«Σακχαρώδης Διαβήτης: Φυσικοθεραπευτική προσέγγιση»

Δημήτριος Βασμαρής
Φυσικοθεραπευτής, OEP Leader

11/9/2022 1
 WHO 2016
Διατήρηση
Φυσιολογικού
Άσκηση Σωματικού
Βάρους

Ελάττωση
Υγιεινή Διακοπή
Διατροφή Πρόληψη και
Μείωση Καπνίσματος
εμφάνισης
Σ.Δ. Τύπου II
11/9/2022 2
 Σ.Δ. τύπου II και καθιστική συμπεριφορά
Ο χρόνος καθίσματος είναι ένας παράγοντας κινδύνου για τον
διαβήτη
Ανεξάρτητα από το χρόνο σε μέτρια έως έντονη σωματική
δραστηριότητα. (Wilmot et al 2011)
Ανεξάρτητα με την συσχέτιση μεταξύ της καθιστικής
συμπεριφοράς και μεταβολικών παραγόντων κινδύνου,
νοσηρότητας και θνησιμότητας. (Yates et al 2011)
Καθιστική συμπεριφορά, που δεν έχει σπάσει με περιόδους μη
καθιστικής δραστηριότητας έχει επιβλαβείς συνέπειες για τον
έλεγχο της γλυκόζης. (Yates et αl 2011)
11/9/2022 3
 WHO 2016

Άσκηση

Διατροφή Διαχείριση Φαρμακευτική Αγωγή

Διαβήτη

11/9/2022 4
 Σ.Δ. τύπου ΙΙ και Προδιαβήτη

Βελτιωμένη ανοχή
Οφέλη της Αυξημένη ευαισθησία
γλυκόζης Άσκησης ινσουλίνης

Μειωμένη HbA1C

11/9/2022 5
Στα άτομα με Σ.Διαβήτη τύπου Ι και σε εκείνα με Σ.Διαβήτη τύπου ΙΙ
που λαμβάνουν ινσουλίνη, η τακτική άσκηση μειώνει τις απαιτήσεις
σε ινσουλίνη. ( ACSM 2014)
Σημαντικά οφέλη σε Σ.Διαβήτη τύπου Ι,ΙΙ και προδιαβήτη: μείωση
των παραγόντων κινδύνου για εμφάνιση καρδιαγγειακών
νοσημάτων (προφίλ λιπιδίων, αρτηριακής πίεσης, σωματικού
βάρους και λειτουργικής ικανότητας) και βελτίωση της ευεξίας.
(Albright A, Franz M, Hornsby G, et al. 2000, ACSM-ADA 2010)
Η τακτική συμμετοχή ατόμων με προδιαβήτη σε δραστηριότητες
άσκησης, μπορεί επίσης να αποτρέψει ή τουλάχιστον να
καθυστερήσει τη μετάβαση σε Σ.Δ. τύπου ΙΙ. (Knowler WC, Barrett-Connor
E, Fowler SE, et al. 2002)
11/9/2022 6
Η τακτική σωματική δραστηριότητα κατά την διάρκεια της
εγκυμοσύνης μειώνει επίσης τον κίνδυνο ανάπτυξης Σακχαρώδη
Διαβήτη Κύησης (Sanabria-Martίnez G et al 2015, Russo LM et al 2015 ).
Σε γυναίκες με διάγνωση Σ.Δ. Κύησης η αερόβια ή η άσκηση
αντίστασης μπορεί να βελτιώσει την δράση της ινσουλίνης και
τον γλυκαιμικό έλεγχο (Colberg SR, Castorino K, Jovanoviˇc L. 2013 ).
Ιδιαίτερα στις γυναίκες που είναι υπέρβαρες/παχύσαρκες, η
έντονη έντασης δραστηριότητα κατά την διάρκεια της
εγκυμοσύνης μπορεί να μειώσει την πιθανότητα υπέρβασης του
βάρους της κύησης (Ehrlich SF, Sternfeld B, Krefman AE, et al. 2016 ).
11/9/2022 7
Η σωματική δραστηριότητα και η άσκηση κατά την διάρκεια της
εγκυμοσύνης έχουν δειχθεί να ωφελούν τις γυναίκες με την
βελτίωση της καρδιαγγειακής υγείας και την γενική φυσική
κατάσταση με παράλληλη μείωση εμφάνισης επιπλοκών, όπως
Προεκλαμψία και Καισαρική τομή.
Είναι ασφαλές η Άσκηση κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης με
πολύ λίγες Αντενδείξεις.
(The American College of Obstetricians and Gynecologists Committee on Obstetric
Practice 2015 )

11/9/2022 8
 Δραστηριότητα-Άσκηση
• Ως φυσική δραστηριότητα (σωματική δραστηριότητα) ορίζεται
οποιαδήποτε σωματική κίνηση παράγεται με την μυϊκή
προσπάθεια και απαιτεί αύξηση της ενεργειακής δαπάνης πάνω
από το επίπεδο της σωματικής ηρεμίας. Ως εκ τούτου αποτελεί
ένα μέρος του καθημερινού τρόπου ζωής
• Ως άσκηση ορίζεται η φυσική δραστηριότητα κατά την οποία
εκτελούνται προσχεδιασμένες, δομημένες και
επαναλαμβανόμενες σωματικές κινήσεις για να διατηρηθούν ή να
βελτιωθούν μια ή περισσότερες παράμετροι της φυσικής
κατάστασης-ευεξίας και κατ’ αυτόν τον τρόπο αποτελεί μια
δομημένη παρέμβαση για ένα καθορισμένο χρονικό διάστημα
(Άσκηση ποσοτικοποιημένη σε όγκο, ένταση και συχνότητα ).
11/9/2022 9
 Δραστηριότητα-Άσκηση
Έτσι λοιπόν, αν και κάθε μας κίνηση είναι άσκηση σωματικής
δραστηριότητας, δεν είναι όλες οι σωματικές δραστηριότητες
άσκηση.

