est sanctum Ioseph observavisse , ac
pro virili imitatum fuisse .
Secunda conclusio : Baptizante Christo ,
si Ioseph vivebat, absolute tenendum est
quod ipse Christi baptismo fuerit baptiza
tus . Probatur tum propter rationes ante
dictas ; tum quia loan . 3. Dominus dixit :
Nisi quis renatus fuerit ex aqua et Spiri
tu Sancto , non potest introire in regnum
Dei ; tum ut caeteris exemplum daret ; tum
quia legalia quantum potuit observavit ,
ergo et evangelica , quia observandi utraque
studium ab una radice provenit quae
charitas est.
7

191
Adhuc , Matthaei 1. dixit Dominus : Sic
enim decet nos implere omnem iustitiam ;
Glosa : Id est perfectam humilitatem . Sed
Ioseph fuit humillimus. Igitur suo tempore
voluit baptizari baptismo filii sui putativi .
Tertia conclusio : Rationabiliter teneri
potest sanctum Ioseph fuisse baptizatum a
Christo , suppositis quibusvis opinionibus
de morte eiusdem divini Ioseph. Probatur.
Nam rationabile est ut inter longas collo
cutiones familiares, quae fuere inter Chri
stum ac Ioseph longa per annorum curricula,
sermo nonnunquam inciderit de conver
sione gentium , modoque divino eas abluen
di ab originali, et per consequens de bapti
smo . Divinus vero loseph praesentia omnia
animadvertens quae ad baptisma suscipien
dum spectant , scilicet fidem suam , Chri
stum unicum baptismi auctorem , ac aquam ,>
rationabile est quod baptismum ab eo humi
liter ac confidenter petierit. Neque ulla oc
currit ratio , vel rationis aliqua suspicio oc
currere menti potest , propter quae Christus
non baptizaverit Ioseph humillime petentem .
Secundo arguo quaerens an apostoli
fuerint baptizati . Si non , magna sequuntur
inconvenientia, ceu exploratum illico red
ditur consideranti; si sic : ubi auctoritas ?
Probatur
Quae nulla est . Longa igitur familiaritas intentum
id arguet. Longior vero fuit inter Christum sum ad cor
altum id est
et Ioseph ; amor quoque dulcior, qui a te- consuetudi
ni non alli
neris initiatus unguiculis. Capienti profecto gatum .
 192

hanc intelligere veritatem necesse est ad

cor altum accedere , et vim familiaritatis
infantilis, puerilis et maiorum aetatum
divini suppositi in natura existentis humana ,
diligentius speculari . Quibus incognita mor
talibus munera sanctum accepisse loseph
nequaquam ambiget . Eadem nempe Christi
virtus , contactus, verba coelestia , effica
ciam , vim , dona , virtutes , solatia , merita
omnium Ecclesiae sacramentorum in divino
Quo Ioseph produxere Ioseph . Quotidiana eucharistiae
nentiorisu- susceptio ac chrisma tactus Christi illi fuit ;
cramenta sacerdotii characteris vice Christi patris
Ecclesiae.
nomen ; unctio extrema sacrarum quoque
Christi manuum contactus . Pro contritio
ne , ex conversatione Christi recepit lo
seph innocentiae conversationem ; pro con
fessione , gratiarum actionem ; pro satisfa
ctione , supererogationem . Iamque igitur
satisfaciamus obiectis .
Ad primum quidem respondetur quod
Ioseph in baptismo suscepit characteris
impressionem , virtutum ampliorem exer
citationem , et meritorum augmentationem :
unde non frustra .
Ad secundum respondetur quod locus
ab auctoritate negativus inefficax est , prae
cipue cum de Christo legatur Ioan . ultimo :
Sunt autem et alia multa quae fecit Iesus ,
quae , si scribantur per singula , nec ipsum
arbitror mundum capere posse eos qui
scribendi sunt libros .
 193
Ad tertium dicendum quod licet solem
niter ac publice et virtualiter Christus
contulerit vim regenerativam aquis , nihil
tamen obstat quin particulariter eam con
tulerit gratia illius qui se enutrivit , quem
que patrem quam dulcissime vocitabat.
Ad quartum dicendum quod si Ioseph
baptismum non suscepit propter praece
ptum , sumere tamen illud voluit propter
consilium , fructum et solatium .
Rogaverim te lectorem optimum ne ali- Non rece
quando a fide aut opinione Petri in his fide Petri.
vel leviuscule recedas , quia veritas catho
lica in circuitu tantummodo luminis illius
lucet . Interea pro sancti veneratione lo
seph tanta de sacramentis Ecclesiae ratio
nabiliter a nobis dicta sint.

CAPUT XI .

De dono puritatis

Puritas est munditia mentis a peccato Puritas

quocumque . Et haec triplex reperitur : “Puritas
prima omnimoda munditia , et impossibilis triplex,
immunditia , quae soli Deo convenit cuius
sola est impeccabilis natura ; secunda
est confirmata munditia , quae in beatis
invenitur solis ; tertia est stabilis iu Stabilis iu
tri
stitia per donum singulare . Et haec tri- stitia
plex : aut per singularem sanctificationem
13
 194

ut in beata Virgine , quae mundata fuit in

utero , et in iustitia stabili in perpetuum
firmata ; secunda est per Spiritus Sancti
missionem , sicut apostolis evenit ; tertia
est per Spiritus Sancti continuam inhabi
tationem , sicut accidit plurimis qui gra
tiam baptismalem mundam custodierunt.
Quartum Possumus quartum genus addere puritatis ,
genus pu
ritatis . quae est actualis immunitas ab omni mor
tali , quae quidem omnibus existentibus in
gratia Dei convenit.
Probatur Salvo itaque omnium honore sanctorum
excellentia
puritatis ac praecipue apostolorum , probatur puri
$. Ioseph .
tatem mentis sanctissimi Ioseph puritati
beatissimae Virginis esse próximiorem , gra
du gratiae posthabito sive per intellectum
excluso , qui soli Deo notus creditur : so
lus enim scrutator est Dominus.
Primo. Arguitur autem primo sic. Ordinatus
ad educationem et paternitatem Christi
habuit puritatem proximiorem post beatam
Virginem . Sed beatus Ioseph fuit eiusce
conditionis. Puritas ergo illius proximior
fuit puritati beatissimae Virginis. Prima
evidens apparet, quia posita causa , eiusdem
rationis videtur idem effectus consequi , et
effectus magis est talis quanto causae pro
ximior . Itaque si Virgini beatissimae con
cessa est puritas in summo , quia immedia
tius ordinata ad Christi humanitatem ; ergo ,
cum Ioseph post beatam Virginem fuerit
immediatior caeteris ordinatus ad Christum ,
 195

puritas eius recto gradu sequi debet puri

tatem beatae Virginis.
Confirmatur hic modus arguendi , quia
similis invenitur modo arguendi beati Au
gustini in libro de Natura et Gratia dicen
tis : Scimus quod ei , scilicet beatae Virgini ,
plus gratiae collatum fuerit ad peccatum
ab omni parte vincendum , quae illum con
cipere et parere meruit quem nullum con
stat habuisse peccatum .
Adhuc , idem convenit puritati Virgi- Secundo.
nis ut impar omnino impari minime iun
geretur .
Praeterea , Ioseph terminus fuit Veteris Tertio.
Instrumenti , beata Virgo principium Novi :
ergo vicini . Igitur similis puritatis. Conse
quentia probatur , quia omnis lex facta est
propter illustrandam puritatem .
Item , ubi omnimoda causa conservandi Quarto.
et augendi puritatem , ibi puritas magis
conveniens censenda est. Sed hoc fuit in
beato Ioseph post beatam Virginem , pro
pter conversationem cum eadem et coha
bitationem cum Christo . In loseph ergo
ponenda est puritas proximior puritati
beatae Virginis , quia possibilis , conveniens
et rationabilis . Haec ratio vim habet ab
psalmo dicente : Cum viro innocente inno
cens eris.
Praeterea , angelorum apparitio fit puris : Quinto .
sed beatissimae Virgini ac loseph fiebat
par angelorum apparitio . Proximioris ergo
 196
erant puritatis. Voco autem parem ange
lorum apparitionem ratione finis .
Sexto. Ad haec , si carnem utriusque attendas ,
munda est , quia virginitate clarissima ; si
mentem , sancta est ; si mores , alterna
charitate iuncti erant ; si vota et opera ,
paritatem habent , quia propter Christum
et cum Christo ; si dignitatem , Virgo ma
ter est Christi Dei , Ioseph pater : ergo
beata Virgo et Ioseph proximioris videntur
fuisse puritatis .
Advertito . Quisquis es , cui nova haec forte viden
tur , quiesce paulisper intersuborientium
phantasmatum tumultus . Antiqua recolito
quae ab evangelistis de sancto scribuntur
Ioseph , et illa plena admirabilibus in
venies sacramentis . Nempe cum Ioseph
Christi Dei pater appellatur ab Sacris Lit
teris , nomen est solis typum gerens qui
siderum abscondit lucem . Sunt profecto
sancti sidera lucentia in perpetuas aeter
nitates puro mentis splendore , qui omnes
fuerunt facti servi Dei ac famuli. At lo
seph sol candidissima puritate nitens , Filii
Dei pater vocatus , et matris eius Virginis
angelicae sponsus et coniux existens , cae
terorum lumen sanctorum purissima mente
contexit , dum suae coniugis intactae lucem
proxime attingit puritatis. Eleva . quoque
Lectio haec mentis oculos qui his studes , aures erige ,
exigit per- sensum corrige , consuetudinem cogitandi
spicacis in
genii. remove , paternas traditiones altiori animo
 197
ac mente semper catholica transcende . Ne
dubites, ne verearis , dignitatem , sanctitu
dinem ac puritatem sanctissimi Ioseph am
pliorem spe reperturus . At ubi huiusce
contemplationis montem conscenderis , no
stra humilia esse conspicies , admirabere
exultans et dices : Forsan sicut Moysi tibi
eveniet , de quo Exodi 34. dicitur : Descen
dente Moyse de monte , ignorabat quod
cornuta sive splendida esset facies sua ex
consortio sermonis Dominí . Nos enim omnes
revelata facie gloriam Domini speculantes
in eamdem imaginem , scilicet luminis 1
transformamur a claritate in claritatem ,
tanquam a Domini spiritu .

CAPUT XII .

De donis septem donorum Spiritus Sancti

Eccellentiam puritatis sequitur donorum

Spiritus Sancti praestantia . Dona itaque
Spiritus Sancti septiformia in sancto ful
sere Ioseph similiora donis beatissimae Vir- na Septem do
Spiritus.
ginis. Sunt autem ea , docente propheta ,
septem : Sapientia , intellectus , scientia ,
consilium , fortitudo, pietas et timor . Sapien
tia opponitur stultitiae sive insipientiae, De dono sa
pientiae.
quae probatur fuisse in Ioseph simillima
sapientiae beatae Virginis . Proverbiorum
enim 11. dicitur : Ubi humilitas , ibi sa
 198

pientia : sed in Ioseph fuit humilitas con

formis humilitati sponsae suae Reginae
mundi: ergo et sapientia ( 1) .
Adhuc , sapientia dicitur quasi sapida
scientia , unde est gustus spiritualis sum
mae veritatis . In gustu vero tria reperiun
tur : immediata coniunctio gustabilium cum
sensu gustus , discretio gustabilium , et de
lectatio consequens. Sed haec omnia habuit
Ioseph post beatam Virginem respectu Chri
sti . Immediatior. enim humanitas Christi
fuit Ioseph quoad sensum et intellectum
quam caeteris viris . Illuminatione quoque
divina discrevit quid intelligendum , quid
volendum , et quid agendum angelorun
itidem ac beatae Virginis eruditione . At ir
superioribus satis superque dictum arbitro
de delectatione Ioseph cum Christo infante
puero , adolescente et iuvene.
Gregorius. Intellectus , ut ait Gregorius , est spiri
De dono
intellectus. tus audita penetrans et reficiendo cor eiu
tenebras illustrans . Animadvertito , alt
mens , Ioseph quanto acumine mandata pe
netraverit angelica , corde assentiendo , se
psum dirigendo et opere exequendo . Quibu
redditur exploratum cor divini Ioseph r
fectum spe , illustratum intelligentia
humanis purgatum tenebris . Sequitur er
excellentia intellectus gradum puritatis ,

(1) In edit. princ . habetur « Ergo et humilitas

Sed falso , el contra syllogismi regulas ac Isidori :
stri logicam .
 199
Iosephque repertus est , post beatam Vir
ginem , praeclarissimus. Quaeso , cur non
lucidissimum spiritu intellectum habuit Io
seph , qui purus inter solem et lunam habi
tabat medius ? Hinc illuminabatur hinc
purgabatur. An tenebras esse in loco pervio
censendum est, quem assidue sol et luna
suis percutiunt radiis ? De Christo dictum
est Esaiae 11 : Requiescet super eum Spi
ritus Domini , Spiritus scientiae et intel
lectus . Igitur etiam super Ioseph requievit
Spiritus intellectus , quia super beatam Vir
ginem nullibi Iesus Deus aeternus bonam
invenit requiem , nisi in brachiis , in pec
tore , in humeris , in domo atque in lecto
Ioseph . Hanc noli , o lector , argutiis foe Argutiis
dare veritatem , dicens : Inefficax est con- veritas : il
sequentia . Christus requievit corporaliter : lastratar a
ergo spiritualiter ; et si spiritualiter : ergo
secundum talem gradum doni intellectus .
Admittenda profecto est ubi mens fuerit
disposita : quinimo ita valet , et usque adeo Catholica
in catholica philosophia necessitatem habet phia.
quod , etiamsi praesens non fuerit Christus
corporaliter , requiescit tamen spiritualiter .
Neque enim negabis dispositionem in lo
seph fuisse, qui mentem semper gessit do
cibilem Dei . Adde praesentiam coniugis
erudientem , ac Christum vivacissime con
fortantem . Credo equidem , nec vana fides.
Sicut non contingit subiectum capax sum
mae caliditatis inter medios ignes existens,
 200

cui ventus semper adest insufflans et ac

cendens, non 'magnopere calescere , ita ne
quaquam possibile fuisse mentem Joseph
habitantis cum igne Deo incarnato , insuf
flante ( 1 ) per dilectionem , eruditionem et
orationem in intellectum Joseph , quin ma
gno doni intellectus gradu afficeretur, ac
post beatam Virginem praeclarissimo.
De dono
consilii . Sequitur tertium donum Spiritus Sancti
quod est consilium , de quo inquit beatus
Gregorius in secundo Moralium : Consilium
prohibet esse praecipitem , scilicet respectu
praesentium , et ratione animum replet res
pectu videlicet futurorum . Exhibet enim
lumen quo initiantur discursus multiplices
ad excogitanda , penetranda et tandem per
ficienda quae sese agenda obtulerint. Quod
Probatur autein donum consilii praestantius fuerit in
cacissime Ioseph post beatam Virginem probatur . Pri :
doni consi- mo ex parte subiecti , scilicet Christi, cuius
lii sancti
Ioseph . gratia tantis affecit muneribus Deus Ioseph
Nam sapientissimus rex maximis in rebu
agendis sapientissimos deligit consultores
Sed omnium supremum entium est Chri
stus , utpote totius conditor universi , repa
rator et finis. Si ergo Deus ipse , deleg
Joseph ut Christum custodiret et conse
varet , praesertim inter potentes , astuto
et crudeles , sana cogimur ratione , nequ
obnubilata , fateri illum quoque donas
praestantissimo munere doni consilii
(1 ) In edit. princ. habetur « insufflantem . »
 201
học post beatam Virginem , quae immedia
tius ad Christum ordinata fuit.
Item , primae Ioan . 2. dicitur : Unctio
docebit vos de omnibus . Sed Joseph arti
ficem huius unctionis habuit apud se fa
miliarem subiectum et filium : ergo habuit
huius unctionis copiam maiorem caeteris
post beatam Virginem , cuius vere fuit
( Christus ) filius. At ab excellentia illius
unctionis profluit consilii praestantia .
Adhuc , mysteria consiliorum quanto
altiora tanto solent a sapientissimis regi
bus , maiori vigentibus consilio , revelari .
Sed supremum omnium mysteriorum fuit
incarnatio Filii Dei , quae , post beatam vir
ginum Reginam , profundius declarata fuit
Ioseph per angelum . Pariter igitur post
eam dono consilii praestantissimo claruit
Ioseph .
Secundo , ad idem principaliter arguitur
ex parte angelorum , sic : Illuminatio an
gelorum mentem purgat , conversatio eo
rundem mirum in modum erudit ; eruditio
vero angelica omne humanum superat con
silium , utpote a Deo descendens : ergo ,
clarus propter illuminationem angelicam ,
clarus quoque erit in dono consilii . Sed
nullus clarior habetur in praefatis post
beatam Virginem Ioseph , ceu Sacra do
cent Evangelia : dono igitur clariori con
silio praecelluit Ioseph .
Tertio , ad idem arguitur ex parte beatae
 202
Virginis , sic : Caput mulieris est vir ut
ipsam suo gubernet consilio . Sed Ioseph
datus fuit a Deo caput beatissimae Virgi
nis : ergo aut fuit illa sapientior , aut mi
nus . Sed non primum nec secundum as
severandum est , et hoc propter singularis
huius matrimonii divinam gratiam : ergo
saltem minus illa ,
et hoc immediate , ut
sponsus convenientissime tantae iungere
tur mulieri .
De dono Verum de dono fortitudinis ait beatus
fortitudi
nis. Gregorius quod adversa non metuit , quod
quidem necessarium est in praesenti ; et
iterum quod confidentiae cibos apponit,
quod etiam in futuro permanet. At dono
fortitudinis Ioseph mirum in modum cla
ruisse probatur. Ipse nempe inermis tuta
tus est Regem ac Imperatorem mundi
contra reges potentissimos, superbos, ac
nimium nimiumque crudeles. Ipsum eum
dem Christum maximum Ioseph fortis ser
vavit incolumem contra diabolum , de quo
Iob 41. dicitur : Non est potestas super
terram quae ei comparari possit.
Praeterea , quoquo genere victoriae cla
ruit Ioseph dono fortitudinis propter Chri
stum . Primo enim vicit seipsum , angelicae
revelationi consentiendo : Matthaei 1. Vicit
carnem propriam , virginitatem integram
custodiendo . Hieronymus : Maiora caeteris
sunt praelia carnis . Vicit affectum mundi ,
patriam relinquendo . Non est laboribus ter
 203 -

ritus, non itinerum periculis , non perditis

exterarum gentium moribus, non pauper
tatis metu : sed fortissimus , magnanimus ,
ac divini amoris flamma ardens cuncta su
peravit, victorque apparuit coram Deo , an
gelis et hominibus. An non putas Ioseph
fortitudinem ipsos quoque angelos quodam- Angeli ad
modo admirantes dixisse : Ecce quanta fortitudine
Ioseph .
animi virtute homo carpentarius servat
illum , cuius nos adoramus maiestatem ,
fortitudinem contremiscimus , cuius , in
quam , imperium permanet in saeculum .
En qua mentis ingenuitate diabolum , qui
secum tertiam traxit partem stellarum ,
deludit , irridet et superat. O quam admi
rabile est nomen huius viri , cui soli com
missum est inter homines negotium quod
nos spiritus in excelsis innumeri digne
perficere nequimus . Ministrat etenim solus
Regi saeculorum ac Reginae mundi . Nos
quoque ministri eorum , qui sumus millia
millium et decies centena millia et amplius.
Ecce quomodo Ioseph vir mortalis mandu
cat cibos confidentiae, non timens , non
desperans , non irascens.
Verum praeclarissimo fortitudinis dono Arguitar
Ioseph sancti Evangelii videtur sententia cta de for
titudine lo
adversari . Nam Matthaei 2. de eo dicitur : seph.
Audiens quod Archelaus regnaret in Iudaea ,
timuit illo ire ; dictum quoque est , ex sen
tentia beati Gregorii , quod donum forti
tudinis adversa non metuit.
 204
Responsio. Sed aliud est adversa quae subire opor
tet metuere ; aliud quod agere non con
venit , si ageretur, timere. Primo non ter
retur clarescens dono fortitudinis, alterum
vero ratione cogente expavescit . Actus
uterque virtutis est , alter fortitudinis, alter
prudentiae, Si eundum illo fuisset , omnem
procul dubio timorem Ioseph a se expulis
set. Sed quia non eundum erat , suadente ra
tione , fortitudinis actum non habuit sed
timoris . Adde fortitudini Ioseph hoc demi
Fortita- ratione dignum , quoniam Ioseph fortitudo
praesigna- labores et exilium martyribus Ecclesiae
martyrum . futura erant in exemplum : nedum eorum
praesignabant statum .
De dono Sed iam de dono scientiae agendum
scientiae.
Tres actus
doni scien est, de quo inquit B. Gregorius quod igno
tiae. rantiae ieiunium superat . Sunt autem tres
actus scientiae doni Spiritus Sancti : pri
mus est fidem tueri , secundus piis opitu
lari , tertius in medio pravae et perversae
rationis recte (iudicare) . Et hi tres actus
proveniunt a iudicio scientiae . Hac enim
ratione ex charitate , quae in voluntate
existit , provenit causaliter in intellectu
donum scientiae , ut recte iudicemus obie.
cta apprehensa inter nos et Deum . Ab hoc
vero excellentiori iudicio provenit ut phi
Radix con- losophorum errores videamus , impugnemus
rores philo- et parvipendamus , piis opitulantes , impiis
Augustinus compatientes. Isti itaque actus producun
tur a scientia tanquam ab altiori causa ,
 205

