YILDIZLAR ORTA TERMİK SANTRALİ

İNŞAAT TEKNİK ŞARTNAMELERİ

ÇELİK İMALAT İŞLERİ

GENEL TEKNİK ŞARTNAMESİ

M.U. 05.05.2011 Ş.Y. For Construction

Name Date Name Name Date Status
Prepared, Revised Checked Approved
Document No : Sheet / of : Revision :
YILDIZLAR ORTA TERMİK SANTRALİ YOT___ ___ PL_003 1/14 0
 Doküman No: Sayfa No:
YILDIZLAR ORTA TERMİK SANTRALİ YOT__PL-003 2 / 17

Tarih: Revizyon:
ÇELİK İMALAT İŞLERİ
05/05/2011 0
GENEL TEKNİK ŞARTNAMESİ

İÇİNDEKİLER

1.0 GENEL ................................................................................................................ 3

1.1 MALZEME ÖZELLIKLERI .................................................................................. 3
1.2 İMALAT (KESME, BÜKME VE DELME)............................................................. 4
1.3 KAYNAK İŞLERI................................................................................................. 4
1.3.1 Kaynak Tamirleri ………………………………………………………………………..6
1.3.2 Kaynak Testleri ………………………………………………………………………..7
1.3.3 Kaynaklı Yapı Elemanlarının Toleransları ………………………………………...7
1.4 BULONLU BIRLEŞIMLER.................................................................................. 8
1.5 ÇELİK YÜZEYLERİN TEMİZLENMESİ VE BOYANMASI .................................. 8
1.5.1 Çelik İmalatlarda Yüzey Temizliği ………………………………………………..8
1.5.2 Çelik İmalatlarda Boya İşlemleri ………………………………………………10
1.5.3 Test ve Kontrol Yöntemleri ………………………………………………………14
1.6 ASKI ÇUBUKLARI............................................................................................ 15
1.7 MONTAJ ........................................................................................................... 16
 Doküman No: Sayfa No:
YILDIZLAR ORTA TERMİK SANTRALİ YOT__PL-003 3 / 17

Tarih: Revizyon:
ÇELİK İMALAT İŞLERİ
05/05/2011 0
GENEL TEKNİK ŞARTNAMESİ

ÇELİK İMALAT İŞLERİ GENEL TEKNİK ŞARTNAMESİ

1.0 GENEL

Kapsam: Bu şartname imalat uygulama projelerinde belirtilmiş veya proje gereği 3S EMUAŞ
tarafından istenilmiş olan hususların imalat uygulama esaslarını kapsamaktadır.
YÜKLENİCİ, çelik inşaatı, hertürlü masrafı kendine ait olmak üzere:
- Malzemesinin temini,
- İmalatı,
- Korozyona karşı koruma önlemlerinin alınması,
- Yerine montajını,

bir bütün halinde, proje ve şartnamelerine uygun olarak yapmakla sorumludur.

YÜKLENİCİ işe başlamadan önce :

- Malzemeler,
- İmalat ve montaj teknolojisi ve ekipmanları,
- Teknik eleman ve vasıflı işçiler,

konularında 3S EMUAŞ’nin onayını almak zorundadır.

1.1 MALZEME ÖZELLIKLERI

YÜKLENİCİ, kullanılacak bütün çelik yapı malzemesinin kalitelerini gösterir

“Sertifika”ları vermekle yükümlüdür. Kullanılacak malzemenin Türkiye’de üretilenleri
tercih edilecektir. Yerli malzemenin bulunmaması durumunda, eşitliği 3S EMUAŞ
tarafından onaylanan yabancı orijinli malzeme kullanılabilecektir.

Kullanılacak malzeme; proje hesapları gereği seçilen malzeme kullanılacaktır. Profil

demirleri TS910, 911, 912, köşebentler TS 908, 909, lamalar TS 3024, çelik saç ve
levhalar DIN 17100, betonarme çelik çubukları TS 708, kare ve dikdörtgen profiller TS
6475, 5317, galvanizli ve siyah borular TS 301, 302, standart ve normlarına uygun
olacaktır.

Bütün malzeme yeni olacak, çatlak, kir, pas ve deliklerden arınmış olacaktır. İşin tam
olarak yapılabilmesi için gerekli diğer madeni aksam ( cıvata, somun, rondela, vs.)
imalatçı firmaların TS normlarına uygun en üst kalitedeki imalattan olacaktır.

Malzeme ve teçhizatın, ilgili standart ve şartname hükümlerine uygunlukları 3S

EMUAŞ, tarafından denetlenecek ve uygun olmayanlar kabul edilmeyecektir.

Çelik, işlerinde kullanılacak kaynak elektrodları TS 563 normlarına uygun imal edilmiş
elektrodlar kullanılacaktır. Kullanılacak elektrod tipleri için 3S EMUAŞ’nin onayı
alınacaktır. Elektrodlar, açılmamış orijinal kutularında korunacaktır. Elektrodlar, rutubet
kaybına veya kazancına engel olunacak şekilde depolanacak ve koruma kaplarının
 Doküman No: Sayfa No:
YILDIZLAR ORTA TERMİK SANTRALİ YOT__PL-003 4 / 17

Tarih: Revizyon:
ÇELİK İMALAT İŞLERİ
05/05/2011 0
GENEL TEKNİK ŞARTNAMESİ

zarar görmemesine dikkat edilecektir. Açık kutularda korunan elektrodlar aşırı rutubet
değişimlerine karşı korunacaktır. Bozulma veya hasar belirtileri gösteren elektrodlar
değiştirilecek ve kullanılmayacaktır.

Herhangi bir sebeple düzeltilmesi gereken, zımbalama veya kaynaklama işlemleri

sırasında eğrilen veya dönen malzemeler imalat işlemlerine devam edilmeden önce
düzeltilecektir.

1.2 İMALAT (KESME, BÜKME VE DELME)

İmalata başlamadan önce :

- Bütün levhalar, en az iki defa tesviye silindirleri arasından geçirilerek,
- Haddelenmiş profiller, malzeme özelliklerine zarar vermeyen metodlar
kullanılarak düzeltileceklerdir.

