teknik bülten 03 • Ocak 2011
OC A K 2 0 1 1
eurovent
sertifikasyonu
E
urovent Sertifikasyonu, iklimlendirme
ve soğutma ürünlerinin, Avrupa ve ulus-
lararası standartlara göre performans de-
recelendirmelerini onaylar. Amaç, rekabete dayalı
oyun sahasını tüm imalatçılar için aynı seviyeye ge-
tirerek ve de endüstriyel performans derecelendir-
melerinin bütünlüğünü ve doğruluğunu artırarak
müşteri güveni oluşturmaktır.
Sertifikasyon - son kullanıcı ve imalatçı için
benzer şekilde faydalıdır
Kullanıcılar için:
Son kullanıcılar, ürünün tasarım özelliklerine uy-
gun olarak çalışacağı, enerji maliyetinin doğru şe-
kilde belirtileceği ve böylece satın alınan ürünün
başlangıçtaki yatırıma uygun olacağı konusunda
güven içerisinde olacaktır.
İmalatçılar için:
Eurovent Sertifikasyon programları imalatçılara
eşit şartlarda ve mukayese edilebilir verilere dayalı,
adil bir rekabet zemini sunar. Neticede, tüm sektö-
rün imajı ve bütünlüğü geliştirilirken, imalatçılar ile
projeciler arasında daha iyi bir güven tesis edile-
cektir.
1
Teknik Bülten
No: 3
Eurovent sertifikasyonu, her biri bir tip soğutma
veya iklimlendirme ürününe karşılık gelen, farklı
programlardan oluşur. Ürünleri sertifikalandırılan
bir imalatçı katılımcı olarak adlandırılır.
Eurovent Sertifikasyonu tarafından aşağıdaki ürün
tipleri sertifikalandırır:
• Plakalı Tip Hava-Hava Eşanjörler (AAHE)
• Döner Tip Hava-Hava Eşanjörler (AARE)
• 12 kW’ın altında soğutma kapasitesine sahip
Konfor Klimaları (AC1)
• 12 kW ila 45 kW arasında soğutma kapasitesine
sahip Konfor Klimaları (AC2)
• 45 kW ila 100 kW arasında soğutma kapasitesine
sahip Konfor Klimaları (AC3)
• Klima Santralleri (AHU)
• Soğuk Kirişler (CB)
• Hassas Kontrol Klima Cihazları (CC)
• Fan Coil Üniteleri (FC)
• Kanallı Tip Fan Coil Üniteleri (FCP)
• İnce Hava Filtreleri (F5-F9 Sınıfı) (FIL)
• Soğuk Oda Evaporatörleri (HECOOL)
• Hava Soğutmalı Kondenserler (HECOND)
• Kuru Soğutucular (HEDCOOL)
• Isıtma ve Soğutma Bataryaları (HECOILS)
• Soğutma Grupları (LCP)
• Soğutmalı Teşhir Dolapları (RDC)
 teknik bülten 03 • Ocak 2011

Klima santralleri ile ilgili Avrupa birliğinde EN 1886 nin görevleri ve karakteristikleri, hava işleme ünite-
ve EN 13053 standartları mevcuttur. lerini kapsayan bir başka standart serisinde dikkate
alınacaktır.
Bu standartlar;

• EN 1886 Binaların Havalandırılması - Klima

Santralleri - Mekanik Performansı

• EN 13053 Binaların Havalandırılması - Klima

Santrallari - Bölümlerin, Komponentlerin ve
Cihazların Ölçümü ve Performansları

Klima santrallerinin test edilmesi için Eurovent

“Model Box” ve “Real Unit” adları altında iki adet
santral istemektedir. Bunlardan;

Model box, mekanik performans testlerini gerçek-

leştirilmesi için kullanılmakta,

Gerçek ünite ise, ısıtma soğutma kapasiteleri, hava UYGULANAN TESTLER

debisi, fan devri, ses güçleri, basınç düşümü, güç
girişini belirlemek amacı ile kullanılmaktadır.

EN 1886

Bu standart, havalandırma ve iklimlendirme ile ilgi-

li imalat, tasarım, montaj ve bakım konuları ile ilgili
olarak komple bir hava işleme ünitesinin mekanik
performansını belirler. Ünitenin bireysel bölümleri-