11/9/2022 10
 Παγκόσμια Συνομοσπονδία Φυσικοθεραπευτών
(WCPT 2008)
Από το 2008 η WCPT καθιέρωσε την ‘’Κίνηση για την Υγεία’’ ως
θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Φυσικοθεραπείας .
Οι Φυσικοθεραπευτές ως ειδικοί στην κίνηση και την άσκηση, με
εμπεριστατωμένη γνώση των προδιαθεσικών παραγόντων, της
παθολογίας και των πιθανόν επιπτώσεων σε όλα τα ανθρώπινα
συστήματα, είναι οι ιδανικοί επαγγελματίες για την επιλογή,
προώθηση, καθοδήγηση, συνταγογράφηση και διαχείριση της
Άσκησης σε ασθενής με Σ.Δ ή σε προβλήματα υγείας
προερχόμενα από τον Σ.Δ.
11/9/2022 11
 Είδη Άσκησης

Σωματικές
Δραστηριότητες

Αερόβια Άσκηση Άσκηση Άσκηση

Άσκηση Ενδυνάμωσης Ευλυγισίας Ισορροπίας

Yoga Tai chi

11/9/2022 12
 Σωματικές δραστηριότητες
στον Σακχαρώδη Διαβήτη (van Dijk
& van Loon 2015)

Μείωση της μεταγευματικής

υπεργλυκαιμίας

Βελτίωση του γλυκαιμικού

ελέγχου
11/9/2022 13
 Αερόβια Άσκηση στον Σακχαρώδη Διαβήτη
(Περπάτημα, Ποδηλασία, Κολύμπι, Τρέξιμο κ.α.)
(Sigal et al 2013)

Εμφάνισης
Καρδιο- Ανάπτυξη Συν-
Ευαισθησίας
αγγειακής Περιφερικής νοσηροτήτων
Ινσουλίνης
Ικανότητας Νευροπάθειας &
Θνησιμότητας

11/9/2022 14
 Άσκηση Ενδυνάμωσης στον Σακχαρώδη
Διαβήτη
(Ελεύθερα βάρη, Όργανα με βάρη, Λάστιχα και με το Βάρος Σώματος )
(Sigal et al 2013)

Αντίσταση Μυϊκής Μυϊκής Οστικής

HbA1C Δύναμης Μάζας Αντοχής
Ινσουλίνης

11/9/2022 15
 Η αερόβια προπόνηση και η άσκηση αντίστασης είναι και
οι 2 ευεργετικές στον γλυκαιμικό έλεγχο. Ωστόσο, ένας
συνδυασμός αυτών των δύο είναι ίσως η καλύτερη μορφή
άσκησης για τα άτομα με διαβήτη τύπου ΙΙ, ( Sigal et al
2007,Church et al., 2010) για την πρόληψη ή την θεραπεία τους.
(van Dijk & van Loon 2015)

11/9/2022 16
 Άσκηση Ισορροπίας
( Morrison et al 2010)