Alevle kesmelerde, kesme firesi dikkate alınacak ve parçaların, kesmeden sonra

projelerinde gösterilen boyutlarda olmasına özen gösterilecektir. Kesilen kenarlar
tesviye edilecek ve istenilen boyutları sağlayacak şekilde düzeltilecektir.
Parçaların soğuk bükülmesi presli merdanede yapılacaktır. Sıcak bükme
uygulamalarında parçanın tümü ısıtılacaktır. Bükülecek parçalarda delme ve
kaynaklama işleri mutlaka bükmeden sonra yapılacaktır.
Projelerde başka şekilde belirtilmedikçe cıvata delikleri cıvata çapından 1 mm geniş
olacaktır. Malzeme kalınlığı, civata çapına 3 mm ilavesiyle bulunacak değerler, daha
fazla kalınsa delikler direkt matkapla açılacak veya zımbalanarak açıldıktan sonra
matkapla genişletilen delikler nihai çapında açılmış olacaktır. Ön zımbada kullanılan
zımba veya ön delgide kullanılan matkap uçları nominal cıvata çapından en az 1,5 mm
daha küçük olacaktır. Delik civarındaki çapak ve engellenememiş deformasyonlar
düzeltilmeden birleştirmeye geçilmeyecektir.
Civatalı bağlantılarında uygun form ve kalınlıkta rondelalar kullanılacaktır. (Normal
rondela, profil rondelası, yaylı rondela gibi) Civata boyu somundan en az iki diş dışarıya
taşmalıdır.

1.3 KAYNAK İŞLERI

Çelik yapıda, projelerinde özel olarak belirtilmiş noktalar ve şantiye
birleşimlerinin dışında birleşimler kaynaklı olacaktır. Bir birleşim noktasında, yük
aktarma amacıyla, kaynak ve bulon bir arada kullanılmayacaktır.
Bütün kaynaklar elektrik arkı ile gömlekli elektrodlarla yapılacaktır. Kaynak
nedeniyle oluşabilecek germe ve çarpılmaları olabildiğince azaltmak için
kaynak, kalifiye elemanlarca doğru ve dikkatli olarak gerçekleştirilecektir.
Kaynak boyutları tam olarak projelerinde gösterildiği gibi olacaktır.
Kaynakta kullanılacak elektrodlar, çeliğin özelliklerine uygun olarak seçilecektir.
Gerilme aktaran kaynaklarda kullanılacak elektrodların çapı genellikle 4 mm ile
6 mm olacaktır. Gömleği soyulmuş, işlenebilirliği ve dayanımı azalacak kadar
nemlenmiş elektrodlar kullanılmayacaktır.
 Doküman No: Sayfa No:
YILDIZLAR ORTA TERMİK SANTRALİ YOT__PL-003 5 / 17

Tarih: Revizyon:
ÇELİK İMALAT İŞLERİ
05/05/2011 0
GENEL TEKNİK ŞARTNAMESİ

Kaynak makinaları yeterli kapasitede ve uygun elektrik akımıyla sürekli bir ark
meydana getirebilir güçte olacaktır. Makinalar, kullanılacak elektrik akımını
kontrol edecek sayaçlarla donatılacak, her tip ve boyutta elektrod için önerilen
voltaj ve amperaj sınırları içinde çalıştırılacaktır.
Birleştirme mengeneleri, parçaları esas pozisyonlarında tutacak, ancak aşırı
derecede sıkmayacak şekilde seçilecektir.
Yapılan tüm kaynaklar TS 2649, TS 816 uygun olmalıdır. Kaynak makineleri ve
aksamı, işe uygun tip ve boyutta olacak ve TS ye uygun kaynak sağlanacak,
devamlı işletmeye olanak vermek ve personelin güvenliğini sağlamak üzere
gereken şekilde bakıma tabi tutulacaktır. Kaynak makineleri her tip, boyut
elektrod için önerilen voltaj ve amperaj sınırları içinde çalıştırılacaktır.
Yukarıdaki şartlara uymayan herhangi bir makine ve teçhizat onarılacak veya
3S EMUAŞ’nin isteği üzerine değiştirilecektir. Kaynak sembolleri için DIN 1912
geçerli olacaktır.
- Her çeşit kaynak imalat ve tatbikat projelerinde belirtilen esaslara göre
yapılacaktır.
-
- 3S EMUAŞ, kaynak kalitesini belirlemek için işin herhangi bir yerinden
numune aldırabilir. Masrafları YÜKLENİCİ’ye ait olmak üzere, YÜKLENİCİ
arızalı bulunan ana malzeme veya dolgu malzemesini tamir edecek ve
değiştirecektir.
- Silindirik yapılarda boylamasına kaynak dikişi boyuna eksene paralel ve
%100 nüfuziyetli ucuca kaynak olacaktır. Takviye halka ve şeritlerinin
kimyasal yapısı taban plakalarıyla aynı olacaktır.
- Kaynak elektrodları DIN 1913’e uygun olacaktır.
- Kaynak kalitesine etki edebilecek rutubetli veya diğer bozuk hava şartları
altında kaynak işlerine girişilmeyecektir. Hava şartlarının kaynak yapmaya
uygun olup olmadığına 3S EMUAŞ karar verecektir.
- Kaynaklanacak bütün yüzeyler boya, yağ, kir, artık ve kabuk oksidasyon
ve kaynak sağlamlığı için zararlı olabilecek bütün yabancı maddelerden
arıtılmış olacaktır.
- Kaynak yapılacak yüzeyler tel fırça, keski, kum püskürtme ve oksijenle
kaynak işleri başlamadan önce iyice temizlenmelidir.
- Kaynak işlemi sırasında, kaynağa aşırı gerilmeler vermemek için özen
gösterilecektir. Kaynak yüzeylerinde kesinlikle çatlak bulunamaz ve çatlak
kaynakla onarılamaz. Kaynaklanacak parçalar, kaynaklanmadan önce
iyice alıştırılacak ve işkence ile tespit edildikten sonra kaynaklanacaktır.
Kaynak işleminden sonra yeniden doğrultma gerektirmeyecek şekilde
kaynağa özen gösterilecektir.
- Kaynaklar devamlı ve homojen olacaktır. Kaynakların tam işlemesi
sağlanacaktır. Küt kaynaklarda parçalara kaynak ağzı açılacaktır. 0,75
mm den derin kaynak yanıklarına izin verilmeyecektir.
- Beher yeni kaynak yeni kaynak geçişinden önce, bir evvelki kaynak sırası
üzerinde biriken curuf, kaynak damlaları ve artıkları temizlenecektir.
 Doküman No: Sayfa No:
YILDIZLAR ORTA TERMİK SANTRALİ YOT__PL-003 6 / 17

