 Здравје: Не претставува само отсуство на болест,

туку и потполна физичка, психичка и

социјална благосостојба на човекот
 Медицинска дисциплина
 Влијанието на факторите на животната средина
врз здравјето на луѓето
 Најбрзите и најпристапните мерки
 Селективни мерки и дејности
 Човекот: објект на набљудување
 Здравствени институции
 Унапредување на здравјето: мерки за
подобрување на здравствениот живот: подобар
живот во населбите, подобра исхрана, поголем
степен на чистота, исправност на водата за
пиење и повисоко ниво на лична хигиена
 Специфична превенција на болести: мерки за
елиминација на одредени причинители на
болести, пренос на инфекции, јакнење на
одбрамбената способност на организмот-
имунизација, витаминизација, јодирање на солта
и др.
 Рана дијагностика и современа терапија
домен на куративната медицина (примарна и
секундарна здравствена заштита, амбулантско
поликлиничка и терциерна- болничка)
 Ограниченост на болеста: мерки за рано
отстранување и намалување на ризикот за
трајно оштетување на органите и нивната
функција
 Рехабилитација: мерки за враќање на
функцијата на оштетените органи /психичка
рехабилитација на лицата врз кои постојат
одредени оштетувања
 Синергистички и антагонистички фактори
 Пр. Коховиот бацил
 Епидемиолошко лекување = мултипна
профилакса
 Пр. рахитисот кај деца и
кардиоваскуларните заболувања.
 Комунална хигиена
- Хигиена на земјиште: површинскиот слој на
земјата, ширење на инфекции и аерозагадување,
ширење на непријатни мириси и загадување на
површинскиот тек на водите
- Показатели на хигенската состојба на
земјиштето се брзината на процедување на
водата од површинските кон подлабоките
слоеви, количина на воздух во земјиштето и
загаденоста на земјиштето
- Хигиена на вода: елементарни хигиенски услови за
живот, лична хигиена и хигиена на населбите
- Загадување:
 хемиски (загадување на земјиштето и водотецитете со
отпадни води, пестициди, ѓубрива, моторни масла)
 бактериски (загадување со отпадни фекалии, отпадни
води од прехрамбената индустрија)
 радиолошки ( користење на нуклеарно оружје или
друг вид на оружје, фрлање на радиоактивен отпад
во водотеците и земјиштето)

