M odem Sosyalizm

Amerikan İç Savaşı
Birleşik Devletler’de ilk Birikim: 1790 -1 8 6 0

Güney’de Plantasyon Köleliği

ABD’deki plantasyon köleliği, kapitalist dünya p azann a tabi kılınmış kapitalist olm ayan bir
üretim biçimiydi. Kölelik 17. yüzyılda dünya pazanndaki genişlem e son ucu nd a ortaya çıktı.
İngiliz tüccarlar hem Karayib’lerde hem de Kuzey Am erika’da koloni kenderinin oluşm asını ve
şeker, pirinç, çivit ve tütün gibi dünya p azann a yönelik ürünlerin ekim ini teşvik ettiler.
Güney kolonilerinde bu ürünleri yetiştiren plantasyon sahipleri, önceleri “sözleşm eli
hizmetkârlar” (Am erika’ya göçm eleri ve geçim lerinin sağlanm ası karşılığında belerli bir sûre
çalışmaya zorlanan “bağımlı” ücretli em ek çiler)' çalıştırdılar. 1 6 5 0 ve 1 6 6 0 ’larda Avrupa’nın
artan tütün talebi, plantasyon sahiplerini tütün üretim i hacm ini büyütebilm ek için çalışm a
temposunu artırmaya, sözleşm eli hizm etkârlann kontrat sürelerini uzatm aya ve elkonm am ış
topraklan işgal etm eye zorladı. H izm etkârlann plantasyon sahiplerinin saldırısı karşısındaki
direnişi 1 6 7 6 ’da Virginia’d a Bacon İsyanı’yla sonuçlandı. Sözleşm eli hizm etkârlık, 1 6 7 0 ’lerin
sonunda, eski hizm etkârlann işgal edilm em iş topraklara küçük toprak sahipleri veya kiracı
çiftçiler olarak yerleşm eleriyle birhkte çöktü. Plantasyon sahipleri dünya p azan n a yönelik tütün
üretimi için alternatif bir em ek kaynağı, buldular: H ayatlan b oyu nca plantasyon sahiplerinin
yasal mülkü olacak, köleleştirilmiş siyah Afrikalılar.

1780’lere gelindiğinde, tütüne talebin dünya çapında azalm ası ve b irinci ABD buıjuva
devriminden ( 1 7 7 6 -1 7 8 9 ) sonra İngiliz p azann da güm rük m uafiyetlerinin kalkması. Güneyli
plantasyon sahipleri için bir kârlılık krizi yarattı. Çoğu, topraklannı küçük çiftliklere bölm eye
başladılar. Bazılan kölelerini gönüllü olarak serbest bıraktılar. İngiltere’de pam uklu
dokumacılığın sınai kapitalist üretim indeki büyük gelişm e, işlenm em iş pam uğa m uazzam bir
talep yaratarak, ABD’de köleliği yeniden canlandırdı. 1 7 9 4 ’de çırçır m akinasının bulunm ası,
çok zahmedi olan pamuk toh u m lan n m liflerden aynlm ası işlem ini m akinalaştırarak, pam uk
ekimi ve plantasyon köleliğinin ABD’n in güneyine yayılm asına im kan tanıdı. ABD’deki pam uk
üretimi, sadece 1 7 9 4 ile 1 8 0 7 yıllan arasında yılda 2 0 3 ton d an 3 0 bin ton a yükseldi.
Plantasyon köleliği. Güneyi iç savaş öncesin de ABD’nin sınai olarak en gferi bölgesi haline
getirdi. Köleci üretim biçim i, toplum sal işbölüm ünün ve sanayi için “iç pazar”ın gelişm esini
geciktirdi. Teknik ica d a n engelledi, plantasyonlarda m akina, alet ve diğer üretim araçlan n a
duyulan talebi ciddi şekilde sınırladı. Bu durum , başarılı b ir sanayileşm e süreci için hayati
önemi olan üretim aracı üreten sanayilerin gelişm esine kesin sınırlar koydu. A ynca, toprak
B R O W N , JO H N
sahiplerinin plantasyonlan yiyec-ek, giyecek ve aletler açısından “kendine yeterli” hale getirm e ( 1 8 0 0 - 1 8 5 9 )

çabalan, köleliği m eta dolaşım ından daha da fazla tecrit etti ve G üney’deki köleci olm ayan
tanm üzerinde ço k zararlı etkileri oldu. H ububat üretim lerini arttırm aya çabalayan özgür
çiftçilerin pamuk plantasyonlannda ço k küçük b ir pazar b ulm alan, küçük çiftçilerin m eta
üretimi dışında kalm a eğilimlerini kuvvetlendirdi.
Plantasyon köleliğinin coğrafi olarak yayılm ası, 1 8 3 7 -4 1 mali bunalım ı öncesin de ABD’de
kapitalizmin gelişm esini teşvik eden b ir unsurdu. ABD’nin İngiltere ve Avrupa’yla yaptığı
B aşlatm ış olduğu ayaklanm a ile siyahların kurtuluş
h arek e tin e ön cü lük eden John B ro w n, 9 M ayıs 1 800’d t
A B D 'n in C onn ecticut e yaletinde To rrin gton kasabasın­
da d o ğdu . Siyahlan n haklarını ilk çalışm aya başladığı
gü nden beri savunan B row n, pü riten bir aileye m ensup­
tu . Y ıllarca A B D ’nin çeşitli e y a letlerin d e dolaşarak çift­
ç ilik, yün tic a re ti, koyun v e to p ra k ahm satım ı yaptı.

pamuk ticareti, ABD lehine bir ticaret dengesi yaratarak ve ABD’li tü ccarlan n İngiliz ve
Avrupa para sermayesini ithal etm elerini m üm kün kılarak Kuzeyh tüccarların m u azzam servet
biriktirmelerine fırsat verdi. Güney’de ticari köleliğin yaygınlaşm ası kuzeydoğudaki tü ccarlan
banker ve yatınm cılardan oluşan b ir “m ali aristokrasi”ye dönüştürdü ve batıda ticaret
sermayesinin yeni, spekülatör bir kesim inin ortaya çıkm asına fırsat verdi. İngiltere’den gelen
kredi, hem ABD bankacılık sistem ini hem de arazi, m eta ve taşım acıhk alanlanndaki
spekülasyonu güvence altına aldı.
Sanayi kapitalizminin 1 8 3 7 bunalım ının ardından ticari aile çiftçiliğinin gelişm esi tem elinde
ortaya çıkışı, köleliğin coğrafî olarak yayılm asını ABD’de kapitalizm in gelişm esi önü nd e bir
engel haline getirdi. Plantasyon köleliğinin uzak batıya yayılm asının, sanayi serm ayesinin
genişleyen iç pazannı boğarak bu bölgelerde tanm sal küçük m eta üretim inin gelişm esini
bastırması kaçınılm azdı. 1 8 4 0 ile 1 8 5 0 ’Ierin “uzlaşm az ç a tış m a s rn m tem eli, köle sahiplerinin
köleci toplumsal em ek biçim ini yaygınlaştırm a ihtiyacı ile san ayici kapitalisder ve küçük
buıjuva çiftçilerin batıdan köleliği kaldırm a ihtiyaçlan arasındaki çelişkidir.
Kırsal Küçük Meta Üretimi
ABD’nin güneyinde, aile fertlerinin emeğini kullanan bağım sız çiftçiler, 17. yüzyılda kolonilerin
oluştuğu dönem den itibaren tanm sal üretim i ço k az sayıda ya da h iç ücretli em ek
kullanmaksızın örgüriemişler ve büyük bir çoğunluğu, 1 7. ve 18. yüzyıl b oyunca verdikleri
yaygın m ücadeleler yoluyla toprak sahiplerine karşı kira yüküm lülüklerinden kurtulm uşlardı.
18. yüzyılın aile çifdiklerinde m eta üretim i yapılıyordu. Bağımsız çiftçiler arasında, kendini
eldeki toprak mülkiyeti farklılıklannda ortaya koyan b ir sınıf farklılaşm ası baştan başa tüm
Kuzey kolonilerinde yaşanıyordu.
1 8 4 9 ’da N e w Y ori(’ta N orth E lb a’da köleciliğe karşı olan
G errit S m ith ’in bağışlad ığı top raklara yerieşti. Burada
kalabalık ailesini geç in d irm e k için ç iftçilik yaparken,
bir y an dan da s iy a h la n n yaşam a koşullanna tanık olu­
y o r ve k ö leciliğe karşı m ücad ele etm eyi planlıyordu.
1 8 4 5 ’te yerieş m ey e yen i açılan K ansas E yaleti’ndeki
to p ra k la n n paylaşım ı nedeniyle çlftç ile rie ta n m işletm e­
cileri arasında çıkan çatışm alar J ohn B ro w n'un buraya
g e le re k ayaklanm a girişim lerini başlatm asına neden ol­
d u . B ölg eye silah v e cep hane yüklü arabayla gelip,
O s a w a to m ie ’y e yerieşen B ro w n, 1 85 5 ’te beş oğlu ile
birlikte k ö leciliğe karşı m ücad ele eden kuvvetlere katı­
larak, kısa bir süre için de hareketin fiili önderi oldu.
K öleciliği s avunan g ü çlere karşı gerilla savaşı biçim inde
y ü rü tü len bu eylem d e vam e d e rk e n , 21 M ayıs 1856'd a
K an sa s 'ta k i L a w rence ken tinin kölelik taraftarian tara­
fın d a n yakılarak, y ağ m a edilm esi ayaklanm a sürecini
hızlandırd ı. Bunun üzerine B ro w n ’un önderiik ettiği ge­
rilla g ru p la n m isillem eye g irişerek, P ottaw atom ie Dere­
si yak ın la n n d a bir kasabaya baskın düzenlediler. Bu
baskından sonra y öred e adı efsaneleşen John Brown,
b ir süre sonra kaçak k ölelerie birlikte V irginia’ya gitti.
A m acı kaçak kölelere sığınacak bir y er tem in etm ekti.
B unun için g irişim lere başlayarak, 1 85 8 ’de O n tario’da
C hatham ş eh rinde köleciliğe karşı beyazlann da katıM ı-
ğ ı tıir to p la n tı d ü zen le d i. Bu top lantıd a kendi hazıriam ış
olduğ u g eçici b ir anayasa kabul edildi. A slında Brown
 J o hn S te w a rt C u rry'n in b ir d u v a r re sm in d e
canlandırm ış o ld u ğ u J o h n Brow n, kö le cile re ve
köleciliğe karşı sila h lı m ü ca d e le le r ve a ya kla n m a la r
örgütlem işti. K a n sa s’d a ki k ö le ta cirle rin in çe te le rin e
karşı s ü rd ü rd ü ğü am ansız s a va şla r ile b ir desta n
kahram anı h a lin e g e le n Brow n, E kim 1859’da
yakala n ıp aralıkta asılmıştı.

kağıt üzerinde kurulan bir d evletin d e başkom utanı o l­

muştu. Bu hareket A B D ’de köleliğe karşı olan g ü çler
tarafından olum lu karşılanarak on ayland ı H atta daha
önce Brown’a to p ra k bağışlayan G e rrit S m ith ile daha
birçok beyazın desteği sağlandı. G erçekte John B ro w n ’-
un amacı bir genel ayaklanm a başlatm aktı. N itekim ,
bir yıl sonra, 1 8 5 9 ’un Y a z’ında Virgina-M aryland sınırın­
da bulunan H arpers F e rry ’deki Federal cep ha n e liğ in ya­
nında bir ç iftlik kiralayarak karargâhını kurdu. B eyazla-
nn yanısıra siyahların d a bulunduğu gru p top lam 23
kişiydi. A ralarında B ro w n ’un 3 oğlu ile 2 dam ad ı vardı.
Esas amacı Federal H ü k iim e t’in cep haneliğini tıasıp,
silahları kölelere d ağıtarak, ayaklanm ayı başlatm aktı.
Sonunda 16 Ekim 1859 gecesi ani bir saldırıyla cep ha­
neliği ele geçirdi. H em en ard ınd an adam larının b ir bölü­
münü yöredeki d iğ e r çiftliklere gö n d e rere k oradaki kö­
lelerin ayaklanıp, efen dilerin i reh in alm alarını istedi. Kı­
sa sürede bölgede 6 0 ’a yakın k ö le sahibi kişi rehin
alındı. Brown ise baskının e rte s in d e günbo yu y ere l m i­
lislere karşı direndi. N e v ar ki, bir gün sonra W ashin g-
ton’dan gelen deniz piyadeleri karşısında dayanam adı
ve ağır yaralı olarak ele geçti. Bu arada çatışm a sırasın­
da 2 oğlu ile 8 adam ı da öldürülm ü ştü . C harlestow n
hapisanesine konulan J ohn B ro w n, yargılanacağı m ah­
kemeye sedye ile getirild i. K öleleri ayakland ırm a, adam
öldürme v e devlete ih an et suçlarından idam a m ahkûm
edilen Brown, 2 A ralık 1 85 9 ’da asıldı.
Kendisi bir beyaz olm asına rağm en siyahlann k urtu­
luş hareketine önderiik eden Jo h n B ro w n ’un eylem i
daha sonraki birçok ayaklanm anın da habercisi oldu.
Marx, John B ro w n’un idam edilm esin den sonraki ayak­
lanmalarla Ç ariık R usyası’ndaki köylü a yaklanm alannı
dönemin en önem li toplum sal olaylan olarak nitelendirir.
Kırsal m eta üretim inin gelişm esine rağm en, kendi b aşm a örgütlenm iş m eta üretim i 18.
yüzyılda henüz “piyasa m antığı”n a tabi olm am ıştı. Kırsal ü reticiler henüz hem gerekli hem de
artı ürünlerini satm ıyorlardı. Kendi yiyeceklerinin büyük bir çoğunluğunu üreten Kuzeyli
çiftçiler, m ahsullerinin an cak yüzde 4 0 ilâ yüzde 5 0 ’sini pazarlıyorlardı; Çifdiğin erkekleri ve
yerel d em irciler üretim araçlan n ı (çiftlik gereçleri) üretirken, kadınlar diğer yaşama
gereksinim lerini (giyim , yiyecek, kap-kacak v s.) üretiyorlardı. Bu durum 18. yüzyılın sonlannda
ço k d ar b ir iç pazarın oluşm asına neden oldu.
1 7 8 0 ’lerde ortaya çıkan ve 1 8 3 0 ’lan n sonlarında gücünün doruğuna ulaşan ticaret sermayesi,
aile çifdiklerini “piyasa k urallan”na tabi kılan tem el toplum sal güçtür. Yönetici sınıfların
hegem onik fraksiyonu olarak ortaya çıkan ticaret buıjuvazisi, 1 7 8 7 “A nayasal Düzenlem e”sinde
m eta üretim ve dolaşım hacm ini geliştirm eyi hedefleyen devlet politikalarını kayıt altına aldı.
Özel olarak, tü ccarlar kırdaki doğrudan üreticileri m eta üretim lerini am rm ay a zorlam ak için
vergiler konulm asını sağladılar. Federal ve eyalet yetkilileri I 7 8 0 ’ler ve 1 7 9 0 ’larda bu azalan
oranlı vergileri (top rak m ülkü ve diğer m etalar üzerinde ise sabit oranlı vergiler) uyguladılar.
Kuzeyli çiftçilerin bu yeni vergi yükünü karşılayabilm eleri için pazarda saltıklan ürün
miktarını a m rm alan gerekiyordu. T op rak lan daha az verim li, pazarlara çok uzak olan veya
üretim yöntem leri genel olarak d aha az üretken olan çiftçiler topraklannı kaybetme
tehlikesiyle yüz yüze geldiler. Kırsal küçük üretici k atm anlannın mülksüzleşm esiyle sonuçlanan
bu durum , yaygın b ir huzursuzluğa ve iki önem li isyana; 1 7 8 6 ’da M assachusetts’de Shay
isyanı ve 1 7 9 0 ’da Pennsyivania’da W hiskey İsyanı’na yol açü . Federal ve eyalet yönetim leri bu
isyanlan bastırarak, tü ccarlar lehine olan vergi politikalannı asgari düzeyde direniş görerek
uyguladı. Sonuçta, tü ccar serm aye 1 7 8 0 ’ler ile 1 7 9 0 ’larda New England ve O rta Atlantik
bölgesinin aile çiftliklerini değer yasasına tabi kıldı.
19. yüzyılın b aşlan nd a neredeyse h iç yerleşilm em iş O hio vadisi ve Büyük Platolar’da yeni bir
büyük tanm sal üretim alanı ortaya çık a. T icaret buıjuvazisi, m eta üretim i ve dolaşımını teş\ik
eden kapitalist devlet politikalannın oluşturulm ası ve uygulanm asını tekrar sağlayabildi. 1 7 9 6
ile 1 8 1 2 yıllan arasında şekillenen Federal arazi politikalan, toprak spekülasyonunu teşvik
ediyor ve kendine yeterli tanm sal biçim lerin yayılm asını engelliyordu. Bu devlet politikalannın
ana amacı, toprağı bir m eta haline getirm ek ve toprak üzerinde toplum sal tekel kurmaktı. E li W h itn e y ’ln (1765-1825) ic a t e ttiğ i ilk m ekanik çır-çır,

Kamu arazilerinin büyük b ir çoğunluğunun, (en ço k fiyatın değil de) en az fiyatın ve arazi p a m u k ü re tim in i daha k â rlı b ir h ale g etiriyordu. Bu
ilk e l a le t tarak, fırça ve k ö rü k aracılığı ile p am u k
büyüklüğünün belirlendiği açık arttırm alarda satılm ası gerekiyordu. Arazi spekülatörleri (hem
lifle rin i to h u m la rd an ayırıyordu. S iyah kadın kölelerin
bireyler hem de büyük emlak şirkederi) açık arttırm ada daha yüksek fiyat vererek gerçek ta rlala rd an se pe tle rle top la yıp g e tird ik le ri p a m u k la r çır­
göçmenleri safdışı bırakabiliyor ye en verim li, yeri en iyi topraklardan oluşan büyük arazileri çırda işleniyordu. B u m e ka n ik a le ti ku lla n m a k için
tekelleri altına alabiliyorlardı. Sonuçta, aile çiftçiliği yapm ak isteyenler, bu şirketlerden federal s iyah kö le le rin ko l g ücü n e , sabrına ve b itm ek
hükümetin saptadığı en az fiyatın oldukça üzerinde fiyadarla toprak satın alm aya m ecbur tü ke n m e k bilm e yen e n e rjile rine ihtiya ç vardı. A n ca k
b u k ö le le r, b eya z to p ra k s a h ip lerin in ve p am u k
ediliyorlardı. Toprak satınalm a maliyederi veya arazi şirketlerine karşı ipotek yüküm lülükleri,
tüccarlarının kârlarını arttırm ala rın ı sağlayabiliyorlardı.
baüdaki çiftçileri üretim de hızla uzm anlaşm aya ve m eta üretim ini arttırm aya zorladı, böylece
B ö yle sin e e m ek yo ğ u n b ir d ü ze n in sü rm esin i ise
yeniden üretimlerini ve yaşam larını sürdürm ek için m eta dolaşım alanına bağımlı hale a n c a k sa ğlıklı ve g e n ç s iyah k ö le le r sağlayabilirlerdi,
geldiler. iş te k ö le p aza rla rın da g e n ç ve sa ğlıklı kölelerin
ko laylıkla ve n isp e te n y ü k s e k fiyatlara satılabilm elerinin
Toprak spekülasyonu (ve buna bağlı olarak kanal, yol ve dem iryolu yapım ındaki spekülasyon) n e d e n i buyd u . H asta ve yaşlı siyah kö le le r ise ko la y
k o la y alıcı b ulam ıyorlardı. B u n un sonucunda ise
1830’larda görülm emiş bir düzeye ulaştı. Başta pam uk ve tahıl fiyatlan olm ak üzere, artan
A frik a 'd a n g e tirilm iş o la n s iyah la nn a ileleri
tanmsal ürün fiyatlan ve ABD merkez bankası Second Bank o f United States’in kapanm ası,
parçalanıyordu.
bandaki spekülatör küçük bankerlerin büyük altın ve güm üş rezervleri halinde para serm ayesi
biriktirmelerine im kan tanıdı. Bu kapkaççı bankalar, toprak spekülatörlerine çok daha büyük
miktarlarda borç verdiler ve kam u arazilerine doğrudan y atm m yaptılar. Spekülasyon
patlaması, Federal Kamu Arazi Ofisi’nin sadece batıda 1 7 .7 m ilyon dönüm den fazla arazi
sattığı 1 8 3 6 ’da doruğa ulaştı. 1 8 3 7 ’de tanm sal ürün fiyatlan düşm eye başladığında, İngiliz
merkez bankası. Bank of England, ABD bankerlerine verdiği b orçlan geri istedi. Buna karşıhk
kuzeydoğulu “malî aristokrasi” kredi h acm in i hızla azaltarak spekülasyon patlam asını sona
erdirdi ve 1 8 3 7 -1 8 4 2 krizini başlattı.

Spekülatif genişleme ile 1 8 3 0 ve 1 8 4 0 ’lan n ilk yıllann ın bunalım ı, kendi başına örgüdenm iş
kırsal meta üretim inin değer yasasına bağımlılığını derinleştirdi. Spekülasyon patlam ası
süresince, göçm enler m u azzam bir şekilde yükselen fiyatlar üzerinden toprak satın alm ak ve
arazi spekülatörlerinden ço k yüksek faizle b orç alm ak zorunda bırakıldılar. 1 8 3 7 - 1 8 4 2
çöküntüsü süresince, azalan ürün fiyatlan ve artan b orç ödem esi, pek çok “m aıjinal” çiftçiyi
ezip geçti ve batıda toprak m ülkiyetinin daha da yoğunlaşm asına neden oldu. Ayakta
kalabilen çiftçilerin çoğu, b orçlan n ı ödeyebilm ek için buğday, m ısır, besilik sığır ve dom uz
gibi peşin para ile satılabilen ürünlerin üretim inde uzm anlaşm aya zorlandılar. “Aşağı” orta-
batının mısır ve besi dom uzu yetiştiren çiftçileri (Bü ttem u tlar), büyüyen iç pazara “yuk an ”
orta-baünm buğday ve sığır yetiştiren çiftçilerinden (Yankeeler) daha az entegre olurlarken,
1840’lar ve 1 8 5 0 le rd e n itibaren kuzeybatıdaki tanm sal küçük m eta üretim i değer yasasına tabi
olmuştu.

İç Savaş öncesindeki 2 0 yıl b oyu nca kuzeybatı ve doğunun esld büyük platolanndakf
çiftliklerde hızlı bir üretkenlik artışı yaşandı. Bunun nedeni, yeni toh u m ekm e m akjnalan,
saban ve mekanik biçerdöğer gibi em ek tasarrufu sağlayan tan p ı araçlan n ın kullanılm aya
başlanmasıydı. M cC orm ick biçerdöğeri ile bir kişi günde on ilâ oniki d önüm ü biçebihyordu.
Bu teknik icatlar, aile çiftçiliği yapan lann , varlıklı küçük burjuva çiftçiler ve mülksüz ü cred i
emekçiler şeklinde smıfeal olarak aynşm alann ı hızlandırdı; bu yeni teknolojiler, özelükle ticari
olarak varlığım sürdürebilecek bir çiftlik k um ıam n m aliyetini ço k fazla artırdı. Bu t'oplumsal
farklılaşma süreci, sadece ço k sayıda küçük üreticinin m ülksüzleşm esine yolaçm akla kalm ayıp
aynı zamanda kentteki işçilerin batıya yerleşerek ücred i em ekçi olm aktan “k açm a” şan slan m
"da ortadan kaldırdı.

Küçük m eta üretim inin gelişm esi, toplum sal işbölüm ünü ve sanayi serm ayesinin iç p azann ı
güçlendirdi. U zm anlaşm ış tanm sal üretim v e tanm sal nüfusun bazı k atm anlannın
mülksüzleşmesi, kırdaki elsanatlannı güçsüzleştirip kapitalist tüketim ürünleri için genişleyen
 Iç Savaşı

S iyah kö le le r ile b e ya z k ö le sa h ip le ri veya kö le

tacirleri arasındaki çe lişki ve çatışm anın h a n g i tarafın
gözüyle d e ğ e rle n d irild iğ i b ü y ü k ö ne m taşım aktadır.
Siyah kö le le r açısından bakıldığında b ir p la n ta syo n d a ki
çalışma ve yaşam a ko ş u lla n so n d e re ce eziyetli,
aşağılayıcı, insanlıkdışıdır. S iyah b ir kö le n in b ö y le s i b ir
yaşam ı re sm etm esi iste n d iğ in d e sınırsız çalışm a,
kırbaç, p is ve h ayva n larınkin d en d aha kö tü ban n m a
g ib i b ir tablo ile karşı karşıya kalınm ası kaçınılm azdır.
Köle sa hib i b ir b e y a z veya so run a o n la r açısından
bakan b irisi ise aynı p la n ta syo n u sevim li, b e ya z ve
tem iz evlerin lü ks g örü n tü sü nü , y e ş il ağa çla n, için d e
kü çük ka yıkların yü zd ü ğ ü b ir g ö l çevresin i, y e ş il
kırların üzerin d e tatlı tatlı s o h b e t e d e re k dolaşan
insanları, re sm etm eye b aşla ya bilir. B ü yü k
plantasyonlarda siyah kö le le rin yo ğ u n e m e kle ri ile
sağlanan ve rim lilik, te kn ik g e lişm e n in sa ğla n m ası ile
b irlikte em ek ta sa rrufu na am a aynı za m an d a da b ir
verim lilik artışına y o l a çıyordu. Ö rneğin b ir kişin in
tırpanla g ü n d e ik i veya ü ç d ö n ü m b iç tiğ i b uğdayın
d ö rt veya b e ş katını M cC o rm ick b iç e rd ö ğ e ri ile
b içm e k a rtık m ü m kün d ü . B ö yle likle b u s ü re ç b ir
ya nd a b e ya zla r arasında s ın ıf farklılaşm asını
g eliştirirken öte yandan, siyah kö le le rin işe ya ram a z
h a le d üşm e le rin e y o l açıyordu. b ir pazar yaratırken, teknik buluş süreci de, kapitalizm ürünü üretim araçları için genişleyen
b ir pazar yarattı. Bununla birlikte, köleci üretim biçim inin yaygınlaşm ası, sanayi sermayesinin
iç p azan olan küçük burjuva tan m ın ın gelişim ini sarsacaktı.

Kapitalist Manifaktür ve Sanayi

1 8 4 0 ’lardan ö n ce tan m dışı üretim de egem en olan biçim , kapitalist üretim in ilkel biçimi olan
m anifaktürdü.

ABD m anifaktür ve sanayi burjuvazisinin kökenleri, M arx’m kapitalist üretim e giden “gerçek
devritiıci” yol dediği sü reçte yatm aktadır. Bir başka deyişle, üretken serm aye, kendileri için
çalışan zen aatk ârlann toplum sal farklılaşm asından doğm uştur. A ncak, haddehane sahibi ya da
tan m araçlan im alâtçısı haUne gelen d em irciler; makine, m o to r ve akşam ı üreticisi kapitalisdei
haline gelen vasıflı m akinisder, yalnızca kendi çaba ve olanaklanyla kapitalist olmadılar. Bu
“d ar im kânh kişiler”, üretim i sürdürm ek ve genişletm ek için ihtiyaç duyduklan uzun ve kısa
vadeli kredilerden dolayı tü ccar serm ayesine bağımlıydılar. Sanayi ve m anifaktür sermayesi.
 I H | . .. ^ a t / f t i , .«i«i >I , .
jŞTı I <I »,ı<>*»»TİTnîH

CborUfvmK, Ju ly 1 769-

TO BE SOLD, I
O n T n t RsDAT the third Day
o<ACCISTnext. •^ .
A frik a ’d a “ a v la n a n " (1) s iy a h k ö le le r b irb lrie rin e
z in d rie n e re k is tifle n d ik le ri (2) g e m ile re b in d irilm e de n ,
İA C A R G O
OF
d ah a s o n ra A m e rik a n h a yva n ç iftlik le rin d e â d e t o ld u ğ u
N i n e t y -F o i r
g ib i, k ö le ta c irin in iş a re ti ile d a m g a lan ıyo rd u (3).
D am ga, eziye tin sa d e ce başlangıcıydı. B atı A frik a ’dan
- PRIME. H E A L TH Y ^^ij^

çıktıklarında 6-10 hafta. D o ğ u A frik a ’dan ve

M a d a g a s k a r’d a n h a re k e t e ttik le rin d e 3-4 a y sûren NEGROES,!
y o lc u lu k la r sırasında k ö le le rin o rta la m a ü ç te b iri C O N S IS T IN G OF

ölü yo rd u. S a ğ kala n lar, başta, z a m an la k ö le c iliğ in |rh irty-nine MEN,Fifteen B o y s ,

s im g e s i h a lin e g e le n kırb a çla n m a (4) o lm a k üzere T « e n t)-fo u r W o m e n , and
Sixteen G i r l s ,
in s a n lık dışı yö n te m le rle b o y u n d u ru k altında
JUST ARRI VED,
tu tu ld u k ta n ç iftlik le rd e ç a lıştırılm a k a m acıyla k ö le |ln the Brigantine D e .M R I A , F r a n - \
p aza rla rın da (5) satılıyor, alınıyordu. C h a rle s to n ’da 3İ r,s B a re, Mailer, from Si k k R .a-
1769 ta rih li ilâ n d a (6) “ 3 9 ’u erkek, 15’i e rk e k çocuk, S] 1,1-o x , bv
2 4 ’ü kadın, 16’sı k ız ço cukta n o luşan, y e n i g e lm iş 94 D . w i D &• .10 1 IX n r, \s .
b irin c i s ın ıf sağlıklı z e n c in in ” s a tıla ca ğı d uyuruluyor. t e i b i i lC T lB ita lC T ia is ii g i o i s g

