‫جمهوری اسالمی افغانستان‬

‫وزارت تحصیالت عالی‬

‫پوهنتون غالب‬

‫روش تحقیق‬
‫‪Research Methods‬‬

‫لکچر نوت چهارم‬

‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار‬

‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪1‬‬

 ‫انواع تحقیق‬
‫‪Types of Research‬‬

‫چند نوع تحقیق را میشناسید؟‬

‫از کدام نوع و روش تحقیق بهتر است که استفاده کنیم؟‬

‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪2‬‬

 ‫تقسیم بندی انواع تحقیق‬

‫اول‪ :‬انواع تحقیق از نظر نتیجه‬

‫‪ .1‬تحقیق بنیادی ‪Basic Research‬‬
‫‪ .2‬تحقیق کاربردی ‪Applied Research‬‬
‫دوم‪ :‬انواع تحقیق از نظر نوع داده ها‪/‬رویکرد‬
‫‪ .1‬تحقیق کمی ‪Quantitative Research‬‬
‫‪ .1‬تحقیق پیمایشی (زمنیه ای) ‪Survey Research‬‬
‫‪ .2‬تحقیق همبستگی (رابطه ای( ‪Correlational Research‬‬
‫‪ .3‬تحقیق مطالعه موردی‪Case Study Research‬‬
‫رویدادی)‪Comparative Research‬‬ ‫‪ .4‬تحقیق علی‪-‬مقایسه ای (پس‬
‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪3‬‬
 ‫تقسیم بندی انواع تحقیق‬

‫‪ .2‬تحقیق کیفی ‪Qualitative Research‬‬

‫‪ .1‬تحقیق روایت پژوهی ‪Narrative Research‬‬
‫‪ .2‬تحقیق پدیدار شناسی ‪Phenomenology Research‬‬
‫‪ .3‬تحقیق قوم نگاری ‪Ethnographic Research‬‬
‫‪ .4‬تحقیق نظریه داده بنیاد ‪Grounded Theory‬‬
‫‪ .5‬تحقیق مطالعه موردی ‪Case Study Research‬‬
‫‪ .3‬تحقیق ترکیبی ‪Mixed Research‬‬
‫‪ .1‬تحقیق آمیخته اکتشافی ‪Exploratory‬‬
‫‪ .2‬تحقیق آمیخته تشریحی ‪Explainatory‬‬
‫‪ .3‬تحقیق آمیخته همزمان ‪Concurrent‬‬
‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪4‬‬
 ‫تقسیم بندی انواع تحقیق‬
‫سوم‪ :‬انواع تحقیق از نظر هدف‬
‫‪ .1‬تحقیق اکتشافی ‪Explorative Research‬‬
‫‪ .2‬تحقیق توصیفی ‪Descriptive Research‬‬

‫‪ .3‬تحقیق تبیینی (تحلیلی) ‪Analytical Research‬‬

‫‪ .4‬تحقیق پیشبینی ‪Predictive Research‬‬

‫چهارم‪ :‬انواع تحقیق از نظر زمان‬
‫‪ .1‬تحقیق طولی ‪Longitudinal Research‬‬
‫‪ .2‬تحقیق عرضی (مقطعی) ‪Cross Sectional‬‬
‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪5‬‬
 ‫پنجم‪ :‬سایر انواع تحقیق‬
‫‪ .1‬تحقیق آزمایشی‪/‬تجربی ‪Experimental Research‬‬

‫‪ .2‬تحقیق تاریخی ‪Historical Research‬‬

‫‪ .3‬تحقیق طبقه بندی ‪Classification Research‬‬

‫‪ .4‬تحقیق تشخیصی ‪Diagnostic Research‬‬

‫‪ .5‬روش تحلیل محتوا ‪Content Analysis‬‬

‫‪ .6‬روش تحلیل مضمون ‪Thematic Analysis‬‬

‫‪ .7‬روش فرا تحلیل (سنتز پژوهی) ‪Meta-Analysis‬‬

‫نوت‪ :‬در مجموع ‪ 32‬نوع تحقیق وجود دارد‬

‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪6‬‬
‫اول‪ :‬انواع تحقیق از نظر نتیجه‬
‫‪ .1‬تحقیق بنیادی ‪Basic Research‬‬