Δύναμης
Κινδύνου
Ισορροπίας Ιδιοδεκτικότητας Κάτω
Πτώσεων
Άκρων

11/9/2022 17
 Άσκηση Ευλυγισίας στον Διαβήτη
 Δεν υπάρχουν μελέτες σε Διαβητικούς για την επίδραση ενός αμιγούς
προγράμματος διατάσεων στον μεταβολικό έλεγχο, κίνδυνο τραυματισμού
ή οποιαδήποτε επιπλοκή που σχετίζεται με τον Διαβήτη.
 Οι ασκήσεις ευλυγισίας, σε συνδυασμό με ασκήσεις αντίστασης, έχει
αποδειχθεί ότι αυξάνουν το αρθρικό εύρος κίνησης σε άτομα με τύπο ΙΙ
διαβήτη. (Herriott et al 2004)
 Οι διατατικές ασκήσεις ως μέρος ενός προγράμματος ασκήσεων
ισορροπίας μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο πτώσεων σε ηλικιωμένα
άτομα με σακχαρώδη διαβήτη. (Morrison et al 2010)
 Οι τακτικές διατάσεις μπορούν να θεωρηθούν μια επιλογή σε ένα
πρόγραμμα φυσικής κατάστασης, ιδίως για τους ηλικιωμένους ενήλικες.
Ωστόσο, ο χρόνος που δαπανάται για την ευλυγισία δεν πρέπει να
συνυπολογίζεται ως άσκηση προς επίτευξη αερόβιας ικανότητας ή μυϊκής
δύναμης, με βάση τις κατευθυντήριες οδηγίες. (Armstrong et al 2015)
11/9/2022 18
 Yoga & Tai Chi στον Διαβήτη
Τα στοιχεία για την ευεργετική επίδραση της Γιόγκα και του Τάι Τσι
δεν είναι τόσο εκτεταμένα ή τόσο υποστηρικτικά όσο για την
αερόβια και την άσκηση αντίστασης. Τέτοιες ασκήσεις μπορούν να
συμπεριληφθούν βάσει των ατομικών προτιμήσεων για την αύξηση
 της ευελιξίας, μυϊκής δύναμης και ισορροπίας,
 καθώς και για τα ψυχολογικά οφέλη, μείωση στρες και χαλάρωση.
Ωστόσο, οι επιπτώσεις τους στην αερόβια ικανότητα είναι πιθανόν
ελάχιστη και οι επιπτώσεις τους στον γλυκαιμικό έλεγχο είναι
μεταβλητή. (Armstrong et al 2015)
11/9/2022 19
 Επιτηρούμενη Άσκηση ή Ελεύθερη Άσκηση
• Μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση (Umpierre et al 2011) έδειξε ότι
τα εποπτευόμενα προγράμματα που περιλαμβάνουν αεροβική ή άσκηση
αντίστασης βελτίωσαν τον γλυκαιμικό έλεγχο σε ενήλικες με διαβήτη τύπου ΙΙ, με
ή χωρίς διατροφικές παρεμβάσεις.
• Μία τυχαιοποιημένη δοκιμή σύγκρινε συμβουλευτική άσκησης μαζί με δύο φορές
την εβδομάδα υπό επίβλεψη αερόβια και άσκηση αντίστασης, με μόνο
συμβουλευτική άσκησης σε ασθενείς με διαβήτη τύπου ΙΙ και μεταβολικό
σύνδρομο (Balducci et al 2010-IDES). Αν και η σωματική δραστηριότητα αυξήθηκε
σημαντικά και στις δύο ομάδες, η ομάδα που έλαβε το εποπτευόμενο πρόγραμμα
αερόβιας και άσκησης αντίστασης είχε σημαντικά καλύτερα αποτελέσματα:
μεγαλύτερες μειώσεις στην HbA1C, στην αρτηριακή πίεση, τον δείκτη μάζας
σώματος, την περιφέρεια μέσης και τον εκτιμώμενο 10 ετή καρδιακό κίνδυνο, και
μεγαλύτερές αυξήσεις στην αεροβική ικανότητα, μυϊκή δύναμη και την HDL-C.
11/9/2022 20
11/9/2022 21
Η πρόθεση αυτής της κλινικής σύστασης είναι να περιγράψει μια
συστηματική, αποτελεσματική και εφικτή προσέγγιση για
φυσικοθεραπευτές, που εργάζονται στην ιδιωτική και κατ’ οίκον
περίθαλψη, οι οποίοι εφαρμόζουν παρεμβάσεις άσκησης σε ασθενείς με
Σ.Δ. τύπου ΙΙ.
Με την προσέγγιση αυτή, οι φυσικοθεραπευτές θα είναι σε καλύτερη
θέση να συνταγογραφήσουν κλινικά αποτελεσματική και ιατρικώς
ασφαλή παρέμβαση άσκησης για τους ασθενείς αυτούς. Ωστόσο, πριν
από την έναρξη των παρεμβάσεων άσκησης σε αυτούς τους ασθενείς,
ένας έλεγχος προετοιμασίας και αξιολόγησης, που να είναι εφικτός για
αυτούς τους ασθενείς πρέπει να εκτελεστεί.
11/9/2022 22
Έλεγχος Προετοιμασίας- Αξιολόγηση
Γενικός ιατρικός κίνδυνος

Εξιδεικευμένος ιατρικός κίνδυνος

Γλυκαιμικός έλεγχος

Παράμετροι υγείας
11/9/2022 23
Έλεγχος Προετοιμασίας-
Αξιολόγηση

Γενικός ιατρικός κίνδυνος Ερωτηματολόγιο PAR-Q (περαιτέρω

εξέταση-παραπομπή σε θετικά
αποτελέσματα)

11/9/2022 24
 Έλεγχος Προετοιμασίας-
Αξιολόγηση

Εξειδικευμένος ιατρικός κίνδυνος ● Καρδιαγγειακός, νευρολογικός (περιφερικό

και αυτόνομο) και ορθοπεδικός έλεγχος:
παραπομπή σε γιατρό σε περίπτωση
σοβαρής ή προηγουμένως απαρατήρητης
ανωμαλίας
● Έλεγχος της νεφροπάθειας και
αμφιβληστροειδοπάθειας δεν είναι εφικτός:
ιατρικό ιστορικό / θα πρέπει να εξεταστούν
11/9/2022 τα αρχεία 25
Παραπομπή σε Γιατρό στις περιπτώσεις
Χωρίς θεραπεία υπέρταση (αρτηριακή πίεση >140/90 mm Hg)
Στηθάγχη
Προηγουμένως απαρατήρητα διαταραχές του καρδιακού ρυθμού (> 100 σφυγμούς)
Χωρίς θεραπεία διαλείπουσα χωλότητα
Υπεργλυκαιμία νηστείας (Επίπεδο γλυκόζης στο αίμα >16,8 mmol / L, >300 mg / dL),
Συχνά υπογλυκαιμικά επεισόδια
Χωρίς θεραπεία πληγές-έλκη σε κάτω άκρα
Καχεξία ή ξαφνική απώλεια σωματικού βάρους
Χωρίς θεραπεία νευροπάθεια περιφερικού ή αυτόνομου
11/9/2022 26
Διαταραχές της όρασης χωρίς θεραπεία
Έλεγχος Προετοιμασίας-
Αξιολόγηση