Tom A n t€ a 'm n S ila h la n
“ Bu son bunalım sirasm da (İç Savaş kastediliyor)
zencilerin davranıştan bana b ir yan ılsam a için de oldu­
ğumuzu g ö ste rd i... Bu in sanlan n m utlu, hallerinden
memnun v e efen dilerin e sad ık o lduklann ı san ıyordum ...
Öyleyse neden efen dilerin i tam on lara ih tiyaç du yd ukla-
n anda terkederek ta n ım a d ık la n bir d ü şm ana sığındılar,
neden çocukluklanndan beri ta n ıd ık la n , o n lan seven
efendilerini tericettiler?” G ü ney C aroiinalı b ir plantas­
yon sahibinin 1 8 6 5 'te N e w York Tribun'e’ö a yayınlanan
bu satırlan tip ik bir “ A m erikan s a flığ ı” örneği olm anın
yanısıra acıklı b ir durum u da gö steriyor: A m erikalı köle
sahibi, burnunun d ibin de g e rçekleşen köle ayaklanm a-
lan hariç tutu lursa, köleleriyle biriikte m utlu b ir hayat
sürdüğünü sanıyordu. A m erikan İç Savaşı, top yekün
bir köle ayaklanm asıyla belki d e ç o k daha kansız, am a
radikal bir biçim de çözü leb ile c e k bir sorunu kontrollü,
evcil fakat kanlı bir biçim d e çözdü: 3 0 m ilyon nüfusun
600.000’ini feda e d e re k . İç Savaş k ölelik kurum unu hu­
kuken ortadan kaldırdı, am a siyahlann g e rçe k anlam da
eşitliğe kavuşm alan y ü z yılı aşkın bir süreye yayıldı.
İç Savaş’ı başlatırken bir “ özg üriük d o ktrin i” ile yola
çıkmış gibi görünen Lincoln, aslınd a kölelikle pek de
fazla ilgilenm ediğini, s iyahlann ö zg üriüğ üne aldırm adı­
ğını belirtm ekten kaçınm ıyordu: “ O zam an şunu söyle­
yeyim: Beyaz ve siyah ırklann top lum sal v e siyasal eşit­
liğini savunm uyorum ve hiçbir zam an d a savunm adım
(alkışlar); zencilerin seçm en, jü ri üyesi ya da de v le t
memuru olm alann a, beyazlaria evlenm elerine- taraftar
değilim, hiçbir zam an d a o lm a d ım .” Illin o is ’te 1 85 8 ’deki
seçim kam panyası sırasında söylenen bu sö zle r, Lin-
c o ln 'ın g e rçe k h e d e fin in n e olm adığın ı açıkça g ö sterir.
A m erikan İç S a v a ş ı'n ın n edenlerin i sıralam aya kalka­
cak olursak, herhalde e n başta g e le c e k olan neden,
s an ayileşm e için y atın m a y ö nelm iş s erm a ye y e v e ö zg ü r
iş g ü cü ne ih tiy aç du yan “ K u z e y ” ile, plan tasyonlard aki
köle em eğinin g e tird iğ i y üksek k â rlılık v e g e ç m iş te kal­
m ış olan A vrup a feod a lites in in yaşam ta rzın ın k ö tü bir
taklid iyle y etin m e yan lısı dian “ G ü n e y ” arasın daki çe­
lişkidir. A n c ak bu işin yalnızca b ir y an ı. Fransız Devrim i
ile başlayan v e 1 848 D e v rim le ri’y le süren ö zg üriük ve
dem okrasi d o ktrin le rin in ith ali, ö zg ürlük ta le p le rin i In­
c il’e yas lay a ra k m eşruluk kazan dıran a zad edilm iş siyah
rah ipler, b e y a z “ ilg a c ıla r” (abolitio nists: k öleliğin kaldı-
nlm asını savunanlar) v e sayıca ç o k olm asa da etkileri
oldukça yayg ın o lan k ö le is y a n la n , aslınd a belirti e ko no­
m ik v e siyasal ned e n lerie b a şlayan İç S a v aş ’ın b ir öz­
gü riük savaşına d ö nüşm esin e yol açtı.
Z enci “ e v la tla n n ın ” K u ze ylile re iltihak e tm e s in e İçten
bir ha y re t du yan G ü neyli to p ra k sah ibinin bu saflığı,
aslınd a ç o k da h aklı d e ğ ild i. S iy a h la r elle rin e silah geçir­
dikleri h e r fırs atta za m a n zam an katliam a dö nüşen ayak­
lanm alar b a şlatm ışlard ı. N üfusu, 5 0 0 bin siyah köle,
2 4 bin azad edilm iş siy a h v e y aln ızca 3 2 bin beyazdan
oluşan H a iti’de k ö le a yaklanm ası 1 7 9 1 ’de başlam ış,
1 7 9 4 ’te köleliğin kaldırılm asıyla son b u lm uştu. Siyah
nü fusun bu denli e zici ç oğu nlu kta v e yoğu n olm adığı
A B D ’nin g ü ney e y a letlerin d e ise a yaklanm alar, g e n e llik ­
le te k te k plan tasyonlaria sınırlı kalıyo rd u . 1 8 6 0 ’ta siyah
kölelerin top lam sayısı 4 m ilyon a ulaşm ıştı, a ncak 30
m ilyon luk nü fus iç in d e k ö le le r h â lâ azınlık tay d ıla r. Üze­
rine yayıld ıklan g e n iş to p ra k la r ö rg ü tle n m elerin i olanak-
sızlaştınyo rd u v e hepsinden ön em lisi, bir ayaklanm a
kü ltü rü n e s ah ip d e ğ ild ile r. Birbirieri v e çevreleriyle do­
ğal b ir ilişki için d e yd ile r v e o n lan ezen leri kendilerinden
a yn bir ta ra f olarak gö re b ilm ele ri de ancak In cil’i bir
m eta fo r olarak kavram alanyla m üm kün oldu. K öle sahi­
binin köleyi uyutm ak için kullanm aya kalktığı İncil, köle­
lerin “ Firavun-İsrail k av m i” ilişkisini, " k ö le sahibi-siyah
k ö le ” ilişkisi olarak g ö rm esine yol açıyordu. O zam an
M u s a ’nın “ B ırak halkım g itsin ” sözü yeni bir anlam
kazan ıyor, siyah la n n özg ü riü k şarkısı haline geliyordu.
A m erikan tarih in d eki ilk b ü yü k köle isyanı, In cil’le
kurulan bu paralele d ayanıyordu aslında. 1800 yılında
k ö le G a b rie l, (C eb rail) V irg in ia ’da b ir siyah devlet kur­
m ak am a c ıy la harekete g e ç ti. B inlerce siyahtan oluşan
b ir ordu yla R ichm ond’a sald ın p cep hane deposunu ele
g e ç irm ey i, m eto distler, Fransızlar ve “ Q u aker” lar hariç
tü m b e y a zla n öldürm eyi v e ilk siyah im parato r olmayı
am açlıyo rd u. B eyazlann “ P rosser” soyadını verdikleri
G a b rie l’ın bu planı m üthiş bir fırtın a y üzün den gerçekle­
ş em e d i. K öprülerin yıkıld ığı, y o llan n altüst olduğu fırtı­
na yüzü n d e n G a b rie l'ın adam ları R ichm ond’a girem edi­
le r. R ichm ond valisi ise, savu nm a am acıyla m ilis kuvve­
ti top la ya c a k zam an bu ldu . İsyan bastınidı, Gabriel ve
3 4 arkadaşı yargılanarak idam e dildiler.
S iy a h la n n özg ü riü k m ücad elesi, esas olarak ayaklan­
m ayı d e ğ il, “ özgürfüğe kaçış” ı te m e l a lm ıştı. G ene In­
c il’den esin le n e n bu kaçış, İsrail kavm inin “ K en an’a
yo lc u lu ğ u ” nu te kra riıy o rd u . A ncak bu kez “ K en an” ın
yerini “ K u ze y ” a lm ıştı. Bu kaçış sorunsuz değildi tabii.
K öle tic a re tin i yasaklayan 1 808 tarihli yasayı uygula­
m akta oldukça gö nülsü z olan A B D hü kü m eti, “ Kuzeye
kaçan k ö lelerin , sah iplerine g e ri v erilm es i” hakkındaki

yasayr eksiksiz uygulam aktan geri kalm ıyordu. S ahip le­
rinden kaçan köleleri kuzey e ya letlerin e v e K an ad a ’ya
ulaştırmak am acıyla kurulan gizli ağ “ Yeraltı D em iryolu”
adıyla bilin iyordu. Bu ağın ta rtışm a s ız kahram anı ise
Harriet “ G e n e ra l” T u b m a n ’dı. 1 8 4 9 ’d a kendi k açışın­
dan sonra üçyüzden fa zla köleyi kuzeye kaçıran T u b ­
man, kısa boylu, dişleri dö kü lm üş, yaşlı b ir kadın olarak
tanıtılır. Bu ufak te fe k kadın G ü neyli köle sahiplerini
öylesine korkutm uştu k i başına 2 5 bin do la r öd ül konu l­
du. Buna rağm en H arriet Tu bm an , “ H alkının M u s a ’s ı” ,
Kuzey v e G üney arasın da elin d e silahıyla ondokuz s efer
yaptı. “ Beni kim se sağ y akalayıp köle y ap a m a z” diyo r­
du, yakalanm adı da. İç Savaş s ırasında hastabakıcılık
ve aşçılık yaptı. 1 9 1 3 ’te tam d o ksanüç yaşındayken öz­
gür bir insan olarak öldü.
Kuzeye kaçan ya da azad e d ile n siyahlar, “ ilg a cı”
politik girişim lerle beyazlar arasın da yan daşlar buladur-
sun, özgüriüğün nasıl e k le ed ilec e ğ i tartışm ası da bir
yandan gelişiyordu. B eyaz ilgacılar, köle ayaklanm alan-
nın özgürtüğü geciktirdiği kan ısındaydılar. Loguen
ve Frederick D ouglass gibi m ilitan siyah yayıncılar ise
köleliğin kaldınim ası için şidd et dahil h e r yolun geçerii
okluğunu savunuyoriardı. Bu ta rtışm alann pek ulaşa­
madığı G ü ney’in pam uk ve tütü n ta riala n n d a ise, siyah­
lar fırsat ve silah buldukça ayaklanıyo riardı. 1 8 1 1 'd e
New Orleans yakınlann da b eşyüz siyah, ayaklanarak
sahiplerini yaraladılar, ailelerini öM ü rd üler v e d iğ e r plan­
tasyonlardaki köleleri de y an la n n a katarak ayaklanm a-
lannı sürdürdüler. M ilis güçleri m üdahele e d e re k altm ış
altı siyahı öM ü rd ü, on altısı ise daha sonra kurşuna dizil­
di. 1822’de D enm ark V e s ey adlı bir a zad edilm iş köle,
ABD tarihinin en geniş kapsam lı köle ayaklanm asını
hazırtadı. G üney C arolina’nın C harleston ken tini e le ge­
İç Savaşı
\ J \
ticaret serm ayesine olan bağlılıklarını an cak İç Savaş’tan sonra kırabildiler ve böylece ticari
serm ayenin sanayi serm ayesinin m antığına tabi kılınm ası tam am landı.
ABD P roletaryasının O luşum u
İç Savaş öncesi dönem de ABD proletaryasının oluşum u iki ayrı evreye denk düşer.
1 8 4 0 ’lardan ö n ce zanaatkarların farklılaşması ve New England’daki çiftçi ailelerinin giderek
yoksullaşm aları sanayici ve im alatçı bir işgücü yarattı. Ancak, m evcu t işgücü hacm inin sınırlı
olm ası, üretken serm aye için, özellikle pam uklu dokum a üretim inde sorun oluşturuyordu.
“W alth am ” (gen ç b ekâr kadınların çalıştm im ası ve şirketin yatakhanelerinde barındırılması) ve
“Rhode Island” (aile ferderinin tüm ünün şirketin dükkânları ve b an n m a ofisinde
bozdurulabilen sen etler karşılığında çalıştm im ası) sistem leri yeterU işgücü arzını güvence altına
alm ayı ve em ek ile serm aye arasındaki sınıf m ücadelesini boğm ak için “pederşahi” kültürel
ideolojik bağlar yaratm ayı am açlıyordu. Bu işgücü tedarik sistem leri h er iki açıdan da oldukça
sınırlı bir başan sağladı. 1 8 4 0 ’lara kadar işgücü kıt ve pahalı olm aya devam etti; 1 8 2 0 ve
1 8 3 0 ’larda, oturm uş olm asalar da pam uk sanayii ve diğer üretim dallarında sendikal
örgütlenm eler ortaya çıktı.
1840 ilâ 1 8 5 0 ’lerde Avrupa’dan kitlesel gö ç, kapitalizm in gelişm esi önündeki engeli kaldırdı.
1 8 4 0 ’lan n ortasındaki ticari bunalım , İrlanda’daki patates kıtlığı, ABD im alatçılan ve
sanayicilerinin yaygın olarak gö çm en işçi çalıştırm alan, iç savaştan 2 0 yıl önce ABD’ye göç
edenlerin sayısında m uazzam b ir artış yarattı. Bu kitlesel işçi girişi, ABD’deki ilk sürekli
yedek işçi ordusunu yaratarak “W alth am ” ve “Rhode Island” sistem lerini gereksiz hale getirdi.
2 0 . yüzyılın başlarına dek, Avrupa ve Asya’dan göç, ABD işçi sınıfinı yeniden şekillendirecek
ve o n a özgün politik ve ideolojik karakterini verecekti.
1 8 3 7 - 1 8 4 1 bunalım ından son ra üretken serm aye, gelişim i açısından yeni ve uygun koşullarla
karşılaştı. Küçük burjuva tarım ın yayılm ası, serm aye için çok geniş bir iç pazar yaratırken,
Avrupa’dan göç de, kapitalist üretim için ço k büyük bir işgücü kaynağı sağladı. “İlkel”
kapitalist üretim den “özgül” kapitalist üretim e geçişin tüm koşullan vardı. Kapitalist sanayinin
ortaya çıkışı, tan m m akina, alet ve m alzem eleri üretim i ile tarım sal ham m addelerin işlenmesi
(gıda paketlem e, deri tabaklam a, un öğütm e, ftnncılık, konservecilik vs.) çevresinde yoğunlaştı.
Bu, “tan m a dayalı sanayi kom pleksi” 1 8 4 0 ’lar ile 1 8 5 0 ’lerde kapitalist üretim in hakim dalı
haline geldi. 1 8 6 0 ’lara gelindiğinde, tan m araç ve m akinalan üretim i ABD’deki toplam sabit
serm ayenin yüzde 1 9 .4 ’ünü üreten en büyük uzm anlaşm ış m akina üretim dalıydı. 1 8 7 0 ’lerde
tan m araçlan üretim i, ABD’deki toplam m akina üretim inin yüzde 2 5 ’ine yükseldi.
Bu sü reç, 1 8 4 0 ’lar ile 1 8 5 0 ’lerde ABD dem ir sanayiini de dönüştürdü. D em ir ürünleri
çirm ek için silahlanan 9 bin siyahın başlattığı ayaklan­ m ücad eleyi k ölecilerin kalesinde sürdürm e karan alarak
m a, kendi a ralan ndan birinin ih an eti sonu cu başansızlı- V irg in ia ’y a g itti. 1 85 9 ’d a H arpers F erry’deki federal cep­
ğa uğ radı. V e s ey v e otu zaltı arkadaşı idam e d ild i. Bu han e liğ e s aldırarak e le geçird i. John B ro w n’in yanında
ayaklanm anın ilginç y a n ia n n d an biri, V e s ey v e arka­ oğ ulları dahil on altı be y a z, beş de siyah silah arkadaşı
daşlarının y argılandığı davanın tu ta n a k la rın ın “ kölelerin vard ı. M ilis kuvvetlerin e karşı bir gün boyunca direnen
gö rm em esi g e re k tiğ i” ge rek ç e siy le im ha e dilm esiydi. isyancılar, sonunda D en iz P iyadelerinin saldınsına da­
yan a m a d ıla r. Jo h n B row n y aralı olarak e le geçti. İki
Bu top lu a yaklanm alar, g e rek örgü tsü zlük, ge rek s e oğlu v e on arkadaşı çatışm ada ö ld ü . A ğır yaralı hakley­
silahların yetersizliği nedeniyle G ü n e y ’in m ilis güçleri ken sorgusu y a p ıM ı. S avunm asında " B u suçlu topraklar
karşısın da etkis iz k alıyordu. N at T u rn e r 1 8 3 1 ’d e , V irg i- a n cak kan la a n n a b ilir” dedi. K ısa bir süre sonra da
n ia ’nın Jerusalem (K udüs) kenti yakınlarında toplu ayak­ a sıM ı. J ohn B ro w n ’in keh aneti birkaç yıl sonra gerçek­
lanm a y e rin e bir tü r g e rilla savaşı başla ta ra k köle ayak­ leşti: 6 0 0 bin kişinin öldüğü İç S a v a ş ’ta siyahlar “ John
la nm alarınd a y en i bir safh a a çtı. T u rn e r v e yetm iş beş B ro w n ’in C es e d i” şarkısıyla. K uzey orduları ise aynı
kö le , kendi sah iplerinin plan tas y o n la n n d a n işe başladı­ m elodinin sözleri biraz değiştirilm iş (ve yum uşatılm ış)
la r v e ç eşitli plan tasyonlan do laşarak kısa b ir süre için­ b ir v ersiyon uyla yürüyoriardı:
d e ta m e llib e ş beyazı ö M ü rd ü le r. K endi başına ç o k vah­
şice g ö rü n e b ilec e k olan bu e y le m . G ü neylilerin “ zenci­ JO H N B R O W N ’IN C ESEDİ
le r hallerin den m em nu n, olm a y a n la r da za ten b ir şey
b e c e re m e z” in ancını kökünd en y ık tı. T u m e r’ın yetm iş John B ro w n ’in c esed i m ezarda çürüyor
beş k işilik çete s in e karşı 3 bin k iş ilik bir kuvvet harekete Jo h n B ro w n ’in cesedi m ezarda çürüyor
geçirild i. C ephanesi biten T u rn e r v e o n sekiz siyah yaka­ Jo h n B ro w n 'in cesedi m ezarda çürüyor
lanarak id am e d iM ile r. B u y en ilg i, köle a yaklanm alannın A m a ruhu y ü rüyor bizim le
ta rih in d e ön em li bir d ö n ü m no ktası oldu; ö y le ki ülkenin
çeşitli y erlerin d e s iy a h la n n devam e ttiğ i kiliselerde Jo h n B rown k ö le le r kurtulsun diye öldü
“ K udü s” sözü ç ift anla m lı kullan ılm aya başlandı. John B row n k ö le le r kurtulsun d iye ÖMÜ
Jo h n B row n k ö le le r kurtulsun diye öklü
İç S a v a ş ’ı önceleyen köle ayaklanm alarının sonuncu­ A m a ruhu y ü rüyor bizim le
su v e belki d e en çok iz bırakanı, b ir b e y a z tarafından
başlatılm ıştı: Jo h n B ro w n . S iyahlara ö zg üriük v erilm es i­ G ö kte k i y ıM izIar eğ ilm iş bakıyor
nin ateşli b ir y an daşı olan Jo h n B ro w n, beş oğluyla G ö kte k i yıkJızlar eğ ilm iş bakıyor
biriikte K ansas e y a letin d e k ö le lik yan lıla n n a karşı geril­ G ö kte k i yıld ızlar eğilm iş bakıyor
la savaşına girişm işti. 1 85 6 ’d a , P o tta w a to m ie ’de beş J o h n B ro w n ’in m ezarın a
kölecinin ökiürülm esine vatan çarpışm alar sonucu, John
B row n adı old u k ç a ürküntü y a ra tır old u . I8 5 8 ’d e B row n, B Ü LE N T SOMAY
pazanmn yapısındaki değişiklikler, dem ir üretim indeki süreçlerin m erkezileşm esini ve teknik
buluşlan teşvik etti. Çiftçilerin, m ahalli dem ircilerden satm aldıgı veya kendilerinin yaptıklan
mallan artık, ham m addelerini teknik dönüşüm e uğramış dem ir sanayiinden satınalan kapitalist
sanayiciler üretiyorlardı.

1840’lann sonlanndan başlayarak, 19. yüzyılda ABD’nin tarihsel olarak özgün kapitalist birikim
modellerinin temelleri oluşm uştu:

Her sınai birikim dalgası, sınırın biraz daha ilerlem esi (küçük burjuva •tarım ın coğrafi
yayılması), m adencilik ve tan m sektörlerinin faaliyetlerinin yoğunlaşm ası ve A vrupa’dan yeni
göçün (“talebe bağlı olarak”) teşvik edilm esinin karm aşık ilişkilerine dayanıyordu. Bundan
dolayı, 1 8 8 0 ’lerde dem ir-çelik sanayiinin büyüm esini, en kuzeydeki eyaletler b oyu nca Pasifik
okyanusuna kadar d em iryolu /tan m sal sm ırlan n ilerlem esinden kaynaklanan ray ve dem iryolu
araçlanna ikiU taleple ilişkilendirmek m üm kündür.

Sınai kapitalist üretim in karşı durulam az yayılm ası önü nd e sadece b ir engel kalıyordu:
Plantasyon köleliğinin coğrafi yayılması. Köleci üretim biçim inin genişleyen yeniden üretim i,
kırsal küçük meta üretim ini -sınai serm ayenin iç p azan - boğabilirdi. Siyasal arenada 1 8 6 1 -
1865 İç Savaş’ıyla doruğa ulaşan sınıf m ücadelelerini Belirleyen, son tahlilde, köleliğin ve
kapitalizmin yayılması için gerekli koşullar arasındaki bu ekonom ik çelişkiydi.

Siyasal Bunalım ve İç Savaşın Kökenleri: 1844-1861

1844’den Önce Kapitalist Devlet Düzeyinde Sınıf Mücadelesi ve Temsili

İç savaş öncesi dönem de, tem el sınıf ve toplum sal güçler ile b un lan n siyasal k onum lannı,
lûç temel toplumsal em ek biçim i (plantasyon köleliği, kırsal küçük m eta üretim i ve
^ p itah st manifaktür) ve bunların ticaret serm ayesiyle değişen eklem lenm eleri tanım lıyordu.
1830’lar boyunca ilk birikim sürecine ticaret serm ayesi hakim di. Spekülatör burjuvazi,
kendi başma örgütlenm iş kırsal m eta üretim inin kuzeybatıya (aile çiftçiliği, manifaktür
sermayesi için küçük b ir iç pazar oluşturuyordu), plantasyon köleliğinin ise güneybatıya
(pamuk ihracatı güneydoğulu “mali aristokrasi”yi zenginleştiriyor ve arazi ve m eta
spekülasyonunu sürdürm ek için gerekli para “serm aye”yi sağlıyordu) doğru coğrafi olarak
ya)ilmasmı örgütledi.

Spekülatör ve yatın m crlan n ekonom ik egem enlikleri, siyasal alandaki sınıf m ücadelesinin
sınırlannı çözmelerine im kan tanıdı. Ticaret buıjuvazisi, kapitalist devlet aygıtının (m eta
dolaşımının gelişmesi için yasal olarak birleşm iş bölgeler) birliğini korum ak için, federal
hükümet idaresinde karşıtlık yaratm a potansiyeli taşıyan köleliğin varlığı ve yayıirnasr
sorunu ile ilgili her tür tartışm ayı önlem eye çalışıyordu. Meta üretim inin sınıf karakterine
kayıtsız olan spekülatör ve y atm m cılar, 1 8 1 9 -1 8 2 1 “M issouri Bunalım ı” sonrasında köleliğin
yayılması hakkında kalıcı bir bölgesel uzlaşm ayı kabul ettirdiler. “M issouri Uzlaşm ası”yla,
merkezî devlet idaresinde temsil edilen sınıflar, köleliği Güney’de m uhafaza etm eye, 1 8 0 3 ’de
Fransa’dan saunalınan bölgelerin kuzeyinde ise, köleliği dışlam aya k arar verdiler. 1 8 2 0 ’ler ile
1830’lar boyunca, hem ticaret serm ayesi fraksiyonlan h em de b un lan n partileri, kongredeki
«ölelik tam şm alanm bastırdılar ( “G ag-rule”-kongredeki k on uşm alan sınırlayan kural) ve
Gûney’deki kölelik karşıtı yayınlann dağıtım ını yasakladılar (Posta sansürü). Devlet politikalan
üzerindeki sınıf çekişm eleri, banka, para, gürhrük vergisi ve arazi politikalan etrafında cereyan
ediyordu. Spekülatörler ve yatın m cılar arâsındaki m ücadele. W hig (Liberaller) ve D em okrat
’arti arasındaki eşitsiz sınıf ittifakını şekillendirdi. Spekülatif serm aye. D em okrat Parti yoluyla
meta üretiminin coğrafi yayılm ası önündeki tüm engelleri kaldırm a m ücadelesi veriyordu. En
inemli sınıfsal hedefleri, kuzeydoğulu y atın m cılan n ABD para ve banka sistem ine hakim
jlmasına imkân tanıyan ABD M erkez Bankasr’n m kaldınim asıydı. 1 8 3 2 ’de bu bankanın
;ökmesi, batıdaki spekalütif banka işlem leri üzerindeki tüm sınırlam alan ortadan kaldırdı.
‘Kapkaççı” bankalar, para arzını aşın d erecede şişirerek kârlı spekülasyona elverişli bir ortam
f'aratalar.

)emokrat spekülatör burjuvazinin bir diğer önem li sınıfsal hedefi ise kam u arazilerinin hızla
neta haline getirilmesiydi. Spekülatörlerin D em okrat tem silcileri, g eçici olarak “satınalm ada
incelik” (açık artırm a sistemi dışında arazi satınalm a hakkı) hakkı veren veya asgari arazi
iyan ve miktartm düşüren devlet pohtikalannı desteklerken kam u arazilerinin açık artırm ayla
aülmasını kaldırma girişim lerine de karşı çıktılar. “Kızılderilileri sürm e” politikalannda dâ
ıcımasızdılar; yerli A m erikahlann batıdaki toprak m ülkiyeti üzerindeki tasarruf haklannı
illerinden almak için ABD ordusunu kullanıyorlardı. İthal m allan üzerindeki vergi düzeyi sınıf
conumlanm doğrudan etkilem iyorsa da. D em okrat spekülatör burjuvazi, yayılm acı plantasyon
ahipleriyle ittifakı korum ak am acıyla “korum acı” güm rü k vergilerine karşı çıkıyordu.

(üçük ve orta plantasyon sahipleri D em okrat Parti’n in ikinci bileşeniydiler. Plantokrasinin

jütünü, köleliğin varlığı ve yayılm asına m üdahale eden kapitalist devlet aygıtının h er tür
nerkezileşmesi karşısında “eyaletlerin h aklan ”m savunarak federal hüküm ette tem sil edilen
mıflara karşı birleşti. A ncak, kendi toplunısal «m e k biçim lerinin hızla yayılm ası en çok
 İç Savaşı
y y

*V V-
■’ s ') *

i'- f

Lincoln, 12 N isa n 1861’d e F o rt S u m te r k a le sin e d üze n le n e n saldırının ardından

G ü n e y D e v le tle ri’ne karşı m ü cad e le çağrısı yaptı. B in le rc e fa b rika iş ç is i ve g ü n d e likçi,
g ö n ü llü o la ra k b u çağrıya uydular. B ö yle ce iş ö n lü k le rin in y e rin i a s k e rt ü n ifo rm a la r alm aya
başladı. K u ze y-G ü ne y kapışm asının ilk h a b e rc is i o la n K ansas İç S a va şı'n da h e r ik i tarafın
sila h lı ku vve tle n savaşa katılan e rle rd e n b irin in çiz d iğ i re s im d e g ö rü ld ü ğ ü g ib i, sadece
b eya zla rda n olu şa n ç e te le r g ö rü n ü m ü n d e y d i (üstte), iç S a va ş'ın başlangıcında, L in c o ln ve
K u ze yli g e n e ra lle r siyah la rın ordu ya katılm a la rın ı ka b u l etm e m işle rdi. B u n a ra ğm e n siyahlar,
a sıl o n la r için b ü y ü k ö nem taşıyan b u savaşın uzağında kalm adılar, tü m ce ph e lerd e Kuzey
o rdularını deste kle d ile r. K u ze ylile r, savaşın akışı içe risin d e g id e re k s iy a h la r ile b irlik te aynı
o rd u için d e ye ralm a fikrin e ya na ştılar. B u g e liş m e n in başlıca g üdüsü, K u ze ylile rin y e n ilg i
te h like sine karşı siya h la n n g ü c ü n ü d e s e fe rb e r e tm e k iste m esiyd i. E kim 1861'de K u z e y ’in
savaş bakanı, G ü n e y'd e n K u z e y ’e ka çm ış olan kö le le rin K u z e y o rd u su n un b irlik le rin e destek
o la b ile ce kle rin i ila n etti. S iyah la rda n m eydana gele n ilk b irlik, "G ü n e y C aro lin a G ö nüllü
B ir liğ i" 1862 f/la y ıs ’ında ku ru ld u . A m a kısa s ü re sonra dağıldı. 1862 S o n b a h a n ’nda
K u ze ylile r b u ke z savaşın G ü n e y lile r leh in e g e liş m e s i karşısında, siyah la rın g ü cü n d en
vazge çe m e yece kle rin i iyic e a n la d ıla r ve s iyah la rın d ü z e n li ordu ya k a tılm a la n kararını aldılar.
S iyahların o lu ştu rd u ğ u b irlik le r 2 7 f^a y ıs 1 863’d e L o u is ia n a 'd a k i ilk b ü y ü k çarpışm ada
G ü n e yli b eyazlara karşı ceph e d e yeraldılar. Ö z e llik le G ü n e y ’den K u z e y ’e k a ç a n s iyah la nn
G ün e ylilere ka rşı b ü yü k k inle savaşm ası K u z e y lile r ordu su n a b ü y ü k a v a n ta j sağladı. 1864’e
ka d a r askere alına n 186 b in siyah ın ü çte ik is in d e n fazlasını g ü n e y d e n k a ç a n la r
o luşturuyordu.
10(
 ç alışm a koşullarını yakından b ilm eyen B risb an e, 18 ya­ tici v e tü k e tic i koo p era tifle ri çevresinde yoğunluk ka­
Y eni D ü n y a d a Y e n i D üzen şınd a A v ru p a ’ya g id e re k e ğ itim in i orada sürdürdü . Av­ zanm aya başladı. A slında A m e rik a ’da ilk kooperatifler
lla y a H e n , A B D 'd e ru p a ’da G u izot, H egel v e S avigny gibi kişilerden ders 1 8 3 0 ’larda gö rü lm üştü. 1 84 8 ’de ilk önem li üretim koo­
alan B risb an e, bir ara O sm anlı to p lu m dü zen ini incele­ pe ratifi, de m ir kalıpçılarının gre vi sırasında grevci işçi­
Ü to p y a tU ık m ek üzere İs ta n b u l’da da bulundu. le r tara fın d a n kurulm uştu. Bunu diğer grevci işçilerin
üretim koo p era tifle ri izledi. A m erikan işçileri, Louis
B risb an e, 1 8 4 0 ’d a A B D 'y e d ö ndü ğünd e, Fourierctliği B la n c 'ın gö rü şlerin i tartışm adan, Fransız sınıf kardeşle­
ta n ıtm a k a m acıyla İn sa n ın To plu m sal K ad eri adlı bir rinin deneyim lerini k en di ülkelerinde sürdürm ek istiyor­
Amerikan işçi hareitetinin ta riiıi ABD ei(onom isindel(i
kitap y azd ı. Bu kitabın basılm asıyla birlikte A B D ’de bir­ la rd ı. A n c ak kap italizm in tem el yasalarından olan kapi­
bunaiımiara göre inişii-çıiuşiı bir yoi izied i. H er eicono-
den b ire F o u rie r'in gö rü şleri p h a la n x d iye adland ırı­ ta lis t rekabet, tüm bu girişim leri kısa zam an içinde yok
mii( bunalım işçi sınıfının e ko nom ik örgü tlenm esin i d a­
lan v e daha eşit bir servet d ağılım ın ı s ağ lam ak üzere etti.
ğıttı, sendikalı işçi sayısını a zalttı, işçilerin, em ekçilerin
k urulan işbirliğine dayalı ta rım top lu lu k la rı tartışılm aya
gerçek kurtuluş yolları dışında çeşitli arayışlara y önel­
başlandı. Y eni d ü zen h a yallerinin bir başka örneği, tüketim koo­
melerine neden oldu.
peratifleriydi . 1838-43 arasında kurulan irili ufaklı bir­
B risb an e’in en ön em li tara fta rı liberal g aze tec i H orace kaç k oop eratiften sonra 1 8 4 5 ’te İşçilerin K oruyucu B irli­
Yeni dünyada da ütopyacılık, A vru p a’dak in e benzer
G reely oldu. G re e ly , gazetesi N e w York T rlb u n e ’ün say­ ğ i kuruld u. Bu tü r örgü tlenm eleri savunanların görüşle­
biçimde, bilim sel sosyalizm in işçiler arasında ta ra fta r
falarını B risb an e’e a ç tı. 1 843 yılında Fo urierci hareket rine gö re, aracıyı ortadan kaldırarak ucuza m al almayı
bulmasından önce yaygınlaştı.
kendi y ayınlarını ç ıkarm aya başladı. am açlayan ve zam an zam an hastalık sigortası, em eklilik
kurum u gibi işlevler üstlenen tüketim kooperatifleri ço­
Yeni dünya A vrupalI üto pyacılar için oldukça ilginç
Tü m kötülüklerin kayn ağ ında, top lum un iyi ö rgü tlen­ ğald ıkça m evcut dü zen g iderek değişim e uğrayacaktı.
bir yerdi. Onlara göre A m e rik a 'd a bir top lum sal kuruluş
m em iş olm asının y attığ ın ı ileri süren v e fabrika çalışm a
olarak klasik feodalizm yaşanm am ıştı. Güçlü bir feodal
sistem ini eleştiren bu h a reketin dü şleri, ö zellikle g eli­ A n c ak b üyük m ağaza s ah ipleri bu koop eratif hareketi­
beyler sınıfı, aristokrasi, m erkezî bir kilise hiyerarşisi
şen fabrika sistem inden zarar gören usta işçilere çekici ni sürdürenlere karşı bir yandan özde özel m ülkiyet
oluşmamıştı. Hâlâ b ireylere dağıtılabilecek geniş to p ­
g eld i. H areket kısa zam and a b in le rce ta ra fta r buldu. dü şm anlığın ı işleyen id eo lojik m ücadele verirken, öte
raklar bulunuyordu. A yrıca, A m erikan işçi sınıfınd a ba­
1843-53 arasın da A m e rik a ’da 4 0 do layında Fo u rier top­ yandan da fiyatlan düşürdüler, kredili satışları başlattılar.
ğımsız küçük üretici ojm a k için yoğu n bir istek gö zleni­
luluğu kuruld u. B unların hepsi bir-iki yıl için de y o k oldu.
yordu.
Yalnızca K uzey A m erika p h alan x'i on üç yıl d aha direndi. Tü ke tic i koop eratifleri de fazla dayanam adı. 1 85 5 ’de
ö n em sizleşen hareket 18 5 7 ’d e biraz can lanır gibi olduy­
ABD’de ilk etkin ütopyacı R obert O w en oldu. Görüşle­
O w e n ’in gö rü şleri p atern alist v e m erk e zî yaklaşım ı sa da İç S avaş sırasında bir iki küçük denem e dışında
riyle yalnız İn g iltere’de değil, tüm A vru p a ’da ün salan,
ile A m erikan top lu m u n a y ab ancı dü şü yo rd u. İd eal yeni artık tüm üyle bitm iş bir olaydı. Y ılla r sonra tüketim koo­
ancak hayalleri İskoçya New Lanarck denem esiyle önem li
dü zen tasarım larının, k ü ç ü k bağım sız üretici b irlikleri­ peratifleri başka bir anlayışla yeniden gündem e gelecekti.
ölçüde darbe yiyen O w en, 1825 yılında A B D ’ye doğru
nin tartışıldığı sırada, fe ls e fi anlam da bireyciliği en üst
yola çıktığında um ut doluydu. Y e n i dü nyanın koşulları,
dü zeye çıkaran tra n sa n d a n ta lis tle r de oldukça etkileyici Ö zgün anlam da A m erikalı üto pyacılar “ tarım c ıla r” ya
yeni bir düzen kurulm asına y ö n e lik gö rüşlerin uygulan­
oldular. da “ ulusal refo rm c u la r” dı . Bu hareketin önderi, Jack­
ması için değişik olan aklar sağ lıyordu.
son dönem i işçi hareketlerinde etkili isim. W orking M a n ’s
Em ek-serm aye çelişkisini ortadan kaldıracaklarını söy­ A d u a c a te (İşçinin S özcüsü), The M an (İnsan) adlı yayın­
Em ek-serm aye çelişkisini öne çıkarm ak ve s ın ıf m üca­
leyen çeşitli tarım sal to p lu lu k la ra bazı k ap italistler de lan çıkaran İngiliz gazeteci George Henry Evans'tı. Evans,
delesini geliştirm ek y erin e yen i bir üretim m odeli içinde
id eo lo jik n ed e n lerle y ardım cı old u lar. Bu arada bazı kur­ 1 8 3 6 ’da sağ lık n e d enleriyle ç iftliğin e çekilince buradan
işçiyi, zanaatkârı, serm aye sahibini biraraya getiren
naz to p ra k sah ipleri ç orak top raklarını to p lu lu k üyeleri­ to p ra k refo rm u çerç e ve s in d e yeni bir düzenin savunu­
Owen’e A m erikan eg e m e n sınıflarının gö sterdiğ i ilgi bü­
ne verd ile r v e bu top rakları işlenm iş olarak geri aldılar. culu ğun u yap m aya başladı. To p rak reform cularına gö­
yük oldu. O w en, B aşkan Jam es M o n ro e ’ya, daha sonra
re, işçiler B a tı’ya göç e d ip orada top rak sahibi olduklan
başkan seçilecek olan J ohn Quincy A d a m s ’a v e üst
İç çatışm alar, hisse sah iplerinin e g em en liğini, serm a­ takd ird e m utlu bir yaşam sürdürebilecek, D o ğ u ’daki ka­
düzey görevlilerine iki k e z sem iner d ü zen le ye re k görüş­
y e v e pazar bu lam am a s orunları, çiftliklere alışam ayan pitalistler d e işçilerin B atı'y a göçünü ön lem ek am acıyla
lerini anlattı. Basın gü nlerce O w e n ’den söz etti v e m o­
işçilerin y ete rin ce üretken olam ayışı gibi n e denler bu ücretleri artıracaklardı. Y in e bu “ top rak reform cuları” -
delini ayrıntılarıyla yayınladı.
top lulukların çöküşünü n nesnel te m e lle rin i oluşturdu. na gö re, işçiler B atı’da içinde özg ürce yaşayacaklan
C um huriyetçi K ırsal K asabalar kuracaklar ve üretim i yay­
Daha sonra O w en , In diana, N ew H arm o n y ’d e 30 bin
184 0 ’lann sonunda yen i toplum sal ilişkiler arayışı üre­ gınlaştıracaklard ı. Ö rneğin bir ayakkabı işçisi çalışm a
dönümlük top rak satın alarak m odelini uygu lam aya gi­
rişti. Kapitalizm in “ kötü lü k le rin e ” karşı çıkan sağduyu
sahibi, iyiniyetli herkesi çiftliğ in e da v e t e tti. Ç ok sayıda
entelektüel O w en ’In çağ rısına olum lu yan ıt verdi. Ne
var ki, tüm çabalarına rağm en ve 2 0 0 bin do lar harcad ık­
tan sonra O w en, m odelinin A B D ’de iflasla sonuçlandığı­
nı açıkladı v e In g iltere 'y e döndü.

