Dejstva 2016 Eurocode

1
DEJSTVA NA OBJEKTE
FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA, NOVI SAD

DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO
2
SADRŽAJ
0. O PREDMETU
1. UVOD
2. SOPSTVENE TEŽINE
3. KORISNA DEJSTVA ZA ZGRADE
4. SAOBRAĆAJNA DEJSTVA ZA DRUMSKE MOSTOVE
5. DEJSTVA SNEGA
6. DEJSTVA VETRA
7. TERMIČKA DEJSTVA
8. PRITISCI TEČNOSTI I TLA
9. SEIZMIČKA DEJSTVA
SADRŽAJ
3
GLAVA 0
O PREDMETU
1 TRIVIA
2 OBRAZOVNI
CILJ, ISHOD, LITERATUR
A…
3 ISPIT, OCENA…
4 PROGRAM, PLAN
SADRŽAJ GLAVA 0
0 → O PREDMETU 4
0.1 → TRIVIA
PREDMET: DEJSTVA NA OBJEKTE
FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

GODINA: OSNOVNE STUDIJE, IV SEMESTAR
FOND ČASOVA: 2 + 0 (28 + 0)
ESPB: 3 BODA
NASTAVNIK: DOC. DR ZORAN BRUJIĆ
PREDUSLOV: NEMA
METODE: PREDAVANJA, TESTOVI, KONSULTACIJE
KONTAKT: KANCELARIJA LG 210 - KONSULTACIJE

BLOG: HTTP://DEJSTVA.BLOGSPOT.COM/
E-MAIL: ZBRUJIC@UNS.AC.RS
SADRŽAJ GLAVA 0
0 → O PREDMETU 5
0.2 → OBRAZOVNI CILJ, ISHOD, LITERATURA
OBRAZOVNI CILJ

ОSPОSОBLЈАVАNJЕ STUDЕNАTА ZА АNАLIZU RАZLIČITIH DЕЈSTАVА NА
GRАĐЕVINSKЕ ОBЈЕKTЕ I NJIHОVЕ TЕMЕLЈЕ
ISHOD OBRAZOVANJA (STEČENA ZNANJA)
PОZNАVАNJЕ PRIRОDЕ PОЈЕDINIH DЕЈSTАVА NА ОBЈЕKTЕ, KОNSTRUKCIЈU I
TЕMЕLЈЕ RАDI NJIHОVОG АDЕKVАTNОG ОBUHVАTАNJА PRI АNАLIZI
KОNSTRUKCIЈА U GRАĐЕVINАRSTVU
LITERATURA
EVROPSKI STANDARDI EN 1990, EN 1991…
ZBIRKA JUGOSLOVENSKIH PRAVILNIKA I STANDARDA ZA GRAĐEVINSKE
KONSTRUKCIJE –
KNJIGA 1 – DEJSTVA, GF, BEOGRAD, 1995.
MATERIJAL S PREDAVANJA
SADRŽAJ GLAVA 0
0 → O PREDMETU 6
0.3 → ISPIT, OCENA…
PREDMET:

1. PREDISPITNE OBAVEZE (MAX 30 POENA)
Redovno pohađanje nastave
Testovi
2. ISPIT (MAX 70 POENA)
DA BI POLOŽIO PREDMET, STUDENT JE U OBAVEZI:

- DA ISPUNI PREDISPITNE OBAVEZE,
- DA POLOŽI ISPIT, I
- DA U ZBIRU SAKUPI MINIMALNO 55 POENA.
UKOLIKO STUDENT NE POLOŽI PREDISPITNE OBAVEZE:
- NEMA PRAVO POLAGANJA ISPITA,
- NAREDNE GODINE PONAVLJA PREDMET.
SADRŽAJ GLAVA 0
0 → O PREDMETU 7
PREDISPITNE OBAVEZE – REDOVNOST POHAĐANJA NASTAVE:

MINIMALNO 17 OD 26 ČASOVA (P1 = 1 ILI P1 = 0)
PREDISPITNE OBAVEZE – TESTOVI
SASTOJE SE IZ 3 TESTA. SVAKI TEST „POKRIVA“ ORIJENTACIONO TREĆINU
GRADIVA
SVAKI TEST JE DIMENZIONISAN NA 10 POENA(MAX. 30 POENA)
TESTOVI SE RADE U ČETIRI TERMINA:
- Termin 1: Test 1 se polaže u šestoj nedelji
- Termin 2: Test 2 se polaže u desetoj nedelji
- Termin 3: Test 3 se polaže u četrnaestoj nedelji
- Termin 4: Svaki student ima pravo da polaže jedan test
UKUPAN BROJ POENA (P2) ZA TESTOVE JE ZBIR POENA S TRI TESTA
DA BI POLOŽIO PREDISPITNE OBAVEZE, MORA BITI ZADOVOLJENO: P = P1
X P2 ≥ 10
SADRŽAJ GLAVA 0
0 → O PREDMETU 8
ISPIT

ORGANIZUJE SE U REDOVNIM ISPITNIM TERMINIMA. POLAŽE SE PISMENO.
PISMENI ISPIT SE SMATRA POLOŽENIM UKOLIKO JE STUDENT OSTVARIO
REZULTAT OD NAJMANJE 55 BODOVA OD 100 (IP).
BROJ POENA ZA ISPIT PREDSTAVLJA 70% PRETHODNOG BROJA: IS = 0.7 X IP
OCENA
UKUPAN BROJ POENA JE ZBIR POENA ZA PREDISPITNE OBAVEZE I ZA ISPIT: O =
P + IS ≥ 55
55 ≤ O < 65 ocena 6
65 ≤ O < 75 ocena 7
75 ≤ O < 85 ocena 8
85 ≤ O < 95 ocena 9
95 ≤ O ≤ 100 ocena 10
SADRŽAJ GLAVA 0
0 → O PREDMETU 9
NAPOMENE

UKOLIKO STUDENT NE POLOŽI PREDISPITNE OBAVEZE:
- NEMA PRAVO POLAGANJA ISPITA,
- NAREDNE GODINE PONAVLJA PREDMET.
POLOŽENE PREDISPITNE OBAVEZE OBEZBEĐUJU STUDENTU PRAVO
POLAGANJA ISPITA U NAREDNA TRI SEMESTRA (ZAKLJUČNO S FEBRUARSKIM
ROKOM 2018. GODINE). UKOLIKO U OVOM ROKU NE POLOŽI PREDMET,
STUDENT MORA DA PONOVI PREDMET.
MOGUĆE JE DA STUDENT POLOŽI PREDISPITNE OBAVEZE I DA POLOŽI ISPIT, A
DA JOŠ UVEK NEMA POLOŽEN PREDMET. OVO SE MOŽE DOGODITI KADA JE P
< 16.5. U TOM SLUČAJU, STUDENT PONAVLJA ISPIT DOK NE OSTVARI
DOVOLJAN BROJ POENA DA BI UKUPAN BROJ POENA BIO BAR 55.
SADRŽAJ GLAVA 0
0 → O PREDMETU 10
0.4 → PROGRAM, PLAN
PROPISI, KLASIFIKACIJA DEJSTAVA, ZNAČAJ , NAPOMENE:

POTREBA…
SPISAK DEJSTAVA KOJA SE ANALIZIRAJU U
STALNA DEJSTVA OKVIRU PREDMETA NIJE I KONAČAN. NEKA OD
DEJSTAVA SE IZUČAVAJU KASNIJE, U OKVIRU
KORISNA DEJSTVA ZA ZGRADE
DRUGIH PREDMETA.
KORISNA DEJSTVA ZA MOSTOVE
U OKVIRU PREDMETA NEĆE SVA NAVEDENA
DEJSTVA SNEGA DEJSTVA BITI RAZMATRANA U POTPUNOSTI.
KOMPLIKOVANIJE ANALIZE POJEDINIH
DEJSTAVA PODRAZUMEVAJU VIŠI STEPEN
DEJSTVA VETRA ZNANJA.
TERMIČKA DEJSTVA
PRITISCI TEČNOSTI I TLA

INCIDENTNA DEJSTVA
DEJSTVA IZAZVANA KRANOVIMA I OPREMOM
SEIZMIČKA DEJSTVA
SADRŽAJ
11
GLAVA 1
UVOD
1 POTREBA ZA ANALIZOM
DEJSTAVA
2 IZBOR PROPISA
3 O EVROKODOVIMA
4 KLASIFIKACIJE
DEJSTAVA
5 EVROKOD 0: KARAKTER
ISTIČNE VREDNOSTI DEJ
STAVA
SADRŽAJ GLAVA 1
1 → UVOD 12
1.1 → POTREBA
GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE SE PROJEKTUJU NA NAČIN DA BEZ OŠTEĆENJA

(ILI S OGRANIČENIM OŠTEĆENJIMA) PRIME I PRENESU UTICAJE OD DEJSTAVA
KOJIMA MOGU BITI IZLOŽENE TOKOM SVOG EKSPLOATACIONOG VEKA.
DEJSTVO U ELEMENTIMA KONSTRUKCIJE INDUKUJE UTICAJE (SILE U
PRESECIMA, POMERANJA, ROTACIJE…). POD DEJSTVOM, KONSTRUKCIJA SE
DEFORMIŠE I NAPREŽE.
NA OSNOVU UTICAJA, ELEMENTI KONSTRUKCIJE SE
PROJEKTUJU/DIMENZIONIŠU. PROJEKTUJU SE ZA UTICAJE KOJE PROIZVODE
RAZLIČITE KOMBINACIJE DEJSTAVA. NAČELNO, RAZMATRAJU SE
NAJNEPOVOLJNIJE („U RAZUMNOJ MERI“) KOMBINACIJE KOJE SE OČEKUJU
TOKOM EKSPLOATACIONOG VEKA KONSTRUKCIJE.
KOREKTNA PROCENA UTICAJA JE POSLEDICA (IZMEĐU OSTALOG) KOREKTNE
PROCENE (ANALIZE) INTENZITETA, VRSTE, PRIRODE, PRAVCA… DEJSTAVA KOJA
„NAPADAJU“ KONSTRUKCIJU.
ZAHTEV ZA RACIONALNIM PROJEKTOVANJEM POVEĆAVA ZNAČAJ ANALIZE
DEJSTAVA.
SADRŽAJ GLAVA 1
1 → UVOD 13
1.2 → IZBOR PROPISA
GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE SE PROJEKTU SAGLASNO ODREDBAMA

PROPISA (STANDARDI, NORME, PRAVILNICI…) KOJI SU VAŽEĆI U NEKOJ DRŽAVI
(REGIONU).
PROPISIMA SE DEFINIŠU SVI ASPEKTI PRORAČUNA GRAĐEVINSKE
KONSTRUKCIJE. PO PRAVILU, REČ JE O VRLO OBIMNOM SETU PRAVILA,
PRINCIPA, PROCEDURA, POSTUPAKA, NAČINA PRORAČUNA…
U SRBIJI JE U TOKU USKLAĐIVANJE DOMAĆE GRAĐEVINSKE REGULATIVE S
EVROPSKOM – STANDARDI EVROKODOVI ZA KONSTRUKCIJE.
OČEKUJE SE DA PRIMENA EVROKOD STANDARDA U SRBIJI POSTANE
OBAVEZNA U NAREDNIH NEKOLIKO GODINA.
NJIMA ĆE U POTPUNOSTI BITI „STAVLJENA VAN SNAGE“ AKTUELNA DOMAĆA
TEHNIČKA REGULATIVA.
ZATO JE OVAJ PREDMET KONCIPIRAN DA „PRATI“ ODREDBE EVROPSKIH

STANDARDA.
SADRŽAJ GLAVA 1
1 → UVOD 14
1.3 → O EVROKODOVIMA
EVROKODOVI SU SKUP EVROPSKIH STANDARDA (EN – EUROPEAN NORMS)

NAMENJENIH ZA PROJEKTOVANJE ZGRADA I INŽENJERSKIH KONSTRUKCIJA
KAO I DRUGIH RADOVA I PROIZVODA U GRAĐEVINARSTVU.
NASTALI SU IZ TEŽNJE DA SE USAGLASI TEHNIČKA REGULATIVA U OBLASTI
GRAĐEVINSKOG PROJEKTOVANJA.
POČETAK RADA NA EVROKODOVIMA SE VEZUJE ZA KRAJ 1980-TIH.
POČETKOM XXI OBJAVLJUJU SE PRVI FINALNI STANDARDI.
OD 2010. GODINE SU OBAVEZUJUĆI U ZEMLJAMA EU.
EVROKODOVIMA SE USPOSTAVLJA NIZ OPŠTIH PRINCIPA I PRAVILA ZA

PRORAČUN SVIH VRSTA GRAĐEVINSKIH KONSTRUKCIJA.
POJEDINE DRŽAVE MOGU, NACIONALNIM ANEKSIMA, DA KONKRETAN
PRORAČUN PRILAGODE DOMAĆIM USLOVIMA ILI ZAHTEVIMA.
SADRŽAJ GLAVA 1
1 → UVOD 15
DELOVI:

EN 1990: (EUROCODE 0) OSNOVE PRORAČUNA KONSTRUKCIJA
EN 1991: (EUROCODE 1) DEJSTVA NA KONSTRUKCIJE
EN 1992: (EUROCODE 2) PRORAČUN BETONSKIH KONSTRUKCIJA
EN 1993: (EUROCODE 3) PRORAČUN ČELIČNIH KONSTRUKCIJA
EN 1994: (EUROCODE 4) PRORAČUN SPREGNUTIH KONSTRUKCIJA
EN 1995: (EUROCODE 5) PRORAČUN DRVENIH KONSTRUKCIJA
EN 1996: (EUROCODE 6) PRORAČUN ZIDANIH KONSTRUKCIJA
EN 1997: (EUROCODE 7) GEOTEHNIČKI PRORAČUN
EN 1998: (EUROCODE 8) PRORAČUN SEIZMIČKI OTPORNIH KONSTRUKCIJA
EN 1999: (EUROCODE 9) PRORAČUN KONSTRUKCIJA OD ALUMINIJUMSKIH
LEGURA
SADRŽAJ GLAVA 1
1 → UVOD 16
EN 1991: (EUROCODE 1) DEJSTVA NA KONSTRUKCIJE

DEO 1-1 EN 1991-1-1 ZAPREMINSKE TEŽINE, SOPSTVENA
TEŽINA, KORISNA
OPTEREĆENJA ZA ZGRADE
DEO 1-2 EN 1991-1-2 DEJSTVA NA KONSTRUKCIJE IZLOŽENE
POŽARU
DEO 1-3 EN 1991-1-3 DEJSTVA SNEGA
DEO 1-4 EN 1991-1-4 DEJSTVA VETRA
DEO 1-5 EN 1991-1-5 TERMIČKA DEJSTVA
DEO 1-6 EN 1991-1-6 DEJSTVA PRILIKOM IZVOĐENJA
DEO 1-7 EN 1991-1-7 INCIDENTNA DEJSTVA
DEO 2 EN 1991-2 SAOBRAĆAJNA OPTEREĆENJA MOSTOVA
DEO 3 EN 1991-3 DEJSTVA INDUKOVANA KRANOVIMA I
SADRŽAJ GLAVA 1
1 → UVOD 17
1.4 → KLASIFIKACIJE DEJSTAVA
U PROCESU PROJEKTOVANJA, RAZLIČITE PREMA NEPOSREDNOSTI DELOVANJA

KARAKTERISTIKE DEJSTAVA MOGU DA BUDU
OD ZNAČAJA U POJEDINIM IZBORIMA. NEPOSREDNA DEJSTVA
Sile
ZATO JE DEJSTVA NEOPHODNO KLASIFIKOVATI
NA NAČIN DA KLASIFIKACIJAMA BUDU Koncentrisana, linijska, površinski ili
OBUHVAĆENE SVE KARAKTERISTIKE KOJE zapreminski raspodeljena
MOGU BITI OD ZNAČAJA PRILIKOM Izražavaju se u jedinicama sile ili sile po jedinici
PROJEKTOVANJA.
dužine, površine, zapremine
POSREDNA (INDIREKTNA) DEJSTVA

Ne izražavaju se u obliku sile
Sistemske i prinudne deformacije i pomeranja
SADRŽAJ GLAVA 1
1 → UVOD 18
PREMA NAČINU PONAŠANJA PREMA PRAVCU DELOVANJA

KONSTRUKCIJE
Masa, m [kg] (PREMA PRIRODI) VERTIKALNA
Osnovno
STATIČKA svojstvo materije
DEJSTVA Najčešće su gravitaciona – težine ⌂⌂
NeMera inercije (lenjosti, tromosti) tela
izazivaju inercijalne sile u elementima Usmerena vertikalno naniže
konstrukcije
Nezavisna od gravitacije
HORIZONTALNA
Težina, G [N]
Nepromenljiva ili sporo promenljiva
Sila koja deluje na telo (mase m) u Usmerena horizontalno ili pretežno
Naneta polako horizontalno
gravitacionom polju
DINAMIČKA DEJSTVA
Isto telo (neke mase) ima različitu težinu DEJSTVA PROIZVOLJNOG PRAVCA
u različitim
Izazivaju gravitacionim
inercijalne sile u poljima
elementima
konstrukcije
Proizvod mase i ubrzanja zemljine teže:
Brzo promenljiva
[N] = [kg] xili[m/s
naglo
2
] aplicirana
ubrzanje zemljine teže
na Zemlji:
SADRŽAJ GLAVA 1
1 → UVOD 19
PREMA PROMENI U VREMENU (EUROCODE 0 : EN 1990)

STALNA DEJSTVA, G
SOPSTVENA TEŽINA KONSTRUKTIVNIH I NEKONSTRUKTIVNIH
ELEMENATA, TEŽINA
NEPOKRETNE OPREME, TEŽINA KOLOVOZNOG ZASTORA…
INDIREKTNA DEJSTVA SKUPLJANJA, NEJEDNAKIH SLEGANJA… SILE
PREDNAPREZANJA
PROMENLJIVA DEJSTVA, Q
KORISNA OPTEREĆENJA, DEJSTVA VETRA, SNEGA…
SAOBRAĆAJNA DEJSTVA, DEJSTVA KRANOVA I MAŠINA…
NEKAD I SEIZMIČKA DEJSTVA
INCIDENTNA DEJSTVA, A
EKSPLOZIJE, UDARI, SUDARI…
SEIZMIČKA DEJSTVA, AE
SADRŽAJ GLAVA 1
1 → UVOD 20
1.5 → EVROKOD 0: KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI DEJSTAVA
KARAKTERISTIČNA VREDNOST DEJSTVA (FK) JE NORMALNA (GAUSS-OVA) RASPODELA

NJEGOVA GLAVNA REPREZENTATIVNA
VREDNOST I MORA DA BUDE ODREĐENA KAO
SREDNJA, GORNJA, DONJA ILI NOMINALNA.
KARAKTERISTIČNA VREDNOST DEJSTVA (FK) SE MEDIJANA
ODREĐUJE: STANDARDNA DEVIJACIJA
(PREVOJ)
- KAO JEDNA SREDNJA VREDNOST (FK), U VARIJANSA
SITUACIJAMA KADA JE VARIJACIJA
Ukupna površina ispod Gauss-ove zvonaste krive je
DEJSTVA TOKOM EKSPLOATACIONOG VEKA tačno 1.
MALA. USVAJA SE SREDNJA VREDNOST.
⌂⌂ Dve Gauss-ove krive koje imaju isto μ, ali različitu
vrednost σ, ona sa većim σ je šira i niža nego ona
- KAO DVE VREDNOSTI, DONJA I GORNJA druga. ⌂⌂
(FK,INF I FK,SUP), AKO SE VARIJACIJA DEJSTVA
Dve Gauss-ove krive sa jednakim σ i različitim μ
NE MOŽE SMATRATI MALOM. KORISTI imaju grafike koji izgledaju istovetno, osim što su
PRAVILO 5%-NOG FRAKTILA ⌂⌂ pomereni po x-osi za iznos razlike dve vrednosti μ.
- KAO JEDNA NOMINALNA VREDNOST, KOEFICIJENT VARIJACIJE
KADA STATISTIČKA RASPODELA NIJE
POZNATA
Smatra se malim ako je manji od 5 ili 10%.
U SLUČAJEVIMA KADA JE KONSTRUKCIJA
SADRŽAJ GLAVA 1
1 → UVOD 21
1.5 → EVROKOD 0: KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI DEJSTAVA
STANDARDIZACIJA RASPODELE

