Βενετσιάνικο ειδύλλιο - Gabriel Soulages

GABRIEL
SOULAGES
Βενετσιάνικο
Ειδύλλιο
— νουβέλα —
Εισαγωγή—Μετάφραση:
Μαρία Τσάτσου
εξιτήριον
GABRIEL
SOULAGES
Βενετσιάνικο
Ειδύλλιο
— νουβέλα —
Εισαγωγή—Μετάφραση:
εξιτήριον
Για τη μετάφραση χρησιμοποιήθηκε το κείμενο όπως αυτό βρίσκε-
ται στον σύνδεσμο: fr.wikisource.org/wiki/L’Idylle_vénitienne
που βασίζεται στην 1η έκδοση του βιβλίου: Gabriel Soulages,
L’Idylle Vénitienne (Georges Crès et Cie, Éditeurs, 1913)
ΕΞΩΦΥΛΛΟ : Jean-Honoré Fragonar (1732-1806) | Le

Verrou (1777) @ Musée du Louvre,
Paris, France
ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ : Maît re JG, Enfant dans un cortile, BnF,
Estampes, Ed 4c rés
Παρακαλούμε σκεφτείτε το περιβάλλον πριν εκτυπώσετε
Το βιβλίο «ΒΕΝΕΤΣΙΑΝΙΚΟ ΕΙΔΥΛΛΙΟ» του Gabriel Soulages σε

εισαγωγή—μετάφραση Μαρίας Τσάτσου διανέμεται ελεύθερα στο
Διαδίκτυο σε μορφή ψηφιακού βιβλίου με άδεια Creative
Commons
[Αναφορά προέλευσης - Μη Εμπορική Χρήση – Όχι παράγωγα έργα]

Εισαγωγή
στη μνήμη του

Βασίλη Παπαγεωργίου
(Αθήνα, 1947-2018)
περιπλανώμενου ποιητή
και οξυδερκέστατου παρατηρητή
5
6
Εισαγωγή
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ο
Gabriel Soulages (1876-1930) γεννήθηκε
και πέθανε στην πόλη Albi της Οξιτανίας
(Occitanie), πρώην Languedoc. L’Idylle
Vénitienne γράφτηκε το 1913 και εκδόθηκε για
πρώτη φορά το 1913 από τις εκδόσεις Georges
Crès et Cie, Éditeurs στο Παρίσι. Την επόμενη
χρονιά, στις 28 Ιουλίου 1914 κηρύχθηκε ο Πρώτος
Παγκόσμιος Πόλεμος ή Grande Guerre ή Guerre
Totale, ο οποίος τελείωσε στις 11 Νοεμβρίου 1918.
Στους τόπους εκτέλεσης Ardennes, Somme,
Marne, Verdun, Ypres και αλλού, σφαγιάζονται
50.000.000 άνθρωποι. Ακολουθεί η πανδημία της
Ισπανικής Γρίππης το 1918 με εκατομμύρια νε-
κρούς στην Ευρώπη και πάνω από 50.000.000 πα-
γκοσμίως. Την εποχή που ο συγγραφέας αφηγητής
ξεναγεί τη φίλη του την Purissima Cara και εμάς
τους αναγνώστες στα έργα τέχνης του Ιταλικού
Rinascimento (Αναγέννηση) στην Serenissima
7
της Αδριατικής και σκέπτεται τα Sonetti Lussuri-

osi του Pietro l’Aretino, εγκυμονείται και πλησιά-
ζει στον τοκετό της η μεγάλη καταστροφή. Ο οξυ-
δερκής και αισθαντικός Gabriel Soulages αναμφί-
βολα αντιλαμβανόταν πολλά, «διάβαζε» την α-
τμόσφαιρα, τον αέρα που ανέπνεε.
Κι ακόμη, στο Albi συντελέσθηκε από το 1209 έως
το 1229 η αιματηρή Σταυροφορία της Καθολικής
Εκκλησίας και των Βασιλέων της Γαλλίας εναντίον
της λεγομένης αιρέσεως των Καθαρών ή Albigen-
ses με τουλάχιστον 300.000 θύματα. Και αυτό επί-
σης θα το αισθανόταν ο λατινομαθής, ελληνομα-
θής, ευρύτατα καλλιεργημένος και στοχαστικός
Gabriel Soulages του οποίου ο πατέρας υπήρξε δή-
μαρχος του Albi. Η προσήλωση στην καλαισθησία
και την πολυτιμότητα ίσως είναι μια προσπάθεια
υπέρβασης της απόγνωσης, το τέλεια τεχνητό πα-
ρηγορεί για την ατέλεια του φυσικού. Στο L’Idylle
Vénitienne εκτός από ερωτισμό και αισθητισμό υ-
πάρχει και βάθος, και ένας οξύς σαρκασμός για τα
ανθρώπινα.
Η χρονική περίοδος πριν από τον Μεγάλο πόλεμο
και μέχρι το 1920 περίπου ονομάστηκε Fin de Siè-
cle και Belle Époque, όροι που εκφράζουν λίγα και
αφήνουν ανέκφραστα περισσότερα. Μία αίσθηση
και από τις δύο αυτές κοσμοαντιλήψεις και καλλι-
τεχνικές τάσεις υπάρχει στο Idylle και σ’ αυτές ο-
φείλεται κατά μέγα μέρος η ακαταμάχητη γοητεία
8
Εισαγωγή
και η μελαγχολία που αναδεικνύουν το μοναδικό

κλίμα του έργου. Τα υπόλοιπα είναι Gabriel
Soulages, ως ανεπανάληπτη οντότητα.
Τι να έγιναν άραγε μερικά χρόνια μετά, οι ανώνυ-
μοι ήρωες του L’Idylle Vénitienne, ανώνυμοι ό-
πως το πλήθος στις φωτογραφίες, τα ανώνυμα
πτώματα της Somme; Ο αφηγητής εκλήθη στα ό-
πλα, αυτό είναι σχεδόν βέβαιο, και ίσως έπεσε μα-
χόμενος, ή σκοτώθηκε σε κάποιο στρατιωτικό
γραφείο από μια τυχαία οβίδα, όπως πεθαίνει κά-
ποιος στο «Les Silences du Colonel Bramble» του
André Maurois, ένα μυθιστόρημα που ανήκει
στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο (Grasset, 1918).
Η Κυρία, αν δεν πέθανε από κακουχίες ή βομβαρ-
δισμούς, ίσως να επέζησε κρυμμένη σε κανένα χω-
ριό της Γαλλίας, χήρα ίσως, γιατί ο καημένος ο σύ-
ζυγος και αυτός θα εκλήθη να υπηρετήσει. Η ιστο-
ρική στιγμή παίζει καθοριστικό ρόλο στην θεμα-
τολογία και τις αισθητικές αντιλήψεις στην λογο-
τεχνία και σε όλα τα είδη καλλιτεχνικής δημιουρ-
γίας. Και ενώ η Ευρώπη αυτοκαταστρέφεται (και
αδιόρατα μουμιοποιείται καθ’ όλην την διάρκεια
του 20ου αιώνα, μέχρι και των ημερών μας), δίνο-
ντας αφορμή σε σκέψεις γύρω από το σύνδρομο
των Lemmings και την μαζική αυτοκτονία Ζώων
στο Πικέρμι (Pikermi Valley), κάτι πολύ ενδιαφέ-
ρον συμβαίνει στον Brave New World (χρονολο-
γία σύνθεσης της ομώνυμης συμφωνίας από τον
9
Bella Bartok 1893), τις Ηνωμένες Πολιτείες της Α-

μερικής: στις 23 Δεκεμβρίου 1913 επί Προεδρίας
Woodrow Wilson στο Κάνσας Σίτυ του Μισσούρι
υπογράφεται η Federal Reserve Act. Έτσι δη-
μιουργείται το Κεντρικό Τραπεζικό Σύστημα των
Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, ακρογω-
νιαίος λίθος της οικονομικής και βιομηχανικής α-
νάπτυξης όχι μόνον των ΗΠΑ αλλά ολόκληρου
του πλανήτη.
Στην αιματοβαμμένη Ευρώπη και πριν από την έ-
ναρξη του πολέμου και τουλάχιστον μέχρι το 1920
γράφονται πολλά αισθηματικά, aimables μυθι-
στορήματα, μερικά κάπως τολμηρά, μερικά κάπως
gothic, τα οποία ονομάζονται και «romans de
mœurs» ή κοσμοπολιτικά μυθιστορήματα. Κατά
την γνώμη μου L’Idylle Vénitienne δεν ανήκει σε
καμιά από αυτές τις κατηγορίες. Πρόκειται μάλ-
λον για ένα ιδιότυπο sui generis, προσωπικό, ποι-
ητικό έργο, σε μορφή πεζού, μέσα στο πνεύμα της
εποχής, όπως πολύ καλά το συνελάμβανε με τις α-
λάνθαστες κεραίες του ο οξυδερκέστατος, φιλήδο-
νος και μελαγχολικός Gabriel Soulages. Το έργο
έκανε πολλές εκδόσεις και θεωρείται συλλεκτικό α-
πόκτημα.
Είτε συμπτωματικά, είτε από κάποια επιρροή,
L’Idylle παρουσιάζει πολλά κοινά σημεία με το
μυθιστόρημα ενός άλλου Γάλλου συγγραφέως,
πασίγνωστου στην εποχή του, του René Boysleve
10
Εισαγωγή
(1869-1926). Πρόκειται για το έργο Le Parfum des

îles Borromées, παρεμφερή ιστορία που εκτυλίσ-
σεται σε ένα θέρετρο στο Lago Maggiore, μόνο
που εδώ το τέλος είναι τραγικό, μια κοπέλα δολο-
φονείται. Le Parfum des îles Borromées κυκλοφό-
ρησε για πρώτη φορά στο Παρίσι στα 1898 από τις
εκδόσεις Paul Ollendorf. Έχω στα χέρια μου την
έκδοση του 1947, από τον Kalmann Lévy, μάλιστα
το βιβλίο αυτό προέρχεται από τα Ex Libris του
Νίκου Πουλαντζά. Το βρήκα σε έναν σωρό πετα-
μένων βιβλίων σε μια γειτονιά της Αθήνας δεκαε-
τίες πριν. Κάτω δεξιά στην αρχική σελίδα έχει την
ένδειξη Ex Libris, N. A. Poulantzas, με μπλε σφρα-
γίδα. Επίσης, επί δεκαετίες είχα στην κατοχή μου
L’Idylle Vénitienne σε καλαίσθητη έκδοση, συλλε-
κτική, με γκραβούρες, η οποία χάθηκε. Εικάζω ότι
ο Soulages γνώριζε το έργο του προηγηθέντος
Boysleve. Θα ήθελα επίσης να αναφέρω τον Max
du Veuzit (1867-1952), στην πραγματικότητα γυ-
ναίκα, την πολυγραφότατη κυρία Alphonsine Zé-
phyrine Vavasseur. Στα 1908 εκδίδεται το βιβλίο
της Le Mystère de Malbackt, το οποίο εκτυλίσσε-
ται στην Σκωτία και είναι ένα απαλό gothic. Έχω
στα χέρια μου το έργο της, roman de mœurs, με
τον τίτλο Μαξ ντυ Βεζίτ, «Ένα Παράξενο Κορί-
τσι», Εκδόσεις: Τάκη Ρωμανιώλη, Αθήναι, οδός
Ευπόλιδος 10, σελίδες 192, Τιμή Δραχ. 50, χωρίς
γαλλικό τίτλο, όνομα μεταφραστή και χρονολογία
έκδοσης. Βιβλίο όμως που με τον τρόπο του έχει
11
αμεσότατη σχέση με την καπιταλιστική ανάπτυξη

και το αμερικανικό πρότυπο, την ρωσική επανά-
σταση και τις κοινωνικές ανακατατάξεις που ακο-
λουθούν τα μεγάλα αυτά γεγονότα. Επομένως α-
νήκει στην χρονική περίοδο της Grande Guerre.
Το 1913 είδε την έκδοση πολλών σημαντικών λο-
γοτεχνικών έργων, όπως: Du côté de chez Swann,
του Marcel Proust, Le grand Meaulnes, του Alain
Fournier, Sons and Lovers του D. H. Laurence,
Rouletabille chez le Tsar, του Gaston Leroux και
άλλα πολλά. Το 1914 σφαγιάσθηκε στη Μάχη του
Μάρνη ο ποιητής Charles Pierre Péguy. Το 1913
ακριβώς αναφέρεται ως έτος εκδόσεως φιλοσοφι-
κών του έργων. Το 1913 επίσης, στις ΗΠΑ, ο Ar-
thur Wynne εφευρίσκει το «Word Cross» το
πρώτο Σταυρόλεξο του κόσμου το οποίο εμφανί-
ζεται στην εφημερίδα New York World. Η Ιταλία
είναι γνωστό ότι υπήρξε ανέκαθεν desideratum
συγγραφέων και καλλιτεχνών. Ο Γύρος της Ιτα-
λίας ήταν κάτι απαραίτητο για καλλιτέχνες και λο-
γοτέχνες ήδη από την εποχή του ρομαντικού κινή-
ματος. Και η Βενετία με τη φυσική της μοναδικό-
τητα και τον πλούτο της είναι τόπος και σύμβολο
έρωτος και δημιουργίας.
Το κείμενο αυτό έγραψα ανατρέχοντας στο Διαδί-
κτυο, χρησιμοποίησα όμως και τις λογοτεχνικές
μου γνώσεις. Τελειώνοντας θα ήθελα να πω ότι θε-
12
Εισαγωγή
ωρώ τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο πιο απο-

κρουστικό από τον Δεύτερο, ο οποίος ως συνέχεια
ενός άρρηκτου ομφάλιου λώρου μοιάζει με έ-
γκλημα εκ προμελέτης. Αισθάνομαι ότι με ασφά-
λεια η ανθρωπότητα προχωρεί χωρίς να παρεκκλί-
νει, στην ίδια αυτή οδό, αναδεικνύοντας σε μέγι-
στους διανοητές τα Lemmings.
Φεβρουάριος 2022
13
14
Βενετσιάνικο Ειδύλλιο | Μετάφραση: Μαρία Τσάτσου
Σε σένα,
Ω νιότη μου,
την στιγμή του αποχαιρετισμού,
Αφιερώνω
αυτό το μικρό βιβλίο αγάπης!
G.S.
15
Gabriel Soulages
16
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
17
Gabriel Soulages
18
Ι
ΣΤΗΝ ΑΓΝΩΣΤΗ
Πού είστε, τη στιγμή αυτή, ω ταξιδιώτισσα που πε-