Γλυκαιμικός έλεγχος ● Εργαστηριακές τιμές (γλυκόζη, HbA1c)

● Φαρμακευτική αγωγή (biguanide, sulfonylurea,
insulin, alfa-glucosidase inhibitor, bile acid
sequestrant,
meglitinide, DDP-4 inhibitor, thiazolidinedione,
dopamine agonist, GLP-1 receptor agonist, blood
pressure and cholesterol lowering medication, and
anticoagulation)
11/9/2022 27
Έλεγχος Προετοιμασίας-
Αξιολόγηση

Παράμετροι Υγείας ● Κίνδυνος πτώσης (TUG, DGI)

● Φυσικό επίπεδο δραστηριότητας (βηματόμετρο /
επιταχυνσιόμετρο)
● Σύνθεση του σώματος (Βιοηλεκτρικής εμπέδησης αναλυση BIA,
περίμετρος της μέσης)
● Ικανότητα αντοχής άσκησης (Astrand-Rhyming cycling test,
6MWT)*
● Η μυϊκή δύναμη (Handgrip strength test) ,
*H δοκιμασία μέγιστης άσκησης με Εργοσπιρομετρία και ΗΚΓ
ανάλυση ενδείκνυται μόνο σε ασθενείς με διαβήτη 2 με μεγαλύτερο
11/9/2022
κίνδυνο επιπλοκών ή όταν υψηλής έντασης άσκηση έχει 28
συνταγογραφηθεί!
11/9/2022 29
11/9/2022 30
 Κλινικές Οδηγίες-Συστάσεις Άσκησης
Όπως συνιστάται για όλα τα παιδιά, τα παιδιά με Σ.Δ. τύπου Ι & ΙΙ ή
προδιαβήτη πρέπει να ενθαρρύνονται να συμμετέχουν σε
τουλάχιστον 60 λεπτά ή και περισσότερο μέτριας ώς έντονης
αεροβικής δραστηριότητας κάθε μέρα (A.D.A. Standards of medical care in
diabetes—2017, US Department of Health and Human Services. 2008 Physical Activity
Guidelines for Americans)
Κατά την καθημερινή άσκηση τα παιδιά θα πρέπει να συμμετέχουν
σε υψηλής έντασης αερόβιες δραστηριότητες, έντονες ασκήσεις
μυϊκής και οστικής ενδυνάμωσης, τουλάχιστον στις 3 από αυτές τις
ημέρες (Janssen I, Leblanc AG. 2010US Department of Health and Human
Services. 2008 Physical Activity Guidelines for Americans )
11/9/2022 31
 Κλινικές Οδηγίες-Συστάσεις Άσκησης
Ενήλικες με Διαβήτη πρέπει να κάνουν τουλάχιστον 150
λεπτά/εβδ. μέτρια - έντονη αερόβια δραστηριότητα (50-70% της
μέγιστης καρδιακής συχνότητας), μοιρασμένα τουλάχιστον σε 3
μέρες/εβδ., με διακοπή ενδιάμεσα όχι περισσότερες από 2
συνεχόμενες μέρες.
Ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης όλων των μεγάλων μυϊκών
ομάδων, 2 ή περισσότερες ημέρες/εβδ.
(American Diabetes Association. Standards of medical care in diabetes—2017, ACSM-ADA 2O10)

11/9/2022 32
 Κλινικές Οδηγίες-Συστάσεις Άσκησης
Οι γυναίκες με προϋπάρχοντα διαβήτη κάθε είδους θα πρέπει
να ενημερώνονται να συμμετάσχουν στην τακτική σωματική
άσκηση πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. (Colberg and
Associates 2016)
Οι έγκυες γυναίκες με ή σε κίνδυνο για Σακχαρώδη Διαβήτη της
Κύησης θα πρέπει να συμβουλεύονται να συμμετάσχουν σε 20-
30 λεπτά μέτριας έντασης άσκηση τις περισσότερες ή όλες τις
ημέρες της εβδομάδας. (The American College of Obstetricians and
Gynecologists Committee on Obstetric Practice 2015 )

11/9/2022 33
 Κλινικές Οδηγίες-Συστάσεις Άσκησης
• Οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με ανικανότητες ακολουθούν τις
οδηγίες των ενηλίκων εάν είναι δυνατόν, ειδάλλως πρέπει να
είναι τόσο σωματικά δραστήριοι, όσο το επιτρέπουν οι
ικανότητες και τα προβλήματα υγείας τους (American Diabetes
Association. Standards of medical care in diabetes—2017, US Department of Health
and Human Services. 2008 Physical Activity Guidelines for Americans)
• Οι ηλικιωμένοι με αυξημένο κίνδυνο πτώσεων και διαβητική
περιφερική νευροπάθεια, πρέπει να ακολουθούν πρόγραμμα
ασκήσεων ενδυνάμωσης και ισορροπίας. (Canadian Diabetes
Association 2013 Clinical Practice Guidelines, Diabetes in the Elderly)
11/9/2022 34
 Κλινικές Οδηγίες-Συστάσεις Άσκησης

Όλα τα άτομα συμπεριλαμβανομένων και αυτών που πάσχουν

από Σακχαρώδη Διαβήτη, θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να
μειώσουν την χρονική διάρκεια που δαπανούν για καθιστική
ζωή (εργασία στο γραφείο, παρακολούθηση τηλεόρασης)
κάνοντας διάλειμμα, με το να σηκώνονται όρθιοι ή να
περπατούν λίγο μέσα στο χώρο που βρίσκονται ( Katzmarzyk PT et al
2009).