1826-27 yılları arasında A m e rik a ’nın ç eşitli b ö lgelerin­

de onsekiz Ow en top luluğu daha kuruld u. A ncak bunlar
bir iki yıl faaliyet gö sterdikten sonra d ağıldılar. 1837
bunalımının getirdiği um utsuzluk ortam ında O w en ciiik
yeniden canlanır gibi oldu. O w en , 184S’te y en iden A m e­
rika'ya gelerek N ew Y o rk 'ta y en i bir toplum sal dü zenin
kurulması yolunda bir dünya kongresi top ladı. 8 gün
süren tartışm alar sonunda alınan kararlar hiçbir zam an
uygulanmadı.

Owenciiik, A m e rik a 'd a değişik d e n e m e le r ve uzun

tartışmalar içinden geçerek zam anla çöktü. A ncak Ow en
modeli, 1837 bunalım ından sonra etkili olacak Fourier-
ciliğe zem in hazırlam ış oldu. Fo uriercilik diye adland ırı­
lan ütopyacı akım a adını vere n C harles Fo urier, yaşa­
mında hiçbir zam an A B D ’yi ziy a ret etm e m iş ti. A m e rik a ’­
da kendi görüşlerini dile getiren ilk kitabın basılm asın­ A m e rik a ’d a 1825 ile 1827 a rasın da O w e n 'in g ö rü ş le ri d o ğ ru ltu s u n d a ç o k kısa s ü re ya şaya b ile n 19 topluluk
dan 3 yıl önce 1 83 7 ’de öldü. ku ru lm u ştu . D aha sonra b ir s ü re iç in sona e re n b u h are ke t, 1842 ile 1852 a rasında 4 0 'd a n fazla F o u rie r
to p lu lu ğ u n u n k u rulm a sı ile canlandı. B u n la r d a p e k u zun s ü re li olm adılar. 1 847’d e İsve çli g öçm e n lerce
Yeni dünyada Fo u rier’in gö rü şlerin e uygun bir top­ lllin o is 'd e ku ru la n k o m ü n is t k o lo n i B ish o p H ill ise 16 y ıl varlığını s ü rd ü rd ü k te n sonra te k ra r ö ze lle ştirild i ve
lumsal düzen kurm a m ücadelesini veren kişi A lbert Bris­ ü to p ik tarım k o m ü n ü ö z e lliğ in i y itird i. B u k o m ü n d e k i ilg in ç g ö rü n tü le rd e n b ir i ise çalışan e rkekle rin ve
kadınların te k tip e lb is e le r g iy m e le ri idi, B ö y le lik le e ş itlik ç ilik fikrin in ke n d in i g iy s ile rd e de yansıtm ası tarihte
bane oldu. Zengin bir top rak sahibinin oğlu olan ve
b ir k e z d ah a ortaya çıkıyordu.
 İç Savaşı

süresinin belli bir dilim i içinde top rağını işleyecek, bir

başio zam an dilim i için de de ayaltkabı üretecekti.

Tüm sorun kam u top ra k la n n ın işçilere dağıtılm asında

odaklanıyordu. Bu sorunu ç özm ek de A BD Tem silciler
Meclisi’ne kalıyordu. E vans bu am açla U lusal R eform
Birliği adında politik e ylem i benim seyen bir örgü t kurdu
ve “ Oy V erin ki Bir Ç iftliğin iz O lsu n” slog an ını her
yere yaydı.

Ancak tasarlanan bu olay iş ç ile r için p e k pratik değil­

di. Batıya gitm ek işçiler için son d e re c e pahalıydı. Gide­
cek parayı bulanlar top rağa v e re c e k parayı nasıl bula­
caklardı? Tarım araçları, tohum gibi zorunlu m ad deler
de ayn bir kaynak sorunuydu. A yrıc a top raktan bütü­
nüyle kopm uş, ya da top rakla h içb ir bağı olm am ış san a­
yi işçisi topraktan ne d e rec e anlardı? K aldı ki, B a tı’ya
gidenlerin yerleri yine gö çm en işçilerle do ldu ru lurdu,
işte tüm bu nedenlerden ötü rü E vans’ın başını çektiği
“ulusal refo rm cular” hareketi d e bir üto pya olarak kal­
maktan öteye gid e m e d i. To p rak refo rm culan hareketini
diğer ütopyacılardan ayıran en belirg in fa rk bu harekete
inananiann kapitalistleri araların a a lm am aları, kapitalist
sınıftan bir şey beklem em eleri v e belki d e en ön em lisi,
siyasal eylem in gerekliliğin e in anm alarıydı.

ABD’deki bir diğer ütopyacı da, E ng els’in “ cenneti
dünyada gerçekleştirm enin reçetesini ceb ind e taşıdığ ı­
nı sanan kişi” diye nitelen dirdiği W ilhelm W e itlin g ’di.
Alman top rak refo rm cuian nın çağ rısı üzerine 1846'd a
Amerika’ya gelen, 1848 D ev rim i’nde savaşm ak için te k ­
rar A vrupa’ya dönen, d a h a sonra 1849 yılında yeniden
Amerika’ya gelen VVeitling, burada R ep u b lik d e r A rb ei-
ter (İşçi Cum huriyeti) adlı bir işçi dergisi çıkartarak A m e­
rika’da A lm anlar tarafın dan kurulm uş olan örgü tleri bir­
leştirmeyi hedefledi. Bu am açla 1850 yılında N ew Y o rk ’-
ta Birleşik M esle kler M e rk e zi K o m ite s i’ni kurdu. Aynı
yılın Eylül ayında İlk A lm an -A m erikan işçiler top lantısını
gerçekleştirdi. G enel İş ç ile r B irliğ i adlı örgütü kurdu.
Ancak bu birlik içinde, işçilerin gü nlü k s orunlan nın çö­
zümü m eselesi öne çıkm aya başlayınca VVeitling, birliği
terketti ve 1871 ’de ölü n c e ye kadar işçi hareketin e ilgisiz
kaldı.
W eitiing’e göre y ü k s ek ücret, daha kısa çalışm a günü
için m ücadele verm ek v e dolayısıyla s en dikalar ö n em ­
sizdi. P olitikacılar h er zam an işçileri aldatacağı için poli­
tik mücadele de boşunaydı. W e itiin g ’e gö re kurtuluşun
yolu E m ek D eğişim B an ka s ı’ndan g eçiyordu. H er üretici
ürettiği malı depoya bırakacak, karşılığında ise bıraktığı
malın değeri yazan bir değişim belgesi a lacak v e bu
belge ile bankaya ait m ağazalardan belg e de ğ e ri kadar
dilediği malı alabilecekti. W e itlin g ’in bu değişim m ode­
linde, Proudhon v e ilk A m erikalı an a rş isi kabul edilen
Josiah W a rre n ’in katkılannı gö rm ek m üm kündü.
Nesnel ve tarihsel koşuitann yerine, d ü şü nce v e hayal
gücünü koyan bu uygulanm ası olan aksız yen i to p lu m
düşleri, propaganda ve som ut örnekler gerektiriyo rd u.
Dolayısıyla ütopyacılar, kapitalist dü zen in acı sonu çlan -
nı, acım asızlığını, adaletsizliği, s efa leti, perişanlığı gö z­
ler önüne sererken işçiler açısından da eğitici oldular.
Amerikan ütopyacılarının o rta k yanı sen dikalara karşı
olmalanydı. Acil gü ndelik ta le p le r peşinde koşan sen-
diklar sınıf çatışm ası yaratarak birliğin parçalanm asına
yol açıyorlardı. Siyasal m ücadele ise tüm den gereksizdi.
Ütopyacılar A B D ’d e kap italist top lum un kötülüklerine
çare bulam adılar. İşçi sınıfının acil talepleri ile nihai
kurtuluşu arasındaki ilişkiyi, eko nom ik m ücadele ile si­
yasal mücadelenin birlikteliğini kavrayam adılar. Yeni top­
lumu yaratacak toplum sal gücü gö rem ed iler. O nlara g ö ­
re, acı çeken sınıf olan işçileri kurtarm ak için ö n erdikle­
riyle, tarihin hayalhanesindeki yerlerin i aldılar.
F A R U K PEKİN
A m e rik a B irle ş ik D e v le tle ri’n d e k i ilk u lu s a l se nd ika N ational T ra d e s U nion 1835 A ğ u s to s ’unda kuruldu. Bu
se nd ika ü ç y ıl s o n ra dağılm asına ra ğm e n b u s ü re iç in d e işçi h a re k e tin in g ü n d e lik m ücad e lele rin d e ö nem li
b ir ro l oynadı. A y n ı y ıl b ir A m e rik a n ş e h ir ta rih in d e k i ilk g e n e l g re v P h ila d e lp h ia ’da yaşandı. Talep “ A ltıdan
altıya, 10 s a a t ça lışm a ve 2 s a a t y e m e k s ü r e s i" idi. S o n uçta s a ğla n an g e n iş d e s te k ve katılım 2 7
H a z ira n ’da b u ta leb in k a b u l e d ilm esin e yolaçtı. B u n un ardın da n ise d iğ e r şe h irle rd e d e aynı talep kabul
e ttirild i. 1837’d e başla ya n e k o n o m ik b un a lım ise tü m se nd ika h a re k e tin i c id d i s o run la rla karşı karşıya bıraktı.
F a b rik a la r kapandı, o n b in le rc e iş ç i işten atıldı. H e r ü ç kişid e n b ir i iş s iz kaldı, y o k s u llu k h e r tarafta g ö rü lü r
o ldu. S o ka kla r iş s iz ve y o k s u l insa n larla doldu. A n c a k a ç ka la n iş ç ile r k ü ç ü k sadakaların p eşin d e değillerdi.
“ B iz d ile n c i d eğiliz. H iç b ir işe ya ra m a d a n ve iş s iz o la ra k o tu rm a kta n n e fre t ediyoruz, iş bulm am ıza yardım
e d in .” d iyen işçile rin ç ö züm arayıştan kısa z a m a n d a s o s y a lis t ü to p yala nn g elişm esin e d e y o l açacaktı.
Bunalım ın b ir d iğ e r so n u c u ise k u ru lm u ş o la n se nd ika la rın ö n c e iş le vsiz h ale g e lm e s i sonra ise dağılmasıydı.
iş ç i ü c re tle ri y ü zde 30-50 arasında d ü ş ü y o r ve kazanılm ış o la n 10 s a a tlik iş g ü n ü yitiriiiyordu.
“küçük ve o rta” plantasyon sahiplerinin işine geliyordu. Köle sahibi sınıfın “politik” ve
“ekonom ik” öncüleri, spekülatörlerin tem el hedeflerini paylaşıyorlardı: Enflasyonist para
politikası, “kızılderilileri sü rm e” ve ucuz kam u arazileri. D em okrat plantasyon sahiplerinin
güm rük vergilerine m ilitanca karşı çıkışları, sadece im alat ürünlerinin artan maliyetinden zar;
görebilecek olm alanndan değil, daha çok , federal hüküm etin gücünü artırabilecek her tür
uygulam aya karşı çıkışlarından kaynaklanıyordu.
“G eçim lik çalışan ” çiftçiler, D em okrat spekülatör ve plantasyon sahibi blokun kitlesel seçim
tabanını oluşturuyorlardı. D em o kra tla fm muhalifi, “mali aristokrasi”, büyük plantasyon sahiple
im alâthane sahipleri, “ticari” çiftçiler ve vasıflı ücretli işçilerden oluşan W hig blokuydu. Whig
partisinin farklı sınıf bileşenlerinin program atik ortak paydası “Amerikan sistem i” şianydı.
“A m erikan sistem i”, tüm sınıfların “karşılıklı yararları”na olan, yeni bir ABD merkez bankası
kuran, “korum acı” güm rük vergileri koyan ve m eta üretim i ve dolaşım ını teşvik edecek
şekilde kamu arazi fiyatlarını arttıran “aktivist” bir federal hüküm et tasvir ediyordu. Whig
partisi daha büyük plantasyon sahiplerine siyasal hedeflerine ulaşm ak için bir araç da
sunuyordu. Acil b ir coğrafi yayılm a zorlam asına m aruz kalm ayan “daha büyük” plantasyon
sahipleri, rekabet arttıkça ve arazi değerleri düştükçe, plantasyon köleliğinin hızla batıya
yayılm ası sürecini yaşadılar. W h ig plantasyon sahipleri, kendi ekonom ik konum larım
k orum anın bir yolu olarak istikrarlı nakit para ve yüksek arazi fiyatı uygulamalarını
desteklediler. Sadece, Karayib ve Latin A m erika’daki plantasyon sahipleriyle doğrudan rekabet
halinde olan Kentuckyli kenevir plantasyonu ve Louisianalı şeker plantasyonu sahipleri
güm rük vergilerinin hararetli destekçisiydi. Bununla birlikte, daha büyük pam uk plantasyon
sahipleri, kuzeyli yatırım cılar ve im alâthane sahipleriyle olan ittifaklarını sürdürm enin bedeli
olarak “k orum acıhk”a gönülsüz bir destek verdiler.
W h ig im alâthane sahipleri, seçim lerde vasıflı, etnik olarak hom ojen (beyaz, Amerikalı ve
Protestan) proletaryanın oylarını toplam ayı başardılar. 1 8 2 0 ’ler ile 1 8 3 0 ’larda “Jackson cu ” işçi
sınıfı, çalışm a saatlerinin azaltılm ası ve sendika hakkı gibi proleter talepler öne sürerek
sendika ve “işçi” partileri örgütlediler. A ncak, “işçi”lerin nihai hedefi, küçük burjuva üreticiler
haline gelm e fırsatlarım artırm aktı. Her ikisi de küçük burjuva zanaatkârlarm farklılaşmasıyla
ortaya çıkan, m anifaktür serm ayesi ve em ek, bağımsız küçük üreticiler dünyası idealini
paylaşıyorlardı. K üçük burjuva toplum sal ilişkileri teşvik etm enin aracı olarak güm rük
tarifelerinden yana olm aları, W h ig m anifaktür sahiplerinin, siyasal arenada işçi smıftm

^ Uir.^___
S a n ayileşm iş K u ze y ile ta n m a bağlı G üney
f * * ^ Maden bölgeleri p . a rasın da ki fa rk 1840 başla rın d an itiba re n büyüdü.
* *j Yollar j P a m u k ü retim in d e siyah k ö le le ri ku lla n an G ü n e y ile
b u n e d e n le o nu la n e tle yen K u ze y a rasındaki bunalım
1 850’U yıllard a g ittik ç e derin le şti. B u sürece e tk i eden
k ü ltü re l fa ktö rle rd e n biri, M rs. Beecher-S tow e’un
Boston
1 852'de yayınladığı Torn A m ca 'nın Kulübesi adlı rom anı
oldu. 1 854'te C u m h u riye tçi P a rti’nin kurulm ası ve 1860’da
U n c o in ’ü n başka n s e ç ilm e s i ise b u süreci
d e rin le ş tire n p o litik fa ktörlerdi. G ü n e yiiler’in 12 N isan
1861’d e F o rt S u m te r kale sin e saldırm aları ile başlayan
savaş, 1861 ve 1862’d e G ü n e yliler lehine sürdü.
A n c a k G ü n e y ’in 8 5 0 b in a s kerin e karşılık 2 m ilyon
K u ze y a s k e ri ve g e liş m iş e kon o m ik iliş k ile r kısa
z a m an d a K u z e / i d aha avantajlı b ir durum a g eçirdi.
K u z e y ordularının 1864'd e k i a s k e rî başarılan, 2 6
N isa n 1865’d e G ü n e y o rdularının teslim oim alan ile
Charleston
A m e rik a n İç S avaşı'nı sona erdirdi.
. . . . Savannah
l l l l l H l Jacksonville

New Orleans 'X

“ rfV

] Hayvancılık Pirinç \I İÇ SAVAŞ ÖNCESİ

s s r s - a n s — .
BİRLEŞİK DEVLETLER EKONOMİSİ

"KiKeyli" Federal iç SAVAŞ (1861-1865) Petersburg kuşatması

Haziran 1864 • Nisan 1865
Birleşik “Güneyli"
biçtiklerin harekâtlan

OHIO

_ , .... a£LLAN
__Q*oılolk

K r a ftte C A R O Ü N A J * ^ ''

C lİ£ â ''G U N E ? x «sow*»»'

CAROLINA •
' O A tıfta ''C hartestonOEÎ •

, , _____
co; ^ Viticsbuf;^ A l a b a m a Savmmalı Ö X wckiburs (K)^

“ i.
FLORİ^
New Orteans'ın alınması ■
1 Mayıs 1862

1861-1862

kendilerine tâbi kılm alanna imkân tanıdı.

Whig ve Demokrat sınıf b lok lan nm ve örgütledikleri siyasal güç ilişkilerinin istikran, ticaret
sermayesinin ilk birikim üzerindeki hakim iyetine dayanıyordu. H er iki fraksiyonunun da m eta
üretiminin sınıf ilişkilerine kayıtsız oluşu, ticaret serm ayesinin plantokrasinin farklı kesimleri
ile kalıcı ittifaklar kurm asına, böylece de federal devlet idaresinde kölelik üzerine her tür
tartışmayı önlemesine imkan tanıdı. A yrıca, plantasyon köleliği ve kırsal küçük üretim in
ticaret sermayesi him ayesinde aynı d önem de' eşzam anlı yayılm ası, batılı çiftçiler arasında her
iki parti için de kitlesel bir destek yarattı.

1837-1844 çöküntüsünün sonrasında, ticaret serm ayesinin sınai serm ayeye tâbi olm ası, ticaret
sermayesinin kapitalist devlet düzeyindeki hegem onyasını zayıflattı. 1 8 4 0 ve 1 8 5 0 ’lerde, ne
Demokrat spekülatörler ne de W hig serm ayedar ve tüccarlar, m eta üretim inin coğrafi
yayılmasında hangi sınıf ilişkilerinin (kü çük burjuva ve kapitalist veya k öle) hakim olacağını
jelirleme m ücadelesinde birbirlerini ezm eyi başardılar. Ticaret serm ayesi hegem onyasının ve bu
legemonyaya dayanan sınıf ittifaklan sistem inin yıkılm ası, İç Savaş’ta doruğuna ulaşan siyasal
junahmı başlattı.
* T e kstil sa na yisinin ilk yıllarında fabrikalarda b üyük
Kıtasal Yayılma ve “Free Soil” Çiftçi İsyam. 1 8 4 4 -1 8 4 9 ö lç ü d e kadın ve ç o c u k e m e ğ i kullanılıyordu. Son
dere ce d ü ş ü k ü c retle rle g ü ç iş le ri ya pm a k zorunda
ka lan b u çocuklar, h e r tü rlü haktan ve güvenlikten
^sya ticaretiyle ilgili olan spekülatör burjuvazi, “küçük ve orta” plantasyon sahipleri ile tü ccar
yo ksun o la ra k g ü n d e 12-13 sa a t çalışıyorlardı. Evde
/e bankerler, 1 8 4 4 ile 1 8 4 8 yıllan arasında kuzeybatı Pasifik’in İngiltere’den ilhakı ve
a ile le rin in baskısı ve dayağı ile karşı karşıya kalan bu
»Marsilya’nın güneybatısının fethi m ücadelesini başlattılar. Sonuçta, W h ig’ler, Pasifik lim anlanna ç o c u k la r b u k e z p atro nla rın dayağı ile terbiye
»iriş uzlaşması lehine ilhaktan sakınırken. Demokratlar, ABD iktidar blokunun Kuzey Amerika ediliyorlardı.

Sanayinin g e liş im i ile b irlik te b in le rce ka dın fab rika la ra
çekilmeye başlandı. K a d ın la r b u sü reçte karşı karşıya
kaldıktan ayrım cı tu tu m la ra ra ğm e n iş ç i h a re ke ti için d e
önem li b ir e tkinliğ e sa h ip old u lar. K a d ın la r b ir taraftan
kapitalistlerin ke yfi davranışlarına karşı m ü cad e le
ederken, d iğ e r taraftan e rke k anlayışının ü rü n ü olan
genel kam usal ko nu la rda kadınların sö z hakkını ve
aktif katılım ını sorgu la yan yaklaşım a karşı durm a k
zorunda kalıyorlardı. 1824-1837 arasında te kstil
fabrikalarında özellikle kadın iş ç ile r tarafın d a n 12 g re v
örgütlenm işti. Tüm çalışanların kadın o ld u ğ u N ew
Ham pshire e yaletinin D ove r şe h rin d e k i b ir fabrikada
1828'de ilk g re v yapılm ıştı. 1 836’da ise, L o w e ll'd e k i
tekstil fabrikalannda çalışan 1500 kadın iş ç i ücretle rin
düşürülm esine karşı a yakla n ıyo r ve g ö ste rile r
yapıyordu. E rke k işçile rin b ir kısm ı kadınların sanayide
çalıştırılm alanna ve onların iş ç i h are ke tin e
katılmalarına, bun u n iş ç i ü c re tle rin in d ü şü rü lm esin e
yolaçması n edeniyle karşı çıkıyorlardı. E rke k işçile rin
b ir başka tm lü m ü ise ü cre t d üze yin in a n ca k kadınların
sendikal ö rgü tle n m esi sa yesinde ko ru n a b ile ce ğ in i ile ri
sürüyorlardı.
Iç Savaşı
o
k ıa sın ı yönetm enin “alm yazısı” olduğu (manifest destiny) fikrine sıkıca sarılmışlardı. Kıtasal
yayılm a, yapay “parti birliği” görüntüsü altında, her iki blokta da küçük buıjuva çiftçi
k anatlan ve bunların plantasyon sahibi ve tü ccar müttefikleri arasında, uzak batının
gelecekteki sınıf yapısı konusunda önem li bölünm eler, aynlıklar yarattı.
D em okrat çiftçilerin önderleri (eski başkan Van Buren ve onu n “Barnburner” destekçileri),
T exas’in köleci eyalet olarak ABD’ye katılacağı yolunda söylentiler yaydılar. Plantasyon
sahipleri ve spekülatörlerin, tüm “O regon topraklan”nı küçük m eta üretim i ve kapitalist
üretim e aynim ış bir bölge olarak ilhak etm e vaadleri, “B am b u m er”lerin 1 8 4 4 seçimlerinde
T exas’m ilhakını desteklem elerini sağladı. Polk yönetim inin, T exas’i b aşanyla ilhak ettikten
son ra, 1 8 4 5 ’de tüm O regon top rak lann ı İngiltere’den alm a konusundaki başansızlığı, çok
sayıda D em okrat çiftçi tem silcisini yönetim den önem li ölçüde soğuttu.
Benzer çatlaklar 1 8 4 4 - 1 8 4 6 yıllann da Whig blokunda da başgösterdi. Whig partisinin tüm
kanatlan T exas’in ilhakına karşı çıkarken. W hig yatın m cı ve çiftçiler, bu muhalefetin nasıl
oluşturulacağı konusunda aynidılar. Meksika ile savaş. W hig ve Demokrat sınıf bloklannı
parçaladı. Mayıs 1 8 4 6 ’da savaş başladığında, tem el siyasal bölünm e “savaş yanlısı” D emokradar
ve “savaş aleyhtan” Whig’ler arasındaydı. 1 8 4 6 ’da Pennsylvania’dan “Barnburner” Demokrat
David W ilm ot, savaş tazm inat senedinde, Meksika’da fethedilen bütün topraklarda köleliği
açıkça yasaklayan bir değişiklik önerdiğinde, her iki partide de ciddi bölünm eler başgösterdi.
1 8 4 6 - 1 8 4 8 yıllan arasında, Kongre’de, basında ve toplu m itinglerde “W ilm o t Ş am ” üzerine
yapılan tartışm alar sü resince, h er bir sınıf ve sınıf fraksiyonu, İç Savaş’a yol açan siyasal
bunalım b oyunca savu nacak lan , batıya yayılm anın toplum sal karakteri karşısındaki konum lannı
tanımladılar.
Çiftçilerin W h ig ve D em okrat tem silcileri ile im alâthane sahiplerinin pek ço k W hig temsilcisi,
kölelik ile küçük buıjuva ve kapitalist ü retim arasında ekonomik ve ırksal anlam da varolan
çelişkileri dile getirdi. Çiftçi ve im alâthane sahiplerinin “kölelik karşıtı” savlanndaki eşitlikçi
burjuva ve ırkçı öğeler arasındaki gerilim , 1 8 4 0 ’lar ile 1 8 5 0 ’lerdeki siyasal bunalım boyunca
Free Soil ve C um huriyetçi ideolojiye dam gasını vurdu. Bununla birlikte, çiftçi ve imalâthane
sahiplerinin köleliğin yayılm ası sorununa önerdikleri çözü m d e hiçbir belirsizlik yoktu: federal
eyalet yönetim inde temsil edilen sınıflar, h enü z eyalet olarak örgütlenm em iş topraklarda Free
Soil köleliği önlem e hak ve sorum luluğuna sahipti.
Güneyli radikal D em okratlar’m önderliğindeki plantasyon sahipleri tem silcileri, köleliğin
yayılm asını durdurm anın Güney’de ırkçı ve sınıfsal bir tahakküm bunalım ı yaratacağını öne
sürdüler. Merkezî devlet yönetim inde tem sil edilen sınıflann eyalet haline gelm em iş
topraklarda herhangi bir “mülkiyet türü”nü yasaklam a yönünde “anayasal” haklanna karşı
çıktılar. O nlara göre, uzak batıdaki kölelik m eselesini Kongre’d e veya yerel hükümetlerdeki
sınıflar değil, sadece eyalet yönetimlerini oluşturan sınıflar karara bağlayabilirlerdi.
Başta D em okrat spekülatörler olm ak üzere, ticaret serm ayesinin sözcüleri, uzak batının
gelecekteki toplum sal yapısı ile ilgili olarak büyüyen sınıf kutuplaşm asını dağıtmaya çalışülar.
Kapitalist devlet aygıtının birliğinin devam ına kayıtsız kalam ayan spekülatör ve yann m cılar,
köleliğin yayılm asının asıl m esele olm adığını öne sürdüler. Köle emeğinin m adencilikte
kullanılıyor olm asını gözardı eden ticaret serm ayesi tem silcileri, köleliği güneybatıda “doğa”nm
yasakladığını, çünkü bölgenin iklim ve topografyasının pam uk, tütün, pirinç veya şeker
ekim ine uygun olm adığını öne sürdüler. A y n ca spekülatörlerin tem silcileri, köleliğin varlığının,
“olum lu k orum a”yı -köle m ülkiyetini onaylayan y asalan - gerektirdiğini söylüyorlardı. Federal
hüküm ette temsil edilen sınıflar tarafsız kalm alı ve yerel hüküm etlerde (eyalet hükümetlerinin
selefi) temsil edilen sınıflann, uzak batıdaki sınıf ilişkilerini düzenlem elerine fırsat vermeliydi
( “Halk Egem enliği”).
Her iki partinin küçük burjuva çiftçi kanatlannın kendi paylanna yoğun bir ajitasyon
yapm alan n a rağm en, 1 8 4 8 ’de ne Whig’ler ne de D em okratlar “özgür toprak” programını
benim sediler. Whig bloku, yan n m cılar, büyük plantasyon sahipleri ve im alathane sahiplerinin
çoğun un tam desteğiyle, batıdaki kölelik sorunu karşısında sessiz kalan bir program
çerçevesin de Louisianalı b ir plantasyon sahibi ve Meksika savaş kahram anı Taylor’ı aday
gösterdiler. Demokratlar, A labam ah plantasyon sahiplerinin bölgesel hüküm etin köleliğe
m üdahale etm esine m uhalif o lm alan n a rağm en, “Halk Egem enliği” program ı çerçevesinde,
M ichigan’dan bir spekülatör önderi olan C ass’ı aday gösterdiler. Geleneksel siyasal
müttefiklerince terslenen “kölelik karşıtı” çiftçilerin “Barnburner” D em okrat ve “Vicdanlı” W hig
liderleri. Free Soil partisini kurdular. Salm on C h ase’in Özgürlük Partisi, Free Soil yanlısı küçük
burjuvalann birliği yolunda ilk adım olm a işlevi gördü. Köleliğin kaldınim ası hareketinden
gelen Chase ve Özgürlük Partisi, köleliğin kaldınim ası yanlılannın, köleliğin derhal kaldınim ası
için önerdikleri “m anevi ikna” yöntem i karşısında köleliğin tahdidi yönünde siyasal eylemi
ortaya attılar. Ağustos 1 8 4 8 ’de, Özgürlük Partisi, “Barnburner” D em okratlan ve “Vicdanlı”
Whig’ler kidesel bir Free Soil parti kongresi topladılar ve köleliğin yayılm asının kongre
k aran yla yasaklanm asını talep eden bir program çerçevesinde Van Buren’i aday gösterdiler.
S onuçta, Taylor o y lan n sadece yüzde 4 7 .2 8 ’ini alarak başkan seçildi.
1 8 4 8 seçim lerini izleyen yıla, derinleşen sınıfsal anlaşm azlıklar dam gasını vurdu. Kongre, 1 8 4 9
1 rt'.
başlannda altın bulunm asından sonra C alifom ia’da görülen nüfus artışına karşın, M exico’dan K ö le c ilik d ü ze n inin g e liş m e s i ile b irlikte b una karşı
alınan bölgelerde eyalet idareleri örgütlenm esi ve sınıf ilişkilerinin kurala bağlanması s ü rd ü rü le n g ü n d e lik m ücadele de ağırlaşıyordu.

konusunda çıkm aza girdi. Taylor idaresi, Seward’m (New York’lu “kölecilik karşıtı”
yatınmcılann ve im alâthane sahiplerinin sözcü sü) tavsiyesiyle, C alifom ia’da köleliği yasaklayan
bir eyalet yönetim i oluşturulm asını özendirdi. T aylor idaresinin California’n ın siyasal yaşam ına
müdahalesi ancak, büyük plantasyon sahiplerinin, im alâthane sahibi ve yatırım cı
müttefiklerinden soğum alanna yaradı. Güney C arolinalı C alhou n ’un önderliğindeki Güneyli
radikal Demokradar, anlaşm azlığa m üdahale ederek bir “Güneyli Sağ” hareketi başlattılar. W hig
ve Demokrat plantasyon sahipleri, tüm Güney’de, batıdan köleliğin dışlanm ası halinde “ayrıhk”
(kapitalist devlet aygıtının birliğinin k ınim ası) için birleşik bir efendiler sınıfı hazırlayabilecek
olan Haziran 1 8 5 0 “Güney K onvansiyonu”nun Nashville’de toplanm asını desteklediler.
K ö le le rin kaçm a g iriş im le ri ise ço ğunlukla başarısızlıkla
sonuçlanıyordu. K a ça n k ö le le r ya açlıktan perişan
o lm u ş b ir hald e ke n d ilikle rin d e n g e ri dönüyorlar, ya
da p ro fe s y o n e l kö le a vcılan ve kö pe kle ri tarafından
yakalanıyorlardı. S akla n a bilece k y e r yokluğu,
m e safe le rin uzunluğu, sık s ık karşılaşılan k o n tro lle r
ka çm a g iriş im le rin i iyice güçle ştiriyo rd u . Siyah kö le le r
tü m b u n la ra rağm en kaçışla özgürlüğe kavuşm a
u m utlarını y itirm iyo rlard ı. K açanların b ir kısm ı ise ünlü
“ y e ra ltı d e m iry o lu ’ 'nu kullanıyorlardı.

Küçük burjuva- çiftçilerin bağımsız Free Soil isyanının 1 8 4 9 ’da sona erm esi, siyasal durum da
ilk kez bir ara verilm esini sağladı. “Barnburner” D em okratlan nm 1 8 4 9 başlannda Demokrat
Parti’ye dönmeleri Free Soücileri pek çok kilit önderlerinden ve oy desteklerinin ana
kitlesinden etti. Çiftçiler, küçük burjuvazinin bir tabakası olarak, “tem el” toplum sal sınıflardan
birisiyle ittifaka gitm eksizin kendi sınıfsal hedeflerine ulaşabilecek yeterlilikte değillerdi. 1 8 5 0
başlannda giderilecek olan güm rük vergileri ve toprak yasası konulu bölünm eler, 1 8 4 8 - 1 8 4 9
yıllannda bir sanayici-çiftçi F ree Soil ittifakım engelliyordu.