ριμένω;
Σε ποια σελίδα του άτλαντος πρέπει να ψάξω για
να βρω τη λίμνη, το δάσος στεφανωμένο με χρυσό,
την πεδιάδα ντυμένη νεαρούς βλαστούς αμπέλου,
τη μικρή πόλη κουρνιασμένη στην αγκαλιά του
φθινοπώρου, όλ’ αυτά που φευγαλέα καθρεφτί-
στηκαν στο παράθυρο του βαγονιού σας, ενώ οι
πόθοι μου σας καλούν;
Αγνοώ από πού έρχεστε, αγαπημένη άγνωστη, αν
είστε ξανθή ή μελαχρινή, ποια γεύση έχει, πάνω
στα χείλη σας, η ψυχή σας. Αλλά ξέρω ότι θα σας
αναγνωρίσω αμέσως ανάμεσα στο πλήθος, στα
Giardini 1, μπροστά στον San-Marco 2, στις βερά-
ντες του Lido 3… Θα είστε εκείνη που θα μου αρέ-
σει περισσότερο… Και ζήτω η ωραία περιπέτεια!
Εσείς, νανουρισμένη από το ρυθμικό τραγούδι του

τραίνου, με το μέτωπο στο παράθυρο, το βλέμμα
χαμένο στον ουρανό που όλο φεύγει, δεν ονειρεύ-
εστε τον έρωτα. Δεν σκέπτεσθε παρά εκείνη, τη
Μάγισσα 4, την ολόλευκη, εκεί, στο τέλος του ταξι-
διού, που σας χαμογελάει από το κατώφλι της θά-
λασσας… Δεν σκέπτεσθε άλλο από τα μαρμάρινα
19
Gabriel Soulages
παλάτια, τα ροζ campanile 5 όπου φωλιάζουν δί-

πλα-δίπλα αγριοπερίστερα και αγγελικοί ήχοι, τις
μπαρκαρόλες 6, τις σερενάτες 7… Και αυτό για την
ώρα είναι αρκετό!
Κυρίως, μη σταματήσετε καθ’ οδόν… Μην ακού-

σετε τον σύζυγό σας που θα θέλει να κοιμηθεί, σή-
μερα το βράδυ, στο Μιλάνο, και να σας δείξει αύ-
ριο, τον Μουσικό της Αμπροζιανής βιβλιοθήκης 8
και τον Άνδρα με την Αλεβάρδα 9! Γι’ αυτούς υ-
πάρχει χρόνος!… Ενώ, εγώ, νιώθω να με εγκατα-
λείπουν οι δυνάμεις μου… είμαι εδώ, κατάχλωμος,
να σας σκέπτομαι, να μονολογώ: «Ποιο άραγε θα
είναι το όνομά της: Σόνια, Γκρέτχεν ή Κέιτ;… Ά-
ραγε θα έχει σαν μια γαλάζια κορδέλα, επάνω στα
μικρά της στήθη, εκείνη τη φλεβίτσα που με κάνει
τρελό, και από μέσα μια αθώα καρδιά, μια καρδιά
τρυφερή, την καρδιά από ζάχαρη που ζητάει η
καρδιά μου;»… και δαγκώνω την άκρη του μαντη-
λιού μου, πετάω το τσιγάρο μου, ξεπαγιάζω, ζε-
σταίνομαι, πονώ…
Γρήγορα, γρήγορα, μικρή λεία!
20
ΙΙ
ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ!
Μέσα από τα κλειστά στόρια, η αυγή, σταγόνα-

σταγόνα, μπαίνει φιλτραρισμένη μέσα στο sleep-
ing… Κάτω από τις ρόδες, η γέφυρα αντηχεί. Το
πρώτο μικρό κύμα, σπάζοντας πάνω στον πρώτο
πάσσαλο 10, θροΐζει σαν φούστα από μετάξι· ο αέ-
ρας έχει τη μυρωδιά μιας μικρής φιάλης με ά-
λατα… Ιδού η ανέκφραστη στιγμή!
Εμπρός λοιπόν… το φόρεμα, το καπέλο, το βέλο

σου!… Όχι, όχι ρουζ στα χείλη σου! Θα πάρει
ώρα… Δάγκωσέ τα, απλώς… Και άνοιξε την
πόρτα! Κάθισε στο διάδρομο του βαγονιού, ακρι-
βώς δίπλα στο παράθυρο! Και δες… δες!
—Venezia! Ecco Venezia, φωνάζει ο steward και

μας δείχνει το μέρος τ’ ουρανού απ’ όπου έρχε-
ται η αυγή.
Ένα campanile όλο και μεγαλώνει… Πάνω από

τον ροδαλό ορίζοντα ένα κοπάδι περιστέρια σε κύ-
κλο πλέκει λευκά στεφάνια… Φορτωμένες λουλού-
δια πρωινές βάρκες γλιστρούν πάνω στη φυλακι-
σμένη θάλασσα…
21
Gabriel Soulages
Πόσο είναι μεθυστικό να ζεις, να είσαι νέα και να

είσαι όμορφη και ξαφνικά να έχει στάξει, —επειδή
η αύρα που χαϊδεύει τον τράχηλό σου είναι αυτή η
ίδια που ανέπνευσαν η Γεωργία Σάνδη 11, η
Μπιάνκα Καπέλλο 12 και η φτωχή Δεισδαιμόνα,—
μέσα στην ψυχή σου λίγο ακριβό λικέρ!
Η τελευταία αψίδα… La stazione… Δεν μένει

παρά ένα λεπτό! Πάρε μέσα από το χρυσό τσα-
ντάκι σου, την μικρή ταμπλέτα 13 σου από ελεφα-
ντοστούν πάνω στην οποία, την παραμονή πριν
φύγεις, είχες γράψει τις ξένες λέξεις που πρέπει να
ξέρει κανείς όταν ταξιδεύει. Ψάξε, γρήγορα, πώς
λένε στα ιταλικά ή στα γαλλικά: «Κι εμένα μου α-
ρέσετε!», «Μιλάτε χαμηλόφωνα!», «Σας περιμένω
απόψε!» και «Σ’ αγαπώ!».
Κανείς δεν ξέρει τι μπορεί να συμβεί.
22
ΙΙΙ
ΠΡΕΛΟΥΔΙΟ
Δεν υπήρχε κανείς άλλος, στο μπαρ του ξενοδο-

χείου, εκτός από μένα —κοντά στο παράθυρο— κι
εκείνη —μπροστά στο τραπέζι με τα περιοδικά.
Διασκέδαζα με το να μιλάω μόνος μου, όπως όταν

κανείς ονειρεύεται. Έλεγα: «Εκεί απέναντί μου, εί-
ναι μία κυρία… μία κυρία που ξεφυλλίζει το Illus-
trated London 14… και πίνει ένα φλυτζάνι τσάι…
και έχει ωραία γαλανά μάτια, ωραία κόκκινα
χείλη, ένα ωραίο φινετσάτο πρόσωπο, ένα ωραίο
σβέλτο και εύθραυστο σώμα… μια κυρία που θα
ήθελα να φιλήσω…».
Αλλά δεν καταλάβαινε τίποτα απ’ όλα αυτά τα λό-

για, χωρίς αμφιβολία… Η εφημερίδα που κρα-
τούσε δεν έτρεμε καθόλου στα χέρια της… «Οι Εγ-
γλέζες, σκέφθηκα, είναι τόσο σπάνια πολύγλωσ-
σες!».
Και τελείωσα το κοκτέιλ μου… κάπνισα τσι-

γάρα… σιγοτραγούδησα έναν μικρό θλιμμένο
σκοπό.
Πέντε λεπτά… Δέκα λεπτά… Ένα τέταρτο…
23
Gabriel Soulages
Επιτέλους σηκώθηκε. Χτύπησε το κουδούνι. Ήρθε

ο μπάρμαν.
—Τι σας χρωστώ; τον ρώτησε, με φωνή πολύ δυ-
νατή, en francais, σχεδόν χωρίς accent.
Και τα μάτια της, ξαφνικά, ζητήσανε τα μάτια μου.
Χαμογέλασε.
Ύστερα, πολύ γρήγορα, έφυγε.
24
IV
ΕΝΑ ΤΙΠΟΤΑ
Ήταν εκεί, πολύ κοντά μου, κατά την διάρκεια της

ρεγκάτας 15, στη διπλανή γόνδολα από τη δική μου,
μαζί με τον σύζυγο και τους ακολούθους της.
ℵ—ℵ
Κοίταζα τον αστράγαλό της, μια μικρή γωνίτσα
από τον αστράγαλό της, που μόλις εξείχε από το
στρίφωμα της φούστας της.
Το παρατήρησε… Κοκκίνησε… Αλλά, σιγά-σιγά,

κρύβοντας το χέρι της κάτω από το δικτυωτό τσα-
ντάκι της, σήκωσε λίγο τη φούστα της.
25
Gabriel Soulages
V
ΣΥΜΠΤΩΜΑ
Κι εγώ επίσης, ήμουνα καλεσμένος σ’ αυτή τη βρα-

διά μπριτζ, σ’ εκείνο το γιοτ.
Μόλις είχα κάνει το πρώτο μου βήμα στο spar-

deck 16 και με είδε… και αμέσως, στα κρυφά, —
γρήγορα, γρήγορα,— άνοιξε το τσαντάκι της, έ-
βγαλε τον καθρέφτη τσέπης, κοιτάχτηκε, ένα μόνο
λεπτό, και με μια φευγαλέα κίνηση διόρθωσε τον
γιακά της, το κολιέ της, τα μαλλιά της, τις βλεφα-
ρίδες της…
26
VI
ΑΘΩΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ
Δεν είναι ακόμη, παρά ένα αθώο φλερτ.

Είναι τόσο φρόνιμη!
Κατά την διάρκεια του lunch, από τις δυο άκρες
του dining-room, κοιταζόμαστε, χαμογελώντας,
πίσω από την πλάτη του συζύγου της.
Μερικές φορές, χωρίς να το πούμε σε κανέναν, πη-
γαίνουμε να ονειρευτούμε μαζί στον San-Giorgio
degli Schiavoni 17, κοντά στους Carpaccio 18 που α-
γαπά. Τότε της φιλώ τα χέρια, γονατίζω, την ονο-
μάζω «Cara mia… Cara purissima mia!» 19.
Και το βράδυ, όταν γυρίζει από το Fenice 20 και συ-
ναντιόμαστε στο χωλ, ανοίγει το παλτό της μέχρι
τον γυμνό ώμο της, για να μπορέσω να ανα-
πνεύσω λίγο την μυρωδιά που αναδίδουν οι υγρές
της μασχάλες.
27
Gabriel Soulages
VII
ΣΙΩΠΗ
Ήμασταν μόνοι στο σαλόνι του ξενοδοχείου δί-

πλα-δίπλα.
Της έλεγα: «Σας αγαπώ!… Τα χείλη μου σας επι-

θυμούν!… Πότε θα μάθω πώς είναι τα στήθη σας,
οι ζαρτιέρες σας, τα φιλιά σας;».
ℵ—ℵ
Αλλά δεν απάντησε.
Ακουγόταν μόνον ο μικρός θόρυβος που έκαναν

οι πέρλες του sautoir 21 της πάνω στον λαιμό της
που έπαλλε.
28
VIII
ΠΡΩΤΟ ΦΙΛΙ
Εκείνο το απομεσήμερο, ενώ ο Οθέλλος και ο

Ντον Ιάγκο κάνανε τη σιέστα τους, πήραμε από τα
Fondamente Nuove 22 το βαποράκι που πάει στο
Murano 23. Η γόνδολα θα ήταν πολύ βραδυκίνητη.
Οι φτωχές μας καρδιές, για να είναι μόνες η μία με
την άλλη, δεν είχανε παρά μια μικρή ώρα μόνο…
Όμως, αν και λίγο βιαστικά, μπορέσαμε να τα
δούμε όλα εκεί, την αψιδωτή στοά του San-Dona-
to 24, τα quais, την πλατεία, τη γέφυρα Vivarini 25,
που έμοιαζε, πάνω από το διαυγέστατο κανάλι, μ’
ένα ξανθό φρύδι πάνω από ένα γαλανό μάτι, – και
να επισκεφθούμε στο Municipio 26, το έρημο μου-
σείο όπου πάλλεται, σε κάθε λέξη που προφέρει κα-
νείς, η εύθραυστη ψυχή των καθρεπτών και των
πολυελαίων.
ℵ—ℵ
Ω ρωμαντικοί προσκυνητές, που θα περιφέρετε
μετά από μας, το spleen σας ή τον πυρετό σας σ’
αυτές τις αίθουσες ντυμένες στο κρύσταλλο, ω τα-
ξιδευτές Ρωμαίοι, ω νομάδες Ιουλιέττες, ω ονειρο-
πόλες misses 27, ω backfischs 28 σταθείτε για λίγο,
όσο κρατάει ένας στεναγμός, μπροστά στον θα-
μπό καθρέφτη που κατόπτρισε το χαμόγελό της
και που μέσα του είδα το σημάδι των δοντιών της
πάνω στα χείλη μου.
29
Gabriel Soulages
IX
ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
Για τις φευγαλέες επισκέψεις, από το ένα δωμάτιο

στο άλλο, τα ξενοδοχεία του Canal Grande 29 και
της Riva30, γεμάτα από μεγαλοπρεπείς σκάλες,
παρκέτα που κραυγάζουν, μωσαϊκά που αντη-
χούν, σκοτεινές εσοχές όπου ο Μαυριτανός μπορεί
να κρυφτεί, δεν θα είχαν να προσφέρουν παρά ε-
νέδρες και κινδύνους.
Υπάρχει όμως, στην Misericordia 31, κοντά στην
Santa-Maria dell’ Οrto 32, ένα palazzino 33 του ο-
ποίου το κλειδί έχω, από χθες, μέσα στην τσέπη
μου… Ένας κήπος το περιβάλλει· ηλιοτρόπια το
κάνουν να ευωδιάζει· μία κληματίτις, τόσο είναι
μικρό, το αγκαλιάζει ολόκληρο· και από τα παρά-
θυρά του βλέπει κανείς την εκκλησία της νήσου
των Τάφων 34, ανάμεσα σε δύο προσόψεις από μάρ-
μαρο, στο απομακρυσμένο άκρο ενός μικρού γα-
λάζιου rio 35, —ολόασπρη,— σαν άνθος μαγνόλιας
μέσα σ’ ένα βάζο από γαλάζιο κρύσταλλο.
30
Χ
ΦΡΟΝΙΜΑΔΑ
Το είχε υποσχεθεί… Ήρθε.
Την περίμενα, στο κατώφλι του palazzino, μ’ ένα

