 30% - сообраќајна бучава > 55dB

 13% - сообраќајна бучава >65dB

 Природно и антропогено потекло
 На раб.место или надвор од него
 Директни и комулативни здравствени ефекти
 Звукот : периодично механичко движење
(332m/s)
 Шумот : неправилно треперење на честичките
 Бучавата: непријатна звучна појава
 Зависи од:
- психичката состојба на организмот
- индивидуалните разлики
- Искуството
- Староста
- фреквенцијата
- дисконтинуираноста и др
 фреквенцијата
 интензитетот
 мерната единица херц
 Осетливост од 16-20000 херци (зона на
чујност)
 максимална чујна осетливост од 500-4000
херци
 Ултразвукот (16 херци)
 Амплитудата на звучните
осцилации/мерило
 стандарден звук кој има фреквенција од
1000 херци и интензитет од 10-12w/m2
(звучна сила на единица површина)
 2x10-5паскали (праг на чујност)
 Дифракција
 Интерференција
 Реверберација (одекнување)
 Ширењето на звукот зависи од:
- влажноста на воздухот
- оддалеченоста на изворот од човекот
- рефлексијата и др.
 Непроменлива бучава (5dBA)
 Променлива бучава >5dBA
 Испрекината бучава (1 сек)
 Импулсивна бучава (со повеќе пикови,
<1венција
 сек)

 Ниска фреквенција, <400 херци

 Средна фреквенција, 400-1000 херци
 Високи фреквенција, >1000 херци
- Букомери
- претварање на акустичката енергија во електрична
(октавен и третинскооктавен анализатор)
- Мониторинг
- Мерни места
- Микрофон
- Мапи на бучава
- Проценка на ризик и креирање на политика за
справување со ризик
 како база на едниот систем е прифатена јачината
на звукот изразен во dB,
 додека базата на другиот систем е фамилијата на
N – криви, дефинирани со ISO 1996.

 Постоечките норми и прописи ја даваат следната

класификација на јачината на бучавата од
аспект на дејство врз човекот, т.е. споредба со N
– кривите што може да послужи за брзо
користење на дијаграмот.
● до 60 dB (N 55) подрачје во кое бучавата има
психолошко дејство;
● од 60 до 90 dB (N 55 до N 85) подрачје на
сериозни психолошки и неуровегетативни
пречки;
● над 90 dB (N 85) е подрачје на оштетување на
слухот;
● над 120 dB (N115) е подрачје на акутно
оштетување
 - Aкутни
- Хронични
 во зависност од времето на изложеност, видот на
бучавата и од осетливоста на индивидуата.

Негативните здравствени ефекти од комуналната

бучава

оштетување на слухот, вознемиреност,

нарушување на спиењето, пречки во говорната
комуникација, кардиоваскуларни заболувања,
нарушување на менталното здравје, успорен
интелектуален развој на децата.
 Влијание врз органите на
слухот

- сериозни оштетувања и оглувувања на

човекот кој е изложен на бучава.
- стеснување на крвните садови на
внатрешното уво, се нарушува способноста на
сетилата и настапува умор на слушните клетки
 Влијанието врз други
органи
 на нервиот и кардиоваскуларниот систем.
 централниот и вегетативниот нервен систем, го
зголемува крвниот притисок, ја намалува
работата на срцето, лачењето на плунковните и
желудочните жлезди, се нарушува функцијата на
штитната и надбубрежната жлезда, доаѓа до
појава на несоница, вознемиреност итн.
 Овие последици се
јавуваат при влијание
на звукот со
интензитет од 70 dB
 Органите на видот.
 Сите овие
функционални
растројувања се
поврзани со дејството
на бучавата на
централниот нервен
систем, односно со
кората на големиот
мозок.

 Дејство врз психичката состојба
на човекот

 дептресија,
 агресија,
 самоубиства
 убиства
 35 dB го продолжува времето на заспивање, а
самото спиење е површно.
 45 dB - спонтана реакција на будење
 50 и повеќе dB пречи во одмарањето.
 Понепријатен е
шумот со прекинато
отколку со
непрекинато дејство
 Меѓутоа,
реагирањето кон
одреден интензитет
на бучавата кај
луѓето е различно.
Тоа зависи од
возраста,
здравствена
состојба, условите
на животот,
темпераментот итн.
 Феномен: маскирање на звукот
 Слушен замор
 секундарни феномени како што се
диплоакузија или зуење во ушите
 кумулација на ефектот/ иреверзибилна
промена на кохлеата
 Звучниот трауматизам/ над 80 децибели
 Зависи од:
- Интензитетот
- фреквентниот состав
- Траењето
- осетливоста на организмот
- променливоста на бучавата
 Дисконтинуирана бучава
 Дејство: аудитивно или екстрааудитивно
 Gadeke
- (40-50децибели) - психички реакции
- (60-80децибели) - растројство на
вегетативниот нервен систем
- (90-110децибели) - намалување на слухот
- (над 120 децибели) - карактеристично
оштетување на слухот
 промена на фреквенцијата и ритамот на
работа на срцето и респираторниот систем
 Намалување на срцев волумен
 Зголемување на крвен притисок
- зголемување на периферниот артериски
отпор и дијастолниот крвен притисок, а
намалување на систолниот крвен
притисок
 Промени во крвта и ткивните течности
 намалување на вниманието
 појава на незадоволство и раздразнетост
 промени во длабочината на сонот и појава
на будност
 нарушување на рамнотежата меѓу
процесите на ексцитација и инхибиција
 нарушување на физичкиот и психичкиот
развој, појава на страв/деца
 можатда бидат од различен вид, но во основа се
врши на следните начини:

● со спречување на бучавата во самиот извор каде

таа се генерира
● намалување на бучавата со одделувањето од
изворот (преку прекинување на патот во
пренесувањето на бучавата),
● користење на лични заштитни средства против
бучавата.
 изградбана широки
улици, со соодветна
конструкција на
градежните одјекти
и добра
организација на
сообраќајот

 зелен појас меѓу

улиците и
тротоарите во
широчина од 10 до
50 m
 Апсолутна тишина
 Медицински и технички мерки
 Заштитата во индустријата
- примена на дозволените норми за нивото на
бучава
- мерење и следење на бучавата на работните места
- редукцијата на бучавата од изворот, со поставување
на истиот на соодветни места, користење на
соноизолациони материјали, паравани и др.
- мерки за лична заштита (заштитни чепови за уши,
шлемови, штитници за цело уво, контролни
прегледи, аудиометрија и прераспределба на други
работни места доколку има одредено оштетување)
 нормирање на горната граница за дозволеното ниво на
бучава
 користење на нормите за бучава на улица и во становите
 редукција на нивото на бучава која ја создава од страна
сообраќајот (со редовна техничка контрола на возилата),
забрана на употреба на звучни сигнали, асфалтирање на
улиците и денивелација, правилна локализација на
автобуските и железничките станици како и на
аеродромите
 примена на урбанистички мерки (зонирање на населбите
со поделба на стамбената од индустриската зона и
големите сообраќајници, користење на зелени насади,
употреба на материјал со добра соноизолација, соодветна
ширина на улиците)
 здравствено просветување и подигање на општата и
техничката култура со што се ограничува гласноста на
радиото и телевизиските апарати
 Осцилационо движење на телата и честиците
 вертикална и хоризонтална насока
 Вибрации по тврдо земјиште и низ меки терени
 Вибрации во права смисла на зборот (16 – 20000
херци) и потреси ( со фреквенција помала од 16
херци
 инфразвучни (1-16херци)
 звучни (16-20000 херци)
 ултразвучни (над 20000 херци)
 најосетливи вибрации од фреквентно
подрачје 25-8192 херци
 Резонанца
 осцилирање на одреден орган
 оптички, стробоскопски, кинематографски
и капацитативни
 Виброграм/фреквенцијата, акцелерацијата
(забрзувањето) и амплитудата
 Сонометар
 фреквенцијата, амплитудата, забрзувањето,
енергијата, големината на контактната површина,
структурата на ткивото и начините на ширење на
истите
 заболување на коронарните артерии,
хипертензија, болести на средното уво и нарушен
оваријален циклус
 Зголемување на тонусот, секрецијата и
перистактиката на желудникот
 оштетување на дискусите на рбетниот столб и
пореметување на менструалниот циклус
 Неуролошки пореметувања
 физичко (механичко, термичко)
 биолошко (дејство на слушниот и
вестибулаторниот систем, проприорецепторите и
механорецепторите)
 Надразнување на периферните нервни
завршетоци и на централниот нервен систем,
 ендокрините жлезди
 вегетативно-васкуларниот и вестибуларниот
систем
 вибрациона болест
 технолошко-технички мерки (законски
нормативи)
- професионални работници
- 25-30% од работното време
 Заштитата од вибрации во населбите
 Мерливи величини
 здравјето на човекот и неговата
работоспособност
 директно и индиректно
 Биоклиматологија
 термички (радиациона и конвекциона
темперетура)
 механички (атмосферски притисок, струење на
воздухот)
 електромагнетски (електричен состав на
воздухот, космичко зрачење, сончева светлина,
ултравиолетово зрaчење)
 Кумулативно дејство
 дневни и сезонски варијации
 Пр. телесната температура/дневна
 Пр. работата на кардиоваскуларниот
систем/сезонска
 Сезонски заболувања/хронични
Пр. туберкулоза, кардиоваскуларни заболувања,
пнеумонија, болести на желудникот
 Метеротропни заболувања
Пр. невролошки заболувања
 Аклиматизација
 Фактори: начин на исхрана, облекување,
живеење, тежина на работниот процес
 Постојани рефлекси
 Ладна клима :
- намалување на задржувањето на аскорбинска
киселина и анеурин во крвта
- промени во прометот на калциферол
- болки во пределот на срцето
- задишаност, тахикардија, намалување на
апетитот, зголемување на уморот и поспаност
- Метаболички промени
 Високи температури:
- тахикардија, тахипнеја
- намалување на апетитот