2

1. MAHFAZANIN MEKANİK DAYANIMI
Şekil 1. Hava işleme ünitelerinin panel ve çerçeve
açıklıklarının şematik gösterimi
Şekil 2. Hava işleme ünitesi çerçeve ve panellerinin
sehimi
Deney
Sehim, hava işleme ünitesi normal tasarım şartla-
rında çalışıyorken ±0,5 mm’lik bir toleransla ölçül-
melidir. Örneğin: Şekil 3’e göre, R’S’ aralığı için X’X”,
PQ aralığı için XX” ölçülmelidir.
X’X” sehimi panel katılığının bir fonksiyonudur. XX’
sehimi ise hem çerçeve hem de panel katılığının
bir fonksiyonudur. Çerçeve sehimi RR’ ve SS”dir.
3
teknik bülten 03 • Ocak 2011
Örnek:
PQ = 2 m
R’S’ = RS = 1 m
Ölçülen XX” sehimi = 8 mm
Ölçülen X’X” sehimi = 5 mm
Bu sebepten. R’S’ aralığının sehimi 5 mm/m ve PQ
aralığının sehimi 4 mm/m’dir. Sınıf, ölçülen sehim-
lerin en yüksek değerde olanına göre belirlenir.
Bu örnekten, R’S’ nin sehiminin sınıf D2’ye karşılık
geldiği belirlenir.
2. MAHFAZANIN HAVA SIZINTISI
Hava sızıntı değeri, hava kanallarının sınıflandırıl-
ması temeline dayanır.
a) Sadece Negatif Basınç Altında Çalışan Üniteler
Montajı yapılmış hava işleme ünitelerinin hava sız-
dırmazlığı 400 Pa negatif basınçta (vakum basıncı)
denenmeli ve aşağıda verilen kabul edilebilir debi-
leri aşmamalıdır.
400 Pa negatif basınçta maksimum kaçak oranı;
Aksi belirtilmedikçe, kabul edilebilir debi, hava iş-
leme ünitesi içindeki hava filtrelerinin verimliliği-
nin bir fonksiyonu olmalıdır. Hava filtresinin birden
daha çok kademesi olduğunda, sınıflandırma filt-
renin en yüksek derecesinin verimliliği esas alın-
malıdır. 400 Pa’dan sapma durumlarında, denenen
ünitelerin mahfazalarında, her bir sızdırmazlık sınıfı
için müsaade edilen en yüksek sızıntı debisi aşağı-
daki eşitlikten hesaplanmalıdır;
Bu eşitlikte:
fm: Gerçek deney basıncında müsaade edilen en
yüksek sızıntı (l/s.m²)
f400: 400 Pa’da müsaade edilen en yüksek sızıntı (l/s.
m²)

b) Hem Negatif Hem Pozitif Basınç Altında Çalı-
şan Üniteler
Pozitif basınç altında çalışan bölümlere sahip hava
işleme ünitelerinin, vantilatörün hemen çıkışındaki
çalışma basıncı pozitif 250 Pa’ı aştığı tüm durum-
larda, pozitif basınç bölümleri ünitenin geri kalan
kısmından ayrı denenmiş olmalıdır. Pozitif basınç
250 Pa’ı aşmıyorsa bir tek, birleşik, negatif basınç
deneyi kabul edilebilir. Pozitif basınç bölümlerine
uygulanan deney basıncı pozitif 700 Pa olmalı veya
hava işleme ünitesinin en yüksek pozitif çalışma
basıncından daha büyük olmalıdır (hangisi daha
büyükse). Ünitenin kalan kısımları a) maddesine
göre denenmeli, kabul edilebilir sızıntı debisi, van-
tilatörün hemen girişindeki filtrenin verimliliği ile
belirlenmelidir.
700 Pa negatif basınçta maksimum kaçak oranı;
700 Pa’dan sapma durumlarında, denenen ünite-
lerin mahfazalarında, her bir sızdırmazlık sınıfı için
müsaade edilen en yüksek sızıntı debisi aşağıdaki
eşitlikten hesaplanmalıdır;
Bu eşitlikte:
fm: Gerçek deney basıncında müsaade edilen en
yüksek sızıntı (l/s.m²)
f700: 700 Pa’da müsaade edilen en yüksek sızıntı (l/s.
m²)
Not: Model box’lardaki kaçak testleri hem 400 Pa
negatif basınç hem de 700 Pa pozitif basınç için ya-
pılmalıdır.
2.1 Deney
Deney donanımı, en azından deney basıncı/ba-
sınçlarında beklenen sızıntı debisini karşılayacak
kapasitede bir vantilatör kullanılarak, şekilde gö-
rüldüğü gibi olmalıdır.
Sızıntı deney donanımının kapasitesi için ünite çok
büyükse veya teslimat için erişim sınırlaması üni-
4
teknik bülten 03 • Ocak 2011
tenin bölümler/alt montaj halinde denenmesini
gerektiriyorsa deney tarihinden önce alıcı ve satıcı
arasındaki anlaşmayla belirlenir. Yeniden ısı kaza-
nımlı cihazların monte edildiği yerlerde, besleme
ve boşaltma bölümleri, 400 Pa negatif basınçta tek
bir ünite imiş gibi beraber denenmelidir.
Temel test gereksinimleri;
Deney donanımının vantilatörü çalıştırılır ve deney
ünitesi içindeki basınç, belirtilen değerin % 5 tole-
rans dahilinde, statik deney basıncına ulaşıncaya
kadar ayarlanır.
Bu basınç 5 dakika için sabit tutulur ve basınç ka-
rarlı hale gelinceye kadar herhangi bir okuma kay-
dı yapılmaz.
Sızıntı debisi ve deney basıncı kaydedilir. Kayde-
dilen sızıntı debisi, müsaade edilen sızıntı debisin-
den büyük değilse ünitenin bu standarda uygun
olduğu kabul edilir. Ünite, bölümler halinde dene-
niyorsa, tüm bölümler için kaydedilen sızıntı debi-
lerinin tamamının toplamı, standarda uygun olup
olmadığının belirlenmesinde esas alınır.
3. FİLTRE BY-PASS (YAN GEÇİT) SIZINTISI
Filtre hücrelerinin çerçevesinden by-pass (yan ge-
çit) havası filtre edilemeyeceğinden, filtrenin ve-
rimliliğini, özellikle de yüksek verimli olanının ve-
rimliliğini, azaltacaktır. İlaveten, filtrenin çıkışında
mahfazadan içeriye olacak bir sızıntı da aynı etkiyi
yapar. Bununla beraber, vantilatörün girişine yer-
leştirilmiş filtreler için, filtre ve fan arasındaki mah-
fazanın alanı ve hava sızdırmazlığı filtre by-pass
sızıntı debisini etkileyebilecek faktörlerdir. Bu stan-
darttaki özellikler, 400 Pa’lık deney şartlarında filtre
by-pass’ın sınırlandırılması esasına dayanır.
Kabul Edilebilir Filtre Bypass Kaçağı Oranları
Aşağıdaki çizelgede denenecek hava isleme üni-
telerinin hacimsel anma veya belirtilmiş debisinin
yüzdesi olarak, farklı filtre sınıflarına göre kabul
 teknik bülten 03 • Ocak 2011

