Η ΨΗΦΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΩΙΜΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟ (324-316)

Ως Ψηφιδωτό η μωσαϊκό  ορίζεται η τεχνική επένδυσης επιφανειών με μικρές,

κυρίως τετράγωνες, ψηφίδες προερχόμενες από ποικίλα υλικά, συχνά ακριβά
και σπάνια μάρμαρο και διάφορες άλλες πέτρες με έντονα χρώματα, κεραμίδι
και χρωματιστό γυαλί. Τα ψηφιδωτά απαντώνται είτε σε επιδαπέδια είτε σε
εντοίχια μορφή. Στη βυζαντινή περίοδο η ψηφιδογραφία κατάφερε να
αποδώσει την υπεροχή της βυζαντινής αυτοκρατορίας σε όλο της το εύρος..
To γεγονός ότι τα βυζαντινά ψηφιδωτά ήταν κυρίως μακριά από τα δάπεδα
και δεν φθείρονταν επέτρεψε την εκτεταμένη χρήση γυάλινων ψηφίδων που
προσέδιδαν ιδιαίτερη χρωματική ποικιλομορφία. Οι ψηφιδωτές παραστάσεις
απαιτούσαν μακροχρόνια και επίπονη εργασία.
Οι τεχνίτες περνούσαν την επιφάνεια του τοίχου με τρία στρώματα σοβά. To
πρώτο ήταν αρκετά χονδρό, καθώς περιείχε ασβέστη, άμμο, θηραϊκή γη και
τριμμένο κεραμίδι. Ακολουθούσε στρώμα λεπτότερου και καθαρότερου
κονιάματος, όπου και γινόταν το προσχέδιο της παράστασης του ψηφιδωτού.
Στη συνέχεια απλωνόταν ένα ακόμα λεπτότερο κονίαμα, πάνω στο οποίο
τοποθετούνταν ψηφίδες. Η εργασία αυτή ήταν άκρως απαιτητική, καθώς οι
ψηφίδες έπρεπε να τοποθετηθούν με τέτοια κλίση, ώστε να αντιδρούν
διαφορετικά στο φως και η πολύχρωμη επιφάνεια τους να λάμπει.
Αρχικά τα θέματα που επιλέγονταν ήταν καθαρά διακοσμητικά και δεν είχαν
άλλη λειτουργία από τον εξωραϊσμό των κτηρίων που προορίζονταν για την
κατοικία του Θεού. Μετέπειτα πηγές έμπνευσης αποτέλεσαν η αυτοκρατορική
εικονογραφία και το τυπικό της αυλής . Έτσι προέκυψαν μεγαλύτερης έκτασης
συνθέσεις που διακοσμούσαν τις αψίδες των ιερών. Από το δεύτερο μισό του
5ου αιώνα έκαναν την εμφάνιση τους στους τοίχους των εκκλησιών σκηνές
που αντλούσαν την έμπνευση τους από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Ο
χαρακτήρας τους ήταν κυρίως αφηγηματικός και στόχος τους διδακτικός. Τα
ψηφιδωτά δάπεδα ,κατά την περίοδο αυτή, διαφοροποιούνται ως προς τη
θεματολογία καθώς αντλούν την έμπνευση τους, μεταξύ άλλων, από τη
φύση ,το κυνήγι, τα φυτά και τα ζώα αλλά και από τις εναλλαγές των εποχών.
Τα περισσότερα ψηφιδωτά σύνολα αυτής της εποχής εντοπίζονται στη
Ραβέννα της Ιταλίας. Στο Μαυσωλείο της Γάλλας Πλακιδίας ,κόρης του
Θεοδόσιου Α’(μέσα 5ου αι.) απεικονίζονται ψηφιδωτές παραστάσεις με
εσχατολογικό περιεχόμενο συμβατό με την ιδιαίτερη φύση του κτηρίου . Ο
Χριστός ως καλός ποιμένας ,οι οκτώ απόστολοι, τα σύμβολα των
Ευαγγελιστών και ο Άγιος Ιωάννης.