ΑΛΓΕΒΡΑ Grassmann

Για να επεκτείνουμε τις συναρτησιακές μεθόδους στα φερμιονικά πεδία ψ(χ),

απαιτούμε αυτά να συμπεριφέρονται σαν anticommuting c-numbers, όταν
υπεισέρχονται στο συναρτησιακό ολοκλήρωμα.

n-διαστάσεων άλγεβρα Grassmann

έστω Ci όπου i=1,2,…,n οι γεννήτορες της άλγεβρας Grassmann.
Ισχύει: {Ci,Cj} ≡ Ci,Cj+ Cj,Ci=0
όπου i,j=1,2,…,n (1)
Από τη σχ. (1) προκύπτει: C12=0 (2)
{𝐶𝑖 ,𝐶𝑗 }=0⇒𝐶𝑖 𝐶𝑖 + 𝐶𝑖 𝐶𝑖 = 0 ⇒ 2𝐶𝑖2 = 0 ⇒ 𝐶𝑖2 = 0
Αποτέλεσμα της σχ. (2) είναι ότι το ανάπτυγμα μιας συνάρτησης f(Ci)
περιλαμβάνει πεπερασμένο αριθμό όρων.
Παράδειγμα στην μονοδιάστατη περίπτωση, όπου γεννήτορας είναι μόνον το
στοιχείο C, ισχύει:
f(C)=a+bC, αφού ο τετραγωνικός όρος μηδενίζεται.
• Παραγώγιση
Υπάρχουν 2 τύποι παραγώγισης
𝜗𝜄 𝜗 𝜄 𝐶1 𝜗 𝜄 𝐶2
Παραγώγιση από αριστερά 𝜗𝐶 (𝐶1 𝐶2 ) = 𝐶2 − 𝐶1 = 𝛿𝑖1 𝐶2 − 𝛿𝑖2 𝐶1
𝑖 𝜗𝐶𝑖 𝜗𝐶𝑖

𝜗𝑅 𝜗 𝑅 𝐶2 𝜗 𝑅 𝐶1
Παραγώγιση από δεξιά 𝜗𝐶 (𝐶1 𝐶2 ) = 𝐶1 − 𝐶2 = 𝛿𝑖2 𝐶1 − 𝛿𝑖1 𝐶12
𝑖 𝜗𝐶𝑖 𝜗𝐶𝑖
𝜗
Επίσης ισχύει η σχ. { 𝜗𝐶 ,𝐶𝑗 }=δij (3)
𝑖

𝑑
που για τη μονοδιάστατη περίπτωση λαμβάνει τη μορφή: { 𝑑𝐶 ,c}=1
𝜗 𝜗
Ισχύει ακόμη η σχ. { 𝜗𝐶 , 𝜗𝐶 }=0 (4)
𝑖 𝑗

Παρατήρηση:
Όταν αναφέρεται ο όρος παραγώγιση, χωρίς άλλη διευκρίνιση, εννοείται η
παραγώγιση από αριστερά.
• Ολοκλήρωση
Η ολοκλήρωση ορίζεται ως έχουσα το αυτό αποτέλεσμα επί μιας συναρτήσεως ως
και η παραγώγιση
Στη μονοδιάστατη περίπτωση, έστω f(C)=a+bC
 𝑑𝑓(𝐶)
Γνωρίζουμε ήδη =𝑏
𝑑𝐶

Τότε θα πρέπει ∫ 𝑑𝐶𝑓(𝐶) = 𝑏

και αμέσως λαμβάνουμε: ∫ 𝑑𝐶 = ∫ 𝑑𝐶 ∙ 1 = 0, όπου f(C)=1+0·C
∫ 𝑑𝐶 ⋅ 𝐶 = 1, όπου f(C)=0+1·C
Στην n-διάστατη περίπτωση, οι παραπάνω σχέσεις γίνονται:
∫ 𝑑𝐶𝑖 = 0 και ∫ 𝑑𝐶𝑖 𝐶𝑖 = 1 (5)
Τώρα, έστω n και 𝑛̅ ανεξάρτητες μιγαδικές Grassmann ποσότητες.
Από τις σχ. (5) προκύπτει [Ryder, pg 217]:
∫ 𝑑𝑛̅ 𝑑𝑛𝑒 −𝑛̅𝑛 = 1 (6)
Θεωρούμε τη διδιάστατη περίπτωση
𝑛1 𝑛̅
𝑛 = (𝑛 ) 𝜅𝛼𝜄 𝑛̅ = ( 1 ) 𝜇𝜀 {𝑛, 𝑛̅} = 0
2 𝑛̅2
𝑛1
τότε 𝑛̅𝑛 = (𝑛̅1 𝑛̅2 ) (𝑛 ) = 𝑛̅1 𝑛1 + 𝑛̅2 𝑛2
2