cuius proprius actus est iudicium . Reco

lendum quod ait B. Augustinus in 14. de
Civit . Dei , de scientia quae sacra doctrina
est; ait enim : Huic scientiae tamen illud
tribuendum est quo fides saluberrima , quae
ad veram ducit beatitudinem , generatur ,
nutritur , roboratur , defenditur . Et infra :
Seire quemadmodum hoc ipsum et piis
opituletur , et contra impios defendatur, est
ipsius scientiae . At cum ad eumdem finem
ordinetur habitus scientiae qui est donum
Spiritus Sancti et sacra doctrina, propterea
de eodem iudicant pariter obiecto , sed alter
per modum inclinationis , alter per modum
cognitionis , eadem pariter dé utroque di
cenda videntur .
His animadversis scire licet donum quo
que scientiae in Ioseph claruisse excellen
tissime , post beatam Virginem . Ipse enim
non solum fidem tutatus est, sed et ipsum
auctorem fidei, quem etiam enutrivit prae
ceptorem mundi . De illius sponsa cantat
Ecclesia : Cunctas hereses sola interemisti
in universo mundo . Reginam vero eamdem
ab innumeris protexit adversitatibus, ro
boravit et suis enutrivit laboribus . Ut
etiam pietati eorumdem , scilicet Christi et
Reginae , satisfaceret , in Ægypto natione
olim perversa recte conversatus est. Erat
Iosephiudi.
proculdubio Ioseph altae mentis elevatique cium altius
ingenii , quamobrem divino clarescens lu - logorum
mine altius iudicabat de sensibilibus , de souphophino
 206

natura animae, de moribus , de angelis ,

quam theologi etiam sapientissimi aut phi
losophi aliquando iudicaverint . Angelos sibi
in somnis apparentes, nonnunquam vero
sub forma sensibili , ut pie credimus , Chri
sto ac beatissimae Virgini deservientes ,
attendebat , quibus tamquam principiis ad
naturam eorum dignoscendam animum
excitabat ; quae profundissime cognita in
Christo illico referebat. Hinc causam , hinc
Modus lo- effectum se nosse dulcius gestiebat . In
ligendi al- coelos oculos elevans , videbat solem et
tissima.
lunam ac siderum motus errantium , quorum
magnitudinem , pulchritudinem ac virtutem
demiratus , ad Christum mente oculisque
corporeis se convertens dicebat : Elevata
est magnificentia tua super coelos . Si quando
pro mortalis hominis ingenio dubitabat , aut
altius minime intelligebat , scientissimum
Christum sciscitabatur . Taceo quoties de
Divinarum Litterarum altissimis sensibus
locutus est cum beatissima Virgine , pia
obiiciens disputatione. Singulis sabbatis ,
ubi commode poterat , synagogae intererat ,
divina quam attentissime audiens dogmata ,
seniorum quoque interpretrationes obser
vans. Domum rediens , multa saepenumero
Christo ac beatae Virgini proposuit. Ipso
elocutionis more Christi et beatae Virgi
nis ad divina cognoscenda altissime eleva
batur , magis magisque attendebat lesum
esse quem Moyses et prophetae venturum
 - 207

praedixerant. Compatiebatur Iudaeorum Oratio 1o pro

caecitati intra se dicens : Cur non , o Deus caecitate
Iudaeorum.
vere , isthaec Iudaeorum seniores doces ?
Ostende eis faciem tuam . Appare coram
Ephraim , Beniamin et Manasse . Forte ta
libus patris putativi votis satisfacturus le
sus duodennis in templo disputare voluit,
conticens deinde usque ad praefinitum
tempus a Patre . Neque ambigendum , post
publicam disputationem Christi cum do
ctoribus in templo , Ioseph de divinis Chri
stum interrogavisse , magna quoque et ine
narrabilia didicisse . Et mens eius contem
plata est multa sapienter , deditque cor
suum ut sciret prudentiam . Irrigabatur
vero mens illius fonte hortorum et puteo
aquarum viventium , quae fluunt impetu
de Libano . Fiebat in eo fons aquae vivae
salientis in vitam aeternam . Minus pro- Minus per
fecto perspicax esse videtur qui dubitat dubitans de
ingenio lo
Ioseph haud ignobilis fuisse ingenii virum , seph.
et cum sapientia ipsa multos per annos
demoratum , paestantissimo scientiae dono
non claruisse . Qui praestant ingenio , qui
prudentia vigent, qui mysteria rerum di
vinarum inter humana gesta experientia
teste didicerunt , fideli voce pronunciabunt
Ioseph scientissimo Dei munere praecel
luisse . Neque ars fabrilis dono scientiae obiectio.
Spiritus Sancti adversatur , sed scientiae
per doctores acquirendae , aut intentione ,
aut longo voluminum ordine legendo . At Responsio.
 208
Ioseph , quod doctor non describatur in Sa
cris Litteris , non rabbi , non senior , non
legisperitus , non ideo negandus est alto ni
Car Ioseph tuisse ingenio , quia quae stulta sunt mun
describa- di elegit Deus , et sapientes huius saeculi
tur.
stultos ostendit . Qui dono scientiae Spiritus
Sancti vigent et unctione uncti sunt inte
riori , hominum famam fugientes , et habitu
Differentia utentes diverso a mundi sapientibus . Sa
pientiam pientia enim huius mundi inflat, sapientia
Sancti et Spiritus Sancti humiliat. Illa habentem de
huius mun
di . se cogitare alta nititur , haec infima. Illa
longis latisque vestium phylacteriis uti
iubet , haec vilibus, ut habens lateat et
soli Deo notus existat. Crediderim ego ipse
Ioseph saa neminem tempestate Ioseph , id est Christo
excellentis nascente ac puero , sive inter Iudaeos sive
sienusafuit inter philosophos , attentiori ingenio divina
vinamdi- eo magis scrutatum fuisse , Christi assidua
tracto ( 1 ) elocutione divaeque Matris coe
lesti sermone .
Deinde considerandum est de dono pie
tatis , de qua beatus inquit Gregorius quod
cordis viscera operibus misericordiae re
De dono plet. Et quia pietas ad omnia utilis est ,
pietatis.
ut dicitur primae ad Tim . 5. ideo tres
actus videntur huius doni . Primus est in
Tres actus clinatio ad opera misericordiae ; secundus
doni pie- non contradictio ad divinum sermonem
tatis. ,
sive fiat interius per inspirationem , iuxta
illud psalmi : Audiam quid loquatur in me
(1 ) In edit. princ. a tractus » .
 209 -
Dominus Deus , sive per angelicam reve
lationem , iuxta illud propheticum : Et an
gelus qui loquebatur in me , sive per San
ctarum Litterarum cognitionem ; tertius
actus pietatis est sanctarum rerum vene
ratio : inde Glosa super illud Matthaei 5 :
Beati mites , inquit : Qui pie quaerunt et Quomodo
honorant sancta . Verum inclinatio ad opera inclinatio
misericordiae intenditur aut ratione obie- ad opera
misericor
diae.
cti , aut ratione praecepti vel exhortationis ,
aut etiam ratione affectus. Unde magis re
gum extremas miserescimus calamitates ,
quia reges nobiliora videntur obiecta nos
provocantia ad pietatem ; itidem cognato
rum , quasi in habentibus symbolum inter
quae facilior est transmutatio , facilior ori
tur animorum motus pariter ad compa
tiendum , ad munera exhibenda , quibus et
patrimonia relinquimus. Praecepta vero
Dei ac superiorum hortatus vehementer
provocant ad pietatis opera . At cum divi
nus Ioseph sciret Deum verum pro nostra
reparatione , humanam carnem indutum ,
calamitates vitae mortalis sustinere , tanto
maiore pietatis affectu illum prosequi co
nabatur, quanto regis immortalis maiestas
regum dignitatem mortalium superat . Mor
talium caeteri imagini Dei pietatem exhi
bent , Ioseph eidem imagini Dei ac ipsi
Deo opera libavit pietatis . Si totius impe
rator orbis quispiam iustus ac timoratus
malignantium servorum coniuratione pro
14
 210

fugus ad nos veniret , de nobis confidens ,

nos amicos ac parentes vocitans, nonne
dignum foret ut totis cordis visceribus in
illum pietatis opera expanderemus ? Quid
de Ioseph recta ratione praevia a nobis
cogitandum erit , cum ad se Regem regum
infantulum nudum omnique carentem
suffragio , cum Virgine matre puella , decli
nasse oculo mentis certo certius intuere
tur , sensu experiretur , ac signis doceretur
mirabilibus ? Excitabat Ioseph pietatis do
num , magis magisque exardescebat , con
templatus charitatem sponsae Virginis erga
se, ac infantuli futura beneficia . Adde quod
Virgo vera erat uxor , infans vero filius
suus putabatur. Cogebant ad ea divinum
mandatum , quod multipliciter sibi explora
tum erat , angelica exhortatio , propheta
rumque et legis certa cognitio . Hinc ingens
oriebatur veneratio erga Christum ac bea
tam Virginem , eo quidem affectu quo ne
minem suae tempestatis divina vel san
ctas res veneratum credimus . Si rationis
expers non sum , tanto pietatis affectu
arbitror nunquam Abraham angelos exce
pisse hospitio, quanto Ioseph Christum ac
beatam Virginem . Cur patriarchas pietatis
munere claruisse praedicamus , nisi quia
fide Deum coluerunt, alte cognoverunt,
vixereque simpliciter. Maior profecto lo
seph fides patriarcharum fide, amplior Dei
viventis cognitio , simpliciorque mos vi
 - 211

vendi. Quare donum pietatis in Ioseph ,

post beatam Virginem , excelluisse praestan
tius non ambigo .
Denique de dono agendum est timoris. timoris.
De dono
Timorem triplicem scimus : servilem , qui
in peccatore futuro iusto donum Spiritus
Sancti praecedit ; initialem , qui oritur il
lico post infusam gratiam Spiritus Sancti ;
ac castum , qui cum charitate semper per
severat. Timor servilis ideo dictus est quod Triplex
mor. ti
ad modum servi se habeat qui divinos
oculos offendere perhorrescit , ne ab eo fla
gelletur. Hic est timor de quo primae Ioan .
4. dicitur : Timor non est in charitate. Et
divus Augustinus in epistolam Ioannis scri
bens ait : Sicut seta introducit filum , ita
timor charitatem . Hunc timorem Ioseph a
se abiecit : bonus enim erat , et virtutis
amore , non formidine poenae , peccare me
tuebat . Divinam quidem ultionem nove
rat severam , et horrendum esse incidere
in manus punientis Dei ; sed divino saucius
amore oculum mentis in divinae radios di
lectionis figebat , poenarum oblitus. Inde
timor Ioseph respectu culpae erat initialis
de quo dicitur Proverbiorum 8 : Timor Do
mini odit malum . Hic timor comparatus
timori casto imperfectus est ; perfectior in
dies effectus ipse idem timor castus effici
tur. Castum hunc timorem vocat aposto
lus Paulus filialem ad Rom . 8. scribens :
Non enim , inquit , accepistis spiritum ser
 - 212
vitutis iterum in timore ; sed accepistis
spiritum adoptionis in amore , in quo cla
mamus : Abba , Pater . Divus ait Augusti
nus castum hunc timorem assimilari timori
castissimae uxoris, quae cavet ab omni
offensa in sponsum , verita solam dilectio
nis minorationem .
Duo sunt huius timoris actus : primus
est separari a Deo ; secundus, Deum eum
dem venerari vel revereri . Est autem re
verentia mixta cum dilectione subiectio .
Hic est timor quo claruisse Ioseph excel
lentissime non ambigimus . Hic nempe ti
mor ab amore nascitur , quia illius radix
est charitas . Propter amorem itaque fer
ventissimum , propter laborem frequenta
tissimum , et propter Dei cultum purissi
mum , quibus oppido Ioseph emicuit, in eo
quoque timorem castum pari fuisse gradu
colligimus. Hoc timore perciti , saepenu
mero timemus quae minime timenda forent.
Bonarum enim mentium est ibi timere
culpam ubi culpa non est . Neque dicimus
ab hoc timore inane quicquam provenire , sed
quia hoc timore pollentes dubia aggredi hor
rent , donec certo certius noverint an eo
in opere offensa Dei comperiatur . His de
mum divina suffragatur bonitas , internae
lucis solatia praestans . Hinc Ioseph timuit
accipere Mariam coniugem suam . At an
gelus lucis ad eum veniens dixit : Ioseph ,
fili David , noli timere accipere Mariam
 213
coniugem tuam . Quod enim in ea natum
est de Spiritu Sancto est. Castus itidem
timor parit notitiam rerum mundanarum ,
quoniam timor Domini principium est sa
pientiae , et ab ea nunquam separatur ; a
qua prudentia mirabilis in rebus agendis
ad divinum praesertim cultum spectanti
bus profluit. Qua de re de Ioseph evange
lista refert: Audiens autem quod Arche
laus regnaret in Iudaea pro Herode patre
suo , timuit illo ire . Verum reverentiam
Ioseph erga Christum scimus ex iustitia
eius a Spiritu Sancto in Scripturis appro
bata , ex laborum frequentia quam pro
illo pertulit , ex templi frequentia qua
consueverat Deum adorare : Ierosolymam
enim ascendere illi mos erat , secundum
consuetudinem diei festi. Fuit igitur Ioseph Joseph tem
templum lucernas Spiritus Sancti continens mysticum .
semper ardentes , septem excisis columnis
sustentatum. Fuit , inquam , vir unus , id est
singularis , propter electionem , propter ope
rationem , et propter secutam glorificatio- Ioseph vir
nem ; quem septem mulieres apprehende - prehende
runt , id est septem dona Spiritus Sancti, ptem .mu
merito mulieris nomine propter foecundi
tatem significati. Deferunt vero secum ves
timenta ac cibos , quibus animam nutriant
et exornent.
 214

CAPUT XIII .

De donis septem Beatitudinum

Posteaquam dona Spiritus Sancti in lo

seph quam excellentissime fulgentia prose
cuti fuimus , de septem beatitudinibus re
cto ordine considerandum evenit. Divinus
Secandum nempe Augustinus , De Sermone Domini in
num donis monte , singulas beatitudines singulis at
tur. beati- tribuit donis. Nam timoris dono pauperta
tudines.
tem ascribit spiritus , qua deiicitur super
bia ; dono pietatis mansuetudinem , ad quam
movet pietas ; dono scientiae luctus , iuxta
illud Ecclesiastici 2 : Qui addit scientiam ,
addit et dolorem ; dono fortitudinis (adscri
bitur) esuries et sitis iustitiae , ad quam
praecipue movet fortitudo indefessis labo
ribus ; dono consilii , misericordia , iuxta
illud Danielis 4 : Placeat tibi consilium
meum : peccata tua eleemosynis redime ;
dono intellectus , munditia cordis qua gula
abiicitur , quae hebetat intellectum propter
fumos aggenitos ascendentesque; dono sa
pientiae , pacificatio qua occiditur luxuria ,
quia gustata suavitate Spiritus Sancti ,
quod fit per sapientiam , desipit omnis caro .
At octava beatitudo qua dixit Salvator :
Beati qui persecutionem patiuntur propter
iustitiam , quoniam ipsorum est regnum
coelorum , non est distincta a praemissis
 215 -
beatitudo , sed quaedam praecedentium con
firmatio . Hae itaque beatitudines ad prae Septem
beatitudi
sentis statum vitae pertinebunt , testibus ues perti
divis Augustino et Thoma. Nam regnum statum
coelorum potest intelligi perfectae initium permesen
sapientiae , veluti exoritur Sanctus regnare
Spiritus in huius vitae sanctis. Possessio
terrae significat affectum bonum animae
per desiderium quiescentis in stabilitate
haereditatis supernae , quae per terram si
gnificatur . Consolatur in hac vita Deo par
ticipando , qui paracletus est sive consola
tor. Saturantur et in hac vita cibo illo de
quo Christus dicit : Meus cibus est ut faciam
voluntatem eius qui misit me . In hac quo
que vita consequuntur homines Dei miseri
cordiam , ut etiam purgato oculo per donum
intellectus , Deus. quodammodo videri pos
sit. In hac pariter vita qui metus suos paci
ficant per similitudinem vocantur Filii Dei .
Septem igitur beatitudinum donis cla Probatur
Toseph cla
fuisse Ioseph , dum viveret apud mortales , ruisse do
communibus hisce rationibus comprobatur . beatitudi
num .
Sicut se habet excellentia donorum Spiri
tus Sancti , ita et septem beatitudines . Sed
donis Spiritus Sancti excelluit Ioseph , ve
luti capite superiore probavimus : ergo
etiam septem beatitudinibus . " Paritas ac
similitudo manifestantur per ea quae supe
rius immediate dicta fuere , divo videlicet
Augustino singulas beatitudines singulis
donis Spiritus Sancti ( attribuenti ). Primo.
 216 -
Secundo . Adhuc , sicut se habet fructus ad fructum
ita se habet arbor ad arborem . Sed loseph
fructum suarum beatitudinum in hac vita
excellentissime consecutus est a Deo : nam
Reginam beatitudinis desponsavit vero ac
reali matrimonio ; rex vero eiusce felici
tatis in patrem illum delegit. Ergo beati
tudines in hac vita exellentissime pariter
possedit .
Tertio . Praeterea , Cherubim in futura beatitudi
ne de supremis existit ordinibus , supremo
que gradu attingens beatitudinem . Sed lo
seph in hac vita gessit vicem Cherubim
positi ad custodiam paradisi terrestris bea
tam Virginem significantis ; positi quoque
ad custodiendum lignum vitae , per quod
Christus figuratur. In hac ergo vita debuit
Ioseph excellere in beatitudinibus possibi
libus .
Quarto. Item , charitas Ioseph fuit in hac vita
secundum actus superiores et inferiores
praestantissima : ergo etiam gradus beati
tudinum , a charitate tanquam a radice
provenientes, fuere praestantissimi .
Quinto. Adhuc , Ioseph patriarcha his claruit
beatitudinibus . Fuit enim in pueritia pau
per spiritu , id est humilia de se sentiens,
haberet licet praesaga futurae somnia di
gnitatis ; mitis eum fratribus in adolescen
tia ; in iuventute sapiens , quia loquebatur
sapientiam inter principes ; fortis in virili
tate , iustitiam regni supreme amans ; mise
 - 217
ricors in senectute , ac in omni aetate pu
dicus , pacificus, honestus. Sed hic fuit fi
gura divini Ioseph . His igitur multo am
plius censendus est claruisse .
Verum , quo isthaec puriori clarescant
lumine , de singulis singillatim argumente
mur beatitudinibus . Discutiamus hebetis
rubiginem ingenii , et Iosephicae maiesta
tis splendore acutiores effecti, maiora au
deamus . Si vivax minime animus extite .
rit , cauta sit ratio , discursus prudens , fides
certior , spes sublimior : latet equidem di
gnitas Ioseph praeclara , et incognitus the
saurus , coelesti vero titulo insignitus , a me
perquiritur. Titulus illius digito Dei scri
ptus talis est : Hic est sponsus Reginae
coelorum , ac pater Filii Dei putativus .
Thesaurus sunt virtutes , dona , beatitu
dines .

CAPUT XIV .

De dono beatitudinis paupertatis

Quoniam quae de paupertatis beatitudine

dicuntur pia animadvertenda sunt diligen
tia ſex parte enim hominis ignorantiam
instruunt et illuminant , ex parte errandi Multi er
fomitem male intellecta ministrant] non intelligen
nulla de eadem praescribamus paupertate , pertatis.
clariori instructos intelligentia purus ut
splendor beatitudinis huius irradiet.
 218

Paupertas Considerandum itaque paupertatem spi

spiritus
quid. ritus , de qua Salvator ait : Beati pauperes
spiritu , intelligi posse vel exinanitionem
inflati et superbi spiritus , ut Augustinus
exponit ; vel etiam temporalium abiectionem
rerum quae fit spiritu , id est propria vo
luntate, per instinctum Spiritus Sancti , ut
Ambrosius et Hieronymus exponunt. De
qua paupertate sermo nunc habendus est.
Duplex Est autem duplex paupertas : ex coacta
paupertas. necessitate prima , ex propria voluntate al
tera . Prima vilis est , naturae hostis, vir
tutum molestia , proximis adversans , vilem
et abiectum hominem constituens , unde a
viris praestantissimae vitae vilis dicitur.
Paupertas Inde asserimus paupertatem secundum se
se mala. malam , tantumque secum deferre boni quan
tum ab homine aufert sollicitudinis et impe
dimenti , quibus ablatis , rebus spiritualibus
intendere queat . Inde Philosophus ait : Pau
peres huius modi esse corruptores politiae ,
Spiritus si ad regni assumantur gubernacula . At
paupertas
laudabilis paupertas spiritus , cuius laus est in Evan
na confert.gelio , septem nobis confert bona : peccato
rum recognitionem , virtutum conservatio
nem , cordis quietem , desiderii impletionem ,
spiritualium bonorum dulcedinem , merito .
rum exaltationem ac coelestem haeredita
tem . Haec paupertas indicium praecipue
est humilitatis , cuius cum doctor divinus
fuerit Christus dicens : Discite a me quia
mitis sum et humilis corde , pauperiem
 219
assumere voluit eamdem . Qua de re chri
stiana mysteria divino colentes spiritu di
vitias abiiciunt , quantum humanae imbe
cillitas naturae patitur . Paucis enim mini
misque natura contenta, superflua naturae
ac conditionis divitias vocitat . Ioseph au- Divitiae
quid .
tem decuit asellum habere et pecunias ,
quibus Reginae mundi provideret et alimenta
ministraret. At ne deficerent, manibus la
borabat, a nemine nisi quod iustum foret
repetens . Hac etiam potuit ratione domum ,
agellum , vestes , utensilia pleraque habere
ac servum et ancillam , nec pauperiei ta
men fructuum splendoribus carere . Affectus
enim in culpa est , non possessio ; amoris
intentio , non usus ; cupiditas ardens , non
necessitas. Probemus itaque Ioseph pau- Quod 10
periei spiritus beatitudine decorum quam pauper spi
excellentissime apud Deum claruisse; idque ritu.
credere multiplex suadeat ratio , quod tem
porum intercapedo rebus ipsis experiri pro
hibuit .
Prima quidem ratio sumitur a causa Prima cau
interiori et immediata paupertatis , quae tatis est ha.
militas.
est humilitas cordis . Nam Matthaei 5. su
per illud : Beati pauperes spiritu , Glosa in
quit : Pauper spiritu est humilis corde . Sed
Ioseph fuit humillimus . Quamobrem humil
limae Virgini in sponsum a Deo datus .
Praeclarissima igitur paupertatis spiritus
beatitudine nituit .
Secunda ratio est sumpta a causa inte
 220

riori sed remota , quae est fides et devotio .