11/9/2022 35
 Κλινικές Οδηγίες-Συστάσεις Άσκησης
Σε ενήλικες με Σ.Δ. ΙΙ η διακοπή του παρατεταμένου καθίσματος
κάθε 30 λεπτά για 2-3 λεπτά ελαφριού περπατήματος βελτιώνει
τον γλυκαιμικό έλεγχο (Dempsey PC, Larsen RN, Sethi P, et al. 2016).

11/9/2022 36
 Σχεδιασμός Άσκησης

Είδος Άσκησης Ένταση

Τύπος
Άσκησης

Διάρκεια Συχνότητα/Εβδομάδα

11/9/2022 37
 Mendes R, et al. Br J Sports Med 2016
Μέτρια 4-6Borg 0-10/12-13Borg 6-
Μεγάλες Μυϊκές Ομάδες
20 ή 40-59%HRR/64-76%MHR
(Περπάτημα, Ποδηλασία, Κολύμπι,
Έντονη 7-8Borg 0-10/14-17Borg 6-
Τρέξιμο)
20 ή60-89%HRR/77-95MHR

Αερόβια Άσκηση

3ημ./εβδ. όχι περισσότερες από 2

150΄Μέτριας/90΄ Έντονης
ημ. χωρίς άσκηση

11/9/2022 38
 Mendes R, et al. Br J Sports Med 2016
Μέτρια ένταση (50-69% της 1
(Ελεύθερα βάρη, Όργανα με βάρη, μέγιστης επανάληψης)
Λάστιχα και με το Βάρος Σώματος ) Έντονη ένταση ( 70-84% της 1
μέγιστης επανάληψης)

Άσκηση Δύναμης

1-4 Σετ
10-15 επ./σετ 2ημ./εβδ. και όχι συνεχόμενες
5-10 Ασκήσεις μεγάλων μυϊκών ημέρες
ομάδων
11/9/2022 39
Οι στρατηγικές άσκησης πρέπει να προσαρμοστούν για κάθε
διαβητικό άτομο με βάση την συνοσηρότητα, αντενδείξεις,
λειτουργικές ικανότητες, προτιμήσεις και προσωπικούς ρεαλιστικούς
στόχους. ( van Dijk & van Loon 2015, Mendes et al 2016 )

11/9/2022 40
 Όγκος Άσκησης (Δόση Άσκησης)
Το προϊόν που παράγεται από τα κύρια χαρακτηριστικά της άσκησης
( Διάρκεια, Ένταση και Συχνότητα ) είναι ο εκτιμώμενος όγκος
άσκησης (δόση άσκησης) που εκτελείται εντός ορισμένης χρονικής
προθεσμίας ( εβδομάδα).
Κατά το σχεδιασμό του προγράμματος άσκησης η αρχική εστίαση θα
πρέπει να είναι στην επιλογή του κατάλληλου όγκου άσκησης.
Αν και ακούγεται απλό, η επιλογή της κατάλληλης δόσης άσκησης
για μεμονωμένους ασθενείς θα είναι δύσκολη. (van Dijk & van Loon
2015)
11/9/2022 41
Μεγάλος όγκος άσκησης έχει μεγαλύτερες επιδράσεις από μικρό
όγκο, αλλά μικρός όγκος άσκησης είναι ΠΑΝΤΟΤΕ ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ
από την αδράνεια και την μη άσκηση. (van Dijk & van Loon 2015)
Ακόμη και πολύ μικρές περίοδοι ( 2-15 λεπτά) ελαφριάς
σωματικής δραστηριότητας συνδέονται με σημαντικές
βελτιώσεις στον γλυκαιμικό έλεγχο και σε περιπτώσεις
μεταγευματικής υπεργλυκαιμίας. ( Reynolds et al 2016, Colberg
et al 2009)

11/9/2022 42
Σύντομες περίοδοι ελαφριάς σωματικής δραστηριότητας είναι
εύκολο να εφαρμοστούν στην καθημερινή ζωή και είναι
ιδιαίτερα πολύτιμες για ασθενείς, που δεν είναι σε θέση ή
απρόθυμοι να συμμετάσχουν σε ένα πιο δομημένο πρόγραμμα
άσκησης (van Dijk & van Loon 2015)
ή αργότερα αν αποφασίσουν να ακολουθήσουν δομημένη
άσκηση και να αυξήσουν τα οφέλη τους (De Feo & Schwarz
2013)

