Professional Documents
Culture Documents
net/publication/275019642
CITATIONS READS
0 319
1 author:
Calliope Spanou
National and Kapodistrian University of Athens
73 PUBLICATIONS 556 CITATIONS
SEE PROFILE
Some of the authors of this publication are also working on these related projects:
All content following this page was uploaded by Calliope Spanou on 15 April 2015.
Καλλιόπη Σπανού
1. Άνιση προσοχή και αποτελέσματα στα διάφορα επιμέρους μεταρρυθμιστικά πεδία. Ενώ
δηλ. ορισμένα έχουν υποστεί αλλεπάλληλες αλλαγές (π.χ. υπαλληλικός κώδικας, θέματα
προσλήψεων και κατάσταση προσωπικού), άλλα δεν φαίνεται να έχουν επηρεαστεί
καθόλου. Παράλληλα όμως ακόμη κι εκεί που εκδηλώθηκαν διαρκείς «μεταρρυθμιστικές»
παρεμβάσεις, δεν φαίνεται να έχουν παράγει άξια λόγου αποτελέσματα, με μικρές
εξαιρέσεις. Ακόμη, ορισμένα στοιχεία της αντίληψης των τρόπων μεταρρύθμισης παράγουν
δυσλειτουργίες ακόμη και σε σχετικά επιτυχημένες θεσμικές λύσεις (ΑΣΕΠ,
υπερσυγκέντρωση, τυπικότητα, δυσκαμψίες, καθυστερήσεις…) που γίνονται στη συνέχεια
δικαιολογία για την παράκαμψή τους. Άλλα πεδία, πχ. οι εσωτερικές διαδικασίες και τρόποι
λειτουργίας της διοίκησης, δεν έχουν αποτελέσει σοβαρό αντικείμενο μεταρρύθμισης,
(ελάχιστες πρωτοβουλίες, και αν, μόνο νομοθετικού χαρακτήρα, χωρίς συστηματική
εφαρμογή, π.χ. διοίκηση με στόχους, αξιολόγηση).
1
Hellas in der Krise – Wie kann sich Griechenland in Europa neu erfinden? Internationale Konferenz, Berlin 23. -24.1.2012
Kooperation der Heinrich-Böll-Stiftung mit der Freien Universität Berlin
___________________________________________________________________________
Η συμβολική υπερφόρτωση των μεταρρυθμίσεων με διαρκή αναφορά στα ιδανικά και τις
αξίες που τις δικαιολογούσαν, παρέπεμπε σε δεύτερο πλάνο την όποια τους επίπτωση
στην πραγματικότητα και τη βελτίωση της διοικητικής αποτελεσματικότητας. Όταν η
αποτελεσματικότητα ήταν το κύριο ζητούμενο, χωρίς συμβολικές διακηρύξεις,
διαμορφώνονταν δομές με ειδικές προδιαγραφές, αναλαμβάνοντας ορισμένες λειτουργίες
που δεν θα μπορούσε να επιτελέσει ικανοποιητικά η παραδοσιακή διοίκηση, αφήνοντάς
την άθικτη. Δηλ. Διαμορφωνόταν μια διοίκηση δύο ταχυτήτων.
2
Hellas in der Krise – Wie kann sich Griechenland in Europa neu erfinden? Internationale Konferenz, Berlin 23. -24.1.2012
Kooperation der Heinrich-Böll-Stiftung mit der Freien Universität Berlin
___________________________________________________________________________
Υπ’ αυτή την έννοια ο διοικητικός εκσυγχρονισμός από τη σκοπιά της αποτελεσματικότητας
αμφισβητεί το παλιό μοντέλο πολιτικής διαχείρισης. Σημαίνει έναν νέο προσανατολισμό
3
Hellas in der Krise – Wie kann sich Griechenland in Europa neu erfinden? Internationale Konferenz, Berlin 23. -24.1.2012
Kooperation der Heinrich-Böll-Stiftung mit der Freien Universität Berlin
___________________________________________________________________________
στην εξωστρεφή λειτουργία της διοίκησης. Σημαίνει μια ‘αλλαγή παραδείγματος’, από ένα
κράτος διανεμητικό, σε ένα κράτος ικανό να ρυθμίσει την οικονομία, να ασκήσει τον ρόλο
του στην κοινωνική προστασία, να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις και να στηρίξει την
ανάπτυξη διαφόρων κοινωνικών και οικονομικών δραστηριοτήτων και πρωτοβουλιών.