Ibidem namque Glosa inquit : Non neces
sitas , sed fides et devotio paupertatis beatos
facit, ut contemptis omnibus Deo vivat .
Haec autem omnia , fides scilicet , devotio ,
mundi contemptus , Deo vivere , in Ioseph
excellenter fuerunt . Igitur et beatitudo
paupertatis .
Tertia ratio sumitur ab effectu ipsius pau
Abdicatio pertatis spiritus , qui est rerum abdicatio ;
rerum fit
dupliciter. et haec fit duobus modis : per rerum sub
iectionem , vel per earumdem omnimodam
abiectionem , aut utroque modo , iuxta illud
Apostoli : Nihil habentes et omnia possi
dentes . Et hic est perfectissimus pauper
tatis modus. At divinus Ioseph nihil ha
buit in affectu , terrenas abiecit divitias
in effectu , omnia in Christo possidens ,
omnium habens iura , quia verus coniux
Reginae omnium .
Quarta ratio accipienda est ab enume
ratione graduum paupertatis in abiectione
Decem gra- rerum . Primus est dare superflua naturae
dus
pau- sed non personae , unde Augustinus de
pertatis.
verbis Domini ait : Utere superfluis , da
pauperibus necessaria ; utere pretiosis , da
pauperibus vilia .
Secundus gradus est dare superflua na
turae et personae . Lucae 11 : De eo quod
superest date eleemosynam . De eo quod su
per necessaria est dandum est pauperibus
praeter victum et vestitum .
 221
Tertius gradus est dare non tantum su
perflua, sed etiam necessaria ; unde Glosa :
Non solum exteriora et non necessaria ,
sed etiam interiora et valde necessaria cum
proximis dividamus .
Quartus gradus est omnia superflua et
necessaria simul dare , sed semetipsum re
tinere . Quod etiam aliqui philosophorum
fecerunt , licet non propter Deum ; unde
super illud Matthaei 10 : Ecce nos reliqui
mus omnia , Glosa : Non dixit tantum : Qui
reliquistis omnia , hoc enim et Socrates
fecit et multi philosophorum , qui divitias Socrates.
contempserunt; sed : Qui secuti estis me ,
quod est proprium apostolorum .
Quintus gradus est omnia dare et se
metipsum addere . Matthaei 19 : Si vis per
fectus esse , vade et vende omnia quae
habes , et da pauperibus , et habebis thesau
ros in coelo , et veni , et sequere me .
Sextus gradus est omnia dare et sei
psum relinquere , et praeterea laborare ma
nibus ut habeat unde tribuat necessitatem
patienti, relevans eius miseriam corpora
lem , sicut dicebat Apostolus ad Eph . 4 .
In quo gradu fuit beatus Paulus apostolus ,
ut habetur Actuum 20. In quo pariter gradu
extitit Ioseph : sed tanto altiori quanto pro
dignioribus caeteris laborabat Christo et
beatissima Virgine . Usque adeo laboravit
Ioseph manibus suis , ut de suo lucro ex
pensas fecerit summo imperatori ac re
 222

ginae mundi . Tantas quoque acquisivit

gazas , ut rex et creator omnium appetie
rit in suum adoptari filium , et matrem
suam eidem in coniugem tradere. Quod
et factum est.
Septimus gradus est omnia et seipsum
dare, et spiritu et corpore laborare at pascat
proximum pane spirituali . Et hic gradus
maior est praedicto , quia , ut dicit Grego
rius, maius est reficere animam semper
victuram quam ventrem quandoque mori
turum . Et iste gradus fuit communis bea
tae Virginis et divi Ioseph , qui Christum
panem vivum , omnibus educando , prepa
rarunt .
Octavus gradus est omnia et seipsum
relinquere , et de substantia sui corporis
partem accipere , et ad refectionem anima
rum proximis dare : hoc gradu potita est
beatissima Virgo, quae de purissimis san
guinibus suis viaticum nobis confecit, pa
nem vivum qui de coelo descendit . Haec
est mulier illa de qua Matthaei 13. et
Lucae 13 : Mulier commiscuit sata tria ,
donec fermentatum est totum . Tria sata
sunt divinitas, corpus et anima . Fermen
tum , ut divus inquit Bernardus, est fides
Virginis , quae Deum humanae iunxit na
turae , et homini refectionem confecit.
Nonus gradus est omnia proximo dare ,
et corpus, et animam propriam , et divinita
tem unitam in cibum animae , sub specie
 223

tamen aliena : et hoc fuit opus misericor

diae , et summum paupertatis donum Do
mini nostri Iesu Christi in via .
Decimus gradus est dare seipsum totum
corpus et animam et divinitatem sub spe
cie propria , in cibum corporis et animae
simul et semper in aeterna beatitudine i;
de quo Lucae 14 : Beatus qui manducabit
panem in regno Dei .
His patet gradum beatitudinis pauper- Gradas bea
tatis Ioseph fuisse proximum paupertatis paupertatis
Virginis beatissimae. Arbitror beatitudi- Desenho fuit
gradui bea
nem paupertatis spiritus solum posse pau- fae Virgi
perem intelligere , quae nec a sanctis se- nis.
paratur regibus . Quanti nobiles utriusque
sexus sub aurea veste paupertatem conte
xere spiritus. Agnes , Caecilia, Agatha, Do
rothea , virgines clarissimae , cycladibus auro
textis indutae, hanc paupertatis beatitudi
nem observarunt . Quot Romani Pontifices, Romani
Pontifices,
quot praesules urbium magnarum imperii praesules
militantis Ecclesia , gemmis onusti , sanctio- stifuere
res hac fulserunt pauperie . Hinc eorum spiritu .
nonnulli nec auream quidem pecuniam vi
dere voluerunt . Discamus in terris , ipsis
periculis , spiritus paupertatem : quam pos
-sidentes dicemus vere beatitudinem fuisse
appellatam . Domo , supellectili, auro , ve
stibus , cibis , potu uti pro ratione ab pau
pertate spiritus non esse extranea oculo
mentis intuebimur. Quantis denique gau
diis gestierit Ioseph paupertatis spiritus in
 224

vento thesauro in hac vita , inexcogitata

mentis laetitia contemplabimur.

CAPUT XV .

De dono beatitudinis mansuetudinis

De beatitu Probatur multipliciter dono beatitudi

dine man- nis mansuetudinis claruisse Ioseph quam
excellentissime . Primo quidem per remo
tionem contrariarum qualitatum in subiecto .
Quanto enim ab aliquo magis removetur
culpa , tanto magis Deus eidem mansuetu
dinem infundit . Sed Joseph fuit remotissi
mus a culpa actuali . Beatitudine ergo man
suetudinis quam clarissimus extitit.
Triplex ef Secundo , ab effectu . Est autem triplex
suetudinis. effectus mansuetudinis. Unus respectu ha
bentis , de quo ait Glosa in Matthaei 5 : Beati
mites. Mites , inquit, sunt qui malis mori
bus dominantur . Secundus est respectu
proximi , de quo Glosa ibidem : Mansuetus
non irritat , nec irritatur , nec nocet , nec
nocere cogitat . Tertius est respectu Dei
a quo flagella sustinet immissa labores
que , divinae satisfacturus voluntati . Inde
Mitis quis. Glosa ibidem ait : Mitis est quem non
rancor vel ira afficit , sed omnia aequani
miter sustinet . Primum declarat effectum
sanctitudo Ioseph ; secundum , mora eiusdem
 225

inter Ægyptios , per septem annorum cir

cula ; tertium , longa eius duraque itinera ,
passionumve tolerantia pro Christo . Fuit
igitur mitissimus .
Tertio , idem luce clarius redditur ab
officio . Electus etenimfuit a Deo ut es
set vir Virginis mansuetissimae , de qua
in hymno concinit Ecclesia : Virgo singula
ris , Inter omnes mitis . Igitur et ipse man
suetissimus extitit. Probatur consequentia :
quia paritas morum de ratione est matri
monii habentis omnes perfectiones , quale
fuit matrimonium Ioseph et beatae Vir
ginis .
Denique Moyses , Ioseph et David fuere
-mansuetissimi. De Moyse enim legitur Nu
mer . 21 : Erat autem Moyses mansuetis
simus super omnes qui morabantur in terra .
Sed Ioseph fuit terminus patrum Veteris
Testamenti : ergo et ipse mitissimus .

CAPUT XVI.

De donis reliquarum beatitudinum

in speciali

Beatitudinis luctus praestantiam in lo- De beatita.

dine luctus.
seph fuisse duo arguunt . Primum est gau
dium quo in Christi praesentia laetabatur
super omnia mundi gaudia . Timens igitur
amissionem summe lugebat et tristatus
15
 226
est. Sicut enim se habet intensio gaudii ad
positionem causae eiusdem , ita se habere
debet , rationabiliter intensio luctus ad re
motionem causae gaudii : praesertim quan
do illud gaudium est forma et consummatio
reliquarum iucunditatum .
Secundum est perfectio Ioseph. Perfe
ctio vero magis ac magis cogit hominem
exclamare : Heu mei ! quia incolatus meus
prolongatus est ? Paulus apostolus , perfe
ctionis gradu altiori , imo pectore trahens
suspiria , dicebat : Infelix ego homo , quis
me liberabit de corpore mortis huius ?
De beatitu De esurie et siti iustitiae loseph sic
dine esuriei
et sitis iu- argumentamur. Esuries et sitis intenduntur
propter praesentiam ciborum et potus con
.cupitorum , et propter longa ieiunia, et
.propter vivacitatem naturae : et ubi haec
tria simul , summa esuries summaque sitis
arguitur. Sed iustitia vera Christus est, de
quo psalmus canit : Iustus es , Domine ; ve
rus potus idem ipse fuit Christus qui prae
sens fuit Ioseph ; longa vero per tempora
mundus ieiune esurierat , et mens sancti
Ioseph erat optime disposita . Ipse igitur
inter patres omnes Veteris Instrumenti sum
mopere esuriit et sitivit iustitiam .
De beatitu At beatitudinem misericordiae in Ioseph
ricordiae. excelluisse suadet primo triplicis propor
Ioseph si- tionis vel comparationis consideratio . Pri
nagogae et ma est ad Christum , cui comparatus fuit
Ecclesiae . divus Ioseph sicut filius ad patrem. Secunda
 227
est ad beatam Virginem , ad quam compa.
ratus est sicut vir ad uxorem . Tertia est
proportio ad Synagogam et ad Ecclesiam
inter quas stetit Ioseph sicut finis Syna
gogae et principium Ecclesiae . Talis igitur
censenda est rationabiliter excellentia bea
titudinis misericordiae qualis fuit propor
tio eiusdem ad auctorem , reginam , ac
statum misericordiae .Sed eius proportio
fuit eminentissima : ergo in beatitudine
misericordiae eumdem praecelluisse Ioseph
ambigendum minime est.
Itidem ab effectu ad idem arguitur. Am- Ambrosius. .
brosius ait : Misericordia est nullum relin
quere in miseria et nullum miserum facere .
Adhuc Bernardus: Misericordia non solum Bernardus.
in eleemosynis consistit ; sed in omni pec
cato corrigendo . Intellige vero in se pri
mum et in proximo , secundum conditio
nem status proprii . Quae peregregie fecit
Ioseph innumeris laboribus nutriendo Fi
lium Dei , qui omnium esset miserias pur
gaturus , vitia correcturus , ac mundum in
novaturus.
Verum beatitudinem munditiae cordis De beatitu
dine mun
in Ioseph claruisse quatuor persuadent : ditiae cor
dis.
primum est effectus negativus ; secundum ,
effectus positivus ; tertium est radix prima ;
quartum est causa immediata eiusdem mun
ditiae cordis . De effectu negativo qui est Effectus
negatio remorsus conscientiae Glosa, Mat- cordis ne
et
thaei 5 , ait : Mundo corde sunt quos con- positivi .
 228
scientia non arguit peccatorum . Effectus
positivi sunt purgareſ , illuminare et perfi
cere . Nam beatus Dionysius quinto capite
Coelestis Hierarchiae ista ascribit angelis
purissimis. Prima radix est fides, iuxta
illud : Fide purificans corda . Causa vero
immediata munditiae cordis est charitas .
Primae ad Tim . 1 : Charitas est de corde
puro et conscientia bona . Sed haec quatuor
excelluisse in Ioseph nullus ambigit catho
licus , quoniam tanto perfectius in eo isthaec
fuisse confitetur , quanto acutiori fide inge
Latet ta- nioque elevatiori viget . Catholicos enim
tas Ioseph: nullos Ioseph latet dignitas , nisi aut Sa
ros sacra. crarum fuerint ignari Litterarum , aut he
rarum aut betis ingenii et parum perspicaces , aut de
genio in- huiuscemodi quadam ignavia non ratioci
hebetes
nantes , quemadmodum sacrae theologiae
doctori cuipiam accidit , me praesente . Dis
putans nempe forte fortuna de sancti lo
seph sanctitudine , indigna nimis suo prae
ferebat statui . Et cum excitaretur a
ad considerandas sancti Evangelii proposi
tiones de sancti Ioseph altitudine, ut ado
lescens inexcogitata meditans demirabatur .
Contra Hinc evenit ut divini verbi praecones
praecones
diviniver- quidam de divino Ioseph verba facere re
tes facere nuant , quia consuetudine vincuntur , et
sancto lo- quod formaliter scriptum non inveniunt
seph ,
ceu suspectum declinant. Aperiant, hos
rogaverim , oculos et videant. Quod ubi
actitare sategerint , caecos fuisse se in co
 229
gnoscenda altitudine sanctitudinis Ioseph
animadvertent. Reginam coelorum , cum
diebus saturniis laudibus efferunt , non
nulli Ioseph boni tantum senis dignitate
signant , quia profunda Sanctarum Littera
rum mysteria non norunt; leviter quoque
ac volantibus transeunt cogitationibus quod
altiori foret indagine considerandum .
Beatitudinis pacis gloriam in Ioseph tria De beatitu
dine pacis .
concludunt . Sunt autem ea praemium , ra
tio sive forma, et effectus. Praemium pacis
est filiatio Dei; Matthaei 5 : Beati pacifici
quoniam filii Dei vocabuntur . Sed loseph
non solum gratia et adoptione filius fuit
Dei , sed id habuit quod nemini alteri do
natum est : nam patris Dei nomine conse
cratus fuit. Igitur praestantissime in eo
fuit inventa beatitudo pacis . Ratio pacis
est illa quam Glosa ponit super illud Mat
thaei 5 : Beati pacifici, sic dicens : Pacifici
sunt qui omnes motus animi rationi subii
ciunt , quia his nihil repugnat , quia similes
Patri suo sunt qui est summa quies : Haec
autem Ioseph ( tribuunt) qui fidei fundamenta
rationi iungere satagunt ( 1 ). Effectus est
duplex in se et in nobis. Ait enim Glosa ibi
dem : Dum lex carnis repugnat legi men
tis , non modo alteri , sed nec nobis possu
mus esse pacifici. At Ioseph tanta gestiebat virgomagis
carnis quiete, ut odore virginitatis coele - in virginita
(1) Edit. princ. « Haec autem Ioseph, quae fidei fun- deliciis car
nis.
damenta rationi iungere salagunt » ,
 230

sti tractus virginitatem observaret , magis

que in ea oblectaretur quam in carnis
deliciis . Quamobrem alter secutus est ef
fectus. Nam Salvatorem nobis enutrivit ,
qui carnis pace Ioseph oblectatus in eius
brachiis quiescere voluit .
De beatitu Quas tandem fuerit perpessus persecu
dine perse
cutionis. tiones , sancto docente Evangelio , cogno
vimus .

CAPUT XVII.

De dono plenitudinis gratiae

Sacra referunt Eulogia nonnullos , divi

no munere , plenos gratia fuisse . Christus
nempe plenus gratiae et veritatis legitur .
Diva Mater gratia plena ab angelo fertur.
Stephanus plenus gratia et fortitudine in
Actibus apostolorum laudatur . Tabitha iti
dem plena operibus bonis et eleemosynis ,
capite 9. eiusce voluminis , asseritur . Apo
stolos vero Spiritu Sancto repletos scimus.
Qua de re nunc quaeritur : An haec gratiae
plenitudo, sancto Ioseph convenire queat ,
ita ut de illo dicere possimus quod in
Esther. Estherlibri capite 15. legitur : Vidi te ,
Domine, quasi angelum Dei , et conturba
tum est cor meum prae timore gloriae tuae .
Valde enim mirabilis es , Domine, et facies
tua plena est gratiarum .
 231

Dicitur itaque plenitudo gratiae super- Triplex ple

effluentis doni eius abundantia , quae du- tiae.
plex existit. Prima non recipit et effluit,
et haec est solius Dei . Secunda recipit et
effluit, et haec hominibus quoque compe
tit , licet difformiter . Alia enim fuit pleni
tudo gratiae Christi , alia divinae Matris
eius , alia reliquorum . Substantialiter qui
dem plenitudo Christi est veritatis et di.
vinitatis , dicente Apostolo : In illo habitat
plenitudo divinitatis corporaliter. Beatae
plenitudo Virginis fuit mentis et ventris ;
reliquorum vero mentis tantum . Origine
pariter differunt hae plenitudines . Prima
enim est fontis, secunda fluminis a fonte,
tertia rivuli ab utroque . Verum plenitudo
gratiae quae communis sanctis existit du
plex invenitur. Quidam etiam sancti efflu
unt de interiori perfectione ad exteriorem
perfectionem , ad suam salvationem , et
aliorum per bona exempla aedificationem .
Et haec plenitudo sufficientiae dicitur , ad
quam omnes potentes operari tenentur.
Alii effluunt per bonam operationem et
doctrinam salutarem , et in Ecclesiae to
tius aedificationem . De prima dicitur Actu
um 9 : Tabitha plena bonis operibus . De
secunda ibidem , 2 : Apostoli repleti sunt
omnes Spiritu Sancto. Et haec ultima est
duplex . Quidam enim effluunt bonam ope
rationem et instructionem ; quidam autem
et super haec animam ponunt pro Christo .
 232
Prima communis est doctoribus omnibus ,
secunda martyribus , de qua dicitur Ste
phanus plenus gratia et Spiritu Sancto .
Ioseph ha Ad quaestionem itaque respondetur :
buit ple
nitudinem Plenitudinem Christi habuisse participative
Virginis , A- Ioseph excellenter , plenitudinem beatae
et reliquo- Virginis singulariter , Apostolorum virtua
simodever- liter , reliquorum formaliter, sed cum excel
lentia et perfectione. Plenitudine autem
Christi participavit excellenter sanctus lo
seph propter prioritatem : prior enim inter
viros ea gavisus est , illum excipiens gre
mio mentis et corporis ; propter dignitatem :
meruit enim dici pater Christi propter
charitatem : etenim operibus , votis , exilio ,
se cuncta acturum.pro dulcedine Dei osten
dit , cuius divinitatis plenitudinem in Chri
sto participabat , amando , vivendo , au
diendo , tangendo . In fonte Christi super
effluenti bibebat ad satietatem , et fiebat
in eo fons aquae salientis in vitam aeter
nam .
Verum plenitudinem beatae Virginis
participavit Ioseph singulariter propter
unionem , propter subiectionem et propter
revelationem . Unio fuit amoris coniugalis ,
subiectio fuit alternae operationis , revela
tio internae consolationis . Neque enim am
bigendum est beatissimam Virginem passam
fuisse Ioseph expertem suae perfectionis,
iucunditatis ac consolationis . Erat profecto
pientissima, inexcogitata mortalibus expe
 253
riens gaudia propter praesentiam Christi
et angelorum , quae viro suo sibi dilectis
simo aperire satagebat cum omni humili
tate, ut in suis laboribus solatium habe
ret divinum. Sic itaque mater viro intacta
implebat Domini praeceptum communione
spiritualis gaudii : Et erunt duo in carne
una . Volebat namque carnem Ioseph iisdem
affici gaudiis quibus ipsa gestiebat , ut es
set adiutor similis eius.
Apostolicam quoque plenitudinem vir
tualiter habuit Ioseph mente et corpore .
Mente quidem propter abundantiam gratiae
gratum facientis ; corpore , propter mirabi
les splendores quos in Christo animadver
tisse Ioseph rationabile est . At reliquorum
plenitudo sanctorum undique fulget in lo
seph superius dicta inferiusque explicanda
legentibus.

CAPUT XVIII .