11/9/2022 43
 Εμπόδια για Δραστηριότητες

Οι πολλές τεχνολογικές πρόοδοι και οι ανέσεις που έχουν κάνει

τη ζωή μας πιο εύκολη και λιγότερο ενεργή, πολλές προσωπικές
μεταβλητές, συμπεριλαμβανομένων των φυσιολογικών,
συμπεριφορικών και ψυχολογικών παραγόντων, μπορεί να
επηρεάσουν τα σχέδιά μας για να γίνουμε πιο σωματικά
δραστήριοι μέσα στην καθημερινότητας μας ( NCD 2011 ).
Οι 10 πιο κοινή λόγοι που οι ενήλικες επικαλούνται για τη μη
υιοθέτηση περισσότερο σωματικά δραστήριου τρόπο ζωής είναι
11/9/2022 44
 Εμπόδια για Δραστηριότητες
(Sallis και Hovell, 1990, Sallis et al, 1992)
1. Δεν έχουν αρκετό χρόνο για να ασκηθούν
2. Το βρίσκουν άβολο να ασκηθούν
3. Η έλλειψη αυτοκινήτρων.
4. Βρίσκουν την άσκηση όχι ευχάριστη
5. Βρίσκουν την άσκηση βαρετή.
6. Η έλλειψη εμπιστοσύνης στην ικανότητά τους να είναι σωματικά δραστήριοι (χαμηλή
αυτο-αποτελεσματικότητα).
7. Ο φόβος τραυματισμού ή πρόσφατος τραυματισμός.
8. Έλλειψη δεξιοτήτων αυτοδιαχείρισης, όπως την ικανότητα να θέσει προσωπικούς
στόχους, παρακολούθηση της προόδου, ή επιβράβευση της πρόοδο προς την κατεύθυνση
αυτών των στόχων
9.Στερούνται την ενθάρρυνση, υποστήριξη, ή συντροφικότητα από την οικογένεια και τους
φίλους, και
10. Δεν υπάρχουν πάρκα, πεζοδρόμια, ποδηλατόδρομοι, ή ασφαλή και ευχάριστα
μονοπάτια
27/2/2017 βολικά για τα σπίτια ή τα γραφεία τους. 45
Η ιατρική ασφάλεια του προγράμματος άσκησης σε
Διαβητικούς μπορεί να βελτιωθεί με τακτική μέτρηση γλυκόζης
αίματος, αποφυγή παραγόντων κινδύνου και καταστάσεις
υπογλυκαιμίας, λαμβάνοντας υπόψη την παρουσία
αμφιβληστροειδοπάθειας, νεφροπάθειας, διαβητικού ποδιού
και νευροπάθειας. ( Hansen et al 2013)

11/9/2022 46
 Οδηγίες για ασφαλή Άσκηση
• Μέτρηση γλυκόζης πριν, κατά τη διάρκεια, μετά και 4 ώρες
αργότερα από την άσκηση
• Άσκηση με παρέα για τυχόν υπογλυκαιμικά επεισόδια
• <100 mg/dl, χορήγηση 10-15 gr υδατανθράκων και επανεξέταση
γλυκόζης 15 λεπτά αργότερα
• 100-250 mg/dl, ασφαλή επίπεδα άσκησης, εκτέλεση της άσκησης
• >300 mg/dl, σε ασθενή με θεραπεία φαρμάκων, έναρξη της
άσκησης για 15 λεπτά, μέτρηση γλυκόζης. Εάν πέφτει συνέχιση της
άσκησης, εάν ανεβαίνει διακοπή
• >300 mg/dl, σε ασθενή με ινσουλίνη, έλεγχος για κετόνες, με
θετική εξέταση, διακοπή άσκησης
11/9/2022 47
 Οδηγίες για ασφαλή Άσκηση
• Άσκηση σε κλειστούς χώρους αντί ανοιχτούς, για να
ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος δερματικού και μυοσκελετικού
τραύματος
• Άσκηση σε μια άνετη θερμοκρασία περιβάλλοντος, όχι ακραίες
θερμοκρασίες
• Αποφυγή άσκησης αργά το βράδυ
• Άσκηση με κατάλληλα υποδήματα και σε ασφαλές περιβάλλον
• Κατά την διάρκεια παρατεταμένης άσκησης, πρόσληψη 10-15
γραμμαρίων υδατανθράκων ή ένα ποτήρι χυμού για κάθε 30 λεπτά
άσκησης

11/9/2022 48
Οδηγίες για ασφαλή Άσκηση σε Διαβητικούς τύπου Ι
• Ποτέ δεν ασκούνται οι διαβητικοί κατά τις ώρες αιχμής της
ινσουλίνης. Συνεργασία με την νοσηλεύτρια ή τον υπεύθυνο
για τον ασθενή για τον τύπο της ινσουλίνης.
• Μπορεί να χρειαστεί μείωση-αύξηση δόσης ινσουλίνης,
πρόσληψης τροφής πριν την έναρξη ενός προγράμματος
άσκησης. Συντονισμός επικοινωνίας με τον θεράποντα γιατρό.
• Όχι χρήση βραχείας δράσης ινσουλίνης σε μύες που θα
ασκηθούν εντός 1 ώρας από την ένεση.

11/9/2022 49
Οδηγίες για ασφαλή Άσκηση σε Διαβητικούς τύπου Ι
• Οι ασθενείς πρέπει πάντα να φέρουν τον δικό τους μετρητή
γλυκόζης.
• Σε ύπαρξη αντλίας ινσουλίνης προσοχή στην χορήγησή της,
για αποφυγή υπογλυκαιμίας ακόμα και μετά από 12 ώρες από
την άσκηση.
• Υπεργλυκαιμία με ή χωρίς κέτωση προσοχή και έλεγχος
γλυκόζης. Αποφυγή έντονης άσκησης μέχρι η συγκέντρωση
γλυκόζης στο αίμα να μειωθεί.