- Начини за прочистување на водата: оксидација, аерација,

отстранување на железото, манган, фенолот, мирис и
вкус, омекнување, филтрација, дезинфекција и др
 Потекло:
- органско (фекалии, остатоци од храна и преработка
на дрва, текстил)
- неорганско потекло (стакло, метал, пластични маси,
хемиски соединенија)
- течна или цврста агрегатна состојба
 Отстранувањето на цврстите отпадоци:
- локално (хигиенско ѓубриште, компресија на истото)
- централно ( со организација на посебна служба која
го собира отпадокот од населбите, индустриските
објекти, улиците, пазарите и го депонира на посебни
места означени како депонии)
 Отстранувањето на отпадните води:
- локално (пропустливи или непропустливи јами) и
централно (канализација)
 првите 12 километри - метеоролошки процеси
кои влијаат врз здравјето на човекот
 атмосферски притисок/ зголемување на
надморската висина и влажноста на воздухот -
намалување на атмосферскиот притисок
 Атмосферскиот притисок варира во текот на
едно деноноќие како и во текот на годината, и
е под директно влијание на воздушните
маси и температурата во воздухот
 вовлекување на слушната мембрана, болка во
средното уво, наглувост, забрзување на пулсот и
дишењето
 Професионални работници: зголемен парцијален
притисок на кислород/анемија
 Зголемување на притисокот на одреден гас во
воздухот се менува дејството на другите гасови
присутни во воздухот
 Пр: азотот повеќе се раствора во крвта и масното
ткиво за кое има посебен афинитет/ симптоми на
пијанство: еуфорија, промени во однесувањето,
намалување на рефлексите и координацијата,
поспаност, смрт
 ослободување на големи количини на азот и појава на
т.н. декомпресивен синдром или Кесонска болест
 кај нуркачите или авијатичарите
 Ослободување на азотот (во вид на меурчиња) од
крвта и органите каде има масно ткиво се јавува гасна
емболија и притисок на гасот во телесните шуплини
Први знаци: чешање поради дразба на рецепторите и
 марморирана шара на кожата – асфиксија на деловите од
крвните садови со емболуси од гас, цијаноза, болка во
зглобовите, коските и инфаркти
Емболија: парализа на екстремитетите, нервни
 растројства и смрт
 висинска болест со знаци на замор, забрзано
дишење и работа на срцето, главоболка, зуење
во ушите, крварење од носот и несвестица
 На 8000 метри човекот не може да преживее без
додаток на кислородот
 На 12000 метри дишењето е невозможно
 Организмот на поголема надморска висина
поседува способност за адаптирање и истата
започнува по 14 дена
 присуство на материи кои нормално не се
присутни во воздухот, како на пр. гасови, пареи,
прав (аероседименти од органско и неорганско
потекло) и аеросоли (кои настануваат со дисперзија
и кондензација)
 Извори на загадување: природни (вулкани, пожари,
ветрови со прашина) и вештачки
(индустријата, греењето- огништа, камини,
централно греење)
 Дејството на загадениот воздух: може да биде
директно (акутно) и индирекно (хронично)
 физичка и психичка способност на човекот,
респираторни и кардиоваскуларни
 заболувања Децата
 мерки за намалување на аерозагадувањето:
- урбанистички мерки (правилно планирање и зонирање
на населбите и индустриските објекти, подигање на
зелени површини, правилно усмерување на сообраќајот и
улуците);
- технички (подобро согорување во ложиштата, изградба
на оџаци на голема висина и поставување на уреди кои го
спречуваат ослободувањето на штетните материи)
- технолошки (промена на технолошкиот процес со цел да
се намали количината и емисијата на штетни материи,
употреба на посебни уреди како таложни комори,
циклони, испирачи, филтери, водени тушеви,
електрични таложници.
 Хигиена на климата и микроклимата
 Хигиена на радијацијата
 Хигиена на бучавата и вибрациите и
ултразвукот
 Хигиена на хемиските нокси и дејство врз
живиот свет
 Хигиена на населението и населбите
 Хигиена на јавните комунални објекти
 Хигиена на сообраќајот
 хигиена на болници, здравствени домови со
амбуланти и диспанзерски служби како и
поликлиники со специјалистички амбуланти и
стационари
 Заводот за здравствена заштита
- заштита на населението
- здравствените
работници
- заштита на околината
 Заштита на здравјето на децата и учениците, нивен
правилен физички и психички развој
 Фактори во училишната средина: локација на
зградата, ориентација, осветлување, проветрување,
загревање, хигиена на просторот, училишниот
мебел, оптовареноста со наставната програма и
спроведување на педагошки методи – оценување,
казнување, меѓусебен однос на децата
- хигиена на училиштата
- хигиена на предучилишните установи
- хигиена на установите за престој на деца и
млади
 подобрување на условите за работа и како и
подобрување на работната способност и здравјето на
работниците
 Основни професионални штетни фактори:
- нефизиолошките услови за работа и неправилната
организација (прекумерна работа, долготрајна и интензивна
работа, нерационално работење, нефизиолошка положба
на телото и напрегање на поедини делови и органи)
- физички, хемиски и биолошки поврзани за производниот
процес
- недостатоци на санитарно-хигиенските и техничките
услови за работа (несоодветни простории, недоволно
загревање и проветрување, осветлување,
нерешено прашање за чистотата на просториите и
недоволна лична заштита)
 долготрајна и интензивна работа
 неправилна организација на работата, неповолни
микроклиматски услови и неправилна положба на
телото
 акутен замор - дејство на штетните фактори и хроничен
замор - подолготрајно дејство
 умствен и физички замор
 општ и локален замор
 малаксаност, губење на енергија и волја за работа,
намалување на концентрацијата и главоболка
 Прашина/ токсична, надразнувачка, алергиска,
инфективна, фотодинамичка, канцерогена и прашина со
специфично дејство на белодробниот паренхим
 органска или неорганска/ нозокониози
 кониопневматопатии, кониодерматози, ентерокониози,
офталмокониози, отокониози и кониоза на забите
 Силикоза, азбестоза, антракоза
 Високо ниво на здравствената култура,
хигиенските навики
 Хигиена на кожата
 Телесната чистота: капење, хигиена на забите и
усната шуплина, хигиена на рацете и нозете,
хигиена на косата и кожата на главата
 хигиена на облека и обувки
 хигиена на спорт и рекреација/доенчиња
 Ментална хигиена
- унапредување на душевното здравје и
превенција од ментални заболувања
- спречување на стресот, фрустрациите и нервни
растројства
- примарна (спречување на појава на душево
заболување) и секундарна (спречување на
хроничен тек на болеста)
- наркоманијата, алкохолизмот и пушењето
 елементарни катастрофи и воени дејствија
 мобилизација на потребни кадри
 Цивилна заштита
 обезбедување на брза и ефикасна
информираност на населението
 подготовка на истото за тревога
 одредување на објекти за евакуација на
населението со обезбедување на
минимални хигиенски услови во нив
 правилна исхрана на населението
 унапредување на исхраната
 хигиена на објектите за производство
на прехрамбени продукти
 основи на диететска исхрана
 исхрана во вонредни услови