De comparatione donorum sancti Ioseph

ad dona apostolorum, evangelistarum
ac pastorum

• Paulus apostolus ad Ephesios scribens ,

capite 4. nonnullas explicat gratias dicens :
Et ipse dedit quosdam quidem apostolos ,
quosdam autem prophetas , alios vero evan
gelistas , alios autem pastores et doctores ad
 234

consummationem sanctorum , in opus mini

sterii , in aedificationem corporis Christi .
Quatuor Sunt autem quatuor proprietates apos
proprieta
tes digni- tolicae dignitatis : annunciatio , Matthaei
stolicae. ultimo : Euntes praedicate Evangelium omni
creaturae ; illuminatio , Matthaei 5 : Vos estis
lux mundi ; reconciliatio : Quorum remi
seritis peccata , remittuntur eis , Marci
ultimo ; et per Spiritum Sanctum locutio ,
Ioan . 15 : Non vos estis qui loquimini, sed
Spiritus Patris mei qui loquitur in vobis .
Hae proprietates dignissimae sunt , quia
sunt immediate a , et sub , et propter

S, 10 Christum . Proprietates vero sancti Ioseph

Proprieta-
tes
seph. fuere desponsatio Reginae coelorum , 'no
minatio patris Regis angelorum , defensio
Messiae promissi in Lege Iudaeorum , edu
catio Salvatoris omnium . Et hae proprie
tates sunt immediate super , ad , et pro
pter Christum . Quisquis ergo ingenio pol
lens , rerum divinarum praemissa veritate ,
discurre , argue , conclude ab apostolicae
comparatione maiestatis ad coelestem lo
seph dignitatem , quanta sit illius prae
stantia, dignitas , sanctitudo , ac virtutum
inexplicabilis perfectio. Accede ad cor altum
et non deprimetur aut humilior erit apud
te maiestas apostolici culminis : sed exal
tabitur Deus in latentibus donis patris sui
Tres pro putativi Ioseph .
prietates Enimvero prophetarum tres sunt pro
propheta
rum. prietates : superior illuminatio , secundae
 235
Petri 1 : Non enim voluntate humana al
lata est aliquando prophetia , sed Spiritu
Sancto inspirati locuti sunt sancti Dei ho
mines ; Scripturarum interpretatio , Glosa
ubi supra : Alios prophetas , Scripturae expla
natores ; occultorum propalatio , unde et
prophetae dicuntur quasi a sensibus occulta
loquentes . Et haec tria evenere prophetis in
lumine adumbrato , in figuris et aenigma
tibus . Ioseph vero , lumine angelico illu
strante , clarius supremum cognovit mys
terium Filii Dei , quod omnium pariter
est prophetarum finis. Quo cognito , Sacra .
rum Litterarum sensus abditissimos intel
lexit quam profundissime, sa tegitque ut
ipsum mysterium , opportuno tempore , toti
manifestaretur orbi, eumdem Filium Dei
educando . Quamobrem Evangelistis scri- Comparatio
bendi materiam dispoşuit , eis quoque sub- stas.
Evangeli
iectum fuit. Inde comparatur Ioseph ad
Evangelistas, sicut subiectum scientiae ad
ipsam scientiam .
Pastorum officium est animam suam Pastorum
officium .
pro ovibus ponere , nedum substantiam ;
lupum venientem non modo non fugere ,
sed pellere ; populum verbo et exemplo
pascere , et ad vitam aeternam capessendani
semper invitare . At Ioseph pro Rege coeli
animam ponens et substantiam , non lupos,
sed tyrannos saevissimos ab eo fugavit ,
caeteris exempla praestans ut in cultu Chri
sti maximi se exercerent , quo filii Dei in
 236

aeternum fieri mereantur. Quapropter at

tendenda est divinarum virtutum beatis
simi Ioseph altitudo , qua praecipuis viris
primisque dignitatibus comparari promere
tur . Hinc omnium caput Evangelistarum
Matthaeus, in ipso sui Evangelii exordio ,
nobilitatem carnis Ioseph prius exorsus est ,
deinde mentis, ut gemino itinere nos de
duceret ad Christum cognoscendum , vene
randum et colendum .
Possem ego ipse hoc loco prophetarum ,
apostolorum , evangelistarum et pastorum
singulas in medium afferre virtutes , et lu
cem luci distinctius opponere : sed vereor
ne tantae scrutator maiestatis opprimar a
gloria . Quamobrem contemplationi mentis
elevatissimae eadem relinquamus . Ingre
diatur itaque locum mens quem calamus
refugit . Intelligat animus quod verba ex
primere declinant . Admiretur ingenium
quod scripta non attingunt . Veneretur de
nique totus homo quod coelesti tectum
gloria latet .

CAPUT XIX .

De donis proprietatum omnium

angelorum

Divisio. : Proprietates beatissimorum spirituum a

cum angea sanctis traditae Patribus , ac praesertim a
lorum.
beato Dionysio , aliae quidem sunt propriae
singulis ordinibus et hierarchiis , aliae com
 237

munes : de quibus nunc considerandum

est an in beato Ioseph fuerint inventae.
Praenotandum vero aliquas esse pro
prietates angelis communes consequentes
interiora : voco autem interiora substan
tiam , virtutem et operationes immanentes,
ut sunt intelligere , velle , non ordinata ad
effectus transeuntes , veluti movere orbes ;
nonnullae vero sunt proprietates respicien
tes exteriora quae sunt Deus , angeli cae
teri et inferiora entia creata . Nec admire
ris quod proprietates simul vocem com
munes , quia alia et alia ratione proprietas
appellatur. Tantum enim competit naturae
angelicae , spirituali et separatae a materia .
Communes autem proprietates vocitare lu
bet quod uni soli ordini non conveniant ,
sed omnibus suppositis quorumcumque or
dinum . Proprietas itaque conveniens an
gelis omnibus respectu interiorum ea est
de qua idem beatus Dionysius undecimo
capite Coelestis Hierarchiae ait : Dividun
tur supermundana ratione omnes divini
intellectus in essentiam , virtutem et ope
rationem . Ad hanc , ut reor , reducitur illa
proprietas , quam in capite 3. scripserat
dicens : Tria sunt in omnibus angelis , ordo
id est , potestas , scientia et operatio . Ar- Argamen
gumentemur autem ex his , sic fidei devo- prietatibus
tione altius elevati . Essentia , virtus et ad Ioseph .
operatio Ioseph fuerunt immediatius vici
nae Deo ordine , electione ac potestate .
 258
Nam esse Christi Dei celebratur et genealo
gizatur sub esse Ioseph , ad quem Christum
idem Ioseph omnem intellectum , omnem
voluntatem , et omnem operationem imme
diate ordinavit , summo ardore , clara intel
ligentia et simplici puritate . Haec igitur
proprietas convenit Ioseph . Admiranda
isthaec minime reor ; quoniam sicut gratia
Elevatum
fui t elevat naturam ad esse supernaturale , ita
S. Ioseph . paternitas putativa ac maternitas vera erga
Christum , differenter licet , elevaverunt es
sentiam , virtutem et operationem Ioseph
ad similitudinem naturae angelorum bea
torum , salva humanae naturae conditio
inter elevaa ne. De beata Virgine nunc tacendum est ,
tionem esse quoniam illa elevatio altior est , intensior
beatae Vir- et undique perfectior. Differunt enim , sicut
differt respectus paternitatis Ioseph erga
Christum a respectu maternitatis Reginae
mundi erga eumdem .
Enimvero de proprietatibus communi
bus consequentibus exteriora iam loqua
mur. Et prima quidem respicit Deum ,
quae duplici describitur nomine a Sacris
Litteris : clarae videlicet visionis , et sin
cerae administrationis . De visione dicitur
Matthaei 18 : Angeli eorum semper vident
faciem Patris mei qui in coelis est. De
secunda habetur Daniel 7 : Millia millium
ministrabant ei , et decies centena millia
assistebant ei . De clara visione non relin
quitur ambigendi locus catholico , quam (?)
 239

sit alta , excellens et supremorum iuxta

qualitatem ordinum . Administratio quoque
in Ioseph ita familiaris inventa est , ut
omnes angeli simul non tam familiariter
Deo ministraverunt sicut Ioseph solus.
Ipse enim Deum , Dei Filium , hospitem
excepit , nudum pannis operuit, esurien
tem pavit , infirmum per infantiam et ia
centem visitavit , nedum balneis fovit, sive
per se , sive matri suffragia praestans. Hinc
Ioseph extremo in iudicio audentius Deo
dicere poterit: Ego , o Deus immortalis, non
minimum solum tuum esurientem pavi ,
sed teipsum sitientem potavi , nudum coope
rui , infirmum visitavi . Quicquid itidem
humanitatis exhibere convenit mortali ho
mini ego tibi homini facto exhibui . Quo- taliu
Ioseph mor
m pa
circa mortalium inter patronos apud Deum tronus enti
cacior.
arbitror divum Ioseph esse efficaciorem ,
ac post beatam virginum Reginam prae
stantiorem , Divinitatis salvo iudiciorum
abysso . His exploratum redditur Ioseph
ministrandi et assistendi angelicas habuisse
proprietates . Hoc loco libeat pauxillum
contemplari clarissimam Ioseph de Deo no
titiam , cum illum carne tectum apud se
habuit . Non autem excellentiorem eam
cognitionem dixerim angelorum qua bean
tur notitia : sed prae caeteris mortalibus
yiris altissime Deum Ioseph tunc cogno
visse . Duplex est notitia Dei apud nos . Duplex no:
Prima quidem per ablationem orta fertur: apud nos.
 240
veluti qui statuam fabricant auferentes
quae circum apposita impediunt perspicu
um formae latentis intuitum , solaque abla
tione pulchritudinem ipsam in se panden
tes occultam . Unus itaque hic est modus ,
teste divo Dionysio , in libro de Mystica
Theologia , cognoscendi Deum . Alia notitia
ab eodem vocatur positio , qua a primis
inchoamus , ac per media ad ultima descen
dimus. Hanc missam facientes, immoremur
circa ablationem , cogitantes quo mentis
affectu , quanta dulcedine , qua intellectus
elevatione animadverteret Ioseph amabilis
Christum dilectissimum Deum carne cir
cumdatum . Pedes. quidem contingens , fla
Quomodo mescenti dicebat susurro : Terra scabellum
templatio- pedum tuorum . Manus videns , mente re
rum Chri- volvebat Davidicum illud : Manus tuae ,
gebat in di- Domine , fecerunt me , et plasmaverunt me .
tiam perab- In faciem sereno haud imparem coelo ver
latioñem.
sus cogitabat : Domine , in lumine vultus
tui ambulabunt et erunt felices. Haec mor
talia , subinferebat, membra quidem sunt ,
finita, humana . Quaenam , quaeso , divini
- vultus hic latentis pulchritudo , iucunditas ,
gloria ? Quanta potestas brachii omnipo
tentis , his obclusi ? Ineffabilis quidem est
maiestas, quam mihi occulit terrena huius
corporis substantia . Aufero mente corpo
reas metas , parietes opacae carnis umbram ,
et animo liber ineffabilia contemplor, fide
plenus , lumine clarus superno , dogmatibus
1

241
sanctorum angelorum instructus, quoti
diana certus experientia, nusquam errans ,
illustratusque exemplis sanctissimis , doc
trina , moribus matris huius Filii Dei ac
sponsae meae . Angelicis ergo proprietati
bus refulsit Ioseph , cui assimilata Dei Pa
tris non defuit maiestas . Sed ad sanctos
vocati hymnos , divina isthaec solatia in
tercipere cogimur , et capiti huic finem
imponere .

CAPUT XX .

De donis proprietatum primae

hierarchiae

Superna Hierusalem , ab initio innume

ris decora spiritibus , cives quosque suos ,
triplici hierarchia triplicique ordine pariter
distincta , divino nexu continet, dividit et
gubernat. Est autem hierarchia , divo tra- Hierarchia
quid .
dente Dionysio , sacer principatus ac sacra
quaedam distinctio , quae est imago divi
nae pulchritudinis fulgorisque sui et intel
ligentiae ; arcana mysteria ordinibus ac
disciplinis peragit sacratioribus , principii
que sui similitudinem , ut fas est , in se co
natur exprimere. Et demum cuilibet illi
distinctioni dedito perfectio est pro modo
suo ad Dei imitationem totis conatibus
eniti , quodque praestantius et dignius om
16
 242

nibus est, ut Sacra testantur Eulogia , Dei

cooperatorem fieri , divinamque operatio
nem , quantum potest , palam ostendere .
Haec Dionyisus capite tertio Coelestis Hie
rarchiae.
Cum autem novem sint ordines ange
lorum , infimae hierarchiae triplex reperi
tur ordo , ab infimis ad supereminentissi
mum Deum ascendendo . Primus est Ange
lorum , secundus Archangelorum , tertius
Principatuum .
Proprieta Ordinis Angelorum tres traduntur pro
tes ordinis prietates , scilicet : eorum ad homines im
mediata ordinatio , ab hominibus illorum
praeclarior cognitio , ab eis singularium
hominum gubernatio . Prima harum con
venit exellentissime sancto Ioseph , propter
immediatam praesidentiam super primo ho
mine Christo , humanae reipublicae unico
rege . Secunda quoque convenit eidem , quo
niam per notitiam Ioseph nobis innotescit
Salvatoris genealogia . Tertia pariter eidem
attribuenda est , propter custodiam Christi
maximi ac beatissimae Virginis . Nec le
viuscule ac volanti mentis acie paucula
haec animadvertenda sunt , quoniam plu
rima continent. Ut solem conspiciamus te
nebras egredientes , paulatim visum exerce
mus . Ut divina haec intueamur , segnities ,
legendi quoque velocitas declinanda omni
no est. Excitandus fidei habitus , ardor
charitatis incendendus , et perspicacis in
 243

genii gladius exercendus . Inexplicabilis est Inexplica

Angelorum maiestas , quoniam minor eo- sicut etAn
rum maior est supremo apud mortales . Cum gelorum di
vero cogeris ratione Angelorum proprieta
tes Ioseph attribuere , quantum in illo est
altitudinis virtutum dignosces. Posthaec
assume pennas ut aquilae , et qui te ele
vatum altius arbitraris , vix primum gra
dum immensae altitudinis attingere te con
spicies.
Secundus namque ordo est Archangelo- Proprieta
rum , cuius , secundum divi sententiam gelorum .
Dionysii , tres sunt proprietates : prima
est a superioribus communicare ; secunda ,
super inferiores esse ; tertia , ad superiora
inferiores reducere . Primam harum ne
cesse est Ioseph ascribere , qui ab superio
ribus notitiam Filii Dei spiritibus accepit,
ab eodem experientiam , ab uxore sua su
pernam scientiam. Secundam habuit prae
stantissime , quia ipse praefuit Regi om
nium et Reginae mundi . Tertia non caruit ,
quemadmodum latius explanatum est. Ecce
in Ioseph coelestia Archangelorum indu
menta , quae tibi vilescent , ut mortalium
more loquar , altius quum conscenderis .
Tertius nempe ordo est Principatuum , Prima iusti
qui tribus vigent proprietatibus : prima in Novo Te
est primi principii imitatio ; secunda , prin- datur 1o
seph,
cipalium ornatus virtutum ; tertia , inferio
rum ad ipsum principium reductio . Imita
tus est autem Joseph principium , quia
 244 C

eidem primo praefuit principio . Ipse enim

Deus Ioseph patrem vocavit , cui subditus
fuit et obediens . Ornatum virtutum eius
unico verbo expressit Evangelista dicens :
Ioseph autem vir eius , cum esset iustus .
Advertito quoniam prima iustitiae sedes in
Novo Testamento attribuitur Ioseph , ut
prioris virtutum ordinis eminentem Sacrae
Litterae indicarent ornatum . Enimvero
caeteros in Deum homines reducere quo
modo Ioseph sategerit , opere Filium Dei
nutriendo , verbo eiusdem virtutem quando
debuit annunciando , exemplo sancte vi
vendo , sat superque in superioribus dixi
mus . Sicque patet quomodo primae hierar
chiae singulorum ordinum singulas posse
derit perfectiones divus Ioseph . Iamque ad
ampliora transeamus , ut maiora magni
declarando viri , divini nominis amplior
refulgeat gloria , praedicetur et ardeat.

CAPUT XXI.

De donis proprietatum secundae

hierarchiae

Proprieta Secundae hierarchiae primus ordo est

tes Pote
statum . Potestatum , cuius pariter tres assignan
tur proprietates : prima est propriae digni
tatis observatio ; secunda , aliorum ordina
tio; tertia , utilis reductio . Ioseph profecto
 - 245
propriam semper studuit servare dignita
tem iustitiae , cuius custodiendae gratia
voluit occulte suam dimittere coniugem ,
nolens eam traducere ; custodivit intactae
lilia virginitatis totis animi viribus , Dei pa
ternitatis maiestatem humilitate , altis cogi
tationibus , frequentibus supernarum men
tium illuminationibus assentiendo , laboribus
quoque ac variis itinerum eventibus obser
vando ( 1 ) . Quam pulchra divi Ioseph pote- Pulchra Io
seph pote
stas, cuius altitudinem servans immacula - stas.
tam , mediis Hierusalem deliciis coronatus
exultavit . Ordinem praeterea alium insti
tuit , quo se Abraham , Iacob , Ioseph , Moyse ,
Davide , Samuele , ac patribus omnibus pu
riorem gestasse carnem , praestantioremve
possedisse animum innuit . Is est ordo vir
ginum ac continentium , quem Deus im
mortalis Ioseph operatore virorum genus
edocuit . Virgo coniux, foeminarum immor
tale decus , foemineae lex continentiae
fuit coelestis . Ioseph virgo eiusce puritatis
dogmata viris attulit , Dei unigenito appro
bante . Qua ex re mortale hominum genus
Ioseph ad coelestes evocans epulas , carnis
spreta immunditia , universalis titulo redu
ctionis non caruit.
Iamque supernae medium urbis ingre Ascensus
ad proprie
diendum est quod Virtutum possidet ordo . tates virtu
Huius itidem tres asseruntur proprietates , tenent me
dium para
ad mortalium similitudinem : prima est disi.
(1) Edil . princ. « observare » .
 246 -

praestans virilitas ; secunda , nulla tardi

tas ; tertia , erga inferiores largitas . Virilitas
Virilitas in quidem in tribus consistit : in aggressione
sistit.
ardui , in resistentia contrarii , in tolerantia
mali. Quae omnia in Ioseph fuerunt quam
efficacissime. Ipse namque tantae stratage
mata difficultatis aggressus est , ut in altis
sima rerum paupertate , Regem saeculorum
multos per annos suo excepit hospitio .
Tyrannicae restitit saevitiae , innumeros
toleratus labores. Quid de velocitate illius
loquar ? Exultavit ut gigas ad currendam
viam sine carnis onere , et viam quam an
gelis sine carne currunt, ipse cum carnis
sarcina antecurrens , maius apprehendit
bravium . Quocirca summa usus largitate ,
Dei Filium , cum inexhausto virtutum om
nium thesauro , modo enutrivit. Cuius
munificentia mortales regni immortalis mu
nere sunt donati . Forsitan et virum lo
seph sanctus vocitat Evangelista dicens :
Ioseph autem vir eius , quia virtutum iu
bare clarebat et coelestium spirituum : quas
virtutes homines coelestia balbutientes
appellant , propria munera possidebat.
Iamiam lumbos nostros accingamus ,
calciemus caligas nostras , quasi magni cu
iuspiam montis arduum culmen adituri .
Montium etenim typos beatos angelos Di
culmen vinae circumloquuntur Litterae, inter quos
adAscensus
proprieta Riphaeas superat arces ordo Dominationum ,
nationum . mediae hierarchiae extremum possidentium .
 247
Propria Dominationum munera beatus Dio
nysius Coelestis Hierarchiae oct. capite ex
plicat dicens : Sanctarum Dominationum
pleno mysterii nomine signari arbitror
celsiorem intelligentiam quamdam , totius
servitutis ignaram , omnique submissione
infima liberam , nullique tyrannicae dissi
militudini ullo omnino modo seipsam sub
jicientem. Quae cum suam asserit liber
tatem ut nullis blanditiis cedens , veraque
Dominatio , servili omni et imminutioni
obnoxio opere superior est , nullique sub
missioni cedit , atque omni dissimilitudine
celsior , verae dominationis imo deitatis
ipsius summae dominantis indeficienti ar
dentique flagrat desiderio . Haec ille . Altus
hic loquendi modus , obscura incredulis
haec doctrina , mysticus hic sermo patris
ac martyris sanctissimi Dionysii septem
proprietates sanctarum edocet Dominatio
num : prima est a servitute libertas ; se
cunda , ab hostibus nulla unquam habita
victoria ; tertia , liberalis severitas ; quarta ,
nulla servorum egestas ; quinta , dominandi
inordinata voluntas ; sexta , ad Deum pa
riformitas ; septima , divinae dominationis
participata maiestas. His terrenarum do
minationum nullis subiici defectibus beatas
illas Dominationes divinus praeceptor edo
cet. Nullus etenim superiorum servitute
opprimuntur sanctissimae Dominationes ,
nullos hostium impetus perhorrescunt , nullis
 248

vitiorum franguntur anfractibus, nullius

honoris pulsat ambitio , qui Dei optimi vo
luntario principatu subiecti, sacras domi
Domina-
tionum im nandi leges exercent. Neque si Dominatio
peria a- num imperia sensu non percipimus , ab
crae litte- intellectu neganda sunt quae Sancti Spi
rae .
ritus praedicantur oraculo. Captivandus est
in hisce rebus altissimis noster intellectus
in obsequium Christi. Et quae nonnun
quam apertissimis luminibus intueri spe
ramus , certa fide tenenda sunt. Vos roga
Oratio ad verim , o Dominationes beatissimae, quas
num alti- Deum adorare quotidie canit Ecclesia , men
scenden- tibus mortalium numinis vestri dona quae
dam.
piam ab alto dimittite , quibus vel micas
cadentes de mensa vestra humiles catelli
edere queant. Si vestro nunc consortio
frui non datur , beneficio , obsecramus , ne
privemur . Vos cum inter creaturarum
summa montium habitetis, quomodo dono
rum vestrorum inexplicabilem lucem alteri
comparabimus ? Numinibus itaque vestris
ascribendum erit , si digna vestrae naturae
vestraeque gloriae haud indignis divi lo
seph muneribus comparavero . Prima qui
dem Dominationum proprietas est omnimo
dae a servitute libertatis praestantia . Hac
claruisse Ioseph arguunt nobilia eiusce
stemmata et longi sanguinis recensita se
ries , persuadet charitatis ac virtutum om
nium celsitudo , quae liberum constituunt
hominem ac solius ingenuitatis alumnum .
 249