Tarih: Revizyon:
ÇELİK İMALAT İŞLERİ
05/05/2011 0
GENEL TEKNİK ŞARTNAMESİ

- Kaynak başları, curuf engeli oluşumunu en aza indirecek ve kaynak

ağzının kök ve eğik yüzeylerine kaynağın tam olarak girişini sağlayacak
şekilde çevrelenecektir.
- Düz kaynak uygulamasında parçalar döndürülecekse ilk paso ve
puntaların kopmasına meydan vermeyecek şekilde kaynak dikişlerinin yük
alması önlenecektir.
- İç köşe alın kaynaklarında ve genellikle hareketsiz yük alan bağlantılardan
paso yüzeylerinin düzgünlüğü ve panonun az bir eğimle çentiksiz olarak
malzemenin üzerine gitmesi gerekir.
- T pozisyonunda köşe kaynağı ile birleştirilecek kısımlar mümkün olduğu
kadar birbirlerine yaklaştırılacaktır. Yan yana gelen bağlantı yüzeyleri
arasındaki boşluk 1,6 mm den fazla olmayacaktır.
- Çekiçlemeye, sadece kaynak yüzeylerinin temizlenmesi için gereken
derecede izin verilecektir. Kaynak kalitesinin değiştirilmesi için kaynağın
çekiçlenmesi kesinlikle yasaktır.
- Açıkta kaynak işlerinin – 4ºC altında devam edilmeyecektir.
- Yapılan tüm kaynaklar önce, çatlak, eksiklik, takviye gereği gibi
noktalardan gözle kontrol edilecektir. Bu kontrol, çok dikişli kaynaklarda
en az birinci dikiş için de uygulanacaktır.
- Önemli kaynak birleşimlerinde ayrıca radyografik, ultrosonik ve boya
penetrasyonu yöntemleri ile kontrol yapılacaktır. YÜKLENİCİ, hem atölye
hem de şantiye de radyografik kontrol ekipmanı ve uzman elemanlar
bulunduracaktır. 3S EMUAŞ’nin belirteceği bölgelerde ve önemli küt
kaynak birleşimlerinde, kaynak uzunluğunun %20’sinde radyografik
kontrol uygulanacaktır.

1.3.1 Kaynak Tamirleri

Genel olarak kaynaklar tamir gerektirmeyecek bir şekilde özenle

yapılacaktır. Kabul edilemeyecek nitelikteki kesikli kaynaklar, keski ile
yontularak taşlama yöntemiyle veya kabul edilecek uygun bir şekilde
uzaklaştırılarak tamir edilen parçaya ait temiz ve sağlam kısım bulunacak
ve 3S EMUAŞ’ce kabul edilecek bir yöntemle tamir edilecektir.
- Kaynak hatalarının düzeltilmesi için yapılacak tamirde orijinal (esas)
kaynak yöntemi uygulanacaktır.
- Tamir edilen kısım yeniden kontrol edilecektir.
- Kabul edilmeyen kaynakların sökülüp tamir edilen masrafları
YÜKLENİCİ’ye ait olacaktır.
- Kusurlu bir kesimde sadece iki defa tamirata izin verilecektir.
- Göz kontrolu ya da diğer kontrollar sonucu hata saptanan kaynaklar,
3S EMUAŞ’nin direktifi doğrultusunda düzeltilecek ya da sökülerek
yeniden yapılacaktır.
- Kaynakta, 0.75 mm den derin kaynak yanığı, çentik ya da boşluk
mutlaka kaynakla doldurulacaktır. Boşluk doldurma, hatalı kaynak
düzeltme işlemlerinde, çapı 4 mm’den küçük elektrodlar
kullanılacaktır.
 Doküman No: Sayfa No:
YILDIZLAR ORTA TERMİK SANTRALİ YOT__PL-003 7 / 17

Tarih: Revizyon:
ÇELİK İMALAT İŞLERİ
05/05/2011 0
GENEL TEKNİK ŞARTNAMESİ

- Kaynakta çatlak olması durumunda sökülerek yeniden yapılacaktır.

Çatlağın sınırlı olduğu saptanırsa düzeltme, kaynak dikişini çatlak
uçlarından 50’şer mm öteye kadar söktükten sonra yapılacaktır.
- Kaynak takviyesine gerek görülen bölgelerde takviye kalınlığı,
kaynak kalınlığının %15’ini geçmeyecektir. Bunun yeterli olmaması
durumunda kaynak sökülecek ve yeniden yapılacaktır.
- Bütün onarımlar, 3S EMUAŞ tarafından yeniden kontrol edilerek
onaylanmadıkça bitirilmiş sayılmayacaktır.

1.3.2 Kaynak Testleri

Kaynakçıların ve kaynak işlerinin yeterliliği DIN50127 ‘ye uygulanacaktır.

Kullanılacak kaynakçılar, kaynakçı ehliyetine sahip ve en az bir yıl
tecrübeli olacaktır. Kaynakçılar aynı zamanda, işin yapılacağı atölyede
sürekli olarak en az üç ay kaynakçılık yapmış olmalıdırlar.

Kaynakçıların çalışması 3S EMUAŞ’nin onayına bağlıdır. 3S EMUAŞ onay

için gerekli görürse :

• Çekme,
• Eğme ve katlama,
• Çentik eğme

deneyleri yoluyla kaynakçılara ehliyet testi uygulayabilir.

