SORU 1)

Şekilde görülen bir haznenin yan tarafına yüksekliği (h) ve genişliği (b) olan dikdörtgen
biçiminde bir kapak yerleştirilmiştir. Bu kapak (D) konumu itibarı ile yatay olarak
dönebilmektedir.

VERİLENLER:
h1, h2, b, . Sayısal değerler h1=1 m, h2=0.45 m, =1000 kg/m3,

a) (H) yüksekliğine bağlı olarak kapağa etki eden basınç

kuvveti (FD) eşitliğini çıkarınız.
b) Kapağa etkileyen basınç kuvveti ile, su seviyesi hangi
(H0) yüksekliğine geldiğinde kapak açılmağa başlar,
eşitliği çıkarınız.
c) Sayısal değerleri kullanarak istenilen değerleri
hesaplayınız.

ÇÖZÜM 1)
a) Bir sıvı içinde basınç dağılımı derinliğe göre doğrusal arttığı ilgili konuda kanıtlanmıştı.
Şekilde görüldüğü gibi (z) ekseni seçildikten sonra (p) basınç dağılımı için;
𝒑(𝒛) = 𝝆 ∙ 𝒈 ∙ (𝑯 − 𝒛)

yazılır. Burada (dA=b·dz) sonsuz küçük yüzey alanına gelen basınç kuvveti

𝒅𝑭𝑫 = 𝒑(𝒛) ∙ 𝒅𝑨 = 𝝆 ∙ 𝒈 ∙ (𝑯 − 𝒛) ∙ 𝒃 ∙ 𝒅𝒛

Biçimi ile yazılabilir. Entegral alınırsa;

𝒉𝟏 𝒉𝟏

𝑭𝑫 = ∫ 𝒑(𝒛) ∙ 𝒅𝑨 = ∫ 𝝆 ∙ 𝒈 ∙ (𝑯 − 𝒛) ∙ 𝒉𝟏 ∙ 𝒅𝒛
𝟎 𝟎

𝒉𝟏
𝑭𝑫 = 𝝆 ∙ 𝒈 ∙ (𝑯 − ) ∙ 𝒉𝟏 ∙ 𝒃
𝟐

sonucu bulur. Eşitlikten görüldüğü gibi basınç kuvveti su seviyesine bağlı olduğu ortaya
çıkar.
b) Kapağın açılması için basınç kuvvetinden dolayı meydana gelecek momentin etkili olması
gerekir. Burada da elemanter çözümden başlayarak sonuca gidilir. Yüzey elemanına etkilen
(dM) sonsuz küçük momenti denklemi;

𝒅𝑴 = (𝒛 − 𝒉𝟐 ) ∙ 𝒅𝑭𝑫 = (𝒛 − 𝒉𝟐 ) ∙ 𝒑(𝒛) ∙ 𝒅𝑨 = (𝒛 − 𝒉𝟐 ) ∙ 𝝆 ∙ 𝒈 ∙ (𝑯 − 𝒛) ∙ 𝒃 ∙ 𝒅𝒛

yazılır. Elde edilen eşitlik bütün kapak boyunca entegrali alınırsa;

 𝒉𝟏

𝑴 = ∫ (𝒛 − 𝑯) ∙ 𝝆 ∙ 𝒈 ∙ (𝑯 − 𝒛) ∙ 𝒃 ∙ 𝒅𝒛,
𝟎
𝟏 𝟏 𝟏
𝑴 = 𝝆 ∙ 𝒈 ∙ 𝒃 ∙ 𝒉𝟏 ∙ ( ∙ 𝑯 ∙ 𝒉𝟏 − ∙ 𝒉𝟐𝟏 − 𝒉𝟐 ∙ 𝑯 + ∙ 𝒉𝟐 ∙ 𝒉𝟏 )
𝟐 𝟑 𝟐