Adde regis omnium parentem Ioseph voci

tatum : quo nomine nemini unquam ser
vivisse illum fateare. Hinc tyrannos devi
tans superavit , ac diabolico nunquam prin
cipatui passus est se addici . Qua de re
secunda illi convenit Dominationum pro
prietas quam diximus esse ab hostibus
nulla aliquando habita trophaea . Sed de Liberalis
liberali Ioseph severitate loquamur. Humi- Ioseph.
lis ac placidus Ioseph erat , ante Deum ,
coram Dei filio eiusque matre sua sponsa :
at cuncta pro rationis actitabat imperio.
Habitans in medio pravae nationis , nil re
linquebat quod ad sancte vivendum con
duceret , quod iustitiae officeret, satis cun
ctis facere peroptans . Haec ingenua est se
veritas illa qua florent viri sancti, quave
nec hominum gratiam spernunt nec aucu
pantur. Illius nempe comes reperitur in
dividua apud quem Spiritus residet Para
clitus , quem Christus maximus ab superis
demittit . Liberalitas nusquam est a moribus
seiuncta praeclaris. Habet hocce hominum
ne dicam angelorum genus hilarem sem- Hilaris vul
per vultum , sive iudaeos , sive gentiles , liberales.
sunt severi
sive Dei amicos , sive hostes alloquatur.
Omnibus quod suum est elargiuntur, et
propria tenacibus non servant tecta te
nebris . Hos itaque mores liberalis seve
ritatis nomine prosequimur : quos sanctis
simis convenire Dominationibus Dionysius
edocet , et Christi vestigia sectantibus fere
 250

semper adesse non ambigimus. Evangelici

memores sermonis , in medium afferamus
pharisaeos hanc liberalem severitatem Chri
Liberalis sto Domino obiecisse dicentes : Quare cum
severitas
Christi. publicanis et peccatoribus manducat et
bibit magister vester ? Respondit Iesus : Non
egent qui sani sunt medico , sed aegroti .
En divinam liberalitatem medici sponte
aegrotos adeuntis , et amara propinantis
pocula , ut sanitatem sentiant sani quam
Severi libe- infirmi percipere non poterant . Hinc ori
non egent. tur summa potestatis iucunditas qua ser
vis haud egeant , qui talis habenas prin
cipatus moderentur , Christi Dei exemplo ,
qui de regno huius mundi loquitur dicens :
Regnum meum non est de hoc mundo . Si
enim de hoc mundo esset , ministri utique
mei decertarent ut non traderer Iudaeis.
Qui enim pro christiani legibus imperii
dominantur , servos habent tanquam non
habentes. Et sic in inferioribus principan
tur quasi comitibus regni , divina ardoris
charitate coelestis ad haec cogente . Hinc
denique tres Dominationum proprietates
ortae sunt in Ioseph , mente ordinata vide
licet dominandi voluntas , divina pariformi
tas , atque illius principatus participata
maiestas . Haec veneramur silentio , legen
tibus materiam contemplationis propinan
tes . Neque enim Ioseph angelica munera
exili satis sermone prosequi fas est , quae
unicae veritatis dulcedini coniunguntur .
 1

251
Veritas autem solius intellectus est obie
ctum , quam divinum circumambit lumen ,
dicente propheta : Et veritas tua in cir
cuitu tuo .

CAPUT XXII .

De donis proprietatum supremae

hierarchiae

Totius universi iam culmen attingentes ,

explanemus supremae proprietates hierar- tesProprieta
Throno
.chiae Ioseph non defuisse . Primus illius rum .
ordo Thronorum est , cui inter reliqua tria
ascribuntur , praesertim a beatissimo Diony
sio , per quem orthodoxa fides plurima intel
lexit de coelestium dignitate spirituum : pri
mum est regis circuitio ; secundum , regis
susceptio ; tertium regis delatio . Quamquam
Reginae coelorum virgini et matri primam
proprietatem Sacra attribuant Eloquia , in
cuius viscera se clausit Deus factus homo :
quocirca illa creditur foemina quam Hie
remias capite 31. vaticinando praedicavit ,
dicens : Fecit Dominus in terra novum ។
quia foemina circumdedit virum ; Ioseph
tamen convenire etiam aptissime potest .
Ipse nempe Christum Deum venientem in
hunc mundum sua domo , suis panniculis ,
suo sinu circumdedit . Suscepit illum de
via venientem , detulit in Ægyptum tyran
 252
num declinantem . Retulit Nazareth , scri
ptum per prophetam adimplentem . Quibus
aptissime constat Thronorum tres proprie
tates in Ioseph fuisse inventas . .
Verumenimvero hic paulisper subsista
Proprieta- mus, audenterque dicamus excellentiores
rum excel- Ioseph fuisse proprietates antedictas prae
tribuuntur scriptaque munera praeclariora , quam Tro
Ioseph.
nis attribuantur . Aiunt Peripatetici nomi
nis significationem esse duplicem : prima
est qua nomen signat id a quo primum
imposita est eiusdem significatio ; altera
est iuxta eiusce usum nominis . Exempli
gratia , visio actum potentiae visivae indi
cat ; usus vero obtinet ut reliquis quoque
potentiis adhibeatur : quin imo partis in
tellectivae actionem visionis voce prose
quimur, sancto teste Evangelista qui ait :
Beati mundo corde , quoniam ipsi Deum
videbunt. Dixerim itaque , significata horum
nominum circuitio , susceptio , delatio , si
primam signandi originem animadvertamus ,
excellentius ac praeclarius Ioseph convenire
quam Thronis. Nam illis praefatorum si
gnificata nominum ascripta divinae gradus
gratiae ignotos nobis indicant ; et ea bal
butimus quae nec mente quidem attingere
mortales valemus . At , o Ioseph divine , quum
Deum factum hominem circuisti , tuo su
scepisti hospitio , tuo detulisti sinu, claro
quod egeris lumine videmus , intelligimus ,
aptissime cognoscimus . Veneror ego ipse
 253
Thronorum maiestatem , eorumdem divini
gradus muneris altissimos : sed eos attin
gere , nisi caeco lumine , nequeo . At Ioseph
homo fuit , mortalibus cognita cum Deo
operans , quae eloquia primum resonant
nostra .
Sequitur ordo Cherubim , cui tria prae- Proprieta
cipue ascribit Dionysius. Sunt etenim hu- bim .
ius spiritus ordinis quique peculiari quo
dam dono cuncta in auctorem Deum redu
centes , ad divinae honorem maiestatis sem
per operantes . Quarum exempla actionum
suapte natura exempla existunt , veluti in
seipsis intuentes quae illos actitare decet .
Hinc ordo iste in Deum reductivus , activus
et exemplativus esse describitur . Plenissi
me ista Ioseph possedit , qui mortales quan
tum anniti potuit in Deum reduxit assi
duis virtutum operibus. Quarum pariter est
coeleste exemplar his qui illius supremos
non aspernantur honores . Dormi pauxillum
hic , o anima , et corde vigila meditando
Ioseph gesta , ac veritate cogente , Cherubim Ioseph Che
rubim cu
illum fuisse , dum spiritus bos regeret artus , stos paradi
clamabis . Memento sacrae seriem Geneseos si terrestris.
asserentem Deum posuisse Cherubim , qui
paradisi terrestris custos foret atque ser
vator . Reminiscere quoque Virginem ma
trem paradisi typo signatam , et Christum
lignum esse vitae , quod plantatum est se
cus decursus aquarum . Porro si isthaec ex
ploratae creduntur veritatis , cur non lo
 254
។
seph Cherubim asseverandus est , qui et
Virginis sanctissimae et Christi custos a Deo
1
immortali positus fuit ? Caetera tu recolito ,
ut altissimas Seraphim sedes. vivacissima
fide pertingere valeas , et in Ioseph beatis
simi virtutum ampliori admiratione con
surgere .
Proprieta Seraphim quamvis plura possideant mu
tes Sera
phim . nera , et nil inferioribus comperiatur quod
non praestantius in illis effulgeat, tria tamen
prosequi nunc tamen libeat , ut rivos clau
dere iam possimus , quoniam sat prata bi
berunt. Primum est ferventissimae dile
ctionis ardor superfervidus, qui secundo
incessabilis est, et tertio inflexibilis . Ardet
Seraphim Deo semper , neque ardere non
potest , ideoque incessabilis amor ille prae
dicatur ; cumque extra ipsum nunquam
divertat Deum , inflexibilis vocitatur. Om
Seraphim nis igitur Seraphim maiestas , quaeque vir
flammacha- tutes , singula dona , ardentissimi flamma
ritatis.
amoris , mortalibus innotescunt . Amor hic
divinus , Seraphim instar , tametsi in lo
seph latere videatur , lumine tamen suo
proditur et seipsum nobis manifestissime
obiicit. Ille enim ipsa eadem ardenti flam
ma et tyrannos sustulit , et mille nocendi
artes superavit. De amore Ioseph erga Deum ,
lingua sileat , illius vero mores ac vita re
Epitome quirantur. Fuit igitur divinus Ioseph An
Angelorum
in Ioseph gelus vita, Archangelus officio , Princeps re
inventi,
gum victoria , Potestas supernaturalium ope
 255

ratione , Virtus deiformi perfectione, Domi

natio creaturae suppositione , Thronus cor
porea Dei receptione , Cherubim secretorum
cognitione , ac Seraphim suprema Condito
ris dilectione .
 PROOEMIUM

IN QUARTAM PARTEM

Te patrem sanctissimum , Ioseph , divi

num Reginae coeli coniugem , posteaquam
longa capitum serie prosecuti fuimus quem ,
vulgatis omnibus posthabitis, alta occupare
debuerant ingenia , nunc tentanda via est ,
qua tuae maiestatem gloriae apud superos
attingere possimus . Arduum sane opus : sed
dulce , decorum , optabileque nimis , magnae Ioan. enim
ardentisve spei alato iam animo . Gestit librum de
nempe coelesti pectus gaudio , exultat lae- Iosephinam
tabundus et ait : Ecce primus in imperio edidit .
militantis Ecclesiae volumen refero , quo
dona Ioseph angelicis profecto aperienda
vocibus , in unum deducam . Primus , in
quam , o Ioseph beatissime , tuorum palmas
donorum tibi refero , ac , veluti viridi in
campo templum de marmore ponens , ipse
caput tonsae foliis ornatus olivae dona fero . Huic favet
Invidia infelix absit , altis discedat a fron- dicens: In
tibus aura inanis , quibus mortalium men- tantum glo
riam habe
tes et coelo iactantur et terra. Nos nempe bit .
solius laeti triumpho Ioseph , tantis pro mu
neribus nil terrenum optamus . Sat mihi
longa post tempora divinum Ioseph caecas
cognoscere mentes . Nescio quo titubante
animo , veluti in occultis Ecclesiae scriniis
abscondita tot dona magno et excellenti
17
 258 -

optat ho-
norem 10 ingenio viri minime aperire sategerint . Iam
seph. iam pater aeterni Verbi dictus almaeque
Matris sponsus , in populo Divi sub nomine
vigeat , laudetur , placeat ; laudibus hymnis
que prosequatur coelestibus , et magnis di
gnus solemniis summo sanctorum donetur
honore . Vilescent profecto nostra haec prae
clarissimis mentibus, duras quando per syl
vas , gratioribus in pratis , uberes per agros ,
flores munerum Ioseph quam iucundissi
mos colligere studuerit. O pater , o hominum
divumque aeterna Potestas , cui natum ante
saecula placuit ab alto in brachia dimit
tere Ioseph , toti nutriendum orbi , angelicas
iam coge mentes quanti apud te sit hono
ris explicare. Heroum pater Ioseph prae
stantissimus . Balbutiens egoipse et ineru
Roborat ditus , cur talia tantaque ausim ? Da , Pá
opus perfi- ter , alta iam rumpere solatia , et notissi
ciendum .
mam apud coelicolas gloriam vulgare mor
talibus . Interea audax ipse , dona haec fe
rens aethereos velut inter candida nimbos ,
adero , ac perfecta exili virtute , munera
magni coniugis Reginae omnium , quae in
digno laetus honore explere nequeo , pro
sequar. Ignarus equidem inardescere Chri
sti radiis satagam , et ignipotentis trium
phos impavidus aspicere . Ioseph ipse , celsa
coelestis Ierusalem regia tenens , praesto
favens aderit , ne tanta premar mole suf
fragia donans. Talia sic summi mirabor
dona parentis . Sed iam nobis adhuc in ves
 259
tibulis consistentibus , ante prorsus initia
portarum quarti voluminis , ad penetranda Nempe pri
interiora festinandum . Sane pro qualicum- rum est o
que hac mea opera amplissimum oratio- Deum , qua
num fidelium munus reposco . Quibus ad- hominis
iutus aliquid de Ioseph divini virtute imi- bonis .
tari queam , et futurorum gaudio potiar
bonorum .

CAPUT PRIMUM .

De dono temporis obitus sancti Ioseph

Tres opiniones apud doctores catholicos

de tempore obitus Ioseph reperio .
Alii enim asserunt illum obiisse ante Chri- Prima opi
sti praedicationem , matremque transiisse tus.Ioseph.
in custodiam Christi. Unde Ubertinus de
Casali, ordinis minorum , ait : Forsan etiam
sanctus Ioseph mortuus fuit ante baptis
mum Christi, quia ex tunc mentio fieri non
videtur in Evangelio de ipso, nisi quod im
properabant Iesu quod esset filius fabri.
Haec ille.
Alii Ioseph obiisse dicunt tempore prae- Secunda
dicationis Salvatoris , interfuisseque eum- opinio .
dem cum discipulorum turba , quando idem
Ioseph ultimum tradidit spiritum .
Nonnulli vero post mortem Salvatoris Tertia opi
nio .
mortuum quidem fuisse Ioseph asseverant ,
sed ante separatum a Virgine extitisse .
 260
Hinc Magister in Historia Scholastica lo
quens de mutatione aquae in vinum facta
in Cana Galilaeae : Non est vocatus Ioseph ,
sed uxor eius. Unde quidam dicunt Ioseph
mortuum , et Virginem transiisse in custo
diam filii , quia nec etiam deinceps legitur
de eo in Evangelio . Quod si nondum mor
tuus , tamen certum est quod in passione
Domini mortuus erat quia uxor eius alii
commendata est. Haec Petrus .
Opinio iu De tertia opinione habetur in capitulo
ristarum .
Si enim 27. q . 2 : Si enim cognovisset
eam et loco habuisset uxoris , quomodo
illam Dominus quasi absque solatio , et ni
hil penitus habentem , discipulo commen
dasset , iubens illi ut eam reciperet in sua ?
Glosa : Argumentum quod vivente Ioseph
separata est Virgo ab eo. Argum . supra
Ecce ....
Opinio Pe Et hoc est contra Petrum Manducato
tri Mandu
catoris, rem , qui dixit quod Ioseph mortuus erat
tempore dominicae passionis . Hic enim ex
primitur causa quare eam Dominus sepa
opinio
Hieronymi . ravit a Ioseph . Verum consentio egoipse
ș.
divo Hieronymo , qui contra Helvidium
scribens asserit Christum in cruce penden
tem matrem suam viduam Ioanni com
mendasse discipulo . Obierat igitur ea tem
pestate Ioseph . Idem asserunt doctores in
genio clari , qui gesta huius sanctissimi
Ioseph alto ingenio scrutati sunt. Inter quos
extitit Ioannes Gerson cancellarius , qui
 261 -

etiam Iosephinam condidit heroico carmi

ne . Hoc idem orientales asseverant , qui
Ioseph historiam veterem habent. Hoc iti
dem rationi consonum est , modoque lo
quendi Sancti Evangelii , divinae quoque
pietatis moribus convenit.
Ratio quidem hoc suadet quoniam cum Prima ratio
indissolubile sit matrimonium ex sui na- ne B. Hie
ronymi.
tura , non erat rationabile ut tantae ma
trimonium perfectionis inter mortales se
pararetur, etiam auctoritate divina.
Amplius , illud matrimonium typum ges- Secunda.
sit coniugii Christi et Ecclesiae , quae per
petuo foedere illi iuncta est .
Adhuc , charitas nunquam excidit ac Tertia.
eius nexus , charitate perseverante . Sed in
ter beatam Virginem ac sanctum Ioseph
fuit amor secundum perfectam charitatem :
ergo amor ille nunquam fuit dissolutus , et
per consequens nec coniugium , praesertim
nulla auctoritate nullave necessitate in
tervenientibus.
Itidem , coniugium illud omni claruit Quarta.
perfectione, ut supra probatum fuit. Sed
ad perpetuum spectat matrimonium perpe
tua cohabitatio , diuturnamque separatio
nem non fert. Consonat ergo rationi mirum
in modum Ioseph viventem a beata Virgine
nunquam fuisse separatum .
Enimvero si modus Sancti Evangelii Quinta.
animadvertatur , idipsum asserit . Vocat enim
Mariam coniugem . In libro quoque impe
 262 -
rialis descriptionis annotatus fuit Ioseph
cum Maria uxore praegnante . Neque ra
tionabile est , imo impium videtur , dicere
quod Ioseph libellum repudii dederit beatae
Virgini , ceu lex Moysi iubebat , cum nulla
subesset causa : nisi forte Ioseph mentiri
voluisset , quod non facit iustus . Perpetuos
ergo coniuges innuit fuisse Ioseph et Ma
riam Sacri Evangelii loquendi modus .
Sexta. Praeterea, Ioseph Christum circumcidit
tanquam filium suum , in templo praesen
tavit cum uxore Maria , illum educavit in
conspectu omnium , unde etiam publice fi
lius eius putabatur . Temeritatis ergo , aut
instabilitatis , aut etiam impietatis arguen
dus fuisset , si consortium et cohabitatio
nem Mariae Ioseph vivens reliquisset. Ipse,
vero Ioseph humillimus fuit , stabilis ac
pientissimus . Vide ac contemplare diligen
ter illa verba Lucae 2 : Et erat subditus
illis ; quae ultima sunt verba Evangelii de
sancto Ioseph , et hanc inseparabilitatem
catholico, açuto ac rationabili personare in
telliges .
Septima. Deinde Ioseph nunquam separatum fuisse
viventem a beatissima Virgine moribus con
venit operum divinae pietatis . Perfectissie
mis enim operibus divina pietas dat velle ,
aggredi et perficere. Sed coniugium Ioseph
et B. Virginis fuit opus divinae pietatis :
ergo principio , medio et fine perfecto cla
ruit. Igitur inseparabile fuit.
 - 263
Praeterea , opera divinae pietatis ad in- Octava.
carnationem Filii Dei spectantia , omni exem
plari virtute , sive nobis scientibus sive
non intelligentibus , resplenduerunt . Sed
praefatum matrimonium fuit primum opus
circumstans incarnationem Filii Dei : ergo
non debuit habere maculam separationis.
Adhuc , exercitium operum divinae pie- Nona .
tatis est conforme legi communi dirigenti
illa opera . Sed haec est lex prima matri
monii a divina pietate instituti insepara
bilitas in vita utriusque coniugis. Genesis
2 : Propter hoc relinquet homo patrem
suum et matrem suam et adhaerebit uxo
ri suae . Hoc igitur matrimonium nunquam
fuit separatum .
Hinc ait Petrus de Palude in 4. distin .
30. q . 2. art. 2 : Quia bonum sacramenti
est inseparabilitas , ipsi autem non fuerunt
separati usque ad mortem , convincitur 1o
seph mortuus , quando ( Virgo ) fuit alteri
commendata . Haec ille .
Respondendum superest ad dicta Glosae Ad obiecta .
ac textus Decreti . Et ad auctoritatem qui
dem Glosae dicitur id quod Ioan . Capreo
lus ait in 4 , di 26 , in principio responsio- Ioan . Ca
preoli .
nis argumentorum contra secundam con
clusionem : Iuristae , inquit , frequenter opi
nantur false in theologiae facultate , nisi
sint instructi in eadem . Sicut econtra puri
theologi frequenter false opinantur in ma
teria legum civilium et decretalium nisi
 264
instructi fuerint in eisdem . Et de talibus
iuristis potest dici illud Primi de Anima :
Non contingit textoriam ingredi in fistu
las . Haec ille .
Ad dicta vero textus qui sumptus fuisse
dicitur a Gratiano ab Homilia secunda san
cti Ioannis Chrysostomi super Matthaeum ,
dicitur primo quod ille ubicumque sit , est
intelligendus de separatione quantum ad
Nota dili- mortem . Dico secundo me diligenter quae
responsio- sivisse textum adductum in Homilia se
videtur'Gra. cunda sancti Ioannis Chrysostomi , et nihil
excepisse nec quidem simile , comperiisse : imo po
genc teritan- tius adversa et contraria . Sic enim habetur
te.
in Homilia secunda de Ioseph : Ille siqui
dem tam modestus erat et honestus , tam
que a vitiosa passione liber , ut nec suspi
cione cogente vellet in Virginis ire sup
plicium : quomodo propter libidinem prae
cepta legis violaret ? Qui enim supra legem
philosophabatur: dimittere enim et occulte
dimittere sine dubio erat philosophantis
supra legem , quomodo contra legem aliquid
admitteret ? Item in Homilia quarta sic ait :
Quando enim ille , scilicet Ioseph , qui prae
cipuo zelo ( fuit ) cernitur non solum non
abiicere sponsam nec eam ignominiae deno
tare , sed etiam recipere in consortium et
honorare post partum , profecto manifestum
est quod nisi aperte nosset ex operatione
Spiritus Sancti illum extitisse conceptum ,
nunquam vel apud se illam retinuisset, vel
 265

ei in omnibus quorum indiguit ministrasset .