Η πρώτη φάση της κυβέρνησης Παπανδρέου χαρακτηρίστηκε από μια σημαντική ατζέντα
για θεσμικό εκσυγχρονισμό. Η θεματολογία ήταν εν μέρει η αναμενόμενη (σύστημα
προσλήψεων, σύστημα προαγωγών) και είχε ως βασικό άξονα την ενίσχυση της
αντικειμενικότητας αλλά και την αντιμετώπιση των εξαιρέσεων από τον κανόνα που είχαν
διαμορφωθεί τα προηγούμενα χρόνια (παράδειγμα το σύστημα προσλήψεων προσωπικού
με τις ποικίλες εξαιρέσεις από τον κανόνα της υπαγωγής στο ΑΣΕΠ). Επίσης άξια λόγου ήταν
η προσπάθεια να διαμορφωθούν οι προϋποθέσεις ανεξαρτησίας της δημοσιοϋπαλληλίας
και να αποκοπεί ο ομφάλιος λώρος με την πολιτική, μέσα από ένα νέο σύστημα επιλογής
προϊσταμένων. Αξιοσημείωτη πρωτοβουλία ήταν η επιβολή της υποχρέωσης ανάρτησης
στο διαδίκτυο διοικητικών και οικονομικών αποφάσεων ώστε να ενισχυθεί η διαφάνεια και
η δυνατότητα ελέγχου και λογοδοσίας των διοικητικών οργάνων για τις αποφάσεις τους.
Πιο πρόσφατα, μια ακόμη θεσμικού τύπου μεταρρύθμιση, που συνεχίζει την
προϋπάρχουσα τάση και θεματολογία, αφορά τη μεταβολή του συστήματος βαθμολογικής
εξέλιξης των δημοσίων υπαλλήλων, επιμηκύνοντας το χρόνο και τα επίπεδα εξέλιξης αλλά
και επανεισάγοντας την ιδέα του ενιαίου μισθολογίου, το οποίο από το 1986 που είχε
καθιερωθεί είχε καταλήξει σε τεράστιες μισθολογικές διαφορές μεταξύ υπουργείων ή
ειδικοτήτων. Πρέπει ακόμη να αναφερθεί η καθιέρωση της αυτοδιοίκησης στο επίπεδο της
περιφέρειας και το δεύτερο κύμα συγχώνευσης των δήμων σε 300 περίπου.
Αυτές ήταν μεταρρυθμίσεις θεσμικού τύπου στην ευθεία συνέχεια των προηγουμένων.
Πέραν αυτών αξίζει να αναφερθεί ότι για πρώτη φορά έγινε απογραφή των υπαλλήλων του
δημοσίου, βάζοντας τέλος στις υποθέσεις, συνήθως υπερβολικές είτε προς τα πάνω είτε
προς τα κάτω, για τον αριθμό των υπαλλήλων. Παράλληλα όμως, σημαντικά βήματα για τον
εξορθολογισμό της δημοσιονομικής διαχείρισης, που μεταξύ άλλων έθεσαν ένα απόλυτο
όριο στους εκάστοτε προϋπολογισμούς, καταργώντας τη συστηματική δυνατότητα
συμπληρωματικών πιστώσεων, και δημιουργώντας ένα σύστημα στενής παρακολούθησης
των δαπανών.
Αν και ορισμένα πράγματα άρχισαν να μπαίνουν στη θέση τους, για τον εκσυγχρονισμό στο
επίπεδο της αποτελεσματικότητας της διοίκησης λίγα έχουν γίνει, δηλ. ως προς τις εκροές
της προς την οικονομία και την κοινωνία.
4
Hellas in der Krise – Wie kann sich Griechenland in Europa neu erfinden? Internationale Konferenz, Berlin 23. -24.1.2012
Kooperation der Heinrich-Böll-Stiftung mit der Freien Universität Berlin
___________________________________________________________________________
Πρόκειται για την εφεδρεία, τις οριζόντιες περικοπές μισθών και προσωπικού, την
κατάργηση φορέων χωρίς όμως συγκεκριμένη αξιολόγηση, ή με ασάφειες σχετικά με την
τύχη των αρμοδιοτήτων τους, κλπ.