edilebilir toplam sızıntı debileri verilmiştir. Filtre

vantilatörün girişinde ise filtre ve vantilatör arasın-
daki bölümlerin sızıntılarının belirtilen değerleri
kapsadığı varsayılır. Çıkış tarafındaki filtreler duru-
munda, belirtilen değerler sadece filtre etrafındaki
by-pass içindir.

Kabul edilebilir sızıntı debisi qva;

qva = k.qvnon/100
Deney, 400 Pa’lık pozitif bir deney basıncında iki
Bu eşitlikte;
aşamada gerçekleştirilmelidir.
qvnom, filtre bölümünün belirtilmiş hacimsel debisi
(m3/s) veya filtre bölümünün hacimsel anma debi-
Birinci aşama:
sidir.
Mahfazadan olan sızıntıların toplamı qL ve filtre
k, belirtilmiş hacimsel debi veya hacimsel anma
hücresi. Çerçeve ile mahfaza arasındaki
debisinin yüzdesi olarak toplam sızıntıdır.
bağlantılardan sızıntılar qLf :
Model box tüm filtre yüzeyinde kesit hızı 2,5 m/s
olmalıdır. qLt = qLf + qL
İkinci aşama:
Mahfazadan olan sızdırmazlık qL filtre hücresi çer-
çeve ve mahfaza arasındaki bağlantıların hava sız-
dırmazlığı sağlanarak (örneğin, yapışkan bantla)
ölçülmelidir. Sızıntı hakkında karar vermek için kul-
lanılan değer;
Listelenmiş yüzdeler, 400 Pa deney basıncı için ve-
rilmiştir.
Belirlenen sızıntı debisi için belirtilmiş değer, kabul
qLf = qLt - qL
edilebilir sızıntı debisi qva’dan büyük değilse, ünite
eşitliğiyle belirlenir.
bu standarda uygun sayılır.

Vantilatör girişinde filtre bölümleri (negatif ba-

Aynı Ünitede İki Veya Daha Fazla Filtre Bölümü
sınç)
Hava işleme ünitesi içerisinde iki veya daha fazla
Deney için filtrenin çıkış tarafı negatif basınç altın-
filtre bölümü varsa, filtre by-pass sızıntısı, her bir
daki bu bölümün çıkış açıklığı hava sızdırmaz bir
filtre için ayrı ayrı denenmelidir.
plaka ile kapatılmalıdır.
3.1 Deney

Vantilatör çıkışında filtre bölümleri (pozitif ba-

sınç)
Deney için, denenen filtre bölümünün giriş açık-
lığı hava sızdırmaz bir plaka ile kapatılmalıdır. Sız-
dırmazlık deney düzeneği Şekilde gösterildiği gibi
bağlanmalıdır. Denenen filtrenin çıkış açıklığı açık
bırakılmalıdır.
Deney, 400 Pa’lık negatif bir deney basıncında ya-
pılmalıdır. Mahfazadan sızıntıların toplamı qLt, ve