STANDARDNA NORMALNA
DISTRIBUCIJA JE ONA KOD KOJE JE: I .
PROIZVOLJNA NORMALNA RASPODELA
SE SVODI NA STANDARDNU SMENOM:
KADA POSTAJE:
5%-NI FRAKTIL STANDARDNE

RASPODELE…
… JE DEFINISAN VREDNOŠĆU ~1.65
10%-NI FRAKTIL STANDARDNE
RASPODELE…
… JE DEFINISAN VREDNOŠĆU ~1.28
SADRŽAJ GLAVA 1
1 → UVOD 22
1.6 → PRIMERI
# PRIMER 1.1 # PRIMER 1.2

Projektom je predviđeno da je intenzitet neke sile, Fk, Projektom je predviđeno da je intenzitet neke sile, Fk,
od nekog dejstva jednak 40 kN. od nekog dejstva jednak 40 kN.
Ako je koeficijent varijacije jednak 0.1, odrediti Ako je koeficijent varijacije jednak 0.05, odrediti
donju Fk,inf i gornju Fk,sup vrednost sile baziranu na donju Fk,inf i gornju Fk,sup vrednost sile baziranu na
5%-nom fraktilu. 10%-nom fraktilu.
## ##
Koeficijent varijacije: Koeficijent varijacije: 05
Medijana: kN Medijana: kN
Standardna devijacija: .0 kN Standardna devijacija: .0 kN
Standardizacija rasp.: Standardizacija rasp.:
5%-ni fraktil → 5%-ni fraktil →
kN kN
kN kN
SADRŽAJ GLAVA 1
1 → UVOD 23
1.6 → PRIMERI
# PRIMER 1.3 # PRIMER 1.4

Kugla čija je težina na Zemlji 1.0 kN, na Mesecu Ako je težina kugle na Mesecu, gde je ubrzanje
padne sa visine od 2 m za 1.5 s. mesečeve teže šest puta manje nego na zemlji,
jednaka 1.0 kN, kolika je masa kugle?
Kolika je težina kugle na Mesecu?
##
##
...
...
...
...
Rešenje: ⌂
Rešenje: ⌂
611.62 kg
0.181 kN
SADRŽAJ
24
GLAVA 2
SOPSTVENE TEŽINE
1 SOPSTVENE TEŽINE GRA

ĐEVINSKIH ELEMENATA
2 ZAPREMINSKE TEŽINE G
RAĐEVINSKIH MATERIJ
ALA
3 ZAPREMINSKE TEŽINE U
SADRŽAJ GLAVA 2
2 → SOPSTVENE TEŽINE 25
2.1 → SOPSTVENE TEŽINE GRAĐEVINSKIH ELEMENATA
SOPSTVENA TEŽINA GRAĐEVINSKIH OBJEKATA KONSTRUKCIJSKI ELEMENTI SU ONI KOJI

FORMIRAJU KONSTRUKCIJU OBJEKTA:

SE KLASIFIKUJE KAO STALNO DEJSTVO I
OBUHVATA: - LINIJSKI I POVRŠINSKI ELEMENTI,
- TEŽINE KONSTRUKCIJSKIH ELEMENATA - GREDE, PLOČE, STUBOVI, ZIDOVI…
- TEŽINE NEKONSTRUKCIJSKIH ELEMENATA NEKONSTRUKCIJSKI ELEMENTI OBUHVATAJU:
- TEŽINE NEPOKRETNE OPREME - KROVNI POKRIVAČ, OBLOGE, POKRIVKE,
NAJČEŠĆE SE PREDSTAVLJAJU JEDNOM - RUKOHVATE, PARAPETE, IVIČNJAKE,

KARAKTERISTIČNOM VREDNOŠĆU, GK. - ZIDNU OBLOGU,
RETKO, KADA VARIJACIJA DEJSTVA NIJE MALA, - SPUŠTENE PLAFONE, TERMIČKU IZOLACIJU,
ALI I KADA JE KONSTRUKCIJA OSETLJIVA NA - TEŽINU ZEMLJE I ZASTORA…
PROMENU STALNOG DEJSTVA, MORAJU DA SE
KORISTE DVE VREDNOSTI, DONJA I GORNJA NEPOKRETNA OPREMA OBUHVATA:
(GINF I GSUP). - OPREMU LIFTOVA I POKRETNIH STEPENICA,
POKRETNE PREGRADE SE TRETIRAJU KAO - OPREMU ZA GREJANJE, VENTILACIJU,
KORISNO PROMENLJIVO OPTEREĆENJE. - ELEKTRO-OPREMU,
- CEVI BEZ NJIHOVOG SADRŽAJA,
KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI SOPSTVENE - KABLOVSKE RAZVODE I CEVOVODE...
TEŽINE SE ODREĐUJU NA OSNOVU
SADRŽAJ GLAVA 2
2.2 → ZAPREMINSKE TEŽINE GRAĐEVINSKIH MATERIJALA
ZAPREMINSKE TEŽINE – BETON (EN 1991-1-1) ZAPREMINSKE TEŽINE – MALTER (EN 1991-1-1)

LAKI BETONI: - Cementni 19.0 23.0 kN/m3
- Klasa LC 1.0 9.0 10.0 kN/m3

- Gipsani 12.0 18.0 kN/m3
- Klasa LC 1.2 10.0 12.0 kN/m3

- Produžni 18.0 20.0 kN/m3
- Krečni 12.0 18.0 kN/m3
- Klasa LC 1.4 12.0 14.0 kN/m3
- Klasa LC 1.6 14.0 16.0 kN/m3
- Klasa LC 1.8 16.0 18.0 kN/m3 ZAPREMINSKE TEŽINE – OSTALO (EN 1991-1-1)
- Klasa LC 2.0 18.0 20.0 kN/m3
- Staklo oko25.0 kN/m3
- Akrilna ploča 12.0 kN/m3
BETON UOBIČAJENE TEŽINE
- Penasto staklo 1.4 kN/m3
- Sve klase 24.0 kN/m3
- Škriljac 28.0 kN/m3

TEŠKI BETONI
- Sve klase preko 24.0 kN/m3
DATE SU SREDNJE VREDNOSTI ZAPREMINSKIH
TEŽINA.
Armirani beton + 1.0 kN/m3 KADA SU DATI INTERVALI VREDNOSTI, SREDNJE
Neočvrsli beton + 1.0 kN/m3 VREDNOSTI SE ODREĐUJU KONKRETAN
PROJEKAT/SITUACIJU.
SADRŽAJ GLAVA 2
ZAPREMINSKE TEŽINE – DRVO (EN 1991-1-1) ZAPREMINSKE TEŽINE – METALI (EN 1991-1-1)

DRVO - Čelik 77.0 78.5 kN/m3
- Od – Klasa C14 3.5 kN/m3 - Aluminijum 27.0 kN/m3
- Do – Klasa C40 5.0 kN/m3 - Bakar 87.0 89.0 kN/m3
- Od – Klasa D30 6.4 kN/m3 - Mesing, bronza 83.0 85.0 kN/m3
- Do – Klasa D70 10.8 kN/m3 - Liveno gvožđe 71.0 72.5 kN/m3
LAMELIRANA LEPLJENA GRAĐA - Kovano gvožđe 76.0 kN/m3
- Od – Homogena GL24h 3.7 kN/m3 - Cink 71.0 72.0 kN/m3
- Do – Homogena GL36h 4.4 kN/m3 - Olovo 112.0 114.0 kN/m3
- Od – Kombinovana GL24c 3.5 kN/m3

- Do – Kombinovana GL36c 4.2 kN/m3
Šperploča 4.5 7.0 kN/m3 DATE SU SREDNJE VREDNOSTI ZAPREMINSKIH
Iverice 7.0 8.0 kN/m3 TEŽINA.
Vlaknaste ploče oko 8.0 kN/m3 KADA SU DATI INTERVALI VREDNOSTI,

SREDNJE VREDNOSTI SE ODREĐUJU
KONKRETAN PROJEKAT/SITUACIJU.
SADRŽAJ GLAVA 2
ZAPREMINSKE TEŽINE – ELEM. ZA ZIDANJE ZIDOVI OD OPEKE (JUS)

GRAĐ. OPEKA I BLOKOVI (JUS) - Puna opeka 15.0 19.0 kN/m3
- Puna opeka od 18.0 kN/m3 - Šuplja opeka 11.5 14.5 kN/m3
- Šuplja opeka 8.2 13.5 kN/m3 - Gas-silikat blok 6.0 16.0 kN/m3
- Perforirana opeka 11.5 14.5 kN/m3 - Vatrostalna opeka 20.0 kN/m3
- Silikatna opeka 17.0 kN/m3 - Fasadna opeka 19.0 kN/m3
- Vatrostalna 18.5 30.0 kN/m3
- Kiselo-otporna opeka 22.0 kN/m3
- Fasadna opeka 18.0 kN/m3
DATE SU SREDNJE VREDNOSTI ZAPREMINSKIH
PRIRODNI KAMEN (EN 1991-1-1)
TEŽINA.
- Granit, bazalt 27.0 30.0 kN/m3
KADA SU DATI INTERVALI VREDNOSTI,
- Bazaltna lava 24.0 kN/m3
SREDNJE VREDNOSTI SE ODREĐUJU
- Zbijeni krečnjak 20.0 20.9 kN/m3 KONKRETAN PROJEKAT/SITUACIJU.
- Vulkanski tuf 20.0 kN/m3
- Škriljac 28.0 kN/m3
SADRŽAJ GLAVA 2
2.3 → ZAPREMINSKE TEŽINE USKLADIŠTENIH MATERIJALA
USKLADIŠTENI MATERIJALI:

ZAPREMINSKE TEŽINE I UGLOVI UNUTRAŠNJEG
TRENJA ZA SIPKE MATERIJALE.

MATERIJALI (EN 1991-1-1):
- ZA ZIDANJE I IZGRADNJU
- POLOPRIVREDNI
- NAMIRNICE
- TEČNOSTI
- ČVRSTA GORIVA
- INDUSTRIJSKI I OSTALI
SADRŽAJ GLAVA 2
2.4 → PRIMERI
# PRIMER 2.1 # PRIMER 2.1A

Kolika je sopstvena težina unutrašnjeg zida od opeke, koji Koliko je opterećenje tavanice sopstvenom težinom
sačinjavaju: unutrašnjeg zida od opeke iz prethodnog zadatka visine
3.1m?
- cementni malter (zapreminska težina ##
γcm=21.0 kN/m3, debljina 1.5cm), Rešenje, gz, se traži u obliku težina jednog metra dužnog
- zid od pune opeke (zapreminska težina [kN/m].
γz= 16.0 kN/m3, debljine 20.0cm), i gz = 3.1 m x 3.915 kN/m2 =
- produžni malter (zapreminska težina = 12.137 kN/m
γpm= 20.0 kN/m3, debljine 2.0cm).
# PRIMER 2.1B
##
Rešenje, gz, se traži u obliku težina jednog kvadratnog Kolika je ukupna sopstvena težina unutrašnjeg zida od
metra [kN/m2]. opeke iz prethodnog zadatka ako je dugačak 4.2 m?
Kolika je masa zida?
gz = 0.015 m x 21.0 kN/m3 + ##
Rešenje, Gz, se traži u obliku težine [kN].
+ 0.20 m x 16.0 kN/m3 +
Gz = 4.2 m x 12.137 kN/m =
+ 0.02 m x 20.0 kN/m3 =
= 50.973 kN
= 3.915 kN/m2
mz = Gz / g =
= 50973 N / 9.81 m/s2 =

= 5196.02 kg = 5.196 t
SADRŽAJ GLAVA 2
2.4 → PRIMERI
# PRIMER 4 # PRIMER 4A

Koliko je stalno opterećenje ploče od konstrukcije poda Kolika je sopstvena težina pune AB ploče debljine 20 cm?
koju sačinjavaju:
##
- sloj hidroizolacije (zapreminska težina Rešenje, gp, se traži u obliku težina jednog kvadratnog
γhz=5.0 kN/m3, debljine 2.0cm), metra [kN/m2].
- sloj termoizolacije (zapreminska težina Zapreminska težina armiranog betona:
γtz= 5.5 kN/m3, debljine 7.0cm), γAB= 24.0 + 1.0 = 25.0 kN/m3,
- cementna košuljica (zapreminska težina gp = 0,2 m x 25.0 kN/m3 =
γck= 21.0 kN/m3, debljine 3.0cm), i
= 5.0 kN/m2
- keramičke pločice, (zapreminska težina
γkp= 20.0 kN/m3, debljine 1.0cm). # PRIMER 4B
Koliko je ukupna težina i masa pune ploče sa podom, ako
##
se prostire na površini od 20m2?
Rešenje, gp, se traži u obliku težina jednog kvadratnog
##
metra [kN/m2]. Rešenje, Gp, se traži u obliku težine [kN].
gp = 0.02 m x 5.0 kN/m3 +
Gp = 20.0 m2 x (1.315 + 5.0) kN/m2 =
+ 0.07 m x 5.5 kN/m3 +
= 126.30 kN
+ 0.03 m x 21.0 kN/m =
3
mp = Gp / g =
+ 0.01 m x 20.0 kN/m3 =
= 12.874 t
= 1.315 kN/m 2
SADRŽAJ GLAVA 2
2.4 → PRIMERI
# PRIMER 2.2 # PRIMER 2.2A

Odrediti sopstvenu težinu AB stuba šupljeg, prstenastog, Koliko je ukupna težina i masa stuba iz prethodnog
poprečnog preseka, spoljašnjeg poluprečnika 35cm i zadatka ako je dugačak 3.2m?
unutrašnjeg poluprečnika 20cm.
##
## Rešenje, Gs, se traži u obliku težine [kN].
Rešenje, gs, se traži u obliku težina jednog dužnog metra
[kN/m]. Gs = 3.2 m x 6.48 kN/m =
Površina preseka stuba: = 20.736 kN
As = (0.352-0.22)x3.1416 = ms = Gs / g =
= 0.2592 m2 = 2113.76 kg = 2.114 t
Zapreminska težina armiranog betona: # PRIMER 2.3

γAB = 24.0 + 1.0 = 25.0 kN/m3.
Kolika je masa čelične kocke stranice 10cm?
gs = 0.2592 m2 x 25.0 kN/m3 +
##
= 6.48 kN/m Zapreminska težina čelika: γS = 78.5 kN/m3.
Težina kocke: G = (0.1m)3 x 78.5 kN/m3 =

= 78.5 N
Masa kocke: m = 78.5 / 9.81 =
= 8.002 kg
SADRŽAJ
33
GLAVA 3
KORISNA DEJSTVA
ZA ZGRADE
1 UVOD
2 STAMBENE, DRUŠTVENE
, TRGOVAČKE I ADMINIS
TRATIVNE ZGRADE
3 POVRŠINE ZA SKLADIŠT
ENJE I INDUSTRIJSKU UP
OTREBU
4 GARAŽE I SAOBRAĆAJN
SADRŽAJ GLAVA 3
3 → KORISNA DEJSTVA ZA ZGRADE 34

3.1 → UVOD
KORISNA DEJSTVA SU ONA KOJA POTIČU OD ANALIZIRAJU SE KAO:

UOBIČAJENOG KORIŠĆENJA OBJEKTA. - JEDNAKOPODELJENA (KN/M2),
NAČELNO, FUNKCIJA SU NAMENE
KONKRETNOG PROSTORA. - LINIJSKA (KN/M), ILI
OBUHVATAJU: - KONCENTRISANA (KN).
- UOBIČAJENU UPOTREBU OD LJUDI SPECIFIČNA OPTEREĆENJA, NPR. TEŠKOM
OPREMOM, SU PREDMET PROJEKTNOG
- NAMEŠTAJ I POKRETNE PREDMETE
ZADATKA, A NE RAZMATRANOG STANDARDA.
(USKLADIŠTENA ROBA, POKRETNE
PREGRADE, SADRŽAJ KONTEJNERA…) KAKO INTENZITETI KORISNOG OPTEREĆENJA
NA POJEDINIM POVRŠINAMA (PODOVI,
- VOZILA
KROVOVI…) ZAVISE OD NAMENE PROSTORA,
- RETKE DOGAĐAJE POPUT KONCENTRACIJE OVI MORAJU BITI KLASIFIKOVANI U
LJUDI (PLANIRANI DOGAĐAJI ILI POŽARI…) KATEGORIJE UPOTREBE ZAVISNO OD
ILI NAMEŠTAJA (DEJSTVA TOKOM VRSTE/NAMENE
ADAPTACIJA, NA PRIMER). OBJEKTA/PROSTORA/POVRŠINE.
SADRŽAJ GLAVA 3

3.1 → UVOD
VRSTE/NAMENE Katego
Vrsta/namena Opis
rija

OBJEKTA/PROSTORA/POVRŠINE:
A Stambene površine
1. STAMBENE, DRUŠTVENE, TRGOVAČKE I Stambene,
ADMINISTRATIVNE ZGRADE, KATEGORIJE A društvene, B Kancelarijske površine
trgovačke i
DO D. administrativne C
Površine na kojima je moguće
zgrade okupljanje ljudi
2. POVRŠINE ZA SKLADIŠTENJE I
D Prodajne površine
INDUSTRIJSKU OPREMU, KATEGORIJE E,
Površine za Površine osetljive na
E1
3. GARAŽE I SAOBRAĆAJNE POVRŠINE ZA skladištenje i nagomilavanje materijala
VOZILA, KATEGORIJE F I G, industrijsku
opremu E2 Industrijska upotreba
4. KROVOVI, KATEGORIJE H DO K. F
Saobraćajne i parking
Garaže i površine (<30 kN)
KORISNA DEJSTVA NA HORIZONTALNIM saobraćajne
površine za vozila Saobraćajne i parking
G
POVRŠINAMA SE PREDSTAVLJAJU U površine (>30 kN)
RASPODELJENOM (KN/M2) I U H Krovovi koji se ne koriste
KONCENTRISANOM (KN) OBLIKU. MORA SE
Krovovi koji se koriste,
SPROVESTI PRORAČUN I ZA RASPODELJENO I Krovovi I
A-D
ZA KONCENTRISANO DEJSTVO. RASPODELJENO
K Krovovi posebne namene
DEJSTVO JE, NAJČEŠĆE, MERODAVNO NA
„GLOBALNOM“ NIVOU, A KONCENTRISANO NA
„LOKALNOM“ NIVOU.
RASPODELJENO I KONCENTRISANO
SADRŽAJ GLAVA 3

3.2 → STAMBENE, DRUŠTVENE, TRGOVAČKE I ADMINISTRATIVNE
ZGRADE
Kategorija Specifična namena Primer

Sobe u stambenim zgradama i kućama, spavaće sobe i odeljenja u
A Stambene površine
bolnicama, spavaće sobe u hotelima i prenoćištima, kuhinje i toaleti.
B Kancelarijske površine Kancelarije.
C1: Površine sa stolovima (u školama, restoranima, čitaonicama,
trpezarijama…)
C2: Površine s nepokretnim stepeništima (u crkvama, pozorištima,
bioskopima, učionicama, čekaonicama…)
C3: Površine bez prepreka za kretanje (u muzejima, izložbenim
Površine na kojima je
prostorima, površine u javnim i administrativnim zgradama, hotelima,
C moguće okupljanje
bolnicama…)
ljudi
C4: Površine sa mogućim fizičkim aktivnostima (plesne dvorane,
gimnastičke sale, pozornice…)
C5: Površine osetljive na veliko okupljanje (zgrade za javne događaje,
koncertne dvorane, sportske dvorane uključujući tribine, terase;
železničke platforme
D1: Površine u maloprodajnim radnjama
D Prodajne površine
D2: Površine u robnim kućama
Moguće su dodatne pod-kategorizacije
SADRŽAJ GLAVA 3

ZGRADE
KORISNA DEJSTVA NA PODOVIMA, qk Qk
Kategorija
[kN/m2] [kN]