Ποιες οι μεταρρυθμιστικές προτεραιότητες για το άμεσο μέλλον και ποια μπορεί να είναι
η συμβολή της διεθνούς τεχνογνωσίας;
Βέβαια η μεταρρύθμιση της διοίκησης (θα) είναι μια μακρά διαδικασία και προσπάθεια.
Άλλωστε δεν υπάρχει tabula rasa. Η μεταρρύθμιση πρέπει να γίνει ‘εν κινήσει’. Στις
παρούσες συνθήκες είναι δύσκολο να παρασχεθούν κίνητρα, αντίθετα, τα στελέχη της
διοίκησης είναι συλλήβδην στο στόχαστρο και βιώνουν όχι μόνο απαξίωση αλλά και
5
Hellas in der Krise – Wie kann sich Griechenland in Europa neu erfinden? Internationale Konferenz, Berlin 23. -24.1.2012
Kooperation der Heinrich-Böll-Stiftung mit der Freien Universität Berlin
___________________________________________________________________________
Με βάση τις προτάσεις της Έκθεσης τους ΟΟΣΑ, έχουν προσδιοριστεί 7 μεταρρυθμιστικοί
άξονες :
1) δομή και τα όργανα του Κράτους
2) διαχείριση του Προϋπολογισμού
3) διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού
4) ηλεκτρονική Διακυβέρνηση
5) καλή Νομοθέτηση
6) αντιμετώπιση της γραφειοκρατίας.
7) αντιμετώπιση της διαφθοράς.
Ο στόχος του διοικητικού εκσυγχρονισμού στο ελληνικό πλαίσιο σημαίνει την εγκατάλειψη
μεθόδων και πρακτικών του πολιτικο-διοικητικού συστήματος που υπονομεύουν τη
θεσμική αξιοπιστία και την ικανότητά του να ανταποκριθεί στις σημερινές προκλήσεις σε
διάφορους τομείς πολιτικής (ανεργία, ανάπτυξη, ρύθμιση της οικονομίας, δικαιώματα
πολιτών κλπ.). Σ’αυτό το πλαίσιο έχει ιδιαίτερη σημασία η προσέγγιση της άτυπης
λειτουργίας στους τυπικούς κανόνες που περιγράφουν αρμοδιότητες, ευθύνες,
διαδικασίες, δικαιώματα και υποχρεώσεις.
Η διοικητική μεταρρύθμιση δεν είναι αυτοσκοπός. Είναι επίσης καιρός να πάψει να δίνει
παλιές μάχες και να υιοθετήσει μια ανανεωμένη προσέγγιση, εστιασμένη στο ρόλο που
καλείται να παίξει η διοίκηση για την υποστήριξη της ελληνικής κοινωνίας.
Η οικονομική πίεση είναι δεδομένη. Μια σοβαρή προσπάθεια μεταρρύθμισης έχει όμως
πολιτικές, οργανωτικές και κοινωνικές προϋποθέσεις.
Μεταξύ των πολιτικών προϋποθέσεων επιτυχίας, ιδιαίτερη σημασία έχουν η σαφής
στοχοθεσία, η ανάπτυξη στοχευμένων παρεμβάσεων με σχεδιασμό, συστηματική εποπτεία,
συνέχεια και συνέπεια, και αναμφισβήτητα, η διακομματική στήριξη.
Οι οργανωτικές προϋποθέσεις αφορούν το δίκτυο στήριξης μέσα στη διοίκηση. Ιδιαίτερα
θετικό είναι, πιστεύω, το ‘δίκτυο υποστήριξης και παρακολούθησης της μεταρρύθμισης’ το
οποίο διαμορφώνεται στην παρούσα φάση. Στο επίκεντρο βρίσκεται μία ομάδα υψηλού
επιπέδου υπό τον Πρωθυπουργό, ενώ πλαισιώνεται περαιτέρω από μια ομάδα
6
Hellas in der Krise – Wie kann sich Griechenland in Europa neu erfinden? Internationale Konferenz, Berlin 23. -24.1.2012
Kooperation der Heinrich-Böll-Stiftung mit der Freien Universität Berlin
___________________________________________________________________________
H Καλλιόπη Σπανού είναι καθηγήτρια στο Τμήμα Δημόσιας Διοικησης του Πανεπιστημίου Α
θηνών.