Adhuc in ea Homilia exponens verba Evan
gelii : Noli tinere accipere Mariam coniu
gem tuam , sic ait Chrysostomus: Copulat
vero non in foedus solemne coniugii , sed in
consortium communis habitaculi , et copulat
per meae vocis officium . Sicut enim illam
postea commendat Christus ipse discipulo ,
ita etiam nunc Angelus sponso , solatium
tantummodo eius habituram absque foede
re nuptiarum . Haec Chrysostomus . Quam
obrem ubi Decretistae textus asserunt du
bios e doctoribus sumptos , diligentius sunt
perpendendi.

CAPUT II .

Do dono sancti Ioseph ad sanctos patres

in Limbo descendentis

Cum rationabiliter credamus Ioseph mor

tem obiisse ante Christi passionem , consi
derandum est de privilegiis quibus decora
tus fuit apud patres in Limbo existentes .
Primum autem privilegium dicitur legatio Primum
certissima . Fuit enim institutus legatus ad privilestoph
nunciandam incarnationem Filii Dei , cuius descenden
ipse indubitatus erat testis . Multi equi- bum .
dem reges et prophetae voluerunt videre
quae vidit Ioseph , et non viderunt ; et prop
terea morientes a longe nunciabant. At lo
 266
seph moriens , visa et audita patribus si
gnificavit . Hanc dignitatem Salvator nomi
ne beatitudinis circumscribit dicens : Beati
oculi qui vident quae vos videtis . Et forte
propter hoc Ioanni interroganti : Tu qui
es , an alium expectamus, noluit explicite
respondere Salvator sic vel non , quasi in
nuens se alium misisse , qui tantae certi
le- tudinis erat circa incarnationem Filii Dei ,
Figura Io
gationis
seph . ac maioris quam ipse . Haec legatio prae
figurata fuit Gen. 39. et 40. in Ioseph exi
stente in carcere , et consolante carceri ad
dictos. Item in Tobia pergente per omnes
captivos , et dante monita salutis .
Secundum Secundum privilegium fuit narratio af
privile
gium . fluentissima, Ad plenum nempe credendum
est Ioseph indicasse patribus modum incar
nationis Filii Dei , ortum ac vitae progres
sum eiusdem . Quod itidem privilegium in
praefatis figuris aperte continetur .
Tertium Tertium privilegium fuit liberatio citis
privile
gium. sima. Neque enim multos per annos ob
clusa stetit anima Ioseph in Limbo ; sed
velut alter Ioseph gemina donatus stola ,
scilicet beatitudine animae et corporis , pri
mus post Christum regem regum sedit Io
seph , ad coelosque ascendentem associavit .
Noli , quaeso , de his dubitare , o fidelis anima ,
sed sapientiam ac bonitatem Dei per crea
turas effusam animadverte. Collige vero ,
ut Iudaeis antiquitus fuerat demandatum ,
manna ante solis ortum , id est antequam
 267

tuae cogitationes rerum ardore temporalium

efferveant ; et incorruptum servabis , id est
et clarissimam hanc intuebere veritatem .
Considerato dignum veneratione parentem
quantis honoribus ac beneficiis inclytus fi- Argumen
lius et non degener prosequatur , cogente noriad ma
natura , suadente ratione , ac moribus prae- tive .
dicantibus . Quid de Christo Deo vero , ex
quo omnis bonitas in coelo et in terra no
minatur , qui solem suum oriri facit super
bonos et malos , dicendum erit ? Scio et
certe scio fidelem isthaec palato degustan
tem sano laudaturum ; et his quas scripsi
mus laudibus maiora Ioseph merita idem
ipse fatebitur.

CAPUT III .

De dono glorificationis sancti Ioseph

in anima et corpore

Credimus , Sancto decente Evangelio ,

post passionem Salvatoris multa sanctorum
corpora surrexisse , ut dicitur Matthaei 27 ;
inter quae corpus Ioseph fuisse sequentibus
persuademur rationibus .
Nam privilegium illud datum fuit san- Prima
tio. ra
ctis illis propter sanctitatis excellentiam .
Nullis vero inferiorem fuisse Ioseph san
ctitudine credimus . Hoc igitur privilegio
donatus est.
 268
Secunda. Amplius , filii est honorare parentem ac
curam gerere corporis deficientis patris : er
go Christus filius Ioseph putatus , magis vero
eum diligens quam si fuisset eius naturalis
filius, multa sanctorum corpora suscitans
de pulvere , corpusculuin patris sui putativi
Confirma-
tio. non est passus remanere in pulvere. Favet
huic rationi argumentum divi Bernardi , quo
arguit dicens : Non decuit ut carnem ma
tris suae sine honore in terra relinqueret ei
qui honorem parentum sub praecepti dis
trictione posuit.
Tertia ra :
tio. Item , qui in vita mortali prae caeteris
honoravit Ioseph, nomine prosequens pa
tris , pium est credere eum in morte prae
caeteris honoravisse .
Quarta ra Amplius , filius resurgens omni affecit
tio .
solatio matrem quae ei compassa fuerat :
ergo etiam patrem qui illum educaverat.
Et forte Ioseph fuit unus de illis qui ap
paruerunt multis , ac singulariter beatissi
mae Virgini . Sed noluit Spiritus Sanctus
eadem scribere evangelistas ea ratione qua
nec matrem suae resurrectionis fore testem .
Tenendum igitur est id quod consentit ve
tur praedi: ritati , fiatque , ut ait beatus Augustinus ,
eta per
cum au ipsa veritas auctoritas , sine qua nec est
ab 10-
ctoritate.
nec valet ipsa auctoritas. Haec neque do
ctrina nova est , quam ante nos scripsit ac
praedicavit divus Bernardinus ordinis mi
norum.
 - 269

CAPUT IV .

De dono triplicis aureolae, martyrii,

virginitatis et doctoratus

Orthodoxae fidei doctores tres probant Tres aureo

lae beato
aureolas dari beatis in patria coelesti a rum .
Deo , sive uni , sive diversis pro meritorum
gradibus. Priina quidem est martyrii , quam prima mar
tyrum .
ritus Ecclesiae strictius accipit , quam dari
beatis in gloria sancti scripserint. Non enim
a sancta Romana Ecclesia quispiam inter
martyres enumeratur , nisi qui voluntarie
pro fide actu vitam exposuerit, et mortem
obierit violentam . Apud superos vero plu- Differentia
rimi donantur palma martyrii , quorum vi- inter pal
tam gladius non abstulit persecutoris , veluti tyrii et.au
de sanctis Ioanne evangelista legitur ac
Martino . Minime ritus hic primae Ecclesiae
caret Sancti Spiritus mysterio providentia
que. De palma itaque martyrii si loquamur
secundum consuetudinem militantis Eccle
siae , haud Ioseph est censendus vel praedi
candus martyr ; si vero de merito apud su
peros , procul dubio martyrii corona dona
tum fuisse non ambigimus, probamusque .
Primo quidem ex ratione aureolae . Est Prima ra
autem aureola gaudium quoddam de ope- S.Ioseph do
ribus a se factis , quae habent rationem natum
ma pal
marty
victoriae excellentis . Unde patet quod dif- rii.
fert ab aurea , quae est gaudium de Deo
et debetur victoriae communi . Et sicut illa
 270
in anima est principaliter , ita et haec : sed
per redundantiam in corpore erit quaedam
decentia et pulchritudo singularis reprae
sentativa aureolae : praedicatori in ore , vir
ginibus in partibus nunc verendis , marty
ribus in cicatricibus vel in aliis partibus
secundum genus martyrii , ita ut statim
appareat ex aspectu corporis qualis quis
que fuit virgo , martyr , aut doctor . Hac
hypothesi rationis aureolae facta , videamus
quae excellens fuerit victoria in Ioseph .
Prima quidem fuit sui ipsius , qui exilium
et innumeros sustulit labores , ut Filium
Dei servaret ab atra nece tyranni. Secun
da fuit diaboli . Sed hae victoriae commu
niter omnibus supponuntur aureolis , utpote
sine quibus nulla est aureola . Tertia fuit
victoria tyrannorum persequentium Chri
stum , ac gladio materiali satagentium illum
occidere . Qua victoria expresse liquet pro
Deo voluntariam mortem non expavisse,
Propterea palmam martyrii benemeritus
dici potest.
Secunda Adhuc , dationi animae actu convenit
ratio ,
palma martyrii . Sed Ioseph actu offerens
eam dedit pro Deo , quamquam non potue
rit tyrannus eam eripere . Ioseph igitur pal
ma martyrii benemeritus .
Tertia ra Item , signum desiderii martyrii est
tio .
charitas . Quae excellentissime inventa fuit
in Ioseph . Persuadetur ergo ornatus palma
martyrii apud superos .
 271
Praeterea , caeteri martyres ex abun- Quarta ra
tio ,
dantia gratiae divinae optaverunt ponere
animam pro Christo , dicente levita Vin
centio : Hoc est quod semper optavi , et vo
tis omnibus exquisivi . Sed gratia Ioseph
fuit abundans et exuberans. Idem ergo se
quitur .
Verum de aureola virginitatis Ioseph Dedono au
catholici doctores minime nunc haesitant, ginitatis.
tum quia virginem mente , corpore , voto
et statu , mortuum Ioseph credunt ; tum quia
sponsus et sponsa communibus ornatibus
circumdari consueverunt.
At de aureola praedicatorum sic argu- De dono au .
mentamur . Plus est Christum praedicare dicatorum .
facto quam verbo . Sed Ioseph Christum
factis summopere praedicavit , quibus qui
dem occasionem universo praestitit orbi ut
converteretur ad adorandum Deum verum
hominem factum ,
Itidem veri praedicatores desursum il- Alia ratio.
luminantur , suo tempore loquuntur , et ad
Deum verum cognoscendum quosque con
vertere conantur . Sed Ioseph ab Angelis
fuit illuminatus ; cum quibus conversabatur
suo tempore de Deo est locutus . Verba
nempe praedicatoris fumus sunt divini ignis
in corde ardentis , atque in Christi cogni
tionem mortales ad vitam aeternam dedu
cere satagentis . Subsistamus hic parumper , Exhortatio
et Ioseph multos per annos habitantem in sancti 10
seph ad Ae
Ægypto meditemur . An non credimus lo- gyptios.
 272

seph innumeris vicibus fuisse exhortatum

eos cum quibus conversabatur Ægyptios ,
ut Deum verum colerent ? Si quando con
tigerit eos audire Messiam promissum in
lege Iudaeorum advenisse , ut crederent per
suasisse ? Aiebat vero : Deus erit verus et
verus homo , et ipse renovaturus et mun
dum . Vestra destruet idola , innovabit sa
crificia , renovabit leges , mores vitam , regna
et imperium . Hac tempestate , qui sanctae le
gis profundiora vero intellectu dignoscunt ,
Messiae asseverant tempora adesse . Quod
profecto apud me dubium non est. Vos hor
tor , o fratres Ægyptii , laetemini , quia vos
redimet a potestate tenebrarum . Vos equi
dem ex hominibus illi credentes eritis si
miles Angelis , imo homines in se credentes
Messias tandem donabit æterno regno coe
Hortabatur lorum , Verum cum in Nazareth Galilaeae
Ioseph Na
zarenos. habitaret civis et cognitus , ampliora quo
tidie praedicabat.O quoties benevolos et
vere amicos hortabatur ut quam attentis
sime faciem , verba , mores Iesu filii sui
animadverterent . Arbitrabatur enim quod
caro illa divinitatis odorem caeteris emit
teret , sicut sibi . Persuadeo demum mihi
ipsi sicut praesentia corporis Christi in Ec
clesia ac sacramentorum virtute plurimi
salvi fiunt, sic et in Nazareth civitate , illis
temporibus , multi sint ad Deum conversi
conversatione Christi, beatissimae Virginis
moribus , meritis quoque ac verbis Ioseph :
 273 -

Petro , inquam , non contradicente , multa

mihi persuadeo quae aptius catholicae men
tes contemplabuntur apud se quiescentes .
Quod si Petrus, cuius thronum lumen fidei
ambit , ea apertius minime docet neque con
tradicit , proficiamus ergo meditando quod
Petrus sustinet conticendo .

CAPUT V.

De donis fructuum

Dicturi de donis fructuum supponamus

tria : primum est fructus definitio ; secun
dum , exhibitio ; tertium , divisio. Est autem Definitio
fructus, prout ab aurea et aureola distin- fructus .
guitur , praemium quod specialiter debetur
homini ex hoc quod ex semine verbi Dei
in spiritualitatem consurgit , excolendo car
nem suam . Unde aurea gaudium est de Deo ,
aureola de triumpho : fructus vero est gau
dium et delectatio de spirituali exercitio ,
quia delectatio spiritualis debetur specia
liter illi qui abdicavit a se carnalem af
fectum .
Circa secundum dico quod fructus de- Cui debean
tur fructus.
bentur et exhibentur virtuti continentiae
vel castitatis. Scito enim secundum docto
res quod sicut aureola non debetur cuili
bet victoriae , sed excellenti et in materia Soli conti
praestanti , sic et fructus suo modo . Quia nentiae fra
18
 274
enim importat delectationem debitam sper
nenti delectationem , ideo debetur illi vir
tuti non quae spernit minores delectatio
nes , sed quae spernit maiores scilicet ve
nereas , ut est continentia .
Ratio divi Circa divisionem triplex fructus a Sal
sionis fru
ctus in cen- vatore docetur : trigesimus , sexagesimus ,
sexagesi: et centesimus . Cuius ratio est. Cum enim
gesimum . fructus debeatur continentiae , secundum
diversos modos continendi sunt diversi fru
ctus . Est autem triplex continentia : ad sa
lutis necessitatem , quae est coniugatorum ,
licet enim sola delectatio venerea cum con
iuge ; ad perfectionem secundum determi
natum tempus , ut viduarum ; et ad perfe
ctionem universaliter et simpliciter , ut vir
ginum . Continenti itaque continentia ad
necessitatem salutis , debetur fructus trige
simus ; continenti vero continentia abun
danti secundum tempus determinatum , si
cut est continentia vidualis quae absti
net a secundis nuptiis , debetur fructus se
xagesimus; continenti autem simpliciter et
universaliter , quod est perfectionis virgi
nalis , debetur fructus centesimus. Et sicut
ad aureolam non sufficit votum seu pro
positum sine effectu , sic nec ad fructum .
Unde si quis incontinens poeniteat in morte
cum proposito continendi , auream quidem
habet, sed non fructum . Qui vero corrup
tus de peccato poenitens, vixit sanus cum
proposito continendi , nisi matrimonialiter ,
 275
fructum habet trigesimum ; sed si cum pro
posito continendi simpliciter , habet fructum
sexagesimum . Nam fructum centesimum
habere nequit, sicut nec aureolam , ex quo
corde et corpore semel corruptus est.
Enimvero quod ad Ioseph spectat , pro Probatur
Ioseph ha
batur donis fructuum quam magnificentis- buisse fru
ctus.
sime illum clarere apud superos , tum quia
primum et ultimum simul habuit : virgo
nempe perpetuus et coniux fuit ; tum quia
fructum trigesimum perfecte habuit : in
trigesimo enim fructu , qui debetur coniu
gatis, per denarium gloriae aeternae per
fectio signatur , per ternarium tria bona con
iugii , fides , proles et sacramentum , per
quae coniugati tendunt ad vitam aeternam :
illa vero tria habuit excellentissime Ioseph ,
ergo etiam fructum trigesimum . Centesi
mus fructus , qui consistit ex denario in
se ducto , vitam in terris angelicam signat ,
per quam tenditur ad societatem Angelo
rum in coelis . Vitam profecto angelicam
Ioseph duxit in terris cuin Rege et Regina
angelorum , Regis pater vocatus , Reginae
maritus ; angelis quoque familiaris , quorum
illuminatione , admonitione et apparitione
dirigebatur ad ministerium peragendum ad
quod electus fuerat a Deo . Ausim ego dis
putare neminem inter mortales viros fru
ctus centesimi arborem possedisse foecun riorPraecla
Ioseph
diorem quam Ioseph . Noe quidem et Abra- patribus
ham fructus dulcedinem sexagesimi atti- ctuum .
 276
gere , sed nunquam centesimi , quia non vir
gines , sed corrupti mortui sunt . Moyses
coniugis amplexus non horruit , divinae
quamquam visionis munere vivens fuerit
donatus . Ioseph quidem Deum per essen
tiam vidisse nusquam legimus : at virgo
innocens quam iucundissime usque ad mor
tem perseveravit. Virgo ergo possidet cen
tesimum , quem Moysis mens non habet,
nec in se experietur aliquando . O Deus im
mortalis , cui similem faciam Ioseph patrem
tuum , nisi tibi ac tuae genitrici? Qui pec
catum carnis non novit ut David , Salo
mon ac Prophetae , nec dolus inventus est
in ore eius . O divini Ioseph terram foecun
dissimam , quae suapte natura petrae steri
litatem nescivit , spinarum punctiones igno
ravit , et impia volucrum coeli rostra non
persensit . O Ioseph vere beatum virum ,
quem singulari fructuum dono apud coeli
colas donatum certo certius novimus , fide,
ratione , ac interiori spiritu quam efficacis
sime docentibus.

CAPUT VI .

Quod celebrandum sit festum

sancti Ioseph

Pluribus coacti rationibus debent fide

les celebrare annua festa ob honorem bea
tissimi Ioseph . Quarum prima sumitur ab
Prima ra
tio. exemplo Christi Dei dicentis : Discite a me .
 - 277

Gregorius : Omnis Christi actio nostra est

instructio . Itidem morale est cunctis ser
vis fidelibus ut quem rex diligit et vene
ratur diligant , aut saltim amplius ipsi ve
nerenlur . Deus itaque homo factus , cum
fuerit in terris veneratus charitate inte
riori illum vere amando , humilitate exte
riori ei se subiiciendo , ac pro naturae de
bilioris aegritudine beneficia ab eo acci
piendo , cogimur pariter nos , ingrati ne for
te servi et nequam inveniamur , Ioseph ve
nerari , diem illius festum celebrando quot
annis . Hunc namque honorem sanctis de
ferre solemus annuum quos diligimus et
honore prosequimur .
Secunda ratio sumitur ex consideratio
ne beatissimae Virginis Mariae , quam qui
non amant et colunt similes sunt bestiis

insipientibus. At Virgo sanctissima Ioseph

dilexit , illumque prae caeteris venerata
est, quoniam vera eius coniux extitit, quam
etiam direxit et gubernavit idem ipse Io
seph Deo iubente .
Beatissimae profecto Virginis verus nun- Non est cal
quam poteris esse cultor , nisi illius volun- Virginis qui
Ioseph non
tatem ac mores sategeris imitari . Ipsa vero veneratur.
dum inter mortales vitam degeret , honori
studuit Ioseph sponsi sui . Qua de re ambi
gendum minime acceptissimum beatissimae
Virgini annuum fore illius festum ,
Tertia ratio sumitur ab excellentia san
ctitudinis divi Ioseph , qua paucis admo
 278
dum in vita beata rationabiliter creditur
esse inferior , veluti ex praedictis dicendis
que exploratum esse potest .

CAPUT VII .

Quomodo celebranda sit festivitas sancti

Ioseph

Circa explanationem modi celebrandae

festivitatis sancti Ioseph tria dicemus . Pri
mo enim declarabitur quod in numero con
fessorum est locandum nomen eius, secundo
quod officium illius solemniter decantari
debeat , tertio quo ordine sit nominandus
in litaniis . Quisquis in Ecclesiae militantis
imperio colitur , aut apostolus extitit , quo
rum apostolorum numerum augere solius
est Dei , aut martyr , aut confessor fuit.
Confessores dicuntur , qui nomen Salvato
ris observatione divinorum praeceptorum
mortalibus patefecerunt. Quorum alii di
„vino cultui studuere , alii praedicationibus ,
lectionibus , nonnulli scribendis volumini
bus!, quidam operibus intendentes mise
ricordiae , exempla recte vivendi nobis re
liquerunt . Horum merito in Ecclesia ascri
bi debet Ioseph , nedum in eorum corona
praeclarissimus effulget: prae caeteris enim
suum dilexit auctorem , Salvatoris studuit
pietati , operibus misericordiae , non homi
 279

nes prosequens , sed Deum ipsum verum

humana circumdatum carne , illiusque Ma
trem beatissimam . Hic primum iusti no
men obtinens , sancto teste Evangelio , tanto
mentis ardore infantem Christum creditur
coluisse , quantum humana nequit explicare
mortalitas . Cum itaque pro Christo mor
tem violentam minime subierit Ioseph , me
rito inter confessores locandus est . Quorum
primus censetur , veluti Ioannes Baptista
primus martyr ab Salvatoris tempestate
praedicatur .
Qua de re , quando nemini cedit con Solemne
debet esse
fessorum in meritis , solemne illius officium officium s.
Ioseph .
celebrandum erit . Porro si apostolos , evan
gelistas , si quatuor Ecclesiae doctores , Am
brosium , Augustinum , Hieronymum et Gre
gorium , venerari singulariter mandat san
cta mater Ecclesia : De re . et vener. sanct . in
Sexto , quia doctrinam Christi praedicantes
mundi lumina extitere, cur non eadem so
lemnitate venerandus est Ioseph , qui Ver
bum ipsum Dei toti mundo enutrivit ? Ami
cos Christus vocavit apostolos : Ioseph pa
trem ipse Deus et homo nominabat. Hono
ramus patronos urbium sub festo solemni :
cur non patronum Reginae nostrae Mariae
Virginis , eodem venerabimur honore ? Su
premae itaque solemnitatis officio Ioseph
beatum prosequamur , quem in terris prae
caeteris hominibus Christus ac beata Vir
go venerati sunt . Adde quos vales solem
 280

niis Ioseph honores , quoniam eiusdem me

rita nondum nobis ad plenum dignota exi
stunt. Quantis plausibus , qua laetitia , qui
bus honoribus ac praeconiis , personare coe
lestem credimus Hierusalem , cum Ioseph
nominatur , quem parentem Deus ipse vo
care dignatus est , quem Regina angelorum
sponsum amantissimum adhuc clamitat .
Sanctus lo His itidem rationibus nullo modo con
seph in Li
taniis no- ticendum in litaniis est nomen eius . Sed
minandus
primusconin Ioseph in sanctorum ordine confessorum
ordine
fessorum primus nominandus est . Non enim fas esse
est.
videtur ut inferiorem obtineat locum , cui
Salvator supra se locum concessit. Neque
subiici debet nomen illius alteri , cui Chri
stus ipse se subiecit . Etenim propter Chri
stum ac beatissimam Virginem matrem ,
omnis honor Ioseph exhibitus praeclarissi
mus atque dignissimus esse debet .