BALKONIMA I STEPENIŠTIMA ZGRADA:
Podovi 1.5 – 2.0 2.0 – 3.0
- KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI
A Stepeništa 2.0 – 4.0 2.0 – 4.0
- PODEBLJANO – PREPORUČENE
VREDNOSTI. Balkoni 2.5 – 4.0 2.0 – 3.0
KONCENTRISANO OPTEREĆENJE MORA DA B Kancelarije 2.0 – 3.0 1.5 – 4.5
BUDE RAZMATRANO DA DELUJE U BILO KOJOJ
C1 2.0 – 3.0 3.0 – 4.0
TAČKI NA PODU, BALKONU ILI STEPENIŠTU.
2.5 – 7.0
C2 3.0 – 4.0
(4.0)
SOPSTVENA TEŽINA POKRETNIH PREGRADA C C3 3.0 – 5.0 4.0 – 7.0
MOŽE DA BUDE ANALIZIRANA PREKO
C4 4.0 – 5.0 3.5 – 7.0
JEDNAKOPODELJENOG OPTEREĆENJA, KOJE SE
DODAJE OSTALIM KORISNIM DEJSTVIMA: C5 5.0 – 7.5 3.5 – 4.5
- 0.5 KN/M2 – ZA PREGRADE TEŽINE ≤ 1.0 D1 4.0 – 5.0
3.5 – 7.0
KN/M D (4.0)
D2 4.0 – 5.0 3.5 – 7.0
- 0.8 KN/M2 – ZA PREGRADE TEŽINE ≤ 2.0
KN/M
- 1.2 KN/M2 – ZA PREGRADE TEŽINE ≤ 3.0
SADRŽAJ GLAVA 3

ZGRADE
UMANJENJE KORISNOG DEJSTVA ZA VEĆE KOEFICIJENTI KOMBINACIJE (EN 1990):

POVRŠINE: - ZA KATEGORIJE A DO D, VREDNOST OVOG
KOEFICIJENTA JE 0.7.
KOEFICIJENT REDUKCIJE: - UKOLIKO JE KORISNO DEJSTVO
DOMINANTNO DEJSTVO, TREBA USVOJITI
DA JE JEDNAK 1.0.
M2,
– OPTEREĆENA POVRŠINA,
– KOEFICIJENT KOMBINACIJE.
ZA KATEGORIJE C I D NE VAŽI DONJI LIMIT
(0.6).
UMANJENJE ZA VEĆI BROJ OPTEREĆENIH
SPRATOVA:
ZA PROJEKTOVANJE VERTIKALNIH ELEMENATA.
KOEFICIJENT REDUKCIJE:
SADRŽAJ GLAVA 1

ZGRADE
DRUGE REPREZENTATIVNE VREDNOSTI PROMENLJIVOG DEJSTVA (EN 1990)

Osim karakterističnim vrednostima, Qk, promenljiva dejstva se predstavljaju i:
- Vrednošću za kombinacije - ,
- Čestom vrednošću - ,
- Kvazi-stalnom vrednošću - .
Faktorima redukcije se obuhvata manja verovatnoća istovremene pojave dva nezavisna promenljiva opterećenja
(ne samo korisna).
Pritom, od svih nezavisnih promenljivih opterećenja čije se istovremeno dejstvo razmatra, jedno dejstvo je
dominantno i, time, neredukovano ili u manjem stepenu redukovano, zavisno od vrste kombinacije dejstava.
SADRŽAJ GLAVA 3

3.3 → POVRŠINE ZA SKLADIŠTENJE I INDUSTRIJSKU UPOTREBU
Kategorija Specifična namena Primer

Površine osetljive na
nagomilavanje skladištenog Površine za skladištenje, uključujući skladištenje knjiga i drugih
E1
materijala, uključujući dokumenata.
pristupne površine
E2 Industrijska upotreba --
SADRŽAJ GLAVA 3

KORISNA DEJSTVA NA POVRŠINAMA ZA qk Qk

Kategorija
[kN/m2] [kN]

SKLADIŠTENJE, KATEGORIJA E1:
E1 7.5 7.0
- KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI
E Prema specifičnom
KONCENTRISANO OPTEREĆENJE MORA DA E2
slučaju
BUDE RAZMATRANO DA DELUJE U BILO KOJOJ
TAČKI NA PODU, BALKONU ILI STEPENIŠTU.
SADRŽAJ GLAVA 3

DEJSTVA IZAZVANA VILJUŠKARIMA

VILJUŠKARI SE KLASIFIKUJU U 6 KLASA, U ZAVISNOSTI OD SOPSTVENE TEŽINE,
DIMENZIJA I TERETA KOJI DIŽU. ZA SVAKU KLASU JE DEFINISANO KARAKTERISTIČNO
VERTIKALNO STATIČKO DEJSTVO.
ZA VILJUŠKARE TEŽE OD 110 KN – TAČNIJA ANALIZA.
Teret koji se diže
Sopstvena težina
Klasa viljuškara
Ukupna dužina,
Širina osovina,
Ukupna širina,
opterećenje,
Osovinsko
Qk [kN]
b [m]
a [m]
l [m]
[kN]
[kN]
FL1 21 10 0.85 1.00 2.60 26
FL2 31 15 0.95 1.10 3.00 40

FL3 44 25 1.00 1.20 3.30 63
FL4 60 40 1.20 1.40 4.00 90

FL5 90 60 1.50 1.90 4.60 140
FL6 110 80 1.80 2.30 5.10 170
SADRŽAJ GLAVA 3

Klasa Qk [kN]
STATIČKO DEJSTVO, QK, SE UVEĆAVA PREKO
FL1 26

DINAMIČKOG KOEFICIJENTA, Φ, DA BI SE
DOBILA DINAMIČKA (EKVIVALENTNA FL2 40
STATIČKA) KARAKTERISTIČNA VREDNOST FL3 63
DEJSTVA: FL4 90
FL5 140
FL6 170
ZA PNEUMATSKE GUME,
ZA PUNE GUME.
VERTIKALNO OPTEREĆENJE SE APLICIRA NA
DVE KVADRATNE POVRŠI 0.2X0.2 M, PREMA
SKICI.
HORIZONTALNO DEJSTVO (UBRZANJE ILI

KOČENJE) SE MOGU ODREDITI KAO 30%
VERTIKALNIH STATIČKIH (BEZ DINAMIČKOG
KOEFICIJENTA):
SADRŽAJ GLAVA 3

3.4 → GARAŽE I SAOBRAĆAJNE POVRŠINE ZA VOZILA
Katego KORISTE SE DVA MODELA OPTEREĆENJA:

Specifična namena Primer
rija

Saobraćajne i parking - OSOVINSKO OPTEREĆENJE, QK,
površine za laka vozila
Garaže, parking - JEDNAKOPODELJENO OPTEREĆENJE, QK.
(ne više od 30kN bruto
F površine, parking
težine vozila i ne više od
hale OSOVINSKO DEJSTVO SE OBAVEZNO
8 sedišta, ne uključujući
vozača) RAZMATRA ZA LOKALNE UTICAJE.
Saobraćajne i parking JEDNAKOPODELJENO DEJSTVO MOŽE BITI
Prilazi, dostavne
površine za srednja
zone, pristupne
KORIŠĆENO ZA ODREĐIVANJE GLOBALNIH
G vozila (više od 30kN, ali UTICAJA. DVA MODELA SU MEĐUSOBNO
zone za vatrogasna
manje od 160kN, na dve
vozila ISKLJUČIVA (ILI-ILI).
osovine)
OSOVINSKO OPTEREĆENJE SE APLICIRA PREKO
DVE KVADRATNE POVRŠI, PREMA SKICI:
- ZA KATEGORIJU F: A = 100 MM
- ZA KATEGORIJU G: A = 200 MM
qk Qk
Kategorija
[kN/m2] [kN]
F 1.5 – 2.5 10.0 – 20.0
G 5.0 40.0 – 90.0

SADRŽAJ GLAVA 3

3.5 → KROVOVI
Kategor ZA KROVOVE KATEGORIJE H DEFINIŠU SE DVA

Specifična namena
ija ALTERNATIVNA DEJSTVA:

Krovovi koji se ne koriste, osim za - JEDNAKOPODELJENO OPTEREĆENJE, QK,
H
uobičajeno održavanje i popravke
- KONCENTRISANO OPTEREĆENJE, QK.
Krovovi koji se koriste saglasno
I
kategorijama A do D (G) TAKOĐE, KROVOVI MORAJU BITI ANALIZIRANI I
Krovovi koji se koriste za posebne NA DEJSTVO SILE OD 1.5 KN RASPODELJENE NA
K namene, kao što su, npr., površine za KVADRATNOJ POVRŠINI STRANICE 50 CM.
sletanje helikoptera
ZA KROVOVE KATEGORIJE I DEFINIŠU SE ISTA

DVA ALTERNATIVNA DEJSTVA ZAVISNO OD
KATEGORIJE
(A DO G) KOJOJ KONKRETAN KROV ODGOVARA.
NE DEFINIŠU SE POSEBNE VREDNOSTI DEJSTVA.
ZA KROVOVE KATEGORIJE K DEFINIŠE SE

KONCENTRISANO STATIČKO KARAKTERISTIČNO
OPTEREĆENJE I (RELATIVNO MALA) POVRŠINA
PREKO KOJE SE PRENOSI, KAO I NAČIN
OBUHVATANJA DINAMIČKOG „PREKORAČENJA“.
SADRŽAJ GLAVA 3

3.5 → KROVOVI
qk Qk ZA KATEGORIJU H, MOŽE DA BUDE

Kategorija
[kN/m2] [kN]

PRETPOSTAVLJENO DA OPTEREĆENJE QK
0.0 – 1.0 0.9 – 1.5 DELUJE SAMO NA POVRŠINI A
H
(0.4) (1.0)
(PREPORUČENO: 10 M2).
ZA KATEGORIJU K, STATIČKO DEJSTVO QK SE

UVEĆAVA DINAMIČKIM KOEFICIJENTOM:
.
Opterećenje pri Opterećena Qk
Kategorija Klasa helikoptera poletanju površina
[kN] [m x m] [kN]
HC1 ≤ 20 kN 0.2 x 0.2 20.0

K
HC2 ≤ 60 kN 0.3 x 0.3 60.0
SADRŽAJ GLAVA 3

3.6 → HORIZONTALNA DEJSTVA NA PREPREKE
LINIJSKO HORIZONTALNO OPTEREĆENJE NA Kategorija opterećene qk

površine [kN/m]

PARAPETE I PREGRADNE ZIDOVE, KOJI DELUJU
KAO PREPREKE. A 0.2 – 1.0 (0.5)
DEFINIŠE SE KAO LINIJSKI JEDNAKOPODELJENO B i C1 0.2 – 1.0 (0.5)
NA VISINI PARAPETA, ALI NE NA VEĆOJ VISINI
C2, C3, C4 i D 0.8 – 1.0
OD 1.2 M.
C5 3.0 – 5.0
E 0.8 – 2.0
PREPREKE ZA VOZILA I PARAPETI ZA
PARKIRALIŠTA F Prepreke za vozila
G Prepreke za vozila
SADRŽAJ
48
GLAVA 4
1 UVOD
2 MODELI VERTIKALNOG
SAOBRAĆAJNA DEJSTVA
OPTEREĆENJA ZA GRANI
ČNA STANJA
ZA DRUMSKE MOSTOVE 1 KOLOVOZ I NOMIN

ALNE TRAKE
2 LM1
3 LM2
4 LM3
5 LM4
6 RASPROSTIRANJE K
ONCENTRISANOG
OPT.
3 MODELI HORIZONTALN
OG OPTEREĆENJA
SADRŽAJ GLAVA 4
4 → SAOBRAĆAJNA DEJSTVA ZA DRUMSKE MOSTOVE 49

4.1 → UVOD
EUROCODE EN 1991-2 SAOBRAĆAJNA DEJSTVA NA MOSTOVE SU

MULTI-KOMPONENTALNA DEJSTVA – DEFINIŠU
DOMEN:
SE U OBLIKU GRUPE OPTEREĆENJA.
- MOSTOVI OPTEREĆENE DUŽINE DO 200 M,
- NORMALNE, PREDVIDIVE SITUACIJE.
DEFINIŠU SE, U EN 1991-2, RAZLIČITI

MODELI OPTEREĆENJA:
- MODELI VERTIKALNOG OPTEREĆENJA ZA
PRORAČUN PREMA GRANIČNIM STANJIMA,
- MODELI HORIZONTALNOG OPTEREĆENJA,
- MODELI VERTIKALNOG OPTEREĆENJA ZA
PRORAČUN NA ZAMOR,
- INCIDENTNA OPTEREĆENJA,
- OPTEREĆENJA NA PEŠAČKE PARAPETE,
- OPTEREĆENJA NA OSLONAČKE STUBOVE.
SADRŽAJ GLAVA 4

4.2 → MODELI VERTIKALNOG OPTEREĆENJA ZA GRANIČNA STANJA
ZA VERTIKALNA DEJSTVA, DEFINIŠU SE ČETIRI NIVOI INTENZITETA ZA MODELE LM1 I LM2

MODELA OPTEREĆENJA – LM1 DO LM4 (LM – ODGOVARAJU KARAKTERISTIČNIM, ČESTIM I
LOAD MODEL): KVAZI-PERMANENTIM REPREZENTATIVNIM
VREDNOSTIMA.
- LM1: GLAVNI MODEL OPTEREĆENJA KOJI
UKLJUČUJE KONCENTRISANA - Vrednošću za kombinacije - ,
OPTEREĆENJA (TANDEM SYSTEM; TS) I - Čestom vrednošću - ,
UNIFORMNO RASPODELJENO
OPTEREĆENJE. PRIMENJUJE SE ZA SVE
- Kvazi-stalnom vrednošću - .
MOSTOVE.
- LM2: MODEL OPTEREĆENJA KOJI
UKLJUČUJE JEDNU OSOVINU VOZILA S DVA
TOČKA, KAO DODATAK NA PRETHODNI
MODEL. PRIMENJUJE SE ZA KRATKE
KONSTRUKTIVNE ELEMENTE, RASPONA 3
DO 7 M.
- LM3: MODEL KOJIM SE OBUHVATA
DEJSTVO PRELASKA IZUZETNIH KONVOJA
VOZILA. DEFINIŠE SE KAO SET SPECIJALNIH
VOZILA.
- LM4: MODEL KOJIM SE OBUHVATA
SADRŽAJ GLAVA 4

4.2.1 → KOLOVOZ I NOMINALNE TRAKE
Broj Širina traka, Širina
ZA APLICIRANJE RAZLIČITIH MODELA Širina kolovoza, w traka, nl wl preostale
površine

OPTEREĆENJA, OSNOVNI KONCEPT PREDVIĐA
PODELU ŠIRINE KOLOVOZA NA NOMINALNE w < 5.4 m 1 3.0 m w – 3.0 m
(NOTIONAL) TRAKE.
5.4 m < w < 6.0 m 2 w/2 0
ŠIRINOM KOLOVOZA, W, SE SMATRA
UNUTRAŠNJE („SVETLO“) RASTOJANJE IZMEĐU 6.0 m < w INT(w/3) 3.0 m w – 3.0 x nl
IVIČNJAKA ILI GRANIČNIKA.
KOLOVOZ KOJI SE SASTOJI IZ DVA TRAJNO
ODVOJENA DELA SE TRETIRA KAO DVA
KOLOVOZA.
PRIVREMENA PREPREKA SE RAZMATRA
DVOJAKO: IGNORIŠE SE NJENO POSTOJANJE I
RAZMATRA SE KAO TRAJNA.
ŠIRINA KOLOVOZA SE DELI U NAJVEĆI CEO
BROJ NOMINALNIH TRAKA, KOJE SU,
NAČELNO, ŠIRINE 3 M. NOMINALNE TRAKE
NISU FIZIČKE TRAKE.
SAMO ZA KOLOVOZE ŠIRINE IZMEĐU 5.4 I 6.0
M, NOMINALNA TRAKA JE MANJE ŠIRINE.
SADRŽAJ GLAVA 4

4.2.1 → KOLOVOZ I NOMINALNE TRAKE
NUMERACIJA NOMINALNIH TRAKA # PRIMER 4.1

TRAKA KOJA ODGOVARA NAJNEPOVOLJNIJEM Dat je presek kolovoza:
EFEKTU SE NUMERIŠE KAO TRAKA 1, SLEDEĆA
NAJNEPOVOLJNIJA KAO TRAKA 2 I TAKO
REDOM. RAZMATRAJU SE ALTERNATIVNI
RASPOREDI I NUMERACIJE.
AKO JE KOLOVOZ, NA ISTOJ PLOČI, TRAJNO Jedinstvena ploča, privremena prepreka
RAZDVOJEN, SVAKI DEO SE ZASEBNO DELI U w = 24.5 m, 8 traka, 0.5 m preostala širina
TRAKE I PREOSTALE POVRŠINE. MEĐUTIM,
Jedinstvena ploča, trajna prepreka
NUMERACIJA TRAKA JE SAMO JEDNA (SAMO
JEDNA TRAKA JE TRAKA 1). PRITOM, w = 2 x 11.0 m, 2 x 3 trake, 2 preostale površine (jedna na
svakom delu), samo jedna Traka 1.
NEOPHODNO JE RAZMATRATI ALTERNATIVNE
NUMERACIJE. Nezavisne ploče
AKO JE KOLOVOZ PRIVREMENO RAZDVOJEN, w = 2 x 11.0 m, 2 x 3 trake, 2 preostale površine (jedna na

svakom delu), svaki deo ima nezavisnu numeraciju (dve Trake
CELA ŠIRINA KOLOVOZA, UKLJUČUJUĆI I 1).
PREPREKU, SE DELI U TRAKE I NUMERIŠE.
Za analizu sub-strukture – jedinstvena numeracija (samo jedna
AKO SU DELOVI KOLOVOZA NA RAZLIČITIM Traka 1).
PLOČAMA OSLONJENIM NA ISTE OSLONAČKE

STUBOVE, SVAKI SE DEO DELI I NUMERIŠE
ZASEBNO. MEĐUTIM, ZA ANALIZU
SADRŽAJ GLAVA 4

4.2.2 → LM1: GLAVNI KARAKTERISTIČNI MODEL
MODELOM LM1 SE PREDSTAVLJAJU NAJČEŠĆA TANDEM SISTEM

SAOBRAĆAJNA DEJSTVA.
DVOOSOVINSKI TANDEM SISTEM MOŽE BITI
SASTOJI SE OD: SAMO JEDAN U TRACI. NE MOŽE BITI
APLICIRAN PARCIJALNO. LOCIRA SE U SREDINU
- UNIFORMNOG RASPODELJENOG
TRAKE I „PUTUJE“ PODUŽNO.
OPTEREĆENJA (UDL – UNIFORMLY
DISTRIBUTED LOAD), I OSOVINSKO OPTEREĆENJE SE RAVNOMERNO
DELI NA DVA TOČKA, A ODREĐUJE SE
- TANDEM SISTEMA KONCENTRISANOG
REDUKCIJOM KARAKTERISTIČNOG, FAKTOROM
OPTEREĆENJA (TS) KOJI UKLJUČUJE DVE
USKLAĐIVANJA:
OSOVINE.
MAKSIMALNO TRI NOMINALNE TRAKE MOGU

BITI OPTEREĆENE TANDEM SISTEMOM SILA.
NACIONALNIM ANEKSOM OVAJ BROJ MOŽE
BITI SMANJEN.
KONTAKTNA POVRŠINA TOČKA TREBA DA
BUDE UZETA KVADRATNOM, 0.4 M X 0.4 M.
UNIFORMNO OPTEREĆENJE…
… ODREĐUJE SE REDUKCIJOM
KARAKTERISTIČNOG:
SADRŽAJ GLAVA 4

TS UDL TANDEM SISTEM

Lokacija Osovinsko Raspodeljeno

opterećenje, Qk opterećenje, qk
Traka 1 300 kN 9.0 kN/m2

UNIFORMNO OPTEREĆENJE…
Traka 2 200 kN 2.5 kN/m 2
Traka 3 100 kN 2.5 kN/m2

VREDNOSTI DATE U TABELI VEĆ UKLJUČUJU I
Ostale trake 0 2.5 kN/m2 UVEĆANJA IZAZVANA DINAMIČKOM
PRIRODOM OPTEREĆENJA.
Preostala površina 0 2.5 kN/m2
FAKTORI REDUKCIJE (PREPORUKA) ZAVISE OD
INTENZITETA SAOBRAĆAJA (KLASA 1 – TEŽAK
INTERNACIONALNI SAOBRAĆAJ, KLASA 2 –
αq – αq –
OSTALO).
Broj traka Saobraćaj αQ
Traka 1 Trake > 1
Klasa 1 1.0 1.0 1.0