11/9/2022 50
 Συνιστάμενες ποσότητες Υδατανθράκων και άλλες δράσεις
βασιζόμενες στην συγκέντρωση Γλυκόζης Αίματος στην έναρξη
της Άσκησης και Χρήση Ινσουλίνης.
( Zaharieva and Riddell 2015 )

Προ έναρξη Άσκησης συγκέντρωση Ποσότητα Υδατανθράκων και άλλες

Γλυκόζης Αίματος Δράσεις
< 90 mg/dL (<5.0 mmol/L) - Κατανάλωση 15-30 g ταχείας δράσης υδατανθράκων πριν
από την έναρξη της άσκησης, ανάλογα με το μέγεθος του
ατόμου και σκοπούμενη δραστηριότητα. Ορισμένες
δραστηριότητες που είναι σύντομες σε διάρκεια (30 λεπτά) ή
σε ένα πολύ υψηλό ένταση (προπόνηση με βάρη, διάστημα
της συνεδρίας κ.λπ.) δεν μπορούν να απαιτούν οποιαδήποτε
πρόσθετη πρόσληψη υδατανθράκων.
-Για παρατεταμένη δραστηριότητα σε μέτρια ένταση, να
καταναλώσουν επιπλέον υδατάνθρακες, όπως απαιτείται (0,5-
1,0 g / kg μάζα σώματος ανά ώρα άσκησης), με βάση τα
αποτελέσματα των δοκιμών της γλυκόζης στο αίμα.
11/9/2022 51
 Συνιστάμενες ποσότητες Υδατανθράκων και άλλες δράσεις
βασιζόμενες στην συγκέντρωση Γλυκόζης Αίματος στην έναρξη
της Άσκησης και Χρήση Ινσουλίνης.
( Zaharieva and Riddell 2015 )

Προ έναρξη Άσκησης συγκέντρωση Ποσότητα Υδατανθράκων και άλλες

Γλυκόζης Αίματος Δράσεις

90–150 mg/dL (5.0–8.3 mmol/L) Ξεκινήστε την κατανάλωση υδατανθράκων

κατά την έναρξη των περισσοτέρων ασκήσεων
(~0.5-1.0 g / kg βάρους σώματος ανά ώρα
άσκηση), ανάλογα με τον τύπο της άσκησης και
την ποσότητα της δραστικής ινσουλίνης

11/9/2022 52
 Συνιστάμενες ποσότητες Υδατανθράκων και άλλες δράσεις
βασιζόμενες στην συγκέντρωση Γλυκόζης Αίματος στην έναρξη
της Άσκησης και Χρήση Ινσουλίνης.
( Zaharieva and Riddell 2015 )
Προ έναρξη Άσκησης συγκέντρωση Ποσότητα Υδατανθράκων και άλλες
Γλυκόζης Αίματος Δράσεις

150–250 mg/dL (8.3–13.9 mmol/L) -Έναρξη διαδικασίας και καθυστέρηση στην

κατανάλωση των υδατανθράκων, μέχρι τα
επίπεδα γλυκόζης στο αίμα να είναι <150 mg /
dL (8,3 mmol / L).

11/9/2022 53
 Συνιστάμενες ποσότητες Υδατανθράκων και άλλες
δράσεις βασιζόμενες στην συγκέντρωση Γλυκόζης
Αίματος στην έναρξη της Άσκησης και Χρήση Ινσουλίνης.
( Zaharieva and Riddell 2015 )
Προ έναρξη Άσκησης συγκέντρωση Ποσότητα Υδατανθράκων και άλλες
Γλυκόζης Αίματος Δράσεις

250–350 mg/dL (13.9–19.4 mmol/L)
11/9/2022
-Τεστ για κετόνες. Μην εκτελέσετε οποιαδήποτε
άσκηση αν μέτρια έως μεγάλα ποσά κετονών είναι
παρόντα.
- Έναρξη ήπιας έως μέτριας έντασης άσκηση. Η
έντονη άσκηση θα πρέπει να καθυστερήσει μέχρι
τα επίπεδα γλυκόζης είναι <250 mg / dL, γιατί η
έντονη άσκηση μπορεί να επιδεινώσει την
υπεργλυκαιμία. 54
 Συνιστάμενες ποσότητες Υδατανθράκων και άλλες
δράσεις βασιζόμενες στην συγκέντρωση Γλυκόζης
Αίματος στην έναρξη της Άσκησης και Χρήση Ινσουλίνης.
( Zaharieva and Riddell 2015 )
Προ έναρξη Άσκησης συγκέντρωση Ποσότητα Υδατανθράκων και άλλες
Γλυκόζης Αίματος Δράσεις

>350 mg/dL (>19.4 mmol/L) -Τεστ για κετόνες. Μην εκτελέσετε οποιαδήποτε άσκηση
αν μέτρια έως μεγάλα ποσά κετονών είναι παρόντα.

