SESSIE 3

BEREIDING EN STANDAARDISATIE VAN HCl

BEPALING VAN DE CONCENTRATIE VAN EEN KOH
OPLOSSING

Achtergrond en verdieping

 Cursus Basiswetenschappen – Chemie (M. Peeters): homogene evenwichten

in water of zuur-base evenwichten
 Bundel: “Aanvullingen bij Labo Toegepaste Chemie”

Competenties

 Student weet welk materiaal (recipiënten, pipetten, balansen) moet gebruikt

worden bij de aanmaak van standaardoplossingen.
 Student weet welke oplossingen nauwkeurig en welke minder nauwkeurig
moeten aangemaakt worden en waarom.
 Student beheerst de praktische titratietechniek, student voert de titraties uit
met een goede reproduceerbaarheid / herhaalbaarheid en accuraatheid.
 Student weet wanneer een standaardoplossing een primaire
standaardoplossing is en wanneer het een secundaire standaardoplossing is.
Daaruit kan hij/zij besluiten of de oplossing gemaakt na weging van een
hoeveelheid reagens of na het nemen van een zekere hoeveelheid vloeistof al
dan niet moet gestandaardiseerd worden.
 Student kan de pH bij het equivalentiepunt schatten en daaruit een geschikte
indicator kiezen.
 Student kan de concentratie van een onbekende berekenen uit de resultaten
van de titratie.

Verplichte taken (voorbereiding)

 Lees de labotekst grondig en aandachtig.

 Neem “5 algemene inleiding titrimetrie” in de bundel “Aanvullingen bij Labo
Toegepaste Chemie” grondig door.
 Neem “4.6 Titreren – correct gebruik van de buret” in de bundel
“Aanvullingen bij Labo Toegepaste Chemie” grondig door.
 Maak de berekeningen voor de verplichte taken in je laboschrift.
 Maak de nodige tabellen klaar in je laboschrift.
 2 BIOWETENSCHAPPEN – Labo chemie

3.1 Doel van de proef

Tijdens deze labozitting wordt geleerd hoe een standaard HCl oplossing wordt
bereid en hoe de concentratie ervan met een hoge nauwkeurigheid kan bepaald
worden. Er moeten daartoe accurate massabepalingen en volume-metingen
uitgevoerd worden.

Verder is het belangrijk de titratietechniek aan te leren op een correcte manier.

Nadat de concentratie van de zuuroplossing nauwkeurig bepaald is, kan de

oplossing als standaard gebruikt worden om de concentratie van een base-
oplossing te bepalen.

Het kiezen van een geschikte indicator is in de titrimetrische methode zeer

belangrijk. Er moet dus voldoende aandacht aan besteed worden.

3.2 Bereiden van een HCl standaardoplossing

Standaardoplossingen van zuren worden bereid door verdunning van een

geconcentreerde, commerciële oplossing. In de praktijk wordt HCl meer gebruikt
dan H2SO4 omdat chloriden meestal beter oplosbaar zijn in water dan sulfaten.
HNO3 wordt zelden gebruikt omdat het eventueel de indicator kan beïnvloeden.

Bereid een voldoende hoeveelheid (vb. 1 liter) HCl oplossing met een
concentratie van ongeveer 0,1 mol/L, uitgaande van de handelsoplossing.

Verplichte taken

Maak de berekeningen voor de opdracht in je laboschrift.

 We bereiden de oplossing van HCl uitgaande van de handelsoplossing van

HCl. Bereken hoeveel mL van de handeloplossing moet genomen worden om
1 liter HCl-oplossing aan te maken met een concentratie van 0,1 mol/L.

 In welk recipiënt zal je de oplossing aanmaken?

 Waarom kies je voor dat recipiënt?

3.3 Standaardiseren of stellen van het titrans (HCl)

3.3.1 Principe

Een HCl-oplossing kan enkel gebruikt worden als secundaire standaard. De

concentratie moet regelmatig bepaald worden door een standaardisatie uit te
voeren met een primaire standaard.

De standaardisatie kan uitgevoerd worden op twee verschillende manieren. De

eerste methode met Na2CO3 is in feite het meest gebruikt, de tweede methode
 Sessie 3: Titratie onbekende KOH-oplossing 3

met borax (natriumtetraboraat decahydraat Na2B4O7.10H2O) is sneller en

nagenoeg even accuraat.

De voordelen van borax zijn:

zijn hoge molaire massa;

het is in hoge zuiverheid beschikbaar;
drogen is niet nodig;
het is praktisch niet hygroscopisch;
een scherp eindpunt is zichtbaar met de geschikte indicator.

De titratiereactie is:

𝑁𝑎 𝐵 𝑂 + 2 𝐻𝐶𝑙 + 5 𝐻 𝑂 → 4 𝐻 𝐵𝑂 + 2 𝑁𝑎𝐶𝑙

Een hoeveelheid borax wordt afgewogen en opgelost in water in een erlenmeyer.

Verplichte taken

 Noteer al de antwoorden en de berekeningen, nodig om het antwoord te

vinden op de onderstaande vragen (zie kaders), in je laboschrift
 Bereid het praktisch gedeelte van de proef voor door, in je laboschrift, reeds
tabellen te maken waarin de meetgegevens en resultaten tijdens het labo
genoteerd kunnen worden. (Zie voorbeelden verderop.)

In de titratie wensen we tussen 20 en 25 mL standaard HCl-oplossing aan de

borax-oplossing toe te voegen tot het equivalentiepunt.