Jedna traka
Klasa 2 0.9 0.7 1.0
Dve i više Klasa 1 1.0 1.0 1.0

traka
Klasa 2 0.8 1.0 1.0
SADRŽAJ GLAVA 4

PRAKTIČAN PRISTUP:

- PRVO TREBA POZICIONIRATI TANDEM
SISTEME U NAJNEPOVOLJNIJI
(NAJNEPOVOLJNIJE) POLOŽAJE.
- TRAKA 1 MOŽE BITI DEFINISANA PREMA
UTICAJIMA IZAZVANIM TANDEM
SISTEMIMA.
- UNIFORMNO OPTEREĆENJE SE APLICIRA
SAMO NA NEPOVOLJNE DELOVE,
IDENTIFIKOVANE UTICAJIMA OD TANDEM
SISTEMA.
ZA ANALIZU LOKALNIH UTICAJA, TANDEM

SISTEMI U DVE SUSEDNE TRAKE MOGU BITI
EKSCENTRISANI – PRIBLIŽENI JEDAN DRUGOM,
MAKSIMALNO NA SVETLO RASTOJANJE OD 10
CM.
SADRŽAJ GLAVA 4

4.2.3 → LM2: KARAKTERISTIČNI MODEL
TANDEM SISTEMOM IZ MODELA LM1 NISU U APLICIRA SE KAO JEDNAKOPODELJENO

POTPUNOSTI POKRIVENI SVI LOKALNI EFEKTI OD PREKO DVE PRAVOUGAONE POVRŠI SA
VOZILA RAZLIČITE VRSTE. ZATO, POSEBNO ZA SKICE.
POTREBE VERIFIKACIJE KRATKIH KONSTRUKCIONIH
OSIM LOKALNIH EFEKATA, OVIM MODELOM
ELEMENATA, PRETHODNI MODEL OPTEREĆENJA
SE POKRIVAJU I EFEKTI VOZILA SA
SE DOPUNJUJE DODATNIM, KOMPLEMENTARNIM,
SPECIFIČNIM KONTAKTNIM POVRŠIMA
MODELOM OPTEREĆENJA – LM2.
TOČKOVA.
ČINI GA JEDNOOSOVINSKO OPTEREĆENJE:
- ODGOVARA OSNOVNOM KARAKTERISTIČNOM

OPTEREĆENJU OD 400 KN, U KOJE JE VEĆ
UKLJUČENA I DINAMIČKA AMPLIFIKACIJA.
- REDUKUJE SE FAKTOROM USKLAĐIVANJA ČIJA
JE PREPORUČENA VREDNOST JEDNAKA
FAKTORU
Broj traka , U FUNKCIJI INTENZITETA (KLASE)
Saobraćaj βQ = αQ
SAOBRAĆAJA. Klasa 1 1.0
Jedna traka
Klasa 2 0.9
Klasa 1 1.0
Dve i više traka
Klasa 2 0.8
SADRŽAJ GLAVA 4

4.2.4 → LM3: SPECIJALNA VOZILA
EN 1991-2: ANNEX A

MODELOM OPTEREĆENJA LM3 SE DEFINIŠE SET
STANDARDIZOVANIH VOZILA, KOJIMA SE
OBUHVATA EFEKAT SPECIJALNIH KONVOJA.
NISU PRAVA VOZILA U PITANJU.
PRORAČUNSKA ANALIZA BAZIRANA NA OVOM
OPTEREĆENJU MORA BITI PREDMET PROJEKTNOG
ZADATKA.
ZA KONVOJE UKUPNE TEŽINE VEĆE OD 3600 KN,
PROJEKTNOM DOKUMENTACIJOM (ILI
NACIONALNIM ANEKSOM) MORAJU BITI DATI
SPECIFIČNI ZAHTEVI I PRAVILA APLICIRANJA.
SADRŽAJ GLAVA 4


SADRŽAJ GLAVA 4

OPTEREĆENJE LM3 SE APLICIRA U TRACI 1 (I

TRACI 2, UKOLIKO JE ŠIRINOM ZAHVATA).
CENTRIRANJE PREMA SKICI.
RAZMACI – PREMA TABELI.
SADRŽAJ GLAVA 4

MOŽE SE SMATRATI DA SE SPECIJALNA VOZILA:

- KREĆU MALOM BRZINOM (DO 5 KM/H), ILI
- KREĆU NORMALNOM BRZINOM (70 KM/H). KOMBINUJE SE SA OPTEREĆENJEM LM1.
PRINCIP DAT NA SKICI.
UKOLIKO SE RAZMATRA KRETANJE MALOM

BRZINOM, APLICIRA SE SAMO STATIČKO
VERTIKALNO OPTEREĆENJE.
UKOLIKO SE RAZMATRA KRETANJE

NORMALNOM BRZINOM, STATIČKO
OPTEREĆENJE TREBA UVEĆATI DINAMIČKIM
KOEFICIJENTOM:
L – DUŽINA MOSTA.
SADRŽAJ GLAVA 4

4.2.5 → LM4: LJUDSKA NAVALA
MODELOM OPTEREĆENJA LM4 SE

PREDSTAVLJAJU EFEKTI LJUDSKE NAVALE, U
KOJE JE UKLJUČENA I DINAMIČKA
AMPLIFIKACIJA.
(ZABRANJENO MARŠIRANJE)
APLICIRA SE PREKO CELE POVRŠINE MOSTA (NE
SAMO PREKO KOLOVOZNOG DELA) U
INTENZITETU OD
5.00 kN/m2
ANALIZIRA SE PRIMARNO KOD MOSTOVA U
URBANIM ZONAMA, GDE SPORTSKI, KULTURNI
ILI TOME SLIČNI DOGAĐAJI MOGU BITI
PRAĆENI LJUDSKOM NAVALOM.
SADRŽAJ GLAVA 4

4.2.6 → RASPROSTIRANJE KONCENTRISANOG OPTEREĆENJA
KONCENTRISANA OPTEREĆENJA IZ LM1 I LM2

SU DEFINISANA KAO RAVNOMERNO
RASPODELJENA PO PRAVOUGAONIM
POVRŠINAMA GORNJE IVICE KOLOVOZA.
PRORAČUNSKI, OPTEREĆENJE SE
RASPODELJUJE NA UVEĆANU POVRŠINU U
NIVOU SREDNJE RAVNI KOLOVOZNE PLOČE,
PRAVILOM 45°. KOD ORTOTROPNIH PLOČA, DO SREDNJE
RAVNI GORNJE PLOČE.
SADRŽAJ GLAVA 4

4.3 → MODELI HORIZONTALNOG OPTEREĆENJA
SILE KOČENJA I UBRZAVANJA

PODUŽNA SILA KOJA DELUJE U NIVOU GORNJE IVICE KOLOVOZA.
IZRAČUNAVA SE KAO DEO MAKSIMALNOG VERTIKALNOG OPTEREĆENJA KOJE
ODGOVARA LM1, ZA KOJE SE OČEKUJE DA JE APLICIRANO U TRACI 1.
=
RASTE S DUŽINOM MOSTA L.
W1 JE ŠIRINA TRAKE 1.
KOČENJE – NEGATIVNO UBRZANJE.

SADRŽAJ GLAVA 4

4.3 → MODELI HORIZONTALNOG OPTEREĆENJA
CENTRIFUGALNE I DRUGE POPREČNE SILE

ZA KOLOVOZE U KRIVINI.
APLICIRA SE KAO KONCENTRISANA SILA, QTK, U PRAVCU POLUPREČNIKA KRIVINE, NA
BILO KOM MESTU DUŽ MOSTA.
VEĆ SU UKLJUČENI DINAMIČKI EFEKTI.
QV – UKUPNA TEŽINA VERTIKALNOG KONCENTRISANOG OPTEREĆENJA TANDEM

SISTEMOM U MODELU OPTEREĆENJA LM1.
R – RADIJUS KRIVINE.
TEORIJSKI:
SADRŽAJ GLAVA 4

4.4→ OPTEREĆENJE PEŠAČKIH STAZA
ZA DRUMSKE MOSTOVE, OPTEREĆENJE

PEŠAČKIH (I BICIKLISTIČKIH) STAZA SE
DEFINIŠE:
- KAO POVRŠINSKO, RAVNOMERNO
RASPODELJENO OPTEREĆENJE,
- KAO KONCENTRISANO OPTEREĆENJA, .
PREPORUČENA VREDNOST - POVRŠINSKO:
KONCENTRISANO OPTEREĆENJE:
- BILO KOJI (NAJNEPOVOLJNIJI) POLOŽAJ.
- NA POVRŠINI 10 X 10 CM.
- PREPORUČENA VREDNOST:
- KORISTI SE ZA LOKALNE EFEKTE

- NE KOMBINUJE SE SA OSTALIM
OPTEREĆENJIMA
SADRŽAJ GLAVA 4

4.5→ GRUPE OPTEREĆENJA
ISTOVREMENOST DELOVANJA POJEDINIH MODELA.

- Karakteristična vrednost - ,
- Vrednost za kombinacije - ,
- Česta vrednost - ,
- Kvazi-stalna vrednost - .
SADRŽAJ GLAVA 4


SADRŽAJ GLAVA 4


SADRŽAJ GLAVA 4

ISTOVREMENOST DELOVANJA POJEDINIH MODELA.

- Karakteristična vrednost - ,
- Vrednost za kombinacije - ,
- Česta vrednost - ,
- Kvazi-stalna vrednost - .
SADRŽAJ
70
GLAVA 5
DEJSTVA SNEGA
1 UVOD
2 OPTEREĆENJE OD SNEG
A NA TLO
3 OPTEREĆENJE OD SNEG
A NA KROVOVE
SADRŽAJ GLAVA 5
5 → DEJSTVA SNEGA 71
5.1 → UVOD
EUROCODE EN 1991-1-3 UOBIČAJENI USLOVI – SLUČAJ A:

ODNOSI SE NA LOKACIJE ČIJA NADMORKSA - ODGOVARAJU LOKACIJAMA NA KOJIMA
VISINA NE PRELAZI 1500 M (MOŽE BITI NIJE VEROVATNA POJAVA IZUZETNIH
KORIGOVANO U NA). SNEŽNIH PADAVINA I IZUZETNIH SNEŽNIH
SMETOVA
DEJSTVA SNEGA SE KLASIFIKUJU KAO:
IZUZETNI USLOVI (INCIDENTNA DEJSTVA) –
- PROMENLJIVA,
SLUČAJ B:
- NEPOKRETNA, - MOGUĆNOST POJAVE IZUZETNIH SNEŽNIH
- STATIČKA. PADAVINA I/ILI
U POJEDINIM SITUACIJAMA, IZUZETNO - MOGUĆNOST POJAVE IZUZETNIH SNEŽNIH
OPTEREĆENJE SNEGOM MOŽE BITI TRETIRANO SMETOVA.
I KAO INCIDENTNO. VEZUJE SE ZA POJEDINE
SLUČAJEVI:
GEOGRAFSKE LOKACIJE.
- A – NORMALNI SLUČAJ (BEZ IZUZETNIH
ZAPREMINSKA TEŽINA SNEGA:
PADAVINA ILI SMETOVA)
- Svež sneg 1.0 kN/m3,
- B1 – IZUZETNE PADAVINE
- Slegnut sneg (nekoliko sati ili dana posle padanja)
2.0 kN/m3, - B2 – IZUZETNI SMETOVI
- Star sneg (nekoliko nedelja ili meseci posle - B3 – IZUZETNE PADAVINE I SMETOVI
padanja) 2.5 – 3.5 kN/m3,
SADRŽAJ GLAVA 5
5.2 → OPTEREĆENJE OD SNEGA NA TLO
KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI EVROPSKE MAPE SNEGA

KARAKTERISTIČNA VREDNOST OPTEREĆENJA KLIMATSKA PODRUČJA:
OD SNEGA NA TLO, SK, PREDSTAVLJA GORNJU
1. ALPSKO PODRUČJE
VREDNOST PROMENLJIVOG OPTEREĆENJA,
ODREĐENU NA BAZI 2%-NE GODIŠNJE 2. CENTRALNO ISTOČNO PODRUČJE
VEROVATNOĆE PREKORAČENJA (ODGOVARA
3. GRČKA
POVRATNOM PERIODU PREKORAČENJA OD 50
GODINA). 4. IBERIJSKO POLUOSTRVO
MOŽE SE KORISTITI: 5. MEDITERANSKO PODRUČJE
- VREDNOST DATA ODGOVARAJUĆIM 6. CENTRALNO ZAPADNO PODRUČJE
MAPAMA U NACIONALNOM ANEKSU
7. ŠVEDSKA
- VREDNOST RAZLIČITA OD ONE DATE
8. UJEDINJENO KRALJEVSTVO I R. IRSKA
MAPAMA, ZA SPECIJALNE USLOVE.
PODRAZUMEVA SE KORIŠĆENJE 9. NORVEŠKA
RELEVANTNIH STATISTIČKIH ANALIZA
DUGOTRAJNO REGISTROVANIH
POUZDANIH PODATAKA U BLIZINI
LOKACIJE. PODRAZUMEVA SE I
SAGLASNOST INVESTITORA I ODOBRENJE
REVIZIJE.
SADRŽAJ GLAVA 5
REZULTATI SA 2600 METEOROLOŠKIH STANICA. REZULTATI SA 2600 METEOROLOŠKIH STANICA.

PRIMER: ALPSKO PODRUČJE
STATISTIČKA ANALIZA:
- ZONIRANJE
- KRIVE PROMENE
SADRŽAJ GLAVA 5
ZA SVAKO KLIMATSKO PODRUČJE (IZUZEV ZA OSTALE DRŽAVE – NACIONALNI ANEKS:

NORVEŠKU), DEFINISANE SU RAZLIČITE ZONE. ,
ČEŠKA, ISLAND, POLJSKA…
SA RAZLIČITIM VREDNOSTIMA SK ZA NULTU
NADMORSKU VISINU.
SVAKOJ ZONI ODGOVARA BROJ ZONE, Z (Z = 1,
2…).
Klimatska područja:
1. Alpsko područje
2. Centralno istočno područje
3. Grčka
4. Iberijsko poluostrvo
5. Mediteransko područje
6. Centralno zapadno područje
7. Švedska
8. Ujedinjeno Kraljevstvo i R. Irska
9. Norveška
SADRŽAJ GLAVA 5
ZAVISNO OD ZONE (Z) I NADMORSKE VISINE

(A), OPTEREĆENJE OD SNEGA NA TLO SE
ODREĐUJE RAZLIČITO ZA SVAKO KLIMATSKO
PODRUČJE:
- sk – karakteristično opterećenje od snega
na tlo [kN/m2],
- A – nadmorska visina [m],
- Z – broj zone u okviru područja.
KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI DATE MAPAMA

I IZRAZIMA NE MOGU BITI UMANJENE (MOGU
BITI
SAMO UVEĆANE) KADA SE KORISTE
DRUGAČIJE ODREĐENE VREDNOSTI.
SRBIJA
- MAPE JOŠ NISU IZRAĐENE
- SRPS:
SADRŽAJ GLAVA 5
VREDNOSTI SK SE ODNOSE NA POVRATNI PERIOD OD 50 GODINA.

UKOLIKO JE PRORAČUNSKI POTREBNA VREDNOST OPTEREĆENJA OD SNEGA NA TLO ZA NEKI
DRUGI POVRATNI PERIOD, N, MOŽE SE ODREDITI KORIŠĆENJEM SLEDEĆEG IZRAZA:
- opterećenje od snega na tlo sa povratnim periodom od n godina,

- karakteristično opterećenje od snega na tlo (pov. period od 50 godina),
- godišnja verovatnoća prekoračenja:
,
– koeficijent varijacije max godišnjeg
opterećenja snegom (u NA).
SADRŽAJ GLAVA 5
IZUZETNO OPTEREĆENJE SNEGOM DRUGE REPREZENTATIVNE VREDNOSTI

ZA LOKACIJE KOD KOJIH SE MOŽE OČEKIVATI - VREDNOST ZA KOMBINACIJE
IZUZETNO OPTEREĆENJE SNEGOM, (COMBINATION VALUE)
PRORAČUNSKA VREDNOST IZUZETNOG
OPTEREĆENJA OD SNEGA NA TLO SE
ODREĐUJE IZ: - ČESTA VREDNOST (FREQUENT VALUE)
- PRORAČUNSKA VREDNOST IZUZETNOG - KVAZI-STALNA VREDNOST (QUASI-

OPTEREĆENJA OD SNEGA NA TLO, ZA DATU PERMANENT)
LOKACIJU
(A – ACCIDENTAL; D - DESIGN);
- KARAKTERISTIČNA VREDNOST OPTEREĆENJA
OD SNEGA NA TLO, ZA DATU LOKACIJU;
- KOEFICIJENT IZUZETNOG DEJSTVA SNEGA
- PREPORUČENO:
- PREDMET NACIONALNOG ANEKSA
SADRŽAJ GLAVA 5
# PRIMER 5.1

Na mapi je prikazana lokacija grada Larisa u Grčkoj, koji
se nalazi na 70m nadmorske visine.
Odrediti proračunsku vrednost opterećenja od snega na tlo

za povratni period od 100 god.
##
Zona: Z=4
Nadmorska visina: A = 70 m
SADRŽAJ GLAVA 5
5.3 → OPTEREĆENJE OD SNEGA NA KROVOVE
PRIRODA OPTEREĆENJA ŠEME OPTEREĆENJA KOJE MORAJU DA BUDU

UZETE U OBZIR:
SLOJEVI SNEGA NA KROVU MOGU ZAUZETI
MNOGE RAZLIČITE KONFIGURACIJE, ZAVISNO - OPTEREĆENJE OD SNEGA NA KROVU BEZ
OD: SMETOVA (MIRNO PADANJE, BEZ
PRERASPODELE)
- Oblika krova,
- Termalnih karakteristika krova,
- OPTEREĆENJE OD SNEGA NA KROVU SA
SMETOVIMA (VETROM PRERASPODELJEN
- Hrapavosti površine krova, SNEG).
- Količine toplote generisane pod krovom,
- Blizine susednih objekata,
- Okolnog terena,
- Lokalnih klimatskih uslova (vetrovitost, varijacije
temperature, padavine…)
SADRŽAJ GLAVA 5
UTICAJ VETRA NA KONFIGURACIJU

OPTEREĆENJA OD SNEGA
SADRŽAJ GLAVA 5
OPTEREĆENJA OD SNEGA NA KROVU MORA OPTEREĆENJE OD SNEGA DELUJE VERTIKALNO

DA BUDE ODREĐENO NA SLEDEĆI NAČIN: I ODNOSI SE NA HORIZONTALNU PROJEKCIJU
POVRŠINE KROVA.
- ZA STALNE I PROLAZNE SITUACIJE:
- ZA INCIDENTNE PRORAČUNSKE SITUACIJE

U KOJIMA JE IZUZETNO OPTEREĆENJE OD
SNEGA INCIDENTNO DEJSTVO:
KADA SE PRETPOSTAVLJA VEŠTAČKO

- ZA INCIDENTNE PRORAČUNSKE SITUACIJE UKLANJANJE ILI PRERASPODELA SNEGA, KROV
U KOJIMA JE IZUZETNI SNEŽNI SMET TREBA DA BUDE PRORAČUNAT ZA
INCIDENTNO DEJSTVO: ODGOVARAJUĆE ŠEME.
ŠEME OPTEREĆENJA DATE U EN 1991-1-3 SE
ODNOSE SAMO NA PRIRODNO NAPADAO
I - KARAKTERISTIČNA VREDNOST I
SNEG.
PRORAČUNSKA VREDNOST IZUZETNOG
OPTEREĆENJA OD SNEGA NA TLO, ZA DATU
LOKACIJU
U PODRUČJIMA SA MOGUĆOM KIŠOM PREKO
- KOEFICIJENT IZLOŽENOSTI SNEGA (PRAĆENO OTAPANJEM I
MRŽNJENJEM) OPTEREĆENJA OD SNEGA
- TERMIČKI KOEFICIJENT
SADRŽAJ GLAVA 5
TERMIČKI KOEFICIJENT,