Egemen Sımflann Geçici Birleşmeleri. 1 8 5 0 -1 8 5 3

Kırsal küçük burjuvazinin bağımsız bir toplum sal güç olarak çökm esi, tü ccar kapitalistlerin
yeni bir “çatışmalı uzlaşm a"yı egem en sınıflara dayatm asının yollarım açtı. O cak ve Şubat
1850’de yatınm cı ve spekülatörlerin ABD Senatosu’ndaki ü ç seçkin sözcüsü -W higden
Kentuckyli Clay ve M assachusettsli W eb ster ile, D em okratlar'dan lUinoisli Douglas-, “1 8 5 0
Uzlaşması”nı sundular. U zlaşm a, im alâthane sahipleri ve çiftçiler için köleliği yasaklayan bir
Califomia eyalet idaresinin derhal örgütlenm esini sağlıyor, plantasyon sahiplerine federal
düzeyde uygulanan vE kaçan kölelerin efendilerine iadesini öngören bir “kaçak köle” yasası
sunuyor ve güneybatının geriye kalan kısm ına da ticaret burjuvazisinin “halk egemenliği”
formülünü dayatıyordu.

Çiftçilerin ve im alâthane ve plantasyon sahiplerinin Kongre’deki tem silcileri, “ço k yönlü”

uzlaşma planını reddettiler. “Kölecilik karşıtı” VVhigler, Dem okratlar ve F ree Soilciler, derhal bir
Califomia eyalet hüküm eti örgütlenm esini desteklediler. Bununla birlikte, kaçan kölelerin
bulunması sorumluluğunu federal hüküm ete veren kaçak köle yasasına karşı çıknlar ve
Kongre’nin güneybatıda köleliği yasaklam ası yönünde baskı uygulam ayı sürdürdüler. Plantasyon
sahiplerinin Güneyli radikal Dem okrat ve W hig sözcüleri, uygulam a olanağı taşıyan bir kaçak
köle yasasının çıkarılmasını olum lu karşıladılar. A m a, Califom ia m adenciliğinde ve tanm ında
köleliğin yasaklanmasının aleyhinde tavır aldılar ve güneybatıdaki sınıfsal ilişkileri düzenleyen,
henüz eyalet haline gelm em iş topraklardaki idarelerde tem sil edilen sınıflara kesin biçim de
muhalefet ettiler.

Sonunda, “1 8 5 0 Uzlaşm ası”n m yazgısını belirleyen. Kongre tartışm aları değil, halk arasındaki DOUGLASS, FREDERICK
ajitasyon oldu. ( 1 8 1 7 - 1 8 9 5 )

Kongre’nin 1 8 5 0 Eylül’ünde U zlaşm a’yı yasalaştırm ası, Uzlaşm a’nın uygulam ası konusunda yeni
mücadelelere yol açtı. Kuzeyde, im alâthane ve çiftlik sahiplerinin tem silcileri kaçak köle
yasasına karşı kitlesel bir muhalefet yürüttüler. Plantasyon sahiplerinin uzlaşm anın kabulüne
verecekleri karşılığı kararlaştırm ak üzere, Kasım ve Aralık 1 8 5 0 ’de Georgia, Güney C arolina ve
Missisipi’de özel “eyalet m eclisleri” toplandı. Bu m eclislerde, köle sahipleri arasında ü ç akım
ortaya çıktı. Bir yanda, “aşın radikaller” (kü çük ve orta plantasyon sahiplerinin küçük bir
azınlığı), Uzlaşma’yı reddederek derhal aynlık istediler. Ö te yandaysa, “Birlikçi” büyük
plantasyon sahipleri, köleliğin yaygınlaşm ası konusundaki m ücadelenin “kalıcı bir çö 2ü m ü ”
olarak Uzlaşma’yı desteklediler. Arada ise, köleliğin C ahfornia’dan dışlanm asına ve güneybatıda
“halk egemenliğine” karşı çıkan, am a devlet aygıtının birliğini kırm aya henüz hazır olm ayan,
A B O ’deki köleliğin kaldırılm ası için m ücadele veren
siyah ö n derlerden olan Frederick Douglass, 7 Şubat
1 8 1 7 ’d e M a ry ia n d ’a bağlı T u c k h a o e ’d e doğdu. Annesi
siyah bir köle, babası ise beyaz olan Douglass, küçük­
ken a n nesind en ayrıla ra k bir çiftlikte büyüdü. D aha son­
ra B altim o re ’da bir ailenin yanında uşak olarak çalıştı.
B urada e v sahibi D oug lass’a yasaları çiğn eyerek, oku­
m a yazm a öğ retti. A ncak kadının kocası buna karşı
çıkınca D ouglass, eğitim ini g izlice sürdürdü. 1 833’te
sah ibinin ölüm ü üzerine tarım işçiliğine başladı. A rdın­
dan B altim o re ’da gem i kalafatçılığı yapan Douglass, bu

küçük ve orta dem okrat plantasyon sahiplerinin büyük çoğunluğu yer alıyordu. Güneyli
“Birlikçiler” ve Güneyli ılımlı Demokratlar, Uzlaşm a’ya koşullu destek veren “Georgia
Platformu” üzerinde anlaşm aya vardılarsa da, Güney’de köleliğin kaldırılm ası, batıda
yasaklanması ya da kaçak köle yasasının katı bir biçim de uygulanm am ası halinde aynim a
yoluna gidecekleri tehdidinde bulunuyorlardı.
“Malî aristokrasi” ve spekülasyoncu burjuvazinin 1 8 5 0 yılında egemen sınıflara yeni bir
“çatışmalı uzlaşm a”yı başanyla dayatm ası, Whiglerin ve D em okrat Parti’n in 1 8 5 2 seçim leri için
geçici olarak yeniden inşa edilmesini m üm kün kıldı. Whig partisi, 1 8 5 0 yılında “Birlikçi”
sırada bulduğu kâğıtlarla N ew Y o rk ’a kaçm ayı başardı.
K öle avcılarına yakalanm am ak için adını D ouglass ola­
rak değiştird i ve üç yıl N ew B etfo rd ’ta işçilik yaptı.
Bu yıllarda köleciliğe karşı hareketlere ilgi duym aya
başlayan Douglass, 1841 'de IMassachusetts N antucket’te
yap ılan kölelik karşıtı bir top lantıya katıldı ve bu toplan­
tıd a yap m ış olduğu konu şm a yankı yarattı. M assachus-
setts K ölelikle M ücadele D e rn e ğ i’ne üye olduktan sonra
kendini köleciliğe karşı gelişen hareketin içinde bulan

yatınmcılar v e plantasyon sahipleriyle. Free Soil fabrika ve çiftlik sahipleri arasında bir dizi
bölünmeye uğramıştı. Whigler^in sınıfsal bileşenleri 1 8 5 2 ’de örgütsel olarak birleşm iş olm akla
birlikte, Uzlaşma’n m “am açlan ” ve “kahcılığı” konusunda bağdaşm ış değillerdi. Whigler,
1852’de, Uzlaşma’ya yalnızca “n z a gösteren” bir platform tem elinde, eski general S cott’u aday
gösterdiler. 1 8 5 0 ’de herhangi bir örgütsel bölünm eye uğram ayan D em okrat sınıflar bloku göreli
olarak daha birleşik durum daydı. D em okratlar'm tüm kanatlan Uzlaşm a’nın “am açları”nı kabul
etti ve uzlaşmanın getirdiği önlem lerin altına tereddütsüz im za atan b ir platform tem elinde,
D ouglass, özellikle gü çlü hitab etiyle öne çıktı. 1 845’te
hayatını anlattığ ı o to biyog rafik kitabı N arrative o f The
L ife o f F re d e ric k D oug lass'ı (Frederick D oug lass’ın Ya­
şam Ö yküsü) yayınladı. Bu kitap büyük yan kılar uyan­
dırd ı. D ouglass, kitabın yayım lanm asından sonra adını
v e yerini gösterdiği için eski sahibinin kendisini bulm a­
sınd an korkarak İn g ilte re ’ye g itti. Kaldığı süre içinde
İn g ilte re ’d e ve İrland a’d a köleliğe karşı konuşm alarıyla

ilgi topladı. 1 84 7 ’de yeniden A B D ’ye d ö n erek R oches-
ter'de N orth S ta r (Kuzey Y ıldızı) adı bir gazete çıkardı.
Bu arada bir başka siyah önder W illiam Lyod G arris o n ’la
aralarında anlaşm azlık ç ıktı. Garrison siyahların ayrı bir
yayın organı çıkarm alarından yan a değildi. Sonund a D o­
uglass, Garrison’dan koparak, siyah hareketin diğ e r bir
önderi olan Jam es G . B itney grubuyla birlikte davran­
maya başladı.
Douglass, İç Savaş sırasında da oldukça a ktif bir m ü­
cadelenin içine girdi. L incoln 'un danışm anlığını yapar­
ken siyahların K uzeylilerin safında silahlanarak savaş­
masını sağladı. Aslında İç S a v aş ’ın sonunda köleliğin
kaldırılacağını um uyor ve savaşın esas hedefinin bu
olduğunu savunuyordu.
Daha sonraki Y eniden İnşa D önem i’n d e de siyahların
özgürlük ve yurttaşlık hakları için m ücadele v eren Fre­
derick Douglass, birçok resm i g ö revd e de bulun du. Son
olarak A B D ’nin H aiti B aşkonsolosluğu gö revini y ürüten
Douglass 20 Ş ubat 1 8 9 5 ’te W a s h in g to n ’da öldü.
Frederick Douglass, siyahların yurttaşlık hakları için
verilen mücadelenin şiddet tem elinde yürütülm esine kar­
şıydı. Bu nedenle siyahların m ücadele tarihin de önem li
adımlar olan ayaklanm alara yaklaşım ı kuşkuluydu. John
Brown’un Harpers F e rry ’de gerçekleştirdiğ i baskını da
eleştiren D ouglass, o d ö nem d e başlayan kadın hakları
hareketlerinin de savunucusu oldu.
İç bavaşı
V J
kuzeyli spekülatörlerin tem silcisi P ierce’i aday gösterdi. Boyutları ve etkisi bakımından
küçülm üş olan Free Soil partisi, “1 8 5 0 U zlaşm ası”nı m ahkûm ederek, bu uzlaşm anın, meta
üretim inin toplum sal niteliği konusundaki m ücadeleyi sona erdirm eyeceği öngörüsünde
bulundu. 1 8 5 2 ’de epeyce m arjinal kalan F ree Soüciler, üst-orta batının küçük burjuvazisi
arasında, hem Scott’ı hem de P ierce’i kuzeydeki çoğunluktan yoksun bırakm aya yetecek kadar
desteği denetim lerinde tutuyorlardı. Bununla birlikte, plantasyon sahiplerinin ezici
çoğunluğunun P ierce’i desteklem esi. D em okratlar’^ 1 8 5 2 zaferini getirdi.
1 8 5 2 seçim lerini izleyen bir yıl içerisinde, gerek Demokrat, gerekse Whig sınıfsal blokları
içerisinde yeniden çatlaklar başgösterdi. İm alâthane ve çiftlik sahiplerinin “kölelik karşın”
tem silcileri kuzey W higciliginin egem en kesim i olan yatın m cılan n “Güm üş Rengi”
tem silcilerinin yerini aldıkça, büyük plantasyon sahipleri partiyi terketm eye başladı. Pierce
idaresinin yaptığı görev dağıtımı, Güney’de ılımlı ve D em okrat plantasyon sahipleri arasındaki,
K uzey’de ise D em okrat çiftlik sahipleri ile spekülatörler arasındaki bölünm eyi artırdı. Whig ve
Demokrat partilerdeki çatlaklar. F ree Soilerler’in, W isco n sin , Ohio, ve M assachusetts’deki kırsal
küçük burjuvazinin “kölelik karşıtı” Whig ve D em okrat sözcüleriyle kaynaşm alarını ya da
başardı seçim ittifaklarına girm elerini m üm kün kıldı.
“1 8 5 0 U zlaşm ası”, ço k kısa süren bir sınıfsal b an ş dönem i yaşanm asına yol açtı. 1 8 3 7 -
1 8 4 1 ’lerden sonra, ilk birikim sürecinin yeniden inşası, plantasyon sahipleri, imalâthane
sa h ip le ri' ve çiftçilerin sınıfsal hedeflerini uzlaşm az biçim de çelişkili hale getirdiğinden, ticaret
serm ayesi, onların tatm in olacağı bir program formüle etm eyi başaram adı ve 1 8 5 0 ’lerde
tü ccarlan n batının sınıfsal yapısı konusunda tarafsız kalm a çabaları zorunlu olarak sonuçsuz
kaldı.
Ü ç Sınıfsal M evzilenm e
1 8 4 0 ’ların so n lan n d a ve 1 8 5 0 ’lerin başlarındaki üç sınıfsal m evzilenm e, İç Savaş’a götüren
siyasal bunalım ın son aşam asını son derece kritik bir hale getirdi. Birincisi, plantasyon
sahiplerinin İspanyol söm ürgesi Küba’yı ABD’ye bağlam a yönündeki b aşansız girişimleri oldu.
Pierce idaresinin Küba’yı diplom atik ya da askeri yollardan alm ayı başaram am ası plantasyon
sahipleri ile spekülatörier arasındaki ittifakta daha başka gerilim ler yarattı ve 1 8 5 0 ’lerde
plantasyon sahiplerini, köleliği ABD sınırlan içinde yaym ak konusunda daha kararlı hale
getirdi.

tldnci sınıfsal mevzilenm e, 1 8 4 0 ve 1 8 5 0 ’lerde ABD işçi sınıfının etnik ve dinsel bileşim inin
yeniden oluşmasıydı. Alman ve İrlandalı Katolik göçm enlerin kidesel gelişi, ABD
proletaryasının etnik ve dinsel hom ojenliğini bozarak, birbirine düşm an iki ay n işçi sınıfı alt-
kültürû yarattı. “Yerli-protestan” işçiler, kidesel olarak gelen Katolik göçm enlerin “Rom a
Kilisesi”ne bağlılıklarım, ABD buıjuva dem okrasisinin bağımsızlığına b ir tehdit ve
yoksulluklarını da ABD işçilerinin tarihsel olarak Avrupa işçilerine göre sahip olduklan ü cret
üstünlükleri için b ir tehUke olarak gördüler. “Yerh-Protestan” işçiler, 1 8 5 0 ’lerde, hem
imalâthane sahiplerinin ve çiftçilerin Free Soil çağ n ian n ı, hem de y atın m cılan n ve plantasyon
sahiplerinin “yerlici” çağn ian n ı benim siyorlardı. “G öçm en-K atolik” işçiler, düşm an b ir protestan
çevreye karşı, kilisece örgütlenm iş bir Katolik okullar ve kardeşlik k uruluşlan alt-kültüründe
sığınak anyorlardı. Protestanlıkla özdeşleştirdikleri aynlıkçılığa. F ree Soiî’ciliğe ve
Cumhuriyetçiliğe karşıydılar ve D em okrat spekülatörlerin kültürel “laissez-faire” savunm asına
açıknlar. Derinlemesine bölünm üş, siyasal olarak serm ayenin farklı bölüm lerine tâbi ve
yalnızca siyah karşıtı ırkçılıkta birleşm iş bulunan ABD işçi sınıfı, ikinci ABD buıjuva
devrimine giden on yıl b oyunca ( 1 8 4 8 Devrim leri’ndeki Fransız ya da A lm an proletaryası
gibi) kendisini bağımsız b ir toplum sal güç haline getirecek yetenekte değildi. Bunun son ucu
olarak, imalâthane sahibi burjuvazi, işçi sınıhndan h içb ir tehdit görm eksizin plantasyon
sahiplerine karşı uzlaşm az bir m ücadele yürütebiliyordu.
B eyaz, A n g lo -S a kson ve p ro te s ta n kültürünün
Ûçüncüsü, im alâthane sahiplerinin, kapitalist devletin toprak politikasını desteklem elerine e g e m e n liğ i a ltın d a k i A m e rik a n toplum u, İngiltere
ilişkin tavırlanm yeniden belirlem eleri, k ır küçük burjuvazisi ile olan ittifaklannı pekiştirdi. dışından g e le n g ö ç d algalarıyla d eğişim e uğradı.
1841 Satınalmada Ö ncelik Hakkı Yasası’n m toprak spekülasyonuna son verm eyi K ö le c iliğ e ka rşı sa vaşta b u y e n i g ö ç m e n le r silahlı
m ü cad e leye a tılm aya en is te k li olanlardı. İrlandalI b ir
başaramamasının ardından, çiftçiler, b ir “çiftlik” yasası -açık arttırm a sistem inin kaldınlıp,
g ö ç m e n o la n Thom as F ra n cis M eagher, Nevir York
kamuya ait topraklann, üzerlerinde fiilen yerleşik olanlara bedelsiz olarak dağıtılm ası- için
a s k e ri g ru b u n a b ağ lı o la ra k çalışan B irliğ i’n in ve
harekedenmeye başladılar. “G eçinm e araçlan ” üretim inin yeniden genişlem esinden korkan K u z e y ’in etkin a s k e rî lid e rle rin d e n biriyd i. Savaşan
imalâthane sahipleri, başlangıçta “çiftlik” talebine karşı çıktılar. 1 8 5 0 ’lerin başlan nd a, Batı’da İrla nd a lI (F ighting Irish) adlı b irliğ in örgü tle yicisi de
kırsal iç pazarda derinleşm e yaşanm ası ve ekonom ist Carey ile New York Tribune B aşyazan o la n M eagher, 1862’d e g e n e ra l rütt>esine yükselm işti.

lû C
1840-1850 arasında A vru pa ü lke le rin d en 1.7 m ilyo n u
aşan göçm en İşçi akını, 1860’a ka d a r 2 .6 m ilyon
işçinin daha g elm e si ile sürüyordu. B u n un so nucunda
birçok şe hird e ki n ü fu s yapısı ö n e m li ö lçü d e
değişiyordu. Ö rneğin N e w Y o rk 'ta k i A m e rika dışında
doğmuş olanların oranı 1860’ta yü zde 4 7 'y i aşarken,
bu oran P h ila d e lp h ia ’da yü zde 2 8 .9 ’u C hicago ve
P ittsburg’da ise y ü zd e 5 0 'y i g eçiyo rd u. B u d uru m
Am erika’da d oğm uş o la n iş ç ile r arasında ö n e m li b ir
huzursuzluk ve y e n i gele n le re , g öçm e n lere karşı ise
bir düşm anlık yaratıyordu. Ç ü n kü g ö çm e n le r ç o ğ u ke z
çok d üşük ü c re tle r karşılığında, 14 veya 16 sa a t
çalışmayı ka b u l ediyorlardı. B u so run y ılla r süren
çatışmaların ve çe kişm e lerin de te m e lle rin i atıyordu.
G reeley’in ideolojik ajitasyonlan, im alâthane sahiplerinin muhalefetine üstün geldi. Toprak
politikası konusunda geleneksel olarak çiftçilerle birlikte davranan plantasyon sahipleri, “çiftlik”
yasasına, köleliğin yayılm asının bir engeli olarak muhalefet ettiler. 1 8 5 2 yılına gelindiğinde,
sanayicilerin W h ig sözcüleri, “çiftlik” m evzuatının Kongre’de desteklenm esi konusunda Whig,
Demokrat ve F ree Soil tem silcilere katıldılar.
Sınıfsal Kutuplaşma ve Kapitalist Devlet Aygıtının Birliğinde Çatlak: 1854-1861
Douglass ve spekülatörlerin D em okrat tem silcileri, K ansas ve N ebraska’daki henüz eyalet
olm am ış (yerel) idarelerin “halk egemenliği” ilkesi u yan n ca örgütlenm esi konusundaki O cak
1 8 5 4 tarihli önerilerinin, kıtayı bir u çtan bir uca kateden bir dem iryolu inşasının önündeki
engelleri kaldıracağını ve m eta üretim inin “sınıfsal bakım dan tarafsız” olarak yayılmasını
d esteklem ek konusunda plantasyon sahipleri, spekülasyoncular ve çiftçileri yeniden
birleştireceğini um uyorlardı. O ysa bu bölgelerde köleliğe 1 8 2 0 ’de konulm uş olan federal
yasağın kaldınim ası (“M issouri U zlaşm ası”), plantasyon köleliğinin yayılması konusundaki
m ücadeleyi yeniden alevlendirdi. Kansas-N ebraska K anunu’nun Mayıs 1 8 5 4 ’te kabulü, ne
K uzey’deki “kölecilik karşıtı” haçlı seferine son verdi, ne de K ansas’ta banşçıl bir çözüm e
olanak sağladı. Kansas’a 1 8 5 4 -5 5 kışında gelen binlerce örgütsüz göçm en in yanısıra, radikal
plantasyon sahipleri. Free Soil çiftçiler ve fabrika sahipleri, köleliğin tesisinden ya da
dışlanm asından yana göçm enleri örgütlediler. Missourili binlerce köle sahibinden ve mülksüz
“sınır h ayd utlan ”ndan yardım gören kölecilik yanlısı göçm enler, 1 8 5 5 başlannda bir yerel
yönetim seçtiler. Kölelik yanlısı önderler, yerel yönetim yasam asından Free Soil göçm enlerin
seçilm iş tem silcilerini dışlayarak, köleliği yasallaştırdılar. F ree Soilciler buna karşılık kendi yerel
yönetim lerini kurdular. Bu “ikili iktidar” durum u. Free Soil ve Slave Soil (köle toprağı)
m ilisleri arasında 1 8 5 5 -5 6 kış ve bahanndaki gerilla savaşm a yol açtı.
“Nebraska Ajitasyonu” ve Kansas İç Savaşı, sınıflarda yeni bir m evzilenm e yarattı. 1 8 5 4
Sonbahar’m da, çiftçilerin, sanayicilerin ve tü ccar bir azınlığın “Nebraska karşıtı” Whig Demokrat
ve Free Soil tem silcilerinin kurduklan bloklar, tüm Kuzey’de seçim lere başarıyla
katıldı. 1 8 5 5 ’e gelindiğinde bu yerel bloklar Cumhuriyetçi Parti içerisinde birleştiler.
Cumhuriyetçi Parti’d e ittifak kuran sınıflar, bu partinin “köle gücün e” karşı “özgür emeği”
(sınai kapitalizm ve kırsal küçük m eta üretim i) savunm ası noktasında birleşiyor, fakat “özgür
em eğin” en iyi nasıl savunulacağında aynlıyorlardı. Katolik karşıtı Amerikan Partisi, 1 8 5 5 -5 6
yıllannda, fabrika sahiplerinin, çiftçilerin ve yerli-protestan işçilerin siyasal desteği için
C um huriyetçiler’le rekabet halindeydi. A m erikanlar (çoğunlukla eski W higler), yerliciliğin sınıf
m ücadelesini köleciliğin yayılm asından çok daha az gergin bir konu etrafına çekebileceğini
um an büyük plantasyon sahiplerinin ve serm ayedarlann tem silcileriyle, sanayici ve çiftçilerin,
Katoliklik karşıtlığını “köle gücü”ne m uhalefetle kaynaştırm aya çalışan azınlığının sözcüleri
arasında bölünm üş durum daydılar. Batı’n m gelecekteki sınıfsal yapısı konusunda siyasal
tarafsızlığın giderek olanaksız hale gelm esi. H aziran 1 8 5 5 ’de bir kopm aya yol açtı. “Kölecilik
karşıtı” Amerikalılar, sanayicilerin ve çiftçilerin birleşik siyasal temsilini sağlamak amacıyla
1 8 5 6 yılında Cumhuriyetçiler’le birleştiler.
D em okrat blok, 1 8 5 5 -5 6 yıllannda koşullu olarak birleşm iş durum da kaldı. Kansas Meclisi’nin
köleliği yasal durum a getirm esi, spekülatörlerle plantasyon sahiplerine, henüz eyalet olmamış
yerel yönetim lerde tem sil edilen sınıfların, köleciliği Batı’dan dışlam a gücüne sahip olup
olm adıklan sorusundan geçici olarak k açınm a olanağı sağladı. 1 8 5 6 yılında Demokratlar,
K uzey’de örgütlü ve plantasyon sahipleriyle ittifak halinde bir politikacı olan Buchanan’ı,
köleciliğe federal düzeyde “k an şm am a” platform u tem elinde, başkanlığa aday gösterdiler. Eski
Whig plantasyon sahibi ve yatın m cılardan ibaret kalmış olan Amerikalılar, New York’tan
Fillm ore’u seçtiler ve batının sınıfsal yapısı konusunda “status quo”yu sürdürm eye yemin
ettiler. Cumhuriyetçiler, eski Meksika savaşı kahram anı F rem on t’u aday seçtiler ve batının,
kapitalist sanayi ile küçük burjuva tanm ın a bırakılacağı sözünü verdiler.
G üney’deki köle ayaklanm alan söylentileri ve C um huriyetçilefin zafer kazanm ası halinde
ay n im a tehditleri ve K uzey’deki, “kanlı K ansas” üstüne karşılıklı suçlam alar, son derece
şiddetli bir kam panya ortaya çıkardı. Demokratlar, Güneyli plantasyon sahiplerinin ezici
çoğunluğunun desteğini kazandılar. K uzey’de, Am erikalılar, Cumhuriyetçilerdi m utlak çoğunluktan
yoksun bırakarak, Bu ch anan ’ın seçilm esini sağlayıp Güney’in aynim asını önleyerek, “oyun
bozan ” rolü oynadılar. Sınıf m ücadelesinin şartlann ı yeniden düzenleyem eyen Amerikalılar,
seçim d en kısa b ir süre sonra politika sahnesinden silindi. Ancak, plantasyon sahipleri ile
spekülatörlerin ittifakının sürm esi tam bir sınıfsal kutuplaşm ayı önledi.
Köle sahipleriyle spekülatörlerin D em okrat bloku, Buchanan yönetim inin ilk iki yılı boyunca
sürekli olarak sorunlarla karşılaştı. Yü ce M ahkem e, “özgür” topraklara getirilmiş bir kölenin
hukuki statüsünü ele aldığında, bu topraklardaki köleciliğe ne federal ne de yerel
yönetim lerin m üdahale edebileceğini kurala bağladı. 1 8 5 7 tarihli “D red Scott” karan,
spekülatörlerin “halk egemenliği” form ülünün “anayasal” tem elini dinam itliyor ve plantasyon
sahiplerinin batıda köleliğin federal k orum aya alınm ası taleplerini cesaretlendiriyordu. 1 8 5 7 -5 8
yıllannda, Kansas eyalet anayasası konusunda K ongre’de yapılan tartışm alar, köle sahipleri ile
spekülasyoncu tüccarlar arasındaki çatlağı netleştirdi. Missourili plantasyon sahiplerinin ve
“sınır h ayd utlan ”nın saldınsıyla seçilm iş olan L eco m p to n anayasal m eclisi, köleliği
yasalaştırarak, kaldırılmasını yasaklayan bir eyalet anayasası kabul etti. G eleneksel uygulama
ihlâl edilerek, bir hayli yolsuzluğun olduğu bir başka oylam ayla da yalnızca kölelikle ilgili
hükümler oya konmuştu. G öçm en işçi sınıfının ve alt-orta batılı çiftçilerin oy desteğini
yitirmekten çekinen Douglass ile, spekülatörlerin D em okrat sözcüleri, burjuva-dem okrat ilkelerin
bu kaba ihlâllerine karşı çıktılar. “Douglass D em okratlan”, Kongre’deki Cumhuriyetçiler’le
birlikte, Kansas’ta kölecilik yanlısı bir eyalet idaresinin örgütlenm esini yenilgiye uğrattılar.
Güneyli D em okratlarla örgütlü politikacı müttefikleri bunun karşısında. Kuzey D em okrat
hareketinden Douglass destekçilerini tem izlem eye başladılar.

Demokrat sınıf bloğundaki de facto (fiili) bölünm e, 1 8 5 8 - 1 8 6 0 yıllan arasında, batının

gelecekteki sınıfsal yapısında 'tam bir sınıfsal kutuplaşm a olm asına yolu açm ış oldu. Fabrika
sahiplerinden ve çiftçilerden gelen gittikçe daha keskin siyasal ve ideolojik saldırılar karşısında
yenilgiye uğrayan ve spekülatörlerle olan ittifaklarının ılım lılaştırıcı etkisinden arınan “küçük
ve orta” plantasyon sahipleri. Güneyli radikallerin önderliği altına girdiler. Yeni askerî
maceralan finanse ederek Küba ile O rta Am erika’nın yeniden alınm ası yönünde ajitasyona
giriştiler, Afnka’dan köle ticaretinin yeniden başlatılm ası için çağrı yaptılar ve çiftliklere ilişkin
mevzuata muhalefet geliştirdiler. Siyasal program larının tem el direği, federal yönetim de temsil
edilen sınıfları batıda köle sahipliğini k orum a taahhüdü altına sokan bir “federal köle yasası”
talebiydi. Radikal plantasyon sahipleri. Demokrat Parti’yi bir “Güneyli” partiye dönüştürm ek ya
da, 1860’da Cumhuriyetçiler’in seçim leri kazanm asıyla m ecbur kalm aları halinde de, ayrılma
yoluyla bağımsız bir plantasyon sahipleri cum huriyeti kurm ak için kavga veriyorlardı.

Sanayi burjuvazisi, 1 8 5 0 ’lerin son lan nd a, Cum huriyetçi program ı im alâthane sahiplerinin ve
çiftçilerin özgül taleplerini kapsayacak biçim de genişletti. 1 8 6 0 C um huriyetçi Program ı, batının,
sanayi sermayesine ve küçük tarım üreticilerine ayrılm asını F ree Soil, küçük burjuva tarım ının
teşvikini (çiftlik yasası) ve kitlesel ve büyüyen yerli pazan ABD serm ayesinin tekeline
almasını (koruyucu tarifeler) talep ediyordu.

“Douglass” Demokratlan’m n Kuzey’de D em okrat Parti örgütlerinden tem izlenm eleri,

spekülatörlerin tem silcilerini him ayeden yoksun bırakarak, seçim faaliyederini son derece güç
yürütülür bir durum a getirdi. Üstelik, batının sınıfsal yapısına kayıtsızlığı dile getiren “halk
egemenliği”ni savunm alan. Kuzeyli göçm en işçi sınıfı ve bir aşağı-orta batılı çiftçiler
azınlığının dışında pek az destek buldu. Spekülasyoncu olm ayan tü ccarlar ve bankacılar,
tüccar çiftçiler ve yerli işçiler arasındaki geleneksel kitlesel tabanlarını Cumhuriyetçiler lehine
yitirdiklerinden, daha da soyudanm ış durum daydılar. Büyük plantasyon sahipleri, federal bir
köle yasası talebi konusunda bölünm üş olm akla birlikte, radikal plantasyon sahiplerinin
aynima hazırlıklanna karşı çıkm alan sayesinde yukarı Güney bölgelerindeki küçük çiftçilerin
A m e rik a n iç S a v a ş ı’nda, savaş ö n c e s i serm ayeyi eiinde
oy desteğini kazanm aya başladılar.
b u lu n d u ra n G ü n e y 'd e k i b ü y ü k to p ra k sahipleri, savaşın
ile rle y e n yıllan n d a m a lî bakım dan o ld ukça z o r b ir durum a
Bu sınıfsal kutuplaşma, 1 8 6 0 Başkanlık seçim lerinde d ört partili, şiddetli ve çekişm eli bir düşm ü şle rdi. B ilin m e y e n b ir G ü n e yli g ö re v li tarafından
yanş ortaya çıkardı. Demokrat Parti, spekülatörlerin önderlerinin radikal plantasyon sahiplerinin ç iz ilm iş o la n y a n d a k i resim de, a ğır toplann ç e ktirild iğ i
programını reddetmesiyle, 1 8 6 0 ’ta bölündü. Douglass bir “halk egemenliği” platformu peşinde sığırlara b in m iş tam teçh iza tlı G ü n e yli askerler, bu
koşarken, Kentuckyli Breckinridge, federal bir köle yasası için kam panya yürütüyordu. d u ru m u n ka nıtla nn d a n b irid ir. Toplan korum akla
g ö re v le n d irilm iş olan askerler, o sıralarda ço k pah a lı olan
Yannmcılann ve büyük plantasyon sahiplerinin W h ig ve A m erikalı tem silcilerinin kalıntıları,
atların ı sıca k savaşta ku lla n ılm a k üzere cepheye yakın
batının gelecekteki sınıfsal yapısı konusundaki büyüyen siyasal aynlığı görm ezden gelen bir y e rle rd e k i g arn izo nla rda bırakıp, n a k il sırasında g eçici
program temelinde Tenessee’li Bell’i aday göstererek. Anayasal Birlik Partisi'nde toplandılar. o la ra k taşım a işle rind e k u lla n dıkta n sığırlardan
Lincoln’ü aday seçen Cumhuriyetçiler, köleciliğin sınırlanm ası konusuna olan uzlaşmaz yararlanıyorlardı.
 İç Savaşı
\ J

Demiryollarının g e lişm e si ç e şitli te p kile re y o l açıyordu.

Kızılderililer, topraklarına dalan, hayvanlarını kaçıran ve
etrafı yağm alayan so lu kb e nizlile re karşı m ücadele
ederken, 1860'h yılların sonla rın d a k u ru lm u ş o la n b ir
çiftçi örgü tle n m esi de d em iryo lla n şirke tle rin in
tekelciliğine ve ke yfi davranışlarına karşı m ücadele
e tm eye başlıyordu.

bağhhklannı yeniden teyid ettiler. Güney’deki kam panyaya, kölelerin isyanlarm a ilişkin
söylentiler, “uyanıklık kom iteleri”nin örgütlenm esi ve D em okrat ve Birlikçi plantasyon
sahiplerinin, Cumhuriyetçiler'in kazanm ası halinde aynlık konusunu ele almak üzere eyaletlerde
“acil durum ” m eclisleri hazırlanm ası konusundaki m ücadelelere damgasını vuruyordu. Kırsal ve
kentsel orta sınıf destekçilerini kitlesel gösterilerde seferber eden ve radikal plantasyon
sahiplerinin “Birliğe” karşı tehditlerini safdışı eden Cumhuriyetçiler, Kuzey’deki kampanyanın
egemenleriydi.