CAPUT VIII .

Our a maioribus omissa fuerit celebritas

sancti Ioseph

Prima ra Dubitari merito solet a plerisque cur ab

tio.
antiquis minime celebrata fuerit solemni
tas divi Ioseph . Quibus respondetur patres ,
nostrae sanctae matris Ecclesiae fundato
res , totis animi votis sategisse quo divini
Domini Iesu naturam populis praedicarent,
 281

allidentes ad petram fidei innumeras hae

reses contra eamdem divinitatem passim
insurgentes. Qua de re ab his cessavere
solemniis patres , praesertim occidentales ac
praecipue Romana Ecclesia , quae omnem
haeresim extollentem se adversus sanctam
veramque fidei doctrinam , ipsa permanens
immaculata , destruxit.
Est itidem Ioseph veluti medius inter Secunda ra
patres Novi et Veteris Testamenti : rarior tio.
vero celebrata est festivitas ob honorem
patrum veterum . Inde Ubertinus de Casali
ordinis minorum ait : De sancto Ioseph Ec
clesia non solemnizat , quia ad limbum de
scendit , et ad Vetus pertinet Testamentum .
Ex parte abscondita quoque fuere finis, Tertia
tio ra
miracula , beneficiaque sancti Ioseph , quae
deinde pacata Ecclesiae veritate , et clarius
eadem in lucem deducta , catholicis inno
tuere populis .
Adde primos patres martyrum tantum- Quarta ra
tio ,
modo consuevisse ab initio festa percolere.
Arbitrabantur necnon festa natalia Sal- Quinta ra
.
vatoris, cicumcisionis, adorationis a Magis , tío .
praesentationis Christi in templo , ac rela
tionis pueri Iesu ex Ægypto , Christo Deo ,
Beatae ac Ioseph fere esse communia . Quam
obrem non alia festivitate contenti , ve
nerabantur sanctum Domini Ioseph . Appro
pinquante autem mundi termino , et iam cre
dere volentibus satis superque manifestata
Salvatoris divinitate, declaratis quoque Di
 . 282
vinarum Litterarum obscurioribus locis
iamque palam cunctis effecto Ioseph , quam
quam sponsum beatae Virginis , nunquam
tamen ad eius attigisse nuptias , sed com
muni voto emisso una cum virgine intacta ,
virginitatem observavisse , rationabiliter
credendum est Deum immortalem velle in
fine temporum Ioseph in Ecclesiae mili
tantis imperio peculiaribus honoribus ve
Exhorta- nerari. Decet profecto ut quem Christus
tio ad sole: veluti patrem veneratus est , sanctam quo
celebranda. que matrem Ecclesiam aliquando singulari
reverentia prosequi. Et cum initia nascen
tis Ecclesiae ac media tempora persecutio
nibus tyrannorum ac haeresum incendiis
acta id prohibuerint , consequens est ut haec
in fine temporum peragantur . Quare gra
tissimum Deo esse non veremur si quis
piam votis sanctum imploraverit Ioseph ,
Quidem enim Ioseph negabit Filius Dei ,
qui totis charitatis visceribus illum sem
per dilexit ? Quis filius, nisi ingratus , ae
ternae mandat oblivioni paterna beneficia ?
Filius autem Dei solem suum oriri facit
super bonos et malos. Cum itaque ad san
ctum Ioseph accedimus , eius imploraturi
suffragia, ne , quaeso , titubemus , ne for
midemus : sed constanti teneamus fide talia
Deo immortali vota fore gratissima , necnon
et Reginae angelorum . Mandavit Deus ipse
Dei Filius grande hoc praeceptum obser
vari , sub comminatione maledictionum tem
 283

poralis et aeternae : Honora patrem tuum ,

Suadet hoc idem ratio , cogit natura : cur
ergo dubitandum erit rem acceptissimam
nos facere Dei Filio , quando patrem eius
Ioseph , sic enim eum vocant Evangelia ,
talibus veneramur obsequiis . Qui honorat
patrem , honorat filium . Qui sponsum dili
git , et sponsam . Qui munera sponso donat,
sponsam pariter gaudiis afficit. Apud coeli
cives non minuitur charitas , mutua dile
ctio , affectus, vota non perduntur : sed ad
perfectum usque ascendunt . Nam qui se
cundum Deum hic mutuo se dilexerunt ,
quum fuerint coelestem ingressi patriam ,
ampliori se dilectione prosequentur. Nulla
illic erit invidentia : communis laetitia , com
muniaque caetera . Quoniam si haec in sar
ctis inveniuntur , quid erit in Sancto san
ctorum Deo vero ? Itaque cum Dei Filius
intuetur in lumine suae gloriae quempiam
sancto affici Ioseph , illius Gaudet
studere honori , Christus de
Ioseph. .
honore
eius implorare suffragia , gaudet profecto, cti san
ut filius suum nutritorem honoret annuit
votis , exaudit clementius , et pro paterna
gloria abundantius munera invocantibus
effundit coelestia . An forte Reginam mun
di totis non optare animi votis gloriam
sui verissimi sponsi et honorem dubitamus ? ·
Quisquis in sanctis refrigescere charitatem
insipiens opinari potest , talia superis non
esse gratissima dicat . Igitur , o fidelis ac
devote beatae Virginis , quando illius per
 284
In fine Ro- solves Rosarium , non pigeat te in fine quae
tur aliquid piam ob honorem sponsi sui divi Ioseph
sancti 10- peragere. Talibus etenim tua Deo gratiora
seph .
reddentur , quibus pariter coelum laetifica
bis et terram . Coelum , inquam , quia tota
applaudit curia coelestis , quando Salvato
ris nutritor honoratur ; et terra , quia ho
mo de terra ortus , atque ipsa sancta mater
Ecclesia , quae terra est viventium vita
gratiae , munera suscipiunt coelestia me
ritis ac precibus sanctissimi Ioseph .

CAPUT IX .

De consuetudine orientalium
celebrantium festum sancti Ioseph

Magna o Consuevere Orientis catholici festa san

rientalium cti Ioseph celebrare , vigesima Iulii , ingenti
sancti 10- veneratione. Magnis etenim honoribus san
ctum prosequuntur Ioseph , laetanturque
apprime in eius festivitate. Horum in ec
clesiis solet vita quaepiam sancti Ioseph
legi . Haec de hebraeo in latinum deducta
Vita sancti eloquium a viro catholico , et Romanam
Ioseph se- Ecclesiam debita veneratione prosequente ,
rientales, ad manus meas devenit. Is inter Sarracenos

constituto sibi propter merita sancti Ioseph

bonum fuisse confitetur . Transtulit vero
praefatam historiam anno dominicae incar
nationis millesimo trecentesimo quadrage
 285
simo , die XVI Ianuarij . Illius vero historiae
sequentia epitoma sunt.
Una dierum Salvator noster Dominus
Iesus Christus , sedens cum discipulis suis
in monte Oliveti , de sancto Ioseph patre
suo putativo talia dixit : Ioseph faber fuit
oriundus de Bethleem de domo David ; di
dicit a iuventute scientiam et sapientiam .
Sciebat autem artem carpentariam . Erat
quoque Ioseph iustus valde , et in omnibus
suis dabat gloriam Deo . Maria autem ma
ter mea adimplebat in aetate duodecim an
nos . Fuit enim per parentes suos oblata
in templo puella trium annorum , et mansit
in templo novem annis . Tunc sacerdotes
considerantes istam Virginem sanctam et
timentem Deum , dixerunt adinvicem : Ista
puella crevit . Quaeramus unum hominem
timentem Deum , cui commendemus eam ,
et maneat apud illum usque ad tempus nu
ptiarum , ne forte eveniat sibi in templo
quod evenire foeminis consuevit , et impu
tetur nobis ad peccatum et incurramus
iram Dei . Tunc vocaverunt duodecim se
niores de tribu Iuda , et scripserunt omnes
cognationes tribus , et cecidit sors super lo
seph virum iustum et sanctum . Tunc dixe
runt sacerdotes Virgini Mariae matri meae :
Vade cum Ioseph sponso tuo, et mane apud
eum usque ad tempus nuptiarum . Et sic
de mandato sacerdotum accepit eam Ioseph
virginem commendatam et desponsatam ,
 286
et duxit eam in domum suam . Cumque
Maria mansisset in domo Ioseph , ivit ad
locum distantem , vocatus ut operaretur de
arte sua . Tunc ego , cum voluntate Patris
mei et cum consilio Spiritus Sancti , de
scendi in Virginem et carnem assumpsi .
Quod sacramentum excedit omnem scien
tiam et cognitionem omnis creaturae. Post
tres menses rediit Ioseph benedictus , com
pleto opere ad quod iverat , et invenit Ma
riam virginem habentem in utero , et ti
muit , et expavit, et cogitavit occulte di
mittere eam. Et prae angustia cordis et sol
licitudine et timore non comedit nec bibit
Gabriel an- die illo . Et media nocte apparuit ei ange
ruit in so gelus Gabriel in somnis ; de mandato Dei
mnis
seph . patris mei , et dixit ei : Ioseph fili David
noli timere accipere Mariam sponsam tuam .
Nam impleta est Spiritu Sancto , et pariet
filium , et vocabis nomen eius Iesum , et
ipse est Ille qui reget omnes gentes in vir
ga ferrea . Et discessit angelus ab eo . Et
surgens a somno Ioseph fecit sicut praece
perat ei Angelus , et mansit apud eum Ma
ria mater mea . Post haec exiit edictum a
Caesare Augusto , ut describeretur univer
sus orbis , et unusquisque in civitate sua .
Quomodo
fuerint scri Tunc Ioseph assumpsit Mariam virginem
pti in regi- sponsam suam praegnantem , et venit in
et Maria. Bethleem civitatem suam , et scriptus est
in registro communi sic : Ioseph de pro
genie David et Maria uxor eius , ambo de
 287
tribu Iuda . Cum autem essent ibi appro
pinquavit tempus pariendi Mariae virginis
matris meae et peperit me in spelunca
quae est prope sepulchrum Rachel , quae
fuit uxor patriarchae lacob et mater lo
seph et Beniamin . Diabolus autem posuit
in corde Herodis regis ut quaereret me ad
perdendum . Timuit enim quod regnum
meum non esset de hoc mundo . Non fuit
autem ille Herodes iste qui interfecit Io
annem Baptistam , cognatum meum et cha
rissimum meum : sed fuit pater Archelai .
Apparuit autem Angelus Domini in somnis
Ioseph dicens : Surge et accipe puerum et
matrem eius et fuge in Ægyptum : et esto
ibi usquedum dicam tibi . Futurum est
enim ut Herodes quaerat puerum ad per
dendum eum . Surrexit autem Ioseph et
accepit me et Mariam matrem meam no
cte et venimus in Ægyptum , et mansimus
ibi usque ad obitum Herodis , qui mortuus
est , corrupto corpore toto , morte pessima ,
propter sanguinem quem effudit puerorum
qui peccatum non fecerunt. Mortuo autem
isto nequam , venimus et habitavimus in
civitate Galilaeae quae dicitur Nazareth ,
ubi Ioseph benedictus operabatur de arte
et vivebat de opere manuum suarum . Qui
non comedit unquam panem alicuius gra
tis, et vivebat perfectus secundum legem Ioseph per
Moysi. Et post haec senuit Ioseph et pro- quam co
cessit in diebus suis : non tamen debilita- nem gratis.
 288
tum fuit in viribus corpus eius , nec obfu
scatus est visus oculorum eius , nec com
putruit dens aliquis oris eius ; nec decre
puit in aliquo mens eius. Sed erat in tanta
aetate completus in omnibus viribus suis
et fortis in omnibus membris suis , sicut in
iuventute sua . Et ego conversatus sum cum
eo in omnibus , sicut si essem filius eius .
Et eram per omnia sicut ipse , excepto pec
cato . Et vocabam Ioseph patrem , et ipse
vocabat me filium suum . Et ego obedie
bam matri meae et Ioseph in omnibus , nec
unquam transgressus fui verbum eorum :
sed eram subditus illis sicut filii parenti
bus. Et diligebam Ioseph valde , sicut pu
Dispositio pillam oculi mei . Appropinquaverunt au
. tem dies Ioseph ut moreretur : et apparuit
seph ad mo-
riendum
ei angelus Domini , et dixit ei quod debe
ret cito transire de hoc saeculo et apponi
ad patres suos . Qui timuit , et surgens ivit
in Hierusalem , et intravit in templum , et
oravit longius Deum quod ei propitius es
set in hora mortis suae . Et ut mitteret
sanctuni Archangelum Michaelem qui eum
defenderet ab inimicis suis . Et oravit etiam
quod angelus bonus qui fuerat ei ad custo
diam deputatus ex utero matris suae appa
reret ei , cum laeta facie et grato aspectu ,
et associaret benigne animam eius , et non
permitteret spiritus terribiles et adversos
appropinquare ei . Et postquam oravit rediit
in Nazareth , et intravit domum suam , et
 289
infirmatus cecidit in lectulum suum , et ag
gravata fuit valde eius infirmitas. Et appro
pinquante hora mortis coepit Ioseph turbari .
Tunc ego intravi ad eum et dixi ei : Salve ,
pater mi Ioseph : quid est quod sic turbaris
homo benedictus et sanctus ? Qui cum audi- Pulchra
oratio 10
seph ad
visset vocem meam , respondit : 0 fili mi di- Christum .
lecte , mi lesu , multoties salveris. O fili
mi , dolores et timor mortis circumdederunt
me : sed quamcito audivi vocem tuam ,
anima mea consolata est me . Nam tu es ,
Iesu , Salvator et liberator animae meae .
Tu es cortina quae tegis peccata mea .
Nomen tuum in ore meo dulcissimum est .
Iesu , tu es virtus oculorum meorum . Tu
es auris quae audis universa : audi me ser
vum tuum hodie ; supplico quod respicias
et recipias lachrymas quas effundo in con
spectu tuo . Nam credo te verum Deum et
Dominum , sicut angelus dixit mihi pluries .
Et non imputes mihi ad peccatum quod vice alti
cogitavi dimittere sanctam et puram Vir- sionis.
ginem matrem tuam , quando vidi ipsam
primo praegnantem . Nescius enim quid fa
cerem , angelus Domini docuit me sacra
mentum tuum mirabile, et direxit me , et
mandavit mihi quod imponerem tibi no
men Iesu ; et dixit mihi quod tu es ille
qui salvabis populum a peccatis eorum . Et
tu , Domine Deus meus , ne irascaris mihi
propter horam illam . Ego enim credo te
verum Deum et verum Filium Dei . Et cum
haec dixisset , praevaluit infirmitas, et non
19
 290

potuit amplius loqui . Tunc ego sedi ad ca

put Ioseph , et mater mea sedit ad pedes
eius . Convertit ergo senex faciem suam ad
me , et suspiriis magnis suspirabat ad me .
Et ego inclinavi me , et tetigi pedes eius
et tractavi , et tenui manum eius inter ma
nus meas longa hora . Et ipse Ioseph faciebat
signa sicut melius poterat quod non dimit
ObitusS.1o.terem eum , et habebat fixos oculos in me ;
seph .
et venerunt Michael et Gabriel ad patrem
meum Ioseph . Et sic patienter et laetanter
expiravit. Ego autem manu mea clausi ocu
los et genas eius , et composui vultum eius .
Et tota civitas audiens mortem Ioseph con
venit ; et familiares amici eius laverunt
corpus Ioseph , et unxerunt illud unguentis
optimis . Ego autem interim rogavi Patrem
meum ; et completa oratione venit multi
tudo angelorum , et praecepi duobus de illis
ut vestirent corpus Ioseph . Et ipsi angeli
induerunt in stola candida corpus senis be
nedicti Ioseph . Et ego benedixi corpori eius
Benedi- ne putresceret. Et dixi etiam : Ego benedi
stom corpus cam et ero auxiliator omni homini in eccle
Josephine. sia iustorum , qui in die memoriae tuae, O
Ioseph , Deo sacrificium obtulerit . Et qui
meditabitur in vita tua , et in laboribus tuis ,
et in transitu tuo de hoc mundo , quando
Benedixit exierit anima sua de corpore suo , ego de
gentibnsm lebo peccata eius de libro ut non puniar
sancti lo- tur in die iudicii . Et pestilentia non in
trabit, et mors subitanea non veniet in
domum ubi fuerit memoria tua . Et porta
 291
verunt corpus Ioseph maiores natu ad se
pulchrum . Et ego recordatus fui dierum
quibus portavit me in Aegyptum , et suo
rum multiplicium laborum quos pertulit
mecum , et flevi inclinatus super corpus
eius . Et posuerunt corpus Ioseph patris Lacryma
mei in sepulchro, iuxta corpus patris sui Ia- stus in se
cob . Mortuus est autem die vigesimo lulii. Seph .
Haec sunt quae ab orientalibus accepta
breviuscule recensui . Multa vero omisi , quae
ab sanctae Romanae Ecclesiae cultoribus ,
cuius deficere nequit veritas Christo con
servante , minime reciperentur , ut arbitror.

CAPUT X.

De mirabilibus acceptis propter vota

facta sancto Ioseph

Didicimus ab quopiam viro venerabili ,

in inclyta Venetiarum urbe Italiae , nobi
lem virum quempiam consuetum per sin
gulos dies ante imaginem sancti Ioseph in
ecclesiae nonnullius pariete pictam , genua
flectere, sanctumque Ioseph precibus ve
nerari . Post longius observatam corde sin
cero et nobili talium precum consuetudi
nem , lecto decubuit gravi morbo pressus .
Hic vidit vigilans et sanis oculis sanaque
mente sanctum Ioseph , instar praefatae ima
ginis , cubiculum suum introeuntem . Quo
visu mira contritione suorum criminum
affectus est. Illico autem evocato confes
sore sacerdote , confessionem criminum suo
 292

rum more catholico peregit. Sicque obdor

mivit in Domino praesentia sanctissimi lo
seph ad superos , ut pie creditur , invitatus .
Divus Vin Divus Vincentius ordinis nostri Praedica
centius raptorii, in sermone de Nativitate Domini, talia
dicatorum . refert: Mercator Valentinus quolibet anno
in die nativitatis Domini invitabat paupe
rem senem et aliquam mulierem habentem
filium parvulum , qui repraesentabant sibi
Virginem cum Filio et Ioseph . De quo fuit
revelatum quod in morte apparuerunt sibi
Virgo cum Filio et Ioseph dicentes : Quia
recepisti nos in domo tua , ideo nos reci .
piemus te in domo nostra . Haec ille .
Caetera , quae proculdubio innumera esse
credimus , catholicis investiganda relinqui
mus . Illis nempe sat esse nunc debent relata ,
quando Sanctarum enarratione Litterarum ,
Romanae Ecclesiae auctoritate, consentiente
sanctorum corona doctorum , magnus apud
coelicolas ac terrigenas divinus Ioseph esse
credatur . ( 1 )

( 1) Hisce verbis explicit editio princeps :

FINIS QUARTAE PARTIS ET TOTIUS SUMMAE DE DONIS
S. IOSEPH. - Sponsi beatissimae Virginis Mariae, ac pa
tris putativi Christi Iesu Dei immortalis, - editae a Fra
tre ISIDORO de ISOLANIS Mediolanensi, Ordinis
Praedicatorum . - Inchoata fuit praedicta Summa - per
me Fratrem ISIDORUM de Mediolano, - anno Domini
MDXIV , de mense Martii, - in oppido Fontanelatae, in
loco sancti Ioseph , - ac completa PAPIAE, etiam quoad
correctionem , - anno Domini MDXXI, - in solemniis Apo
stolorum Simonis et Iudae. - Papiaeque impressa apud
Iacob Paucidrapium - MDXXII , tertio cal. Septemb.
 293

INCIPIT OFFICIUM IN FESTO

SANCTISSIMI IOSEPH CONFESSORIS ( 1 )

IN PRIMIS VESPERIS . SUPER PSAL . ANTIPH .

O beatum virum qui totis visceribus Deum di
ligens iustique nomen obtinens , Reginam mundi
matremque Dei in hoc mortali corpore sponsam
habere meruit. PSAL . Laudate pueri .
Laudate Dominum etc.
CAP. Dilectus Deo et hominibus etc.
RESP . Cherubim collocavit etc. III .
HYM . Iste confessor. VERS. Ora pro nobis beate
Ioseph . RESP . Ut digni efficiamur promissionibus
Christi .
AD MAGNIF . ANTIPH .
Magna est sancti Ioseph praestantia , quem Fi
lius Dei custodem enutritoremque delegit , ac pro
sanctissimis meritis patris nomine consecravit .
Oratio

Deus qui sanctum Ioseph beatissimae Virginis

Mariae matris Unigeniti Filii tui sponsum esse vo
luisti , quique illum patrem eius vocare dignatus
es , quaesumus ut tanti confessoris intercessio glo
riosa nos protegat. Per eumdem Dominum .
Ad MATUTINUM . INVITATORIUM
Adoremus Dominum Iesum Christum , qui pri
vilegio amoris sanctum Ioseph dilexit iustum .
PSAL . Venite exultemus . HYM , Iste confessor.