KORISTI SE DA BI SE UZELO U OBZIR
SMANJENJE OPTEREĆENJA OD SNEGA NA
KOEFICIJENT IZLOŽENOSTI,
KROVU SA VISOKOM TERMIČKOM
PRI IZBORU KOEFICIJENTA TREBA DA BUDE PROVODLJIVOŠĆU (), POSEBNO ZA KROVOVE
RAZMATRAN BUDUĆI RAZVOJ LOKACIJE. POKRIVENE STAKLOM, ZBOG TOPLJENJA
IZAZVANOG GUBITKOM TOPLOTE.
KOEFICIJENT TREBA DA BUDE UZET KAO 1.0
UKOLIKO ZA RAZLIČITE TOPOGRAFIJE NIJE U TAKVIM SLUČAJEVIMA SE KORISTE
DRUGAČIJE ODREĐENO. VREDNOSTI KOEFICIJENTA MANJE OD 1.0
(PREDMET NACIONALNOG ANEKSA I
PREPORUČENE VREDNOSTI SU DATE U TABELI
POSEBNIH STANDARDA).
(MOGU BITI KORIGOVANE NACIONALNIM
ANEKSOM). U SVIM OSTALIM SLUČAJEVIMA: .
SADRŽAJ GLAVA 5
KOEFICIJENTI OBLIKA,

ZAVISE OD NAGIBA KROVNE RAVNI, .
DEFINIŠU SE DVA OSNOVNA KOEFICIJENTA
OBLIKA:
I
OVIM KOEFICIJENTIMA JE DEFINISAN
INTENZITET SNEGA NA POJEDINIM KROVNIM
RAVNIMA.
BEZ OBZIRA NA NAGIB KROVNE RAVNI, U
SITUACIJAMA KADA POSTOJE SNEGOBRANI ILI
DRUGE PREPREKE KOJE SPREČAVAJU KLIZANJE
SNEGA, ILI KADA SE, U DONJEM DELU, KROV
ZAVRŠAVA PARAPETOM, KOEFICIJENT NE SME
BITI UZET MANJIM OD 0.8.
SADRŽAJ GLAVA 5
KROVOVI NA JEDNU VODU ISTRAŽIVANJIMA (VAZDUŠNI TUNELI) JE

POKAZANO ZA VELIKE POVRŠINE RAVNIH
KORISTI SE JEDINSTVENA ŠEMA, KAKO ZA KROVOVA (KVADRATNE POVRŠINE DUŽINE
OPTEREĆENJE BEZ, TAKO I ZA OPTEREĆENJE SA PREKO 30M), DISTRIBUCIJA SNEGA MOŽE BITI
SMETOVIMA. NE-UNIFORMNA.
KORISTI SE KOEFICIJENT OBLIKA MAKSIMALNA DEBLJINA SNEGA ODGOVARA
KOEFICIJENTU OBLIKA KOJI JE OKO 1.0.
PRIMER: MAKSIMALNA ORDINATA JE 1.08,
PROSEČNO OPTEREĆENJE ODGOVARA
KOEFICIJENTU OD 0.77.
SADRŽAJ GLAVA 5
DVOVODNI KROVOVI

KORISTI SE KOEFICIJENT OBLIKA , KOJI JE ZA
SVAKU KROVNU POVRŠ FUNKCIJA NAGIBA TE
KROVNE POVRŠI:
ZA ANALIZU OPTEREĆENJA OD SNEGA BEZ

SMETOVA ANALIZIRA SE SLUČAJ OPTEREĆENJA
1 SA SKICE. ŠEME OPTEREĆENJA OD SNEGA SA
SMETOVIMA SU „POKRIVENE“ SLUČAJEVIMA 2
I 3, PREMA SKICI.
ŠEME SA SMETOVIMA MOGU BITI
PROMENJENE/DOPUNJENE NACIONALNIM
ANEKSOM.
SADRŽAJ GLAVA 5
TESTERASTI KROVOVI ZA ISZUZETNE SNEŽNE SMETOVE, RAZMATRA

SE OPTEREĆENJE OD SNEGA U UVALI.
ŠEMA OPTEREĆENJA OD SNEGA BEZ SMETOVA
ODREĐENA JE KOEFICIJENTOM (SLUČAJ 1).
ŠEMA OPTEREĆENJA OD SNEGA SA
SMETOVIMA JE ODREĐENA KOEFICIJENTIMA
OBLIKA I (SLUČAJ 2)
Primetiti:
Koeficijent oblika je
funkcija srednje vrednosti
ugla nagiba dve susedne
SADRŽAJ GLAVA 5
CILINDRIČNI KROVOVI

ŠEMA OPTEREĆENJA OD SNEGA BEZ SMETOVA
ODREĐENA JE KOEFICIJENTOM 0.8 (SLUČAJ 1),
ALI SAMO NA DELU KROVA GDE NAGIB
KROVNE RAVNI NIJE VEĆI OD 60°.
ŠEMA OPTEREĆENJA OD SNEGA SA
SMETOVIMA ODREĐENA JE KOEFICIJENTOM
(FUNKCIJA ODNOSA H/B). PRIKAZANA JE
SKICOM – SLUČAJ 2.
ZA SLUČAJ OPTEREĆENJA SA SMETOVIMA,

U NA MOGU BITI DATE ALTERNATIVNI
OBLICI OPTEREĆENJA.
SADRŽAJ GLAVA 5
LOKALNI UTICAJI KOEFICIJENT SE USVAJA JEDNAKIM 0.8.

SMETOVI NA ISPUSTIMA I PREPREKAMA KOEFICIJENT SE ODREĐUJE IZ:
U USLOVIMA VETROVITOSTI, POJAVA
SMETOVA MOŽE DA NASTANE NA BILO KOM
KROVU KOJI IMA PREPREKE.
ZA PRIBLIĆNO HORIZONTALNE KROVOVE, – zapreminska težina snega (uzima se 2.0 kN/m3)
KORISTI SE UVEĆANJE OPTEREĆENJA OD
SNEGA U ZONI PREPREKE, PREMA SKICI.
DUŽINA JE DEFINISANA KAO:
SADRŽAJ GLAVA 5
LOKALNI UTICAJI

SNEG KOJI VISI PREKO IVICE
U PRORAČUNU DELOVA KROVA KOJI SU
KONZOLNO PREPUŠTENI PREKO ZIDOVA TREBA
DA BUDE UZET U OBZIR SNEG KOJI VISI PREKO
IVICE ZIDA, KAO DODATAK OPTEREĆENJU NA
TAJ DEO KROVA.
DEFINIŠE SE KAO LINIJSKO OPTEREĆENJE:
– najgori slučaj opterećenja bez smetova,

– zapreminska težina snega – uzima se 3.0 kN/m3
Koeficijent k:
SADRŽAJ GLAVA 5
LOKALNI UTICAJI

OPTEREĆENJE NA SNEGOBRANE
OPTEREĆENJE OD SNEGA NA SNEGOBRANE I
DRUGE PREPREKE SNEGOM KOJI KLIZI SE
ODREĐUJE NA BAZI PRETPOSTAVKE DA JE
KOEFICIJENT TRENJA IZMEĐU SNEGA I KROVA
JEDNAK NULI.
SILA JE U PRAVCU NAGIBA KROVA.
b – rastojanje u osnovi snegobrana ili prepreka

α – nagib krovne ravni.
SADRŽAJ GLAVA 5
KROVOVI KOJI SE GRANIČE (ILI SU BLISKI) KRATAK NIŽI DEO:

SA VISOKIM GRAĐ. OBJEKTIMA
NAGOMILAVANJE SMETOVA NA SPOJU S
VISOKIM (VIŠIM) OBJEKTIMA.
KOEFICIJENT :
- koeficijent oblika opterećenja od snega usled

klizanja snega sa gornjeg krova:
- Za α ≤ 15⁰
- Za α > 15⁰
- koeficijent oblika opterećenja od snega usled vetra:
Dužina :
SADRŽAJ
92
GLAVA 6
1 UVOD
2 AERODINAMIČKI PRITISAK VET
RA
3 BRZINA VETRA
1 FUNDAMENTALNA BRZINA
VETRA
2 OSNOVNA BRZINA VETRA
3 SREDNJA BRZINA VETRA
4 TURBULENCIJA VETRA
DEJSTVA VETRA 4
5
PRITISAK VETRA
DEJSTVO VETRA
6 KOEFICIJENTI PRITISKA ZA
ZGRADE
1 VERTIKALNI ZIDOVI ZGRAD
A PRAVOUGAONIH OSNOVA
2 RAVNI KROVOVI
3 JEDNOVODNI KROVOVI
4 DVOVODNI KROVOVI
5 ČETVOROVODNI KROVOVI
SADRŽAJ GLAVA 6
6 → DEJSTVA VETRA 93
6.1 → UVOD
PRIRODA VETRA KAO OPTEREĆENJE, VETAR JE DINAMIČKO

OPTEREĆENJE SLUČAJNOG KARAKTERA KOJE
VETAR JE HORIZONTALNO ILI PRIBLIŽNO SE, NAJČEŠĆE, TRETIRA KAO KVAZI-STATIČKO, A
HORIZONTALNO TURBULENTNO VAZDUŠNO DELUJE U HORIZONTALNOM PRAVCU.
STRUJANJE U ATMOSFERI. SMER VETRA JE KA
ZONI NIŽEG VAZDUŠNOG PRITISKA. PRIKAZ DEJSTVA VETRA
DEJSTVA VETRA FLUKTUIRAJU U TOKU DEJSTVO VETRA PRIKAZUJE SE PREKO
VREMENA. KONSTRUKCIJE SU IZLOŽENE UPROŠĆENOG SKUPA PRITISAKA ILI SILA, ČIJI JE
DEJSTVU KOJE SE (BRZO) MENJA I U UTICAJ EKVIVALENTAN EKSTREMNIM
INTENZITETU I U PRAVCU. UTICAJIMA TURBULENTNOG VETRA.
SREDNJA BRZINA VETRA I UDARI VETRA. KLASIFIKACIJA
DELUJU DIREKTNO KAO PRITISAK (POZITIVAN- PROMENLJIVA NEPOKRETNA DEJSTVA.
NEGATIVAN) NA SPOLJAŠNJE POVRŠINE
ZATVORENIH KONSTRUKCIJA, A ZBOG KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI
POROZNOSTI SPOLJAŠNJE POVRŠINE, I POVRATNI PERIOD OD 50 GODINA (2%
INDIREKTNO – NA UNUTRAŠNJE POVRŠINE. GODIŠNJA VEROVATNOĆA PREKORAČENJA).
PRITISCI VETRA DELUJU NA POVRŠINE U VIDU
SILA UPRAVNIH NA POVRŠINU KONSTRUKCIJE
ILI OBLOGE.
KADA SU VELIKE POVRŠINE IZLOŽENE
SADRŽAJ GLAVA 6
6.1 → UVOD
UTICAJ KRUTOSTI KONSTRUKCIJE

KRUTE KONSTRUKCIJE, ZBOG MALIH
POMERANJA, REAGUJU DIREKTNO NA
DEJSTVO VETRA. OVO OMOGUĆAVA PRIMENU
STATIČKE ANALIZE U KOJOJ SU DEFORMACIJE
DIREKTNO PROPORCIONALNE OPTEREĆENJU.
FLEKSIBILNE KONSTRUKCIJE „POJAČAVAJU“

ODGOVOR NA DEJSTVO VETRA KROZ
REZONANCU NA SVOJSTVENIM
FREKVENCIJAMA OSCILOVANJA KONSTRUKCIJE
(DINAMIČKA INTERAKCIJA). OSCILOVANJE
KONSTRUKCIJE MOŽE BITI UZROKOM
POVEĆANJA DEJSTVA VETRA – AEROELASTIČNI
ODGOVOR.
VITKE, VISOKE, DUGAČKE… KONSTRUKCIJE SU
OSETLJIVE NA DINAMIČKU INTERAKCIJU:
DUGAČKI MOSTOVI, NEBODERI, JARBOLI,
DIMNJACI…
SADRŽAJ GLAVA 6
6.1 → UVOD
TACOMA NARROWS BRIDGE

Tacoma most je sagrađen preko
zalivskog tesnaca Pudget Sound u
američkoj državi Washington.
Ukupne dužine od skoro dva
kilometra, najveći raspon mosta je
bio 853m. Izgrađen je u sistemu
visećeg mosta. Otvoren je 1. jula
1940.
Samo četiri meseca kasnije, 7.
novembra 1940., vetar brzine oko
60km/h ga je doveo u rezonantno
torziono stanje perioda oko 5s. Za
posledicu je ovo imalo višemetarska
torziona pomeranja krajeva mosta.
Nakon skoro sat vremena ovakvog
oscilovanja most se srušio.
Žrtve: pas u automobilu 
SADRŽAJ GLAVA 6
6.1 → UVOD
OPTEREĆENJE VETROM JE REZULTAT

SADEJSTVA VIŠE UTICAJA PREDSTAVLJENIH
ODGOVARAJUĆIM VELIČINAMA:
FIZIČKE OSOBINE VAZDUHA SRPS
- Gustina
- Kinematička viskoznost
PRIRODA VETRA:
- Pravac vetra
- Brzina vetra (osnovna, turbulencija)
TEREN OKO OBJEKTA:

- Topografija terena
- Hrapavost terena
OSOBINE KONSTRUKCIJE:
- Materijal konstrukcije
- Krutost konstrukcije (dinamičke karakteristike)
- Oblik konstrukcije/objekta
SADRŽAJ GLAVA 6
6.2 → DINAMIČKI PRITISAK VETRA
DINAMIČKI PRITISAK VETRA JE KVAZI-STATIĆKI GUSTINA VAZDUHA

PRITISAK KOJI ODGOVARA STACIONARNOM
ZAVISI OD NADMORSKE VISINE, TEMPERATURE
KRETANJU FLUIDA (VAZDUHA).
I VAZDUŠNOG PRITISKA KOJI SE, U REGIONU,
ODREĐUJE SE BERNOULLI-JEVOM FORMULOM OČEKUJE ZA VREME OLUJA.
(OSNOVNA VEZA IZMEĐU BRZINE I PRITISKA
STANDARDNO, U PRORAČUN SE UVODI
VETRA):
GUSTINA KOJA ODGOVARA PODNOŽJU
OBJEKTA I TEMPERATURI OD +15°C.
PREPORUČENA PRORAČUNSKA VREDNOST
GUSTINE VAZDUHA JE:
– dinamički pritisak fluida [kN/m2]

– gustina fluida [kg/m3]
– brzina kretanja fluida [m/s] GUSTINA OPADA S NADMORSKOM VISINOM.
PREMA SRPS – SLEDEĆIM LINEARNIM
PRAVILOM:
SADRŽAJ GLAVA 6
6.3 → BRZINA VETRA : 6.3.1 → FUNDAMENTALNA VREDNOST
BRZINA VETRA SE SASTOJI IZ: FUNDAMENTALNA VREDNOST OSNOVNE

- SREDNJE (MEAN), I BRZINE VETRA
- FLUKTUIRAJUĆE KOMPONENTE.
SREDNJA BRZINA VETRA, , SE ODREĐUJE IZ
OSNOVNE (BASIC) BRZINE VETRA, , KOJA Interval osrednjavanja – 10 min.
ZAVISI OD VETROVITOSTI PODRUČJA I
PROMENE VETRA PO VISINI U FUNKCIJI
HRAPAVOSTI I TOPOGRAFIJE TERENA.
OSNOVNA BRZINA VETRA JE FUNKCIJA … JE KARAKTERISTIČNA DESETOMINUTNA
FUNDAMENTALNE OSNOVNE BRZINE VETRA, . SREDNJA BRZINA VETRA, NEZAVISNA OD
PRAVCA I DOBA GODINE, MERENA NA VISINI
OD 10M IZNAD TLA, NA OTVORENOM
ZEMLJANOM TERENU SA NISKOM
VEGETACIJOM.
karakteristična – povratni period od
50 godina (godišnja verovatnoća
prekoračenja – 2%)
SADRŽAJ GLAVA 6
FUNDAMENTALNA VREDNOST OSNOVNE STATISTIČKOM ANALIZOM, FISHER-TIPPET-

BRZINE VETRA SE ODREĐUJE ZA NEKU OVOM FORMULOM, ODREĐUJE SE
LOKACIJU NA OSNOVU PRIKUPLJENIH FUNDAMENTALNA VREDNOST.
ANEMOGRAFSKIH ZAPISA U DUGOM
UKOLIKO PODACI NE ODGOVARAJU ZADATOJ
VREMENSKOM PERIODU (15 GOD.).
TOPOGRAFIJI, HRAPAVOSTI ILI VISNI MERENJA,
ANALIZOM EKSTREMA, ODREĐUJU SE IZMERENI PODACI SE MOGU KORIGOVATI NA
GODIŠNJI MAKSIMUMI OSREDNJENIH BRZINA NAČIN DA ODGOVARAJU ZADATIM USLOVIMA.
ZA INTERVAL OSREDNJAVANJA OD 10 MINUTA
NEKI PRIMERI:
(NA GODIŠNJEM NIVOU, TRAŽI SE ONAJ
DESTOMINUTNI INTERVAL U KOM JE
PROSEČNA BRZINA VETRA TE GODINE BILA
NAJVEĆA).
SADRŽAJ GLAVA 6

VREDNOSTI FUNDAMENTALNE BRZINE VETRA

SE DAJE TABELAMA ILI MAPAMA.
OBIČNO SE DAJE ZA NULTU NADMORSKU
VISINU, PA SE ZA KONKRETNU LOKACIJU
KORIGUJE (UVEĆAVA).
SADRŽAJ GLAVA 6

6.3 → BRZINA VETRA : 6.3.2 → OSNOVNA BRZINA VETRA
OSNOVNA BRZINA VETRA DRUGI POVRATNI PERIODI:

KOREKCIJA OSNOVNE BRZINE VETRA ZA
POVRATNE PERIODE, R, RAZLIČITE OD 50
…PREDSTAVLJA FUNDAMENTALNU BRZINU GODINA SE OBAVLJA KOREKCIJOM
KORIGOVANU KOEFICIJENTIMA PRAVCA I PRETHODNE VREDNOSTI:
SEZONSKOG DELOVANJA:
- KOEFICIJENT PRAVCA (DIRECTIONAL FACTOR)

PREPORUČENE VREDNOSTI SU:
- SEZONSKI KOEFICIJENT (SEASSONAL FACTOR)
, , , [GOD.]
PREPORUČENA VREDNOST ZA OBA
KOEFICIJENTA JE 1.0, ALI MOGU BITI
DEFINISANE DRUGE VREDNOSTI
NACIONALNIM ANEKSIMA.
SEZONSKI KOEFICIJENT MOŽE DA SE KORISTI
ZA PRIVREMENE KRATKOTRAJNE GRAĐEVINE.
SADRŽAJ GLAVA 6

6.3 → BRZINA VETRA : 6.3.3 → SREDNJA BRZINA VETRA
SREDNJA (MEAN) BRZINA VETRA KATEGORIJE HRAPAVOSTI

TERENA
TERENI OKO OBJEKTA SE
… OBUHVATA PROMENU BRZINE VETRA S
KLASIFIKUJU U JEDNU OD 5
VISINOM I UTICAJ OKOLNOG TERENA NA
KATEGORIJA HRAPAVOSTI TERENA,
BRZINU VETRA.
KOJE SU GRADIRANE OD MANJE KA
VIŠE HRAPAVIM:
- KATEGORIJA 0
- KATEGORIJA I
- KATEGORIJA II
UTICAJ OKOLNOG TERENA SE OBUHVATA S - KATEGORIJA III
OBZIROM NA: - KATEGORIJA IV
- HRAPAVOST POVRŠINE TERENA
(ROUGHNESS), PREKO KOEFICIJENTA
HRAPAVOSTI, I OPISI KATEGORIJA
- TOPOGRAFIJU TERENA (OROGRAPHY),
PREKO KOEFICIJENTA TOPOGRAFIJE:
SADRŽAJ GLAVA 6

KOEFICIJENT HRAPAVOSTI 𝑣 𝑚 ( 𝑧 )=𝑐𝑟 ( 𝑧 ) ∙𝑐 𝑜 ( 𝑧 ) ∙ 𝑣 𝑏

… SE UZIMA U OBZIR ZBOG PROMENE
SREDNJE BRZINE VETRA NA LOKACIJI USLED:
- VISINE IZNAD NIVOA TLA, Z,
- HRAPAVOSTI TLA NA TERENU NAVETRENO
OD KONSTRUKCIJE U RAZMATRANOM
PRAVCU VETRA
PREPORUČENO:
ZA
ZA
- dužina hrapavosti,
- koeficijent terena:
SADRŽAJ GLAVA 6

KOEFICIJENT TOPOGRAFIJE 𝑣 𝑚 ( 𝑧 )=𝑐𝑟 ( 𝑧 ) ∙𝑐 𝑜 ( 𝑧 ) ∙ 𝑣 𝑏

… SE UZIMA U OBZIR KADA TOPOGRAFIJA TOPOGRAFIJA PODRAZUMEVA JOŠ I
TERENA POVEĆAVA BRZINE VETRA ZA VIŠE OD OBUHVATANJE UTICAJA KONSTRUKCIJA I
5%. PREPREKA U OKOLINI.
UTICAJI TOPOGRAFIJE MOGU DA BUDU
ZANEMARENI KADA JE PROSEČNI NAGIB
NAVETRENOG TERENA MANJI OD 3°.
NAVETRENI TEREN MOŽE DA BUDE
RAZMATRAN DO RAZDALJINE DESETOSTRUKE
VISINE IZOLOVANIH TOPOGRAFSAKIH
OBJEKATA.
NA USAMLJENIM BRDIMA, GREBENIMA I
STRMINAMA NASTAJU RAZLIČITE BRZINE
VETRA U ZAVISNOSTI OD NAVETRENOG
NAGIBA:
NAJVEĆE POVEĆANJE BRZINE NASTAJE U
BLIZINI VRHA NAGIBA I ODREĐUJE SE PREKO
KOEFICIJENTA TOPOGRAFIJE.
SADRŽAJ GLAVA 6

6.3 → BRZINA VETRA : 6.3.4 → TURBULENCIJA VETRA
INTENZITET TURBULENCIJE, , NA VISINI , ZA :

DEFINISAN JE KAO STANDARDNA DEVIJACIJA
TURBULENCIJE PODELJENA SREDNJOM
BRZINOM VETRA: ZA :
KOMPONENTA TURBULENCIJE IMA SREDNJU

VREDNOST 0 (NULA) I STANDARDNU
DEVIJACIJU :
- KOEFICIJENT TERENA (VIDETI KOEF.