τριαντάφυλλο στο χέρι κι ένα φιλί στο στόμα.
—Cara! Cara purissima mia! 36
—Τρέμω… τραύλιζε· δείτε… δείτε πώς τρέμω!
Και φοβήθηκε την σεζ-λονγκ και κάθισε σε μια πο-
λυθρόνα.
ℵ—ℵ
Όμως, για να μπορέσουν τα δάχτυλά μου να
βρουν ανάμεσα στα σγουρά του τραχήλου της, το
κροσέ του γιακά της και να ξεκουμπώσω την α-
γκράφα του κορσάζ της, έσκυψε το κεφάλι της σαν
φρόνιμο παιδί. Μετά, όμως, άρχισε να κοκκινίζει,
να σταυρώνει τα πόδια της, να κλαίει…
—Όχι ακόμη! ικέτευε… Όχι! Όχι σήμερα! Όχι α-
κόμη!
Και, σταγόνα σταγόνα, ένα μικρό ρυάκι κυλούσε
από την άκρη του ματιού της μέχρι τον λαιμό
της…
ℵ—ℵ
Πάνω στα στήθη της, εκείνο το βράδυ, τα χείλη
μου δεν τόλμησαν να φιλήσουν παρά μόνον τα δά-
κρυά της.
31
Gabriel Soulages
ΧΙ
ANCH’ IO SON’ PITTORE 37
Ούτε χθες, ούτε τώρα, ούτε αύριο…; Λοιπόν, θα

είστε πάντα η Πολύ Φρόνιμη;… Και δεν θα γνω-
ρίσω ποτέ από το γοητευτικό σας σώμα, τίποτε
άλλο από ό,τι μου μαθαίνει η αύρα του Lido, τυ-
χαία, όταν κολλάει στις φίνες γάμπες σας, την αέ-
ρινη φούστα σας;
Όμως, χρειάστηκε, ο Απελλής να δει τη Φρύνη
στην ακτή της Ελευσίνας, ντυμένη μόνο με το χα-
μόγελό της· και ο Τιτσιάνο να δει την Ελεονόρα
ντελλα Ρόβερε 38, χωρίς πουκάμισο καθώς έβγαινε
από το μπάνιο της, για να μπορούν να γονατίζουν
οι αιώνες μπροστά στην Anadyomène 39 και την
Venere d’ Urbino! 40
Κι εγώ, σ’ αυτήν τη σελίδα, με όμορφες τρεμάμενες

λέξεις, θα μπορούσα να ζωγραφίσω, αν μου το ε-
πιτρέπατε, τα θαύματα που μου κρύβει το φόρεμά
σας, κι ίσως μια μέρα, όταν θα έχουμε πεθάνει, κά-
ποιος ποιητής που θ΄αγόραζε το βιβλίο μου για
τέσσερεις δεκάρες, στα quais του Παρισιού, να’
νιωθε τα χέρια του να τρέμουν από συγκίνηση δια-
βάζοντας πόσο ήσασταν ωραία, —πιο ωραία από
αυτές τις φημισμένες Αφροδίτες,— κοκκινίζοντας
από ντροπή, γεμάτη φόβο, τελείως γυμνή, καθι-
σμένη στην πολυθρόνα μου από μπλε νταμάσκο,
ω Vénus du Palazzino!
32
ΧΙΙ
ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ
Μια μικρή στιγμή, για να στερεώσει το βέλο της

στο ξανθό της κεφάλι, έμεινε ακίνητη, με το ένα γό-
νατο λυγισμένο, το δεξί πόδι στο τελευταίο σκαλί,
το αριστερό μέσα στη γόνδολα.
Από κάτω, το κανάλι κοιμόταν, λείο και διάφανο,
σαν ένας καθρέφτης.
ℵ—ℵ
Τώρα ξέρω πως είναι μελαχρινή και πως βάφει τα
μαλλιά της.
33
Gabriel Soulages
XIII
I SONETTI LUSSURIOSI 41
—Το κακό το βιβλίο! μου είπε, καθώς μου το επέ-

στρεφε σήμερα το πρωί… Είχατε δίκιο που δεν
θέλατε να μου το δανείσετε… Άλλωστε δεν διά-
βασα παρά τις τέσσερεις πρώτες γραμμές. Αυτό
μου άρκεσε!… Ορίστε… πάρτε το πίσω γρή-
γορα! Μου καίει τα δάχτυλα!
ℵ—ℵ
Ο Φραντσέσκο Μαρκολίνι 42, αντίπαλος των
Aldes 43, το τύπωσε. Ο Μάρκο-Αντόνιο Ραϊμόντι 44,
αντιγράφοντας τον Τζούλιο Ρομάνο 45, το διακό-
σμησε με δεκαέξι γκραβούρες. Αλλά, ποια χείλη,
φίνα και μακιγιαρισμένα, σχεδιάσανε αυτό το μι-
κρό ροζ τόξο —ακόμη υγρό— στο κάτω μέρος της
τελευταίας σελίδας;
34
XIV
ΑΨΙΜΑΧΙΕΣ
Έρχεται, κάθε απομεσήμερο… Βρίσκει τη θέση

της, νιώθει στο σπίτι της· ψαχουλεύει στα συρτά-
ρια μου, αναστατώνει το cabinet de toilette μου 46,
το δωμάτιό μου, το στούντιό μου, κάθεται στη γω-
νία του τραπεζιού 47 μου, μου χαρίζει, για να με
διασκεδάσει, τα χέρια της, τους βραχίονές της, τον
λαιμό της, και τη στιγμή που είναι έτοιμη να φύγει,
μου δίνει, κλαίγοντας, μέσα σ’ ένα μόνο φιλί, ολό-
κληρη την ψυχή της… Όμως δεν ξέρω ακόμη αν εί-
ναι ακριβές, —όπως μου το διηγήθηκε,— ότι έχει
επάνω στο δέρμα της από σεντέφι, τρία μαύρα ση-
μαδάκια: το πρώτο πάνω από το γόνατο· το δεύ-
τερο ψηλά στον μηρό· το τρίτο…
35
Gabriel Soulages
XV
ΤΟ ΔΙΣΤΙΧΟ
—Είναι πολύ απλό, έλεγε… θα μείνετε κοντά μου,

μέσα στο cabinet de toilette… και όταν βγω
από το νερό θα μου δώσετε το πενιουάρ μου, το
τρίχινο γάντι μου, τη λεβάντα, την ελαφρόπε-
τρα. Μόνο που θα κλείσουμε τις περσίδες, για
να μην μπορείτε να δείτε τίποτα!
Αλλά κι εγώ, παίζοντας, της μετέφρασα δύο ωραί-

ους στίχους από τις Héroides48:
Unda repercussae radiabat imagine Lunae 49

Et nitor in tacita nocte diurnus erat.
Και στη στιγμή φοβήθηκε, και παρά τα εντελώς

κλειστά παραθυρόφυλλα, αρνήθηκε να κάνει το
μπάνιο της.
36
INTERMEZZO
37
Gabriel Soulages
38
ΠΡΩΙΝΟ
Το κανάλι και η Riva ξυπνούν.

Με το ρεύμα που κατεβαίνει, οι βάρκες των ψαρά-
δων ταξιδεύουν νωχελικά, προς την κοντινή θά-
λασσα. Ένα μικρό αεράκι, στο χρωματιστό πανί
τους, πάλλει όπως ένας λαιμός κάτω από μια ελα-
φριά μπλούζα.
Μπροστά στο ξενοδοχείο, ένας πρωινός γονδολιέ-
ρης ρίχνει καλαμπόκι στα περιστέρια. Ο πωλητής
δροσερού νερού ξεπλένει τη στάμνα του και ετοι-
μάζει την πορτοκαλάδα του. Πάνω στις πλάκες της
Ponte del Vino 50, γυναικεία βήματα, κρυστάλλινα,
βιαστικά, παίζουν μια μελωδίας αρμόνικας.
Η αυγή είναι ένα παστέλ ροζ και πράσινο, που
κρέμεται από το τελευταίο αστέρι.
39
Gabriel Soulages
ΜΕΣΗΜΕΡΙ
Ο ήλιος!
Ούτε σύννεφα, ούτε ουρανός...
Όλα, εκεί ψηλά, είναι φωτιά και φλόγα.
Η θάλασσα είναι μπλε.

Πρέπει ο ουρανός να έπεσε μέσα της.
40
NOCTURNE 51
Γύρω από την serenata 52, κάτω από το μικρό ου-

ράνιο τόξο που σχηματίζουν τα φαναράκια της
που τρεμοπαίζουν, οι υπερήφανες πρώρες, περιμέ-
νουν ακίνητες… Όλα σωπαίνουν… Μόνον, που
και που, η πνοή μιας βεντάλιας που μοιάζει με το
ανάλαφρο χτύπημα μιας φτερούγας… το θρόισμα
ενός στενού φορέματος που μία μεταξωτή κάλτσα
μόλις αγγίζει από μέσα… ο φευγαλέος θόρυβος
που κάνει ένα φιλί επάνω στο απαλό δέρμα ενός
γυναικείου λαιμού…
Η Αβερσί 53 και η Φλος 54 είναι εδώ, και εκείνη η ε-
ρωμένη που την έκανε ο Κος ντε Ρενιέ 55 να φοβάται
τόσο πολύ και να λυπάται τόσο πολύ, και η Αντω-
νία ντε Μολντέρ 56, και εκείνη για την οποία ανα-
στενάζω —καθισμένες όλες σε πουπουλένια μαξι-
λάρια, ντυμένες με μαλακό σατέν, λεπτές και ξαν-
θές, με στήθη στιλπνά κάτω από την τσιτωμένη ε-
σάρπα, και την ψυχή διάπλατα ανοιχτή.
— L’ Altalena 57! φωνάζουν στους τραγουδιστές.

—Chiribiribin 58!
—Maria Mari 59!
—L’ Ora Squisita 60, του Rinaldo Hahn! 61 ικετεύει
μια φωνή σχεδόν λιπόθυμη.
41
Gabriel Soulages
Και, ξάφνου, δονούνται οι κιθάρες. Αργόσυρτα,

λεπτότατα και αισθαντικά τα αρπέζ ξετυλίγονται.
Ένας τενόρος, μέσα στην ησυχία της νύχτας, αφή-
νει να πέσουν σαν πέταγμα νωχελικού πουλιού, τα
δίστιχα ενός απαλού lied γεμάτου νοσταλγία.
Πλανάρουν στον βαρύ αέρα, γλιστράνε πάνω στο
κανάλι· αγγίζουν ελαφρά τους χλιαρούς κροτά-
φους, τα πυρετώδη δάχτυλα, τις πάλλουσες καρ-
διές· και κάθε νότα είναι ένας μικρός κύκνος που
σφίγγει στην αγκαλιά του, μέσα σε κάθε γόνδολα,
καθώς περνάει και χάνεται, μια φλογερή και χα-
διάρα Λήδα.
42
ΣΤΟΝ SAN-ZANIPOLO 62
Κοιμούνται, ξαπλωμένοι στη δόξα τους!

ℵ—ℵ
Ενθάδε κείται ο φημισμένος Dandolo 63!
Ενθάδε κείται ο Tommaso Mocenigo 64, που νίκησε
τον Δαλματό, τον Ούγγρο 65, τον Βούλγαρο. 66
Ενθάδε κείται ο Vendramin, ο ατρόμητος 67.
Ενθάδε κείται ο Bertuci Valieri 68, που νίκησε κατά
κράτος τον καπιτάν-πασά, κατάσχεσε τα λάβαρά
του και κατόρθωσε να παραβιάσει τις πύλες των
Δαρδανελλίων!
Ενθάδε κείται ο Antonio Veniero 69, ο οποίος κατέ-
λαβε το Δυρράχιο και πολλά νησιά!
Ενθάδε κείται ο Michele Morozini 70 που κατέλαβε
την Βιτσέντσε 71 και την Μπελούνε 72.
Ενθάδε κείται ο Orsino 73, κόμης του Petigliano,
που κατέλαβε το Μπρεσκέλλο, την Γκουαστάλα,
το Ρόβιγκο, την Μάντουα, το Φέλτρε, και πολλές
ακόμη οχυρωμένες πόλεις!
Ενθάδε κείται ο Aloïso Trevisano 74, γιος, αδελφός
και ανιψιός Δόγηδων, που πέθανε ενώ ήταν ακόμη
στο κολλέγιο, όχι όμως πριν να κόψει το μικρό άν-
θος από τις δύο εξαδέλφες του —την Αγγελική,
που έπαιζε λαούτο, και την Βιολάντη, τη μικρή κα-
λόγρια!
43
Gabriel Soulages
ΤΟ ΖΩΓΡΑΦΙΣΜΕΝΟ ΠΟΤΗΡΙ
Η Ροζάλμπα 75, εγκαταλείποντας, για μια μέρα, τα

παστέλ της, έκανε να γεννηθούν, από μια μόνο
σταγόνα χρυσό, που κύλησε στο πλάι του ποτη-
ριού αυτού, οι εννέα Μούσες.
Με φορέματα που ανεμίζουν, μαλλιά στον αέρα,
τρέχουν κρατημένες από τα χέρια· και καθώς, στο
βάθος του κρυστάλλινου ποτηριού έχυσα λίγο
eau-de-vie de Dantzig 76, θα έλεγε κανείς ότι τρέ-
χουν γύρω-γύρω από μια πολύ μικρή λιμνούλα,
που στην επιφάνειά της επιπλέουν φθινοπωρινά
φύλλα.
44
Ο ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ
Λύστε το μπουκέτο με τις βιολέτες που γλίστρησα

στη ζώνη σας… Αφαιρέστε τα άνθη ένα-ένα…
Σκορπίστε τα σ’ αυτόν τον τάφο! Ρίξτε λουλούδια
σ’ αυτό το λουλούδι!
HIC LILIUM JACET 77

1740-1758
Θα την έλεγαν Ζερλίνα 78, το δίχως άλλο, ή Καττί-

να 79 ή Ζουλιέττα80… Είχε, ασφαλώς, πρόσωπο ρα-
φινάτο, μέση λυγερή, αφράτο λαιμό· και ο Πιέτρο
Λόνγκι 81 δεν ζωγράφισε το πορτραίτο της… ο
Μπερνί 82, σε, μια από τις τρυφερές ακροστιχίδες
του, δεν δόξασε τα λακκάκια της… ο Σενγκάλ 83 δεν
φίλησε τα χείλη της…
Ήταν ένας μικρός λευκός κρίνος…

ℵ—ℵ
Κάθε βράδυ, την ώρα που στο δωμάτιό της έλεγε
την προσευχή της, ο μακρινός θόρυβος του καρνα-
βαλιού ή μελωδίες από σερενάτες έφθαναν στ’ αυ-
τιά της από το παράθυρο, ανακατεμένες με το φως
του φεγγαριού. Για μια στιγμή σώπαινε, έσκυβε το
45
Gabriel Soulages
κεφάλι, έτεινε την προσοχή της, ανατρίχιαζε λίγο,