( 1 ) Officium istud de S. Ioseph qua documentum mere hi

storicum ac pium rursus edimus, quin ullalenus mens nobis insit
aliud praeter consuetum in Ecclesia acceptum proponendi.
 294

In primo nocturno
ANT . Beatus Ioseph ligni plantati secus decur
sus aquarum fructus in tempore suo primus ac
cepit . PSAL . Beatus vir.
ANT . Dominus dixit ad me : Pater meus es tu .
Quem adversus reges et principes infantem abscondi .
PSAL . Quare fremuerunt.
ANT . Dominus susceptor meus est , gloria mea
et exaltans caput meum .
PSAL . Domine quid .

Lectio prima
Coelestis patriae , fratres dilectissimi , secum af
ferens gaudia beatissimi Ioseph adest solemnitas .
Decens profecto et neminem christiani tituli sa
cramentis insignitum tantae diei festivis laudibus
non interésse. Illius si quidem diem natalem cele
bramus, a cuius genealogia omnem Christi ac bea
tae Virginis nobilitatem ab Adam , testante Sacro Elo
quio , didicimus . Hic est Ioseph iustus ex semine
David , sponsus Virginis matris Dei , ac pater opi
nione quondam Iudaeorum Christi maximi Salvato
ris . Tu autem .
RESP . Celebremus hodiernae diei festivitatem ,
qua sancti Ioseph merita praeclara recolimus. A cuius
genealogia omnem Christi nobilitatem a patribus
acceptam didicimus . VERS . Erat Iesus incipiens
quasi annorum triginta , ut putabatur filius Ioseph.
A cuius .
Lectio secunda
Nemo enim fidelium ambigat inter Ioseph ac
Mariam verum non fuisse coniugium , quamquam
 295

utriusque virginitatis lilium perseveraverit illiba

tum . Quamobrem angelus Mariam coniugem Ioseph
vocavit : qua cum caste dilectionis amore et vir
ginitatis votum et coniugum divinam charitatem
una Deo promiserunt Ioseph et Maria . Quodque
Adam peccans dignitatis amisit ampliori iucun
ditate Ioseph invenit, cum paradisum omnium vir
tutum reginam mundi Mariam summa veneratione
custodivit. Tu autem .
RESP . Ioseph , fili David , noli timere accipere
Mariam coniugem tuam . Quod enim in ea natum est
de Spiritu Sancto est. VERS. Posuit autem Dominus
Deus hominem in paradiso voluptatis, ut custodiret
illum . Quod enim .
Lectio tertia

Beatissimus quoque Ioseph merito cherubin cu

stodiens viam ligni vitae fuit , quia gladio iustitiae
et ad virtutes omnes nanciscendas versatili potens ,
Christum Iesum de quo dicitur : Et erit tanquam
lignum quod plantatum est secus decursus aqua
rum , antequam nasceretur in matre custodivit , na
tum quoque enutrivit. Hinc angelus timenti Ioseph
divina secreta , quae signis nonnullis dignoverat
in utero gestare Mariam , dixit : Ioseph , fili David ,
noli timere accipere Mariam coniugem tuam . Quod
enim in ea natum est de Spiritu Sancto est. Tu
autem .
RESP . Cherubin collocavit Dominus et flam
meum gladium atque versatilem ad custodiendam
viam ligni vitae. Cuius fructu homo vivat in ae
ternum . VERS . Ioseph autem cum esset iustus, et
 296
nollet eam traducere, voluit occulte dimittere eam .
Cuius fructu .
Gloria Patri. Cuius fructu .

In secundo nocturno

ANT . Ioseph sacrificans sacrificium iustitiae

constitutus est super monte sancto tuo , Domine.
PSAL . Cum invocarem .
ANT . Astans sanctus Ioseph Christo Domino
vidit quoniam non Deus volens iniquitatem est .
PSAL . Verba mea .
ANT . Divino munere Ioseph paulo minus ab
angelis minoratus admirabile nomen Dei in uni
versa terra patefecit.
PSAL . Domine Deus noster .

Lectio quarta

Duplici itaque revelatione, exteriori scilicet et

interiori , altera in beatae Virginis corpore fulgente ,
altera angelo revelante certior effectus Ioseph ,
Mariam coniugem accepit . Cui omne obsequium
praestitit veluti Reginae Angelorum , ac Deum ve
rum in utero gestanti . Attendebat Ioseph coniugis
divinos mores , eloquia super mel dulciora , cui for
san angeli ipso vidente nonnumquam famulaban
tur ; animadvertebat optatissimum antiquis patribus
Filium Dei apud se nasciturum , et eliquebatur cor
eius prae dulcedine Dei . Tu autem .
RESP. Haec autem eo cogitante , ecce angelus
Domini apparuit in somnis Ioseph dicens : Ioseph
fili David , noli timere accipere Mariam coniugem
tuam . Quod enim in ea natum est de Spiritu San
 297
cto est . Pariet autem filium , et vocabis nomen eius
Iesum .
VERS . Exurgens autem Ioseph a somno , fecit
sicut praecepit ei Angelus Domini , et accepit Ma
riam coniugem suam . Pariet autem .
Lectio quinta

Nascituro igitur Filio Dei totus orbis dum de

scriberetur , ascendit Ioseph a Galilaea de civitate
Nazareth in Bethleem , ut profiteretur cum Maria
desponsata sibi uxore praegnante . Peperitque fi
lium Maria , et reposuit illum in praesepio ,, quia
non erat ei locus in diversorio. Quis dubitat Chri
stum natum Ioseph post Virginem ante pastores
adoravisse , prorupisse in lacrymas dulcedinis ? 0
beatissimum confessorem , qui tanta mysteria oculis
vidit , quae antiqui patres in enigmatibus contem
plati lacrimabantur , nosque talia memorantes gau
diis afficimur coelestibus. Tu autem .
RESP . Ascendit Ioseph a Galilaea de civitate Na
zareth in Bethleem , ut profiteretur cum Maria de
sponsata sibi uxore praegnante .
VERS . Venit Ioseph , eo quod esset de domo et
familia David . Ut profiteretur .
Lectio sexta

Natum mundi Salvatorem omni sollicitudine ,

industria , adorationeque loseph enutrire studuit .
Ubi vero humani ingenii vires deficiebant, aderat
angelus Domini illuminans quid agendum foret ,
praecipue quo tyranni Herodis infantem Iesum per
sequentis saevitiam declinaret . Quapropter Ioseph
 298
admonitus in somnis ab angelo secessit in Aegy
ptum . Et erat ibi usque ad obitum Herodis , ut
adimpleretur quod dictum est per Prophetam dicen
tem : Ex Aegypto vocavi Filium meum . Tu autem .
RESP. Ecce Angelus Domini apparuit in somnis
Ioseph dicens : Surge et accipe puerum , et fuge in
Aegyptum . Et esto ibi usque dum dicam tibi . Fu
turum est enim ut Herodes quaerat puerum ad
perdendum eum . VERS . Et intravit Israel in Aegy
ptum , et Iacob accola fuit in terra Cham . Futurum .
Gloria . Futurum .

In tertio nocturno

ANT . Habitavit Dominus in tabernaculo sancti

Ioseph , qui operatus iustitiam requiescit in monte
sancto tuo .
PSAL . Domine, quis habitabit,
ANT. Iustus super salutari tuo exultavit ve
hementer, quia desiderium cordis eius tribuisti ei .
PSAL . Domine, in virtute.
ANT. Ioseph innocens manibus et mundo corde
accepit benedictionem a Domino, et misericordiam
a Deo salutari suo .
PSAL . Domini est terra .

Lectio septima

At quia puer erudiendus erat iuxta Divinas Lit

teras in Nazareth Galilaeae , defuncto Herode , loseph
accepit puerum Angelo mandante , et venit in ter
ram Israel, habitansque in Nazareth Galilaeae pue
ritiae Salvatoris tempora superavit . Verum Ioseph
Deum consolatorem quamvis per eam tempestatem
 299
apud se habuerit , persecutoris tamen rabie sedata ,
incognita aegris mortalibus solatia Filii Dei teneris
annis expertus est . O quoties illum brachiis gerens
Ioseph osculabatur. Quoties tacentem loqui excita
bat : quia noverat sapientiam eius panem esse Ange
lorum , ac totius orbis imperia temperare . Tu autem .
RESP. Defuncto autem Herode, angelus Domini
apparuit in somnis Ioseph dicens : Surge et accipe
puerum et matrem eius , et vade in terram Israel .
Defuncti sunt enim qui quaerebant animam pueri .
VERS . Qui consurgens accepit puerum et ma
trem eius , et venit in terram Israel . Defuncti .
Lectio octava

Verum ne credideris puerum Iesum blanditiis

Ioseph duriusculos actus interposuisse , quum bea
tissimae matri patrique putativo Ioseph solo nutu
obtemperabat Dominus Iesus . Hinc Evangelista
ait : Et erat subditus illis . Quapropter ea caritate
divina exarsisse Ioseph credimus , qua nihil terre
num magnifaceret , Iesu Christi verbis , actibus ,
vultu , amplexibusque oblectatus , quibus dulcedo
inerat coelestis . Tu autem .
RESP . Solemnitas sponsi gloriosae Virginis Ma
riae ex semine Abrahae , orti de tribu Iuda : Cuius
merita inclyta cunctas illustrant ecclesias . VERS .
Regali ex progenie Ioseph exortus refulget . Cuius
merita .
Lectio nona

Caeterum cum divina charitate hominis sancti

tas praestet , quam augent divinarum rerum cultus ,
ac divisiones gratiarum quae ab uno sunt spiritu ,
 300

ambigendum minime est maximi apud Deum esse

meriti Ioseph beatissimum , sive dum spiritus hu
manos regeret artus , sive in Beatorum societate
existens . Qua itidem fronte Filium Dei precibus
Sancti Ioseph pro nobis rogantis non annuet , in
cujus obsequium omnia quae potuit praestitit.
Itaque , Fratres charissimi , beati Ioseph suffragia
totis animi praecordiis imploremus, credentes quia
quaecumque petierimus Christum in nomine eius,
dabit nobis. Tu autem .
RESP . Felix namque es , sacrae Virginis Mariae
Sponse dignissime , quia ex ea ortus est sol iusti
tiae Christus Deus noster . „VERS. Ora pro populo ,
interveni pro clero , intercede pro devoto foemineo
sexu , sentiant omnes tuum iuvamen quicumque ce
lebrant tuam solemnitatem . Quia . Gloria . Quia
VERS . Ora pro nobis Beate Ioseph .
IN LAUDIBUS .
ANT . Solemnitas Sponsi gloriosae Virginis Ma
riae ex semine Abrahae, orti de tribu Iuda , clara
ex stirpe David . PSAL . Dominus regnavit .
ANT . Solemnitas est hodie Sancti Ioseph , cuius
merita inclita cunctas illustrant ecclesias. PSAL . Iu
bilate .
ANT . Regali ex progenie exortus refulget , cu
ius precibus nos adiuvari mente et spiritu devo
tissime poscimus . PSAL . Deus Deus meus .
ANT. Corde et animo Christo canamus gloriam
in hac sacra solemnitate Sponsi Genitricis Dei Ma
riae . PSAL . Benedicite omnia .
ANT . Cum iucunditate festivitatem Sancti Io
seph celebremus , ut ipse intercedat pro nobis ad
Dominum Iesum Christum . PSAL . Laudate Dominum .
 301
AD BENEDICTUS ANT . Hic est sponsus Reginae
Virginum quae genuit Regem coelorum , velut lu
cifer pulcherrimus virgo innocens et iustus. San
ctissime Ioseph , intercede pro nobis omnibus .
CANT, Benedictus Dominus .
AD MAGN . ANTIPH . Hodie beati Ioseph con
fessoris praeclara merita recolimus. Hodie divini
Sponsi beatissimae Virginis Mariae virginitatem et
innocentiam veneramur. Hodie illius solemnia pan
gimus qui Christum Iesum Deum verum enutrivit .
Quo privilegio prophetis superior , inter patriarchas
honorabilis , apostolis venerandus , nostri quoque
immemor nequaquam existat.
CANT . Magnific.
Caetera fiant de communi unius confessoris , se
cundum ordinationem Reveren . Magistri ordinis ,
fratris Thomae de Caieta .

MISSA DE SANCTO IOSEPH

Gaudeamus omnes in Domino diem festum ce

lebrantes sub honore Sancti Ioseph confessoris , de
cuius solemnitate gaudent angeli et collaudant Fi
lium Dei .
VERS . Eructavit cor meum verbum bonum , dico
ego opera mea Regi . Gloria Patri. Gloria in excelsis .

Oratio

Deus qui Sanctum Joseph beatissimae Virginis

matris Unigeniti Filii tui sponsum esse voluisti ,
quique illum patrem eius vocare dignatus es , quae
sumus ut tanti confessoris intercessio gloriosa nos
protegat . Per eumdem Dominum nostrum .
 302

Lectio Epistolae Beati Pauli Apostoli

ad Galatas . 4. cap .
Fratres, quanto tempore haeres parvulus est ,
nihil differt a seryo , cum sit dominus omnium :
sed sub tutoribus et actoribus est usque ad prae
finitum tempus a patre . Ita et nos cum essemus
parvuli , sub elementis mundi eramus servientes .
At ubi venit plenitudo temporis , misit Deus Fi
lium suum factum ex muliere , factum sub lege ,
ut eos qui sub lege erant redimeret , ut adoptio
nem filiorum Dei reciperemus. Quoniam autem
estis filii Dei , misit Deus Spiritum Filii sui in corda
nostra clamantem : Abba , Pater . Itaque iam non
est servus , sed filius; si filius, et haeres per Deum .
RESP. Os iusti meditabitur sapientiam , et lin
gua eius loquetur iudicium . VERS . Lex Dei eius in
corde ipsius , et non supplantabuntur gressus eius .
TRACTUS quasi stella matutina in medio nebulae ,
et quasi luna plena in diebus suis ; et quasi sol
refulgens : sic ille effulsit in templo Dei . VERS .
Quasi arcus refulgens inter nebulas gloriae , et
quasi flos rosarum in diebus vernis . VERS . Quasi
lilia quae sunt in transitu aquae , et quasi thus
redolens in diebus aestatis . VERS . Quasi ignis ef
fulgens et thus ardens in igne . VERS . Quasi vas
auri solidum , ornatum omni lapide pretioso .
Tempore Paschali : Alleluia .
Erant Ioseph et Maria mirantes super his quae
dicebantur de Iesu .
Evang . Secundum Matthaeum . 1. cap .
In illo tempore . Cum esset desponsata mater
Iesu Maria Ioseph , antequam convenirent , inventa
 303

est in utero habens de Spiritu sancto . Ioseph autem

vir eius , cum esset iustus, et nollet eam traducere ,
voluit occulte dimittere eam . Haec autem eo CO
gitante , ecce Angelus Domini in somnis apparuit
ei dicens : Ioseph , fili David , noli timere accipere
Mariam coniugem tuam . Quod enim in ea natum
est de Spiritu Sancto est . Pariet autem filium et
vocabis nomen eius Iesum . Ipse enim salvum faciet
populum suum a peccatis eorum . Credo .

OFFERT .

Surge , et accipe puerum et fuge in Aegyptum ,

et esto ibi usque dum dicam tibi .
SECRETA

Hostias tibi, Domine , in honorem sancti Ioseph

dicatas benignus suscipe , qui totius mundi ho
stiam veram enutrivit Dominum nostrum Iesum
Christum . etc.

PRAEFATIO
.... aeterne Deus . Et te in hodiernae festivitatis
gaudiis gloriosius laudare , quibus sanctissimi con
fessoris Ioseph merita praeclara recolimus. Ipse est
enim qui beatissimae matris Virginis perpetuae
coniugio donatus est . Ipse est qui Filium Dei
patribus omnibus optatissimum enutrire meruit ,
tantique extitit apud Deum meriti , ut filii Dei
patris nomine fuerit consecratus . O confessorem
dignissimum . O virum omni veneratione sequen
dum . O sanctissimum patrem qui tanta familiari
tate adhuc mortalis iunctus fuit Filio Dei . Quem
laudant angeli etc.
 - 304

COMMUNIO

Tolle puerum et matrem eius et vade in ter

ram Iuda : defuncti sunt enim qui quaerebant ani
mam pueri .

POSTCOMMUNIO

Populum tuum , Domine , coelesti pietate pro

sequere , et quos divinis praeparas sacramentis , in
terveniente beatissimo Ioseph confessore , assidua
protectione conserva . Per Dominum nostrum .
 INDEX

Prima pars Summae de donis sancti Ioseph , quae

coniugium beatissimae Virginis praecesserunt.
Cap. I. De dono nominis sancti Ioseph . pag .
II . Obiecta contra rationes praetactas
III . De dono patriae sancti Ioseph . >> 7
IV . De dono genealogiae sancti Ioseph : et cur
eius genealogia in Divinis Litteris explanetur >> 13
V. De quadam quaestione ex praemissis orta. 15
VI . De dono nobilitatis . » 20
VII . Obiecta contra nobilitatem sancti Ioseph . » 23
VIII. De dono duplicis nominis patris sancti
Ioseph . . » 27
>> IX . De dono sanctificationis in utero 31
X. Obiecta contra donum sanctificationis . 35
XI. De dono pulchritudinis 36
XII . Obiecta contra pulchritudinem sancti Ioseph >> 38
XIII . De dono virginitatis . 42
XIV. Obiecta quod votum Ioseph de virginitate
servanda non fuerit conditionatum . 46
» XV . De dono artis fabrilis. 50
XVI . De donis virtutum circumstantium con
versationem sancti Ioseph . 55
XVII . De dono modestiae in cultu véstium . 65
Prooemium in secundam partem Summae de donis
sancti Ioseph 69
Cap . I. De dono coniugii sancti Ioseph et beatissimae
semper Virginis Mariae . >> 70
II . De dono convenientiae connubii eiusdem . >> 76
III . De dono aetatis sancti Ioseph , tempore de
sponsationis beatae Mariae . 81
IV . De donis admirabilium virtutum cognitarum
in sancto Ioseph propter coniugium beatissimae
Virginis . 88
v . De dono praestantissimae iustitiae : 92
 1

– 306
Cap . VI . De dono sancti Ioseph , quo interfuit visita
tioni beatae Virginis et Elisabeth . . Pag. 96
VII . De dono prudentissimae atque altissimae
cogitationis . 99
>> VIII . De dono primae apparitionis angelicae. » 103
IX . De dono privilegii amoris quo Ioseph dilectus
fuit a beata Virgine supra caeteros mortales . » 107
X. De dono sancti Ioseph quo primus adoravit
Christum natum post beatam Virginem : . >> 113
XI . De dono impositionis sanctissimi nominis
lesu . » 116
XII. De dono multiplicis apparitionis angelicae » 118
>> XIII . De dono inexplicabilis iucunditatis, qua do
natus fuit Ioseph propter cohabitationem Christi
ac beatae Virginis » 133
>> XIV . De dono paris laudis beatissimae Virginis et
sancti Ioseph inventione pueri Iesu in templo . » 137
XV . De dono praecipui amoris sancti Ioseph erga
Christum » 144
Prooemium in tertiam partem Summae de donis
sancti Ioseph » 147
Cap . I. De donis benedictionum in universali ac diei
sabbati . » 149
II. De donis benedictionum primi parentis » 150
III . De dono benedictionis Noe . » 152
>> IV . De dono benedictionis Iacob . » 156
V. De donis benedictionum singulorum filiorum
Iacob. » 159
VI . De donis duarum benedictionum Balaam . » 165
VII . De donis reliquarum benedictionum Balaam » 172
VIII . De donis benedictionum a Moyse datarum
populo Israeli observanti praecepta Ďomini . » 175
m
IX. De donis benedictionu datarum a Moyse
filiis Israel . 179
>> X. De Donis sacramentorum ecclesiae . • » 187
>> XI. De dono puritatis » 193
>>
XII . De donis septem donorum Spiritus Sancti » 197
>> XIII . De donis septem beatitudinum » 214
XIV . De dono beatitudinis paupertatis . 1 » 217
» XV . De dono beatitudinis mansuetudinis . » 224
 307

Cap . XVI . De dono reliquarum beatitudinum in spe

ciali . Pag . 225
XVII . De dono plenitudinis gratiae . » 230
XVIII . De donorum sancti Ioseph comparatione
ad dona apostolorum , prophetarum , evangeli
» 233
XIX . De donis communium proprietatum om
nium angelorum . » 236
XX . De donis proprietatum primae hierarchiae » 241
>> XXI . De donis proprietatum secundae hierar
chiae. » 244
>> XXII . De donis proprietatum supremae hierar
chiae . » 251
Prooemium in quartam partem Summae de donis
sancti Ioseph » 257
Cap. I. De dono temporis obitus sancti Ioseph » 259
II . De dono sancti Ioseph ad sanctos patres in
Limbo descendentis . » 265
>> III . De dono glorificationis sancti Ioseph in ani
ma et corpore. » 267
IV. De dono triplicis aureolae , martyrii , virgini
tatis et doctoratus >> 269
V. De donis fructuum » 273
VI . Quod celebrandum sit festum sancti Ioseph » 276
VII . Quomodo sit celebranda festivitas sancti lo
seph . » 278
VIII. Cur a maioribus omissa fuerit praedicta fe
stivitas . » 280
IX . De consuetudine orientalium celebrantium
festum sancti Ioseph » 284
» X. De mirabilibus acceptis propter vota facta
sancto » 291
Officium solemne natalis sancti Ioseph . » 293
Missa eiusdem solemnitatis . >> 301
 REIMPRIMATUR
Fr. Augustinus Bausa Ord . Praed . S. P. A. Magister.

REIMPRIMATUR
Iulius Lenti Archiep . Siden . Vicesgerens.