HRAPAVOSTI)
- KOEFICIJENT TURBULENCIJE, PREPORUČENO
1.0
SADRŽAJ GLAVA 6

6.4 → PRITISAK VETRA
OSNOVNI PRITISAK VETRA UDARNI PRITISAK VETRA

ODGOVARA OSNOVNOJ BRZINI VETRA: (PEAK VELOCITY PRESSURE)
... NA VISINI UKLJUČUJE FLUKTUACIJE
SREDNJE I KRATKOTRAJNE BRZINE.
ODREĐUJE SE DIREKTNO, KAO DINAMIČKI
PRITISAK: PREPORUČENO:
- GUSTINA VAZDUHA, PRORAČUNSKA

VREDNOST (NAČELNO, ZAVISI OD NADMORSKE
VISINE)
- KOEFICIJENT IZLOŽENOSTI – ODNOS
UDARNOG I OSNOVNOG PRITISKA VETRA:
SADRŽAJ GLAVA 6

6.5 → DEJSTVO VETRA
PRITISAK VETRA NA SPOLJAŠNJE POVRŠINE NETO PRITISAK VETRA NA ZID, KROV ILI

ELEMENT KONSTRUKCIJE JE ZBIR (SA
Indeks e - external
ODGOVARAJUĆIM ZNACIMA) PRITISAKA
VETRA KOJI DELUJU SA SPOLJAŠNJE I
- referentna visina za spoljašnji pritisak, UNUTRAŠNJE STRANE.
- udarni pritisak vetra za visinu , POZITIVAN PRITISAK – PRITISKUJUĆE DEJSTVO

- koeficijent pritiska za spoljašnji pritisak vetra. NEGATIVAN PRITISAK – SIŠUĆE DEJSTVO
PRIMERI:
PRITISAK VETRA NA UNUTRAŠNJE POVRŠINE
INDEKS I – INTERNAL
- referentna visina za unutrašnji pritisak,

- udarni pritisak vetra za visinu ,
- koeficijent pritiska za unutrašnji pritisak vetra.
SADRŽAJ GLAVA 6

SILA VETRA DRUGI NAČIN JE VEKTORSKI ZBIR SILA

ODREĐENIH ZA SPOLJAŠNJI I UNUTRAŠNJI
PRITISAK, KAO I SILA TRENJA:
… ZA CELU KONSTRUKCIJU ILI ELEMENT SE - SPOLJAŠNJE SILE:
ODREĐUJE:
- KORIŠĆENJEM KOEFICIJENATA SILE, ILI
- UNUTRAŠNJE SILE:
- IZRAČUNAVANJEM SILE IZ POVRŠINSKIH
PRITISAKA.
SILA VETRA SE MOŽE DIREKTNO ODREDITI - SILE TRENJA ( - KOEF. TRENJA):
KORIŠĆENJEM KOEFICIJENTA SILE, :
- SPOLJAŠNJI/UNUTRAŠNJI PRITISAK NA
…, ILI SE MOŽE ODREDITI VEKTORSKIM POJEDINU POVRŠINU NA VISINI
ZBIROM SILA PO SVIM KONSTRUKTIVNIM
ELEMENTIMA:
- KONSTRUKCIONI FAKTOR,
- UDARNI PRITISAK VETRA ZA REFERENTNU
VISINU, ,
SADRŽAJ GLAVA 6

KONSTRUKCIJSKI FAKTOR U SVIM OSTALIM SITUACIJAMA (S IZUZETKOM

MOSTOVA), ALI I KAO ALTERNATIVA DATIM
Structural factor = Size factor x Dynamic factor
JEDINIČNIM VREDNOSTIMA, KONSTRUKCIJSKI
FAKTOR SE PRECIZNIJE ODREĐUJE.
OVIM FAKTOROM (PROIZVODOM FAKTORA) SE
OBUHVATAJU EFEKTI NEISTOVREMENE POJAVE
- Procedura izostavljena (EN 1991-1-4: 6.3) -
UDARNOG PRITISKA VETRA PO CELOJ
KONSTRUKCIJI () I NEPOVOLJNIH EFEKATA
VIBRIRANJA KONSTRUKCIJE USLED
TURBULENCIJE ().
MOŽE DA SE USVOJI:
- Za zgrade visine manje od 15m

- Za fasade i krovne elemente s periodom
oscilovanja većim od 5Hz
- Za ukrućene okvirne konstrukcije niže od 100m s
odnosom visina/širina manjim od 4
- Za dimnjake kružnog preseka i visine manje od
60m, s odnosom visina/širina manjim od 6.5
SADRŽAJ GLAVA 6

6.6 → KOEFICIJENTI PRITISKA ZA ZGRADE
:: PONOVLJENO :: KOEFICIJENTI SPOLJAŠNJEG PRITISKA ZA

ZGRADE I DELOVE ZGRADA ZAVISE OD
DIMENZIJA OPTEREĆENE POVRŠINE (MANJA
PRITISAK VETRA NA SPOLJAŠNJE POVRŠINE POVRŠINA – VEĆA VREDNOST KOEFICIJENTA).
Indeks e - external
- referentna visina za spoljašnji pritisak,

- koeficijent pritiska za spoljašnji pritisak vetra.
Vrednosti za koeficijent su pogodne za proračun

PRITISAK VETRA NA UNUTRAŠNJE POVRŠINE malih elemenata i elemenata za pričvršćavanje,
površine do 1 m2.
INDEKS I – INTERNAL
Vrednosti za koeficijent se primenjuju za površine
veće od 10 m2.
- referentna visina za unutrašnji pritisak, Između – preporučena je linearna interpolacija.

- koeficijent pritiska za unutrašnji pritisak vetra.
SADRŽAJ GLAVA 6

6.6 → KOEFICIJENTI PRITISKA ZA ZGRADE: 6.6.1 → VERTIKALNI
ZIDOVI
VERTIKALNI ZIDOVI ZGRADA REFERENTNE VISINE, , ZAVISE OD ODNOSA

PRAVOUGAONE OSNOVE VISINE I DUŽINE ZGRADE () I UVEK SU JEDNAKE
GORNJIM VREDNOSTIMA VISINA RAZLIČITIH
ZONA D KOD PRAVOUGAONIH ZGRADA, ZA DELOVA ZIDOVA.
PRAVCE U INTERVALU .
ODNOSI SE I NA ZIDOVE ZA ZAŠTITU OD
VETRA. ZGRADA S VISINOM MANJOM OD ŠIRINE:
- RAZMATRA SE KAO JEDAN DEO

- REFERENTNA VISINA – VISINA ZGRADE
SADRŽAJ GLAVA 6

6.6 → KOEFICIJENTI PRITISKA ZA ZGRADE: 6.6.1 → VERTIKALNI
ZIDOVI
ZGRADA S VISINOM MANJOM OD ZGRADA S VISINOM VEĆOM OD DVOSTRUKE

DVOSTRUKE ŠIRINE: ŠIRINE:
- RAZMATRA SE KAO DA SE SASTOJI IZ DVA - RAZMATRA SE KAO DA SE SASTOJI IZ VIŠE

DELA: DELOVA:
- Donji deo do visine b - Donjeg i gornjeg dela visine b
- Gornji deo – iznad visine b - Srednjeg dela koji može da bude podeljen na
trake jednake visine
SADRŽAJ GLAVA 6

6.6 → KOEFICIJENTI PRITISKA ZA ZGRADE : 6.6.1 → VERTIKALNI
ZIDOVI
ZONE DUŽINA :

– DIMENZIJA UPRAVNA NA VETAR
– DIMENZIJA PARALELNA VETRU
SLUČAJ
- Zone A, B i C na paralelnim vertikalnim površinama
SADRŽAJ GLAVA 6

ZIDOVI
SLUČAJ SLUČAJ

- SAMO ZONA A NA PARALELNIM - Zone A i B na paralelnim vertikalnim površinama
VERTIKALNIM POVRŠINAMA
SADRŽAJ GLAVA 6

ZIDOVI

KOEFICIJENTI SPOLJAŠNJEG PRITISKA
Za – druga procedura (ne razmatra se)

SADRŽAJ GLAVA 6

6.6 → KOEFICIJENTI PRITISKA ZA ZGRADE: 6.6.2 → RAVNI KROVOVI
RAVNI KROVOVI Dužina :

KROVOVI S NAGIBOM MANJIM OD 5°.
REFERENTNA VISINA JE VISINA RAVNI KROVA
ILI, KOD PARAPETA ILI ZAOBLJENIH STREHA:
POVRŠINA RAVNOG KROVA SE DELI NA ZONE.

SADRŽAJ GLAVA 6

6.6 → KOEFICIJENTI PRITISKA ZA ZGRADE: 6.6.2 → RAVNI KROVOVI

SADRŽAJ GLAVA 6

6.6 → KOEFICIJENTI PRITISKA ZA ZGRADE: 6.6.3 → JEDNOVODNI
KROVOVI
JEDNOVODNI KROVOVI

REFERENTNA VISINA:

DUŽINA :
SADRŽAJ GLAVA 6

KROVOVI

SADRŽAJ GLAVA 6

KROVOVI

SADRŽAJ GLAVA 6

6.6 → KOEFICIJENTI PRITISKA ZA ZGRADE: 6.6.4 → DVOVODNI
KROVOVI
DVOVODNI KROVOVI

REFERENTNA VISINA:

DUŽINA :
SADRŽAJ GLAVA 6

KROVOVI

SADRŽAJ GLAVA 6

KROVOVI

SADRŽAJ GLAVA 6

6.6 → KOEFICIJENTI PRITISKA ZA ZGRADE: 6.6.5 → ČETVOROVODNI
KROVOVI
ČETVOROVODNI KROVOVI

REFERENTNA VISINA:

DUŽINA :
SADRŽAJ GLAVA 6

6.6 → KOEFICIJENTI PRITISKA ZA ZGRADE: 6.6.5 → ČETVOROVODNI
KROVOVI

SADRŽAJ
126
GLAVA 7
TERMIČKA DEJSTVA 1 UVOD

2 POJMOVI, DEFINICIJE
3 PRIKAZ DEJSTAVA
4 TEMPERATURNE PROME
NE KOD ZGRADA
5 DIJAGRAM PROVOĐENJ
A TOPLOTE
SADRŽAJ GLAVA 7
7 → TERMIČKA DEJSTVA 127

7.1 → UVOD
TERMIČKA DEJSTVA SE KLASIFIKUJU KAO: PRINCIPI I KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI

TERMIČKIH DEJSTAVA SE DAJU ZA PRIMENU
- PROMENLJIVA, I
KOD PRORAČUNA KONSTRUKCIJA KOJE SU
- INDIREKTNA. IZLOŽENE DNEVNIM I SEZONSKIM
PROMENAMA TEMPERATURE.
TERMIČKA DEJSTAVA NA KONSTRUKCIJU ILI
ELEMENT KONSTRUKCIJE SU ONA DEJSTVA KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI SE ODNOSE,
KOJA NASTAJU USLED PROMENE PRE SVEGA, NA MAKSIMALNE, , I
TEMPERATURNOG POLJA UNUTAR MINIMALNE, , TEMPERATURE VAZDUHA U
ODREĐENOG INTERVALA VREMENA. HLADU (SHADE AIR TEMPERATURES).
EVROKODOM (EN 1991-1-5) SE DAJU KOD KONSTRUKCIJA KOJE NISU IZLOŽENE
KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI (UKOLIKO NIJE ZNAČAJNIM TERMIČKIM DEJSTVIMA
DRUGAČIJE NAGLAŠENO). (DNEVNIM I SEZONSKIM TEMPERATURNIM
PROMENAMA), ANALIZA OVIH DEJSTAVA
KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI SU ONE SA
MOŽE DA IZOSTANE.
GODIŠNJOM VEROVATNOĆOM PREKORAČENJA
OD 2% (ODGOVARA POVRATNOM PERIODU
OD 50 GODINA).
OVDE SE ANALIZIRAJU SAMO ZGRADE.
SADRŽAJ GLAVA 7

7.1 → UVOD
ELEMENTI KONSTRUKCIJA MORAJU DA BUDU

OBEZBEĐENI OD TEMPERATURNIH
NAPREZANJA , BILO UKLJUČIVANJEM
TERMIČKIH DEJSTAVA U PRORAČUN, BILO
PROJEKTOVANJEM DILATACIONIH RAZDELNICA
(IZBEGAVANJEM/UMANJENJEM
TEMPERATURNIH UTICAJA).
SADRŽAJ GLAVA 7

7.2 → POJMOVI, DEFINICIJE
TERMIČKA DEJSTAVA NA KONSTRUKCIJU ILI MAKSIMALNA TEMPERATURA VAZDUHA U

ELEMENT KONSTRUKCIJE SU ONA DEJSTVA HLADU,
KOJA NASTAJU USLED PROMENE TMAX , JE VREDNOST MAKSIMALNE
TEMPERATURNOG POLJA UNUTAR TEMPERATURE U HLADU SA GODIŠNJOM
ODREĐENOG INTERVALA VREMENA. VEROVATNOĆOM PREKORAČENJA OD 0.02
TEMPERATURA VAZDUHA U HLADU JE (ŠTO JE EKVIVALENTNO SREDNJEM
TEMPERATURA IZMERENA TERMOMETRIMA POVRATNOM PERIODU OD 50 GODINA), KOJA
POSTAVLJENIM U BELO OBOJENU DRVENU JE ZASNOVANA NA MAKSIMALNIM
KUTIJU, SA OTVOROM ZATVORENIM NIZOM REGISTROVANIM VREDNOSTIMA MERENIM
PARALELNO POSTAVLJENIH TRAKA KOJE SVAKOG SATA.
PROPUŠTAJU VAZDUH I ŠTITE OD KIŠE, MINIMALNA TEMPERATURA VAZDUHA U
POZNATU POD NAZIVOM “STEVENSON-OV HLADU, TMIN, JE VREDNOST MINIMALNE
EKRAN“. TEMPERATURE U HLADU SA GODIŠNJOM
VEROVATNOĆOM PREKORAČENJA OD 0.02
(ŠTO JE EKVIVALENTNO SREDNJEM
POVRATNOM PERIODU OD 50 GODINA), KOJA
JE ZASNOVANA NA MINIMALNIM
REGISTROVANIM VREDNOSTIMA MERENIM
SVAKOG SATA.
POČETNA TEMPERATURA, T0, JE
TEMPERATURA ELEMENTA KONSTRUKCIJE
SADRŽAJ GLAVA 7

7.3 → PRIKAZ DEJSTAVA
DNEVNE I SEZONSKE PROMENE TEMPERATURE RASPORED TEMPERATURE UNUTAR

VAZDUHA U HLADU, SUNČEVO ZRAČENJE, POJEDINAČNOG ELEMENTA KONSTRUKCIJE SE
REFLEKTOVANO ZRAČENJE, I TOME SLIČNO, MOŽE RAZLOŽITI (DEKOMPONOVATI) NA
IZAZIVAJU PROMENE RASPOREDA SLEDEĆA ČETIRI SASTAVNA DELA:
TEMPERATURE UNUTAR POJEDINIH - RAVNOMERNA KOMPONENTA
ELEMENATA KONSTRUKCIJE.
TEMPERATURE, ∆TU
VELIČINA TERMIČKIH EFEKATA ZAVISIĆE OD
LOKALNIH KLIMATSKIH USLOVA, OD
- LINEARNO PROMENLJIVA KOMPONENTA
ORJENTACIJE KONSTRUKCIJE, OD NJENE TEMPERATURNE RAZLIKE OKO OSE Z-Z,
UKUPNE MASE, OD NJENIH ZAVRŠNIH SLOJEVA ∆TMY
(NA PRIMER: OBLOGA KOD ZGRADA), I U - LINEARNO PROMENLJIVA KOMPONENTA
SLUČAJU KONSTRUKCIJE ZGRADA OD REŽIMA TEMPERATURNE RAZLIKE OKO OSE Y-Y, ∆TMZ
GREJANJA I VENTILACIJE I TERMIČKE
IZOLACIJE. - NELINEARNA KOMPONENTA
TEMPERATURNE RAZLIKE, ∆TE. ONA
IZAZIVA SISTEM SOPSTVENIH MEĐUSOBNO
URAVNOTEŽENIH NAPONA, KOJI NE
IZAZIVAJU ODVOJEN EFEKAT OD
OPTEREĆENJA NA ELEMENT.
SADRŽAJ GLAVA 7

7.3 → PRIKAZ DEJSTAVA
DILATACIJE I REZULTUJUĆI NAPONI ZAVISE OD: VREDNOSTI KOEFICIJENTA LINEARNE

TERMIČKE DILATACIJE ZA RAZLIČITE
- GEOMETRIJE I GRANIČNIH USLOVA
MATERIJALE:
RAZMATRANOG ELEMENTA
- FIZIČKIH SVOJSTAVA PRIMENJENOG
MATERIJALA. ALUMINIJUM, ALU-LEGURE 24∙10-6 /°K
NERĐAJUĆI ČELIK 16∙10-6 /°K
KOEFICIJENT LINEARNE TERMIČKE DILATACIJE, KONSTRUKCIJSKI ČELIK 12∙10-6 /°K
KADA SE OBJEKAT ZAGREVA ILI HLADI, BETON 10∙10-6 /°K
NJEGOVA DUŽINA SE MENJA
LAKOAGREGATNI BETON 7∙10-6 /°K
PROPORCIONALNO NJEGOVOJ ORIGINALNOJ
DUŽINI I PROPORCIONALNO PROMENI ZIDANI MATERIJAL (6 - 10) ∙10-
TEMPERATURE. 6
/°K
RAZLIČITI MATERIJALI SE RAZLIČITO ŠIRE – DRVO U PRAVCU VLAKANA 5∙10-6 /°K
IMAJU RAZLIČITE KOEFICIJENTE LINEARNE
DRVO UPRAVNO NA VLAKNA (30 - 70) ∙10-
TERMIČKE DILATACIJE. 6
/°K
SADRŽAJ GLAVA 7