‫‪ .2‬تحقیق کاربردی ‪Applied Research‬‬

‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪7‬‬

 ‫انواع تحقیق از نظر نتیجه‬
‫‪ -1‬تحقیق بنیادی‪/‬نظری‪Basic/Fundamental/Pure/Theoretical Research :‬‬

‫هدف اصلی آن افزایش حیطه دانش‪ ،‬آگاهی از نظم موجود در‬

‫پدیدهها و توسعه نظریه هاست و نتیجه آن نیز ارایه یک‬
‫تئوری می باشد‪.‬‬
‫این نوع تحقیق فارغ از زمان و مكان می باشد‪.‬‬
‫مثال‪ :‬تدوین نظریه رفتارگرایی‬

‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪8‬‬

 ‫انواع تحقیق از نظر نتیجه‪...‬‬
‫‪ -2‬تحقیق کاربردی ‪:Applied Research‬‬
‫هدف آن پیدا کردن راه حل برای مشکالت خاص است و نتیجه حاصل‬
‫در این گونه از تحقیقات‪ ،‬ارایه یک الگو می باشد و محقق نیز نقش‬
‫یک الگوساز را بازی می کند‪.‬‬
‫این نوع تحقیق قائم به زمان و مكان است‪.‬‬
‫‪Applied Research conducted when a decision must‬‬
‫‪be made about a specific real-life problem.‬‬
‫مثال‪ :‬شناسایی توانمندیهای دانشگاهها در امر اشتغال و کارآفرینی‪.‬‬
‫بررسی میزان بهره وری در شركت ‪ x‬و راههای تقویت آن‪.‬‬

‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪9‬‬

 ‫تحقیق کاربردی‬ ‫تحقیق بنیادی‬
‫‪ .1‬با تولید دانش برای اقدام به عمل سروکار دارد‪.‬‬ ‫‪ .1‬با تولید دانش برای درک بیشتر سروکار دارد‪.‬‬
‫‪ .2‬با مسائل اجتماعی یا عملی سروکار دارد‪.‬‬ ‫‪ .2‬با مسائل نظری سروکار دارد‪.‬‬
‫‪ .3‬هدف اصلی بازده عملی و استفاده از نتایج است‪.‬‬ ‫‪ .3‬هدف اصلی سهم داشتن در معرفت نظری است‪.‬‬
‫‪ .4‬استفاده از نتایج آن چارچوب زمانی بلند مدتی ‪ .4‬نتایج آن به فوریت مورد نیاز اند‪.‬‬
‫دارد‪.‬‬
‫‪ .5‬پژوهشگران جدابافته تر و دانشگاهی تر هستند و ‪ .5‬در پی ایجاد اصالحات و تغییر اند‪.‬‬
‫انگیزشهای خود را تعقیب میکنند‪.‬‬
‫‪ .6‬مسائل و موضوعات پژوهشی با آزادی و دست باز ‪ .6‬موضوعات پژوهشی به تقاضاهای کارفرمایان‬
‫محدود میشوند‪.‬‬ ‫انتخاب میشوند‪.‬‬
‫‪ .7‬عالقه اصلی به منطق درونی و انسجام طرح ‪ .7‬عالقه اصلی متوجه امکان تعمیم یافتهها به‬
‫حوزههای مورد عالقه متولیان است‪.‬‬ ‫پژوهش است‪.‬‬
‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪10‬‬
 ‫انواع تحقیق کاربردی ‪Types of Applied Research‬‬
‫تحقیق ارزیابی (توسعه ای) ‪1. Evaluation Research‬‬
‫‪Evaluation research is applied research in which one‬‬
‫‪tries to determine how well a program or policy is‬‬
‫‪working or reaching its goals and objectives.‬‬
‫تحقیق توسعه ای به بهبود و توسعه فرایندها و سازمانها منجر شده و‬
‫درصدد بهبود وضعیت بوسیله تحقیقات کاربردی است‪ .‬به نوعی‬
‫نتیجهگرا بوده و به دنبال عملیاتی سازی نتایج تحقیقات کاربردی است‪.‬‬
‫تحقیق عملی (اقدام پژوهشی) ‪2. Action Research‬‬
‫‪is applied research in which fact findings to improve‬‬
‫‪the quality of action in the social world.‬‬
‫یک نوع تحقیق کاربردی است که در جهت بهبود کیفیت عمل فعالیت‬
‫های اجتماعی استفاده میشود‪.‬‬
‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪11‬‬
‫دوم‪ :‬انواع تحقیق از نظر نوع داده ها‪/‬رویکرد‬
‫‪ .1‬تحقیق کمی ‪Quantitative Research‬‬