- Çentik – eğme deneyi TS 282, eğme ve katlama deneyi TS 281 ve
çekme deneyi TS 280’e uygun olarak yapılacaktır.
- 3S EMUAŞ, YÜKLENİCİ’nin yaptığı kaynakların kalitesinden emin
olmak için test yapma hakkına sahiptir. YÜKLENİCİ’nin yaptığı
kaynakların %10’unu test etme hakkına sahiptir.
- Test işlemi kontrol mühendisinin veya 3S EMUAŞ’nin belirlediği
bağımsız bir laboratuarca yapılacaktır.
- Yapılacak tüm testlerin bedeli YÜKLENİCİ tarafından ödenecektir.
- Testte başarısız olan hiçbir eleman kullanılamaz ve 3S EMUAŞ
onayı alınmadan onarılamaz.
- 3S EMUAŞ test yapılacak malzeme listesini bir gün öncesinden
YÜKLENİCİ’ye teslim edecektir. Listesi verildiği halde test edilmeden
veya testten geçmediği halde kullanılan malzemeleri söküp test etme
hakkına sahiptir. Bu durumda meydana gelebilecek tüm maddi
zararlar YÜKLENİCİ’ye aittir.
- Tüm kaynak işlerinin DIN 4100’e göre tamamlanması istenecektir.

1.3.3 Kaynaklı Yapı Elemanlarının Toleransları

Kaynaklı yapı elemanlarının toleransları projelerde belirtilmediği müddetçe

DIN7168 orta hassaslık derecesine uygun olacaktır.
 Doküman No: Sayfa No:
YILDIZLAR ORTA TERMİK SANTRALİ YOT__PL-003 8 / 17

Tarih: Revizyon:
ÇELİK İMALAT İŞLERİ
05/05/2011 0
GENEL TEKNİK ŞARTNAMESİ

1.4 BULONLU BIRLEŞIMLER

Bulonlu birleşimlerde, ana taşıyıcılar en az 2 M16 bulon kullanılacaktır.

Bulon delikleri, bulon çapından 1 mm büyük açılacak ve bulon boyu, somun
sıkıldıktan sonra en az üç diş açıkta kalacak şekilde seçilecektir.

Bulonlu birleşimlerde hata ve kaymaların :

- Delikler arası mesafede ±2 mm
- Ayrı parça deliklerinin denkliği ± 1 mm
- Yüksek dayanımlı bulonlarda yüzeyler arası açıklık 1 mm
sınırlarının altında tutulmasına özen gösterilecektir.

1.5 ÇELİK YÜZEYLERİN TEMİZLENMESİ VE BOYANMASI

Yeni imal edilecek çelik konstrüksiyonun elde edilebilecek yüzey kalitesine ve

daha sonra maruz kalacağı koşullara göre belirlenen boya sistemlerine bağlı
olarak ilk tamirata kadarki ömür süresi ortaya çıkacaktır.

Yüzey temizlik yöntemi ve boya sistemleri 3S EMUAŞ tarafından belirlenecektir.

Boya işlemlerine geçilmeden önce gerekli yüzey temizliğinin sağlanması şarttır.
Bu şartnamede verilen boya sistemleri gerekli yüzey temizliğinin yapılmadığı
durumlarda uygulanamaz.

1.5.1 Çelik İmalatlarda Yüzey Temizliği

1.5.1.1 Giriş

Çelik imalatlarda yüzey temizlik yöntemi olarak kumlama (Blasting)

kullanılacaktır. Diğer temizleme yöntemleri bu şartnamede yer
almamıştır.

Çelik imalatlarda, imalatın hemen ardından montaja geçmeden

önce yüzey temizliği yapılacaktır.

Yüzey temizlik derecelerinin kontrolünde ISO 8501, yüzey

pürüzlülüklerinin belirlenmesinde ISO 8503, yüzey hazırlama
metodlarının tesbitinde ISO 8504 standartları kullanılacaktır.

1.5.1.2 Kum Püskürtme İle Temizleme

Kum püskürtme ile temizlik kısaca çeşitli boyutlarda küçük

aşındırıcı parçacıkların yüksek basınçla yüzeye çarpması ve darbe
etkisi ile yüzeyi aşındırarak temizlemesi olarak tarif edilebilir. Bu
yöntem metal yüzeyini dişli hale getirip, boyanın tutunmasını
sağladığı gibi, aşındırma neticesinde yüzeydeki hadde kabuğu ve
 Doküman No: Sayfa No:
YILDIZLAR ORTA TERMİK SANTRALİ YOT__PL-003 9 / 17

Tarih: Revizyon:
ÇELİK İMALAT İŞLERİ
05/05/2011 0
GENEL TEKNİK ŞARTNAMESİ

pas gibi yabancı maddeleride yok eder. Bu yöntemle yapılacak

yüzey temizlemelerinde, çok ağır korozyon şartlarının bulunmadığı
durumlarda SA 2½ yüzey temizlik derecesi sağlanacaktır. SA 2½
yüzey temizliğinde kumlanmış yüzeyin en az %95’inde hiç bir
yabancı madde görülmeyecek, yüzeyde kir, gevşek pas, hadde
kabuğu ve eski boya kalıntıları kalmayacaktır. Temizlenmiş yüzeyin
rengi beyaza yakın metal renginde olmalıdır. Yüzey temizlik
derecelerinin kontrolü uygulama esnasında düzenli olarak ISO
8501 de verilmiş fotoğraflar kullanılarak gözleme yöntemi ile
yapılacaktır.

1.5.1.3 Kum Püskürtme İşleminde Kullanılan Aşındırıcılar

Aşındırıcılar 4 ayrı başlık altında toplanabilir.

Doğal oksitler : Silis gibi

Metalik aşındırıcılar : Çelik bilye ve grit
Cüruf aşındırıcılar : Bakır, nikel gibi
Sentetik aşındırıcılar : Alüminyum oksit, silikon karbid gibi
SA 2½ yüzey temizlik derecesinin elde edilmesinde aşındırıcı
olarak kum kullanılacaktır. Kullanılacak kum %90 veya daha fazla
silis ihtiva edecektir. Kırılma oranı %20 den daha fazla olan kumlar
kullanılmayacaktır. Kumun dane çapı 1-2 mm arasında olacaktır.
SA3 yüzey temizlik derecesinin elde edilmesinde aşındırıcı olarak
kum dışı tozumayacak aşındırıcılar kullanılacaktır. Bu aşındırıcıların
dane çapı 1-2 mm. civarında olacaktır. Yüzey temizliğinde kimyasal
çözücüler kullanılmayacaktır. Yüzeyde yağ ve gres tabakasının
tesbitinin yapıldığı yerlerde kumlama öncesi temizleyici solventlerle
bölgesel olarak yağ ve gres arındırması yapılacaktır.