5
 teknik bülten 03 • Ocak 2011

filtre hücresi çerçeve ile mahfaza arasındaki bağ-

lantılardan sızıntılar ölçülmelidir:

qLt = qLf + qL
U : Isıl geçirgenlik (W/m²K)
Bu sızıntı hakkında karar vermek için kullanılan de-
Pel : Isıtıcı ve sirkülasyon fanının güç girişi (W)
ğerdir.
A : Dış yüzey alanı (m²)
Δtair : Hava sıcaklık farkı (K)
Örnek:
4 filtreli bir filtre bölümü için bir deney yapılmıştır.
Yüzey kesit alanı : 1,49 m2
Yüzey hızı : 2,5 m/s
Hacimsel anma debisi : 3,725 m3/s

Aşağıdaki değerler belirlenmiştir:

a) Denenen filtre bölümleri vantilatör çıkışında

(pozitif basınç)
Çizelge 5. Hava işleme üniteleri mahfazalarının “U”
Sızıntıların toplamı qLt :5,5 x 10-3 m3/s
ısıl geçirgenlik sınıflandırması
Mahfazadan sızıntı qL : 2,9 x 10-3 m3/s
Filtreden sızıntı qLf : 2,6 x 10-3 m3/s
4.2 Isı köprüsü
Sızıntı yüzdesi : % 0,07
Deney şartlarında iç ve dış sıcaklıklar arasındaki or-
Kullanılabilir filtre sınıfı: F9
talama sıcaklık farkı 20 K ile 25 K arasında kararlı
olduğunda, dış yüzeydeki herhangi bir nokta ile or-
b) Denenen filtre bölümleri vantilatör girişinde
talama iç hava sıcaklığı arasında en düşük değerde
(negatif basınç)
bir sıcaklık farkı oluşturulur. Uygulanan ısı köprüsü
Sızıntıların toplamı qLt : 4,9 x 10-3 m3/s
seviyesini göstermek için, en düşük sıcaklık farkı ile
Filtreden sızıntı qLf : 4,9 x 10-3 m3/s
havadan havaya ortalama sıcaklık farkı arasındaki
Sızıntı yüzdesi : % 0,13
oran kullanılır.
Kullanılabilir filtre sınıfı: F9
Isı köprüsü faktörü “kb” aşağıdaki gibi belirlenir:
kb = Δtenaz / Δtair (6)
4. MAHFAZANIN ISIL PERFORMANSI
Bu eşitlikte;
Δtenaz ,(= ts - tençok) en düşük sıcaklık farkı,
Bu deney işlemi; standartlaştırılmış yapım özellik-
Δtair , (= ti - ta) havadan havaya sıcaklık farkı,
lerine sahip bir deney zarfı kullanarak, hava işleme
ti , ortalama iç hava sıcaklığı
ünitesinin ısıl geçirgenliğini sınıflandırmaya imkan
ta , ortalama diş hava sıcaklığı
sağlar.
tençok , en yüksek dış yüzey sıcaklığıdır.
Deney, aynı zamanda, yapısal tasarımla ilgili ısı
Mahfazanın ısı köprüsü faktörü “kb’, aşağıdaki çizel-
köprüsünün bir ölçümünü sağlamak için de kulla-
geye göre sınıflandırılır.
nılabilir.

4.1 Isıl Geçirgenlik

Isıl geçirgenlik U (W/m².K) kararlı çalışma sıcaklığı
farkı 20 K ile 25 K arasında iken belirlenmelidir.

Bu şartlar altında. U’nun değeri aşağıdaki çizelge-

ye uygun sınıflandırılmalıdır. U değerini hesaplama
amacıyla kullanılan alan mahfazanın dış yüzey ala-
nı olmalıdır.