κι ύστερα ξανάρχιζε την προσευχή.
ℵ—ℵ
Θα πρέπει να πέθανε, πολύ φρόνιμη, πολύ ήρεμη,
στα χείλη της ένα χαμόγελο γεμάτο καλοσύνη… Τι
θα είχε να φοβηθεί; Ο ουρανός την περίμενε, ήταν
τόσο κοντινός! Μήπως δεν είχε εξομολογηθεί την
προηγούμενη μέρα όλες της τις αμαρτίες… που
μια φορά ανέπνευσε το άρωμα ενός τριαντάφυλ-
λου ώρα πολλή… που ξεχάστηκε να θαυμάζει την
ομορφιά της μέσα στον καθρέφτη… που άφησε την
αύρα, —μια καλοκαιρινή μέρα, στο μπαλκόνι,—
να ανασηκώσει τη φούστα της, να αγγίξει τα γό-
νατά της, και σαν ένα δροσερό, φευγαλέο χέρι να
χαϊδέψει την κρυφή σάρκα της…;
46
LE CONDOTTIERE 84
Μια στρυφνή ματρόνα είπε κακό για σας;

Τι σας νοιάζει;
Κοιτάξτε, μπροστά στον San-Zanipolo, τον Bar-

tolomeo Colleoni 85…
Με τα χέρια στα χαλινάρια, το κεφάλι ψηλά, προ-
χωρεί, παρά τη βροχή, παρά τις ριπές των ανέμων,
τον αιώνιο δρόμο του, και τα μάτια του καρφω-
μένα στο μεγάλο του όνειρο, δεν βλέπουν τα περι-
στέρια, που όλη μέρα, σε όλο το μήκος των ανίκη-
των βραχιόνων του, αφήνουν στη σειρά τα μικρά
τους κακά.
47
Gabriel Soulages
AMORI ET DOLORI 86
Από την κορυφή του καμπαναριού του San-

Marco, το πλήθος, πάνω στην Piazza, μοιάζει με
τη σκιά ενός σύννεφου που διαβαίνει.
Η κραυγή των ατμόπλοιων δεν φθάνει πια ως ε-
μάς.
Τίποτα δεν ενοχλεί τα μάτια σου, αυτήν την ώρα,
τίποτα δεν βασανίζει τ΄ αυτιά σου…
Ακούμπησε επάνω στο κιγκλίδωμα· βάλε το μέ-
τωπό σου μέσα στην παλάμη σου…
Από δω, βλέπουμε να ξαναγεννιούνται οι νεκροί!
Κοίταξε!
Ο Βάγκνερ γυρίζει με την γόνδολά του από το
Lido, με το κεφάλι του βαρύ πάνω στα γόνατα της
Κοζίμα 87… ο Μυσσέ 88, στο καφέ Φλοριάν 89, ανα-
μειγνύει τα δάκρυά του με το sorbetto 90 του…
Χλωμός και τραγικός, ο Βύρων, με spencer 91 γκρι
χρώματος, εγκαταλείπει το παλάτι Μοτσενίγκο
και ταξιδεύει προς κάποιο ραντεβού… Λησμονώ-
ντας την Σαρλότ ντε Στάιν 92, ο Γκαίτε, πάνω στο
Rialto, χαμογελάει στη Μπετίνα93 την οποία συνα-
ντάει τυχαία… Στα Zattere 94, ο Μπερνί και ο Κα-
48
ζανόβας σκαρφαλώνουν τον τοίχο ενός μοναστη-

ριού… ο Ζαν-Ζακ περιδιαβάζει στον εσωτερικό
κήπο του San-Biagio, κόβει κλιματίδες από τους
συμμετρικούς θάμνους και φτιάχνει ένα μπουκέτο
για το κορσάζ της Αντζολέττας 95… η Δεισδαιμόνα
κλαίει με λυγμούς στο μπαλκόνι της…
ℵ—ℵ
Βενετία, πόλη των φιλιών και των δακρύων. Βενε-
τία, – μικρά κομματάκια από κήπους, μικρά νησά-
κια από αλάβαστρο, σπαρμένα εδώ κι εκεί στα πό-
δια του campanile, —είστε, Βενετία, ένα lettre d’
amour 96, σκισμένο, που πλέει σε μια γωνιά γαλα-
νής θάλασσας!
49
Gabriel Soulages
50
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
51
Gabriel Soulages
52
Ι
AD AUGUSTA PER ANGUSTA 97
Αλίμονο, ήταν κλειστό!
—Βλέπετε… ψιθύριζε… δεν σας έλεγα ψέματα;…

Όχι! μην προσπαθείτε να το σκίσετε! Αφήστε το
ήσυχο!… Αφήστε με ήσυχη… σας παρακαλώ…
αφήστε με ήσυχη.
Αλλά, καθώς ο γονδολιέρης κοίταζε αλλού, και ο

σύζυγός της, με τα μάτια στον ουρανό, μετρούσε
τ’ αστέρια, πήρε μέσα από το χρυσό τσαντάκι της
το ψαλιδάκι των νυχιών της και, κάτω από το φό-
ρεμά της, χαμογελώντας, το γλίστρησε μέσα στα
χέρια μου…
53
Gabriel Soulages
ΙΙ
LA DÎNETTE 98
Στο Torcello 99, για να πάρουμε το απογευματινό

μας πάνω στη χλόη, αγόρασε πραλίνες, ένα μικρό
καλαθάκι γεμάτο από ταπεινές κόκκινες πραλίνες.
Καθισμένη δίπλα μου, διασκέδαζε με το να τις το-
ποθετεί μία-μία, ανάμεσα στα χείλη μου.
Πεινούσα.
—Κι άλλο! Κι άλλο! της έλεγα, μόλις άδειαζε το
στόμα μου.
—Προσοχή! απαντούσε… Δεν μένουν πια παρά ε-
πτά… έξι… πέντε… τέσσερεις… τρεις… Και
τώρα δεν μένουν παρά δύο!… Πρέπει όμως να
είμαστε οικονόμοι! Δεν πρέπει να τις δαγκώ-
σουμε! Πρέπει αυτές τις δύο να τις πιπιλίσουμε
απαλά!
Και άνοιξε το κορσάζ της.
54
ΙΙΙ
ΜΑΥΡΗ ΜΕΡΑ
Ο ουρανός, εκείνο το πρωί, ήτανε ένα μπλε στόρι

κρεμασμένο στην αψίδα της loggia…100 Το ξέσκισε
ο βοριάς.
Σταγόνα-σταγόνα, τώρα, στο πλατύσκαλο από
πορφυρίτη, η βροχή πιανίζει μια σονατίνα.
Σε κάθε ριπή του αέρα, το ισχνό κλαδί της κλιμα-
τίδας, που κρέμεται από τη βεράντα, ρίχνει στο
canaletto μια χούφτα φύλλα νεκρά.
Στο παράθυρο, ο υδράργυρος του θερμομέτρου
γίνεται πολύ μικρός κάτω από την παγωμένη νε-
ροποντή, σαν ένα παιδί που τουρτουρίζει στην
μπανιέρα του.
55
Gabriel Soulages
IV
ΥΠΟΤΑΓΗ
Ακούστε!… Ο χειμώνας είναι εδώ, πολύ κοντά!

Τριγυρίζει στον κήπο· κοιτάζει πάνω από τον φρά-
χτη δεν έχει παρά να σπρώξει την πόρτα…
Σε λίγο θα πούμε αντίο· θα κλάψουμε… Το τραίνο
θα σφυρίζει… Και δεν θα ξαναϊδωθούμε ποτέ, και
δεν θα είμαστε παρά αναμνήσεις…
Δεκαπέντε μέρες ακόμη, παρ’ όλ’ αυτά! Δεκαπέντε

μέρες για να είμαστε επιτέλους ευτυχισμένοι, αν
θα το θέλατε κι εσείς!… Αλλά είστε η Πολύ Φρό-
νιμη, και χαμηλώνετε τα βλέφαρα, κοκκινίζετε, κά-
νετε «όχι» μ’ ένα νεύμα της κεφαλής.
Επίσης, έχετε δίκιο, είμαι πολύ δύσκολος! Γιατί να

μην αρκεσθώ στο άνθος αυτό, που είναι η ψυχή
σας και που μου δώσατε, και στα τυρκουάζ των
ματιών σας, και στα ρουμπίνια του λαιμού σας,
και στο δαχτυλίδι από κοράλλι, που κάθε βράδυ,
μέσα στην γόνδολα, —ενώ ο σύζυγός σας, κοντά
μας, ονειρεύεται τ’ άστρα,— γλιστράω, κρυφά,
στο δάχτυλό μου!
56
V
ΠΡΟΜΗΝΥΜΑ
Σήμερα το βράδυ είδα ένα ωραίο όνειρο! Ήμουν

στη Φλωρεντία, στα Uffizi 101, μέσα στην
Tribuna 102 και, χωρίς να χρειαστεί καμιά προσπά-
θεια —άνοιξα τους σεμνοπρεπείς βραχίονες της Α-
φροδίτης των Μεδίκων 103…— κι ας είναι από μάρ-
μαρο.
57
Gabriel Soulages
VI
LAMENTO 104
Καρέκλες του καφέ Φλοριάν, καρέκλες ξύλινες που

διαπερνάει το ψυχρό αεράκι, κι εσείς, παγκάκια
των Giardini Pubblici, παγκάκια από μάρμαρο,
καταραμένα να είστε!
Είναι αλήθεια πως είναι τελείως παγωμένος· είναι
αλήθεια πως ανατριχιάζει από το κρύο, κι ότι
τουρτουρίζει! Ο καϋμένος ο μικρούλης!… Ε-
μπρός… Γρήγορα… ας του δώσω ένα φιλί! Αυτό
θα τον ζεστάνει λιγάκι!… Φοβάστε; Δεν είναι σω-
στό;… Ένα απλό φιλί όμως… ένα φιλί γεμάτο
φρονιμάδα… στα μάγουλα, μόνο στα μάγουλα!
58
VII
ΩΣΑΝΝΑ
Εκείνο το μπουκέτο ευωδίαζε τόσο δυνατά! Εκείνο

το μαρασκίνο ήτανε τόσο ζεστό! Φιληθήκαμε τόσο
πολύ!… Ίσως, μήπως, είναι αυτό…;
Καμπάνες χτυπήστε προς τιμήν μου! Υμνείστε τη

δόξα μου, ζωγραφισμένοι μικροί άγγελοι μουσι-
κοί! Κι εσείς, άγαλμα χρυσό του μεγάλου campa-
nile, που αγρυπνείτε επάνω στους δρόμους της λί-
μνης, φωνάξτε στα vaporetti, στις βάρκες, σ’ ολό-
κληρη την πόλη, πως είμαι ευτυχισμένος, κι ότι από
το ανοιχτό μου παράθυρο είδατε, δίπλα στο κρε-
βάτι μου, πάνω σε μια πολυθρόνα, βαλμένα με
τάξη, το χρυσό της τσαντάκι, τα γάντια της, την ο-
μπρέλα της, το καπέλο της, τον κορσέ της, το που-
κάμισό της…
59
Gabriel Soulages
VIII
ΤΥΨΕΙΣ
Έκλαιγε, έκλαιγε, έκλαιγε, έκλαιγε…

—Χθες… ξέρετε… χθες, έλεγε κλαίγοντας με λυγ-
μούς… Λοιπόν… λοιπόν, να… ξέχασα να
βγάλω απ’ το λαιμό μου το μικρό μου μενταγιόν
που είναι αγιασμένο!
60
ΙΧ
ΛΙΓΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ
Την διασκέδαζε αυτό!

Με το κεφάλι της ακουμπισμένο στη ράχη της πο-
λυθρόνας, τα μάτια μισόκλειστα, χαμογελούσε,
έκπληκτη και πανευτυχής.
—Τα φιλιά σας, έλεγε αναστενάζοντας, τα φιλιά
σας, είναι περίεργο, έχουν γίνει τόσο μικροσκο-
πικά! Τώρα σκαρφαλώνουν στη γάμπα μου σαν
ένα μικρό ευκίνητο έντομο.
ℵ—ℵ
Ο Ζευς δεν μεταμορφώθηκε σε μυρμήγκι, για να
φθάσει στην νύμφη Κλειτορίδα 105;
61
Gabriel Soulages
Χ
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ
Υπάρχουν μέσα εκεί, —κάθε απομεσήμερο,— τα

μαλλιά της Εύας του Τιντορέττο 106, τα χείλη της
Φλόρας του Τιτσιάνο 107, ο λαιμός της Ευρώπης του
Βερονέζε 108, οι κνήμες της Αφροδίτης του Καπιτω-
λίου 109, τα ωραία στρογγυλά οπίσθια εκείνης της
ωραίας Αφροδίτης 110 που πλήττει τόσο πολύ, στη
Νάπολη, μακριά από τον Άρη…
Το μικρό μου κρεβάτι είναι ένα μικρό μουσείο.
62
ΧΙ
Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ
Όπως λέει ο γέρος Παυσανίας, ο δρόμος που ακο-

λουθούσαν, για να φθάσουν στον ναό της Κνίδου
οι προσκυνητές της θεάς Κύπριδος, περνούσε
πρώτα από δύο λόφους με το ίδιο ύψος, που τους
σημάδευαν στην κορυφή τους, οδοδείκτες ροζ
χρώματος· κατόπιν, ο δρόμος κατέβαινε πάλι στην
πεδιάδα, και αφού περνούσε μέσα από διαφόρους
μαιάνδρους, έφθανε σε μια μικρή κατηφορική πε-
λούζα, η οποία οδηγούσε κατ’ ευθείαν στο ιερό…
Τα φιλιά μου, —ω αγαπημένη μου, ώ Κύπρις

μου,— τα φιλιά μου είναι οι προσκυνητές σας!
63
Gabriel Soulages
ΧΙΙ
ΑΛΙΜΟΝΟ!
Όλη την ημέρα, σας έχω ολοδική μου, μόνο για

μένα, μέσα στο palaccino μου…
Έχει τόσα πράγματα να δει κανείς στην Βενετία,
τόσους Tintorets 111, τόσους Véronèses 112, που πρέ-
πει το δίχως άλλο να φεύγετε από το ξενοδοχείο
μόλις ξημερώσει η αυγή και να μην γυρίζετε πριν
το σούρουπο; Ο σύζυγός σας, επιτέλους, το κατά-
λαβε!
Αλλά, με το πρώτο αστέρι, γίνεται πάλι ο κύριός
σας… Κάθεται στο τραπέζι κοντά μας· μας συνο-
δεύει στην σερενάτα· και σας φυλακίζει αλίμονο
στο δωμάτιό του! Και εγώ είμαι ο Βέρθερος 113 και
εσείς η Καρλόττα!… Και ανεβαίνω τα σκαλιά μου
κλαίγοντας… Και θέλω να πεθάνω… Ανοίγω το
λεξικό μου με τις ρίμες 114… ξεφυλλίζω τον Mac-
pherson 115, να βρω να μεταφράσω κανένα θλιβερό
lied 116… ακουμπάω με τους αγκώνες μου στο πα-
ράθυρό μου… μιλάω για σας στην αύρα, στη
σιωπή, στο φως της σελήνης… ακούω τα campa-
nile να υπογραμμίζουν, με τις σκωπτικές φωνές
τους, τις ώρες που μας χωρίζουν…
Γιατί να μην σας έχω γνωρίσει την ευτυχισμένη ε-

