Professional Documents
Culture Documents
Canl ve Wansÿ tüm varlklar atomlardan meüdana gelmiãtir. Maddenin uÿaüda kaplad üere hacim denir. HaWim 7 ar-
Atomlar birleãerek molekülleri, moleküller de birleãerek mad- mi metreküptür. Kütle gibi aWimde
ile gösterilir. /Ýda birimi
deüi oluãturur. BöüleWe taneWikli üaps olan, uÿaüda üer kap- maddenin ortak öÿelliklerinden
klerinde
inde biridir. Kat ve svlarn belirli
laüan, eülemsiÿlik öÿelliine saip ve kütlesi olan er ãeüe aWimleri varken, gaÿlar bulunduklar
ga ar bulunduk
uklar kabn ip aWmini alrlar.
E
madde denir. Maddenin tanmnda üer alan kütle, maddenin AürWa katlarn belirli ããekilleri
n belirli ekilleri varken,
killeri var
arken, sv ve gaÿlarn belirli
ortak öÿelliklerinden biridir. Kütle, aWmi dolduran madde üoktur.
ãekilleri üoktu HaWim,
ktur. HaW
Ha Wim, türetilmiã
m, türetilm
lmiã ve skaler bir büüüklüktür.
B
miktar veüa deiãmeüen madde miktar olarak tanmlanr.
HaWim
H
HaW
Wim
m birimlerinin
n baÿlar aãada verilmiãtir.
Kütle m ar ile gösterilir ve /Ýdaki birimi kilogramdr ÉkgÊ.
TU
Kütle temel ve skaler büüüklük olup, eãit kollu teraÿi ile öl- 1 desimetreküp É dm3Ê
üp É1 10-3 m3
pülür.
ãit kollu teraÿiler üer pekiminin olmad üerde palã- 1 sant
santimetreküp
santimetre
reküp É1 Wm3Ê 10-6 m3
maÿlar. 1 litre ÉLÊ 1 dm3
U 1 mililitre ÉmLÊ 10-3 L
Kütle birimlerinin baÿlar aãada verilmiãtirt
F
1 gram ÉgÊ 10-3 kkg
g
1 miligram ÉmgÊ 10-6 kg ekto
ktometre ÉmÊ
kt
ektometre
kilo
kilogram ÉkgÊ
Ékg
kgÊ
PD 2ÿunluk dönüãümlerinde
dönüãü
ãümlerinde
e dekametre ÉdamÊ
K
ektogram
m ÉgÊ
ektogram
gram ãümlerinde
nde er
ãümlerind er adm
adm 100,
ad 100
0,
Zİ
metre ÉmÊ
İZ
aWim
im dönüãümlerinde
dönü
önüããümlerinde
erinde
de
Yukar er
e adm
adm 1000 katt olarak
ad o
dekagram ÉdagÊ
de
Fİ
giderken er
ken er alnr.
alnr.
al desimetre ÉdmÊ
TS
admda
adm
mda 10Ýa
bölå
böl
b aãa
lå aã
a ãa
gram ÉgÊ
Wantimetre ÉWmÊ
giderken er
IP
admda
ad
a mda
mda 10
0
E
desigram ÉdgÊ
e parp.
ile parp
arrp. milimetre ÉmmÊ
R
V
Wantigram
am ÉWgÊ
ÉWWgÊ
C
miligram
ligram ÉmgÊ
milig Émg
gÊ
Ü
Örnek - 2
Örnek - 1
2L m3
2t kg 200 mL dm3
100 g kg 10 Wm3 m3
20 mg g Yukardaki dönüãümleri üapnÿ.
Yukarda verilen kütle dönüãümlerinde ilgili ksmlar doldu-
runuÿ.
TYT FiZiK 17
KODU TARA
VIP FiZiK MADDE VE ÖZELLİKLERİ
E
a
Dikdörtgenler
V = a±b±c
,riÿmas
B
b
c su h
r
TU
h Silindir V = Ò±r2±h
BVna
a HzSe
Hz kaCÐn imindeki sV yüksekliöi kam cm olVS?