L in coln ’ün, yalnızca Kuzey’de, herkesin oylarının çoğunluğunu alarak seçilm esi, siyasal
bunalım ı bir devlet aygıtı bunalım ına dönüştürdü. Birlikçi “büyük” plantasyon sahipleri
Cumhuriyetçiler'in zaferine nasıl karşılık verileceği konusunda bölünm üş durum dayken, radikal
“küçük ve o rta” plantasyon sahipleri inisiyatifi ele geçirdiler ve 1 8 6 0 -6 1 Aralık ve O cak’mda,
Güney Karolina, Mississippi, Florida, Alabam a, Georgia, Louisiana ve Teksas’m “aynhğım ”
örgütlediler. 1 8 6 1 Şubat’m da, aşağı Güneyli plantasyon sahiplerinin tem silcileri birleşik bir
plantasyon sahipleri cum huriyetini, “Amerika Konfedere D evletleri”ni oluşturdular. Yukarı
güneyde, büyük plantasyon sahiplerinin “koşullu Birlikçi” önderleri, ayrılıkçı akımı geçici
olarak önleyebilecek durum da olm akla birlikte. C um huriyetçi sanayicilerin federal mülkiyeti
yeniden alm a girişim inde bulunm aları ya da Konfederasyori’u başka bir zorlam ayla karşı
karşıya bırakm aları halinde sınıf kardeşlerine katılacakları tehdidinde bulunuyorlardı.

Yatırım cıların, spekülatörlerin ve yukarı Güney plantasyon sahiplerinin tüm Birlikçi ve

D em okrat tem silcilerinin Aralık 1 8 6 0 ile Şubat 1 8 6 1 arasında ayrılığı önlem e ya da tersine
çevirm e yönünde yeni b ir uzlaşm a form ülü bulm a girişim leri, Konfederasyon’daki plantasyon
sahiplerinin ve Cum huriyetçi sanayicilerin uzlaşm azlıkları nedeniyle sonuçsuz kaldı. Mart ve
Nisan 1861 başında, Lincoln idaresindeki sanayicilerin temsilcileri devletin birliğinin
plantasyon sahiplerine ödün verilm eden ve iç savaş olm adan yeniden kurulabileceğini
varsaydılar ve ayrılığın bir azınlığa ait bir k om plo olduğuna inanıyorlardı. Cum huriyetçiler
ayak diretirse. Güneyli Birlikçi çoğunluk radikal plantasyon sahiplerini iktidardan dışlayacaktı.
12 Nisan’da Güney C arolina’da Fort Sum ter’a Konfederasyon saldırısı ve bunun ardından
yukarı Güney’in aynlm ası, ılımlı C um huriyetçi stratejinin yanılsam a tem eline dayandığını
ortaya koym aya başladı.
 1863’d e çıkarılan a skere alm a yasasına karşı N ew
Y o rk ’ta ayakla n an ça pu lcu siviller, o nlarca siyahı lin ç
edip, siyah la ra iy i davrananların e v ve işye rle rin i yakıp
yıktılar. G e rçe kte o la y la r b u ya saya karşı başlam ış, fa ka t
tam anlam ıyla siyahlara karşı ırkçı b ir arbedeye
d ön ü şm ü ştü . D ö rt g ü n süren o la y la r sırasında 1200’e
yakın, ç o ğ u n lu ğ u siyah olan, s iv il ö ldürülm üş, y in e bu
o la y la r sırasında T h e N ew Y o rk T rib un e g azetesinin
ida re h a n e sin e karşı başarısız b ir yakm a g irişim in d e
b u lu n u lm u ş tu . O layların ya ğm a ya dönüşm eye başladığı
sırada G e tty s b u rg ’dan çağrılan a s k e ri b irlik N ew Y o rk ’a
g irip is yan cıla n z o r k u lla n a ra k bastırm ış ve olaylara
e lebaşılık ya ptıkla rı sapta na n 19 k iş i askerî
m a h ke m e lerd e y a rg ıla n a rak asılmıştı.
G ü n e y iile r’in a s k e rî c e z a la r iç in d e en ço k korktuktan
“ b e y a z tü y ” yöntem iydi. Ö nce rü tb e s i düşürülen asker
kaçağı, iş ç i e lb ise si g iy d irile re k ka fa sı sıfır num ara traş
edilir, z iftle n e re k a ç ık re n k li k u ş tü ylerin e bulandıktan
s o nra d a b irliğ in ö n ü n d e n g e çirilird i. B u G ü n e yli askerler
açısından ö lü m d e n b e te r olan b ir cezalandırm a
y ö n te m iy d i.

: i-~'.
1 -3

ikinci ABD Burjuva Devrimi: İç Savaş ve Yeniden İnşa

1861-1877
“Sınırlı Savaş”tan Burjuva Devrimine. 1 8 6 1 -1 8 6 5

Lincoln idaresi ve sanayi serm ayesinin ılımlı Cum huriyetçi tem silcileri, 1 8 6 1 ’de ve 1 8 6 2
başlannda, siyasal ve askerî bir “sınırlı savaş” politikası izledi. Çoğunluğu gönüllülerden
oluşan eğitimi, donanım ı ve örgütlehntesi-^öreli olarak zayıf bir orduya dayanarak Güneyli
eyalet hükümetini ortadan kaldırmayı, ve efendi-köle üretim ilişkisine m üdahale etmeyi
reddettiler. Kısacası, Lincoln idaresi “Birliğin”, Kuzey sanayi kapitalizm inin üretken
kaynaklannın topyekûn seferberliği olm adan ve G üney’deki kölecilik ortadan kaldırılm adan
yeniden kurulabileceği kanısındaydı.

llımh cumhuriyetçi strateji, K onfederasyon’un kendi topraklannı savunm ak konum undan

kaynaklanan üstünlüğünü ve beyazlann eşitliği yanılsam asını doğuran ırkçılığın Güneyde
birleştirici etkisini görm ezden geliyordu. A ncak üç yıl b oyunca süren, zengin sınıflan gözeten
askerlik, azalan oranlı vergiler ve iaşe yüküm lülüğü, plantokrasi ile beyaz yeom an (toprak
sahibi) çiftçiler, zenaatçılar ve em ekçiler arasında çatlaklar ortaya çıkarm aya başladı.

“Sınırlı savaş” stratejisi, 1 8 6 1 - 1 8 6 2 yıllannda Kuzey buıjuvazisi için bir askerî yıkım dizisine
yol açtı. “Topyekûn savaş” stratejisine geçiş zorunluluğu, ABD İç Savaş’ını bir burjuva
demokratik devrim ine çevirdi.

Lincoln idaresini, “Birliğin yeniden kurulm ası” için verilen savaşı bir toplum sal devrim e
dönüştürmek zorunda bırakan tek etken bu değildi. Kuzeyli geniş küçük burjuva ve
imalâthane sahibi burjuva katm anlar, 1 8 6 2 ilkbahar ve yazı sırasında köleliğin kaldınim asını
benimsemişti. Sanayicilerin b aşlıca siyasal sözcüsü durum una gelm iş olan Radikal
Cumhuriyetçiler Lincoln idaresine “topyekûn bir savaş” başlatılm ası ve “isyancı mülklerin”,
özeUikle kölelerin “ele geçirilm esi”ne başlanm ası yönünde baskıda bulundular. A ynca, Birlik
buıjuvazisinin, Konfederasyon’a İngiliz yardım ını ya da m üdahalesini önlem esi de
gerekiyordu. Köleliğin kaldınim ası, radikal Jo h n Stuart Mill ve devrim ci sosyalist Marx
önderliğinde. Birlik davasını destekleyen kidesel bir orta sınıf ve işçi sınıft hareketi
başlattı.

Sonuçta, kölelerin bizzat kendilerinin m ücadelesi L incoln idaresini Güney’e karşı d evrim ci bir
savaş yürütmek zorunda bıraktı. H em en hem en Birlik birliklerinin 1 8 6 1 - 6 2 ’de Güney içlerinde
ilerlemesiyle aynı anda, yüzlerce köle, efendilerinin p lantasyonlanndan kaçıp işgalci ordulara
katılmak üzere yeni güçler ilişkisinin verdiği avantajdan yararlandılar. Savaşın ilk aylannda,
Lincoln idaresi, kaçak kölelerin sahiplerine iadesi em rini veriyordu. Bununla birlikte,
kendilerini kurtanp Kuzey ordulannın yanına sığınacak y er arayan köle akınının büyüm esi.
Cumhuriyetçi önderliğin, 1 8 6 2 Tem m uz’unda, “isyancı m ülklerin ele geçirilm esi”ne ve “kaçak
malı” kölelerin gündelikçi, aşçı ve hizm etçi olarak istihdam edilm esine izin verm esine yolaçtı.

WEYDEMEYER, JOSEPH
( 1818 - 1866 )
Kari M arx’in yakın dostu, K om ünistler B irliğ i’nin üye­
si Joseph W eydem eyer, Prusya O rd u su ’nda topçu su­
baylığı yaptıktan sonra 1 8 4 8 ’de M arx ve E ng eis’le tanış­
tı. 1848 D evrim i’nden sonra 1 8 5 1 ’de A B D ’ye göç etti.
Burada da siyasal eylem ini sürdüren W eyd e m e y e r, bir
yıl sonra burada D ie R evolution (D evrim ) ile ardından
Die Reform (Reform ) dergilerini çıkardı. A ynı yıllarda
diğer Alman göçm enleriyle görüş ayrılığına düşen W ey­
demeyer, A ugust W iilich ve G. K in k e l’in A B D ’de yap ıla­
cak tek eylemin A lm an ya ’daki devrim ci harekete para
toplamak olduğu şeklindeki gö rüşlerine karşı çıkarak,
Amerikan işçi sınıfının örgütlenm esi için çaba gösterdi.
1852’de Proleter B irliğ i’nin kurucuları arasında yeraldı
ve 1853’te A m erikan İşçi B irliğ i’nin kuruluşunu sağladı.
Yine bu dönemde A B D ’de bulunan W e itlin g ’in yaym ak
istediği görüşlerine, A B D ’ye göçm en olarak gelm iş bu­
lunan Hermann Kriege ve arkadaşlarının top rak reform u
ütopyalarına karşı çıktı. Bu gö rü şlerin işçi sınıfı içinde
yaygınlaşm asının yanlış olduğunu savu nurken , vasıflı
işçileri sendika dışındaki m eslekî kuruluşlarda örgü tle­
mek isteyen sendikaların bu zaaflarına karşı ç ık tı. ABD
İç Savaşı'na da katılan Joseph W eydem eyer, K uzeylile­
rin safında gösterm iş olduğu yararlılıktan ötürü albaylı­
ğa yükseltildi. Bu arada A braham L in c o ln ’un em riyle
St. Louis bölgesi askerî kom utanlığına getirild i. Savaş­
tan sonra da ABD işçi sınıfının örgü tlenm esi için m üca­
dele eden W eydem eyer, 1 86 6 ’da N atio n a l L a b o u r U ni-
on’un, NLU, (Ulusal İşçi S endikası) kuruluşuna katıldı.
Ne var ki, NLU kongresinin açılış günü koleradan öldü.
Marx ve Engels, Joseph W e y d em eyer ile olan dostluk-
lanna önem verm iş, özellikle A m erikan İşçi H areketi,
İç Savaş ve I. Enternasyonal’le ilgili konu lan kalem e
alırken onun görüşlerinden yararlanm ışlardır.
İç Savaşı
o
Plantasyon sahiplerinin, doksan gün içinde “Birliğe” dönm ek ya da köleliğin kaldırılması
yoluna gitm ek konusundaki Eylül 1 8 6 2 çağn sın a olum lu yanıt verm em eleri üzerine Lincoln, 1
O cak 1 8 6 3 ’te Azat Bildirisi’ni çıkardı. Kuzeyli orduların, 1 8 6 3 İlkbahar ve Yaz’ında
Vicksburg ve Gettysburg’da kazandıklan zaferlerden sonra Güney’in işgaline başlam alanyla,
onbinlerce köle kendilerini kurtardı ve Birlik güçlerini sevinçle karşıladı. Genel grev, 1 8 6 4
son lan nd a zirvelerde olduğu sırada y an m m ilyon köleyi kapsıyor, Güney tanm ım felce
uğratarak “Sığınm acılar, Azadlı Köleler ve Terkedilm iş Topraklar Bürosu”nun kurulm asına yol
açıyordu. “Azadlı Köleler Bürosu”, eski kölelere yardım hizm etleri örgütlüyor ve kuruluşunun
ilk yılında, plantasyon topraklannın azadlı kölelere dağıtımı deneyini yaşıyordu.
Genel grev, Kuzeyli burjuvaziyi, azadh köleleri savaş işinde en iyi biçim de nasıl
çah ştıracaklan sorunuyla karşı karşıya bıraktı. Lincoln idaresi başlangıçta eski köleleri asker
olarak örgütlem eyi reddederek, askerî işçi ve casus olarak istihdam etmeyi yeğledi. Radikallerle
azadlı köleler, eski efendilerine karşı savaşm alan için azadh kölelerin derhal
silah land ın lm alan m istediler. Bu m ücadele, C um huriyetçi idarecilerin asker tertiplerini
karşılam akta güçlük çektikleri zam an m eyvesini verdi. Kuzeyli proletaryanın çoğunluğu savaşı
destekler ve Birlik ordusu askerlerinin çoğunu oluştururken, hali vakti yerinde olanlann kendi
yerlerine ücretli asker tutm alann a im kân tanıyan Askerlik Yasası, Tem m uz 1 8 6 3 ’te New
Y ork’ta zorunlu askerliğe karşı ayaklanm alara ve siyah karşıtı kıyım lara yol açtı. 1 8 6 3
sonlarında, Lincoln idaresi, tüm siyah alaylarının başına beyaz subaylann getirilmesini
onayladı. Siyah birlikler, ele geçm eleri halinde idam edilm e tehlikesiyle yüz yüze olduklan
halde, 1 8 6 4 - 1 8 6 5 ’te savaşa Kuzey açısıtidan vazgeçilm ez katkılarda bulundular. Gösterdikleri
cesaret, kararlılık ve ideolojik itilim , onlan aşağılayan ırkçı m itoslan n yalanlanm asında
yardım cı oldu.
Savaş, ABD toplum unun her yanında köleliğin k aldınim asım hukuken yasalaştıran, 13. Anayasa
değişikliğinin kabulüyle son a erdi.
Radikal Yeniden İnşa ve Ortakçılığın Kökenleri: 1 8 6 5 -1 8 6 8
Azadh kölelerin plantasyonlara ücretli işçi olarak d önm em ekte direnm esi nedeniyle, köleliğin
yok edilişi, eski efendileri, toprağı v ar işçisi yok durum da bıraktı. Plantasyon sahipleri,
Jo h n so n idaresinin “yeniden inşa” politikası koşullannda G üney eyaletlerinde 1 8 6 5 -6 6 yıllannın
köleliğin kaldırılm asını kabul eden eyalet yönetim lerini hızla örgütlediler, fakat azadh kölelere
hiçbir m edeni ya da siyasal hak sağlam adılar. “Tüm ü beyaz” seçm enlerce seçilen yeni eyalet
yasam a organları, azadlı köleleri işgüçlerini eski efendilerine satm ak zorunda bırakm aya çalışan
“Zenci Yasaları” çıkardılar. “Azadlı Köleler Bürosu”, toprak reform u yandaşı büro
m ensuplannın 1 8 6 5 Yaz ve G üzü’nde uzaklaştınim asından sonra, bu yasalan uygulayan başlıca
devlet dairesi durum una geldi. Ku Klux Klan ve diğer beyaz terörist örgütler, kafa tutan
siyahlan sindirerek, plantasyon sahiplerinin savaş sonrası Güney’indeki m ücadelesinde vurucu
güç hizm eti görüyorlardı.
Plantasyon sahiplerinin kapitalist plantasyon tarım ını “yukardan” dayatm a girişimi, toprak
sahibi sınıflann kendi doğrudan üreticilerini ü cretli işçiye dönüştürdükleri “Prusya tipi”
kapitalistleşm enin bir örneğiydi. Eski efendilerin “Prusya yolu”nu izlem e m ücadeleleri, eski
kölelerin, doğrudan üreticilerin toprak m ülkiyetinin tasarrufu hakkını kazandıklan ve
kendilerini de ktıçük burjuva çiftçiye dönüştürdükleri “A m erikan tipi” kapitalistleşme yolunu
izlem e m ücadelesiyle karşı karşıya geldi. A zadh köleler, kadın ve ço cu k işgücünü işgücü
pazarından çekerek, siyahlann gerçekleştirdikleri çalışm a saatleri sayısında yüzde 2 8 .3 ilâ
yüzde 3 7 .2 düşüş yarattılar. Bu em ek kıtlığı azadlı kölelerin, iş sözleşm esi sona erm eden,
sıklıkla da bağ b ozum undan h em en önce plantasyonları terkederek daha iyi ücretler ve
çalışm a koşulları peşine düşm elerini olanaklı kılıyordu. Azadlı köle gruplan, işgüçlerini satmak
için en iyi toplu pazarlığı yaparak plantasyondan plantasyona dolaştıklanndan, bazı bölgelerde
çekirdek düzeyinde sendikalar ortaya çıkıyordu. Azadh köleler ay n ca tüm Güney’de, tam
m edeni haklar, oy hakkı ve p lantasyonlann eski kölelere dağıtılması (kırk acre ve bir katır)
talebinde bulunan Renklilerin Siyasal Birlikleri’ni kurarak, siyasal olarak örgütleniyorlardı.
Azadh köleler belki de plantasyon sahiplerinin saldınlarım kendi başlanna defedemeyeceklerdi.
M uhtem elen, eski kölelerin üretim araçlan n d an aynlm ası, p azan n zorlam ası yoluyla onlan
plantasyon sahiplerinin topraklannda çalışm ak zoru nd a bırakacaktı. Azadlı kölelerin Radikal
Cumhuriyetçiler kanalıyla im alâthane sahipleri ile ittifaka girm eleri, Güney’de kapitalist
plantasyon tanm ın ın doğuşunu önledi. Radikalleşen sanayi burjuvazisi, h er bireyin kendi
bireysel erdem leri tem ehnde m ülk edinm ekte, rekabet etm ekte ve birikim yapm akta serbest
olduğu “özgür em ek sistem i”ni “ulusallaştırm a”yı üstüne aldı. Plantokrasinin, eski kölelerin
teriyle m ülk edindiği toprak zenginliğini sürdürm esi, azadh kölelerin sürekli ücretli işçiliğe
hukuken zorunlu kıhnm alan ve “A m erikan ulusu”nda yerleşik herhangi bir kim seye temel
m edeni ve siyasal haklann m tanınm am ası, sanayiciler ve sanayicilerin Radikal sözcüleri için
kabul edilem ez şeylerdi.
Radikaller, 1 8 6 6 - 1 8 6 7 ’de, azadlı kölelere tam m edeni ve siyasal haklanh tanınm ası programları
yönünde baskıda bulundular. M uhafazakâr yatırım cılarla D em okrat spekülatörlerin Zenci
K anunlan konusunda bölünm eleri ve Başkan Jo h n so n ’m 1 8 6 6 Azadlı Köle Bürosu ve Medeni
Haklar yasa taşanlarını veto etm esi üzerine Radikaller 1 8 6 5 ’te 14. değişiklik ve 1 8 6 7 ’de
yeniden İnşa Yasası’nm kabulü için, M uhafazakârlann desteğini alabildiler. 14. değişiklik. Zenci
ifasalannı fiilen lâğvederek, azadlı kölelere tam m edeni hakları ve eşitliği yasadan önce
anımış oldu. 1 8 6 7 Yeniden İnşa Yasası ve bu yasanın 2 0 bin federal asker tarafından
jygulanışı, m evcut Güney eyalet yönetim lerini dağıttı ve yeni eyalet idarelerinin 14. değişikliği
onaylamalarını, Siyah Amerikalılara oy hakkı verm elerini gerektirdi. 1 8 6 7 - 6 8 ’de, yeni oy hakkı / I ■ _
sahibi 703 bin siyahla 6 2 7 bin beyaz seçm en (Alabam a, Florida, Louisiana, Mississippi ve
Güney Carolina’da siyahlar çoğunlukta olm ak üzere), tüm G üney’de Radikal Cum huriyetçi
yönetimler seçtiler.

.iyasal bakımdan yenilgiye uğrayan plantasyon sahipleri, azadlı kölelerin toprak talepleri
(Onusunda önem li ödünler verm ek zorunda kaldı. 1 8 6 7 ’den başlayarak, ü cretli işçi olarak
aralanan azadlı köle sayısında keskin bir düşüş ve çeşidi ortakçılık düzenlem e biçim lerine
’öre toprak parçaları kiralayan azadlı köle sayısında ise hızlı b ir artış oldu. Plantasyon sahibi,
jzadlı köleye toprak, araç, tohum , gübre vb. veriyor, azadlı köle de kendisinin ve ailesinin
:meğini kullanarak kendi em ek sürecini kendisi örgütlüyor, plantasyon sahibine ise, yıl sonu
îrünü üzerinden sabit bir oranı ödüyordu. Her ne kadar plantasyon sahipleri ortakçılann
:alışmasını denetlem e girişim inde bulundularsa da (örneğin her kiracıya ekm esi için verilen
îrûn karışımı ve toprak m iktannı belirlem e), üretim araçlarının fiili tasanufunu kiralayanlar,
)lantasyon sahiplerinin em ek süreci üstündeki kum andasını safdışı ediyorlardı.

şçilerin Mücadelesi ve Radikalizmin Bunalımı: 1 8 6 8 -1 8 7 4

Ortakçılık, “geçiş niteliği taşıyan” bir arazi kiralam a biçim iydi. Kapitalist arazi kiralam anın
;ersine, kiracı çiftçinin ortalam a kâr oranını kazanm ası ve toprak sahibinin “artı-k ân ”
cazanması dolayısıyla, ortalam a kâr oranının oluşum u toplum sal ürünün dağılımını
jeliriemiyordu. Toprak sahibi, feodalizm de ya da diğer prekapitalist üretim biçim lerinde
)lduğu gibi artı ürünün tam am ını em ek, mal ya da para olarak alıyor da değildi. Ortakçılar,
cendi emeklerinin tem posunu ve yoğunluğunu artırarak, üründen alacakları sabit “pay”
gerisinde artı ürünü artırabiliyorlardı. Kiracılar, kendi kendilerini söm ürm ek yoluyla küçük
mrjuva ya da kapitalist çiftçiye dönüşebiliyorlardı. Bununla birlikte, 1 8 6 8 - 1 8 7 4 yılları

A m erikan İ t S a v a ş ın ın kendi “ h a reket yasalarını kazandırır: m ak in e le şm e (ser­

m ayenin organik b ileşim inin büyüm esi), s erm ayenin yo­
h akim iyetine uygun bir devlet aygıtı yaratm ıştır.

Tarihsel A n la m ı
Amerikan İç Savaşı (1 86 1 -1 86 5 ) ve savaş sonrasında­
ki Yeniden İnşa D önem i (1 86 5 -1 87 7 ) yak laş ık yüzyıldır
tarihsel araştırm a've tartışm aların ana odağı olm uştur.
Marksist ve burjuva bilim adam larının bu d ö nem e ilgi
göstermeleri sürpriz değildir. Savaş, ABD burjuva de­
mokrasisinin ‘istisnai k ara k teri’ne dair g e leneksel gö­
rüşle çelişir. D ört yıllık silahlı çatışm a, ABD politik siste­
minin toplum sal çatışm aları parlam ento dışı m ücadele­
lere ve şiddete başvurm aksızın ç özm e y ete n e ğ in d e ol­
duğuna inanılan “ geçm işinde derin bir yara a ç a r” . Sa­
vaş, ABD'nin sosyo-ekonom ik gelişim indeki iki ana dö­
nemi de birbirinden ayırır. Savaşın bu geçiş sürecindeki
rolü tartışm alı olsa da, tarihçiler A B D 'nin İç Savaş son­
rasında sınai kapitalist bir top lum sal form asyon haline
geldiğinde hem fikirdirler. S on uçta, savaşın başlam a ne­
denleri, gidişatı ve sonucu Siyah A m erikalıların ABD
toplumundakl yerleriyle yakından bağlantılıdır. K ölelik,
köleliğin kaldırılması ve yerini ortakçılığa bırakm ası, Afro-
Amerikalı yaşam ın ve A B D ’d e ulusal ve ırkçı baskının
gelişmesinde tem el öğelerdir.
ABD’de kapitalizm in gelişm esi, savaşı v e savaşın so­
nuçlarını yaratan karm aşık top lum sal m ücad elelerin an­
laşılması için gerekli çerçeveyi s ağ lar. A B D ’de kap italiz­
me geçiş tarihsel olarak özgün bir yol izlem işse de,
teorik olarak ilk serm aye b irikim i'n in bir ö rneği olarak
anlaşılabilir.
İlk sermaye birikim i, serm aye/ü cretli em e k toplum sal
üretim ilişkisinin “ kendi ayaklan üzerinde du racak hale
geldiği” bir süreçtir. K apitalist serm aye birikim i, kapita­
listlerin hem eko nom ik m ülk iy e t (işçileri, üretim araçla­
rını ve mali kaynakları m eta üretim ine tahsis etm e yetisi)
hem de fiili tasarruf hakkı ’na (e m e k sürecini bilfiil örgü t­
leme ve kum anda etm e yetisi) sahip oldukları, e m eğin
sermayeye gerçek anlam da tabi o iu ş u ’nu gerektirir. Eme­
ğin serm ayeye gerçek anlam da tabi oluşu, kapitalizm e
ğunlaşm ası v e m erkezileşm esi v e kâr oranlarının azal­
m ası yolu yla gerekli em e ğ in , artı em eğe (göreli artı de­
ğer) gö re azalm ası.
Bir top lu m d a özgül olarak kapitalist üretim in ortaya
çıkışı ve e gem en liği, üç koşulu g e rek tirir. İlk olarak,
em e k ç ile r tem el üretim araçlarının (toprak, a le tle r, vb.)
yasal m ülkiyeti ve fiili tasarruf hakkından yoksun olm alı­
dırlar. İkinci olarak, bu e m e k ç ile r çalışm a yete n e k le rin i
kap italistlere satm aya zorlanm ış ücretli em e k ç ile r hali­
ne dönüşm üş olm alıdırlar. Ü çüncü olarak da te m e l üre­
tim araçları kapitalist sınıfın m ülkü haline gelm iş o lm alı­
dır. Ü cretli em eğin ve serm ayenin yaratılm ası değişik
to p lun ılarda çok farklı s ü reçler yolu yla gerçekleşir: m ut­
lak (absolu te) özel m ülkiyetin yasal-hukuki olarak daya-
tılm ası, dünya pazarının yaratılm ası, em ek ve üretken
kayn akların to p ra k v b .'d e n zo r yolu yla ayrılm ası.
B irleşik D ev le tler’de ilk birikim süreci, toplum sal em e­
ğin üç biçim inin: plantasyon k öleliği, kırsal küçük m eta
ü retim i (ticari aile çiftçiliği) ve kapitalist m anifaktürün
dönüşüm ü ve yayılm ası yoluyla g e rçekleşm iştir. Bu üç
üretim biçim i, belli top lum sal sınıfları, sınıf içi bö lün m e­
leri ve bunların m ücad elelerini tanım lam ıştır. Toplum sal
em eğin bu üç biçim inin değişen eklem lem eleri plan tas­
yon sah ipleri, köleler, ç iftç ile r, im alathane s ah ipleri, iş­
ç ile r ve tü c c arlar arasın daki çelişki ve ittifakları belirle­
m iştir. Bu sınıf m ücad elelerinin verilm esi ve sonunda
çözüm ü, kap italist de v le t aygıtı içinde hegem onya m ü­
cadelesi veren birden ç o k sınıfın tem silcisi, siyasal par­
tiler (W h ig ’ler, D em okratlar ve C um huriyetçiler) yoluyla
g erçekleşm iştir. Bu politik partiler, hakim kapitalist ve
plantasyon sahibi sınıfların fa rk lı kesim leri ile ezilen
ç iftç ile r, za naatkârlar, m eslek erb ab ı ve işçiler arasında
eşitsiz ittifaklar oluşturm u şlardır. İlk birikim süreci, sınıf
v e sınıf kesim lerinin ilişkilerind e çok büyük farklılaşm a­
lara neden oldukça, bu siyasal partiler v e bizzat devlet
a yg ıtın ın kendisi tahrip olm uş ve yen iden örgü tlenm iş­
lerdir. S on uçta İç Savaş ve Y enid en İnşa, sınai serm aye­
nin hegem onyasına ve kapitalist serm aye birikim inin
İç Savaş v e Y enid en İnşa, ABD burjuva-dem okratik
d evrim inin ikinci ve son aşam asıydı. ABD burjuva devri-
m inin 1 7 7 6 -1 7 8 9 'daki birinci aşam ası, ticaret burjuvazi­
sini iktidara getirm iş ti. T ica re t burjuvazisi, burjuva dev­
rim inin bu aşam asından yalnızca yararlanm am ış, aynı
zam anda ö n derliğini de y ap m ıştı. Kır ve kent küçük
üretici kitleleri bu devrim de aktif bir rol oynadılarsa
da, tü c c arlar e gem en sınıfların katılım ını kendi sınıf ege­
m en likleriyle bağdaşır sınırlar içinde tutm ayı başarm ış­
lardı. “ A m erikan D ev rim i” , ticaret burjuvazisinin ege­
m en liğ ini örgü tleyen bağım sız bir kapitalist devlet aygıtı
y aratm ıştı. Kapitalist devlet politikaları, dolaşım daki ser­
m ayenin genişletilm iş y en iden üretim inin egem enliğini
sağlam ıştı.
A BD burjuva-d em okratik devrim inin ikinci aşam ası,
sanayi burjuvazisini iktidara ge tird i. K apitalist devlet
aygıtı köklü bir biçim de dönüştürüldü ve adamakıllı mer­
kezileştirild i. T icaret burjuvazisi gibi sanayi burjuvazisi
d e, burjuva devrim ine ön derlik edebilm iş ve kendi ön­
d erliğ i altın daki sınıflan seferber edebilm iştir. İşçi sınıfı­
nın etnik -k ü ltü re l bölünm üşlüğü proletaryanın sanayici­
lere do ğrudan m eydan okum asını İç Savaş’a kadar en­
g ellem iş tir. K üçük burjuva ç iftçiler, sanayi kapitalistleri­
nin sağlam m ü ttefiki olm uş ve savaş gücünün etrafında
top lanm ışlard ı. N ihayet, C um huriyetçi burjuvazi, eski
efen d ilerin in askeri yen ilgisinde belirleyici katkıları olan
kölelerin “ g enel g re v i” ni kanalize etm eyi başarm ıştır.
C um huriyetçi san ayiciler İç S avaş sırasında, üretim ­
deki serm ayenin genişletilm iş yeniden üretim inin önün­
deki tüm engelleri kaldıran v e aktif olarak gelişm esini
sağlayan bir dizi kap italist de v le t politikası uygulam ıştır.
K öleliğin kaldırılm ası, A B D ’de kapitalist serm aye biriki­
m inin ön ünd eki tek ön em li engeli kaldırm ıştır. Y eniden
İnşa D ö n e m i’nin sınıf m ücadeleleri, kapitalist plan tas­
yon ta n m ı ya da zenci bir küçük burjuva ç iftç ile r sınıfı
üretm em ekle birlikte, pam ukta ortakçılık gü neyin dışın­
da kapitalist gelişm e için engel çıkarm adı. O rtakçı­
lık, gü neyd e kapitalizm in gelişm esine katı sınırlar getir-
 İç Savaşı

“ işsizler iş istiyorlar, sadaka d e ğ il" ifa de si
1873-1874'de yapılan g öste rile rin esas şiarla rın d an
biriydi. 1873'te derinleşen, b e ş yıldan fazla süren
bunalım, B irleşik D evle tle r ta rihin in en cid d i
bunalımlarından b iriydi. 1877-1878’d e ü ç m ilyo n işsiz
vardı ve işçilerin yü zde 4 0 'ı sadece 6 -7 a ydır aynı
işte çalışıyorlardı.Sendikalarda ö rg ü tlü olan işçile rin
sayısı 1873-78 arasında 300 b in d a n 5 0 bine
düşüyordu. Tensikatlar, kara lis te le r ve h e rh a n g i b ir
sendikaya katılm am a ko şulu n u içere n sö zle şm e le r işçi
hareketinin örgü tle n m esin i zayıflatm a h e d e fin e sahipti.
Sendikaların zayıflam ası ve işsiz sayısının g id e re k
artması aynı zam anda ü cretle rin d e hızla d üşm e si
sonucunu doğuruyordu. Tekstil e n d ü strisind e ü cre tle r
1873-1880 arasında yüzde 4 5 düşerken,
demiryollarında 1877'ye k a d a r y ü zd e 30-4 0 'lık b ir
düşüş yaşanıyordu. Evsiz-barksız ve a ç ka lan işçile r
ve işsizler dilenm ek, e skile ri ve çö p le ri toplam ak
zorunda kalıyorlardı. K öpeklerin ç e k tiğ i e l arab a ları ile
eskileri toplayan kadın ve e rk e k le r b u n u n için b ir de
vergi ödemek zo run d a kalıyorlardı. A n ca k A m e rika n
işçileri bu yaşam ko şulla nn ı kabu llen m e dikle rin i,
yaptıktan toplantılarda ve g öste rile rde dile
getiriyorlardı. I. E n te rn a syo n a i’in A m e rika şu be le ri
tarafından N ew York, C hicago, B oston ve d iğ e r
şehirlerde düzenlenen g ö ste rile r s ü re k li p olisin
müdahaleleri ve saldırılan ile karşı karşıya kalıyordu.
13 Ocak 1874'de N ew Y ork'da ş e h ir ta rih in d e ki en
büyük m iting gerçe kle ştiriliyord u . P o lis jo p ia n erkek,
kadın ve çocukların te p e le rine iniyor, p o lis le r yere
düşenlerin üzerine atlarını s ü rü yo r ve yü zle rce insan
yaralanıyordu, ya kala n an lar d e vle t g ücü n e karşı
direnişten hüküm giyiyorlardı.
arasındaki sınıf m ücadeleleri, “b orç köleliği”nin gelişm esini teşvik etti ve ABD’nin Güneyi’nin
siyah ortakçılann a “A m erikan Yolu”nu kapattı.
Jo h n so n aleyhine dava açılm ası ( 1 8 6 8 ) ile G rant’ın ikinci görev süresinin (1 8 7 2 -1 8 7 4 )
başlangıcı arasında Radikal Cum huriyetçiliğin uğradığı gerilem e, azadlı kölelerin küçük mal
üreticisi olm a m ücadelesinin başansızlığına yolaçtı. Sanayiciler Radikalizmden koptular ve
yavaş yavaş eski köleleri terketm eleri, Kuzey işçi sınıftnın siyasal ve ideolojik meydan
okum asına verilm iş bir karşılık oldu. ABD proletaryası, siyahlara duyduğu ırkçı düşmanlığı
yenem em ekle birlikte, İç Savaş sırasında ve sonrasında, h atın sayılır ölçüde birlik olm uş ve
radikalleşmişti. Yerli -Protestan ve göçm en - Katohk işçiler arasındaki bölünm eler, 1 8 6 3 -1 8 7 3
sanayi patlam ası sırasında göçm en işçilerin vasıflı işlere gitm esi nedeniyle azalmıştı. Askerlik,
savaş zam anı enflasyonu ve grev kincilik deneyim leri. Kuzeyli işçileri 1 8 6 6 ile 1 8 7 2 arasında
yeni bir sınai m ü cadeleler dalgasına hazırlam ıştı.
1 8 6 5 - 1 8 6 7 arasında, vasıflı ve yarı-vasıflı işçilerin, yerel sendikalar ve m atbaacılann, demir
işçilerinin ve diğer vasıflı işçilerin kentler düzeyinde sendika federasyonları ve ulusal birlikleri
oluşuyordu. Ulusal Em ek Birliği, sekiz saatlik işgünü için başlayan m ücadelelere ulusal
düzeyde önderlik etti. ABD işçileri, 1 9 3 0 ’lara değin işgününde yasal sınırlam a kazanabilmiş
olm am akla birlikte, “sekiz saat m evzuatı” için 1 8 6 0 sonları ve 1 8 7 0 başlarında militan siyasal
ve ekonom ik m ücadeleler verdiler. Pam uk-dokum a, inşaat, m atbaa ve dem ir işçileri arasındaki
grevler, sekiz saatlik işgününü doğrudan sınai eylem yoluyla kazanm aya çalıştı. Bağımsız işçi
partileri “8 saat” platform lanyla adaylar çıkardı ve M assachusetts’de (burada pamuk
sanayicilerini M uhafazakârlar tem sil etm ekteydi), işçi örgütleri kendilerine yakın olan
Radikalleri destekledi.
Em ek reform cuları, işçilerin kendi örgütleri olm asını ve sekiz saatlik işgününü savunm ak için
Radikal Cum huriyetçi ideolojiye bel bağladılar. ABD proletaryası 1 8 6 0 ve 1 8 7 0 ’lerde
serm ayeyle olan kavgasını “bastınim ası olanaksız bir çatışm a” olarak değil, sınıflann uzlaşması
ve “cum huriyet özgürlüğü”nün yeniden kurulm ası olarak anlıyordu.