Kumlama profili aşındırıcının cinsine ve dane boyutuna bağlı

olduğu için YÜKLENİCİ aşındırıcıyı temin etmeden önce,
aşındırıcının fiziksel ve kimyasal özelliklerini 3S EMUAŞ’ye
yaptıracaktır. Aşındırıcıların PH değeri 6-8 (Nötr) arasında olacak,
suda çözülebilir tuzlar içermeyecektir. Aşındırıcının kum olması
halinde kumun yıkanmış olmasına, pislik, çamur vs. içermediğine
dikkat edilecektir.

1.5.1.4 Uygulamada Dikkat Edilecek Hususlar

- Yüzey temizleme işlemlerine geçmeden önce imalatta herhangi

bir imalat hatası ve yağ varsa çelik elemanlardaki yapısal
kusurlar giderilecektir.
- Kumlama kaynak kalıntılarını (çapakları) çıkarmayacağı için
kumlamadan önce kaynak kalıntıları temizlenecektir.
 Doküman No: Sayfa No:
YILDIZLAR ORTA TERMİK SANTRALİ YOT__PL-003 10 / 17

Tarih: Revizyon:
ÇELİK İMALAT İŞLERİ
05/05/2011 0
GENEL TEKNİK ŞARTNAMESİ

- Gerekli yüzey pürüzlüğünün sağlanması açısından yüzeyde 75

mikron derinliğinde çukurluklar oluşturulmalıdır. Bu amaçla
yüzey profilinin (Rz) 75 olmasına dikkat edilecek ve kumlama
esnasında gerekli kontrol ekipmanı ile sürekli kontrol edilecektir.
- Kullanılan havanın kuru ve yağsız olmasına, temizlenen
yüzeyde nem ve yağ oluşmaması açısından dikkat edilecektir.
Kompresör havasının testi beyaz kurutma kağıdına 50 cm
mesafede 1-2 dakika tutularak ve yüzeydeki kirlenme
gözlenerek yapılacaktır.
- Kumlama için kullanılacak kompresör 60-70 beygir gücünde
170-220 cfm (ft3/dakika) hacimde hava ve nozül’de 90-100 Psi
(6,5-7 atm) basınç sağlayacak şekilde olmalıdır. Gerekli yağ ve
su tutucular bulunmalı ve bunların performansı düzenli olarak
kontrol edilmelidir. Nozül iç çapı 3/8 inç olacaktır. Nozül çapı
aşınma nedeniyle ilk çapın %50 üzerine çıktığında nozül
değiştirilecektir. Kullanılacak hortumların (hava ve abrasive) iç
çapları mümkün olduğunca geniş ve boyları kısa tutulacaktır.
- Kumlamanın yapıldığı aletler 3S EMUAŞ tarafından yetersiz
bulunduğu takdirde bu aletlerin değiştirilmesi için müteahhide
yazılı talimat verilecektir. Bu talimata müteahhidin riayet
etmemesi durumunda 3S EMUAŞ kumlama işini durdurabilir.
- Kötü hava şartlarında, yağmur, kar, sis ve havadaki nem
oranının %80 in üzerine çıktığı durumlarda kumlama
yapılmayacaktır. Temizliği yapılmış yüzeyin yağmur veya aşırı
neme maruz kalmasına müsaade edilmeyecektir.
- Uygulama sırasında sürekli olarak ciğlenme noktası kontrol ve
rapor edilecektir.
- Yüzey temizliğinin hemen ardından astar boya uygulaması
yapılacaktır. Bu süre 4 saati aşmayacaktır.
- Yeni boya yapılmış yüzeyin yakınlarında yeni boyanmış yüzeye
zarar vermemek açısından kumlama yapılmayacaktır.
- Kumlamanın ardından kum tozlarının çelik yüzeyde yapışıp
kalması önlenecek, boya işlemine geçilmeden önce yüzey
üzerinde toz vs. kalmamasına özen gösterilecektir.
- Kumlama yapan elemanların gerekli koruyucu giysi ve techizatla
donatılması gereklidir. Bu hususun sağlanması müteahhidin
sorumluluğundadır.
- YÜKLENİCİ, uygulama esnasında çevreye zarar verilmesini
önlemek amacıyla gerekli bütün tedbirleri alacaktır.

1.5.2 Çelik İmalatlarda Boya İşlemleri

1.5.2.1 Giriş

Çelik imalatın korunması ile yapılan çalışmaların ikinci aşamasını

boya ve boya uygulaması oluşturmaktadır. Temizliği yapılmış çelik
 Doküman No: Sayfa No:
YILDIZLAR ORTA TERMİK SANTRALİ YOT__PL-003 11 / 17

Tarih: Revizyon:
ÇELİK İMALAT İŞLERİ
05/05/2011 0
GENEL TEKNİK ŞARTNAMESİ

yüzeylere, çeliğin korozyona karşı dayanımını arttıracak ortalama

olarak 200 Mikron kuru film kalınlık verecek, ve Re 4 paslanma
derecesine göre en az 5 yıl boyunca bir bakım gerektirmeyecek
boya sistemleri uygulanacaktır.