Επίσης αποδεικνύεται: (𝑛̅𝑛)2 = 2𝑛̅1 𝑛1 𝑛̅2 𝑛2 [Ryder pg. 217]

και σε αυτή την περίπτωση ισχύει, όπως στη σχ. (6),
∫ 𝑑𝑛̅𝑑𝑛𝑒 −𝑛̅𝑛 = ∫ 𝑑𝑛̅1 𝑛̅2 𝑑𝑛1 𝑑𝑛2 𝑛̅1 𝑛1 𝑛̅2 𝑛2 (7)
Αλλαγή μεταβλητών
Έχοντας τη σχ. (7) ∫ 𝑑𝑛̅𝑑𝑛𝑒 −𝑛̅𝑛 = 1
επιθυμούμε να την εκφράσουμε για τις νέες ανεξάρτητες ποσότητες Grassmann α
και 2.
Αυτές ορίζονται από τις σχέσεις:
N=Ma
𝑛̅ = 𝑁𝑎̅, όπου Μ και Ν είναι 2x2 πίνακες
Έχουμε δηλαδή, n=MA
𝑛1 𝑀 𝑀12 𝑎1
(𝑛 ) = ( 11 )( ) ⇒
2 𝑀21 𝑀22 𝑎2
n1=M11a1+M12a2
n2=M21a1+M22a2
Άρα n1n2=(M11a1+M12a2)(M21a1+M22a2) = (M11M21a12+M11M22a1a2+M12M21a2a1 +
M12M22a22) = (M11M22-M12M21)a1a2 = (detM)a1a2
Δηλ. σχ. n1n2=(detM)a1a2 (8.Α)
Ομοίως 𝑛̅1 𝑛̅2 = (𝑑𝑒𝑡𝑁)𝑎̅1 𝑎̅2 (8.Β)
Επιπλέον, επιβάλλουμε τη συνθήκη:
dn1dn2=(detM)-1da1da2 (9.Α)
ώστε να ισχύει η σχ. ∫ 𝑑𝑛1 𝑑𝑛2 𝑛1 𝑛2 = ∫ 𝑑𝑎1 𝑑𝑎2 𝑎1 𝑎2
για να διατηρούνται οι κανόνες ολοκλήρωσης
Ομοίως έχουμε: 𝑑𝑛̅1 𝑑𝑛̅2 = (𝑑𝑒𝑡𝑁)−1 𝑑𝑎̅1 𝑑𝑎̅2 (9.Β)
ώστε να ισχύει η σχέση ∫ 𝑑𝑛̅1 𝑑𝑛̅2 𝑛̅1 𝑛̅2 = ∫ 𝑑𝑎1 𝑑𝑎2 𝑎1 𝑎̅2
Εισάγοντας στη σχ. (7): σχ. (8 και 9)
𝑇 𝑀𝑎
∫ 𝑑𝑛̅𝑑𝑛𝑒 −𝑛̅𝑛 = 1 ⇒ ∫(𝑑𝑒𝑡𝑁)−1 𝑑𝑎̅1 𝑑𝑎̅2 (𝑑𝑒𝑡𝑀)−1 𝑑𝑎1 𝑑𝑎2 𝑒 −𝑎̅𝑁 =1

(𝑑𝑒𝑡𝑀𝑁)1 ∫ 𝑑𝑎̅𝑑𝑎𝑒 −𝑎̅𝐴𝑎 = 1

∫ 𝑑𝑎̅𝑑𝑎𝑒 −𝑎̅𝐴𝑎 = 𝑑𝑒𝑡𝐴 (10), όπου A=NTM ενώ det(NTM)=det(MTN)=det(MN)

ΑΠΕΙΡΩΝ ΔΙΑΣΤΑΣΕΩΝ ΑΛΓΕΒΡΑ Grossmann

Γενικεύοντας τα προηγούμενα οι γεννήτορες {Ci} με i=1,2,…,n δηλώνονται με
C(x) όπου η μεταβλητή x μπορεί να λάβει συνεχείς τιμές.
Ισχύουν οι ανάλογες σχέσεις: {C(x),C(y)}=0
𝜗𝐿,𝑅 𝐶(𝑥)
= 𝛿(𝑥, 𝑦)
𝜗𝐶(𝑦)
∫ 𝑑𝐶(𝑥) = 0 ενώ ∫ 𝐶(𝑥) 𝑑𝐶(𝑥) = 1