ABD sanayi ve m anifaktür burjuvazisi, işgününün yasal sınırlandırılm asına olan muhalefetinde
hem en hem en oybirliği halindeydi. Oysa işçi sınıhm n kendi örgütleri ve etkinlikleri,
sanayicilerle Radikal sözcülerinin dünya görüşüne doğrudan ve katlanılm ası olanaksız bir
mekle birlikte, plantasyonların “ kendine y ete rliğ i” ni saf- m eydan okum a oluşturuyordu. “Ö zgür Em ek” sistem i mülksüz bir ücretli çalışanlar sınıfı değil,
dışı ederek, kiracıları kendi eko nom ik varlıklarını sür­ bir bağımsız m al üreticileri cum huriyetini geliştiren bir sistem olarak düşünülüyordu. Sanayi
dürme konusunda m eta dolaşım ına daha bağım lı hale serm ayesinin küçük burjuva ütopyacılığm ın işçilerin m ücadelelerine karşı yeterli bir savunma
getirmiş ve güneyde toplum sal iş bölüm ünü derinleştirdi.
olm adığı, 1 8 6 0 ’lar sonu ve 1 8 7 0 ’ler başında ortaya çıktı. Radikaller em ek reform cularının sekiz
saatlik işgünüyle ilgih tezlerini ne kabul edebiliyor, ne de kesin biçjm de reddedebiliyorlardı.
Çiftlik Yasası, koruyucu güm rük vergileri ve liberal
göçmenlik yasaları, kapitalist serm aye birikim ine güçlü
bir itilim kazandırm ıştır. 1862 Ç iftlik Y asası'nın kabulü
kırsal küçük burjuvaziye ütopyacı bir biçim de çoktan dır
umduğu toprağın işleyicisine bedelsiz verilm esin i g e tir­
memiş, toprak spekülasyonuna ve el koym alara son
vermemiştir. Serbest yerleşm eye ayrılan kam usal arazi­
ler en kötü toprak kalitesinde ve dem iryolların dan uzak
yerler olmaya başlam ıştır. Ç eşitli top rak dağıtm a yasala­
rıyla demiryollarına, yolları üzerindeki kam usal alanlar­
dan büyük ve birbirlerini izleyen bloklar verilirken . Fe­
deral Hükümet’e de d iğ e r top rak blokları, açık artırm ada
satmak üzere ayrılm ıştır. Kam u alanlarının d em iryolları­
na ve maden şirketlerine verilen devasa top raklar ve
hükümet topraklarının açık arttırm ada satılm ası yoluyla
gerçekleşen bu yağm a, top rağın m etalaştırılm ası için
çok büyük bir kaldıraç sağlam ış ve “ doğal e ko n o m i’’ye
kalıcı bir engel yaratm ıştır. K üçük m eta üretim inin yayıl­
masıyla oluşturulan ve kapitalist dünya ekonom isindeki
en büyük iç pazar olan kitlesel pazar, kıtayı baştan
başa aşan bir dem iryolu sistem iyle birleştirilm iş ve İç
Savaş sırasında ve sonrasında kabul edilen koruyucu
gümrük vergileriyle ABD sanayi serm ayesinin tekeline
serilmiştir. Liberalize edilen gö çm enlik yasaları, sanayi
proletaryasını ve yedek işçi ordusuna eklenen sürekli
AvrupalI ve Asyalı göçm en akınım olanaklı kılm ıştır.

İç Savaş’ın ve Yeniden İn şa’nın sonuna gelindiğinde,

capitalist üretim biçim inin egem enliğinin koşulları yara-
ılmıştı. 1877’de, ABD burjuva devrim i hiçbir anlam da
‘eksik” bırakılmamış durum daydı. İç Savaş ve Y eniden
nşa böylelikle- ABD toplum sal form asyonunun, ilk s er­ 1 O ca k 1863'te ila n e dile n “ Ö zg ü rlü k B ild irg e s i" ile. B irle ş ik D e v le tle r'e karşı savaşan isyancıların
maye birikiminin egem en olduğu “ geçiş aşam ası” nın (G ü n e ylile r'in ) kö le le rin e ö z g ü rlü k tanındı. Ö zg ü rlü ğ ü n yalnızca “ isyancıların k ö le le rin e " verilm esi, K u z e y ’in
lonuna ve kapitalist serm aye birikim inin egem en oldu- “ ö z g ü rlü k " sloganını yalnızca ta k tik b ir a ra ç o la ra k g ö rd ü ğ ü n ü n göste rge siydi. B u b ild irg e ile özgürlüklerine
ka vuşa n siy a h la n n ö n e m li b ir kısm ı K u ze y O rd u s u 'n a katıldı, iç S a va ş'ın sonlarına d oğ ru K u ze y O rd u s u ’nda
|u sınai kapitalist yayılm a aşam asının başlangıcına işa-
2 0 0 b in siyah vardı ve 3 8 b in siyah da ö lm üştü. B u “ s ila h a rk a d a ş lığ ı" K u ze yli b eyazlann siyahlara daha
et etmiş oluyordu.
iy i davra n m a la rın ı sağlam ıyordu. S iyah a s kerle re en aşağılık iş le r yaptırılıyor, b eya z askerle re g öre daha
C H A R LE S P O S T
d ü şü k ü c re t v e riliy o r ve ce p h e dışında ü n ifo rm a larıyla g ö rü le n siyah la ra sa ld ırıla r düzenleniyordu. Gene de
sivah la nn savaşa k a tılm a la n K u ze y-G ü ne y S a v a ş ı’nı g id e re k b ir “ ö z g ü rlü k s a v a ş ı"n a dönüştürdü.
Kuzeyli işçilerin m ücadelelerindeki yükseliş, sanayicileri Radikallerle olan siyasal temsil 1877’de, za te n ço k a ğır k o ş u lla r altında çalışan
bağlarmı koparmaya götürdü. Siyasal bağlılıklannı M uhafazakârlara çevirm ek istem eyen d e m iryo lu iş ç ile rin in ü cretle rin de yü zde 10 k e sin ti
yapıldı. A yrıca, alınan d iğ e r bazı ka ra rla r b irçok
imalâthane sahipleri, geçici siyasal sözcülerini Stalwart Cum huriyetçileri arasm dan buldular.
lo k o m o tif m a k in is tin i işin d e n etti. D em iryolu şirketleri,
Stalwartlar hem plantasyon sahiplerine hem de proletaryaya karşı m ücadele etm ekte olan bir
işçi se ndikalarına ve yardım laşm a-dayanışm a
smıf için m ükem m el siyasal tem silcilerdi. 1 8 6 8 C um huriyet M eclisi’ne egem en oldular, sandıklarına karşı düşm anca tutum larını
radikalleri marjinalliğe ittiler ve G rant’ı başkan adayı gösterdiler. G rant’ın zaferinden kısa bir sü rdürüyorlardı. Ü cret ke s in tis i üzerine başlayan g re v
süre sonra Cum huriyetçiler, erkeklere genel oy hakkı tanıyan 15. değişikliği kabul ve ayakla n m a kısa zam anda hem A tla n tik 'te n P a sifik'e
ettiler. Onbeşinci değişikliğin kabulü, “radikal yeniden inşa”n m sonunun ve Stalwartlar’m gerek hem K a n a d a 'd a n K uzey-G üney devle tle ri sınırına kadar
yayıldı. D e v le t g re v c ile rin üzerine orduyu gönderdi.
Kuzey’de gerekse Güney’de status quo’yu sürdürm e girişim lerinin başlangıcına işaret oldu.
B un alım d a n etkile n e n b irç o k işçi dem iryolcularla
dayanışm aya g irdi, çe şitli ş e hirlerd e g re v c i işçilerle
1868 ile 1 8 7 4 arasındaki yıllar, siyah Am erikalılar için 19. yüzyılın en büyük siyasal ve m ilis kuvvetleri, p olis veya o rdu b irlik le ri çatıştı.
kültürel kazanım lanna tanık oldu. Federal birlikler, siyahlan ırkçı şiddet hareketlerinden
korumak ve 15. değişikliği hayata geçirm ek için G üney’de konuşlanm ayı sürdürdü. Siyah
ortakçılar, zanaatkârlar ve kent işçileri siyasal olarak örgüdenebildi ve K ongre’ye ve Güney
eyalet yasama organlanna çok sayıda siyah Cum huriyetçiyi seçebildiler. Güney eyalet
yönetimleri ücretsiz halk eğitimi kurdular ve ırkçılığın pek çok hukuki biçim ini safdışı ettiler.
Güneyli siyahlar da, bunun karşılığı olarak 1 8 6 0 ’lan n sonları ve 1 8 7 0 ’lerde Cum huriyetçilere
oy verdiler. Bununla birlikte. C um huriyetçi sanayiciler Güneyli toprak sahipleri ve tüccarlara
karşı her tür açık çatışm adan geri durdular. Cum huriyetçiler, gerek Kuzey gerekse Güney’de,
radikal toprak reform unun, uygulam ası bir yana, sözünü bile etm ez oldu. Cum huriyetçilerin
ağır bastığı yasam a organlan. Güneyli tü ccarlan n serm ayesinin gelişm esini teşvik eden b on olar
ihraç ettiler ve dem iryollan ile diğer bayındırlık işlerine fonlar tahsis ettiler. En önem lisi, pek
çok Cumhuriyetçi eyalet yönetim inin, ortakçılann toprak sahiplerine ve tüccarlara borçlarını
ödemelerini sağlamaya yönelik “ürün alıkoym a” yasasını ve diğer yasaları aktif olarak
uygulamalan oldu.

Kuzeyh imalâthane sahipleri ile siyah ortakçılar arasındaki ittifakın yeniden yapılandınim ası,
plantasyon sahibi sınıfın kiracılanyla olan ilişkilerinin koşullannı değişikliğe uğratm asını
mümkün kıldı. Bir yanda, sanayicilerin Radikalizmi terketm eleri, siyah çiftçileri rant
yükümlülüğünden kurtararak toplum sal ürünün bütününü kendilerine alm alarını sağlayacak
radikal bir toprak reform u olasılığını tüm üyle ortadan kaldırdı. Öte yanda. Güneyli tüccarların
sermayelerini geliştiren Cum huriyetçilikten esinlenm e eyalet politikaları toprak sahiplerinin artı
üründen aldıkları kısmı artırm alarını m üm kün kıldı. Toprak sahiplerinin yerel tü ccara ve
ödünç para veren kişilere dönüşm eleri, ortakçılann “A m erikan yolu”na geçm elerinin karşısına
yapısal bir engel çıkardı. Toprak sahipleri tohum , gübre ve ürün alım ve satım ını tekellerine
aldı ve kiracılan için tek kredi kaynağı oldu. Toprak sahiplerinin rant ve “b orç köleliği”
yoluyla ortakçılığı “aşırı söm ürm eleri”, doğrudan üreticilerin küçük burjuva çiftçilere
dönüşmelerini önledi.
LINCOLN, A B R A H A M
Güney’in “Kefareti” ve Egemen Smıflarm Birleşmesi: 1 8 7 4 -1 8 7 7 ( 1 8 0 9 - 1 8 0 S )

Abraham Lincoln, 12 Ş ubat 1 8 0 9 ’da K entucky Eyale-

Kuzeyde 1 8 7 0 ’ler sonunda, sanayi işçi sınıfının yeni bir militan akım ı, sanayi burjuvazisi ile
siyah ortakçılar arasındaki ittifakta kesin bir kopuşa neden oldu. O rta sınıftan reform cularla
acemi sendika bürokratları arasındaki iç kavgalar 1 8 7 2 ’de Ulusal Emek Birliği’n in çöküşüne yol
açtı. ABD tarihinin ilk özgül kapitalist bunalım ı olan 1 8 7 3 bunalım ı, çok sayıda kent sendika
federasyonunun ve ulusal m atbaacılar, m akinistler, bakır ve dem ir işçileri birliklerinin tem eline
dinamit koydu. Kitlesel işsizlik ve ü cret düşüşleri, sonraki iki yılda Kuzeyli işçilerin
t i ’nin H odgenville kasabasm da doğdu. Yoksul bir aile­
nin çocuğu olup, babasının yanında bir süre çiftçilik
yap tı. Lincoln 1 83 2 ’de K uzey lllin ois’de patlak veren
kızılderili ayaklanm asına karşı oluşturulan gönüllü as­
kerlerin safına katıldı ve B lack H aw k S avaşı’ndan sonra
kom utan oldu. A rdından da N ew S a le m ’e dönerek Whig

morallerini ve örgütlülüklerini bozdu. Bununla birlikte, 1 8 7 5 b aşlannda yeni sınai yükseliş,
sendikalann yeniden örgütlenm esini ve ücret kesintilerine karşı yeni m ücadeleleri getirdi. 1 8 7 5
Ocak-Haziran arasında köm ür m adenlerindeki işçiler 1 8 7 3 öncesi ü cred ere dönülm esi için
şiddedi bir grev yürüttüler. K öm ür grevi başansız kalm akla birlikte, sendikal örgütlenm e diğer
işçiler arasında devam etti. 1 8 7 6 ’da, değişik m etal sendikaları, sonraki birkaç yıl içinde hızla
büyüyecek olan Birleşik D emir ve Çelik İşçileri’ni oluşturm ak üzere birleştiler. Sınai
mücadelelerin 1 8 7 3 sonrası bunalım devresi, dem iryolu işçilerinin 1 8 7 7 ’deki ulusal
kalkışmasında zirveye ulaştı. Yeni ücret kesintileriyle karşı karşıya olan dem iryolu işçileri, tüm
kuzey ABD’deki büyük kent ve kasabalarda bulunan işçilerin sem pati eylem lerine hızla
P a rtis i'n ö e n Yasam a M eclisi seçim lerine katıldıysa da
kazan am adı. Fakat 1 8 3 4 ’te te kra r seçim lere girerek ka­
zanan Lincoln, ardından da 1836-38 ve 1 84 0 ’ta ardarda
Y asam a M eclisi üyeliğini elde edecekti. Bu sırada Whig
Partisi içinde faaliyetlerini artıran Lincoln, parti içinde
ön em li bir yere sahip olan S tuart ile birlikte çalışm aya
ve onun teşvikiyle hukuk öğrenim ine başladı. Aynı dö­
nem de N ew S a le m ’i terkederek, S prin gfeld’e taşındı.
A slında Lincoln, Yasam a M eclisi'nde faaliyetini sürdür­
düğü y ıllarda, köleliğin bütünüyle kaldırılm asına karşıy­

yolaçan ulusal bir grev başlattılar. Grev, Jack so n idaresinden beri ilk kez olm ak üzere Federal
birUklerin demiryolu h atlann da “düzeni” sağlamak üzere gönderilm esiyle, yenilgiyle sona erdi.
Yeni proleter m ücadeleler akımı, sanayiciler için b ir diğer siyasal temsil bunalım ı yarattı.
Sanayiciler, 1 8 7 2 seçim lerinde ilk kez ayn bir siyasal akım olarak (D em okrat spekülatörlerle
ittifak halinde bile olsa) ortaya çıkm ış olan Liberaller arasında siyasal tem silciler bulm aya
başladılar. Liberallerin çoğu, 1 8 6 0 sonları ile 1 8 7 0 b aşlan nd a işçi sınıfi m ücadelesinin
gerçeklikleriyle karşı karşıya gelm iş olan eski Radikallerdi. Liberaller, toplum un kapitalistler ve
ücredi işçiler olarak kalıcı farklılaşmasını açıkça benim siyor ve devletin “bozucu etkilerini”
dı. Ona göre yıllardır süregelen bu kurum u birdenbire
kaldırm ak, toplum daki bazı deng eleri bozacak ve belki
de karışıklıklara yol açacaktı. Onun için köleliğin kaldı­
rılm adan belirli sınırlar içinde tutu lm ası, zam anla kendi­
liğinden yok olm ası daha uygun bir çözüm dü.
1 8 4 7 ’de W hig P a rtis i’nden K ong re’ye seçildi. Aynı
yıl başlayan M eksika S a v aş ı’nın sürdürülm esine karşı
çık tı. 1 8 4 8 ’de yen iden avu katlık m esleğine dönm ek iste­
di. 1 8 5 4 ’te ise K ansas ve N eb raska’da köleliğin yeniden

ekonomiden uzaklaştırmaya çalışıyorlardı.
Liberaller im alâthane sahiplerine, işçi sınıfına karşı m ücadeleleri ve egem en sım flann siyasal
birliği için bir program sundular. Liberallerin militan laissez-faire ekonom isi, özel mülkiyete,
sözleşmenin kutsallığına, ya da birikim yasalann a h er tür m üdahaleyi -ister sendikalardan ister
devletten gelsin- kararlılıkla reddediyordu. Liberaller, tüm eski K onfederasyon politikacıları ve
askerî önderleri için derhal ve genel bir af öneriyorlardı. Liberaller 1 8 7 2 ’de yenilgiye
kabul edilm esi, köleliğe karşı m ücadele konusundaki
um utlarının kaybolm asına ve beş yıl süreyle siyasetten
uzaklaşm asına yol a çtı. 1 8 5 9 ’da C um huriyetçi P a rti’ye
girerek başkan yardım cılığı için aday gösterildiyse de
seçim leri kazanam ayan Lincoln, iki yıl sonra yapılan
parti kong resind e bu kez başkan adayı gösterildi ve
M art 1 8 6 1 ’de yapılan seçim leri kazanarak A B D 'nin 16.
de v le t başkanı oldu. Ö zellikle 1 8 5 8 ’de seçim kam panya-

sı sırasında rakibi Stephıan A. D ouglas ile yapm ış oldu­
ğu tartışmalar büyük yankılar uyandırm ıştı. Bu d ö nem ­
de kölelik lıakkındaki görüşleri de değişim e uğram ış
bazı konularda daha radikal düşünceleri savunm aya baş­
lamıştı.
Ne var ki, Lincoln’ün başkan seçilm esiyle B irlik’te
başlayan huzursuzluk ve G üneylilerin artan tepkileri ö n ­
ce güney C arolina’nın ve ardından da A labam a, Lo uisia­
na ve Texas gibi eyaletlerin de B irlik’ten ayrılm alarına
yol açtı. Ayrılan güney eyaletleri ise A la b a m a ’da M ont-
gomery’de Jefferson D avis başkanlığında bir k o nfede­
rasyon kurdular. Aynı anda konfederasyon a bağlı e ya ­
letlerin sınırları içinde kalan Birleşik D e v ie tle r’in askerî
tesislerine el koym ak isteyen G ü neyliler, İç S a v aş ’ı baş­
latacaklardı. Nisan 1 86 5 ’te G üney ordularının kom utanı
General Lee’nin A ppo m a to x 'ta teslim olm asıyla savaş,
Kuzey’in üstünlüğüyle sonuçlandı. Savaş sırasında Ocak
1863’te köleliğin kesinlikle kaldırılacağını açıklayan Lin­
coln, 1864’te yapılan başkanlık seçim lerin i de kazandı.
Lincoln’ün bütün am acı Kuzey ve G ü ney arasındaki
birliğin yeniden kurulm asıydı. Bu nedegle köleliğin kal­
dırılması için gerekli girişim lere hem en başlam adı. Fa­
kat Kongre içinde radikal görüşleri savunan üyeler, kö­
leliğin hemen kaldırılm asından yan ayd ı. İç S a v a ş ’ın bit­
mesinden iki ay önce. Şubat 1 86 5 ’te K ongre köleliğin
kaldırılması yolunda anayasada yapılacak de ğişiklik için
eyaletlerin onayına başvurulm ası ge rektiğini kabul e d e ­
cek, ancak bu değişiklik Lin co ln ’ün 14 Nisan 1865 g e c e ­
si Washington’da Ford T iya tro s u ’nda Our A m e ric a n C o­
usin (Amerikalı Y eğenim iz) adlı oyunu seyrederken J.
Wilkes Booth adlı bir Güneyli aktö r tarafın dan öldürül­
mesinden altı ay sonra onaylanacak ve böylece A B O ’de
kölelik yasaklanacaktı.
İç Savaşı
uğradılarsa da, işçi sm ıfm m yinelenen m ücadeleleriyle karşı karşıya kalan Stalwartlar
liberallerin program ının büyük kısm ını benimsedi. İkinci G rant idaresi zam anında, federal
birlikler azar azar Güney’den geri çekildi ve 1 8 7 2 Genel Af yasasıyla çok sayıdaki eski
K onfederasyon önderi politikaya geri döndü.
Güneyli toprak sahipleri ve tüccarlar. Güney eyalet yönetim lerinde ağırlıklarını yeniden
koym ak için yeni siyasal durum dan tam olarak yararlandılar. Toprak sahiplerinin ve
tüccarların D em okrat sözcüleri, beyaz ortakçıların ve çiftçilerin desteğini kazanm ak için,
G üney’de “beyaz egemenliği”ni yeniden kurm a sözü verdiler. Toprak sahipleri ve tüccarlar,
azadlı kölelerin m ücadelesini kırm ak için, siyah Cum huriyetçi önderleri ve seçm enleri
sindirm e eylemi içindeki Klan ve diğer terörist örgütleri örgütlediler ve cesaretlendirdiler.
1 8 7 0 ’lerin sonlarında, yeni terör havası D em okratların tüm güneyde eyalet ve yerel seçimleri
silip süpürm elerini olanaklı kıldı. 1 8 7 7 Güz’üne gelindiğinde, D em okrat “K urtarıcılar” tüm
güney eyalet yönetim lerinde çoğunluğu ellerinde tutuyorlardı. Toprak sahipleri ve tüccarlar, her
ne kadar siyah Amerikalıların oy ya da resm î görev haklarına yasal planda saldırmıyorlarsa
da, fiilen destekledikleri sindirm e hareketi Cum huriyetçi Parti’yi Güney’de yıkım a uğrattı ve
siyah ortakçıların, zanaatçıların ve ücretli işçilerin ıpücadelesini dağıttı. Güneyli toprak
sahipleri ve tüccarlar, Güney eyalet idarelerinde egem enliklerini yeniden kurm alanndan
itibaren, ABD iktidar bloku ile yeniden ve tam olarak bütünleşm e pazarlıklarına hazırlandılar.
Egem en sınıflann kesin birleşm esi, 1 8 7 7 b aşlannda oldu. 1 8 7 6 Güz’ündeki başkanlık
seçim lerinde D em okrat Tilden, genel oyun çoğunluğunu elde etti. Güney’de ırkçı şiddet
eylem leriyle dolu güz seçim leriyle 1 8 7 7 başlarında seçim pusulalarının resm î dökümü
arasında, sanayi serm ayesinin Stalvvartçı tem silcileriyle Güneyli toprak sahiplerinin ve
tüccarların D em okrat sözcüleri arasında görüşm eler oldu. Bu görüşm elerin m eyvesi, “1 8 7 7
U zlaşm ası” idi. C um huriyetçiler, Cum huriyetçi H ayes’in seçilm esinin karşılığında, federal
birliklerin G üney’den tüm üyle çekilm esini, Güney’e dem iryolu ve ham m adde çıkarma
alanlarında yatırım ve Güneyli toprak sahipleri ile tüccarları siyah Amerikalılarla uğraşmak
konusunda rahat bırakm a teklifinde bulundular. Söm ürücü sınıflan yeniden birleştiren yeni
“çalışm alı uzlaşrna”. Güneyli toprak sahiplerinin ve tüccarların, kapitalist üretim biçiminin
egemenliğini tehdit etm eksizin kendi toplum sal em ek biçim lerini korum alarını olanaklı kıldı.

fc S avaş S o n rasın d a
 m erikân ls€İ H a re k e ti
( 1 8 6 1 - 1 9 0 0 )
iç Savaş öncesinde A vru p a ’dalci yoğu nlu ğa ulaşm asa
ve oldukça dağınık olsa bile, A m erikan işçileri ö rg ü tle n ­
me ve eylem de önem li m esafeler katetm işlerdi. S öm ür­
geci dönem deki çok sayıda köle isyanından sonra, işçi­
lerin direnişleri de birbirini izlem işti. D aha ön ceki yıllar­
da gerçekleşen bazı ken diliğindenci grevlerin ardından
1785 New York ayakkabıcıları, 1786 P hiladelphia m atb a­
acıları grevleri önem li köşe taşları oldu. Fabrika sis te m i­
nin gelişm esi ile birlikte sendikal h areket de gü çlen m e ­
ye başlam ıştı. 1 79 0 ’larda ilk sen dikalar kuruldu. S endi­
kalaşma başlangıçta İn g iltere ’deki gibi fe sa t (conspi­
racy) eylem i kabul edilip İn giliz yasalarınca eng e llen ­
mek istendi.
1827’de kurulan Philadelphia Teknisyenler M eslek Ku­
ruluşları Sendikası ilk ciddi sınıfsal adım lardan birini
oluşturdu. 1 83 6 ’da bu tü r işçi örgü tlenm elerin in sayısı
15’i buldu. 1833-37 yılları arasında çalışm a koşullarının
düzeltilmesi için 173 g rev gerçekleştirild i. 1 8 3 5 ’d e Phi-
ladelphia’da ilk genel grev y ap ıld ı. M art 1 8 3 4 ’te Ulusal
Sendikalar adıyla bir ulusal sendikal m erkez o luşturul­
du. Ancak bu m erkez 3 yıl sonra dağıldı.
Aynı yıllarda bölgesel işçi partileri kurulm aya başlan­
dı. 1828-33 arasında bu tür 61 parti kuruld u. Bu partiler,
seçme ve seçilm e hakkı, halk okulları açılm ası, dem ok­
ratik toprak sistem i, çocuk v e kadın işçiler söm ürüsü­
nün sınırlandırılm ası, 10 saatlik işgünü, siyah ve yerli
sorunları için m ücadele e ttile r. 50 do layında g azete çı­
karttılar ve çok başarılı bir gazetecilik deneyi sergilediler.
1850’lerde ulusal pazarın doğm asına paralel olarak
ulusal sendikalar ortaya çıkm aya başladı ve ilk olarak
1852’de M atbaacılar Sendikası kuruldu. Bunu ş ap kacı­
ların, borucuların, yapı, d em iryolu, tütü n işçilerinin ulu­
sal sendikaları izledi. 1845-1856 yılları arasın da her yıl
Ulusal Sanayi K ongresi toplandı.
sosyalist vardı. Y erel sen dika y öneticilerinin yaklaşık
tam am ı gönüllü yazıld ı.Ö n c eleri uzlaşm adan yana olan
D öküm cü ler S endikası B aşkanı W illiam H. S ylvis, çavuş
olarak birlikteki yerini aldı. M a denciler B irliği önderi
M artin B öyle kendi oluşturduğ u birlikte y üzbaşılığa ge ti­
rildi. U lusal M atbaacılar S endikası B aşkanı John M . Far-
qu ah r gönüllü yazıldı ve savaş sırasında binbaşılığa
k adar yükseldi.
A lm an S osyalist Birlikleri ve K om ünist kulü pler, üye­
lerinin yarısını gö nüllü olarak savaşa g ö n d e rd i. Kari
M a rx ’in yakın arkadaşlarından v e A B D ’deki sosyalist
hareketin başlangıçtaki en ön em li önderi Joseph W ey-
d e m ey e r İç Savaş sırasındaki üstün başarıları nedeniyle
albaylığa yükseltild i ve L in c o ln ’ün em riy le S t. Louis
bölgesi ask e ri kom utanı oldu. Y ine M a rx ’in arkadaşla­
rından A ugu st W lllich ordu da gene ra lliğ e kadar yüksel­
di. N ew Y ork K om ünist K ulüp üyesi eski PrusyalI subay­
lardan R obert Rosa, N ew York 4 5. A la y ’da binbaşı oldu.
Yine tanın m ış sosyalistlerd en F rltz Jaco bi, Fred e ric k ­
sburg S a v aş ı’nda yaşam ını yitird i.
Savaş sırasında sen dikacılar v e sosyalistler, siyahlar
ö zg ürlüklerine kavu şm adıkça savaşın kazan ılam ayaca­
ğını ve kara derilinin k ö leliğin in, beyaz adam ın köleliği­
ne yol açacağın ı her yerd e haykırdılar. Fabrikalardan
y ü kselen ses: “ S iyahlara ö z g ü rlü k ’ ’ idi. K uzeyli kom u­
tanların attıkları her yan lış adım ı eleştirdiler, L in c o ln ’un
her olum lu kararını a lkışladılar. C ep hedeki işçiler özg ür­
lük ve birlik için çarpışırken, fabrikalard a kalanlar sava­
şın kazanılm ası için üretiyorlardı.
İç S a v a ş ’ın başlam asından ö n ce ve savaş sırasında
Kari M arx ve arkadaşları K u ze y ’i de s tek led ile r. K ölecili­
ğin yok edilm esin in A m erikan kap italizm inin tem ellerini
sarsacağını ve burjuva dem okrasisin i yayg ınlaştırarak
işçi sınıfı hareketin i g eliştireceğin i belirten M arx v e En­
gels “ karaderililerin dam galandığı bir yerde, beyaz em ek­
ç ile r ken dilerini k u rtara m az” sloganı ile A vrup alI işçiler
A m e rik a ’daki sınıf kardeşlerini d e s tek lem e k am acıyla
çeşitli to p la n tılar d ü zen le d iler. 1 8 6 4 ’de I. Enternasyo-
n a t’in kurulm asından sonra da bu desteklerin i örgütsel
olarak sürdürdü ler.