6

TB3 ve TB4 sınıflarında: vidalar, menteşeler ve ben-
zerlerinden dolayı, dış yüzeyin % 1’i düşük bir ısı
köprüsü faktörüne sahip olabilir.
Isı köprüsü etkilerinin hassasiyetle değerlendiril-
mesi gerekiyorsa, hava sızıntısı ve dış hava hareket-
leri gibi diğer faktörlerin etkisi dikkate alınmalıdır.
Bununla beraber, bu sınıflandırma kılavuz olarak
kullanılabilir, çünkü düşük hava sıcaklıklarıyla kar-
şılaşılabilen yerlerde, kb’nin daha düşük değerle-
rinden dolayı, ünitenin bu parçaları üzerinde daha
büyük yoğuşma olması ihtimali vardır.
Bu bilgiyi pratikte kullanabilmek adına kB ısıl köp-
rüleme farktörünün bir uygulamasına bakacak
olursak;
Isıl köprüleme faktörü: 0,6
İç hava sıcaklığı: 10°C
Dış yüzey sıcaklığı: 30°C olarak alınırsa;
tmin= 10°C x 0,6.(30-10)°C = 22°C
Dolayısı ile yüzey sıcaklığı 22°C’nin altına düşmedi-
ği takdirde yoğuşma olmaz.
4.3 Deney
4.3.1 Deney tesisatı
Normal üretim programının bir parçası gibi, imalat-
çı tarafından kullanılan montaj metodu ve tasarım
tipiyle bir zarf yapılmalıdır. Zarf, aşağıdaki özellikler
dikkate alınarak yapılmalıdır:
- Yükseklik ve genişliğin dış boyutları 0,9 m ile 1,4
m arasında olmalıdır.
- Toplam dış yüzey alanı 10 m² ile 30 m² arasında
olmalıdır.
- Zarf, denenen tasarım için normal metotlara uy-
gun, bir üniteye bağlanmış en az iki bölümden olu-
7
teknik bülten 03 • Ocak 2011
şan bir montaj grubunu oluşturmalıdır.
- Her bir bölümün bir giriş kapısı olmalıdır.
Gerçek bir hava işleme ünitesi zarfı kullanılıyorsa,
serpantinler veya filtreler gibi içteki teçhizatlar çı-
karılmalıdır. Montaj grubunun tamamı, hava akımı
olmayan bir deney odasının zemininden, zarfın
zemini 300-400 arasında yukarıda olacak şekilde,
yalıtım blokları ile desteklenmelidir. (hava akış hızı
0,1 m/s den küçük olmalıdır) Yalıtım bloklarının
toplam alanı, hava işleme ünitesi taban alanının %
5’ini geçmemelidir.
Zarfın iç tarafına:
a) Gerilim harici olarak kontrol edilebilecek şekilde
elektrikli ısıtıcı elemanları,
b) Saatte en azından 100, en fazla 110 hava deği-
şimi sağlayabilen bir serbest hava hacimli dolaşım
(sirkülasyon) vantilatörü, monte edilmelidir.
İç sıcaklıklar, komşu panellerden 100 mm mesa-
fedeki noktalarda, zarfın her bir köşesindeki ter-
mometreler ve termokupl (ısı çifti) gibi, 0,2 K has-
sasiyetle ölçme yapabilen, uygun sıcaklık ölçme
cihazları kullanılarak ölçülmelidir. İki yan panelin
merkezinden 100 mm mesafede, iki ilave ölçme
yapılmalıdır.
Tüm iç ve dış hava sıcaklıkları ölçümleri ısıl radyas-
yona karşı korunmalıdır. Ölçülen hava sıcaklığı ±0,1
K hassasiyetle, ölçülen yüzey sıcaklığı ±0,2 K hassa-
siyetle ölçülmelidir.
Dış hava sıcaklığı, zarfın tüm dört düşey duvarının
merkezinden 0,25 m mesafede ölçülmelidir.
4.3.2 Deney işlemi
Kararlı bir güç kaynağından ısıtıcı ve içteki vantila-
töre enerji verilir ve ölçmeler, ortalama iç sıcaklık
ile dış sıcaklık arasındaki fark kararlı hal sıcaklığına
ulaşıldığını gösterene kadar gerilim sabit tutulur.
Kabul edilebilir her iki ölçme serisi de, 30 dakika-
lık bir periyot boyunca 1 K’i aşmayan bir standart
sapma sergilemelidir. Farklı giriş gücü seviyelerin-
deki, veriler toplam giriş gücüne karşılık ortalama
iç sıcaklık ile dış sıcaklık arasındaki farkı gösteren
bir grafik üzerine çizildiğinde, orijinden ve ölçüm
noktalarından geçen düz bir çizgi çizilebilecek şe-
kilde, fazladan en az iki deney yapılır.
İçten dışa, ortalama kararlı hal sıcaklık farkı 20 K ol-
duğunda, grafikten belirlenen harcanan giriş gücü
 teknik bülten 03 • Ocak 2011

ısıl geçirgenlik indeksi olacaktır. Ölçülen değerler rak zarf ölçümü Lp1(Oct) yapılır.
arasında enterpolasyonla 20 K’lik fark elde edilebil-
melidir. Kararlı deney şartlarında, ısı köprüsünden
etkilenebilen metal bağlantılar ve çerçeve eleman-
ları gibi noktalardan yüzey sıcaklıkları ölçülür.

Sonra, zarf kaldırılır. Ses kaynağının ve ölçme nok-

talarının konumları aynı kalmalıdır. Yukarıda tanım-
lanan metot uygulanır ve zarfsız ortalama ses ba-
sınç seviyesi (L’p2(Oct)) belirlenir.