Sonucu bulunur. Dönme momentinin sıfırdan büyük değerinde kapak açılır. Su seviyesinin
hangi yüksekliğinde bu açılmanın başladığını bulmak için ise (H) görülen yere (H0) yazılır ve
sonuç;
𝟏 𝟏 𝟏
∙ 𝑯 ∙ 𝒉𝟏 − ∙ 𝒉𝟐𝟏 − 𝒉𝟐 ∙ 𝑯 + ∙ 𝒉𝟐 ∙ 𝒉𝟏 = 𝟎
𝟐 𝟑 𝟐

𝒉𝟐𝟏 𝒉𝟏
𝑯𝟎 = +
𝒉 𝟐
𝟏𝟐 ∙ ( 𝟐𝟏 − 𝒉𝟐 )

bulunur. Sayısal değerler yerine konursa (H0=2.2 m) elde edilir.

SORU 2)
Şekilde görüldüğü gibi bir depoya bağlanan bir dirsek ve
dirseğin üstüne bağlanan bir valfle su seviyesi kontrol
altında tutulmaktadır. Valf (𝑴) noktasında mafsallı olup
açılıp kapanması bir top ağırlık yardımıyla sağlanmaktadır.
Topun kütlesi (𝒎 = 𝟓 𝒌𝒈, 𝒂 = 𝟑𝟓𝟎 𝒎𝒎, 𝒃 = 𝟏𝟎𝟎 𝒎𝒎)
ve valf çapı (𝒅 = 𝟖𝟓 𝒎𝒎) olduğuna göre;
a) Valfin kendi kendine açılmaması için su seviyesi (h) kaç
metre olur?
b) Aynı su seviyesi (𝟐. 𝟓 𝒎) olursa top ağırlığın (𝑴)
merkezine göre uzaklığını bulunuz.
ÇÖZÜM 2)
a) (d) çapındaki kapağa gelen basınç kuvveti (F=pGA)’dır. (pG=gh)’dır. Diğer taraftan top
ağırlığın (M) noktasına göre momenti (WTopa)’dır. Basınç kuvvetinin (M) noktasına göre
alınan momenti top ağırlığın meydana getirdiği momente eşitleyip h su seviyesi için;
𝑾𝒕𝒐𝒑 ∙ 𝒂
𝝆 ∙ 𝒈 ∙ 𝒉 ∙ 𝑨 ∙ 𝒃 = 𝑾𝒕𝒐𝒑 ∙ 𝒂, 𝒉 = ,
𝝆∙𝒈∙𝑨∙𝒃

𝟓 ∙ 𝟗. 𝟖𝟏 ∙ 𝟑𝟓𝟎 ∙ 𝟒
𝒉=
𝟏𝟎𝟎𝟎 ∙ 𝟗. 𝟖𝟏 ∙ 𝟑. 𝟏𝟒 ∙ 𝟎. 𝟎𝟖𝟓𝟐 ∙ 𝟏𝟎𝟎
𝐡 = 𝟑. 𝟎𝟖𝟓 𝐦 bulunur.
b) Bu kez tersinden gidilerek (a) için (𝐚 = 𝟐. 𝟖𝟒 𝐦) bulunur.
SORU 3)
Şekildeki kare kapak kendi ağırlığı ve
(𝑾) ağırlığının yardımı ile kapalı
kalmaktadır. Kapağın kütlesi
(𝟓𝟐 𝒌𝒈, 𝑾 = 𝟏𝟓𝟖𝟎 𝑵) olduğuna ve
bağlantı kolunun ağırlığı ihmal edildiğine
göre kapağın açılmaya başlayacağı (𝒉)
yüksekliğini bulunuz.
𝒂𝟒
𝑰𝑮𝒚 = 𝟏𝟐 𝑣𝑒 𝒂 = 𝟕𝟓 𝒄𝒎′ 𝑑𝑖𝑟. Suyun
yoğunluğu ise ( = 𝟏𝟎𝟎𝟎 𝐤𝐠/
𝑰𝑮𝒚
𝐦𝟑) alınacaktır. 𝒆 = 𝒛 ∙𝑨
𝑮