- промени на крвниот притисок
- зголемено потење
- промени на електролитниот статус
 Социјална и психолошка адаптација
 Акумулација на топлина
 Топлинска рамнотежа
 Хемиска терморегулација
- Центар за терморегулација
- базален метаболизам (оксидација)
- физичката активност
- мускулен тонус
 Физичка терморегулација
- кожа, екскрети
- конвекција-кондукција (32%), топлотна
радијација(44%), испарување (21%)
 Конвекција
- зависи од: површината на телото,
температурните разлики помеѓу човековиот
организам и средината како и од брзината на
струењето на воздухот
 Кондукција:
- зависи од температурните разлики на предметот
и организмот
 Топлотна радијација (зрачење)
- инфрацрвено (невидлив спектар)
- Радијационен топлотен баланс/позитивен и
негативен
- Постојан процес
 Евапорација
- еден литар пот = 242,4МЈ (580 килокалории)
- Дехидратација
 Влијание на зголемена температура врз
организмот
- Рефлексни механизми:
- дилатација на крвните садови на кожата,
- забрзување на работата на срцето (што
доведува до прераспределба на крвта и
разладување на организмот)
- Нервен систем
- Работна способност
 акутни(топлотни грчеви, топлотен удар,
сончаница)
 хронични
 Топлотни грчеви
 Топлотен удар
 Сунчаница
 Топлотни грчеви
- Губење на натриум хлорид
- грчеви на скелетната мускулатура
- забрзан пулс
 Топлотен удар
- Затворени простории / циркулаторен колапс
- кожата е влажна
- крвниот притисок и пулсот се
намалени/неспособност на организмот
- вртоглавица, главоболка
 Сунчаница
- Кожата е зацрвенета и сува
- пулсот е забрзан
- крвниот притисок благо покачен
- Главоболка, ЦНС и микрокрварења
 Евапорацијата опаѓа, а расте топлотната
радијација и конвекција
 Стагнација на мукусот и респираторни
заболувања
 Зголемување на оксидационите процеси
 периферна вазоконстрикција, забрзана
срцева работа, зголемено лачење на TSH и
ACTH
 постари луѓе
 Смрзнатини
- Периферните делови
- Црвенило
- Ослободување на хистамин
- Вазодилатација на малите крвни садови
 Рововско стапало
- ниска температура и влага/ ограничена
подвижност
- спазам на артериолите и венулите и до
дилатација на капиларите
- цијанотични дамки
- гангрена
 Хипотермија (смрзнување)
- појава на замор и чувство на студ
- поспаност и губење на чувството за болка
- мускулни грчеви
- Вештачка хибернација
 Заштитни мерки
- Технички мерки
- општа и локална вентилација
- Медицински мерки
 Влијание на струењето на воздухот врз
организмот
 Влијание на влажноста на воздухот врз
организмот
- вртоглавица, раздразливост, несоница, намалена
работоспособност, депресивност
- стимулативни и непријатни
 Вентилација
- природна и вештачка
- нервни завршетоци во кожата
- пореметување на рамнотежата, со чувство на
гушење и намалување на работната способност
- бактерии
 Климатските промени
влијаат на аеро-
алергените, особено
поленот, и со тоа влијаат
на алергиските
заболувања.
 Промената на начинот на
живот, производство на
храна, модерна
урбанизација, промената
на климата и квалитетот
на животната средина ја
зголемуваат опасноста од
експанзии на зоонози.
 подигнување на свеста на здравствените работници и
населението во Р. Македонија за можноста за појава на
нови заразни болести како последица на климатските
промени и едукација за најсоодвети начини за заштит
 Изготвување на упатство за поврзаноста на климатските
промени и заразните заболувања и мерки за заштита
 Едукација на здравствен персонал од Центрите за јавно
здравје
 Едукација на здравствен персонал и населението преку
предавања и едукативни кампањи организирани од
Центрите за јавно здравје
 Испитување на можностите и потребата за надградување
на АЛЕРТ системот за надзор над заразните болести
 - Поголема физичка  - Промени во начинот
активност на отворен на живеење.
простор, и престој на
отворено, без разлика  Откажете се од
на временските цигарите, алкохолот и
услови. кафето или ако тоа не
е можно едноставно
 - Секој организам намалете ја
може да се прилагоди количината.
на временската
состојба.  Хранете се здраво –
повеќе течности,
 Туширање со овошје и зеленчук.
наизменично топла
или ладна вода,
престој во сауна итн...
-Следете ја временската прогноза со
цел да го намалите изложувањето на
организмот на промените.