Bereken hoeveel gram borax nodig is opdat we 22,5 mL HCl-oplossing moeten

toevoegen.

3.3.2 Werkwijze

1. Weeg accuraat (ongeveer maar nauwkeurig) de berekende massa borax af

in een weegschaaltje. Breng de primaire standaard kwantitatief over in een
erlenmeyer van 250 mL, los op in ongeveer 100 mL water en voeg enkele
druppels (methylrood) indicator toe.

Is het nodig het volume water waarin de primaire standaard wordt opgelost
exact te kennen? Motiveer je antwoord.

Waarom is methylrood een geschikte indicator? (Zoek zijn omslaggebied op!)

2. Spoel de buret met de standaard 0,1 mol/L HCl oplossing en vul daarna de
buret met de oplossing. Zorg ervoor dat het gedeelte van de buret onder
het kraantje volledig gevuld is met oplossing en er geen luchtbel meer
aanwezig is.

3. Noteer de beginstand in de buret.

 4 BIOWETENSCHAPPEN – Labo chemie

4. Titreer met HCl onder voortdurend schudden tot de kleurverandering van

de indicator het eindpunt van de titratie aangeeft.

Welke kleuromslag verwacht je? Verklaar.

5. Noteer de nieuwe stand van het vloeistofniveau in de buret.

6. Herhaal de bewerking nog minstens tweemaal met nieuw afgewogen

porties borax. Vul de buret telkens opnieuw om meer reproduceerbare
resultaten te bekomen.

Opmerking

Als alternatief kan een oplossing van borax gemaakt worden met exact gekende
concentratie en kan hieruit met een volpipet een zekere hoeveelheid
gepipetteerd worden om te titreren.

3.3.3 Meetresultaten en verwerking

7. Schrijf de optredende reactie van de primaire standaard (borax) met het

titrans (HCl).

8. Bepaal de molverhouding.

9. Noteer voor elke titratie de afgewogen hoeveelheid primaire standaard in

de erlenmeyer. Bereken het aantal mol primaire standaard in de
erlenmeyer.

Nr m borax (g) n borax (mol)

10. Noteer de meetresultaten van de titraties.

Nr beginstand buret eindstand buret (mL) V HCl toegevoegd

(mL) (mL)

11. Bereken het aantal mol titrans dat verbruikt werd, gebruik hiervoor de
molverhouding uit punt 2. Bereken tenslotte de concentratie van het
titrans. Uit de verschillende resultaten kan je tenslotte de gemiddelde
concentratie titrans berekenen.

Nr n borax (mol) n HCl (mol) V HCl C HCl (mol/L)

toegevoegd (L)
 Sessie 3: Titratie onbekende KOH-oplossing 5

3.4 Titratie van een KOH oplossing met een standaard

HCl oplossing

3.4.1 Principe

De titratie van KOH met een standaard HCl oplossing is een voorbeeld van een
titratie van een sterke base met een sterk zuur.

De reactie die opgaat tijdens de titratie is:

𝐾𝑂𝐻 + 𝐻𝐶𝑙 → 𝐾𝐶𝑙 + 𝐻 𝑂

Welke component bepaalt de pH voor het stoechiometrisch punt?

Welke component bepaalt de pH bij het stoechiometrisch punt?
Welke component bepaalt de pH na het stoechiometrisch punt?
Welke verloop vertoont de titratiecurve (pH in functie van toegevoegd volume
titrans)?

Welke indicator lijkt het meest geschikt?

3.4.2 Werkwijze

1. Vul de buret met de standaard oplossing (is normaal gezien reeds gebeurd)
en lees de stand van het vloeistofniveau in de buret af (beginstand). Zorg
ervoor dat geen luchtbel onder het kraantje aanwezig is.

2. Pipetteer 25 mL van de KOH oplossing in een erlenmeyer en voeg enkele

druppels (fenolftaleïne) indicator toe. Spoel de binnenwand van de
erlenmeyer met gedemineraliseerd water en voeg nog een kleine
hoeveelheid gedemineraliseerd water toe, zodat het volume in de
erlenmeyer vergroot wordt.

Is het nodig het toegevoegde volume water exact te kennen? Verklaar

3. Titreer tot het eindpunt is bereikt, dit is als de kleur van de indicator
veranderd is.

Welke kleuromslag verwacht je?

4. Herhaal de bewerkingen nog minstens twee maal.

3.4.3 Meetresultaten en verwerking

5. Schrijf de optredende reactie van het titrans met de onbekende.

6. Bepaal de molverhouding.

7. Noteer de exacte concentratie van het titrans, die bekomen werd na

standaardiseren of stellen.
 6 BIOWETENSCHAPPEN – Labo chemie

8. Noteer voor elke titratie het volume van de onbekende in de erlenmeyer.

Noteer de meetresultaten van de titraties.

Nr V KOH (mL) beginstand eindstand buret V HCl

buret (mL) (mL) toegevoegd
(mL)

9. Bereken het aantal mol titrans dat verbruikt werd. Bereken hieruit het
aantal mol van de onbekende in de erlenmeyer, gebruik hiervoor de
molverhouding uit punt 6. Bereken tenslotte de concentratie van de
onbekende. Uit de verschillende resultaten kan je tenslotte de gemiddelde
concentratie berekenen.

Nr n HCl n KOH (mol) V KOH (L) C KOH (mol/L)

toegevoegd
(mol)

Let op de eenheden die al in de kop van de tabellen toegevoegd zijn!