‫‪ .2‬تحقیق کیفی ‪Qualitative Research‬‬

‫‪ .3‬تحقیق ترکیبی ‪Mixed Research‬‬

‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪12‬‬

 ‫انواع تحقیق از نظر نوع داده ها‪ /‬رویکرد‬
‫‪ -1‬تحقیق کمی ‪Quantitative Research‬‬
‫تحقیقی که برای درک و تبیین پدیده ها از داده های کمی بهره می‬
‫برد‪.‬‬
‫این نوع تحقیق‪:‬‬
‫▪ نمونهگیری دارد و محقق سعی میكند انواع گوناگونی از‬
‫پاسخگویان را بر حسب شاخصهای چون جنسیت‪ ،‬سن‪،‬‬
‫مكان‪ ،‬ویژگی و ‪ ...‬انتخاب و مورد بررسی قرار دهد‪.‬‬
‫▪ نتایج تحقیق را می توان به كل جامعه مورد بررسی تعمیم داد‪.‬‬
‫مثال‪ :‬ارزیابی میزان بیکاری جوانان در کشور‬
‫اندازه گیری میزان سرانه مطالعه در افغانستان‬
‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪13‬‬
 Characteristics of Quantitative Research
‫ویژگی های تحقیق کمی‬
1. It is numerical, non-descriptive, applies
statistics or mathematics and uses
numbers. .‫در تحقیق کمی از اعداد و احصائیه استفاده میشود‬
2. The results are often presented in tables
and graphs. ‫نتایج آن توسط جدول و گراف ها نمایش داده میشود‬
3. It is conclusive. ‫نتایج آن قطعی است‬
4. It investigates the what, where and when
of decision making.
.‫ کجا و چه وقت) را برسی میکند‬،‫تصامیم (چه‬
14
Dr. Naweed Danishyar ‫ دکتور نویدهللا دانشیار‬:‫استاد‬
 ‫‪ -2‬تحقیق کیفی ‪Qualitative Research‬‬
‫تحقیقی که برای درک و تبیین پدیده ها از داده های کیفی نظیر‬
‫دادههای حاصله از مصاحبهها‪ ،‬مستندات‪ ،‬مشاهده مشاركتی و ‪...‬‬
‫بهره می برد‪.‬‬
‫این نوع تحقیق‪:‬‬
‫✓ با دادههای گردآوری شده كیفی سر و كار دارد‪.‬‬
‫✓ قضاوتهای آماری در این گونه تحقیقات جایی ندارد‪.‬‬
‫✓ نتایج تحقیق قابلیت تعمیم ندارد‪.‬‬
‫مثال‪:‬‬
‫‪ -‬مشاهدات حاصل از یک مسابقه فوتبال‬
‫‪ -‬مصاحبه با صاحبان یک صنعت و تحلیل آنها‬
‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪15‬‬
 Characteristics of Qualitative Research
‫ویژگی های تحقیق کیفی‬
1. It is non-numerical, descriptive, applies
reasoning and uses words.
.‫ استدالل و کلمات استفاده میشود‬،‫در تحقیق کیفی از توصیف‬
2. Its aim is to get the meaning, feeling, emotions,
attributes and describe the situation.
‫ ویژگی ها‬،‫ هیجان‬،‫ احساس‬،‫تحقیقات کیفی بیشتر به مسائل مفهومی‬
.‫و تشریح شرایط میپردازد‬
3. Qualitative data cannot be graphed. .‫در گراف نمایش داده نمیشود‬
4. It is exploratory. ‫تشریحی است‬
5. It investigates the why and how of decision
making. .‫تصامیم های چرا و چگونه را برسی میکند‬
Dr. Naweed Danishyar ‫ دکتور نویدهللا دانشیار‬:‫استاد‬ 16
 ‫تفاوت تحقیق کمی و کیفی‬
‫تحقیق کیفی‬ ‫تحقیق کمی‬ ‫موارد مقایسه‬
‫كیفیت (ماهیت‪ ،‬ذات)‬ ‫كمیت (چقدر‪ ،‬چه میزان)‬ ‫تمرکز تحقیق‬
‫پدیدارشناسي‪ ،‬طبیعتگرایی‪ ،‬تفسیرگرایی‬ ‫اثباتگرایي‪ ،‬تجربهگرایي منطقي‬ ‫ریشههای فلسفی‬
‫طراحی نظریه‬ ‫آزمودن نظریه‬ ‫کانون نظری‬
‫فهم‪ ،‬توصیف‪ ،‬كشف معنا‪ ،‬تولید فرضیه‬ ‫كنترل‪ ،‬پیشبیني‪ ،‬توصیف‪ ،‬اثبات‪،‬‬ ‫هدف تحقیق‬
‫آزمون فرضیه‬
‫انعطافپذیر‪ ،‬درگیر در فرآیند تحقیق‪ ،‬ظهور‬ ‫از قبل تعیین شده‪ ،‬ساختار یافته‬ ‫خصوصیات طرح تحقیق‬
‫یابنده‬
‫كوچك‪ ،‬غیر تصادفي‪ ،‬هدفمند‪ ،‬نظري‬ ‫بزرگ‪ ،‬تصادفي‪ ،‬نمایندگي‬ ‫نمونه‬
‫استقرا (توسط محقق)‬ ‫قیاس (به وسیله روشهاي آماري)‬ ‫شیوه تحلیل (استدالل)‬
‫محقق ابزار اصلي‪ ،‬مصاحبهها‪ ،‬مشاهدات‪،‬‬ ‫مقیاسها‪ ،‬آزمونها‪ ،‬پیمایشها‪،‬‬ ‫جمعآوری اطالعات‬
‫اسناد‬ ‫پرسشنامهها‪ ،‬رایانه‬
‫واژه ها‬ ‫اعداد‬ ‫داده ها‬
‫منحصر به فردی‪ ،‬ادراكي‪ ،‬كلنگر‪ ،‬توصیف‬ ‫تعمیم پذیری‪ ،‬قبول یا رد فرضیه‬ ‫یافتهها‬

‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪17‬‬

‫انواع تحقیق کمی‬

‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬

‫انواع تحقیق کیفی‬

‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬

 ‫انواع تحقیق کیفی‬
‫‪ .1‬تحقیق روایت پژوهی ‪Narrative Research‬‬

‫(بیان داستان از تجارب فرد)‬ ‫مطالعه و واکاوی زندگی یک فرد‪.‬‬

‫‪ .2‬تحقیق پدیدار شناسی ‪Phenomenology Research‬‬

‫تحقیق پدیدار شناسی (فنومنولوژی) عبارت از مطالعه‬

‫تجربه زیسته یک فرد می باشد‪.‬‬

‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪20‬‬

 ‫انواع تحقیق کیفی‪...‬‬
‫‪ .3‬روش تحقیق نظریه داده بنیاد‪/‬زمینه ای‪ /‬گراندد تئوری‬
‫)‪Grounded Theory Method (GTM‬‬
‫روش گراندد تئوری یک روش تحقیق کیفی است که برای‬ ‫•‬
‫شناسایی مقوله‌های زیربنایی پدیده ها‪ ،‬استفاده می‌شود‪.‬‬
‫گراندد تئوری عبارت از تبیین روند شکل گیری یا فرایند‬ ‫•‬
‫یک پدیده بر اساس یک دسته از داده ها به صورت نظریه‬
‫است‪.‬‬
‫با تحلیل و کدگذاری متن مصاحبهها به ارائه مدل پارادایمی‬ ‫•‬
‫پرداخته می‌شود‪.‬‬
‫در روش گراندد تئوری با استفاده از یک دسته داده‌ها‪،‬‬ ‫•‬
‫نظریه تکوین می‌یابد‪.‬‬
‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪21‬‬
 ...‫انواع تحقیق کیفی‬
Ethnographic Research )‫ تحقیق قوم نگاری(مردم شناسی‬.4

.‫عبارت از توصیف و تفسیر فرهنگ یک قوم خاص می باشد‬

Case Study Research ‫ تحقیق مطالعه موردی‬.5
.‫عبارت از مطالعه عمیق یک مورد خاص‬
Case study research is an in-depth examination of
an extensive amount of information about very
few cases for one period or across multiple
periods of time.
Dr. Naweed Danishyar ‫ دکتور نویدهللا دانشیار‬:‫استاد‬ 22
‫‪ -3‬تحقیق ترکیبی‪/‬آمیخته ‪Mixed Research Method‬‬