ποχή του θερινού ηλιοστασίου, τότε που η νύχτα,
64
από την αρχή του λυκόφωτος, μέχρι τις παρυφές

της αυγής, δεν είναι παρά μια μικρή γέφυρα από
ίασπι, πολύ μικρή, ανάμεσα σε δύο ροζ όχθες.
65
Gabriel Soulages
ΧΙΙΙ
ΤΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ ΤΟΥ ΠΑΟΛΟ ΚΑΙ
ΤΗΣ ΦΡΑΝΤΣΕΣΚΑΣ 117
Αγνοώντας με γενναιότητα τον lift και τις καμα-

ριέρες που χαμογελούσαν, βγαίνοντας από το
lunch χώθηκα ιεροκρυφίως στο δωμάτιό της…
Ένα μικρό συνάχι, από την προηγουμένη, την είχε
αναγκάσει να μείνει ξαπλωμένη… Πώς να ζήσω έ-
στω και μια μέρα, χωρίς να την δω!
—Φύγετε γρήγορα!… Σας ικετεύω, φύγετε γρή-
γορα! έλεγε ασθμαίνοντας, ενώ εγώ φιλούσα το
μέτωπο, τα μαλλιά, τους κροτάφους της… Φύ-
γετε γρήγορα!… Πήγε μόνο μέχρι την Padua με
το αυτοκίνητο… Θα πρέπει να πήρε το τραίνο
των δύο από το Mestre για να γυρίσει… Σε πέ-
ντε λεπτά θα είναι εδώ!
Αλλά εγώ είχα καθίσει στην άκρη του κρεβατιού

της, αναστάτωνα τις δαντέλες της, της μιλούσα χα-
μηλόφωνα…
—Άκουσε… άκουσε… της ψιθύριζα. Άκουσε…
Άσε με να σου εξηγήσω…
—Δεν το εννοείτε βέβαια! Τρελαθήκατε; Εδώ!…
Εδώ;… Θα είχατε αυτήν την τόλμη; Εξάλλου, να
’τον… να ’τον! Ακούω θόρυβο στο διάδρομο!
66
Και κάποιος χτύπησε την πόρτα.
—Τηλεγράφημα, signora! φώναζε ένας γκρουμ

πίσω από την πόρτα.
ℵ—ℵ
Αφού άνοιξε το τηλεγράφημα και ο bambino έ-
φυγε, χειροκρότησε χαρούμενη· τύλιξε τα μπράτσα
της γύρω από τον λαιμό μου· έβαλε το κεφάλι μου
στο μαξιλάρι δίπλα στο δικό της…
—Κοιτάξτε… Κοιτάξτε!… μου έλεγε… Είναι από
κείνον… Είναι από τον άνδρα μου… Κοιτάξτε:
«Βλάβη. Δεν θα γυρίσω πριν από…»
Και δεν διαβάσαμε τίποτα άλλο.
67
Gabriel Soulages
XIV
FARNIENTE 118
Το κουρασμένο μου κεφάλι είναι ένα φοβισμένο

πουλί, κουρνιασμένο στο στήθος σας…
Η ώρα είναι όμορφη! Έχει καλό καιρό, απαλό
καιρό, γαλανό καιρό… Το φθινόπωρο πριν πεθά-
νει, μας χαϊδεύει.
Όχι, όχι, μην σηκώνεστε! Μείνετε έτσι, πάνω στο
ντιβάνι, ξαπλωμένη τελείως! Έχω την ψυχή σας
κάτω από το αυτί μου, ακούω την καρδιά σας να
χτυπάει, βλέπω, εκεί στο ανοιχτό παράθυρο, την
εκκλησία στο νησί των Τάφων, άσπρη και λα-
μπερή, —σαν ένα πανταντίφ,— ανάμεσα στα
στήθη σας…
68
XV
ΜΙΑ ΣΚΗΝΗ
Τι νόημα έχουν τα ψέματα; Σε είδα… σας είδα!

Ναι! σας είδα! Είχε εκείνο το ονειροπαρμένο του
ύφος, όπως πάντα… Έκανε τον ωραίο και τον α-
διάφορο… Πήγες λοιπόν κοντά του και, ασθμαί-
νοντας, φίλησες τα χέρια του, το μέτωπό του, τα
χείλη του… Γιατί να το αρνηθείς;… Νόμιζες ότι η
Accademia ήταν έρημη… όμως ήμουν εκεί… σε
είχα ακολουθήσει… κατέγραφα τις κινήσεις σου…
Α! κακιά… κακιά και βιτσιόζα!
Ας δεχτούμε, έστω, να φιλήσεις τον άλλον, τον δι-
πλανό του, τον Antonello da Messina 119, που είναι
άντρας, παλληκάρι γεροδεμένο και στιβαρό…
Αλλά αυτό το παιδάριο, το μαθητούδι! Τον Άγιο
Γεώργιο! Τον Άγιο Γεώργιο του Mantegna 120!
Δεν ντρέπεσαι!
69
Gabriel Soulages
XVI
ESCAPADE
Το τελευταίο vaporetto έφυγε! Η σειρήνα του τρα-

γουδούσε κι εμείς ήμασταν ακόμη στην Scuola di
Merletti 121, ανάμεσα στις ξανθές νταντελιέρες που
βλέπουν ν’ ανθίζουν, κάτω από τα φτερωτά τους
δάχτυλα, εκείνα τα τριανταφυλλάκια από λεπτό-
τατη κλωστή… Τι να κάνουμε; Θα γυρίσουμε
πίσω, το βράδυ με τη βάρκα ενός ψαρά. Είναι εντε-
λώς απλό… Μην κλαίτε άλλο! Σκουπίστε τα καη-
μένα τα μεγάλα γαλανά σας μάτια… Να δειπνή-
σουμε στο Burano 122, εσείς κι εγώ, φρόνιμα-φρό-
νιμα, στο πανδοχείο, είναι λοιπόν τόσο τρομερό έ-
γκλημα;
Ο σύζυγός σας θα μας συγχωρήσει!
ℵ—ℵ
Το τραπέζι είναι στρωμένο. Προς τιμήν μας, η ξε-
νοδόχα έκανε έρευνα στις ντουλάπες της, άνοιξε
πάλι το ωραίο σαλόνι των προγόνων της… Δείτε
το τραπεζομάντηλο από λινό κεντητό νταμά-
σκο 123, τα παλιά ποτήρια με τις γιρλάντες από
χρυσό, το ελαιοδοχείο από φαγιέντσα, τους λυ-
χνοστάτες από γυαλισμένο χαλκό, και ακουμπι-
σμένο, στον τοίχο, κάτω από το πορτραίτο του βα-
σιλιά galantuomo 124, τον σοφά με το μαραμένο βε-
λούδο όπου η Γεωργία Σάνδη ίσως ονειρεύτηκε
70
κάποτε, —μ’ έναν στίχο του Μυσσέ στα χείλη,—

μέσα στην αγκαλιά του Pagello 125…
ℵ—ℵ
Μόνον αυτό το κατάστεγνο μπισκότο; Ούτε λίγο
σταφύλι, ένα μήλο, ένα σύκο ίσως; Τόσο το χειρό-
τερο! Αυτή η fiasca d’ Asti Spumante 126 θα αντι-
καταστήσει το επιδόρπιο!
Μια σταγόνα, ακόμη!… Πιείτε!
Κάνει ζέστη;… Ναι, αυτό είναι, βγάλτε τη φούστα
σας και, αφού γυρίζει το κεφάλι σας, ελάτε εδώ,
στο ντιβάνι…
Γιατί η καμαριέρα μας είπε ψέματα ότι η ομίχλη
και ο βοριάς κατέστρεψαν όλους τους οπωρώνες;
Ποιο είναι αυτό το φρούτο, ζεστό και χυμώδες,

πάνω στο στόμα μου;
71
Gabriel Soulages
XVII
ΠΡΟΦΥΛΑΞΙΣ
Πίσω από την λακαρισμένη επικάλυψη 127, ένα

ρυάκι υγρού, ένα πολύ μικρό ρυάκι, κυλάει από το
πλάι ενός αμφορέως, σε μια λίμνη από λαζουλί-
τη 128 την οποία υποστηρίζουν τέσσερα μπρούτζινα
πόδια και έχει τη φόρμα μιας βιόλας ντ’ αμόρε 129.
Τη φορά αυτή, —αργήσαμε να το προσέξουμε,—
το ρυάκι είχε στεγνώσει…
ℵ—ℵ
Από τότε, για κάθε ενδεχόμενο, όταν συναντάει τη
βάρκα της Luigia 130, που πουλάει σταφύλια και εί-
ναι η καημένη μονόφθαλμη και κουτσή, στρέφει
αλλού το κεφάλι της, και κάθε μέρα, κρυφά, πηγαί-
νει και γονατίζει στους Frari 131, μπροστά στους
δύο αγγέλους του Μπελλίνι που παίζουν, στο
κάτω μέρος του τριπτύχου, λαούτο και φλογέρα,
και είναι τα πιο όμορφα παιδιά του κόσμου 132.
Αν εκείνο 133 μπορούσε να τους μοιάσει!
72
XVIII
Η ΘΛΙΒΕΡΗ ΩΡΑ
Το ροδαλό πλοίο της νύχτας, εκεί που τελειώνει η

γαλάζια θάλασσα, γέρνει και ταλαντεύεται…
Στην πέργκολα, το αστέρι του βοσκού 134 —
κοίτα!— μοιάζει σαν άλικο φρούτο, που κρέμεται
από την κληματίδα…
Είναι η στιγμή να κλάψουμε, να τρέξουν τα καθη-
μερινά μας δάκρυα! Βάλε το καπέλο σου… άνοιξέ
την αγκαλιά σου… σφίξε τη θλίψη μου μέσα στη
θλίψη σου… πες: «Αύριο πάλι! Για πάντα! Για πά-
ντα!»… και πριν κατεβάσεις το βέλο σου, άφησέ με
να διαβάσω, μέσα στα μάτια σου, —για να μπο-
ρέσω απόψε το βράδυ, όταν θα είμαι μόνος, να τον
απαγγείλω στον εαυτό μου,— έναν στίχο από την
ψυχή σου… την φτωχή σου ψυχή, νοσταλγική και
τρυφερή σαν ένα σονέτο του Αλμπέρ Σαμαίν 135!
73
Gabriel Soulages
ΧΙΧ
CROQUIS 136
Πάνω στα χρυσά μαλλιά της η τοκ 137 της από τσι-
ντσιλά 138, —σαν ένα αέρινο σύννεφο πάνω από
ένα άλικο βράδυ…
Στο λαιμό της, μια σειρά μαργαριτάρια, —σαν

σταγόνες πρωινής δροσιάς, σ’ ένα μακρύ fil de la
Vierge 139, ανάμεσα σε δύο μπουμπούκια αγριο-
τριαντάφυλλου…
Πάνω στο χαλί, στα πόδια της, το μισοφόρι της, οι

δαντέλες της, το πουκάμισό της —σαν ένα πανέρι
άσπρα λουλούδια γύρω από ένα αλαβάστρινο ά-
γαλμα.
74
ΧΧ
ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
Σας άφησα να περιηγηθείτε, μάτια μου, όλα τα

θαυμάσια του κόσμου!
Είδατε τον φημισμένο ναό, όπου κοιμάται, αιώνιο,

το χαμόγελο της Αθηνάς Πολιάδος στη σκιά των
κιονοστοιχιών, όπως ένα λουλούδι ανάμεσα στα
φύλλα ενός βιβλίου! Είδατε τις πηγές του Ιλισσού
να κυλούν σταγόνα-σταγόνα το νερό τους, σαν
δάκρυα στο ροδαλό πρόσωπο του Υμηττού! Εί-
δατε το μαγεμένο νησί όπου φυτρώνουν κυκλά-
μινα κάτω από τα πόδια της Ναυσικάς! Είδατε τον
ουρανό της Ανατολής, σπαρμένον περιστέρια και
διάτρητο από μιναρέδες! Είδατε τις αστραφτερές
θάλασσες… τους αγριεμένους ποταμούς… τους
κήπους, τα δάση, τις λίμνες… και την Jungfrau 140
και το Elbrous 141, μπηγμένα, όμοια με δυο στιλέτα,
στην καρδιά τ’ ουρανού!
Νόμιζα ότι είχατε δει τα πάντα... και όμως παρ΄

όλα αυτά είχατε άγνοια του τοπίου —η λευκή πε-
διάδα… η μικρή όασις, εκεί κάτω, στην άκρη του
ορίζοντα —που βλέπει κανείς αν ακουμπήσει το
κεφάλι του πάνω στον λαιμό της φίλης μου!
75
Gabriel Soulages
ΧΧΙ
ΣΥΝΝΕΦΟ
Πάνω από το μέτωπό της, μέσα σ’ ένα δοχείο ένα

λουλούδι παρήλαυνε κορδωμένο 142.
—Γιατί κάθεστε έτσι, της έλεγα… γιατί κάθεστε έ-

τσι με το μάγουλό σας πάνω στο τραπέζι, με
αυτό το σκυθρωπό, θυμωμένο ύφος; Τελείωσαν
λοιπόν όλα, για μας τους δυο; Τσακωθήκαμε
λοιπόν… για τα καλά… για πάντα;
—Ναι, για πάντα… για πάντα!
Αλλά της είπα κάτι στο αυτί… και απάντησε: «Σας
μισώ!»… και απάντησε: «Σας συγχωρώ!»… και α-
πάντησε: «Σε λατρεύω!».
Ήταν ένα ολόκληρο ερωτικό μυθιστόρημα, ενά-

ρετο και θλιβερό, μέσα σε τρία μικρά κεφάλαια, —
ένα λεπτό,— στη σκιά ενός τριαντάφυλλου.
76
ΧΧΙΙ
ΠΑΡΗΓΟΡΙΑ
Μην κλαις! Ας μην κλαίμε!