5. MAHFAZANIN AKUSTİK YALITIMI

Bu işlem, hava işleme ünitesinin yaklaşık ilave ses

kaybı değeri “Dp” ‘yi belirtmek için bir yol gösterir.
Deney için, montaj metoduyla ve tasarım tipinde
bir zarf yapılır. Zarfın iç tarafında ve döşemenin
merkezinde, zemin titreşimini engelleyecek şekil-
de tasarlanmış, bir ses kaynağı esnek olarak monte
edilmelidir.
Dp = Lpsource- Lpenclosure

5.1 Deney
prEN 13053’te tanımlanan zarf yüzey metoduna
göre, hassasiyet sınıfına bağlı ölçme noktaları dü-
zenlenir. 125 Hz’den 8 kHz’e kadar oktav bantların-
da oktav esaslı ses basınç seviyesi belirlenir.
Her frekans aralığında en az 10 s. süreyle kaydedi-
len ses basınç seviyelerinin ortalaması alınır. İlk ola-

8
 teknik bülten 03 • Ocak 2011

EN 1886’DA MODEL BOX TESTİ YENİLİKLERİ VE

KARŞILAŞTIRILMASI

9
 teknik bülten 03 • Ocak 2011

10

EN 13053
EN 13053 standardının yeni enerji etiketlemesinin
temelini oluşturacak şekilde revize edilmiştir. Bu
revizyonla standartta aşağıdaki ana değişiklikler
yapılmıştır ve klima santrallerinde enerji tüketimi 3
ana faktör aracılığıyla tanımlanmıştır.
• Isı geri kazanımının sıcaklık verimi ve basınç kaybı
• Cihazın iç kesitindeki hava hızı
• Fan motorlarının çektiği güç
Bu faktörlerin birbirleriyle olan ilişkilerini ortaya
koyan formüller ve yine enerji etiketlemesinde bu
yeni değişikliklere bağlı olarak klima santralleri 3
ana gruba ayrılmıştır.
11
teknik bülten 03 • Ocak 2011
Grup 1: Kış tasarım dış hava sıcaklığı minimum <
9°C olan %100 veya karışım hücreli kısmi taze ha-
valı üniteler
Grup 2: Resirkülasyon üniteleri veya tasarım giriş
sıcaklığının her zaman > 9°C üniteler (Bu gruba ön
koşullandırmadan geçirilen ünitelerde dahildir.)
Grup 3: Hücreli aspiratörler
Enerji etiketlemesinin uygulanacağı grupların ta-
nımlanmasından sonra bu gruplar aşağıdaki tablo-
da gözüktüğü üzere referans tabloya oturtmuşlar
ve A’dan başlayarak F’ye kadar 6 ana enerji sınıfı
tanımlanmış ve ilgili formülleri oluşturulmuştur.
Test metodları, oranlar için gereksinimler ve tüm
klima santralinin performansını içerir. Gereksinim-
ler, öneriler, sınıflandırmalar ve test edilen özel
ekipmanlar tüm klima santrali kapsamına alınabilir.
Sınırları belirli boyutlarda ve özel dizayn ünitelerde
uygundur.
Uygun olmadığı durumlar ise şöyle nitelendirilebi-
lir;
• Binadaki limitli bir alana hizmet eden
üniteler (fancoil)
• Yerleşik binalardaki ünitelerde
• Üretim proseslerindeki havalandırma
ünitelerinde
 teknik bülten 03 • Ocak 2011

Tüm Klima Santrali Değerleme ve Performansı • Sonuçlar, kanal gürültüsünden etkilenmemelidir.

• Sonuçlar, daralmadan kaynaklanan gürültüden
1. Aerodinamik Performans Testleri etkilenmemelidir. (yapay dış basınç)
Hava debisi akış oranının toplam dış basınç ile kar-
şılaştırılması 3. Toleranslar ve Sapmalar

Aerodinamik ve akustik performanslar:

Ptotal = Ptotal.outlet - Ptotal.inlet • Tolerans oranı (t)
• Ölçülen değerlerin kesinsizliği (u)
• Kabul edilebilir sapma (Δ)
• Ortalama filtre basın düşümü toplam dış basınç
• Ölçülen değer (Vm)
değeri arttırılarak simüle edilmiştir.
• Dizayn değeri (Vs)
• Eğer son filtrenin basınç düşümü, dizayn edilen
basınç düşümü ise dış basınç düşümü değeri
İzin verilen: ΔV≤ t x Vs + u x Vm
üzerindeki düzeltici değerdir.
• Test kuru soğutma bataryası şartlarına göre
Kabul edilebilir toleranslar;
yapılır.
• Hava debisi ISO 5801’e göre ölçülür.
• Isı geri kazanım ünitesi barındıran bir santralde
kaçak oranı göz önüne alınmalıdır.
• Karakteristikler standart hava yoğunluğu
1,2 kg/m³ alınarak hesaplanmalıdır.

Hava debisi akış oranının çekilen motor gücü ile

karşılaştırılması:
• Eğer fan hız kontrolü (örneğin frekans konvertö-
rü) gerekli ise, çekilen enerji hız kontrolündeki
kayıpları da içermelidir.
• Karakteristikler standart hava yoğunluğu
1,2 kg/m³ alınarak hesaplanmalıdır.
• Çoklu ölçümler standart nominal fan hızına göre
yapılmalıdır, fakat doğal hız sapmaları için yapı-
lan doğrulamalar dışında değişken motor yükle-
rinden kaynaklanır.