U ÉÒ 3 alnÿ.Ê
AÊ 2 BÊ 3 CÊ DÊ 6
Ê
YO
F
r Küre 4
V= ±Ò±r
±Ò r3
±Ò±
3
PD Düzgün Şekli
kli Olmayan
yan Katıla
Katıların Hacmi
K
Kat cisim
cisimlerde,
imlerde,
erde, dü
düÿgün
ÿgün ge
geometrik
geo üapda olmaüan cisimlerin
Ò±r2±h
VIP FİZİK
3
İZ
rilm
ilmiã kapta buluna
rilmiã bulunan
nan svnn ipine, düÿgün üapda olmaüan
r
atlr
kat cisim at
kat atlr vve üeni sv seviüesi ölpülür. Burada katnn,
Fİ
ssvda
vda ppöÿünmemesi
öÿün
ünmemesi
n ve svdan daha büüük öÿkütle veüa s-
TS
eãit
vüa eãitt öÿkütlede
ö olmasna dikkat edilir.
Kat
Kat
at cisim sv iperisine batan hacmi kadar svnn üerini de-
iãtireceinden, katnn hacmi kolaülkla hesaplanr.
IP
Örnek - 3
E
0ekilde
kilde bo
boüutlar
boüüüutlar
u verilen ipi boã kaplara dolunc
doluncaüa
ncaüa
a kadar sv
s
sv 200 mL 200 mL
R
konulmaktadr.
konulmak
konulm
maktadr.
V
150 mL 150 mL
C
/u /u
r
100 mL 100 mL
r
Ü
2r 50 mL 50 mL
r
K r L M òekil- òekil-
pinde su bulunan pinde su ve cisim
dereceli kap bulunan dereceli kap
BVna HzSe
kaQlaSÐn alaCileceöi sÐWÐ hacimleSi aSasÐndaki
ilióki nediS? ÉÒ = 3 alnÿ.Ê 0ekil - Ýdeki su seviüesinden 0ekil - Ýdeki su seviüesi pkar-
AÊ VK VM VL BÊ VM VK VL CÊ VM = VK VL tlr ise cismin hacmi bulunabilir
18 3. A . C TYT FiZiK
KODU TARA
Örnek - 5
KÜTLE HACİM İLİŞKİSİ (ÖZKÜTLE)
6 cm
Birim hacimdeki madde miktarna z[küUle denir. d har ile
gè 3Ýtür. Sabit basnp ve scaklkta
gösterilir. SÝda birimi kgèm
4 cm
kat ve sv maddelerin
n kütlele
kütleleri
ütlel ile hacimleri arasnda doru
orant vardr.
12 cm
E
m
"ySÐUlaSÐ cm
cm We cm olan dikdzSUHenleS QSi[masÐ d= m = d±V
V
B
óeklindeki CiS cismin imine yaSÐmaQÐ cm olan z[deó kü-
SeleSden kam Uane yeSleóUiSileCiliS dt öÿ
ÿkütle
kü
öÿkütle mt kütle Vt hacim
TU
AÊ 6 BÊ ¶ CÊ 1 DÊ 24
Ê 36
Kütle
Kü Özkütle
U m d
YO
F
0 Hacim
im
m 0 Hacim
Örnek - 6 V V
PD
òekil - * òekil
ò - **
Yükseklii 20 cm, üarpap 6 cm olan
an silindirik kap tamamen
tama
ta Kütle - Hacim gra
graii Özkk
Özkütle - Hacim graii
K
üarpap
su ile doludur. Bu kabn ipine üarp
rpap
p 2 cm ola
olan kür
küresel de-
atlmaktadr.
mir bilüelerden 3 adet atlmakta
ktaddr.
VIP FİZİK
Zİ
Özkütle
le
İZ
6 cm d
Fİ
TS
h = 20 cm
Kütle
Demir bilye
ilye 0 m
IP
òekil - ***
E
r
Özkütle - Kütle graii
R
V
BVna
a HzSe
Hz son dVSVmda kaCÐn imeSis
imeSisindeki
isindeki
deki s
sV
V hacm
hacmi
acm
mi
C
DİKKAT
TYT FiZiK 5.
6. A 19
KODU TARA
VIP FiZiK MADDE VE ÖZELLİKLERİ
Örnek - 7 Örnek - 9
Ayn ortamda bulunan ve ayn scaklktaki K ve L svlarna KüUlesi znemsi[
im hacmi cm3 olan kaQ aö[Ðna kadaS
ait kütle-hacim grai verilmiãtir. [eyUinyaöÐ ile doldVSVlVSsa kam kH küUle aSUÐóÐ meydana
m3Ê
HeliS? ÉdZ = 0, gècm
m
K AÊ 0,04 BÊ 0,0
0 0
0,0 CÊ 0,4 DÊ 0,
Ê 0
4m
E
3m
B
2m L
TU
m
0 V
V 2V 3V 4V NOT
N
NOO
dK U
Buna göre, oranÐ kamUÐr? Özkütle, maddeler ipin ayrt edicii birr özelliktir. Sa suyun 1
Ö
Öz
dL
atmoser basnp altnda özkütle
e - sscaklk
cakl k ve hacim - scaklk
caklk
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5
) 6
YO
grakleri aãada verilmiãtir.
r.