‫عبارت از تحقیق است که در آن از روش تحقیق کمی و‬

‫روش تحقیق کیفی به صورت ترکیبی استفاده شود‪.‬‬

‫▪ هدف از انجام تحقیق ترکیبی‪ ،‬فهم بیشتر و درک‬

‫عمیق تر و ارائه تصویر کامل تری از مسئله تحقیقی‬
‫است‪.‬‬

‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪23‬‬

 ‫انواع تحقیق ترکیبی‪/‬آمیخته‬

‫‪ .1‬تحقیق آمیخته همزمان ‪Concurrent‬‬

‫عبارت از تحقیق است که در آن تحقیق کمی و کیفی به‬
‫صورت همزمان انجام میشود‪.‬‬
‫‪ .1‬تحقیق آمیخته تشریحی ‪Explainatory‬‬
‫عبارت از تحقیق است که در آن ابتدا تحقیق کمی انجام‬
‫شده بعدا تحقیق کیفی انجام میشود‪.‬‬
‫‪ .1‬تحقیق آمیخته اکتشافی ‪Exploratory‬‬
‫عبارت از تحقیق است که در آن ابتدا تحقیق کیفی بعد‬
‫تحقیق کمی انجام میشود‪.‬‬
‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬
 ‫انواع تحقیق ترکیبی‪/‬آمیخته‬

‫‪Explainatory Sequential design‬‬

‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬

 ‫سوم‪ :‬انواع تحقیق از نظر هدف‬
‫‪ .1‬تحقیق اکتشافی ‪Explorative Research‬‬

‫‪ .2‬تحقیق توصیفی ‪Descriptive Research‬‬

‫‪ .3‬تحقیق تبیینی (تحلیلی) ‪Analytical Research‬‬

‫‪ .4‬تحقیق پیشبینی ‪Predictive Research‬‬

‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪26‬‬

 ‫انواع تحقیق از نظر هدف تحقیق‬
‫‪-1‬تحقیق اکتشافی‪ :‬این نوع تحقیق برای کشف و شناسایی متغیرهای‬
‫مهم و ارائه فرضیه های برای تحقیقات بیشتر مورد استفاده قرار می‬
‫گیرند‪.‬‬
‫‪-2‬تحقیق توصیفی‪ :‬توضیح میدهد كه چه روابطی وجود دارد یا مردم‬
‫چه چیز را قبول دارند یا ندارند‪.‬‬
‫‪-3‬تحقیق تبیینی (تحلیلی)‪ :‬محقق برای این تحقیق میكند كه چراییها‬
‫را دریابد‪ .‬این تحقیق به توضیح نیروهایی که موجب پیدایش پدیده مورد‬
‫نظر شده اند می پردازند‪.‬‬
‫‪-4‬تحقیق پیشبینی‪ :‬این نوع تحقیق به پیشبینی نتیجه های یک پدیده‬
‫پرداخته و رویدادها و رفتارهای حاصل از یک پدیده را پیشبینی میکند‪.‬‬
‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪27‬‬
 ‫چهارم‪ :‬انواع تحقیق از نظر زمان‬
‫‪ .1‬تحقیق طولی ‪Longitudinal Research‬‬

‫‪ .2‬تحقیق عرضی (مقطعی) ‪Cross Sectional Research‬‬

‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪28‬‬

 ‫انواع تحقیق از نظر زمان گردآوری داده های تحقیق‪:‬‬
‫‪ -1‬تحقیق طولی ‪:Longitudinal Research‬‬
‫در این نوع تحقیق در زمانهای مختلفی به طور منظم به همان‬
‫واحد مطالعه (یا همان جامعه) مراجعه و نتایج به صورت روندی‬
‫که تغییرات آن در طول زمان قابل مقایسه است‪ ،‬تحلیل می شود‪.‬‬
‫‪A‬‬ ‫تغییرات‬
‫‪ -2‬تحقیق عرضی ‪:Cross- Sectional Research‬‬
‫در این نوع تحقیق‪ ،‬در یک بازه زمانی محدود (مثالً ‪ 10‬یا ‪20‬‬
‫روز)‪ ،‬به پاسخگویان مراجعه و داده ها گردآوری و سپس تحلیل‬
‫می شود‪.‬‬

‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪29‬‬

 Longitudinal Research ‫تحقیق طولی‬
It involves study of sample at more than one
point in time or occasion.
Ex: Births in Afghanistan during 1980,
1990, 2000, 2010, 2020 …
Ex: Teacher and Students in classroom
during 1980, 1990, 2000, 2010, 2020
Ex: Progress of Students in 2010, 2015,
2020,…
Dr. Naweed Danishyar ‫ دکتور نویدهللا دانشیار‬:‫استاد‬ 30
 Cross- Sectional Research ‫تحقیق عرضی‬
It involves study of many cases at one
point in time or occasion.
It is also known as one-time study.

Dr. Naweed Danishyar ‫ دکتور نویدهللا دانشیار‬:‫استاد‬ 31

‫ سایر انواع تحقیق‬:‫پنجم‬
Experimental Research ‫تجربی‬/‫ تحقیق آزمایشی‬.1

Historical Research ‫ تحقیق تاریخی‬.2

Classification Research ‫ تحقیق طبقه بندی‬.3

Diagnostic Research ‫ تحقیق تشخیصی‬.4

Dr. Naweed Danishyar ‫ دکتور نویدهللا دانشیار‬:‫استاد‬ 32

Experimental Research )‫ تحقیق آزمایشی (تجربی‬.1
Experimental research is an objective, systematic,
controlled investigation for the purpose of predicting
and controlling phenomena and examining
probability and causality among selected variables.
‫ سیستماتیک و کنترل شده به‬،‫ یک تحقیق هدفمند‬:‫تحقیق تجربی‬
‫منظور پیش بینی و کنترل پدیده ها و بررسی احتمال و علیت بین‬
.‫متغیرهای منتخب است‬
Advantages: ‫فواید‬
• Best establishes cause-and-effect relationships.
Disadvantages: ‫نواقص‬
• Artificiality (unnatural)
Dr. Naweed Danishyar ‫ دکتور نویدهللا دانشیار‬:‫استاد‬ 33
 Historical Research ‫ تحقیق تاریخی‬.2
Historical research is research involving
analysis of events that occurred in the past.
‫ وقایعی که در گذشته اتفاق افتاده است را‬،‫تحقیق تاریخی‬
.‫بیان و تحلیل می نماید‬