Projelerinde ve Üretici raporlarında aksi belirtilmedikçe boya, 2 kat

astar boya ve 2 kat boya olmak üzere 4 kat şeklinde
uygulanacaktır. Son kat boya montajdan sonra Şantiye’de
yapılacaktır. Bu son kat boyanın yapılmasından önce :
- Bulon başları ve etrafı iyice temizlenip boyanması,
- Taşıma ya da montaj sırasında hasar görmüş boyaların,
boyama şartlarına uygun olarak onarılması,

işlemleri gerçekleştirilecektir. Son kat boya onarım işlerinin 3S

EMUAŞ tarafından onaylanmasından sonra yapılacaktır.
Boya katlarının herbirinin minimum kalınlığı 50 mikron olacaktır.
Ancak boyanacak yüzeyin konumu, etkileneceği hava ve temas
koşulları, boya özellikleri dikkate alınarak şartnameler ve Üretici
önerileri doğrultusunda boya kat kalınlıkları Mühendis tarafından
saptanacaktır.
Boyanın her katı, bir sonraki katın uygulanmasından önce yeter
derecede kurumuş olacaktır. Kuruma süresinin sonunda kat ve
katların kalınlıkları “mikrotest” aygıtı ile Mühendis tarafından
ölçülecektir. Eksik kalınlıkta ya da istenen koşulları yerine
getiremeyen boya işleri Mühendis’in direktifleri doğrultusunda
tamamen kazınıp temizlenecek ve yeniden yapılacaktır.

1.5.2.2 Boya Seçiminde Dikkat Edilecek Hususlar

Yüzeye uygulanacak boyanın istenilen sonucu verebilmesi,

şartname içerisinde verilmiş uygun sistemin belirlenmesiyle birlikte
iyi kalitede üretilmiş bir boyanın seçilmesine de bağlıdır.

Çelik yüzeylerde kullanılacak boyaların temin edilmesi esnasında

üretici firmadan aşağıdaki belgeler talep edilecektir. Bu belgelere
sahip olmayan boya firmalarından boya alımı yapılmayacaktır.
Belgelerin güvenilirliği müteahhidin sorumluluğundadır. Müteahhit
belgeleri 3S EMUAŞ onayına sunacak ve 3S EMUAŞ onayı
alındıktan sonra boya alımı yapılacaktır.
1- Malzemeyi üreten firmaya ait ISO 9001 belgesi veya üretildiği
ülkeden alınmış ISO 9001 belgesi,
2- Malzemenin hangi standarda göre üretildiğini ve onaylandığını
belirleyen ürün belgesi (TSE, TSEK Belgesi, EN, ASTM, DIN,
ACI, EMPA, JIS, ICC veya BS belgesi) ve üretildiği standart,
 Doküman No: Sayfa No:
YILDIZLAR ORTA TERMİK SANTRALİ YOT__PL-003 12 / 17

Tarih: Revizyon:
ÇELİK İMALAT İŞLERİ
05/05/2011 0
GENEL TEKNİK ŞARTNAMESİ

3- Üretici firma tarafından hazırlanmış her imalat grubu (Batch) için

kalite kontrol belgesi,
4- Gönderilen mamüllerin laboratuvar sonuçlarının, teknik
özelliklerinin (Hacimsel katı madde oranları, teorik ve pratik
yüzey kaplama alanları, fiziksel ve kimyasal özellikleri, solvent
cinsleri vs.) yer aldığı üretici firma tarafından onaylı imalat
sertifikası,
5- Malzemenin ömrü ile ilgili olarak (en az 5 yıl bakım
gerektirmeyecek) bağımsız resmi veya özel kuruluşlarından
(test kuruluşları, yapı laboratuvarları, gözetim firmaları) garanti
belgesi,
6- Kullanılan malzemelerle ilgili daha önce yurt içi ve yurt dışında
kullanıldığı yer ve projeleri gösteren referans listesi,
7- Öncelikle 3S EMUAŞ ile Resmi kuruluşlar’ın, Üniversitelerin
veya zorunluluk halinde yurt dışında resmi kurum ve kuruluşlar
ile Üniversitelerin laboratuvarlarından alınmış kullanılacak
malzemelerin test edilip, kalite kontrolünü onaylayan uygunluk
belgesi,
8- Detaylı mamül bilgi föyü ve uygulama kataloğu.

3S EMUAŞ gerektiği takdirde imalat sertifikasındaki bilgilerin

doğruluğunu kontrol etmek amacıyla özgül ağırlık testi, hacimsel
katı madde oranları testi veya gerek duyulabilecek diğer bir testin
yapılmasını isteyebilir. Bütün bunlarla ilgili olarak yapılacak
masraflar müteahhide aittir.

Boya uygulaması ile ilgili olarak hazırlık aşamasında ve uygulama

esnasında üretici firma supervisorluk görevi yapacaktır. Firma boya
ile ilgili karışım oranlarını, uygulama yöntem ve koşulları
belirleyecek ve uygulama süresince belirli periyotlarda gözetim ve
denetimi yapacak ve hazırlanan raporları 3S EMUAŞ’ye sunacaktır.

Uygulamanın başlangıcında boya firmasının denetimi altında örnek

uygulama yapılacak, uygulamada boya sisteminin gerektirdiği
katsayısında elde edilecek yaş ve kuru film kalınlıkları, yüzeyde
kaplanmış alan kalıp kalmadığının kontrolü ve yapışma
mukavemeti tesbit edilecektir. 3S EMUAŞ, müteahhit ve üretici
firma yetkililerinin gözetimi altında yapılan bu uygulama işin
devamındaki uygulamalara örnek teşkil edecektir.Örnek
uygulamada bulunan kuru film kalınlıklarının daha önce boya
sistemi seçiminde belirlenen üretici firmanın verdiği değerlerden
farklı çıkması veya yapılan testlerin yetersiz sonuçlar vermesi
durumunda 3S EMUAŞ boya firmasını değiştirebilir.

İşin devamı esnasında boya kalitesinde düşme veya 3S EMUAŞ

izni olmadan cinsinde değişiklik tesbit edildiği takdirde 3S EMUAŞ
 Doküman No: Sayfa No:
YILDIZLAR ORTA TERMİK SANTRALİ YOT__PL-003 13 / 17

Tarih: Revizyon:
ÇELİK İMALAT İŞLERİ
05/05/2011 0
GENEL TEKNİK ŞARTNAMESİ

boyama işlemlerini durdurma ve boya firmasını değiştirme kararı

alabilir. Aynı sistem içindeki boyaların (arakat, astar vs.) aynı
firmadan olmasına dikkat edilecektir. Boyanın astarının ayrı, diğer
kat ve katlarının farklı firmalardan temin edilmesine izin
verilmeyecektir. Boya ile ilgili olarak bir problem çıktığı takdirde
(boya sisteminin değiştirilmesi, renk farkı, firma değişikliği vs.) 3S
EMUAŞ’nin yazılı onayı alınacaktır.