2. Akustik Performans Testi

Bölümlerin, Komponentlerin ve Cihazların Öl-
çümü ve Performansları
Kanalda Doğan Gürültü Testi:
• Ölçümler EN ISO standartlarına göre yapılmalıdır.
1. Klima Santrali Karkası
• Yankılanma odası (3741), boş alan (3744),
Eurovent sertifikasyonu ilişkili olmadan, dizayn
kanal içi (25136)
yapı ve kurulum gereksinimlerini içerir.
• Ölçümler belirtilmiş noktalardan yapılmalıdır.
• Sonuçlar ses üremesi ayarlama aparatından
2. Fan Ünitesi
etkilenmemelidir.
Eurovent sertifikasyonu ilişkili olmadan, dizayn
• Uygulanan kanalın son kontrolleri 3741 ve
yapı ve kurulum gereksinimlerini içerir.
3744’te kabul edilenler doğrultusunda yapılır.
Fan seçimleri ortalama ilk haldeki ve final duru-
Karkastan Işınımla Yayılan Gürültü Testi:
mundaki filtre basınç düşümlerine göre yapılma-
• Bir EN ISO standardına göre ölçüm yapılır.
lıdır, aksi takdirde kabul edilmeyecektir. (örneğin
• Yankılanma odası için EN 3741, serbest alan testi
sadece final basınç düşümünün alındığı durum).
ise EN 3744 veya 3746’ya göre yapılır.
Soğutma bataryaları için batarya basınç düşümü
• Ölçümler belirli bir görev noktasından yapılır.

12
 teknik bülten 03 • Ocak 2011

kuru şart göz önüne alınarak yapılmalıdır. maksimum %5’lik bir sapma oranı ile verilmelidir.)

Fan ünitesi: Ortalama hız sınıfları Hijyenik gereksinimler VDI 6022/3803’den adapte
(Hızlar, içteki filtrelerin veya fanın enine kesidi göz edilmiştir ve Eurovent sertfikasyonu ile ilişkili de-
önüne alınarak verilmiştir.) ğildir.

4. Isı Geri Kazanım Üniteleri

Kategoriler EN 308’e göre sınıflandırılmıştır.

Performanslar her zaman kütlesel debi dengesi

baz alınarak değerlendirilmiştir. (kütlesel debi ora-
nı 1:1) ve egzoz havasında hiç yoğuşma olmadığı
kabul edilir.

Kategori 1: Reküperatörler
Kategori 2: Ara ısı tranfer ortamı ile
IIa - Faz değişikliği olmadan
IIb - Faz değişikliği olan
Kategori 3: Rejeneratörler (biriken kütle)
Fan ünitesi: Absorbe edilen motor gücü

Fan + sürücü tarafından soğurulan motor gücü için Isı geri kazanım sistemlerinin temel enerji verimli-
referans değeri; liği tablosu;

Pmref : Soğurulan güç için referans değeri (kW)

ΔPstat : Elde edilen statik basınç (Pinternal + Pexternal) (Pa)
qv : Fanın hava debisi (m³/s)

Fan ünitesi: Fanın güç tüketim sınıflandırması

Revize edilmiş standartta belirlenen karakteristik
değerler;

• Sıcaklık verimliliği:

• Isı geri kazanımda

basınç düşümü:

• Elektrik güç tüketimi:

3. Isıtma ve Soğutma Bataryaları ηel için standart değer 0,6 olarak alınmaktadır. ΔPHRS
Eurovent sertifikasyonu ilişkili olmadan, dizayn ise tabloya göre belirlenir.
yapı ve kurulum gereksinimlerini içerir.

Bataryalar EN 1216’ya göre sınıflandırılmalıdır. (Öl- • Isı geri kazanım

çülen hava ve su tarafı performansları arasında performansı:

13
 teknik bülten 03 • Ocak 2011

tETA ve TODA standart değerleri 25°C ve 5°C için EN Karışım sıcaklığı sınıflandırılması incelenek olursa;
308’e göre belirlenmektedir.

• Performans faktörü:

• Enerji verimliliği:

Belirlenen karakteristikler sonucunda elde edilen 6. Nemlendiriciler

ısı geri kazanım sınıflandırmaları;
Eurovent sertifikasyonu ilişkili olmadan, dizayn
yapı ve kurulum gereksinimlerini içerir.

Hijyenik gereksinimler VDI 6022/3803’den adapte

edilmiştir ve Eurovent sertfikasyonu ile ilişkili de-
ğildir.

7. Filtre Üniteleri

Eurovent sertifikasyonu ilişkili olmadan, dizayn

yapı ve kurulum gereksinimlerini içerir.

5. Karışım Üniteleri Hijyenik gereksinimler VDI 6022/3803’den adapte

edilmiştir ve Eurovent sertfikasyonu ile ilişkili de-
Damperler, karışım verimliliği ve karışım sıcaklığı ğildir.