Dr. Naweed Danishyar ‫ دکتور نویدهللا دانشیار‬:‫استاد‬ 34

 ‫‪ .3‬تحقیق طبقه بندی ‪Classification Research‬‬
‫‪➢ It aims at categorization of units into groups.‬‬
‫‪➢ To demonstrate differences.‬‬
‫‪➢ To explain relationships.‬‬
‫تحقیق طبقه بندی‪:‬‬
‫برای‌طبقه‌بندی‌واحد‌ها‌در‌گروه‌های‌مختلف‌استفاده‌میشود‪.‬‬
‫هدف تحقیق طبقه بندی‪ ،‬عبارت از تشخیص تفاوت ها و‬
‫روابط میان گروه ها است‪.‬‬
‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪35‬‬
 Diagnostic Research ‫ تحقیق تشخیصی‬.4
It is also called clinical research which
aims at identifying the causes of a
problem, frequency with which it
occurs and the possible solutions for it.
‫تحقیق تشخیصی برای تشخیص علل مسائل‬
.‫(امراض) و پیدا کردن راه حل آن استفاده میشود‬
E.g. Diagnostic researches done by doctors
on a crucial disease.
Dr. Naweed Danishyar ‫ دکتور نویدهللا دانشیار‬:‫استاد‬ 36
 ‫‪ .5‬روش تحلیل محتوا ‪Content Analysis‬‬
‫✓ تحلیل محتوا از روشهای اسنادی است که به بررسی‬
‫منظم‪ ،‬عینی و کمی محتوای پیامهای ارتباطی میپردازد‪.‬‬
‫✓ برای انجام روش تحلیل محتوا‪ ،‬داده ها از مجموعه متون‬
‫کتبی‪ ،‬شفاهی و بصری به طور سیستماتیک جمع آوری‬
‫می شود‪.‬‬
‫✓ تحلیل محتوا به دو نوع ک ّمی (متمرکز بر شمارش و اندازه‬
‫گیری) و کیفی (متمرکز بر تفسیر و درک) می باشد‪ .‬در‬
‫این دو نوع کلمات‪ ،‬موضوعات و مفاهیم درون متن طبقه‬
‫بندی و کدگذاری و سپس نتایج تحلیل می گردند‪.‬‬
‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪37‬‬
 ‫‪ .6‬روش تحلیل مضمون ‪Thematic Analysis‬‬
‫✓تحلیل مضمون یک روش تحقیق کیفی است که بر شناسایی‪ ،‬تحلیل‬
‫و تفسیر الگوی معانی داده‌های کیفی تمرکز دارد‪.‬‬
‫✓تحلیل مضمون‪ ،‬یکی از مهارت‌های عام و مشترک در تحلیل‌های‬
‫کیفی است‪ .‬به همین دلیل‪ ،‬آن را نه روشی خاص بلکه ابزاری‬
‫مناسب برای روش‌های مختلف‪ ،‬معرفی می‌کند‪.‬‬
‫✓مضمون )‪ )Theme‬چیست؟ مضمون یا تم‪ ،‬مبین اطالعات مهمی‬
‫درباره داده‌ها و سواالت تحقیق است و تا حدی‪ ،‬معنی و مفهوم‬
‫الگوی موجود در مجموعه‌ای از داده‌ها را نشان می‌دهد‪ .‬و منظور‬
‫از مضامین معنای خاصی است که از یک کلمه یا جمله یا‬
‫پاراگراف گرفته می‌شود‪.‬‬
‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪38‬‬
‫‪ .7‬فرا تحلیل (میتا آنالیز‪/‬سنتز پژوهی) ‪Meta-Analysis‬‬
‫✓ فرا تحلیل (تحلیل تحلیل) یک روش تجزیه و تحلیل آماری سیستماتیک است‬
‫که از ترکیب نتایج متعدد آنالیزهای آماری تحقیقات گذشته‪( ،‬نتایج جدید)‬
‫حاصل می‌شود‪.‬‬
‫✓ گیگوت (‪ )2012‬فراتحلیل را به عنوان تحلیل های آماری کمی از مجموعه‬
‫نتایج بدست آمده از مطالعات منفرد تعریف می نماید‪.‬‬
‫‪✓ Meta-analysis refers to the statistical analysis of a large‬‬
‫‪collection of results from individual studies for the purpose‬‬
‫‪of integrating the findings.‬‬
‫✓ یک فراتحلیل از یک گروه مطالعات با فرضیه مشترک یا تعریف عملیاتی‬
‫مشترک از متغیرهای مستقل و وابسته تشکیل شده است‪.‬‬
‫✓ بطور خالصه‪ :‬فرا‌تحلیل برای ما امکان ترکیب و مقایسه نتایج بر اساس‬
‫مجموعه تحقیقات (موافق و مخالف) با طرح موضوع مشترک را فراهم می‬
‫سازد‪.‬‬
‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪39‬‬
 ‫تفاوت روش مرور روایتی )‪ )Narrative Review‬با مرور‬
‫نظاممند )‪ )Systematic Review‬و فراتحلیل )‪(Meta Analysis‬‬
‫✓ هر سه روش تحقیق‪( ،‬مرور روایتی‪ ،‬مرور نظام‌مند و فرا‌تحلیل)‪،‬‬
‫تحقیقات گذشته را مرور و تحلیل مینمایند‪ ،‬اما از همدیگر تفاوت دارند‪.‬‬
‫✓ مرور روایتی‪ ،‬مبنای غیر کمی دارد اما مرور نظاممند مبنای کمی‬
‫دارد‪.‬‬
‫✓ مرور نظاممند یکی از روش های پاسخگویی به پرسش تحقیق بر‬
‫مبنای مطالعات قبلی به گونه ای روشمند است‪.‬‬
‫✓ تمام فراتحلیل ها مبتنی بر مرور نظام‌مند می باشند‪ ،‬ولی ضرورتا‌‬
‫تمامی تحقیقات مرور نظام‌مند دربر گیرنده فرا‌تحلیل نیستند‪.‬‬
‫✓ یک مرور نظام‌مند میتواند به حل اقل یک فرا‌تحلیل ختم شود‪.‬‬
‫✓ خالصه اینکه‪ ،‬نتایج برخی روش های مرور نظام‌مند‪ ،‬مواد خام برای‬
‫فرا‌تحلیل هستند‪.‬‬
‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪40‬‬
‫خالصه تقسیم بندی انواع تحقیق در سایر کتابهای روش تحقیق‬

‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪41‬‬

 ‫فرق بین "روش تحقیق ‪ "Research Method‬و‬
‫"روش شناسی تحقیق ‪“Research Methodology‬‬
‫❖ "روش تحقیق ‪ "Research Method‬ابزار های خاصی هستند که برای‬
‫جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها استفاده میشود‪.‬‬
‫❖ اما "روش شناسی ‪ "Methodology‬بیشتر معنای فلسفی دارد و به رویکرد‬
‫و پارادایم )‪ (Paradigm‬تحقیق (مکاتب فلسفی) داللت دارد‪.‬‬
‫لا‪ :‬زمانی که از فرضیه و رابطه علی متغیر مستقل و وابسته و همبستگی‬ ‫❖ مث ً‬
‫متغیر ها‪ ،‬اندازه گیری اسمی‪ ،‬فاصله ای و نسبی و نمونه گیری و استناد به‬
‫منابع موثق علمی(کتاب و مقاله) سخن می گوییم درباره روش تحقیق صحبت‬
‫میکنیم‪.‬‬
‫❖ اما زمانی که سخن از رویکردها و مکاتب فلسفی مثل‪ :‬معرفت شناسی‪ ،‬اثبات‬
‫گرایی‪ ،‬رفتار گرایی‪ ،‬فرد گرایی و ساختار گرایی است‪ ،‬تمرکز بر روش شناسی‬
‫(متدولوژی) است‪.‬‬
‫❖ به صورت خالصه میتوان گفت که "روش شناسی ‪ "Methodology‬نسبت به‬
‫"روش ‪ "Method‬وسیع تر است‪ .‬یا به عبارت دیگر روش تحقیق جز روش‬
‫شناسی تحقیق میشود‪.‬‬
‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪42‬‬
Key Differences between Research Method
and Research Methodology

Dr. Naweed Danishyar ‫ دکتور نویدهللا دانشیار‬:‫استاد‬ 43

 ‫روش های تحقیق‬
‫‪Methods of Research‬‬

‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪44‬‬

 ‫روش های تحقیق‬
‫‪Methods of Research‬‬
‫(انواع تحقیق از نظر مکان)‬

‫‪ .1‬روش تحقیق کتابخانه ای ‪Library Research Method‬‬

‫‪ .2‬روش تحقیق میدانی ‪Field Research Method‬‬

‫‪ .3‬روش تحقیق آزمایشگاهی ‪Laboratory Research Method‬‬

‫استاد‪ :‬دکتور نویدهللا دانشیار ‪Dr. Naweed Danishyar‬‬ ‫‪45‬‬

 1. Library Research Method
‫روش تحقیق کتابخانه ای‬
Library Research Methods is one of the
simple research method that the
researcher use secondary data that
already collected and published in books,
journals, magazines etc…
‫روش تحقیق کتابخانه ای عبارت از روش است که محقق‬
،‫ مقاله ها‬،‫تمام اطالعات و منابع دست دوم را از کتاب ها‬
.‫مجالت و ژورنال ها بدست میاورد‬
Dr. Naweed Danishyar ‫ دکتور نویدهللا دانشیار‬:‫استاد‬ 46
 2. Field Research Method
)‫روش تحقیق میدانی (زمینه ای‬
Field research is a qualitative research
in which the researcher directly observes
and records notes on people in a natural
setting for a period of time.
‫روش تحقیق میدانی عبارت از روش است که در آن‬
‫محقق به صورت مستقیم منابع دست اول را از‬
.‫محیط طبیعی بدست میاورد‬

Dr. Naweed Danishyar ‫ دکتور نویدهللا دانشیار‬:‫استاد‬ 47

 3. Laboratory Research Method
)‫روش تحقیق آزمایشگاهی (البراتواری‬
Laboratory research is the research
which is will be done in laboratory
and the researcher can control the
variables.
‫روش تحقیق البراتواری عبارت از روش است‬
‫که در البراتوار صورت میگیرد و محقق کنترل‬
.‫بیشتر باالی متغیر ها دارد‬
Dr. Naweed Danishyar ‫ دکتور نویدهللا دانشیار‬:‫استاد‬ 48