1.5.2.3 Uygulamada Dikkat Edilecek Hususlar

- Kötü hava şartlarında, yağmur, sis ve havadaki nem oranının

%80’in üzerine çıktığı durumlarda boyama işlemi
yapılmayacaktır.
- Boya işlemine geçilmeden önce yüzey temizliğinin yeniden
kontrolü yapılacak. Yüzey temizliği yetersiz görülen çelik
yüzeyde boya uygulamasına başlanılmayacaktır.
- Yüzeyi temizlenmiş çeliğe 4 saat içinde astar boya uygulaması
yapılacaktır.
- Çelik yüzeyde toz, kum tanecikleri, su vs. bulunmamasına
dikkat edilecektir, yüzeyin kuru ve temiz olması sağlanacaktır.
- Boyanın cinsine göre uygulamalar fırça veya havasız tabanca
(Airless Sprey) ile yapılacaktır. Bunun dışındaki uygulama
metodları kabul edilmeyecektir.
- Boya katlarından biri kurumadan diğerine geçilmeyecektir.
- Her katta yaş film kalınlık ve kuru film kalınlık ölçümleri
yapılacaktır.
- Geniş yüzeylerde 500 m2 yüzey alanından alınacak 100 ölçüm
neticesinde, yaya korkuluğu vs. gibi parçalı imalatlarda ise her
bir modülden alınacak 3 ölçüm neticesinde ortalama kuru film
kalınlığı tesbit edilecektir.
- Test sonuçları alınmadan bir sonraki kata başlanmayacaktır.
- Kenar ve köşelerde ek kat olarak çizgisel boya uygulaması
yapılacaktır.
- Yeni imalat çelik yüzeylerin astar boyaları şantiyede, üst katları
ise montaj tamamlandıktan sonra arazide (yerinde) atılacaktır.
- Üretici firmanın verdiği karıştırma oranlarına ve sürelerine göre
boyalar karıştırılacak, boyalar boyacıya hazırlanmış halde
verilecek boyacının ayrıca malzeme veya tiner ilavesine izin
verilmeyecektir.
- Havasız tabanca (Airless Sprey) ile bütün alet ve ekipmanlar
müteahhit tarafından temin edilecektir. Bu alet ve ekipmanların
yetersiz görülmesi halinde müteahhide alet ve ekipmanların
değiştirilmesi için yazılı talimat verilecektir. Bu talimata
müteahhidin riayet etmemesi durumunda 3S EMUAŞ boyama
işini durdurabilir.
 Doküman No: Sayfa No:
YILDIZLAR ORTA TERMİK SANTRALİ YOT__PL-003 14 / 17

Tarih: Revizyon:
ÇELİK İMALAT İŞLERİ
05/05/2011 0
GENEL TEKNİK ŞARTNAMESİ

- Uygulama esnasında, uygulamadan dolayı boyası yapılmış

yüzeyde çatlak, kabarcık vs. gibi boya hatası durumunda yüzey
temizlenerek boya işlemi yenilenecektir. Uygulama hatası olan
yüzeylere temizlik ve boya için ikinci kez ödeme yapılmaz.
- Boya işlemleri kalifiye boyacılar tarafından yapılacaktır.
- Boya işini yapan elemanlar gerekli koruyucu giysi ve teçhizatla
donatılacak, çevre ve insan sağlığına verilebilecek zararlara
karşı gerekli önlemler alınacaktır.
- Boya uygulamasıyla ilgili olarak tutanaklar tutulacak, bu
tutanaklarda boya ve solvent cinsi, karışım oranları, uygulama
gün ve saati, yapılan testler ve sonuçları tablolar halinde yer
alacaktır.

1.5.2.4 Boyaların Depolanması ve Korunması

Üretici firmanın önerileri dikkate alınarak boyaların muhafazası ve

depo şartları müteahhit tarafından gerçekleştirilecektir. Depo
şartları 3S EMUAŞ tarafından sık sık kontrol edilecektir. Depo
yakınlarında yanıcı maddeler bulundurulmamasına, depo
içerisindeki ısının boya için önerilen ısıda tutulmasına özen
gösterilecektir. Depoya, giren boyalar giriş tarihlerine göre
numaralandırılarak kaydedilecektir. Üretim tarihinden itibaren 1 yıl
geçmiş bulunan boyalar satın alınmayacak ve kullanılmayacaktır.
Boyaların üzerinde rengi, üretim tarihleri, son kullanım tarihleri
depolama ve güvenlik koşullarını bildiren bilgiler yer alacaktır. Ezik
ve paslanmış kutular kabul edilmeyecektir.

1.5.3 Test ve Kontrol Yöntemleri

1.5.3.1 Şantiyede Sürekli Yapılacak Test ve Kontroller

1) Yüzey Temizliği : ISO 8501’e uygun gözleme yöntemiyle

Yüzey hazırlama standardı : ISO 8501 kitapçığı
Ekipman : Elcometer 128

2) Yüzey Profili : Testex, micrometer veya elektronik

enstrümanlarla yüzey profil değeri tesbit edilir,
Ekipman : Elcometer 122, 123, 124

3) Çiğlenme Noktası
Döner termometrelerle wet bulb ve dry bulb sıcaklık
değerlerinin tesbitinden sonra psychrometric tablo veya cetvel
yardımı ile çiğlenme noktası bulunur. Ayrıca yüzey sıcaklığı
ölçüm aletleri ile uygulama yapılacak yüzey sıcaklığının
çiğlenme noktasından minimum 3 derece yukarıda olup
olmadığı da kontrol edilerek uygulama yapılıp yapılmamasına
karar verilir.
 Doküman No: Sayfa No:
YILDIZLAR ORTA TERMİK SANTRALİ YOT__PL-003 15 / 17

Tarih: Revizyon:
ÇELİK İMALAT İŞLERİ
05/05/2011 0
GENEL TEKNİK ŞARTNAMESİ

Ekipman : Döner termometre-Elcometer 116 veya eşdeğeri,

Cetvel (sliding ruler), Elcometer 114, Yüzey termometresi

4) Yaş Film kalınlık ölçümü

Kullanılan boya sistemlerinin istenilen kalınlıklarda kuru film
tabakası verecek şekilde uygulanıp uygulanmadığı yaş film
kontrolü ile anlaşılacaktır. Boyadan hemen sonra ölçülecektir.
Gerekli yaş film kalınlığı boya üreticisi firma tarafından
belirtilmelidir.