ÇÖZÜM 3)
Önce kapağa suyun uyguladığı itme kuvveti hesaplansın. Kare kapağa gelen itme kuvveti,
kapağın ağırlık merkezine etki eden basınçla, kapağın yüzey alanın çarpımından elde edilen
değerdir.
𝒂 𝒂
𝑯𝑮 = (𝒉 − ∙ 𝑺𝒊𝒏𝟓𝟎𝟎 ) , 𝒑𝑮 = 𝝆 ∙ 𝒈 ∙ 𝑯𝑮 , 𝑭 = 𝝆 ∙ 𝒈 ∙ (𝒉 − ∙ 𝑺𝒊𝒏𝟓𝟎𝟎 ) ∙ 𝒂𝟐
𝟐 𝟐

𝑭 = 𝟏𝟎𝟎𝟎 ∙ 𝟗. 𝟖𝟏 ∙ (𝒉 − 𝟎. 𝟑𝟕𝟓 ∙ 𝟎. 𝟕𝟕) ∙ 𝟎. 𝟓𝟔𝟐𝟓, 𝑭 = 𝟓𝟓𝟏𝟖. 𝟏 ∙ 𝒉 − 𝟏𝟓𝟗𝟑. 𝟑

(𝑨) noktasına göre moment alınarak (𝐡) yüksekliği hesaplanır.

𝒂 𝒂 𝑰𝑮𝒚
𝑾 ∙ 𝒃 + 𝒎 ∙ 𝒈 ∙ 𝑺𝒊𝒏𝟓𝟎𝟎 ∙ ∙ 𝑪𝒐𝒔𝟓𝟎𝟎 = 𝑭 ∙ (𝒆 + ) , 𝒆=
𝟐 𝟐 𝒛𝑮 ∙ 𝑨

𝒉 𝒂 𝒂𝟒 𝒂𝟐 ∙ 𝑺𝒊𝒏𝟓𝟎𝟎
𝒛𝑮 = ( − ), 𝒆= ,𝒆 =
𝑺𝒊𝒏𝟓𝟎 𝟎 𝟐 𝒉 𝒂 𝟐 𝟔 ∙ (𝟐 ∙ 𝒉 − 𝒂 ∙ 𝑺𝒊𝒏𝟓𝟎𝟎 )
𝟏𝟐 ∙ ( − ) ∙ 𝒂
𝑺𝒊𝒏𝟓𝟎𝟎 𝟐

𝒂 𝒂𝟐 ∙ 𝑺𝒊𝒏𝟓𝟎𝟎 𝒂
𝑾 ∙ 𝒃 + 𝒎 ∙ 𝒈 ∙ 𝑺𝒊𝒏𝟓𝟎𝟎 ∙ ∙ 𝑪𝒐𝒔𝟓𝟎𝟎 = 𝑭 ∙ ( + + 𝟎. 𝟏𝟓)
𝟐 𝟔 ∙ (𝟐 ∙ 𝒉 − 𝒂 ∙ 𝑺𝒊𝒏𝟓𝟎𝟎 ) 𝟐

𝑭 = 𝟓𝟓𝟏𝟖. 𝟏 ∙ 𝒉 − 𝟏𝟓𝟗𝟑. 𝟑 𝑖𝑑𝑖.

(F) son eşitlikte yerine konup gereken düzenlemeler yapılırsa 2.nci dereceden bir denklem elde
edilir ve o denklemden de (h) değeri hesaplanır.

𝒉𝟐 − 𝟏. 𝟑𝟔 ∙ 𝒉 + 𝟎. 𝟑𝟏 = 𝟎, 𝒉𝟏 = 𝟏. 𝟎𝟕 𝒗𝒆 𝒉𝟐 = 𝟎. 𝟐𝟗 𝒎 𝑏𝑢𝑙𝑢𝑛𝑢𝑟 ve sonuç

(h=1.07 m) olur.
SORU 4)
(O) noktasında hazne çeperine mafsallanmış
olan tahta çubuk denge konumunda yağ içine
kısmen girmiştir. Çubuğun kesit alanı (𝒂 =
𝟑𝟐 𝒄𝒎𝟐 ) kütlesi (𝟓. 𝟐 𝒌𝒈), yağın yoğun-luğu
(𝝆𝒚 = 𝟗𝟐𝟎 𝒌𝒈/𝒎𝟑 ) olduğuna göre () açısını
bulunuz. (𝒉 = 𝟎. 𝟑 𝒎), (𝑳 = 𝟐. 𝟒 𝒎)'dir.