Damperler EN 1751’e göre test edilmiş olmalıdır. Filtrelerde maksimum final basınç düşümü
Karışım verimlilikleri resirkülasyon damperinin
%90, %50 ve %20 açık olduğu duruma göre ölçül-
melidir.

Karışım sıcaklığı ise aşağıdaki formül yardımı ile öl-

çülebilir;

Kaynaklar
• HSK Teknik Katalog
• EN 1886
• EN 13053
• http://www.eurovent-certification.com/
• Eurovent-ISKID Sunumu - Kees van Haperen

14

bunları biliyor musunuz?
TESKON Tesisat Mühendisliği Kongresi
akina Mühendisleri Odası tarafından
M İzmir Şubesi yürütücülüğünde “Ener-
ji; Dünden Daha Az” ana temasıyla
gerçekleştirilecek olan 10. Ulusal Tesisat Mü-
hendisliği Kongresi 13-16 Nisan 2010 tarihle-
rinde İzmir’de gerçekleştirilecek.
Teskon, 1993 yılından bu yana sempozyumla-
rı, seminerleri, konferansları, atölye çalışmaları,
panelleri, bildirileri, forumları, sabah toplantıla-
rı ve sosyal etkinlikleriyle, sektördeki etkinlikler
içinde çıtayı yukarı taşımayı amaçlayarak kong-
re programı çalışmalarını sürdürmektedir.
15
teknik bülten 03 • Ocak 2011
Teskon 2011 programı 5 sempozyum, 8 semi-
ner, 17 kurs, 4 atölye çalışması ve 1 panel ile ha-
zırlık çalışmalarını tamamlamak üzeredir.
Teskon 2011 bu yıl 270 bildiri özeti ile bildiri
katılımında rekor sayıya ulaşmıştır. Gelen bildi-
ri özetleri ve yoğun etkinlik programı, onuncu
kez düzenlenen Teskon`un ulaştığı boyutun en
güzel ifadesi olmuştur.
HSK da, ”CFD Analiz Yöntemiyle Klima Santral-
lerinde iç kayıpların azaltılması” konulu bildirisi
ile Teskon Kongresine katılacaktır.
 teknik bülten 03 • Ocak 2011

bulmaca

Aşağıdaki tanımlara karşılık gelen kelimeleri

K G E R İ L İ M E S
bulunuz. Kelimeler yukarıdan aşağıya, aşağı- İ A U Z T R E H T E
dan yukarıya, sağa-sola yatay ve her yönde
çapraz şekilde bulunabilir. Aynı harf birden faz-
L D R S M U N G İ R
la kelimenin ortak harfi olabilir. KALAN HARF-
N E O B E K E O S T
LERDEN OLUŞAN KELİMEYİ BULUNUZ E S V K O S R S A İ
K İ E A A N J T P F
T B N V E Ç İ M A İ
1) Rusya kalite belgesi
2) Birim yükün elektriksel alandan kaynakla- E E T E R M A L K K
nan potansiyel enerjisi L L S B İ N A K E A
3) Atom numarası 6 olan ametal İ Z O L A S Y O N T
4) Kapsama gücü, yığma sınırı, sığdırma sınırı
5) İş yapabilme yeteneği
6) Isıl 2) Bir kaptan, bir borudan sızan gaz veya sıvı
1
7) Fizikte elektrik enerjisi ve ısı enerjisi geçi- 13) Kişi veya ürünün bilgi gerektiren herhangi
ren cisimlerin genel özelliği bir konuda niteliğini gösteren belge
8) İki farklı ortam arasındaki sıcaklık, nem, 14) İklimlendirme, soğutma, klima alanında
ses vb. farklılık transferini azaltmak veya kullanılan belli başlı ürün gamlarına yö-
tamamen durdurmak icin yapılan işlem nelik isteğe bağlı alınan, uluslararası bir
9) Maddeden oluşan bir ortamda yayılan, ispat belgesi
mekanik bir titreşim dalgası 15) İçinde oturmak, herhangi bir amaçla
10) Ses frekans birimi kullanılmak üzere yapılan kapalı ve içi
11) Ses şiddeti birimi gerekli şekilde bölmeli yapı

Önceki bulmacanın çözümü

1) REKÜPERATİF 3) RADYASYON
1
2) REJENERATİF 14) ISO
3) VİSKOZİTE 15) TEST
4) VANA 16) PANEL
5) KAZAN 17) SİFON
6) KANAT 18) GAZ
7) DOYMA 19) GİZLİ
8) HIZ 20) MAHAL
9) KOMPAKT 21) BACA
10) AKIM
11) AZOT
12) EVAPORATÖR

Hazırlayanlar
Sefa BULUT • HSK AR-GE Baş Mühendisi - Merve ÜNVEREN • HSK AR-GE Mühendisi

16