F
Özkütle Hacim
acim
m
PD
K
VIP FİZİK
Zİ
İZ
0 +4 Scaklk 0 +4 Scaklk É°C)
S É°C)
Örnek - 8
Fİ
òekil
ekil - *
òek
e òekil - **
TS
Ayn ortamda
amda bulunan
an ve ayn
ay scaklktaki K, L ve M svlar--
na ait Hacim
acim - Kütle grai
gra ãekildeki gibidir. Normal
Nor
Norm
ormal koãullarda scaklk artã ile maddelerin hacimleri
de artar. Özkütle ise a[alÐS. Fakat sa su bu duruma 0°C ile
d
IP
Hacim
m
E
L
C
M
NOT
Ü
20 æ. C . C ¶. B TYT FiZiK
KODU TARA
ÖSYM Tadında - 10
Örnek - 12
0ekilde sa bir svya ait kütle - hacim grai verilmiãtir. Boãken kütlesi 20 gram, ip hacmi 60 cm3 olan kabn yars
hacim - kütle grai ãeklindeki gibi olan 9 svsyla, geri ka-
m (g)
lan Y svsyla doldurulmaktadr.
mak
II
Hacim (cm
cm3)
I X
E
30
III
B
IV 20
0
TU
V (cm3) Y
10
Buna göre, hangi Cölgelerde sÐWÐnÐn sÐcaklÐöÐ deöiómió-
Uir? (Bölmeler özdeãtir.)
U 0 Kütle (g)
A) I ve III B) II ve IV C) I, II ve IV
V 20 40 60
F
ölmülür?
A) 200 B) 220 C)) 240 D) 260
) 20
PD
K
VIP FİZİK
Zİ
Karışımların
mların
ların Özkütlesi
İZ
Ayn
Ayn
yn sscaklkta
cakl
ca kta
kta birden
en azla sv maddenin bir araya gelerek
homo©en
homo
h mo©©en karãm
n karã
karã m
m sonucu yeni bir sv madde ortaya pkar.
Fİ
TS
Kar
Karãmn özkütlesi
özkü
zkütlesi kendisini oluãturan maddelerin kütleleri
zk
toplamnn,
toplam
topla nn,
n, toplam hacme oran ile bulunur. Karãmn öz-
n
Örnek - 111
kütle
e deeri
de kendisini oluãturan maddelerin özkütleleri ara-
Ö[küUle
Ö[kü
küUle
e ile ilgili; ssnda
nd
nda yer alr.
n
IP
I. ayrt
Özkütle ay
ay
yrt
r edici bir özelliktir. mtoplam
p d1 ¬ dkarãm ¬ d2
dkarãm =
Özkütlesi
lesi ayn olan iki madde arkl madde
II. Özkütles de olabilir. Vtoplam d1 = 1. maddenin özkütlesi 2 gècm3
R
V
Scaklklar
III. S
III ca
caklklar ve özkütleleri ayn olan iki
ca ki madde
ad kesin-
in d2 = 2. maddenin özkütlesi 4 gècm3
C
li
likle ayn tür maddedir.
IV. Scakl artan bir maddenin öz
özkütlesi
ütl kesinlikle
esi kle
Ü
azalr.
V. Scaklklar ayn olduu halde özkütleleri
eleri arkl olan iki
h 2 g/cm3 2 g/cm3
madde kesinlikle arkl türdür.
2 g/cm3
yargÐlardan kam Uanesi doörudur?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
) 5 h 4 g/cm3 4 g/cm3 4 g/cm3
yatay
m (g)
E
40 Y
30
B
TU
0 V (cm3)
20 30
F
IV. 1 g/cm3
PD
deöerlerinden hangileri olaCilir?