Η ευτυχία μας, –αφού φεύγεις, απόψε το βράδυ,– η
ευτυχία μας, είν’ αλήθεια δεν κράτησε παρά μόνο
δύο εβδομάδες… δυο βδομάδες και δυο μέρες!
Αλλά, ίσως, έτσι να είναι καλύτερα…
Δεν αδειάσαμε το ποτήρι μέχρι τέλους; Τι θα μας
έμενε για την επομένη; Ποια άλλα φιλιά θα μπο-
ρούσαμε να επινοήσουμε;
Το ξέρεις καλά, ο Pietro l’ Aretino 143 δεν έγραψε
παρά μόνον δεκαέξι σονέτα!
77
Gabriel Soulages
ΧΧΙΙΙ
ADDIO!
Το τελευταίο ποτήρι lacryma-christi 144, το τελευ-

ταίο plumcake, το τελευταίο ωραίο όνειρο, στη βε-
ράντα του έρημου πια Lido…
Ο τελευταίος περίπατος, ανάμεσα στα rio, στα
σκεπασμένα με νεκρά φύλλα… Η τελευταία «κα-
λημέρα» στους αγγέλους του Μπελλέν 145, στην
Famiglia του Τζιορτζιόνε 146, στον Άγιο Γεώργιο
του Καρπάτσιο…
Και στο χωλ του ξενοδοχείου… πίσω από το πα-
ραβάν, μέσα από το σφιχτό κορσάζ, τα τελευταία
μου φιλιά στα στήθη σου!
ℵ—ℵ
Πρέπει να φύγεις… Ήρθε η ώρα! Η βάρκα είναι
εδώ.
Ο σύζυγός σου πήρε το vaporetto, για να φθάσει
πιο γρήγορα στο σταθμό, και αφού διάλεξε βα-
γόνι, αφού μάρκαρε τις θέσεις, πρέπει να νιώθει α-
νυπόμονος μπροστά στο τραίνο περιμένοντάς σε.
Πάμε… Ας φύγουμε! Θα σε συνοδεύσω μέχρι τη

γέφυρα των Scalzi 147… Τόσο το χειρότερο αν ο
γονδολιέρης ακούσει τους λυγμούς μας!
78
Το χέρι σου! Το κεφάλι σου, ακούμπισέ το στο δικό

μου! Και, γρήγορα, όλες τις λέξεις που μπορείς να
σκεφθείς... Μίλα! Μίλα! Γρήγορα, γρήγορα, λόγια
χαϊδευτικά, λόγια σπασμένα, λόγια σαν μικρά
κομματάκια ψυχής!
ℵ—ℵ
Μα ναι, μα ναι, θα γράφουμε! Το ορκιστήκαμε…
Να σε ξεχάσω, εγώ… να σε ξεχάσω;

Η ανάμνησή σου είναι, για πάντα, μέσα στην καρ-
διά μου, μέσα στο palazzino όπου συναντιόμα-
σταν, μέσα σε κάθε πέτρα της πόλης…
Όλα, αυτό το βράδυ, σε χαιρετάνε, ή κλαίνε… Δες