5) Kuru film kalınlık ölçümü

Manyetik veya dijital kuru film ölçme ekipmanları ile
uygulanan boya kalınlığı kontrol edilir. Aletlerin sürekli
kalibrasyonları yapılacaktır.
Ekipman : Elcometer 245 veya Mikrotest

1.5.3.2 Şantiyede Aralıklarla Yetkili Personel ile Yapılacak Test ve

Kontroller

1) Pin-Hole Test
Yüzeyde kaplanmamış alan kalıp kalmadığının kontrolü için
LWD (Low voltage dedector) ile boşluk kontrolü
yapılacaktır.
Ekipman : Elcometer 269 veya eşdeğeri

2) Yapışma Kontrolu
Boya filminin yüzeye yapışması, yapışma test cihazlarıyla
düzenli olarak kontrol edilecektir. Uygulamanın üzerinden
boya imalatçısının tavsiyesine göre minimum 24 saat süre
geçtikten sonra yapışma (Adhezyon) testi yapılacaktır.
Ortalama adhezyon mukavemeti 20 kg/cm2 olacaktır.

1.6 ASKI ÇUBUKLARI

1. Sistemde kullanılan askı çubukları, Yüksek Mukavemetli Soğuk

Haddelenmiş çelik askı çubuğu ve askı çubuğu bağlantı
elamanlarından oluşur.
2. Nominal Çekme Dayanımı > 1030 MPa
3. Askı çubuğu ve Askı çubuğu bağlantı elamanları malzemeleri AS 1313
ve AS1314 (Avustralya Standardı) standardlarına uygun olmalıdır.
4. Relaxation properties (gevşeme özelliği): Minimum kopma yükünün %70'i
uygulandığında, 1000 saatde %4 (AS1313) olmalıdır.
5. 80 N/mm2 yük altında yorulma (fatigue) değeri > 2 milyon cycle (devir).
6. Minimum bükülme çapı : Çap x 200
7. Sertifikalandırma :
 Doküman No: Sayfa No:
YILDIZLAR ORTA TERMİK SANTRALİ YOT__PL-003 16 / 17

Tarih: Revizyon:
ÇELİK İMALAT İŞLERİ
05/05/2011 0
GENEL TEKNİK ŞARTNAMESİ

- Bar mill certificate 2.2B (kimyasal analiz) - EN 10204:2004 (DIN

500049)
- Bar mill certificate 3.1B (kimyasal ve akma/çekme dayanım değerleri)
EN 10204:2004 - (DIN 500049)
8. Korozyona karşı Koruma : SA 21/2 kumlama + 100 mikron çinko kaplama
+ (ara kat + 50 mikron son kat Poliearetan (isteğe bağlı) olmalıdır.

1.7 MONTAJ

YÜKLENİCİ, imali bitmiş çelik elemanların projelerine uygunluğu kontrol

edilmeden Şantiye’ye göndermeyecektir. Kontrol, olabildiğince ön montaj
yapılarak sağlanacaktır.

YÜKLENİCİ, Şantiye’deki montaj işleri için :

- Uzman montaj personelini,
- Vinç ve diğer kaldırma ekipmanını,
- Gerdirme, destekleme, askı ve iskele sistemlerini,
- Montaj yöntemi ve gerekli güvenlik önlemlerini
gösteren bir montaj planı hazırlayarak Mühendis’in onayına sunacaktır.

Bulonların sıkıştırılmasında ayarlı tork anahtarları kullanılacaktır. Sıkıştırma

işlemi, bulon grubunun ortasından başlanıp kenarlara doğru gidilerek
yapılacaktır. Bütün bulonlar önce gerekenin %80’ine kadar sıkılacak, daha
sonra istenen sıkıştırmaya getirilecektir. Her gruptaki bulonların %10’u burma
anahtarları ile kontrol edilecektir.

İmalat, proje detaylarına uygun olarak iyi bir işçilikle yapılacak ve yerine monte
edilecektir. Çapaklar muhakkak temizlenecektir. Montaj sırasında elemanların
birbirlerine uymaması durumunda, aşırı çektirme ya da eğme yaparak yerlerine
oturtmaya ve bağlamaya izin verilmeyecektir. Son ayarlamalardan sonra bulonlu
elemanlar, bir zorlama olmadan kolayca sökülüp takılabilmelidir.

Çelik yapıların montajından sonra hassas aletlerle ölçümler yapılacak ve

bulunacak sapmalar aşağıdaki değerlerden fazla olmayacaktır.

e : eksantriklik
H : yükseklik
L : uzunluk
Yapı eğimi (e/H) : 1/500 ve e ≤ 25 mm
Yapı çarpılması (e/L) : 1/2000 ve e ≤ 3 mm
Kolon yerleştirme düzeyi : e ≤ 3 mm
Ankraj bulonları merkezinin sapması : e ≤ 2 mm
Kolon merkezleri eksantrikliği : e ≤ 5 mm
 Doküman No: Sayfa No:
YILDIZLAR ORTA TERMİK SANTRALİ YOT__PL-003 17 / 17

Tarih: Revizyon:
ÇELİK İMALAT İŞLERİ
05/05/2011 0
GENEL TEKNİK ŞARTNAMESİ

Kat yüksekliği : e ≤ 3 mm
Kolon eğimi (e/H) : 1/2000
Kiriş yatay eğimi (e/L) : 1/1000 ve e ≤ 3 mm
Kiriş eğilmesi (e/L) : 1/1000