H er savaş gibi İç Savaş da kendi çelişkilerini yarattı,

1830-1860 yılları arasında g ü neyd e kölecilik y ayg ınla­
şırken, kuzeyde sanayi gelişm ekteydi. 1 7 9 0 ’da 698 bin
olan köle sayısı, 1 8 6 0 ’d a 3 m ilyon 954 bine ulaştı. Ö te
yandan çok sayıda k ölecilik karşıtı d ernek, köleciliğin
kaldıniması için yoğun kam panyalara girişm işti. K öleci­
liğe karşı m ücadelede kuzeyli işçilerin ön em li bir kesim i
başı çekiyordu. Köleliğin Kaldırılm ası H areketi, sendika-
lan dikkate alm ayan başlangıçtaki tavrın ı zam anla dü­
zeltti. Bu arada kölelik yanlısı çev re le rin , gü neyd eki
kara derili işçilerin özg ürlüklerini kazanm aları halinde
düşük ücretle kuzeydeki işçilerin yerlerin i alacaklarına
ilişkin yoğun propagandası da işçilerin arasın da genel
bir destek görm edi. 1860 başkan lık seçim ine gelindiğin­
de işçiler, köleliğe karşı düşü nceleri v e em e k te n yana
tavn ile öne çıkan A braham L in c o ln ’u desteklem eye
başladılar. ABD tarihin de h içb ir başkan Lincoln kadar
emekten yana sözler kullanm adı.
Uzlaşma ya da iyi niyet çağ rılarına 12 N isan’da S um ­
ter K alesi’nde patlayan top lar cevap verd i. İç Savaş
başlamıştı. K uzeydeki orduya gönüllü yazılm a kam pan­
yasında ilk sırayı işçiler aldı. L o w e ll'in vasıflı işçileri
savaşa gidecek ilk grubu oluşturdukları için 100 D olarlık
ödülü kazandılar. W iscon sln’d e kereste işçileri ilk sıra­
daydı. Bunları A lm an göçm en işçilerinin oluşturduğu
De Kalb Alayı İzledi. N e v /Y o rk ’ta kI İtalyan işçileri G ari­
baldi M uhafız B irliğ i’ni, PolonyalI işçiler Polonya Lejyo-
nu’nu oluşturdu. B inlerce İrlandalI işçi de ilk sıralard ay­
dı. Genel nüfus içindeki oranları g ö rece dü şü k olan
işçiler gönüllülerin yaklaşık yarısını oluşturdu.
Gönüllü gidenlerin arasında çok sayıda sendikacı ve
savaş zenginleri ü re tti. S avaş sırasında fabrikalard a ça­
lışan işçilerin yaşam dü zeyi dü ştü . İşçiler, çeşitli fa b ri­
kalarda fırsat düşkünü bazı kap italistlerin uzlaşm az tavrı
n e deniyle g reve gittile r. Bazı a s k e ri kom utanlar b ö lgele­
rinde gre v yasağı |lan e tti. A n c ak sen dikaların karşı
çıkm ası üzerine Lincoln , işçiler lehine du ru m a m üdaha­
le e tm e k zo ru n d a kaldı. İç Savaş ön cesind e gü neyd e
beyaz işçilerce kurulan a z sayıda sendika vardı. İç Sa­
vaş sırasında hem gü n e yd ek i, hem de kuzeydeki sen di­
kalar g elişti, ü y e sayıları arttı.
A m erikan İç S a v a ş ’ı, A B D ta rih in d e ön em li bir aşam a­
yı oluşturdu. Bu savaş ile birlikte A B D m odern bir sana­
yi ülkesi haline g e ld i, kap italizm kurum sallaştı. İç Sa-
v a ş ’ı izleyen ve Y enid en İnşa D önem i (1 86 5 -1 90 0 ) ola­
rak adland ırılan y ıllar, m odern kapitalizm in ve işçi sınıfı­
nın en ön em li gelişm e evresini oluşturdu. S erm ayen in
yoğu nlaşm ası ve m erk e zile ş m e s in e paralel olarak işçi
sınıfı h areketi de yoğu nlaştı. Finans oligarşisinin, trö s t­
lerin her şeyi d enetim a ltın a alm ak için akıl alm az bir
uğraş verd iğ i, bu nedenle de işçi sınıfını, eko nom ik,
siyasal ve id eo lojik baskılar dışında, ask e ri birlikler,
po lisler ve özel ç ete le r ile ezm e k istediği bu dö nem d e,
işçi hareketi ken din e özgü d ü şü nce ve örg ü tle n m e bi­
ç im lerini yarattı.
İç Savaş A B D ’de sanayi kap italizm inin g e rçe k anlam ­
da gelişm esine yol a çtı, san ayinin gelişm esini kam çıla­
dı. S avaş, ü lkeye akm aya devam e den g ö çm e n le r ve
hızlı nüfus a rtışı He birlikte m üthiş bir tü k e tim potansi­
yeli yara tm ış tı. S avaşın gü n d e lik gerek s in im le ri, ayak­
k ab ı, giye c e k, k onserve, gıda, dem ir-çe lik ü retim ind e
yen i olan aklar, yeni te kn o lo jiler yarattı. Tarım da m aki­
neleşm e hızlanırken üretim araçlarında da önem li geliş­
m eler kayd ed ild i. İç S avaş'tan önce karayolu yapım ına
ö n em verilirken savaş sırasında dem iryolu yapım ı öne
g e ç ti. D em iryolu tüm ülkeyi bü tünleştirdi, üretim m er­
kezlerini ve pazarları birbirlerine yakınlaştırdı, uluslaş­
m a sürecini hızlandırd ı.
İç S avaş kap italistlere m ükem m el olanaklar sağlarken
işçi sınıfının s öm ürüsünü yoğunlaştırdı. Savaş sırasın­
da fiy a tla r yüzde 125 artarken , ücretler ancak yüzde
6 0 d o layında yükselm işti. Bu durum ve ortaya çıkan
yeni koşullar işçiler arasında sendikal örgütlenm eye karşı
y en iden bir eğilim doğm asın a yol açtı. Savaş sırasında
k arşılaşılan sıkıntılar, her ş eye rağm en örgütlenm eyi
zo rlu yo rd u . Kadın işçilerin sorunlarını çözm ek amacıyla
y en i örg ü tle r kurulurken 1857 krizinin darbesinden kur­
tu lan sen dikalar y en iden ö rg ü tlen m eye başladılar.
1 8 6 3 ’de 20 işkolunda 79 sen dika, A ralık 1 86 4 ’te 52
işkolunda 207 s en dika. A ralık 1 8 6 5 ’de ise 61 işkolunda
3 00 sen dika örgü tlendi. Bu sendikalarda örgütlenm iş
işçi sayısı 2 00 bini geçiyo rd u . S endikalar genel olarak
k uzeyin sanayi k en tle rin d e yoğunlaşırken güneyde de
sen dikalaşm a gelişiyordu. 1 86 0-1866 arasında 12 ulusal
sen dika ortaya ç ıktı. B unların sayısı 1 87 0 ’de 3 2 'y e yük­
s eldi. Savaş sırasında yen id e n örgütlenen güçlü sendi­
kalardan biri de D öküm cü ler S endikası idi. 1 86 3 ’de ya­
pılan kong rede d e le g e le r bu sendikanın başkanlığına
1 860’lann en önem li işçi önderlerinden W illiam H. Sylvis’i
seç e rke n , sen dikanın adını da Uluslararası D em ir Dö­
küm cü leri S e n d ika s ı’na çevirdi. A B D ’de ulusal düzeyde

kurulan sendikalar yalnız ABD için de varolan e ya let ve
kentlerde bulunan işyerlerini değil aynı zam and a Kana-
da’daki işyerlerini de ö rgü tlüyorlardı. Bu nedenle bu
sendikaların adlarına “ u luslararası” sıfatı ekleniyordu .
Sendikalarda görülen bu canlılık, işçi basınının da
gelişmesine yolaçtı. 1 86 3-1873 arasında gü nlü k, h afta­
lık ve aylık yayın olarak 130 ayrı yayın m evcu ttu . Y ıllar­
dır sürdürülen 10 saatlik işgünü m ücad elesinin ard ın­
dan 1850’lerde başlayan 8 saatlik işgünü m ücadelesi
İç Savaş sonrasında yen iden hızlandı. 1 8 6 4 ’de B ostonlu
bir makinist olan Ira S te w a rd ’in ön derliğinde bu am açla
bir meclis toplandı. Bunun arkasından birçok kentte
8 Saat Birlikleri kuruldu.
Üretim m erkezlerinin ve pazarların bü tünleşm esi, y e ­
rel sendikacılıktan, ulusal sen dikacılığa geçişi v e ulusal
sendikaların kendi aralarında m erk e zî bir örgü tlenm eye
gitmelerini gerektiriyordu. Bu ih tiyacın bir ürünü olarak
1866’da N ational L a b o u r U nio n-N LU (U lusal İşçi S endi­
kası) kuruldu. N LU ’nun oluşum unda sen dikalarla biriik­
te m eslek örgütleri, değişik işçi kuruluşları v e 8 Saat
Birlikleri de yer aldı. H areket için de, M arksistler hayli
etkindiler. A ncak M arksist önderlerden Joseph W eyde-
meyer’in NLU K ong resi’nin açılış günü koleradan ölm e­
si hareket için büyük bir kayıp oldu.
Sosyalist harekette ön em li b ir yeri olan ve işçilerin
kurtuluşu için her yolu denem eye hazır olduğunu belir­
ten Sylvis, sendikasının 1 8 6 8 ’d e yapılan kongresinde
şunları söylüyordu: “ S endikalarda örgü tlenm e, asıl n e­
deni bir kenara bırakıp (düşük ücretler, uzun çalışm a
saatleri, işsizlik gibi) olayın s onu çlarıyla savaşm aya da­
yan m a k ta d ır. Tü m bu kötülüklerin nedeni ücret s istem i­
d ir. Ö yle bir sistem y erleş tirm eliy iz ki, burada kârlar
onu ü re ten le r arasın da p a y la ş ılm a lıd ır.”
A m e rik a ’daki do stları aracılığıyla A m erikan işçi hare­
ketiyle çok yakından ilgilenen K ari M arx, NLU ile de
ilgilen ir v e K u g e lm a n n ’a yazd ığı 9 Ekim 1866 tarihli
m ektub und a N L U ’nun kurulm asından duyduğu m em nu­
niyeti dile g e tirir. M arx, I. E nte rn a s yo n a l’in C en evre
K ongresi için k alem e aldığı İs te m le r’in, N LU tarafın dan
da aynı anda öne sürülm üş olm asının, işçilerin şaşm az
iç gü dülerin i gö sterdiğ ini belirtir.
Enternasyo nal G enel K o n s e yi’nin 1 8 6 9 'd a bir ABD -İn-
g ilte re savaşı te h like s in e karşı yayınladığı savaş karşıtı
çağrıda' ise şöy le d e nilm ektedir: ” ... ge rçe k te köleliğe
karşı savaşın za ferle sonu çlan m ası işçi sınıfı tarih in d e
yen i bir çığ ır a çm ıştır. O tarihten bu yan a A m erika B irle­
şik D e v le tle ri’nd e, eski partilerin iz ve onların po litikacı­
ları tarafın dan h asetle izlen en bağım sız bir işçi hareketi
ortaya çıkm ış b u lu n u y o r.”
S y lv is ’in E n te rn a s yo n a l’e g ö nderdiğ i c evaptaki şu
c ü m le le r çok ilginçtir: “ Bu paralı ik tid ar halkın servetini
yem e k te aceleci davra n m a k tad ır. Ona karşı savaş açtık
ve kazan m ak azm in d e y iz. K azanabilirsek oy sandığı ile
kaza n ac a ğ ız. O lm azsa, daha s ert yollara başvuracağız.
U m utsuz du ru m larda b ira z kan akıtm a k zo ru n lu d u r.”
N L U ’nun g ü ndem ind e şu altı konu sürekli y er alm ak
zorun dayd ı: 1. 8 S a a tlik İş G ü nü, 2 . K adın İşçilerin Ör­
Iç Savaşı
1 877'de P itts b u rg h 'd a k i dem iryo lcu la rın grevinden
e sin le ne re k yapılm ış o la n b u " İş ç i G re v i" tablosunda,
p a tro n la rla işçile rin karşı karşıya g elm e le ri
canlandırılıyor.
gü tlenm esi ve Kadın H akları, 3. Zenci İşçilerin Örgütlen­
m esi, 4. U luslararası Sendikal B irlik, 5. K ooperatifler
v e M a lî R eform , 6. Siyasal Eylem . N LU, 8 saatlik işgü-
nün gerçekleşm esi için yoğun bir m ücadele sürdürdü.
1 8 6 8 'd e 6 e ya lette 8 saatlik işgünü yasalaştı. 1 87 1 ’de
Nev» Y o rk ’ta 20 bin işçi y ürüdü . Y ürüyüş sırasında kulla­
nılan te m e l slogan şuydu; “ O labilirse barışçıl yollardan,
m ecbu r kalırsak zorla. Barışçıl çabalar sonuçsuz kaldı­
ğında: D e v rim .” 1872 baharında 100 bin işçi 8 saatlik
İşgünü için greve başladı. G revin sonunda 8 saatlik
işgününü elde e tti. Bu za fer 10 Haziran 187 2 'd e 150
bin kişilik bir yürüyüşle kutland ı. Fakat 1873 bunalım ı
bu kazanım ların çoğunu gö türdü.
N L U ’nun 1866 kuruluş kong resind e, sendikalarda ka­
dınlara eşit haklar tanınm ası yolu nda karar alınm ası,
sen dikaya kadınları alm ak istem eyen, onları ayrı sendi­
kalarda ö rg ü tle n m ey e zorlayan sendikaları yum uşattı.
Ö rneğin Uluslararası P ara İm alatçıları S endikası 1 867’de
tüzü ğünü değiştirerek k ad ınlara eşit haklar tanıd ı. N LU ’­
nun 1868 K ongresi’ne 4 kadın delege katıldı. 1870 Kong-
re s i’nde bir kadın de le g e NLU Başkan Y ard ım cılığı’na
s eçildi. N L U ’un çeşitli kong relerind e siyah işçilerle be­
yaz işçilerin e şit haklara sahip olduğuna ilişkin kararlar
alınm asına v e bu konuda aşırı bir çaba harcanm asına
rağm en bu alanda ön em li bir gelişm e sağlanam adı. Si­
yah lar 1 8 6 9 ’da C o lo re d NL (U lusal Siyah İşçi Sendikası)
adıyla kendi örgü tlerini kurdular.
NLU bünyesin de tartışılan bir d iğ e r konu kooperatifler
sorunu yd u. O kadar ki, S ylvis birçok yerde, sendikaların
işçilerin tü m sorunlarını çözem eyeceğini, kapitalist sö­
m ürünün ancak üretici v e tüketici kooperatifleri ile çö­
zü leb ileceğin i anlatm aya başlam ıştı. K ooperatifler soru­
nu d evletin para politikasını da tartışm aya soktu. Böyle
bir ortam da para reform u gündem e geldi. Sylvis ve
N LU kurtuluş yolu olarak gö rd ükleri kooperatifler için
çok fazla zam an ve para harcadılar. NLU devletin çiftçi,
işçi ve küçük ü reticilere parasal yardım yaparak onları
ken dilerine yeterli orta sınıf üyeleri haline getirm eyi
am açlayan G reenbackism hareketini (Greenback- İç Sa­
vaş sırasında çıkarılan kağ ıt paraya verilen ad) destekle­
di. A ncak tüm bu çab a la r olum suz sonuçlandı.
Ö rgü t içi sorunları kolayca çözebilen, çok çeşitli örgü­
tü bir arada tuta b ile n ö n d e r S y lv is ’in 1 8 6 9 ’da 41 yaşında
ölm esi NLU için büyük bir da rb e oldu. İdeolojik ve ör­
g ü tsel y etm e zlik, güçlü bir lider kadroya sahip olam a­
m a, ütopyacı çab alar ve koop eratiflerde aşırı zam an
ve para yitirm e N L U ’nun kaçınılm az sonunu hazırladı.
NLU 1 87 2 'd e dağıldı.
NLU A m erikan işçi tarihin de ön em li bir aşam aydı.
N LU M a rx ’in da övgü yle söz ettiğ i gibi, kadınların eşit
kabul edildiği ve eşit işe eşit ücret istendiği ilk örgüt
olarak işçi sorunlarına dikkat çekm işti. N LU, W ashing­
t o n ’da işçi sorunlan için bir “ lo b b y ” oluşturulm asının
ilk adım larını attı, bu sorunlarla ilgili bir Ç alışm a Bakan-
lığ ı’nın kurulm ası için çaba harcadı. A yrıca, Bölgesel
İşçi P artisi ile U lusal İşçi P ratis i’nin kurulm asına yardım ­
cı oldu.
 A M ERİKA N İC SAVASI
P h ila d e lp h ia 'n m , N e w
Y o rk 'u n v s .'n in B e d a v a
K u ru m la ra İh tiy a c ı V a r
Z anaatkâr ideolojisinin belirle yrciliğ in d e ki İşçi
gazetesi M e ch a n ics' Free P re ss’de 1 M ayıs
1830’da "P h ila d e lp h ia , N ew Y o rk v s .’li”
adına C .S.B. rum uzlu bir işçinin im zasıyla
yayınlanan b ir ta le p le r program ı.
1. Hiçbir ayrım a tabi tutu lm aksızın , herkesin bilim in
her dalında parasız olarak eğitim gö rebileceğ i okullar
ve yüksek öğrenim kurum lan.
2. Yalnızca ahlaki olm ayan bilgileri de içeren ve her­
kesin ücretsiz yararlanabileceği kitapların bulunduğu
çeşitli yerlerde yayınlanm ış bütün kitapların top lanacağı
bedava kütüphaneler.
3. Yalnızca bir veya iki dolara kitap veya n a k it para
karşılığı kaydolunabilecek, ucuza kitap kiralayan bir kü­
tüphane ve yıllık aidatı yalnızca yirm ibeş cen t olan bir
gazete okum a salonu.
4. Odalanna yalnızca vakfedilen eserlerin konulduğu
girişin bedava olduğu bir m üze.
5. Bitkilerin ta nıtıldığı, ç iftçilere bedava d ağıtıld ığı kü ­
çük bir alanı olan ve bütün sağ lığ a yararlı bitkilerin
ve diğer bitkilerin yetiştirildiği bir b o tan ik bahçesi.
6. Yararlı m akinelerin, buluşlann ve gelişm e le rin de­
netlendiği ve eğ e r toplum a yararlı iseler sergilendiği
bir iyileştirm e dairesi.
7. İşi olm ayan çalışan erkek ve kadınların evd e im al
ettikleri ürünleri pazar fiyatına sattıkları ve bunların d e ­
ğerlerinin üçte ikisini avans olarak aldıktan bir sanayi evi.
8. Bir dolardan itibaren yılda yüzde altı faizle çalışan
ve kefalet olarak bir yıl dayanıklı m allann kabul edildiği
ve avans olarak bu m alların değerinin üçte ikisinin öden­
diği İtalya, Fransa, İspanya'd aki dindar bankalar gibi,
kefalet karşılığı para veren avan s k urum lan.
9. Zenginler ve bankalar yüzde altı alırken, yoksullann
tasarruflarına yüzde dö rtbuçuk ö d eyen şim dikilerin te r­
sine, yoksullara da yılda yüzde altı fa iz veren bir tasarruf
kurumu.
10. YoksuHarın şim diki gibi para öd em eleri g e rek m e ­
diği ve dilencilerin gittiği yoksul e vlerinden farklı olan
ve herkesin alındığı bedava hastan e. •
1 8 3 0 'a D oğru B irlosiiı
D e v le tie r'd e K ö ie iiit ve
S iy a iıia r Sorunu
ALEXIS DE TO C Q U EVILLE
Liberal Fransız d üşü nürünün 19. yüzyıl b aşlannda
.A B D 'ye yaptığı gezinin notlannı topladığı
A m e rik a ’da D em o kra si adlı kitaptan b ir bölüm .
Birleşik D evletler'd e D em okrasi Ü zerine
Birleşik D evletler'in geleceğin i te h d it eden kötülükle­
rin en korkuncu, bu top raklardaki siyahların varlığından
ileri geliyor. Bugünkü sıkıntıların v e Birliği g elecekte
bekleyen tehlikelerin nedeni araştın ldığ ınd a, hangi nok-
45
tadan hareket edilirse edilsin, bu tem el olguya varılır
an 'a d d h ess , y '
Yeni dü nyaya özg ürce gelm iş A frikalı yoktur; Dolayı
sıyla gü nüm üzde buralarda bulunan A frikalılann heps
WLnrSEO TREM
ZC&AtnCSAJTDWOUINGfT CKNtBAV ya köle ya da a zat edilm iş eski köledir.
» THEOTTA.VDCOOTI^OFPiHLAIHXI’UlA.
M odern insanlar köleliği ortadan kaldırdıktan sonra
işçile r
TJJ£ umrsFSjLisr ciiuscii. (ullowuill , k ölelikten çok daha inatçı üç önyargıyı daha hâlâ yoket
‘ ' STRI&T, ■’ m ek zorundalar: E fendi, ırk ve beyaz ön yargısı...
ov W iU IB X S D A T EV UH STO , ZrOT
K öleliğin yokedild iği aşağı yukarı bütün eyaletlerde
ze n c ile re oy hakkı verildi: A m a zenci oy verm eye gitti
ğinde yaşam ını te h like y e atm ış dem ektir. Baskı altındE
tutu ld u ğ u için şikayet edebilir, fakat hakim lerin heps
beyazdır. Yasa her ne kad ar zencilere Jüri sıralarını açs!
da önyargı onu bundan alıkoyar.
O h io 'n u n her iki yakası ü zerind e her gün çiftçiye son
reM IX.İL
suz hazin eler sunan bir toprak uzanır: Her iki yakadi
d a hava çok sağ lıklıdır v e ılım an bir iklim hüküm sürer
iki yaka üzerind e geniş bir e yalet yayılır. O h io ’nun so
y akasının adı K en tu c ky ’d ir, buna karşılık diğer yak:
adını nehrin ken disin den alm ıştır. Her iki eyalet sadecı
bir no ktada farklılaşır. K en tucky köleleri kabul ederken
O h io e ya leti, köleleri hiçb ir zam an kabul etm ez. (Ohic
s ad ece köleliği red d e tm e k le kalm az özg ür kölelerin ken
di top raklarına g irm esini yasaklar). O h io ’nun ortasında
ki bir yolcu kendisini M ississipi ağzına kadar akıntıyı
bırakırsa özg ürlük ve kölelik arasında yol alır: İnsanlığı
hangisinin daha uygun ve yararlı olacağına karar v er
m ek için bir an çevresine bakm ası yeter.
N ehrin batı yakasında nüfus çok seyrektir, arada bir
ıssız tarlalann içinde köleler gö rü nür, her taraf orm an
d ır. To plu m adeta uykuya dalm ış gibidir. İnsanlar ayla)
aylak d o laşm aktad ır. S adece doğa yaşam ve faaliye
görü ntüsü verir.
Doğu yakasınd a, tam te rs in e ta uzaktan sanayinir
varlığın ı belli e den bir hava vardır. Tarlalar ekilidir, ba
kim li evler, çiftçinin zevkini v e ihtim am ını haykınr, her
y erde refah ve gü zellik e gem en dir, insan zengin vı
m utlu gibidir, insan ç alışm aktadır. •
K a r i M a r x 'm Göç
B asvurusuna
♦
Yam t
T rie r H ükü m e t Başkam ’ nın Berlin içişleri
B aka nlığ ı'n a IMarx'in 1845’deki A m e rika ’ya göç
başvurusu ü zerine yazdığı rapordan bir bölüm .
A lm an -Fran sız Y ıllık la rı’nm yayınlanm asına katlimi!
olan ve P a ris ’deki V'orıvaerfs (İleri) dergisinin çalışan
olarak tanın an , burada doğm uş ve daha önce buradı
riY iU W Tl. ’
otu rm uş olan yazar Dr. Kari M arx, şim diki ikametgah
B rü ks e l’den, buranın b elediye başkanına yazılı olaral
başvurm uş ve “ ken disin e buranın hüküm etinden Kuze
1 3 A m erika B irleşik D e v le tleri'n e gidebilm ek için göçmen
lik belgesi v erilm es in i” talep etm iştir. (...)
Bir P rusya tebaası olan M arx’in azledilm esinin önür
de esas olarak herhangi bir engel yok, ancak 16/1
ü s tte : WHtiam H e ig h to n ’un h u b ro ş ü rd e ya yınlanm ış
m ad d e ’ye ilişkin olarak bu ta ra fın hüküm etinin böyl
olan konuşm ası, 1828'de ilk iş ç i gaze tesin in , ilk
m e rke zi s e nd ika ö rg ü tle n m e s in in ve ilk iş ç i p a rtis in in bir azle m üsaade e tm eye yetkili olup olm adığı şüphe
gö rü le b ilir.Ç ü n k ü M arx çok uzun zam andan beri kan;
ku rulm a sın a ö n c ü lü k e lti. O rtada: Irkçı b ir b eyaz
ö rg ü lü n ü y e le ri K e n tu c k y e y a le tin in L ive m o re şe hrin d e ve çocuğu ile yurtdışın da ikam et etm ekte ve Paris’del
b ir siyah k ö le y i ku rş u n a d iziyo rla r. A ltta: B ir ü to p ik haydutça yazarlık çabalarında hiçbir biçim de anavatan
so sya listin 18 M ayıs 1 827’d e p a ra ye rin e g e çm e k na dönm e niyetini gö ste rm e m e kte d ir...
ü zere hazırladığı ve 8 s a a tlik em ek g ü c ü n e denk
düşe n d e ğ e rli k â ğ ıt örneği. Bu durum u gö zönü nde bulundurarak, talep edilmi
 46

olan azil belgesinin verilm esinin hü kü m et tarafın dan
tamamen haklı olarak red dedileb ileceğin i dü şünm em e
rağmen, bu resmi red gerekçesini bilm ezlikten ge lm e ­
nin ve vatana ihanet ve m ajestelerine karşı suç işlem eye
teşebbüsten suçlu olan yazar M a rx ’in ^u tara fta k i dev­
letlere dönm esini enge llem e k için ortaya çıkm ış olan
bu uygun fırsatı kullanm anın bana çok daha elverişli
geldiğini söylem eliyim . • kunduracılara, salcı ve fayto nculara, m akinistlere, ha­
herkes b ilir. (...)
135,000 SET8, 2 7 I .I H TOLIMES SOID.
K uzeyin, doğunun v e batının bütün zanaatkârlarına
s eslen iyoruz -kollarını sıvam ış doğram acıya, eli malalı
duvarcıya, göğsü adaleleriyle kabarm ış m erm erciye, yüzü
U N G L E m S C A B IN isle kararm ış d em irciye, kızarm ış ellerinden çıkan m eta­
lik vuruşlarıyla tersanelerim izi aydınlatan gem i işçisine;
m allar, değirm encilere, kürkçülere, çım acılara, kasapla­
ra, kaldırım cılara, bakırcılara, te rzile re, şapkacılara, ara­
b acılara v e m obilyacılara; konuşkan bıçkıcılara ve sıva­

İsçiler K ö le liğ e K a rs ıd ır
M assachusettes’de L ynn ’de 16 O cak 1 846'da
toplanan b ir işçi derneği, kö le lik karşıtı şu
açıklam ayı karara bağlam ıştı.
“ Şu anda 3 m ilyon kız ve erkek kardeşim izin G ü n e y ’­
deki plantasyonlarda esaret zin cirleri a ltın da in lediğ i­
nin; kendi haklarım ızı savunm akla yetin m e yip uğruna
mücadele verdiğim iz hak ve im tiyazlardan başkalarının
da yararlanmasını gü vence altına alm am ız ge rektiğinin
bilincinde olarak;
cılara s eslen iyoruz ve kendi gücünün efendisi olan bü­
tün bu insanlarla ağır işçileri, özgür Birleşik D evletler
işçilerin in, eğer ele g eçirilecekse tam am en kendi feda­
k ârlıkları, ağır çalışm aları v e zahm etleriyle ele geçirile­
FO R SA liE H E B E . c e k olan yeni top raklarda kendilerinin aşağılanm asına
ve zenci kölelerin konu m u nda istihdam edilm elerine
MITION roi TH I miLMÎİ. CWIFLiTI İN 1 V*(, PIICK Xi II f l S n .
asla rıza g ö sterm eyeceklerini haykırm aya ç ağ ırıy o ru z,,
İN Ui i Vtl. PIICK M » m
ıs t l Ü L CLOTB, I PLİTBI, PlirC »LM. öyle haykırın ki, bütün dünya bu sesle yankılansın. Ve
»rPEBI ILİCITIATII IMTIO!«, IK I T«L, flT B I S K'İCIAIINCK. b unun için hepsin den önce de ç iftçilere, toprağın işçile­
P l li c e s FROM TO
rine - kollar halinde g elerek, ö zg ü r devletleri insanla
The Greatest Bookof the Age. şenlendiren ve cum huriyetim izin bütün ordularından da­
ha sağlam k alelerini oluşturan, yüzü güneşte kararmış
o verim li babalarla evlatlarına sesleniyoruz. (...)

Atalarının Britanya baskısına karşı gö sterdikleri soylu

Y eni top raklarda kölelik m eselesinde yarım iş yapıl­
direnci, onların evlatları olarak saygıyla anan bizler de
m az; kölelik olacaktır v eya olm ayacaktır. Bu bölgeleri
onların gururlu anısıyla h içb ir zam an bariz bir tu ta rsızlı­
k ö le le r v eya sahipleri e le geçirm iş, satın alm ış veya
ğa düşmeyerek, Britanyalılarla aynı am açları güden ve
k azanm ış olm asalardı, belki kölelik taraftarlarının ta le p ­
aynı yöntemleri uygulayanlara karşı silaha sarılarak on­
leri bir bakım a haklı s ayılabilirdi. Fakat herkes biliyor
ları süngüyle, m erm iyle yokedeceğim izi karar a ltın a al­
ki, bu nun için harcanan em eğin ve yapılan fedakârlıkla­
mış bulunuyoruz.
rın y ü zde 9 9 ’u özg ür insanın, orta tabakalarıruve işçile­
rin, yan i bizzat çalışan v e kölesi olm ayan insanlarındır.
Aynca, savaşı, ayaklanm ayı ve serseriliğ in ege m e n li­
B unlar G ü n e y ’in aris to k ra tik köle sahiplerine her şeyi
ğini engellemek v e bütün insanları bunların sonu çların­
te rk mi edecekler? G ü ney’in yoksul beyazları buna rıza
dan korumak için, ilkelerim iz doğrultu su nda elim izd eki
g ö ste rec e k le r mi? (...)
bütün araçları kullanm ayı s orum luluğu m u z sayarken.
Güneyli kölecilerin vatandaşlarım ızın beşte birinin işle­
O ysa bugün g ü neyd e egem en olan, şövalyeliğinden,
rini ellerinden alm alarına yardım etm e k için silah başına
gördüğü eğitim d en ve yete n e k le rin d en güç alarak (...),
gitmeyeceğimizi de kararlaştırm ış bulunuyoruz; ayrıca
hüküm ran dev le tle r adına konuşm aya cüret e den, aslın­
haklarını alm ak için m ücadele eden Kuzeyli işçilerin,
da kendi değersiz teorilerind en başka bir şey ifade et­
aynı zamanda süngülerinin ucunu, 3 m ilyon kız ve erkek
m eyen sayg ısızlığın ı v e b e ceriksizce gizlem eye çalıştığı
kardeşlerini esaret zin cirine vuran bir dü zen li ordu ol-
cum huriyetin geri kalanına karşı hakaretam iz söylevler
duklannın artık söylenm esi ge rektiğini hem birey hem
v eren küçük bir kliktir. Bu adam lar gerçekten hakkı
de topluluk olarak bağıra bağıra haykırm alarını bütün
teslim edilm esi gereken bir cesaret ve seçkinlik tim sali
kardeşlerimize önerm eye karar verm iş bu lunuyoruz. •
olarak karşım ıza çıkıyorlar. A nayasanın en saygın yara­
tıcıların dan kaynaklanan bir ilkeye karşı çıkarken, usta­
ca am a küstah bir m an tıkla, anayasanın zem ini üzerinde
o lduklarını iddia edebiliyorlar! (...)
A m erikan İs ç ileri: K ö le liğ e
K arşı M ü c a d e le Edin C A U T I O N !! Sayıca bu kadar küçük otan ve bo yuneğm ez, özgür
yürekti K uzey D ev le tleri'n in bir vuruşu ile ortadan yoko-
W ALT W H IT M A N
COLORED PEOPLE
o r BO STO N , t ONE ILL,
labilecek olan bu klik, özg ür dev le tle rin çalışan çiftçile­
rine v e zanaatkârlarına yani cu m h u riyet nüfusunun yüz­
Büyük rom antik A m erikan şairi W a lt W h itm a n 'in d e 9 0 ’ından tam am en te rb iy e sizce taleplerde bulunu­
(1819-1892) 1 Eylül 1847’de B ro oklyn D aily E agle
Toe ire hereby respectrallj CAUTIONED u i
ad?lsed, to aTOid coarcrslBg wltb tbe y orlar. (...)
g azetesinde çıkan yazısından.
WatchmeD and Police Officers K uzeydeki binlerce asil y ürek, tüm doğu, özgür batı­
Hemen herkesin M eksika Savaşı sonucunda e ld e e d e ­
ceğimizi söylediği yeni ve geniş top raklarda kölecilik
0 ton,
F * r BiMe the ree«Dt O R D E R O F T R £ M A Y O R A
nın u yandırılm ış devi, zam anı geld iğinde aynen kabaran