7.4 → TEMPERATURNE PROMENE KOD ZGRADA
TERMIČKA DEJSTVA NA ZGRADE USLED ODREĐIVANJE TEMPERATURA

KLIMATSKIH I RADNIH TEMPERATURNIH
PROMENA POTREBNO JE RAZMATRATI PRI TERMIČKA DEJSTVA NA ZGRADE USLED
PRORAČUNU ZGRADA KADA POSTOJI KLIMATSKIH I RADNIH TEMPERATURNIH
MOGUĆNOST DA GRANIČNA STANJA PROMENA POTREBNO JE RAZMATRATI U
NOSIVOSTI ILI UPOTREBLJIVOSTI BUDU SKLADU SA PRINCIPIMA I PRAVILIMA DATIM U
PREKORAČENA USLED TERMIČKIH OVOM POGLAVLJU UZIMAJUĆI U OBZIR
POMERANJA I/ILI NAPONA. NACIONALNE (REGIONALNE) PODATKE I
ISKUSTVO.
PROMENE ZAPREMINE I/ILI NAPONI USLED
TEMPERATURNIH PROMENA MOGU TAKOĐE KLIMATSKI UTICAJI MORAJU DA BUDU
ZAVISITI OD: ODREĐENI RAZMATRANJEM PROMENE
TEMPERATURE VAZDUHA U HLADU I
- SENKE OKOLNIH OBJEKATA, SUNČEVOG ZRAČENJA.
- KORIŠĆENJA RAZLIČITIH MATERIJALA SA EKSPLOATACIONI UTICAJI (USLED GREJANJA,
RAZLIČITIM KOEFICIJENTIMA TERMIČKOG TEHNOLOŠKIH ILI INDUSTRIJSKIH PROCESA),
ŠIRENJA I PROVOĐENJA TOPLOTE, MORAJU DA BUDU RAZMATRANI U
- KORIŠĆENJA RAZLIČITIH OBLIKA SAGLASNOSTI S KONKRETNIM PROJEKTOM I
POPREČNOG PRESEKA SA RAZLIČITOM PROJEKTNIM ZADATKOM.
RAVNOMERNOM TEMPERATUROM.
SADRŽAJ GLAVA 7

ODREĐIVANJE TEMPERATURA (NASTAVAK) KAO DODATAK PRETHODNIM

TEMPERATURNIM RAZLIKAMA, TREBA DA
KLIMATSKA I EKSPLOATACIONA TERMIČKA
BUDU RAZMATRANI I LOKALNI UTICAJI USLED
DEJSTVA NA KONSTRUKCIONI ELEMENT
TERMIČKIH DEJSTAVA, KADA SU RELEVANTNI
MORAJU DA BUDU ODREĐENA PRIMENOM
(NA PRIMER, NA OSLONCIMA ILI ELEMENTIMA
SLEDEĆIH OSNOVNIH VELIČINA (U SKLADU S
ZA VEZU KONSTRUKCIJSKIH ELEMENATA I
RANIJOM DEKOMPOZICIJOM):
ELEMENATA OBLOGE).
- KOMPONENTE RAVNOMERNE
TEMPERATURE, , DATE PREKO RAZLIKE
IZMEĐU PROSEČNE TEMPERATURE, , KOMPONENTA RAVNOMERNE TEMPERATURE
ELEMENTA I NJEGOVE POČETNE SE DEFINIŠE KAO SLEDEĆA RAZLIKA:
TEMPERATURE, ;
- KOMPONENTE LINEARNE PROMENE
– PROSEČNA TEMPERATURA
TEMPERATURE, DATE PREKO RAZLIKE ,
KONSTRUKCIJSKOG ELEMENTA USLED
IZMEĐU TEMPERATURA NA SPOLJAŠNJOJ I
KLIMATSKIH TEMPERATURA U ZIMSKOJ I
UNUTRAŠNJOJ POVRŠINI POPREČNOG
LETNJOJ SEZONI, KAO I USLED
PRESEKA, ILI NA POVRŠINAMA POJEDINIH
EKSPLOATACIONIH TEMPERATURA.
SLOJEVA;
- TEMPERATURNE RAZLIKE, , RAZLIČITIH
DELOVA KONSTRUKCIJE, DATE PREKO
RAZLIKE PROSEČNIH TEMPERATURA TIH
SADRŽAJ GLAVA 7

NAČELNO, VELIČINE TEMPERATURNIH RAZLIKA TEMPERATURA U UNUTRAŠNJOSTI OBJEKTA,

, I , KAO I PROSEČNE TEMPERATURE, , TREBA - LETO: PREP.
DA BUDU ODREĐENE U SAGLASNOSTI S
REGIONALNIM PODACIMA ILI, UKOLIKO OVI - ZIMA: PREP.
NISU NA RASPOLAGANJU, NAREDNIM
PRAVILIMA:
MOGUĆE JE NACIONALNIM ANEKSIMA DATI I
DRUGE VREDNOSTI, POPUT PRIMERA:
PROSEČNA TEMPERATURA TREBA DA BUDE
ODREĐENA KORIŠĆENJEM TEMPERATURNOG
DIJAGRAMA PROVOĐENJA TOPLOTE, KAO
PROSEČNA TEMPERATURA KONSTRUCIJSKOG
ELEMENTA ZIMI I LETI.
ZA JEDNOSLOJNE ELEMENTE, PROSEČNA
TEMPERATURA MOŽE BITI PRIBLIŽNO
ODREĐENA KAO SREDNJA VREDNOST
UNUTRAŠNJE I SPOLJAŠNJE TEMPERATURE:
KOD „SENDVIČ“ ELEMENATA, JE PROSEČNA

TEMPERATURA KONKRETNOG SLOJA,
PROISTEKLA IZ ODREĐENOG DIJAGRAMA
SADRŽAJ GLAVA 7

TEMPERATURA SPOLJAŠNJE SREDINE,

DEFINIŠE SE POSEBNO:
- ZA NADZEMNE DELOVE
- ZA PODZEMNE DELOVE
SADRŽAJ GLAVA 7


SADRŽAJ GLAVA 7

7.4 → DIJAGRAM PROVOĐENJA TOPLOTE
# PRIMER 7.1

Za letnju sezonu, odrediti temperaturu unutrašnje, Tin,
i spoljašnje sredine, Tout, prema Evrokodu, za fasadni
zid zgrade tamno obojene površine okrenut prema
jugu. Maksimalna temperatura vazduha u hladu je
32⁰C.
##
Fasadni zid → nadzemni deo objekta.
Leto →
Leto, tamno obojena površina →
SADRŽAJ GLAVA 7

VREDNOSTI MAKSIMALNIH I MINIMALNIH # PRIMER 7.2

TEMPERATURA VAZDUHA U HLADU, SA
Ako su karakteristične temperature za neku lokaciju:
GODIŠNJOM VEROVATNOĆOM P (RAZLIČITOM
OD 0.02) DA BUDU PREKORAČENE - ,i
ODGOVARA DUŽIM ILI KRAĆIM POVRATNIM

- ,
PERIODIMA, , OD 50 GODINA. odrediti vrednosti minimalne i maksimalne
temperature koje odgovaraju povratnom periodu od
GODIŠNJA VEROVATNOĆA: 200 godina.
##
Iz tabele:
SADRŽAJ GLAVA 7

TOPLOTNA PROVODLJIVOST, TOPLOTNA OTPORNOST SLOJA,

… JE KARAKTERISTIKA MATERIJALA – … OBRNUTO JE PROPORCIONALNA
SPOSOBNOST MATERIJALA DA SPROVODI TOPLOTNOJ PROVODLJIVOSTI, A DIREKTNO
TOPLOTU. PROPORCIONALNA DEBLJINI SLOJA:
JEDINICA:
TOPLOTNE OTPORNOSTI UNUTRAŠNJE I
SPOLJAŠNJE POVRŠINE:
UKUPNA TOPLOTNA OTPORNOST SISTEMA

SASTAVLJENOG OD NIZA SLOJEVA:
SADRŽAJ GLAVA 7

UKUPNA TOPLOTNA OTPORNOST SISTEMA

SASTAVLJENOG OD NIZA SLOJEVA:
TEMPERATURA U NEKOJ TAČKI SENDVIČ ZIDA:

SADRŽAJ GLAVA 7

# PRIMER 7.3

Za unutrašnju temperaturu od 35⁰C i spoljašnju od -
25⁰C, dati dijagram promene temperature kroz
fasadni zid koji se sastoji iz sledećih slojeva (koristiti
Rin = 0.15 m2K/W):
- unutrašnji sloj maltera debljine 2cm
(λ = 1.70W/m/K),
- betonski zid debljine 18cm
(λ = 1.60 W/m/K),
- fasadna termo-izolacija debljine 10cm
(λ = 0.03 W/m/K).
##
,
SADRŽAJ
142
GLAVA 8
PRITISCI TEČNOSTI I TLA

1 PRITISCI TEČNOSTI
2 PRITISCI TLA
1 VERTIKALNI PRITIS
CI TLA
2 HORIZONTALNI PRI
TISCI TLA
SADRŽAJ GLAVA 8
8 → PRITISCI TEČNOSTI I TLA 143

8.1 → PRITISCI TEČNOSTI
PRITISAK TEČNOSTI SLOBODNE POVRŠI U TEČNOST DELUJE UVEK UPRAVNIM PRITISKOM

NEKOJ TAČKI JE FUNKCIJA DUBINE, , TAČKE U NA POVRŠINU SUDA/REZERVOARA.
ODNOSU NA NIVO POVRŠINE I ZAPREMINSKE
TEŽINE TEČNOSTI, . PRITISAK RASTE LINEARNO
S DUBINOM :
SADRŽAJ GLAVA 8

ZAPREMINSKE TEŽINE POJEDINIH TEČNOSTI:

SADRŽAJ GLAVA 8

# PRIMER 8.1 Zapreminska težina vode:

U rezervoaru je voda, dimenzije su date u metrima. Pritisci:
Nacrtati shemu opterećenja zidova rezervoara
vodom. Ne zaboraviti jedinicu opterećenja.
##
SADRŽAJ GLAVA 8

8.2 → PRITISCI TLA
RASTRESITO (NEKOHERENTNO) TLO, SA COULOMB-OV (KULONOV) ZAKON LOMA:

STANOVIŠTA POPUNJAVANJA PROSTORA SE
SMIČUĆA NOSIVOST TLA JE ZBIR DVE
NALAZI NEGDE IZMEĐU TEČNOSTI I ČVRSTOG
KOMPONENTE:
TELA. SLOBODNO NASUTI, OVI MATERIJALI
FORMIRAJU STABILAN NAGIB POD UGLOM - TRENJA, I
KOJI, GRUBO, ODGOVARA UGLU
- KOHEZIJE.
UNUTRAŠNJEG TRENJA MATERIJALA.
KOHEZIJA:
– KOHEZIJA,
KOHERENTNO TLO, POPUT GLINE, MOŽE DO – UGAO UNUTRAŠNJEG TRENJA,

ODREĐENE DUBINE IMATI VERTIKALNE - NORMALNI NAPON.
STRANE (PONAŠATI SE PO-PUT ČVRSTOG TELA)
BEZ BILO KAKVIH POTPORA, ŠTO JE POSLEDICA
KOHEZIJE. ALI, SA PORASTOM DUBINE, A
POSEBNO SA PRODOROM VODE U TLO (KADA
SE KOHEZIJA ZNAČAJNO REDUKUJE),
VERTIKALNE STRANE SE OBRUŠAVAJU
POTISNUTE MASOM TLA HORIZONTALNO.
KOHEZIJA:
SADRŽAJ GLAVA 8

8.2 → PRITISCI TLA : 8.2.1 → VERTIKALNI PRITISCI TLA
VERTIKALNI PRITISAK TLA ODGOVARA TEŽINI POTOPLJENO TLO:

TLA IZNAD POSMATRANE TAČKE NA NEKOJ - NEUTRALNI NAPON OD VODE () SE
DUBINI, :
PRENOSI PORAMA JEDNAKO U SVIM
PRAVCIMA
– ZAPREMINSKA TEŽINA TLA . - EFEKTIVNI NAPON U TLU SE PRENOSI
DODIRNIM POVRŠINAMA ČVRSTIH
ČESTICA.
UKOLIKO JE POVRŠINA TLA OPTEREĆENA ZAPREMINSKA TEŽINA TLA ISPOD NIVOA VODE
(BESKONAČNO): JE
ZAPREMINSKA TEŽINA ZASIĆENOG TLA, .
– POVRŠINSKO OPTEREĆENJE .
SADRŽAJ GLAVA 8

# PRIMER 8.2

Odrediti promenu vertikalnih pritisaka tla s dubinom
za profil tla sa skice.
##
SADRŽAJ GLAVA 8

RASPROSTIRANJE VERTIKALNOG PRITISKA PO SUPERPONIRANJE VERTIKALNIH PRITISAKA

ŠIRINI - MEĐUSOBNA UDALJENOST TEMELJA
- KONAČNA OPTEREĆENA POVRŠINA - MALO ODSTOJANJE MOŽE UZROKOVATI
- NAPON SE PRIBLIŽNO (GRUBO) PROSTIRE PREKORAČENJE DOPUŠTENIH NAPONA U
POD UGLOM UNUTRAŠNJEG TRENJA, . TLU NA NEKOJ DUBINI.
SADRŽAJ GLAVA 8

8.2 → PRITISCI TLA : 8.2.2 → HORIZONTALNI PRITISCI TLA
POPUT TEČNOSTI, HORIZONTALNI PRITISAK STANJE MIROVANJA PODRAZUMEVA KRUTU

TLA SE POVEĆAVA SA DUBINOM, H, GRUBO PRITISNUTU KONSTRUKCIJU, KOJA POD
POJEDNOSTAVLJENO, NA SLEDEĆI NAČIN: HORIZONTALNIM PRITISKOM TLA TRPI SAMO
ZANEMARLJIVO MALU DEFORMACIJU.
KOEFICIJENT JE ZAVISAN NE SAMO OD VRSTE
TLA, NEGO I OD NAČINA NASIPANJA I
ILI, AKO IMA POVRŠINSKOG OPTEREĆENJA: KOMPAKTIZACIJE TLA. TAKO JE, NA PRIMER,
EKSPERIMENTALNO UTVRĐENO DA SE ZA
NEKOHERENTNA (PESKOVITA, ŠLJUNKOVITA)
TLA OVAJ KOEFICIJENT KREĆE U RASPONU OD
0.4, ZA NEKOMPAKTIRANO, DO 0.6 ZA VISOKO
– KOEFICIJENT HORIZONTALNOG PRITISKA KOMPAKTNO TLO. ZA KOHERENTNA TLA
TLA. DOSTIŽE VREDNOSTI OD 0.4 DO 0.8.
ZAVISNO OD TOGA DA LI SE PRITISNUTA ZA ODREĐIVANJE KOEFICIJENTA , U
KONSTRUKCIJA POMERA, RAZLIKUJU SE: PRORAČUNSKE SVRHE, UOBIČAJENO SE
- STANJE MIROVANJA (ODGOVARA MU KORISTI IZRAZ BRINCH-HANSEN-A, KOJIM JE U
KOEFICIJENT HORIZONTALNOG PRITISKA FUNKCIJI UGLA UNUTRAŠNJEG TRENJA :
TLA U STANJU MIROVANJA, )
- AKTIVNO STANJE (KOEFICIJENT )
- PASIVNO STANJE (KOEFICIJENT )
SADRŽAJ GLAVA 8

AKTIVNO I PASIVNO STANJE U TLU UKOLIKO SE ZID POMERA OD TLA, STVARAJU

SE USLOVI ZA AKTIVNO STANJE U TLU.
POD DEJSTVOM PRITISKA TLA,
KONSTRUKCIJE/ZIDOVI SE POMERAJU, KAKO UKOLIKO SE ZID POMERA KA TLU, STVARAJU
ZBOG KONSTRUKCIJSKE DEFORMACIJE (UGIB), SE USLOVI ZA PASIVNO STANJE U TLU.
TAKO I ZBOG ČINJENICE DA SE NALAZE U POMERANJA KOJA SU REDA VELIČINE 0.1 -0.5%
STIŠLJIVOM TLU, KOJE DOZVOLJAVA NJEGOVO VISINE ZIDA VEĆ MOGU DA BUDU DOVOLJNA
GLOBALNO POMERANJE. ZA PROMENU PRITISKA U STANJU MIROVANJA
ČAK I VRLO MALA POMERANJA, REDA – PRELAZ IZ STANJA ELASTIČNE RAVNOTEŽE U
VELIČINE 0.1 ÷ 0.5% VISINE ZIDA, IZAZIVAJU AKTIVNO ILI PASIVNO STANJE PRAĆENO
PAD ILI RAST (PRELAZAK U AKTIVNO ILI SMICANJEM DUŽ DVE FAMILIJEKLIZNIH
PASIVNO STANJE) HORIZONTALNOG PRITISKA. POVRŠI.
U OBA SLUČAJA, PRELAZ IZ ELASTIČNE
RAVNOTEŽE U AKTIVNO ILI PASIVNO STANJE
PRAĆENO JE SMICANJEM DUŽ DVE FAMILIJE
POVRŠINA KLIZANJA.
SADRŽAJ GLAVA 8

UKOLIKO SE ZID POMERA OD TLA, FORMIRA SE AKTIVNI I PASIVNI PRITISCI ODGOVARAJU

(IDEALIZOVANA) KLIZNA RAVAN AB, TE PRIZMA SLOMU U TLU, A KOEFICIJENT
TLA ABC KOJA KLIZEĆI PO OVOJ RAVNI HORIZONTALNOG PRITISKA MOŽE UZETI SVE
OPTEREĆUJE ZID AKTIVNIM PRITISKOM TLA. VREDNOSTI IZMEĐU.
UKOLIKO SE, U SUPROTNOM, ZID POMERA KA
TLU, FORMIRA SE KLIZNA RAVAN AD, A
PRIZMA ACD SADA „ZAHVATA“ VEĆU
ZAPREMINU TLA. ODGOVARAJUĆI PRITISAK JE
PASIVNI PRITISAK TLA.
AKTIVNI PRITISAK – MANJI OD PRITISKA U
MIROVANJU.
PASIVNI PRITISAK – VEĆI OD PRITISKA U
MIROVANJU.
SADRŽAJ GLAVA 8

AKTIVNI PRITISAK TLA, PREMA IZRAZU ZA HORIZONTALNU POVRŠINU TLA ():

RANKINE-A, ODREĐUJE SE NA BAZI
PRETPOSTAVKE O NAGIBU KLIZNIH RAVNI U
ODNOSU NA VERTIKALU OD .
ZA KOSU POVRŠINU TLA ():
SADRŽAJ GLAVA 8

PASIVNI PRITISAK TLA, PREMA IZRAZU ZA HORIZONTALNU POVRŠINU TLA ():

RANKINE-A, ODREĐUJE SE NA BAZI
PRETPOSTAVKE O NAGIBU KLIZNIH RAVNI U
ODNOSU NA VERTIKALU OD .
ZA KOSU POVRŠINU TLA ():
SADRŽAJ GLAVA 8

IZRAZI ZA HORIZONTALNI PRITISAK TLA SU # Primer za vežbu 8.3

IZVEDENI ZA NEKOHERENTNA TLA. Potporni zid na slici je visine 12m. Zapreminska težina tla je
19.0 kN/m3, a ugao unutrašnjeg trenja je 28°. Intenzitet
ZA KOHERENTNA TLA, PREMA EN1997-1, korisnog opterećenja na površini je 25 kN/m2. Kolika je
TREBA KORISTITI: ordinata
horizontalnog pritiska tla na
- ZA AKTIVNI PRITISAK: potporni zid na dubini od 8.5m.
# Primer za vežbu 8.4