τα μάτια μου! Άκου την αύρα! Και κοίταξε… κοί-
ταξε… Ο ουρανός είναι γεμάτος γλάρους!
Για να σου πει αντίο, κι εκείνος, σε αποχαιρετάει
με άσπρα μαντήλια!
79
Gabriel Soulages
80
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1
Giardini Pubblici: Βοτανικοί κήποι. Δημιουργήθηκαν
στη θέση ενός έλους. Φιλοξενούν την Μπιεννάλε της Βε-
νετίας.
2
Η γνωστή εκκλησία του Αγίου Μάρκου, βασιλική του 829
μ.Χ. προς τιμήν του Αποστόλου Μάρκου.
3
Lido: Μακρόστενο νησί που χωρίζει την λιμνοθάλασσα,
laguna, της Βενετίας από την Αδριατική, Mar Adriatico.
4
Η Μάγισσα είναι η Βενετία.
5
Campanile: πυργίσκοι, καμπαναριά των εκκλησιών, ροζ
όταν πέφτει επάνω τους ο ήλιος, αλλά και επειδή συνήθως
είναι κατασκευασμένοι από πλίνθους. Ο Soulages χρησι-
μοποιεί τη λέξη campanile για ενικό και πληθυντικό, ενώ
ο πληθυντικός στα ιταλικά είναι campanili.
6
barcarola: τραγούδι των γονδολιέρηδων.
7
serenata: μουσική σύνθεση για έναν τραγουδιστή, ή τρα-
γουδιστές και μικρή ορχήστρα προς τιμήν ενός προσώ-
που, συνήθως γυναίκας, βραδυνή ώρα.
8
Η Biblioteca Ambrosiana, ιδρύθηκε από τον Καρδινάλιο
Federico Borromeo, 1564-1631 προς τιμήν του Αγίου Αμ-
βροσίου. Η αναφορά είναι στον Atalante Migliorotti
1466-1532, μουσικό, οργανοποιό και βοηθό του
Leonardo da Vinci, του οποίου λέγεται ότι ήταν νόθος
γιος. Το πορτραίτο του έγινε από τον πατέρα του. Ο Καρ-
δινάλιος ανήκε στη μεγάλη οικογένεια Borromeo της
Λομβαρδίας, από την οποία προέρχεται και το όνομα
των νησιών Borromées, στη Λίμνη Maggiore.
9
Ο Άνδρας με την Αλεβάρδα, έργο του Donato Bramante
1444-1514 στην Πινακοθήκη της Brera, Μιλάνο.
Hallebarde, είναι όπλο επίθεσης, που υπάρχει από την ε-
ποχή του χαλκού.
10
Πάσσαλοι από ξύλο, piles στη γαλλική γλώσσα, τους ο-
ποίους χρησιμοποιούσαν και ακόμη χρησιμοποιούν για
την κατασκευή κτιρίων στη Βενετία.
11
George Sand, 1804 – 1876, γαλλίδα μυθιστοριογράφος.
81
12
Bianca Cappello, 1548-1587. Καλλονή, ερωμένη και δεύ-
τερη σύζυγος του Φραντσέσκο Ι των Μεδίκων, Μεγάλου
Δούκα της Τοσκάνης.
13
Στο κείμενο tablette d’ivoire. Για σημειώσεις χρησιμο-
ποιούσαν τότε μικρούς πίνακες από ξύλο, ελεφαντόδο-
ντο, ασήμι, μπαλένες φαλαινών και σχιστόλιθους με επί-
στρωση κεριού.
14
Μάλλον πρόκειται για το “The Illustrated London
News” που πρωτοεμφανίστηκε στις 14 Μαΐου 1842. Το
πρώτο εικονογραφημένο, εβδομαδιαίο περιοδικό με νέα
από την επικαιρότητα.
15
Regatta, αγώνας λεμβοδρομίας ή ιστιοπλοΐας.
16
Υπερυψωμένο κατάστρωμα.
17
Scuola San Giorgio degli Schiavoni, λέγεται και Scuola
Dàlmata di San Giorgio, Trifone e Girolamo. Χτίστηκε
στις αρχές του 16ου αιώνα από Δαλματούς (Σλάβους,
Schiavoni).
18
Vittore Carpaccio, 1465–1520, μεγάλος ζωγράφος της Ι-
ταλικής Αναγέννησης.
19
«Αγαπημένη μου… Πάναγνή μου αγαπημένη!».
20
Θέατρο Όπερας, opera house του 1790, όπου παίχτηκαν
τα σημαντικότερα έργα του Ιταλικού bel canto. Λέγεται
«Φοίνικας» επειδή το κτίριο κατεστράφη τρεις φορές από
πυρκαγιές, η τελευταία το 1966.
21
sautoir: μακρύ κολιέ που έπεφτε στο στήθος σε διπλές ή
τριπλές σειρές, της μόδας στην Belle Époque.
22
Fondamenta Nuove, στην Βενετσιάνικη διάλεκτο
Fondamente Nove, είναι προβλήτες, quais, μήκους ενός
χιλιομέτρου, βόρειο σύνορο της λιμνοθάλασσας της Βε-
νετίας.
23
Murano: μικρά νησιά μέσα στην λιμνοθάλασσα της Βε-
νετίας που ενώνονται μεταξύ τους με γέφυρες, φημισμένα
για τα κομψοτεχνήματα από γυαλί.
24
San-Donato: Basilica dei Santi Maria e Donato του 7ου
αιώνα, στο Murano.
25
Γέφυρα Vivarini: πήρε το όνομά της από την ομώνυμη οι-
κογένεια του Murano η οποία έδωσε σημαντικούς ζω-
γράφους του Ιταλικού Rinascimento.
82
26
Municipio: από την λατινική λέξη municipium, δημαρ-
χείο. Υπήρχε μουσείο το οποίο προφανώς το 1913 ήταν
έρημο. Σήμερα είναι δημόσιο κτίριο.
27
misses: δεσποινιδούλες από την Εδουαρδιανή Αγγλία
που ονειρεύονται τον έρωτα μέσα στη ρομαντική ατμό-
σφαιρα της Βενετίας.
28
backfischs: γερμανική λέξη του 16ου αιώνα, κατά κυριο-
λεξίαν ψητό ψάρι. Εδώ κάπως ειρωνικά οι άγουρες μικρές
Γερμανιδούλες, το πολύ-πολύ για να τις ρίξει κανείς στο
φούρνο ή στο τηγάνι. Ο Soulages γράφει γαλλότροπα
τον πληθυντικό της λέξης. Στα γερμανικά είναι Backfisch
ενικός, Backfische πληθυντικός.
29
Canal Grande: το μεγαλύτερο κανάλι της Βενετίας, μή-
κους 3 χιλιομέτρων, κόμβος υδάτινων οδών. Από εδω
περνάει η παραδοσιακή regatta –λεμβοδρομία– κάθε Σε-
πτέμβριο.
30
Riva: αγκυροβόλια κατά μήκος των καναλιών για να
πλευρίζουν πλοία με εμπορεύματα. Μάλλον πρόκειται
για την πιο πολυσύχναστη Riva, την Riva degli
Schiavoni, κοντά στην Piazza San Marco, μέρος ακατάλ-
ληλο για τους εραστές.
31
Misericordia: το έλεος. Περιοχή της Βενετίας, ήσυχη, κα-
τάλληλη για τους εραστές του Idylle.
32
Santa Maria dell’Orto: ιδρύθηκε γύρω στα 1350 από την
Τάξη των Ταπεινών, Ordine degli Umilitati, 11ος αιώνας
η οποία αμφισβητούσε την χλιδή και την εξουσία της Κα-
θολικής Εκκλησίας.
33
palazzino: παλατάκι, πολυτελές διαμέρισμα.
34
νήσος των Τάφων: ο Soulages γράφει «île des Tombes».
Στα ιταλικά είναι Isola dei Morti, Νήσος των Νεκρών.
Ήταν ακατοίκητο νησί μέσα στην laguna το οποίο ονο-
μάστηκε έτσι επειδή κυκλοφορούσαν σκοτεινοί θρύλοι γι’
αυτό.
35
rio: ποταμάκι.
36
Αγαπημένη! Πάναγνη αγαπημένη μου!
37
Κι εγώ είμαι ζωγράφος.
83
38
Πρόκειται για την Eleonora Gonzaga, 1493-1550, κόρη
του Δούκα της Μάντουα, η οποία παντρεύτηκε τον Fran-
cesco Maria Ι, della Rovere, Δούκα του Urbino. Το πορ-
τραίτο της από τον Tiziano, 1485;-1576, βρίσκεται στο
μουσείο Uffizi της Φλωρεντίας. O Soulages υπαινίσσεται
ίσως κάποιο συμβάν ερωτικού χαρακτήρα.
39
Anadyomène: έργο του Tiziano στην Εθνική Πινακο-
θήκη της Σκωτίας.
40
Venere d’Urbino: Αφροδίτη του Ουρμπίνο: έργο του
Tiziano του 1532-1534, στο μουσείο Uffizi.
41
«Τα Λάγνα Σονέττα», του ποιητή Pietro l’Aretino από
την Τοσκάνα, 1492-1556. Πρόκειται για ερωτικά πορνο-
γραφικά ποιήματα. Το πρώτο βιβλίο περιέχει 16 σονέττα
και το δεύτερο 13. Τον ονόμασαν “Il Divino”.
42
Francesco Marcolini, 1500-1559, από το Φόρλι. Εκδότης
και τυπογράφος. Τύπωσε “Ι Sonetti Lussuriosi” και “La
Passione de Gesù”, Το Πάθος του Ιησού, του Pietro l’
Aretino.
43
Aldes: πρόκειται για το τυπογραφείο του Άλδου Μανου-
τίου, Aldus Pius Manutius, 1452-1515, ουμανιστής, λό-
γιος και ιδρυτής της Aldine Press. Τον διαδέχθηκε ο Άλ-
δος Μανούτιος ο Νεώτερος, il Giovane, 1547-1597. Υ-
πήρχε ανταγωνισμός μεταξύ των δύο τυπογραφείων.
44
Marcantonio Raimondi, 1470-1534, χαράκτης. Ήταν ο
πρώτος που δημιούργησε γκραβούρες, αντίγραφα ζω-
γραφικών έργων.
45
Giulio Romano: 1499-1546, ζωγράφος και αρχιτέκτων,
μαθητής του Ραφαήλ.
46
cabinet de toilette: χώρος περιποίησης σώματος και προ-
σώπου, με διάφορα επιπλάκια, το μπάνιο, και την τουα-
λέτα per se, ίσως πίσω από κάποιο παραβάν.
47
Τραπέζι: εδώ με την έννοια του writing desk.
48
Héroides (Ηρωίδες): 15 ποιήματα επιστολικής μορφής
του Οβιδίου, 43 π.Χ.-18 μ.Χ. ερωτικού περιεχομένου.
49
«Τα νερά κατόπτριζαν την εικόνα της στη λάμψη της σε-
λήνης. Και μέσα στη σιωπή η νύχτα γινόταν ολόλαμπρη
μέρα».
50
Γέφυρα του Κρασιού.
84
51
Nocturne: notturno στη μουσική ορολογία. Λυρικό κομ-
μάτι που εκφράζει ρομαντική αναπόληση.
52
serenata: εδώ σημαίνει την γόνδολα ή βάρκα, μέσα στην
οποία οι μουσικοί θα τραγουδήσουν την σερενάτα.
53
Avertie: ίσως ηρωίδα μυθιστορήματος.
54
Floche: ηρωίδα, από το μυθιστόρημα La Filleule (η Βα-
φτισιμιά), 1853, της George Sand. Στο βιβλίο μια ολό-
κληρη οικογένεια έχει αυτό το όνομα.
55
Henri de Régnier: 1864-1936 διάσημος συμβολιστής ποι-
ητής και μυθιστοριογράφος των αρχών του 20ου αιώνα.
56
Antonia de Moldère: ίσως ηρωίδα του Henri de Régnier.
57
Η Κούνια: αγαπημένο τραγούδι της εποχής και ρομα-
ντικό θέμα που αγαπήθηκε πολύ. Πασίγνωστος ο πίνα-
κας του Pierre-Auguste Renoir, 1841-1919, αλλά και πί-
νακες του Jean-Honoré Fragonard, 1732-1806 σε στυλ
ροκοκό με το ίδιο θέμα.
58
Αγαπημένο τραγούδι της εποχής, ναπολιτάνικο.
59
Αγαπημένο τραγούδι της εποχής, ναπολιτάνικο.
60
Γνωστό και ως L’Heure Exquise, η Εξαίσια Ώρα, αγαπη-
μένη μελωδία της Belle Époque. Πολλές από τις μελωδίες
αυτές ήταν γνωστές και ως Salon Music.
61
Σωστότερη γραφή Reynaldo Hahn, 1874-1947, Αργεντι-
νής καταγωγής συνθέτης μελωδιών και οπερεττών. Διά-
σημος κατά τον μεσοπόλεμο και μετά τον Δεύτερο Πα-
γκόσμιο Πόλεμο στο Παρίσι.
62
Basilica dei Santi Giovanni e Paolo, στην βενετσιάνικη
διάλεκτο San-Zanipolo, με ή χωρίς παύλα. Μικρή Βασι-
λική όπου γινόντουσταν οι κηδείες των Δόγηδων.
63
Enrico Dandolo, 1107-1205, 41ος Δόγης της Βενετίας, κα-
τέκτησε την Κωνσταντινούπολη κατά την Δ΄ Σταυροφο-
ρία.
64
Μέλος της οικογενείας Mocenigo και 64ος Δόγης της Βε-
νετίας.
65
Hongre, στο κείμενο. Ο Ούγγρος, οι κάτοικοι της Ουγ-
γαρίας. Σημαίνει επίσης το ευνουχισμένο άλογο.
66
Bougre: στο κείμενο. Από το Bulgarus, Βούλγαρος. Απέ-
κτησε αρνητική σημασία ως λέξη πιθανώς λόγω προκα-
ταλήψεως για την αίρεση των Βαγομιλίων.
85
67
Πρόκειται για τον Andrea Vendramin, 1393-1478, Δόγη
της Βενετίας από την οικογένεια των Vendramin. Φαίνε-
ται ότι υπήρξε ατρόμητος, impavide, όπως λέει ο
Soulages.
68
Bertuccio Valier. Valiero ή Bertuci Valieri γράφει ο
Soulages. Δόγης της Serenissima, 1656-1658.
69
Antonio Veniero ή Venier, 62ος Δόγης της Βενετίας, 1382-
1400.
70
Michele Morosini ή Morozini, Δόγης της Βενετίας, Ιού-
νιος 1382 – Οκτώβριος 1382.
71
Vicence, όπως γράφει ο Soulages δίνοντας γαλλική
μορφή στη λέξη, είναι η πόλη Vicenza, στην Βενετσιάνικη
διάλεκτο Vicensa, στην περιοχή Βένετο της βορειοανατο-
λικής Ιταλίας.
72
Bellune, όπως γράφει ο Soulages, δίνοντας γαλλική
χροιά στη λέξη, είναι η πόλη Belluno, ή Belum στην
γλώσσα Λαντίνο, ή Belùn στην Βενετσιάνικη διάλεκτο,
στην περιοχή Βένετο της Ιταλίας.
73
Πρόκειται μάλλον για τον Niccolò Orsini, κόμητα του
Pitigliano (η γραφή Petigliano είναι του Soulages, ίσως
γαλλότροπη από το επίθετο petit), 1442-1510, σπουδαίος
condottiere ο οποίος υπηρέτησε την serenissima.
74
Aloïso, ή Aloisio, Trevisano, γιος του Aquillee, Αχιλλέα,
γενικός αρχηγός της αρμάδας του Πάπα Callixtus III,
Κάλλιστος ο Γ΄, 1378-1458, ο οποίος εξεστράτευσε ενα-
ντίον των Οθωμανών, μετά την κατάληψη της Κωνστα-
ντινούπολης για να τους αναχαιτίσει. Υπάρχει κείμενο
του Franz Blei, 1871–1942, με τίτλο “Die Lust der Krea-
tur”, όπου αναφέρεται ο Aloisio Trevisano έτσι όπως τον
παρουσιάζει ο Soulages.
75
Η Rosalba Carriera, βενετσιάνα ζωγράφος, 1673-1757.
Σπουδαία για τις προσωπογραφίες της κυρίως με παστέλ
στυλ ροκοκό. Μία από τις μεγαλύτερες γυναίκες ζωγρά-
φους όλων των εποχών. Ασχολήθηκε και με την διακό-
σμηση, όπως το ποτήρι που περιγράφει, με πολλή φαντα-
σία, ο Soulages.
76
Το Eau-de-vie είναι γνωστό αλκοολούχο ποτό. Εδώ η α-
ναφορά είναι στο Danziger Goldwasser, ή Gdánska
vodka, ή eau dorée, χρυσό νερό, ένα δυνατό λικέρ στο
86
οποίο έριχναν και ρίχνουν κόκκους χρυσού, οι οποίοι ε-
πιπλέουν.
77
Ενθάδε κείται ένας κρίνος. Lilium candidum επιστημο-
νική ονομασία του λευκού κρίνου.
78
Zerlina, ηρωίδα από την όπερα Don Giovanni του Μό-
τσαρτ, αρραβωνιαστικιά του Masetto.
79
Cattina: ίσως ηρωίδα όπερας ή οπερέττας, ή από κάποιο
βιβλίο.
80
Zulietta: πρόσωπο από το έργο Les Confessions, 1776,
του Jean-Jeacques Rousseau ο οποίος υπήρξε από το
1743 έως το 1744 Γραμματέας του Γάλλου Πρέσβη στην
Βενετία. Υπάρχει γκραβούρα με τίτλο Rousseau Chez Ju-
lietta, για εικονογράφηση των Confessions, από τον Ed.
Hédouin, 1820-1889.
81
Pietro Longhi, 1702-1785, Βενετός ζωγράφος που ζωγρά-
φισε σκηνές genre της καθημερινής ζωής.
82
François-Joachim de Pierre de Bernis, 1715-1794, καρδι-
νάλιος, ποιητής, διπλωμάτης του Ancien Régime, και
παρά τους σαρκασμούς του Βολταίρου, πολύ σημαντικό
πρόσωπο. Αρχιεπίσκοπος του Albi, πεθαίνει στη Ρώμη.
83
Seingalt: πρόκειται για τον Giacomo Casanova, 1725-
1728. Υπέγραφε συχνά με το όνομα Chevalier Seingalt.
84
Le Condottiere: ο Soulages αναμειγνύει την γαλλική
γλώσσα με την ιταλική. Το “le” είναι αρσενικό άρθρο
στα γαλλικά. Στα ιταλικά η λέξη γράφεται condottiéro ή
condottiére. Οι κοντοτιέροι ήταν αρχηγοί μισθοφορικών
στρατιωτικών τάξεων.
85
Ο Bartoloméo Colleoni, Condottiéro, ήταν ευπατρίδης,
στρατιωτικός διοικητής της Βενετίας, 1400-1475. Το ά-
γαλμα στο οποίο αναφέρεται ο Soulages είναι του An-
drea del Verròchio, 1435-1488.
86
Amori et Dolori, “Έρωτες και Θλίψεις”. Πάλι εδώ το “et”
είναι γαλλικό. Ο Soulages κινείται με ευκολία ανάμεσα
στις δύο γλώσσες. Εξ άλλου γαλλικά και ιταλικά έχουν το
ίδιο αλφάβητο.
87
87
Cosima Wagner, 1837-1930. Κόρη του Franz Liszt και
της συγγραφέως Marie d’Agoult ή Daniel Stern, πα-
ντρεύτηκε σε δεύτερο γάμο τον Richard Wagner, 1813-
1883.
88
Alfred de Musset, 1810-1857, ποιητής της σχολής του ρω-
μαντισμού και μυθιστοριογράφος, εραστής της George
Sand, 1804-1876, η οποία τον εγκατέλειψε.
89
Caffè Florian, από το 1720, στην Piazza San Marco, γε-
μάτο έργα τέχνης, όπου θαμών ήταν ο Casanova και διά-
σημοι συγγραφείς.
90
sorbetto, γαλλικά sorbet: είδος γρανίτας αναμεμειγμένης
με κρασί, λικέρ, ή άλλα αλκοολούχα ποτά.
91
spencer: ανδρικό καπέλο ψάθινο ή από ύφασμα, αγγλι-
κής προέλευσης.
92
Charlotte von Stein, 1742-1827, ευγενής γυναίκα των
γραμμάτων, φίλη του Γκαίτε.
93
Bettina Brentano, 1785-1859, συγγραφεύς, συνθέτις και
γυναίκα των γραμμάτων, σύζυγος του συγγραφέα
Achim von Arnim, 1781-1831. Έτρεφε ερωτικό πάθος
για τον Γκαίτε..
94
Τα Fondamenta delle Zattere είναι πεζόδρομοι και προ-
βλήτες της Βενετίας κατά μήκος των καναλιών. Πήραν το
όνομά τους από τις σχεδίες, zatterre, που μετέφεραν κορ-
μούς δένδρων, για την κατασκευή των γνωστών πασσά-
λων.
95
Υπάρχει γκραβούρα με τίτλο, Jean-Jacques Rousseau et
son ami Carrio chez Anzoletta, του 1817, από την συλ-
λογή Scenes in his Life.
96
lettre d’amour, ή lettera d’amore, ή billet-doux: σήμα
κατατεθέν στα ερωτικά μυθιστορήματα, της ρωμαντικής
εποχής.
97
Στην Ευδαιμονία διά μέσου Θλίψεων.
98
La Dînette: γευματάκι, λέξη παιχνιδιάρικη, εναρμοσμένη
με τον ερωτικό τόνο του βιβλίου, φέρνει στο νου το κλασ-
σικό ιμπρεσσιονιστικό έργο του Edouard Manet 1832-
1883, Le Déjeuner sur l’herbe.
99
Torcello, νησάκι μέσα στην laguna.
100
Loggia ή galleria, εξωτερικός διάδρομος, στοά, με κολό-
νες και αψίδες.
88
101
Uffizi: σημαντικό μουσείο στη Φλωρεντία από τα σπου-
δαιότερα του κόσμου. Κατασκευάστηκε το 1560-1581
από τον Giorgio Vasari.
102
Tribuna: οκταγωνική αίθουσα στο μουσείο Uffizi όπου
φυλάσσονται πολλά έργα της Ιταλικής Αναγέννησης από
την συλλογή των Μεδίκων.
103
Venus de’ Medici, μαρμάρινο άγαλμα Ελληνιστικής επο-
χής, 1ος αι. π.Χ. αντίγραφο αρχαιοελληνικού έργου από
μπρούτζο. Στον τύπο Venus Pudica, βρίσκεται στο Μου-
σείο Uffizi και αντίγραφό της στο Metropolitan Mu-
seum της Νέας Υόρκης.
104
Lamento: μουσική σύνθεση της ρωμαντικής εποχής θρη-
νητικού χαρακτήρα.
105
Ο Soulages αναφέρει την νύμφη «Κλιτόρις», sic. Δεν βρί-
σκω τέτοιο λήμμα. Μόνον το ανατομικό στοιχείο.
106
Εύα του Tintoretto, πραγματικό όνομα Jacopo Robusti
detto il Tintoretto, 1518-1594, βενετός ζωγράφος. Πρό-
κειται για τον Πειρασμό του Αδάμ και της Εύας, Le
Tentezioni di Adamo ed Eva στην Galleria dell’ Acca-
demia που τόσο άρεσε στον Soulages και την αγαπώμενη
κυρία του.
107
Flora του Tiziano, του 1515 στα Uffizi, Φλωρεντία.
108
Πρόκειται για την Αρπαγή της Ευρώπης, 1578 Il ratto d’
Europa, The Rape of Europe του Paolo Véronese, 1528-
1588, στο Palazzo Ducale της Βενετίας. Στον ζωγράφο α-
ποδίδονται και άλλοι πίνακες με το ίδιο θέμα.
109
Το άγαλμα είναι στο στυλ Venus Pudica, Σεμνή Αφρο-
δίτη, όπου η θεά προσπαθεί να κρύψει την γύμνια της. Α-
ντίγραφο έργου του Πραξιτέλη του 2ου-3ου αι. π.Χ.
110
Πρόκειται για την Καλλίπυγο Αφροδίτη, Venus
Callipyge, έργο του 1ου ή 2ου αι. π.Χ. η οποία επιδεικνύει
τους γλουτούς της.
111
Tintorets, γράφει ο Soulages, γαλλότροπα, χρησιμο-
ποιώντας πληθυντικό. Στα ιταλικά, ενικός και πληθυντι-
κός είναι το ίδιο, Tintoretto.
112
Και εδώ στα Ιταλικά, οι Véronese όπως ο ενικός, ενώ ο
Soulages γράφει γαλλότροπα Véronèse, με δύο τόνους
μάλιστα, όπως απαιτεί η γαλλική φωνητική.
89
113
Αναφορά στο έργο του Γκαίτε, 1749-1832, Souffrances
du Jeune Werther, όπου Βέρθερος είναι ο ίδιος ο ποιητής,
και Charlotte ή Lotte, η πραγματική Charlotte Buff την
οποίαν ο Goëthe ερωτεύθηκε. Στα ελληνικά προτιμάμε το
Καρλόττα μάλλον λόγω συναισθηματικής συγγενείας με
την Ιταλία.
114
Dictionnaire des rimes γράφει ο Soulages. Στα αγγλικά
rhyming dictionary ανεκτίμητο βοήθημα για ποιητές. Έ-
τοιμες ρίμες.
115
James Macpherson, 1736-1796, σκωτσέζος ποιητής. Με-
τέφρασε τα ποιήματα του Οσσιανικού κύκλου από την
Σκωτική – Γαελική γλώσσα στην Αγγλική, με τους τίτλους
Fingal και Temora. Επηρέασε την ρωμαντική ποίηση,
προφανώς έγραψε και ο ίδιος ρωμαντικά ερωτικά ποιή-
ματα και γι’ αυτό γράφει ο Soulages ότι θα ήθελε να με-
ταφράσει κάποιο μελαγχολικό lied του.
116
Lied, πληθυντικός lieder: τραγούδια του γερμανικού με-
σαίωνα τα οποία τραγουδούσαν την αγάπη στις διάφο-
ρες αυλές, courtly love. Τον 18ο και 19ο αιώνα οι περισ-
σότεροι συνθέτες κλασσικής μουσικής συνέθεταν lieder
επάνω σε στίχους γνωστών ποιητών της εποχής.
117
Ο Paolo Malatesta και η Francesca da Rimini, πρόσωπα
από το Πέμπτο, V, canto της Θείας Κωμωδίας του Dante
Alighieri, 1265-1321. Καταδικάζονται στην Κόλαση στον
κύκλο των καταραμένων cerchio dei lussuriosi, εξαιτίας
της «λαγνείας» τους. O Paolo σκοτώνει τον αδελφό του,
σύζυγο της Francesca.
118
Farniente: το να μην κάνεις τίποτα, η απραξία που συν-
δυάζεται με μία γλυκύτητα – il dolce farniente.
119
Antonello da Messina, 1430-1479, ζωγράφος, της πρώι-
μης αναγέννησης, quattrocento.
120
Andrea Mantegna, 1431-1506, ζωγράφος, quattrocento
επίσης.
121
Scuola di Merletti: σχολή εκμάθησης χειροτεχνίας, κυ-
ρίως δαντέλλας. Ιδρύθηκε το 1872 στο Burano από την
Μαργαρίτα της Σαβοΐας, βασίλισσα της Ιταλίας από τον
γάμο της με τον Umberto I.
122
Burano: νησί στη λιμνοθάλασσα, laguna, της Βενετίας.
90
123
Nappe de lin damassée, γράφει ο Soulages, δαμασκηνό
ή δαμάσκο λέμε ελληνικά, και νταμάσκο. Ύφασμα με
προέλευση την Δαμασκό της Συρίας, κεντημένο με μετάξι.
124
Re Galantuomo, ο ευγενής βασιλιάς. Πρόκειται για τον
Vittorio Emanuele II της Σαβοΐας, πρώτο βασιλιά της Ε-
νωμένης Ιταλίας, 1861-1878. Ονομάσθηκε έτσι για τα πα-
τριωτικά του αισθήματα και τον σεβασμό του προς τις
πολιτικές ελευθερίες.
125
Πρόκειται για τον ποιητή Pietro Pagello, 1807-1898, ερα-
στή της Γεωργίας Σάνδης, George Sand, 1804-1876.
126
Μπουκάλι με αφρώδες κρασί.
127
écran de laque, γράφει ο Soulages. Προστατευτικό κά-
λυμμα περασμένο με λάκκα, βερνίκι ειδικό. Προφανώς α-
ναφέρεται αλληγορικά σε προφυλακτικό της εποχής.
128
Lazulite: φωσφορικό ορυκτό γαλάζιου χρώματος.
129
viola d’amore, Liebesgeige: μουσικό όργανο της εποχής
μπαρόκ, εξάχορδο. Όλο το κεφαλαιάκι με τον τίτλο
«Προφύλαξις» αναφέρεται σε μια ερωτική πράξη η οποία
θα μπορούσε να εξελιχθεί σε εγκυμοσύνη. Ο Gabriel
Soulages εκφράζεται με αρκετά τολμηρές αλληγορίες.
Aλληγορικά, επίσης διά μέσου της τέχνης, δίνει φωνή
στους φόβους και τις προλήψεις της κυρίας σχετικά με την
αρτιμέλεια του παιδιού που ίσως θα γεννιόταν.
130
Luigia: δίνει σάρκα και οστά στην πρόληψη ότι αν δεις
κουτσό ή τυφλό θα γεννήσεις κουτσό ή τυφλό παιδί.
131
Frari: πρόκειται για την Basilica di Santa Maria Gloriosa
dei Frari, των Δομινικανών Αδελφών, 1338.
132
Τρίπτυχο του Giovanni Bellini, 1430c-1516, αποκαλού-
μενο και Trittico dei Frari, 1488, όπου στη βάση του έρ-
γου, στα πόδια της Παναγίας, απεικονίζονται δυο αγγε-
λούδια, που το ένα παίζει λαούτο και το άλλο φλογέρα.
Μια αλληγορία των γεννητικών οργάνων.
133
il, γράφει ο Soulages, ολοφάνερα l’enfant, το υποτιθέ-
μενο παιδί των εραστών. Αν ο Soulages έγραφε romans
– fleuves όπως ο Jules Romains, ίσως το παιδί αυτό, άν-
δρας ή γυναίκα να ζούσε και τους δύο πολέμους.
134
L’ étoile du berger: ο πλανήτης Αφροδίτη, το πρώτο ά-
στρο της νύχτας, πολύ λαμπερό.
91
135
Albert Samain, 1858-1900, συμβολιστής ποιητής, με ποι-
ήματα μελαγχολικά και ελεγειακά, πολλά από τα οποία
έγιναν τραγούδια.
136
Croquis: γρήγορο σκίτσο στην ζωγραφική, όπου το ου-
σιώδες αποδίδεται με αδρές γραμμές.
137
toque: μικρό καπέλο χωρίς μπορ.
138
τσιντσιλά: chinchilla lanigera, εριόμυς ο μαλλωτός, μι-
κρό τρωκτικό το οποίο θυσιάζεται κατά εκατομμύρια για
την κατασκευή γουναρικών.
139
fil de vierge: μικρές λευκές αράχνες οι οποίες απλώνουν
τους ιστούς τους στο έδαφος ή σε κλαδιά δέντρων δη-
μιουργώντας πυκνό λευκό πλέγμα θυμίζει χαλάζι. Κατά
την παράδοση έπεσαν από την ρόκα της Παναγίας, ενώ
έγνεθε.
140
Jungfrau: μία από τις υψηλότερες κορυφές των Άλπεων,
4.158 μ.
141
Elbrous: η υψηλότερη κορυφή του Καυκάσου, 5.642 μ.
142
Ο Soulages γράφει, «au-dessus de son front, dans la
buire, une fleur se pavanait». Πρόκειται για ερωτική αλ-
ληγορία.
143
Pietro l’Aretino, 1492-1556, σατιρικός ποιητής, συγγρα-
φέας και τυχοδιώκτης, πασίγνωστος για τα 16 Sonetti
Lussuriosi, Lust Sonnets, Σονέττα της Λαγνείας εξαιτίας
των οποίων αναγκάσθηκε να φύγει από την Ρώμη.
144
lacryma-Christi, δηλαδή δάκρυα του Ιησού, είναι ένα εί-
δος Ναπολιτάνικου κρασιού που παράγεται κάπου κο-
ντά στον Βεζούβιο.
145
Bellin, γράφει ο Soulages, γαλλότροπα. Giovanni
Bellini, 1430-1516.
146
Η Οικογένεια του Giorgio Giorgione, 1473-1510, τώρα
βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη της Ουάσινγκτον.
Λέγεται και Sacra Famiglia Benson. Σπουδαίο έργο με
μεγάλη ιδιορρυθμία, όπως όλα τα έργα του Giorgione.
147
Ponte degli Scalzi, Γέφυρα των Ανυπόδητων Μοναχών,
μία από τις τέσσερις γέφυρες στο Grand Canal ή Canal
Grande.
92
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ .......................................................σελ. 7
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ .................................................... 17