A) Yalnz II B) Yalnz
nz III
II C II ve III
C)
K
D) II ve IV
)) I ve III ÖSYM
YM T
Tadında - 15
5
VIP FİZİK
Zİ
Kütle - hacim
cim grai
gra
ra
ii verilen
n ayn
a scaklktaki X, Y ve Z sv-
TS
lar homo©en
mo©en olarak karãtrlmaktadr.
homo kar
karã
ãt
ãtrlmaktadr.
t
m (g
(g)
IP
X Y
20
0
R
V
I II III
10 Z Hacim (V)
C
Örnek - 16 Örnek - 18
m
X karãm
4m
E
3m Y
B
2m
m yatay
TU
V Boã
B
Booã bir kap sabitit d
debili bir musluk aplarak azna kadar sv
0 V 2V 3V 4V 5V 6V 7V
doldurulmaktadr.
ile doldurulm
doldurulma
maktadr.
F
4 2
• Hacim zaman graini
grai
ini piziniz.
piziniz.
iz
PD
d h
K
VIP FİZİK
Zİ
İZ
ÖSYM Tadında
da - 17
Fİ
0 t 0 t
TS
Sanayide insanlar
anlar günlük hayatta kullanacaklar eãyalar ge-
liãtirirken özkütlesi
ütlesi büyük ve küpük olan malzemeleri tercih
ederler..
V
IP
Buna
Bun
unaa göre,
E
I. Hurdalklarda
Hurdal arda bulunan geri dönüãümlü malzemeler-
Hurdalklar
kla malze
zemeler-
mele
R
den demirin
dem ayrlmas ipin elektromknatsn
elektromknat
tsn kullanl-
n kullan
kullan
l-
V
mas
mas
as
as
C
dönüãtürülmesi
III. Ha olan bir pataln ar patala dön
dönü
nüããtürülm
lmesi
iólemlerinin hangilerinde ö[küUlesi Cüyük
ük W
We kümük olan
maddeler Uercih edilmióUir?
A) Yalnz II B) I ve II C) I ve III
D) II ve III
) I, II ve III
Sabit basnp altnda X, Y ve Z maddelerine ait Kütle, Hacim Bir örenci eline gepen bir bilyenin özkütlesini hesaplamak
ve Scaklk tablosu verilmiãtir. ipin 0ekil I ve 0ekil IIÛdeki deneysel gözlemleri yaplmaktadr.
Bilye
KüUle g
)acim cm3
SÐcaklÐk $
120 cm3
9 60 30 20 80
0 cm3
Y 80 40 20
Z ¶0 45 30
E
100 g 180 g
Bu Cilgiler incelendiöinde maddelerin Uürleriyle ilgili ne
B
söyleneCilir?
A) X ile Y ayn, Z arkl B) X ile Z ayn, Y arkl
0ekil
0ekill I 0ekil II
TU
C) Y ile Z ayn, X arkl D) 5pü de ayn
) 5pü de arkl Buna
una g
göre,
göre
öre, öörenci yaQUÐöÐ gö[lemler sonucunda Cilye-
nin ö[küUlesini
ö[[küUlesini
k kam gcm3 hesaQlamÐóUÐr?
U (Bilyenin
Bilyenin hacminin yars su ipindedir.)
(B
(Bily
1 3 5
A) B) 1 C) D) 2
)
2 2 2
YO
h
F
X Z X
PD
kvatorda bulunan
n bir
ir cisim, ekvato
ekvatordan
ekvator kutuplara götürül-
Y Y Z h
mektedir.
K
saCiU
SÐcaklÐöÐn s
saC olduöu
CiU olduö kaCul
öu kaC
ka
aCul edilerek Cu cisme aiU;
I III III
I
I. Kü
Kütlesi
esi
VIP FİZİK
Zİ
II. Öz arl
a
İZ
Ö[deó kaQlar, imindeki
iminde
deki
eki sÐWÐlarla
s
sÐWÐ
WÐlarla
la CirlikUe
Cirlik
rlik
ikUe UarUÐldÐöÐnda kaQ-
aöÐrlÐklarÐ
larÐn UoQlam aöÐrl
öÐrlÐklar
klarÐ (, ( W
Wee (3 arasÐndaki ilióki ne- III. Öz kütlesi
dir? (Svlar ay sscaklktadr.)
ayn scakl
aklktad
dr.)
.) ö[elliklerinden
ö [elliklerinde
nden hangileri deöióir?
Fİ
TS
A) 1 2 3 B 3 2 1
B) C) 2 1 3 Yalnz
A) Yaln
Yaln z
zI B) Yalnz II C) Yalnz III
D) 3 1 2
) 2 3 1 D) I ve II
) II ve III
IP
dr. alnp
r Kaplardaki svlardan bir miktar al
al
a np Z kabna
kab konulun-
ko
kon
birbirine
ca her üp kaptaki sv kütleleri birb
irbirine
rin eeãit olmaktadr.