ÇÖZÜM 4)
Tahta çubuk denge konumunda olduğuna göre,
tahta çubuğun ağırlığı;

𝑾 = 𝒎 ∙ 𝒈 = 𝟓. 𝟐 ∙ 𝟗. 𝟖𝟏, 𝑾 = 𝟓𝟏 𝑵 bulunur.

Diğer taraftan tahta çubuğun dalmış kısmını yukarı doğru kaldıran kaldırma kuvveti ise;

𝒉
𝑭𝒌𝒂𝒍 = 𝝆𝒔𝒖 ∙ 𝒈 ∙ 𝒂 ∙ (𝑳 − 𝑳′), 𝑳′ = , 𝑭𝒌𝒂𝒍 = 𝟗𝟖𝟏𝟎 ∙ 𝟑𝟐 ∙ 𝟏𝟎−𝟒 ∙ (𝟐. 𝟒 − 𝑳′)
𝒔𝒊𝒏𝜷

𝑭𝒌𝒂𝒍 = 𝟑𝟏. 𝟑 ∙ (𝟐. 𝟒 − 𝑳′)

elde edilir. (0) konumuna göre moment alınarak istenilen (𝜷) açısı hesaplanır.

(𝑳 − 𝑳′ ) 𝑳
∑ 𝑴𝟎 = 𝟎, 𝟑𝟏. 𝟑 ∙ (𝟐. 𝟒 − 𝑳′) ∙ ∙ 𝑪𝒐𝒔𝜷 = 𝟓𝟏 ∙ ∙ 𝑪𝒐𝒔𝜷
𝟐 𝟐

(𝟐. 𝟒 − 𝑳′) 𝟐. 𝟒 (𝟐. 𝟒 − 𝑳′)𝟐 𝟐. 𝟒

𝟑𝟏. 𝟑 ∙ (𝟐. 𝟒 − 𝑳′) ∙ = 𝟓𝟏 ∙ , 𝟑𝟏. 𝟑 ∙ = 𝟓𝟏 ∙
𝟐 𝟐 𝟐 𝟐

𝟏𝟓. 𝟔𝟓 ∙ (𝟓. 𝟕𝟔 − 𝟒. 𝟖 ∙ 𝑳′ + 𝑳′𝟐 ) = 𝟔𝟏. 𝟐

𝟗𝟎. 𝟏𝟒 − 𝟕𝟓. 𝟏𝟐 ∙ 𝑳′ + 𝟏𝟓. 𝟔𝟓 ∙ 𝑳′𝟐 − 𝟔𝟏. 𝟐 = 𝟎

𝟏𝟓. 𝟔𝟓 ∙ 𝑳′𝟐 − 𝟕𝟓. 𝟏𝟐 ∙ 𝑳′ + 𝟐𝟖. 𝟗𝟒 = 𝟎

İkinci derecen olan denklem çözülürse,𝑳′ = 𝟒. 𝟑𝟖 𝒎 𝑖𝑙𝑒 𝑳′ = 𝟎. 𝟒𝟐 𝒎 elde edilir.

(𝑳 = 𝟐. 𝟒 𝒎) olduğuna göre (𝑳′ = 𝟎. 𝟒𝟐 𝒎) seçilir. Buradan da;

𝒉 𝒉 𝟎. 𝟑
𝑳′ = , 𝑺𝒊𝒏𝜷 = , 𝑺𝒊𝒏𝜷 = , 𝑺𝒊𝒏𝜷 = 𝟎. 𝟕𝟏𝟒, 𝜷 = 𝟒𝟓. 𝟔𝟎
𝑺𝒊𝒏𝜷 𝑳′ 𝟎. 𝟒𝟐

olarak bulunur.