A U > E R 3 I E N , they a r e em pow ered to a c t a *

b ir den izin , salınarak akan küçük bir derenin yatağını
yapılıp yapılm ayacağı m eselesi beyaz işçilerin, m ilyon­
larca zanaatkarın, çiftçi ve fabrika işçisinin oluşturduğu
büyük kitlenin çıkarlarıyla, birkaç bin zengin, güya soy­
KIDNAPPERS Alfl>
sildiği gibi onları ve do ktrin lerini şüphesiz silip süpüre­
cektir. •

lu ve aristokratik Güneyli köle sahibinin çıkarları birbi­

rinden ayrıdır.
Deneyim, adalet sağlayan güçlü bir işçi kitlesinin m ut­
lak anlamda köleci bir d evle tte , bırakın g elişm eyi, nefes
bile alamayacağını gö steriyor (bu nun kanıtı, onu gö rm e­
ye açık olan herkes için artık g ö rü lü r olm u ştu r.) New
York, Pennsylvania ve O h io ’dan herkesin ö zg ü r işçi
değil, köle olduğunu bir an için düşünün. Buraların
nasıl farklı bir görünüm e sahip olacağın ı, aile yaşam ının
ne kadar m utsuz v e bağım sızlığın ne kadar sallantıda
olacağını gözünüzün ön üne getirin.
Güney ile alay etm ek bana her şeyden daha uzaktır;
ancak eğitilm iş ve kültürlü m ülk sahibi asalakları bir
kenara bırakırsak, beyazların “ ortalam a ha lk ın ın ” nasıl
acınacak, bilgisiz ve çaresiz bir top lu lu k oluşturduğunu
Slaye Catchers,
A nd tbey b a r e a lre a d y been aetn ally e n jo y e d te
K I D N A F P l ^ G , C A T C H IN G , A3TD K E E P 1 N 6
S I A Y E S . T h e r e fo r e , i f you v aiae y o a r L I B E R T Y ,
and the o f the F^fçUire» among
them ia every possible m ann er, as tto m any M O V N B S
on th e t r a c k o f th e mo»t nnfortnnHte o f y o a r ra ce .
Keep a Sharp Look Out for
K I D N A P P E R S , and have
TOP E Y E open.
A P H I L , lt<l. INA L
Ü stte: 1852'de B e e che r-S to w e tarafından yazılm ış olan
Tom A m c a ’nin K ulübesi adlı ro m an ın reklam ı. O rtada:
1863’d e k l N e w York a y akla n m ası sırasında b ir siyahın
ya kıla ra k asılm ası. A ltta : A z a d e d ilm iş siyah kölelerin,
k ö le a vcılan tarafından ka çırıla rak te kra rda n
kö le le ştirilm e le h n e karşı uyara n 1851 ta rih li b ir d u v a r
ilanı.
K o m ü n istler K ulü bü
T ü zü ğ ü 'n d e n
E kim 1 857’de Joseph W e yd em e ye r'in etkisiyle
A lm an g öçm en işçileri tarafından N ew Y o rk’ta
ku rula n ilk K o m ün ist K u lü b ’ün tüzüğüdür.
(...) K om ünistler K ulübü üyeleri, hangi tü r ve biçim de
şekillenirse şekillensin bütün dint inançları ve duyu or­
ganları ile algılanm aya dayanm ayan her türlü görüşü
red deder. R enkleri ve cinsiyeti ne olursa olsun bütün
insanların tam eşitliğ ine in an ırlar ve bunun için öncelik­
le, is te r m iras yolu yla e ld e edilm iş, ister bizzat kazanıl-
nıış olsu n, h e r türlü burjuva m ülkiyeti ortadan kaldıra-

rak, yerine dünyadaki ulusal v e zih insel nim etlerden
herkesin ihtiyaçlarına uygun olarak yararlanabileceği,
akla uygun bir katılım sistem ini geç irm ek için çab a gös­
terirler. Üyelik için attıkları im zayla, bu gö rü şleri, to p lu ­
mun mevcut durum unda da m üm kün olduğunca uygula­
maya çalışma ve birbirlerini karşılıklı olarak m addi ve
manevi olarak desteklem e yüküm lülüğü altına girerler. •
Köleliğin M e ş ru lu ğ u Ü zerin e
SENATÖ R H A M M O N D
Köleciliğin hüküm sürdüğü eyaletlerden G üney
Caroiinalı se na tör H am m o n d ’un 1858'de
S enato’da yaptığı konuşm a.
“ Dün, New Y ork senatörü Sew ard bütün dünyanın
köleliği kaldırdığını söyledi. Evet, köleliğin adını kaldır­
dılar ama kendisini değil; çünkü dü nyad aki hiçb ir güç
onu kaldıramaz. Buna ancak, ‘Yoksulları da aranıza
almalısınız’ kutsal em rini geri alırsa, Tanrı kadirdir: Ç ün­
kü günlük çalışm asının karşılığı olarak geçim ini ancak
temin edebilen, em eğini daim a daha fazla verene sat­
mak zorunda bir adam , kısacası sizin kol em ekçileri
ve zanaatkarlar dediğiniz o adam ların hepsi de köleden
başka bir şey değildir. BIzle sizin aranızdaki te k fark,
bizim kölelerim izin öm ür boyu kiralanıp , bunun için iyi
tazminat alm aları v e bizim işçilerim iz arasında açlığa,
dilenciliğe, işsizliğe veya aşırı iş yığılm asına rastlanm a-
masıdır. Sizin işçileriniz ise g ü ndelik olarak kiralanarak
kötü bakılır ve az ücret alırlar. B unun en hüzün verici
kanıtları büyük şehirlerinizin cad d elerin d e her s aa t g ö ­
rülebilir. Nitekim insan N ew Y ork şehrinin te k bir cadde­
sinde, güneyde öm rü boyu nca g ö receğind en d aha fazla
sayıda dilenciyi bir günde görebilir.
Bizim kölelerim iz siyah ve ta b î bir ırka ait. Bizim y an ı­
mızdaki durum ları, onların d o ğal hallerinin yükselm esi
anlamına geliyo r. Bizim kölelerim iz olm aları sayesind e
onlar başlangıçta yerleştirildikleri konum dan k urtuld u­
lar. Yerkürenin h içb ir y erinde ze n c ile r, bizim gü neyd eki
kölelerimizden daha rahat duru m d a bu lun m u yo r ve bu­
nu da kendilerinden iyi bilen kim se yoktur. O n lar m utlu­
lar, memnunlar, özlem leri y o k ve zihinsel dü şü klüklerin­
den kaynaklanan yeteneksizlikleri nedeniyle, bizi hu zur­
suz edecek çabalara yönelm ekten de uzaklar. Sizin kö­
leleriniz ise beyaz ve sizinle aynı ırktan. D oğal zihinsel
yetenekleri bakım ından sizinle eşitler ve aşağılanm aları
onlarda kin ve intikam hisleri do ğuruyor. Bizim k öleleri­
mizin oy hakkı yok, on lara siyasal haklar verm iyoruz;
sizin köleleriniz ise seçim lere katılıyor v e çoğunluğu
oluşturdukları için tüm de v le t iktidarı aslında onlara
dayanıyor. •
N e w Y o r k 'ta D ev n m z
W ilhelm W e itlin g 'in B ir
R üyası
Yaşamının son dönem inde A m e rika ’ d a faa liye t
gösteren Alm an üto p ik ko m ün isti W e itlin g ’in hayalî
bir tasarım ola ra k kalem e aldığı m etin.
14 Ocak Pazartesi, öğleden sonra saat dö rt.
New York işçileri kendi çıkarlarının yönetim ini kendi
ellerine aldılar.
City Hail, silahlı yığınlar tarafın dan işgal edildi. R esm î
makamlann gö revlerine son verildi.
Subaylann üniformalarıyla sokağa çıkm aları veya kendi
toplanma alanlarında bulunm aları yasaklandı ve yasağa
uymayanlara ölüm cezası verile ce ğ i bildirildi. Bu şekilde
sokakta görülen herkes v urulacak. Silah bu labilen her­
kes iş kıyafetleriyle hem en parka gitm e y e v e orada işçi
47
Ü stte: P e n nsylva nia e yale tin in Y ork ş e h rin d e çalışan
b ir m a ran g o zun k e n d i e l yazısı ile hazırladığı m ü ş te ri
listesi. O rtada: U lu s a l İş ç i B irliğ i S e n d ik a s ı’nın
b aşkanlığını ya pm ış o la n W illiam H. S ylvis, o yılların
ö nd e g e le n s e n d ika cılarınd a n b iriy d i. A ltta : K atrana
b ula n m ış o la n adam ın ü stü n e ku ş tü yü serpm e, 18.
yüzyılda yaygın b ir ce zala n dırm a yöntem iydi.
kom isyonu hizm etin e girm eye davet edildi.
İşçilere silah, cep hane ve y iy e ce k verm eyi reddeden­
le r vurulacak.
N ew Y ork işçileri b ö ylelikle şunları ilan ederler;
N ew Y o rk 'ta k i bütün evlerin sahipleri artık işçilerdir.
K im se, yararlı çalışm a v e dürüst ticaret sonucu ka­
zandığını kanıtlayabildiğinden fazla servete sahip olamaz.
H alkı aldatm ış olan herkes ülkeden atılacak ve serve­
tin e el konu lacaktır.
B ütün bo rçlar iptal e d ilm iştir.
Ö nüm üzdeki ü ç ay kim se kira öd em eyecektir, ondan
sonra da kiralar s ad ece işçilerin örgütlerine ödenecektir.
B undan bö yle m em urlar, iyi işçilerin kazandığından
daha y ü k s ek m aaş alam ayacaktır.
Y ararlı bir işte çalışm ayan, yurttaşlık hakkını yitirecek
ve kazan am ayacaktır.
Z en g in olduğu ve k en di çıkarına davrandığı bilinen
herkes hem en silahsızlandırılacaktır.
İşçiler taburlar halinde ö rgü tlenecek v e silahlandırıla­
c aktır.
Bu örg ü tle n m e çalışm aya, İhtiyaçları karşılam aya ve
savu nm aya hizm et e decektir.
B ütün nakit paralar, borç m akbuzları karşılığında işçi
h ü kü m etin e teslim edilecektir.
Bu örg ü tle n m e. B irleşik D evletler veya New York hal­
kı, em e k te n kayn aklanan hak ve sorum lulukları, anaya­
sasının te m e li olarak kabul e din ceye kadar yürürlükte
kalacaktır.
İşçiler arasın da seçilen kom isyon o zam ana kadar
sürekli o lacak v e kendisine onun talim atlarını ta b î kıla­
cağı bir diktatör seçecek ve kendini tam am layacaktır. •
A BD le S avaşı
KARL M A R X
M a rx ’ in 7 Kasım 1861’de D ie P resse'de
y ayınlanan B irle şik D e vle tle r’de iç Savaş başlıklı
m akalesinden,
(...)G ü n e y ve K uzey arasındaki m ücad ele, iki toplum ­
sal s istem , k ölecilik ve ö zg ü r em ek sistem leri arasındaki
bir m ücad eleden başka birşey değildir. IVlücadele, iki
sistem in K uzey A m erika kıtası üzerind e artık barış için­
de birlikte yaşayam am aları y üzün den patlak verm iştir.
V e a ncak iki sistem d en birinin, öteki üzerindeki zaferi
ile sonu çlan ab ilir.
İki sistem in bugüne kadar ü zerind e m ücadele ettikleri
a lanlar olan sınır e ya letleri, G ü n e y ’in bağrında kanayan
bir yara olm akla birlikte bunların bütün savaş boyunca
K u ze y ’in başlıca z a yıf noktasını oluşturduğunun da göz­
den kaçırılm am ası ge rek ir. Bu bölgelerdeki bazı köle
sah ipleri. G üneyli kom ploculardan aldıkları işaretle Ku­
z e y ’e s ad akatlerini bildirdiler; bazıları da B irlik’ten yana
çıkm anın kendi çıkarların a ve geleneksel tavra daha
uygun olduğuna gerçekten inandılar. A ncak, her iki grup
da K u z e y ’i aynı ölçüde zayıflattı. S ınır eyaletlerindeki
“ sad ık ” köle sahiplerini hoşnut tu tm a k endişesi ile on­
ları a yrılıkçıların kolların a itm ekten duyulan korku, tek
sözcükle bu k ayp ak m üttefiklerin çıkarlarına, ön yargıla­
rına ve du yarlılıklarına gö sterilen titizlik, Birlik hüküm e­
tin i savaşın başlangıcından beri tedavisi im kansız bir
felce uğ rattı. Y arım te d b irlerle yetin m e ye sürükledi. Sa­

vaşın temel nedeni ve dü şm anın en zayıf noktası olan
■kötülüğün kökü- olan şeyi köle liğ in k en disin i iki yü zlü ­
lükle gözden saklam aya zorladı.
Lincoln, geçtiğim iz g ü nlerde G eneral F re m o n t'u n asi­
lerin kölelerini azat eden bildirgesini yüreksizce yü rü r­
lükten kaldırdıysa, bunun nedeni K en tuckyli sad ık köle
sahiplerinin kopardıkları gü rültüdür. G ene de artık bir
dönüm noktasına gelm iş bulunuyor. K en tucky İle birlik­
te sonuncu sınır e yaleti de Güney ve K uzey arasındaki
savaş alanlarına sürüklendi. S ın ır e yaletleri için sava­
şın, sınır eyaletlerinin kendi içinde, yürütülm esiyle, bun­
ların kazanılması ya da kaybedilm esi sorunu diplo m atik
ve parlamenter gö rü şm eler alanından çıkm ıştır. Son un­
da kölecilerin bir kesim i, yüzlerind eki sadakat m askesi­
ni çıkartacak, ötekilerse. B üyük B ritan ya’nın B atı H int
plantasyoncularına ödediği tü rd en bir tazm inatla yetin­
meye rıza gösterecek. O layların kendi gidişi nihai açık­
lamanın yapılm asını gerektiriyo r: Kölelerin azat e d ilm e ­
si (...). •
A m erikan İ€ S a v aş ı Ü zerin e
FRIEDRICH ENGELS
Engels’ in üç ayn m ektu b un d an , A m e rika n İç
Savaşı üzerine parçalar, ilk ve i'z u n parça, 30
Temmuz 1862 ta rih in d e M a rx 'a yazdığı m ektupta
yer alıyor ve sürm ekte olan iç S avaş'ın
değerlendirm esini içeriyor, ikin ci p arça R u d o lf
E ngels'e 10 O cak 1865’de yazdığı m ektuptan.
Güneyli siyahlann silahlandırılm ası üzerine.
Üçünoüsü, 3 Mayıs 1865’d e M a rx 'a yazdığı
m ektuptan, L in co ln 'u n ö ld ü rü lm e si üzerine.
Yenilgiler bu Y a n k e eler’i ta h rik etm iyo r, aksine gev­
şetiyor. Gönüllü top layabilm ek için , başvuranları yalnız­
ca 9 ay silah altında tutacakların ı ilan e d e c ek noktaya
gelmelerinin anlam ı şudur: Battık, ve barış gö rüşm eleri
sırasında sergileyebilm ek için bir gösteri ordusuna ih ti­
yacımız var. (...) B ird e , K u ze y ’deki hü kü m etle, K o n g re ’­
nin korkaklığı! A skere zorla adam alm aktan, m âliyede
kararlı adım lar atm aktan, köleliğe saldırm aktan hep kor­
kuyorlar ve hepsinden ön em lisi her şeyin istendiği gibi
yapılmasına ses çıkarm ıyorlar ve basit bir önlem bile
kazayla Kongre’den geçm eye görsün, şerefli Lincoln bu
önlemi öyle kırpıyor ki, sonunda hiçbir şey ifade e tm ez
bir hale geliyor. En güçlü ve en iyi orduyu yok etm iş
ve W ashington’u fiilen korunm asız bırakm ış olan yen il­
gilerin baskısı karşısındaki bu gevşeklik, bu delinm iş
domuz tulumu gibi sönm üş halk kitlesinin heyecand an
mutlak olarak yoksun olm ası - bütün bunlar bana k an ıtlı­
yor ki, her şey bitm iştir. Yapılan birkaç m iting vs. de
bir şey ifade etm iyor, bunlar başkanlık seçim i İçin bile
gerekil heyecanı sağlam aktan uzak. Bu arada tabii bü­
yük yetenek sıkıntısı v ar. H er general ötekind en daha
aptal. Azıcık inisiyatif k ullan ab ilecek veya kendi başına
karar verebilecek te k kişi yok. İn isiyatif 3 aydan beri
gene rakibin elin e geçti. A yrıca alınan her m alî önlem
birbirinden daha deli. Basit askerler dışında her tarafta
ne yapacağını bilem em ek ve korkaklık hakim . P olitikacı­
lar da aynı durum da - saçm alıyor ve ne yapacaklarını
bilemiyorlar. H alk ise, 3 bin yıld ır A vusturya kralının
emri altında yaşam ışcasına şaşkın.
Güney’e gelince -gözlerim izi b ir g erçeğ e kapalı tu tm a ­
nın anlamı yok- onlar işlerini son derece cidd iye alıyor­
lar. Hâlâ pam uk alam am am ız, bunun bir k an ıtı. S ınır
devletlerindeki gerillalar ise bu nun ikinci kanıtı. B elirle­
yici olan, bir tarım top lum un un dünyadan bu kadar te c ­
rit olduktan ve böylesi bir savaşa dayanıp ağır yen ilg iler
sonucunda, kaynak, insan ve arazi yitirdikten sonra
hâlâ galip durum a geçebilm esi. K u ze y ’in içlerine kadar
saldıracak noktaya gelebilm esidir. B unlar m ükem m el
savaşıyorlar ve cum huriyetçi d u yg ular adına geriye ka­
lan her şey, dağlık bö lgeler dışında, K en tu c ky 'n in ve
48
T e n e s s e e ’nin ikinci işgaliyle birlikte yokolm aya doğru
gidiyor. M issouri’yi de alırlarsa, devlet arazilerini de
alacaklar dem ektir. İşte o zam an da Kuzey artık bavulu­
nu toplayabilir. Dediğim gibi e ğ e r Kuzey derhal devrim ci
b ir atılım gösterm ezse insafsız bir dayak yiyecek ve
bunu da haketm iş olacaktır - sonunda olacak olan da
galiba bu.
E ğer G üney, siyahları silahlandırırsa, bu K uzey’in da­
ha çok işine gelir. En azından siyahlar, kendilerini sırtla­
rındaki kam çı uğruna öldürtecek kadar aptal değiller.
A yrıca, L incoln’un öldürülm esinin bütün dünyada ya­
rattığı devasa etki, şu bizim prensleri çok kızdırm ış
olm alı. Bu şerefe hiçbirinin ölüsü nail olm am ıştı. •
B irie ş ik D e v ie tie r Uiusai İşçi
B iH ig i'n e Tebiiğ
KARL M A R X
M a rx’in 1866’d a L on d ra ’da kurulan N ational
L a b o u r U n io n ’s (Ulusal işçi B irliği), 12 Mayıs
1869’da I. E nternasyonal G enel Konseyi adına .
gön d e rdiğ i tebliğ.
İşçiler!
Bay L incoln’a yeniden başkan seçilm esi üzerine gön­
derdiğim iz kutlam a m esajında, A m erikan Bağım sızlık
.V İ 8 6 8 .K .- S avaşı’nın burjuvazinin ilerlem esine yol açtığı gibi, Ame­
rikan İç S avaşı’nın da işçi sınıfının İlerlem esi için önemli
OF THE LOWELL MILLS, olduğuna dair inancım ızı ifade etm iştik ve gerçekten
.\rran«fii lo raakç ihc working linıp öij hours per wirk. The de köleliğe karşı sürdürülen savaşın zaferle sonuçlan­
ST.\NDARÜ TIMK » ili bf markd at nwn, 1» ihr U . l l uf thr
M KRKIM.Uk JJAMFACTI»1N(; COMPWK m ası, işçi sınıfı tarihin de yeni bir dönem açtı. Bu yeni
dö n e m d e, Birleşik D ev le tler’de eski partiler ve onların
R m tk fh B t. •( A.
W o rk . « . n o A. profesyonel politikacılarının kötü nazarla baktıkları, ken­
D I a n r r ,. la n .
C 'am m rn 4-«- a O c r D ltta r r . a t . ■*.«. I*, dine y ete n bağım sız bir işçi hareketi ortaya çıktı. Bu
» to p r t r r p t o n M a cu r d a y f .v r n ln K * < . •< A .3 0 P .
h areketin verim li bir hale gelm esi için, barış içinde ge­
çen yıllara İhtiyacı var. Bu hareketi bastırm ak için. Birle­
şik D evletler’le İngiltere arasında savaş çıkması isteniyor.
P im t 4 .3 0 A. R in r O u t. -
B r ii. . A .3 0 A . q . . K i n c in .
T h ir d B r il. 6 . ‘iO
İç savaşın elle tutu lur diğer etkisi ise A m erikan işçile­
R lB S O u t. « . 3 0 P . .T|....... K s r r p I n n « > » t a r d a ) F .i r n t a K * . rinin durum unun kötüleşm esi oldu. A vrup a’da olduğu
gibi Birleşik D ev le tler’de de, dev ulusal borç dağı işçi
sınıfının om uzuna yıkılm ası için bir elden ötekine akta­
rıldı. Sizin devlet adam larınızdan biri, yiyecek m addele­
rinin fiyatlarının 1 86 0 ’dan beri yü zd e 78 artarken, vasıf­
sız bir işçinin ücretinin yalnızca yüzde 50, vasıflı bir
Işçininkinin ise yüzde 60 arttığını söylüyor.
“ Y oksulluk” , “ A m erika’da nüfus artışından daha hızlı
yük s eliy o r” d iye şikayet ediyor.
İşçi sınıfının sefaleti, finans aristokrasisinin. Shoddy
aristokratlarının ve savaşın ürettiği benzer haşaratın
dikkat çekici lüks yaşantısı karşısında kendini gösteri­
yor. G ene de iç savaş, köleleri kurtarm asıyla ve bunun
sizin kendi sınıf hareketinize verdiği m oral itici ğüçle,
bütün bunları telafi e tti. Y üce bir amaç ve büyük bir
top lum sal zorunluluğun kutsal kılm adığı, aksine Eski
D ü n y a ’nın kalıplarına uygun bir ikinci savaş, kölelerin
zincirlerini koparm ak yerine özg ür işçileri zincirlere vu­
racaktır. Böyle bir savaşın iz olarak peşinde bırakacağı
yığınsal sefalet kap italistlerinize, işçi sınıfını düzenli or­
d unun ruhsuz kılıcıyla cesur ve haklı çabalarından ayıra­
Ü stte: U lusal İşçi B irliğ i'n in 1869'da P h iia d eip hia 'da
cak gerekçe ve araçları da sağlayacaktır.
yapılm ış o lan ko ng re sind e n b ir görü n tü . O rtada:
M a ssach u se tts e yale tin in L o w e ll şe h rin d e k i kadın
te kstil iş ç ile ri çalışlıkla n fa brikanın lojm anlannda Size düşen şanlı görev, artık işçi sınıfının tarih sahne­
yaşıyorlardı. Y aşam ian "g ü n lü k p ro g ra m d a " da sinde salt efen dilerin e bağım lı bir refakatçi olarak değil,
g ö rü ld ü ğ ü g ib i son derece katı b ir d isip lin içinde aksine kendi sorum luluğunun bilincinde ve onun efen­
s a a ti saatine d üzenlenm işti. A ltta: B ir sanayi disi olm ak isteyenlerin savaş çığlıkları attığı yerde barışı
se rgisind e te k s tild e k i g ele n ekse l ü retim biçim lerin in zorlayacak kendine y eten bağım sız bir güç olarak çıktı­
yanısıra g e liş e n m a k in e le r görülüyor. ğını dünyaya kanıtlam aktır. •

In g ilte r e 'y e K arş ı
A m e rik a 'n ın S avu n m ası
KARL M A R X
“ Birleşik Devletler U lusal S endikası” na bu çağrı I.
Enternasyonal G enel K onseyi’ nin 11 Mayıs
1869’taki toplantısında M arx tarafından o kun m u ş
ve Enternasyonal’ in görü şü ola ra k benim se nm iştir.
İşçi Kardeşler,
Derneğimizin kuruluş program ında şöyle dem iştik:
“Avrupa’nm batısm ı, A tlantiğ in öte yakasınd a kölecili­
ğin sürmesi ve yayılm ası uğruna, uğursuz bir savaşa
balıklama dalm aktan kurtaran egem en sınıfların aklı de­
ğil, İngiliz işçi sınıfının onların c an iyane kom plo larına
kahramanca karşı k o y m a s ıy d ı.” En a çık sonu cu , A tla n ­
tiğin iki yakasında da yükselm ekte olan işçi sınıfı hare­
ketini, belirsiz bir süre için gerile tm e k olacak bir savaşı
önleme sırası şim di size geldi.
Avrupa'da, B irleşik D ev le tler’! İn g iltere ile bir savaşa
sokmak telaşında olan gü çlerin varolduğ unu size söyle­
memize gerek yok. Ticari istatistiklere bir gö z atm ak
bile, ham maddeden başka ihraç e d e c ek bir şeyi olm a­
yan Rusya'nın ham m adde İh racatının , iç savaş de n g ele ­
ri alt üst etm eden önce gerilem ekte olduğunu gö sterm e­
ye yeterli. Sabanları kılıçlara dö nüştürm ek, sizin cum ­
huriyetçi devlet a dam larınızın o m üthiş bilgelikleriyle,
kendilerine güvenilir danışm an seçtikleri o despotik gü­
cü, eşiğinde olduğu iflastan kurtaracak y eg ân e şeydir.
Ama şu ya da bu hüküm etin tikel ç ıkarları bir yana,
hızla gelişmekte olan enternasyonal dayanışm am ızın ye­
rini kardeş savaşına bırakm asını sağ lam ak, orta k düş­
manlarımızın genel çıkarı değil m idir?
Mr. Lincoln’a, yeniden başkan seçilm esini te b rik e t­
mek için gönderdiğim iz m esajda, A m erikan İç S a v aş ı’-
nın işçi sınıfının ilerlem esi için, A m erikan B ağım sızlık
Savaşı’nın orta sınıf İçin önem li olacağın a olan İnancı
mızı dile getirm iştik. Ve gerçekten de, anti-köleci s ava­
şın muzaffer sonucu, işçi sınıfı tarih in d e yen i bir çağ
açmaktadır.
O tarihten bu yana B irleşik D ev le tler’d e eski partilerin
ve onlann profesyonel politikacılarının kem gözlerle bak­
tıkları bağımsız bir işçi hareketi d o ğdu . Onu ezm e k için
Birleşik D evletler’le İn giltere arasında bir savaşa ihtiyaç
duyulmaktadır.
İç savaşın diğer bir elle tu tu lu r sonu cu , kuşkusuz,
çalışan insanların konum larının aşınm ası o lm u ştu r. A v­
rupa’da olduğu gibi B irleşik D e v le tler'd e de, e ld e n ele
gezdirilen bir vam pir olan ulusal borç, sonu nda İşçi
sınıfının om uzlarına yüklenm iştir. D evlet a d am larınız­
dan biri, zorunlu ihtiyaç m ad delerinin fiyatlarının ,
1860'tan bu yana yüzde 78, vasıfsız işçilerin ücretlerinin
ise 50, vasıflılarınınkinin de y ü zde 60 a rtm ış olduğunu
söylüyor ve “ S efalet, bugün A m e rik a ’da nü fustan daha
hızlı artıyor” diye y akınıyor. Ü stelik, çalışan s ınıflarının
sefaleti, bir yandan da mali aristokrasinin, d e rm e çatm a
aristokrasinin ve diğer benzer m ikropların lükslerini de
üretiyor.
Yine de, İç Savaş köleyi özg ürleştirip sizin işçi s ını­
fı hareketinize büyük bir ahlaki a tılım kazan dırarak bun-
lan telafi etti. Böyle yüce bir e re k ve büyük bir to p ­
lumsal zorunluluk tarafından kutsanm am ış, daha ziyade
Eski D ünya'nınkilere benzeyen İkinci bir savaş, bu s e ­
fer kölelerin zincirlerini kırm ak y erin e , ö zg ü r em e k ­
çiler için zincirler yaratacaktır. Savaşın g erisind e bı­
raktığı birikm iş sefalet, k ap italistlerin ize İşçi sınıfı
ile yürekli ve haklı em ellerinin arasına dü zen li bir or­
dunun ruhsuz kılıcını koym a saik ve im kânını vere­
cektir.
O halde, şim di sonunda işçi sınıfının tarih sah nesine,
artık tâbi hizm etkârlar olarak d eğil, bağım sız v e kendi
sorumluluklarının bilincinde olan özn eler o larak çıkm ak-
49
K u K lu x K la n : A m e rik a n İç S avaşı so nra sınd a G ü n e yli
beya zla rın y e n id e n yapıla n m a ya ka rşı o la n y e ra ltı
d ire n iş le rin i c is im le ş tird lk le ri g iz li ırkçı örgü t, ilk o la ra k
1866 yılında P u la s k i'd e ku ru ld u . K afalarını ö rte n
ku k u le ta la n ve b aşta n a şağ ı cü p p e le riyle b ir ya nd a
b a tıl itika tle re sa h ip o la n ku rb a n la rın ı korkutm ayı, öte
ya n d a kim lik le rin in o rta ya çıkm asını e n g e lle m e yi
hede fliyorla rdı. B eyazların ü stü n lü ğ ü n ü s a vun a n ırkçı
K la n üyeleri, a z a t e d ilm iş s iyah k ö le le ri y a kala yıp
kırb a çla m a kla ve ç e ş itli e z iy e tle r s o n u cu n da
ö ld ü rm e kle y e tinm iyo r, ayrıca s iy a h la rı deste kle ye n
beya zla ra ka rşı da a cım a sız davranıyorlardı. E v le r
yakılıyor, ü rü n le r ta h rip e diliyo r, in s a n la r
ka sab a larınd a n kovulu yo r, kaçırılıyor, te h d itle r
savrulu yo r, ce zala n dırm a e y le m le ri g erç e k le ş tiriliy o rd u .
1 869’d a K lan ö rg ü tü m e rk e z in in dağıtılm asına ra ğm e n
y e re l K la n g ru p la n e y le m le rin i sürdü rü yo rla rd ı.
G ü n e yde a rta n ş id d e t e y le m le ri so n u c u n d a K o n g re ’d e
1870 ve 1871'd e çıkarılan y a s a la r b u tü r
ö rg ü tle n m e le re ve e yle m le re ka rşı m ü c a d e le y i
ö ng ö rü yord u . G ü n e yde 1 870’le rd e k i s iy a s î g e liş m e le r
g iz li cu m h u riy e t karşıtı ve siyah düşm anı
ö rg ü tle n m e le rin ö n e m in i azalttı. 20. yüzyılın K lan
ö rg ü tle ri ise siyah la rın ö te s in d e K a to likle ri, Y ahudileri,
y a b a n cıla n ve ö rg ü tlü s e nd ika lı iş ç ile ri h e d e f aldı.
ta olduğ unu ve onların efen disi olm aya hevesli olanların
savaş diye haykırdıkları yerd e barışı buyurabilecekierini
bütün dü nyaya gö sterm e görevi sizin üzerinizde.
U lu s la ra ra s ı İş ç i D e rn e ğ i G e n e l K o n s e y i a dın a
B ritanya m illiyetinden: R. A p p le g r a th ’ ı m arangoz; M.
J . B o o k , m akinacı; J. B u c k le y , ressam-, J. H ales, elastik
ağ do kum acısı; H a rrie t L a w ; B. L u c ra ft, iskem le yapım ­
cısı; J . M iln e r, terzi; G. O d g e r, kunduracı; J . R o s s ,
çizm eci; B . S h a w , ressam ; C o w e ll S te p n e y ; J . W arren,
san dık yapım cısı; J . W e s to n , trabzan yapım cısı. Fransız
m illiyeti: E. D u p o n t, a le t yapım cısı; J u le s J o h a n n a rd ,
taş baskı ustası; P a u l L a fa rg u e . A lm an m illiyeti: G. Ec-
c a riu s , terzi; F. L e s s n e r, terzi; IV. L im b u rg , kunduracı;
K a r i M a rx . İsviçre m illiyeti: H. J u n g , saat yapım cısı;
A . M ü lle r, saat yap ım cısı. B elçika m illiyeti: M . B e rn a rd ,
ressam . D anim arka m illiyeti: J . C o h n , puro yapım cısı.
P olonya m illiyeti: Z a b ic k i, kalıpçı.
S. Lu
C o w e ll S te p n e y , Sayman
J. G e o rg E c c a riu s , G enel Sekreter
İş ç ile r v e İç S avaş
Illinois işçi P a rtis i’nin, 4 T em m uz 1876'da A lm an
sosyalistle ri tarafından C hica g o ’da düzenlenen bir
k u tlam a ya g ön d e rdiğ i Bağım sızlık B ild irisi'n d e n bir
bölüm .
“ V aro lan s istem , kap italistlerin kendi çıkarları, ama
İşçilerin yaralanm aları ve e zilm eleri yönünde yasalar
yap m asın ı sağlam ıştır.
V arlıklılara, oransız tem sil ve yasam a üzerinde dene­
tim hakları tanıyarak, atalarım ızın uğruna savaşıp öldü­
ğü dem okrasi İsm ini, bir alay, bir gölge haline getirmiştir.
K ap ita lis tle rin ... hü kü m et yardım ını, yurtiçi bağışları­
nı v e öd ü n ç parayı garanti altına alm aları, dem iryolu
işle tm e le rin i bencilce y önetm elerini sağlam ıştır. Onlar
da, ulaşım araçlarını te ke lle rin e alarak hem üreticiyi
hem de tüke tic iy i kazıklam ayı başarm ışlardır.
B eyaz top lum un ç oğu nlu ğu, ulusun bütün zenginliği­
ni y aratanlar, sonsuz kere daha yıpratıcı ve küçültücü
bir bağla kölelik altında ezilirken, dü nyaya, zenci köleli­
ğinin kaldırılm ası için verilen ölüm cül bir iç savaşın
saçm a gö rü ntüsün ü sunm uştur.
K ap italistlere, sınıf olarak, ülkenin bütün üretim inin
5 /6 's ın ı ken dilerine ayırm a hakkını verm iştir...
B öylece, İnsano ğlu nun dü nyad aki doğal yazgısını İz­
lem esini eng e llem iş, -hırsı ezm iş, evlilikleri ya engelle­
m iş ya da sah te ve doğal olm ayan e vliliklere yolaçm ış-
insan hayatını kısaltm ış, m oral bozm uş, suça analık
etm iş, h â kim leri, bakanları v e de v le t adam larını yoldan
çıka rm ış , in sanlar arasında g ü ve n i, sevgi ve onuru sars­
m ış, hayatı, herkese fırs at eşitliği sağlanan; İnsan haya­
tın ı do ğadışı v e küçültü cü bir e km ek kavgası olmaktan
çıkaracak, m ükem m e llik uğruna soylu v e cöm ert bir
m ücad ele d e ğ il, varolm ak İçin bencil, acım asız bir m ü­
cad ele haline g e tirm iş tir...
Bu ned e n le, biz, C hicagolu işçiler, bu kitle toplantı­
sında açıklıyoruz:
Kİ biz, bu ülkede v arolan siyasal partilerden bağım sız
v e özg ür üre tic ile r olarak, kendi yasalarım ızı koym ak,
üretim im izi yön e tm ek , ö d evsiz hak ve haksız ödev ol­
m ayacağ ının kab ulü yle kendi kendim izi yönetm ek için
tam ik tid ar e ld e e tm e k am acıyla çalışacağız. Ve bu bildi­
riyi d e s tek lem e k için, bütün İşçilerin yardım ına ve Işbir-’
liğin e g ü ve n e re k, birbirim ize, karşılıklı, hayatlarım ızı ell-
m izdekilerl v e kutsal on urum uzu ta ah h ü t e d iy o ru z.” •