- ZA PASIVNI PRITISAK:
Ukopan rezervoar kružne osnove (poluprečnih 5.5m) sa skice
ima najnižu tačku na dubini od 8m, a najvišu na dubini od
1.5m u odnosu na horizontalnu površ tla. Zapreminska težina
tla je 18.5 kN/m3, a ugao unutrašnjeg trenja tla je 27°.
Intenzitet ravnomerno raspodeljenog opterećenja na površini
IAKO SU DATI KOEFICIJENTI IZVEDENI ZA tla je 25 kN/m2. Kolika je ordinata horizontalnog pritiska tla
NEKOHRENTNA TLA, PREPORUČUJE SE, KAO (stanje mirovanja) u najnižoj tački zida rezervoara? Koliko je
ukupno opterećenje tlom
KONZERVATIVNA, NJIHOVA PRIMENA I ZA na gornju kružnu ploču
KOHERENTNA, KOD AKTIVNOG STANJA U TLU. rezervoara (u kN)?
SADRŽAJ
156
GLAVA 9
SEIZMIČKA DEJSTVA
1 UVOD
2 ELASTIČNI SPEKTRI
ODGOVORA
3 PROJEKTNI SPEKTRI
ODGOVORA
4 METODE ANALIZE
SADRŽAJ GLAVA 9
9 → SEIZMIČKA DEJSTVA 157

9.1 → UVOD
ZEMLJINA KORA NIJE JEDINSTVENA ČVRSTA SMICANJE BLOKOVA MOŽE BITI RAZLIČITIH

POVRŠINA, NEGO, PRE, PREDSTAVLJA PRAVACA, VERTIKALNO, HORIZONTALNO, KOSO ILI
MOZAIK BLOKOVA KOJI SE DODIRUJU NA KOMBINOVANO.
ŠAVOVIMA ISPUNJENIM MANJE ČVRSTIM
MATERIJALOM.
ZEMLJINA KORA JE IZDELJENA NA 15
GLAVNIH (VELIKIH) TEKTONSKIH PLOČA
DEBLJINE OKO 100 KM. OVE SU, DALJE,
PODELJENE NA MANJE I MIKRO-PLOČE.
MEĐU BLOKOVIMA SE NEPREKIDNO
ODIGRAVAJU MEĐUSOBNA RELATIVNA
POMERANJA, ZBOG ČEGA SE NA SPOJU
AKUMULIRA OGROMNA KOLIČINA
ELASTIČNE ENERGIJE, A BLOKOVI SU U
STANJU NAPETE OPRUGE.
KADA U JEDNOM TRENUTKU NAPREZANJE
MATERIJALA ŠAVOVA DOSTIGNE GRANIČNU
ČVRSTOĆU, DOLAZI DO PUCANJA ŠAVA I
NAGLOG RELATIVNOG POMERANJA DVA
NAPREGNUTA BLOKA, TJ. DO NAGLOG
OSLOBAĐANJA AKUMULIRANE ENERGIJE, TE
SADRŽAJ GLAVA 9

9.1 → UVOD
MESTO (ZONA) GDE JE DOŠLO DO SMICANJA ZATO, ZEMLJOTRES SE U NEKOJ TAČKI

BLOKOVA JE HIPOCENTAR ILI ŽARIŠTE (F), A ODLIKUJE NEPRAVILNIM OSCILATORNIM
NJEGOVA PROJEKCIJA NA POVRŠINI TLA JE KRETANJEM PODLOGE, VREMENSKI ZNAČAJNO
EPICENTAR (E). NJIHOVA MEĐUSOBNA DUŽIM OD TRAJANJA „POREMEĆAJA“ U
UDALJENOST JE DUBINA HIPOCENTRA. HIPOCENTRU, BEZ STABILNE PERIODE ILI
NAJRAZORNIJI ZEMLJOTRESI SE ODLIKUJU AMPLITUDE.
DUBINAMA IZMEĐU 60 I 300KM. RASTOJANJE
X PREDSTAVLJA EPICENTRALNO, A RASTOJANJE
R – HIPOCENTRALNO RASTOJANJE TAČKE A KOBE 1995
OD HIPOCENTRA SE ŠIRE DVE VRSTE
SEIZMIČKIH TALASA, PODUŽNI I POPREČNI,
KOJI SE PROSTIRU RAZLIČITIM BRZINAMA.
MEĐUTIM, NA POVRŠINI, DOMINANTNU
ULOGU IMAJU RAZNI POVRŠINSKI TALASI KOJI
MALO PRODIRU U UNUTRAŠNJOST (DUBINU),
TE SE MOGU SMATRATI
DVODIMENZIONALNIM.
RAZLIČITE VRSTE TALASA PROSTIRU
RAZLIČITIM BRZINAMA, BRZINA PROSTIRANJA
TALASA, GENERALNO, OPADA SA GUSTINOM
MATERIJALA KROZ KOJI PROLAZE… ZATO SE
SADRŽAJ GLAVA 9

9.1 → UVOD
POSLEDICE JAKIH ZEMLJOTRESA

SADRŽAJ GLAVA 9

9.1 → UVOD
DRUGI NEWTON-OV ZAKON AKCELEROGRAMI

MASA () SE SUPROTSTAVLJA SOPSTVENOM ZEMLJOTRESNO DEJSTVO (POBUDA) –
UBRZANJU () INERCIJALNOM SILOM (): NEPRAVILNO OSCILATORNO KRETANJE
PODLOGE – NEPRAVILNA OSCILATORNA
PROMENA UBRZANJA.
SADRŽAJ GLAVA 9

9.2 → ELASTIČNI SPEKTRI ODGOVORA
ZA POZNATU POBUDU, ZA SISTEM SA JEDNIM

STEPENOM SLOBODE, JEDNE VREDNOSTI
PERIODA OSCILOVANJA, MOGUĆE JE
ODREDITI, KAO REŠENJE, FUNKCIJU
VREMENSKE PROMENE UBRZANJA MASE.
OD KOMPLETNOG REŠENJA ZABELEŽIMO
SAMO EKSTREMNU VREDNOST APSOLUTNOG
UBRZANJA. ZA DRUGE SVOJSTVENE PERIODE
UČINIMO TO ISTO I SVAKOM ZAPISU (POBUDI)
ODGOVARAĆE JEDNA IZLOMLJENA KRIVA NA
DIJAGRAMU KOJI NA HORIZONTALNOJ OSI IMA
PERIODE OSCILOVANJA, A NA VERTIKALNOJ
EKSTREMNA UBRZANJA.
NIZ RAZLIČITIH POBUDA ĆE REZULTOVATI
MOGUĆNOŠĆU FORMIRANJA GLATKE
OBVOJNICE – ELASTIČNOG SPEKTRA
ODGOVORA KONSTRUKCIJE, KOJA SE, U
SREĐENOM OBLIKU, MOŽE KORISTITI ZA
ODREĐIVANJE SEIZMIČKIH SILA KOJE TOKOM
ZEMLJOTRESA MOGU NAPASTI GRAĐEVINU.
SADRŽAJ GLAVA 9

EVROKOD 8 (EN1998-1) ELASTIČNI SPEKTAR ODGOVORA

EVROKODOM SE PRED PROJEKTOVANJE (I ZEMLJOTRESNO KRETANJE NEKE TAČKE POVRŠI
IZVOĐENJE) KONSTRUKCIJE U SEIZMIČKOJ TLA DATO JE ELASTIČNIM SPEKTROM
OBLASTI POSTAVLJAJU SLEDEĆI ZAHTEVI: ODGOVORA UBRZANJA TLA, KOJI IMA ISTI
OBLIK ZA OBA NIVOA SEIZMIČKOG DEJSTVA,
- OBJEKAT NE SME DA SE SRUŠI, ILI, MORA
POSEBNO ZA:
DA BUDE U STANJU DA IZDRŽI SEIZMIČKA
DEJSTVA BEZ LOKALNOG ILI GLOBALNOG - HORIZONTALNO, I
RUŠENJA. - VERTIKALNO SEIZMIČKO DEJSTVO.
PROJEKTNO SEIZMIČKO DEJSTVO KOJE
ODGOVARA OVOM ZAHTEVU JE IZRAŽENO HORIZONTALNO SEIZMIČKO DEJSTVO SE
U SMISLU REFERENTNOG SEIZMIČKOG OPISUJE SA DVE MEĐUSOBNO NEZAVISNE
DEJSTVA SA 10% VEROVATNOĆOM KOMPONENTE, A VERTIKALNA S JEDNOM.
PREKORAČENJA U 50 GODINA, ILI SA
POVRATNIM PERIODOM OD 475 GODINA.
- ZAHTEV OGRANIČENIH OŠTEĆENJA, ILI,
KONSTRUKCIJA MORA DA BUDE U STANJU
DA IZDRŽI DEJSTVO VEĆE VEROVATNOĆE
POJAVE BEZ POJAVE OŠTEĆENJA.
SEIZMIČKO DEJSTVO IMA 10%
VEROVATNOĆU PREKORAČENJA U 10
GODINA I POVRATNI PERIOD OD 95
SADRŽAJ GLAVA 9

KLASIFIKACIJA TLA

UTICAJ LOKALNIH USLOVA TLA NA SEIZMIČKO DEJSTVO SE UZIMAJU U OBZIR KLASIFIKACIJOM
TLA NA TIPOVE A DO E (ZA TIPOVE S1 I S2 SU POTREBNE POSEBNE STUDIJE ZA DEFINISANJE
SEIZMIČKOG DEJSTVA).
SADRŽAJ GLAVA 9

HORIZONTALNI ELASTIČNI SPEKTAR ODGOVORA

– ELAST. SPEKTAR ODGOVORA
– PERIOD VIBRACIJA SISTEMA S JEDNIM STEPENOM
SLOBODE
– PROJEKTNO UBRZANJE TLA ZA TLO TIPA A
– FAKTOR TLA (ZAVISI OD TIPA TLA)
- MESTA LOMA FUNKCIJE
– FAKTOR KORELACIJE PRIGUŠENJA (, ZA PRIGUŠENJE OD 5%)
SADRŽAJ GLAVA 9

… HORIZONTALNI ELASTIČNI SPEKTAR ODGOVORA

FAKTOR TLA, , I GRANICE INTERVALA () SU FUNKCIJA TIPA TLA, PREMA TABELI:
PROJEKTNO UBRZANJE TLA JE PROIZVOD FAKTORA ZNAČAJA I REFERENTNOG MAKSIMALNOG

UBRZANJA TLA:
ZGRADE SE SAGLASNO ZNAČAJU I TEŽINI POSLEDICA EVENTUALNOG RUŠENJA KLASIFIKUJU U 4

KATEGORIJE, A ZNAČAJ SE KVANTIFIKUJE FAKTOROM ZNAČAJA :
SADRŽAJ GLAVA 9

OBLICI HORIZONTALNOG ELASTIČNOG SPEKTRA ODGOVORA ZA RAZLIČITE TIPOVE TLA

SADRŽAJ GLAVA 9

9.3 → PROJEKTNI SPEKTRI ODGOVORA
U SKLADU S KONCEPTOM ASEIZMIČKOG REDUKCIJA ELASTIČNOG SPEKTRA SE

PROJEKTOVANJA, KOJIM SE PREDVIĐA DA SE OSTVARUJE UVOĐENJEM FAKTORA
KONSTRUKCIJA ZEMLJOTRESNIM DEJSTVIMA PONAŠANJA , KOJI JE VEĆI OD 1.0 I
SUPROTSTAVLJA U NELINEARNOM DOMENU, PREDSTAVLJA (PRIBLIŽNO) ODNOS SEIZMIČKIH
KONSTRUKCIJE SE PRORAČUNAVAJU NA SILA KOJE BI DELOVALE NA KONSTRUKCIJU KAD
MANJE SEIZMIČKE SILE OD ONIH KOJE BI NJEN ODGOVOR BIO ELASTIČAN I SILA KOJE
ODGOVARAJU LINEARNOM ODGOVORU MOGU DA SE KORISTE U ELASTIČNOJ ANALIZI,
(PREDSTAVLJENE ELASTIČNIM SPEKTROM). A KOJE JOŠ UVEK OBEZBEĐUJU
ZADOVOLJAVAJUĆI ODGOVOR KONSTRUKCIJE.
SA IDEJOM IZBEGAVANJA POTREBE
KORIŠĆENJA KOMPLIKOVANE EKSPLICITNE
NELINEARNE
ANALIZE, PODRAZUMEVA SE PRIMENA
ELASTIČNE ANALIZE ZASNOVANE NA
REDUKOVANOM
SPEKTRU ODGOVORA – PROJEKTNI SPEKTAR
ZA ELASTIČNU ANALIZU.
SADRŽAJ GLAVA 9

9.3 → PROJEKTNI SPEKTRI ODGOVORA
HORIZONTALNI PROJEKTNI SPEKTAR ODGOVORA

– PROJEKTNI SPEKTAR ODGOVORA
– PERIOD VIBRACIJA SISTEMA S JEDNIM
STEPENOM SLOBODE
– PROJEKTNO UBRZANJE TLA ZA TLO TIPA A
– FAKTOR TLA (ZAVISI OD TIPA TLA)
- MESTA LOMA FUNKCIJE
– FAKTOR PONAŠANJA
– FAKTOR DONJE GRANICE SPEKTRA ()
SADRŽAJ GLAVA 9

9.4 → METODE ANALIZE
OSNOVNE METODE ANALIZE ZA ODREĐIVANJE METODA EKVIVALENTNIH BOČNIH SILA

SEIZMIČKOG DEJSTVA:
METODA EKVIVALENTNIH BOČNIH SILA JE,
- METODA EKVIVALENTNIH BOČNIH SILA NAČELNO (UZ ZADOVOLJENJE ODREĐENOG
(NAČELNO PRIMENLJIVA SAMO ZA SETA KRITERIJUMA I ŠIRE), PRIMENLJIVA KOD
REGULARNE ZGRADE), KONSTRUKCIJA ZGRADA ČIJI SU PERIODI
- MULTI-MODALNA SPEKTRALNA ANALIZA SLOBODNIH VIBRACIJA () ZA DVA GLAVNA
(PRIMENLJIVA ZA SVE TIPOVE ZGRADA). HORIZONTALNA PRAVCA MANJI OD I OD , A
KOJE SU REGULARNE PO VISINI.
UKUPNA HORIZONTALNA SILA (SILA U OSNOVI,
), ZA SVAKI PRAVAC, ODREĐUJE SE PREMA:
- ORDINATA PROJEKTNOG SPEKTRA ZA

PERIOD PRVOG TONA OSCILOVANJA (),
– UKUPNA MASA ZGRADE IZNAD TEMELJA,
– KOREKCIONI FAKTOR:
ZA ZGRADE PREKO DVA SPRATA SA
PERIODOM ,
U SVIM OSTALIM SLUČAJEVIMA.
SADRŽAJ GLAVA 9

UKUPNA SILA (SILA U OSNOVI, ) SEMOŽE

RASPODELITI NA POJEDINE ETAŽE PRAVILOM:
, - MASE -TOG I -TOG SPRATA,

, - VISINSKI POLOŽAJ MASA I ,
- SEIZMIČKA SILA ZA -TI SPRAT.
OČIGLEDNO, ZBIR SVIH POJEDINIH SPRATNIH

SILA JE JEDNAK UKUPNOJ SILI U OSNOVI:
SADRŽAJ GLAVA 9

# PRIMER 9.1 Kako je , to je (slajd 167):

Višespratna zgrada ima 4 etaže različite visine: prva –
4.8m, druga – 4.0m, ostale – 3.5m. Klasifikovana je
kao objekat III klase značaja. U nivou svake etaže je
koncentrisana masa od 750t. Osnovni period Kako je , to je:
oscilovanja konstrukcije je 1.10s. Referentno
maksimalno ubrzanje tla je 0.3g, a faktor ponašanja
je . Tlo je tipa B. Ukupna masa (tabela):
Dati su izrazi sa slajda 167 i gornja tabela sa slajda Ukupna seizmička sila:
164.
##
III klasa značaja -
,
Projektno ubrzanje: Sprat, Masa, Visina,
Slajd 164, tabela, za tlo tipa B: 1 750 t 4.8 m 3600 0.1151
2 750 t 8.8 m 6600 0.2110
,,,
3 750 t 12.3 m 9225 0.2950
Kako je: , to je:
4 750 t 15.8 m 11850 0.3789
3000 t 31275 1.00
SADRŽAJ GLAVA 9

… NASTAVAK

Raspodela ukupne seizmičke sile po spratovima
(tabela):
Sprat, Masa, Visina,

1 750 t 4.8 m 3600 0.1151
2 750 t 8.8 m 6600 0.2110
3 750 t 12.3 m 9225 0.2950
4 750 t 15.8 m 11850 0.3789
3000 t 31275 1.00

Dejstva 2016 Eurocode

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Dejstva 2016 Eurocode

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA, NOVI SAD

PREDMET: DEJSTVA NA OBJEKTE

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

KONTAKT: KANCELARIJA LG 210 - KONSULTACIJE

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

DA BI POLOŽIO PREDMET, STUDENT JE U OBAVEZI:

PREDISPITNE OBAVEZE – REDOVNOST POHAĐANJA NASTAVE:

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

PROPISI, KLASIFIKACIJA DEJSTAVA, ZNAČAJ , NAPOMENE:

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

PRITISCI TEČNOSTI I TLA

GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE SE PROJEKTUJU NA NAČIN DA BEZ OŠTEĆENJA

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE SE PROJEKTU SAGLASNO ODREDBAMA

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

ZATO JE OVAJ PREDMET KONCIPIRAN DA „PRATI“ ODREDBE EVROPSKIH

EVROKODOVI SU SKUP EVROPSKIH STANDARDA (EN – EUROPEAN NORMS)

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

EVROKODOVIMA SE USPOSTAVLJA NIZ OPŠTIH PRINCIPA I PRAVILA ZA

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

EN 1991: (EUROCODE 1) DEJSTVA NA KONSTRUKCIJE

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

U PROCESU PROJEKTOVANJA, RAZLIČITE PREMA NEPOSREDNOSTI DELOVANJA

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

POSREDNA (INDIREKTNA) DEJSTVA

PREMA NAČINU PONAŠANJA PREMA PRAVCU DELOVANJA

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

PREMA PROMENI U VREMENU (EUROCODE 0 : EN 1990)

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

KARAKTERISTIČNA VREDNOST DEJSTVA (FK) JE NORMALNA (GAUSS-OVA) RASPODELA

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

5%-NI FRAKTIL STANDARDNE

# PRIMER 1.1 # PRIMER 1.2

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

# PRIMER 1.3 # PRIMER 1.4

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

1 SOPSTVENE TEŽINE GRA

SOPSTVENA TEŽINA GRAĐEVINSKIH OBJEKATA KONSTRUKCIJSKI ELEMENTI SU ONI KOJI

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

NAJČEŠĆE SE PREDSTAVLJAJU JEDNOM - RUKOHVATE, PARAPETE, IVIČNJAKE,

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

- Klasa LC 1.0 9.0 10.0 kN/m3

- Klasa LC 1.2 10.0 12.0 kN/m3

- Škriljac 28.0 kN/m3

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

LAMELIRANA LEPLJENA GRAĐA - Kovano gvožđe 76.0 kN/m3

- Od – Homogena GL24h 3.7 kN/m3 - Cink 71.0 72.0 kN/m3

- Do – Homogena GL36h 4.4 kN/m3 - Olovo 112.0 114.0 kN/m3

- Od – Kombinovana GL24c 3.5 kN/m3

Vlaknaste ploče oko 8.0 kN/m3 KADA SU DATI INTERVALI VREDNOSTI,

ZAPREMINSKE TEŽINE – ELEM. ZA ZIDANJE ZIDOVI OD OPEKE (JUS)

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

TRENJA ZA SIPKE MATERIJALE.

# PRIMER 2.1 # PRIMER 2.1A

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

= 50973 N / 9.81 m/s2 =

FTN : DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO I GEODEZIJU : DEJSTVA NA OBJEKTE

# PRIMER 2.2 # PRIMER 2.2A