Στην Άγνωστη .......................................................... 19
Επιέλους! ................................................................... 21
Πρελούδιο ................................................................. 23
Ένα Τίποτα ............................................................... 25
Σύμπτωμα ................................................................. 26
Αθώα Παιχνίδια ...................................................... 27
Σιωπή ......................................................................... 28
Πρώτο Φιλί ............................................................... 29
Εγκατάσταση ............................................................ 30
Φρονιμάδα ................................................................ 31
Anch’ io son’ pittore................................................ 32
Ανακάλυψη ............................................................... 33
I Sonetti Lussuriosi .................................................. 34
Αψιμαχίες .................................................................. 35
Το Δίστιχο ................................................................. 36
INTERMEZZO ....................................................... 37
Πρωινό ...................................................................... 39
Μεσημέρι ................................................................... 40
Nocturne ................................................................... 41
Στον San-Zanipolo .................................................. 43
Το Ζωγραφισμένο Ποτήρι ...................................... 44
Ο Επιτάφιος ....................................................... 45
Le Condottiere ......................................................... 47
Amori Et Dolori ....................................................... 48
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ................................................. 51
Ad Augousta per Angusta ..................................... 53
La Dînette .................................................................. 54
Μαύρη Μέρα............................................................. 55
Υποταγή ..................................................................... 56
Προμήνυμα ............................................................... 57
Lamento .................................................................... 58
Ωσαννά ...................................................................... 59
Τύψεις ......................................................................... 60
Λίγη Μυθολογία ....................................................... 61
Κατάλογος................................................................. 62
Η Διαδρομή ............................................................... 63
Αλίμονο! .................................................................... 64
Το Επεισόδιο του Πάολο και της Φραντσέσκας .... 66
Farniente ................................................................... 68
Μία Σκηνή ................................................................. 69
Escapade ................................................................... 70
Προφυλάξεις .............................................................. 72
Η Θλιβερή Ώρα ........................................................ 73
Croquis ...................................................................... 74
Τουρισμός .................................................................. 75
Σύννεφο ..................................................................... 76
Παρηγοριά ................................................................ 77
Addio! ........................................................................ 78
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ .................................................... 81
Η ΠΡΩΤΗ ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ
ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ “ΒΕΝΕΤΣΙΑΝΙΚΟ
ΕΙΔΥΛΛΙΟ” ΤΟΥ GABRIEL
SOULAGES ΣΕ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΤΣΑ-
ΤΣΟΥ ΜΕ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣΕΙΡΑ GFS
HERAKLIT ΚΑΙ ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ: ΕΞΩ-
ΦΥΛΛΟΥ ΤΟΥ JEAN-HONORE
FRAGONAR͘, ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟΥ
ΤΟΥ MAÎTRE JG, ΕΓΙΝΕ ΑΠΟ
ΤΙΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΝΟΙ-
ΚΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ «ΕΞΙΤΗ-
ΡΙΟΝ» ΤΟΝ ΙΟΥΝΙΟ ΤΟΥ 2022.
ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΣΧΕΔΙΑΣΕ ΚΑΙ Ε-
ΠΙΜΕΛΗΘΗΚΕ Ο ΚΩΣΤΗΣ ΠΑ-
ΠΑΖΑΚ
Αριθμός Έκδοσης
12

Βενετσιάνικο ειδύλλιο - Gabriel Soulages

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Βενετσιάνικο ειδύλλιο - Gabriel Soulages

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GABRIEL

ΕΞΩΦΥΛΛΟ : Jean-Honoré Fragonar (1732-1806) | Le

Παρακαλούμε σκεφτείτε το περιβάλλον πριν εκτυπώσετε

Το βιβλίο «ΒΕΝΕΤΣΙΑΝΙΚΟ ΕΙΔΥΛΛΙΟ» του Gabriel Soulages σε

[Αναφορά προέλευσης - Μη Εμπορική Χρήση – Όχι παράγωγα έργα]

στη μνήμη του

της Αδριατικής και σκέπτεται τα Sonetti Lussuri-

και η μελαγχολία που αναδεικνύουν το μοναδικό

Bella Bartok 1893), τις Ηνωμένες Πολιτείες της Α-

(1869-1926). Πρόκειται για το έργο Le Parfum des

αμεσότατη σχέση με την καπιταλιστική ανάπτυξη

ωρώ τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο πιο απο-

Πού είστε, τη στιγμή αυτή, ω ταξιδιώτισσα που πε-

Εσείς, νανουρισμένη από το ρυθμικό τραγούδι του

παλάτια, τα ροζ campanile 5 όπου φωλιάζουν δί-

Κυρίως, μη σταματήσετε καθ’ οδόν… Μην ακού-

Μέσα από τα κλειστά στόρια, η αυγή, σταγόνα-

Εμπρός λοιπόν… το φόρεμα, το καπέλο, το βέλο

—Venezia! Ecco Venezia, φωνάζει ο steward και

Ένα campanile όλο και μεγαλώνει… Πάνω από

Πόσο είναι μεθυστικό να ζεις, να είσαι νέα και να

Η τελευταία αψίδα… La stazione… Δεν μένει

Δεν υπήρχε κανείς άλλος, στο μπαρ του ξενοδο-

Διασκέδαζα με το να μιλάω μόνος μου, όπως όταν

Αλλά δεν καταλάβαινε τίποτα απ’ όλα αυτά τα λό-

Και τελείωσα το κοκτέιλ μου… κάπνισα τσι-

Επιτέλους σηκώθηκε. Χτύπησε το κουδούνι. Ήρθε

Ήταν εκεί, πολύ κοντά μου, κατά την διάρκεια της

Το παρατήρησε… Κοκκίνησε… Αλλά, σιγά-σιγά,

Κι εγώ επίσης, ήμουνα καλεσμένος σ’ αυτή τη βρα-

Μόλις είχα κάνει το πρώτο μου βήμα στο spar-

Δεν είναι ακόμη, παρά ένα αθώο φλερτ.

Ήμασταν μόνοι στο σαλόνι του ξενοδοχείου δί-

Της έλεγα: «Σας αγαπώ!… Τα χείλη μου σας επι-

Ακουγόταν μόνον ο μικρός θόρυβος που έκαναν

Εκείνο το απομεσήμερο, ενώ ο Οθέλλος και ο

Για τις φευγαλέες επισκέψεις, από το ένα δωμάτιο

Το είχε υποσχεθεί… Ήρθε.

Την περίμενα, στο κατώφλι του palazzino, μ’ ένα

Ούτε χθες, ούτε τώρα, ούτε αύριο…; Λοιπόν, θα

Κι εγώ, σ’ αυτήν τη σελίδα, με όμορφες τρεμάμενες

Μια μικρή στιγμή, για να στερεώσει το βέλο της

—Το κακό το βιβλίο! μου είπε, καθώς μου το επέ-

Έρχεται, κάθε απομεσήμερο… Βρίσκει τη θέση

—Είναι πολύ απλό, έλεγε… θα μείνετε κοντά μου,

Αλλά κι εγώ, παίζοντας, της μετέφρασα δύο ωραί-

Unda repercussae radiabat imagine Lunae 49

Και στη στιγμή φοβήθηκε, και παρά τα εντελώς

Το κανάλι και η Riva ξυπνούν.

Η θάλασσα είναι μπλε.

Γύρω από την serenata 52, κάτω από το μικρό ου-

— L’ Altalena 57! φωνάζουν στους τραγουδιστές.

Και, ξάφνου, δονούνται οι κιθάρες. Αργόσυρτα,

Κοιμούνται, ξαπλωμένοι στη δόξα τους!

Η Ροζάλμπα 75, εγκαταλείποντας, για μια μέρα, τα

Λύστε το μπουκέτο με τις βιολέτες που γλίστρησα

HIC LILIUM JACET 77

Θα την έλεγαν Ζερλίνα 78, το δίχως άλλο, ή Καττί-

Ήταν ένας μικρός λευκός κρίνος…

κεφάλι, έτεινε την προσοχή της, ανατρίχιαζε λίγο,

Μια στρυφνή ματρόνα είπε κακό για σας;

Κοιτάξτε, μπροστά στον San-Zanipolo, τον Bar-

Από την κορυφή του καμπαναριού του San-

ζανόβας σκαρφαλώνουν τον τοίχο ενός μοναστη-