- Αν οι κετόνες είναι αρνητικές (ή ίχνος), συντηρητική

διόρθωση της ινσουλίνης (π.χ. 50% διόρθωση) πριν από
την άσκηση, ανάλογα με την ενεργή κατάσταση
ινσουλίνη.
- Έναρξη ήπιας έως μέτρια άσκηση και την αποφυγή
11/9/2022
έντονης άσκησης μέχρι να μειωθούν τα επίπεδα της
55
γλυκόζης αίματος.
 Οδηγίες για ασφαλή Άσκηση σε έγκυες γυναίκες

Κάθε έγκυος γυναίκα που χρησιμοποιεί ινσουλίνη θα πρέπει να

γνωρίζει την αλληλεπίδραση της ινσουλίνης με την άσκηση και
τον αυξημένο κίνδυνο υπογλυκαιμίας ιδιαίτερα κατά την
διάρκεια του Ά τριμήνου ( Colberg and Associates 2016 )

11/9/2022 56
 Οδηγίες για ασφαλή Άσκηση με επιπλοκές Διαβήτη
• Σε Δ. αμφιβληστροειδοπάθεια αποφυγή υψηλής έντασης
αερόβιας άσκησης ή ασκήσεων ενδυνάμωσης λόγω κινδύνου
αιμορραγίας υαλώδους ή αποκόλληση αμφιβληστροειδούς.
Διαβούλευση με ένα Οφθαλμίατρο πριν από την συμμετοχή σε μια
έντονη σωματική άσκηση μπορεί να είναι χρήσιμη ( ADA 2017 ).
• Σε λευκωματουρία-νεφροπάθεια, δεν υπάρχουν περιορισμοί
άσκησης για τα άτομα με διαβητική νεφρική νόσο, αλλά
προτείνεται ανεκτή, μέτριας έντασης άσκηση ( ADA 1017).

11/9/2022 57
 Οδηγίες για ασφαλή Άσκηση με επιπλοκές Διαβήτη
Σε περιφερική νευροπάθεια, υπαισθησία με αυξημένο κίνδυνο
βλάβης δέρματος, μόλυνση και καταστροφή άρθρωσης τύπου
Charcot, με κάποιες μορφές άσκησης. Συνιστάται μέτριας
έντασης άσκηση και σε παρουσία έλκους ή τραύματος στο πόδι,
δραστηριότητες χωρίς βαρύτητα και βάρη.
Έλεγχος αισθητικότητας απαραίτητος
πριν να δοθεί η άσκηση.
• Χρήση κατάλληλων υποδημάτων
( ADA 2017 )

11/9/2022 58
 Οδηγίες για ασφαλή Άσκηση με επιπλοκές Διαβήτη

• Σε νευροπάθεια ΑΝΣ, καρδιολογικός έλεγχος πριν την έναρξη

δραστηριοτήτων που είναι πιο έντονες από εκείνες στις οποίες
έχουν συνηθίσει οι συγκεκριμένοι διαβητικοί. Προσοχή σε
τραυματισμούς και δυσμενή γεγονότα, όπως: μειωμένη
καρδιακή ανταπόκριση στην άσκηση, ορθοστατική υπόταση,
διαταραχή της θερμορύθμισης, διαταραχή της νυχτερινής
όρασης και μεγαλύτερη ευαισθησία για υπογλυκαιμία. ( ADA
2017 )

11/9/2022 59
 Συμπεράσματα
Η άσκηση έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει τον έλεγχο της γλυκόζης
στο αίμα, μειώνει τους καρδιαγγειακούς παράγοντες κινδύνου,
συμβάλει στην απώλεια βάρους και στη βελτίωση της ευεξίας σε
άτομα με Σ.Διαβήτη τύπου Ι,ΙΙ, Κύησης και προδιαβήτη. ( ADA
2017 )
Η σωματική δραστηριότητα είναι εξίσου σημαντική για εκείνους
με Σ.Διαβήτη τύπου Ι, όπως είναι για το γενικό πληθυσμό, αλλά
ειδικά ο ρόλος της στην πρόληψη των επιπλοκών του Διαβήτη
και στον έλεγχο γλυκόζης στο αίμα δεν είναι τόσο σαφής, όσο
είναι για τα άτομα με διαβήτη τύπου ΙΙ. (ADA 2017)
11/9/2022 60
 Συμπεράσματα
Η σωματική δραστηριότητα δομημένη ή όχι είναι επομένως ένα
βασικό στοιχείο στην θεραπεία του Σ.Διαβήτη και αν υποστηριχθεί
με αλλαγή στον τρόπο συμπεριφοράς-ανάπτυξη κινήτρων και
αλλαγή τρόπου ζωής τότε θα έχουμε το μέγιστο δυνατό όφελος για
τους ασθενείς με Διαβήτη. ( De Feo & Schwarz 2013 )
Ο σχεδιασμός και η παρακολούθηση του εξατομικευμένου
προγράμματος άσκησης είναι απαραίτητη σε ένα πρόγραμμα
διαχείρισης, ανεξάρτητα της σοβαρότητας του Διαβήτη. ( Cade 2008)

11/9/2022 61
 Συμπεράσματα
Η Άσκηση είναι πραγματικά ένα φάρμακο που μπορεί να
βελτιώσει τις 2 πτυχές της ζωής ( ποιότητα και μακροζωία)
ταυτόχρονα σε άτομα όλων των ηλικιών με Διαβήτη.
Sheri R. Colberg 2015

11/9/2022 62
 Ευχαριστώ πολύ!
11/9/2022 63