ãitit olmakt
olmakta
ktadr.
Ü
5V 2V
K
2d 4d Sv
M M + 60 40 gr
9 kaCÐ Y kaCÐ Z kaCÐ
òekil - * òekil - **
Buna göre, 9 We Y kaQlarÐndan alÐnan sÐWÐ hacimleri oranÐ
V9 Taóan sÐWÐnÐn küUlesi g olduöuna göre, K cisminin ö[-
kamUÐr? küUlesi kam gcm3Uür? (dsv = 0,8 g/cm3)
VY
1 3 5
A) B) 1 C) D) 2
) 4 A) 1 B) 2 C) D) 3
) 5
2 2 2
24 1. A 2. C 3.
4. B 5. B 6. B TYT FiZiK
KODU TARA
Boã bir kab K musluu tek baãna t sürede 2d özkütleli sv Kendi svs iperisine braklan cisim, sv iperisinde dibe ba-
ile, L musluu tek baãna 3t sürede 5d özkütleli sv ile dol- tarak dengelenmektedir.
durmaktadr. Musluklar ayn anda aplp kabn yars doldu- Buna göre, cisim Uamamen eriUilirse cisme aiU;
unda K musluu kapatlmakta ve kalan ksm LÝden akan
I. Hacim,
sv ile tamamen doldurulmaktadr.
II. Özkütle,
K L
III. Kütle
niceliklerinden
nhhangileri
ngileri ar
arUar?
?
E
A) Yalnz I Yalnz
B) Yaln
alnz II C) Yalnz III
B
D) I ve III
) II ve III
Buna göre, kaQ doluncaya kadar gemen sürede kaQUa
aynÐ sÐcaklÐkUaki sÐWÐlarÐn oluóUurduöu homojen karÐóÐ-
TU
mÐn ö[küUlesinin [amanla deöióim graýöi aóaöÐdakiler-
den hangisi giCi olur?
A) dK B) dK
U Aãa
Aãada
da Türk mutann vazgepilmez lezzetlerinden
e tavuklu
ããehriye
ehriye porbasnn tari verilmiãtir.
ehr
YO
t t
F
.BASI TA.F
O.
TAV2KL2 0
H.Y
O.BASI TA. F
TA.
C) dK D) dK Tavuk etini tuzsuz bir ãekilde
ekilde haãlayarak
haã
haãlayarakrak iãe
PD
baãlayabilirsiniz. Daha ha sonra,
sonra porbanz
porban
or z yapacanz
y
tencereyi ocaa a yerleãtirin.
yerleã
yerle ãtirin.
n. Margarin
Margari
arin ve sv ya
Öncede
ekleyin. Öncedenden ayrdnz
ayrdd
n
nz 5 bardak
bar tavuk suyunu
K
ve öncedenen küpük
küp
küpük parpalara ara
a böldüünüz
b tavuklar
t t
n. Su
ekleyin. u kaynayana
kayn kad yavaãpa karãtrn ve
kadar
VIP FİZİK
Zİ
) kayn
aynad
nadktan son
kaynadktan sonra ããehriyeleri
ehriyeleri ekleyin. 0ehriyeleri
eh
dK
İZ
ya ã k 10-15 dakika
yaklaã
yaklaãk ika piãinceye kadar kaynatn. Mis
gibi
bi ããehriyeli
eh
ehr
hriyeli tavuk porbanz hazr.
Fİ
Aiyet olsun
TS
t Buna göre,
re, UariGUeki °karãtrn± sö[cüöü morCada Culu-
nan mal[emelerin
n mal
ma
al[emelerin hangi ö[elliöinden dolayÐ alUÐ mi[ilerek
WurgulanmÐóUÐr?
W urg
urgu
rgulanmÐóUÐr?
IP
Sab
Sabit
abit basnp
bas
basnp altnda
alttnda
da sa bir svya ait kütle - hacim
m grai
g
gra
ra
i
A Kütle
A) B) Scaklk C) Özkütle
ãekildeki
ekildeki gibidir.
r.
D) Hacim
) Yüzey gerilimi
R
V
Küt
Kütle
K
C
I III
II
Ü
II
Ayn scaklktaki baz svlara ait özkütle deerleri ãekildeki
Hacim tabloda verilmiãtir.
Z
d 2d Y
X
E
Hacim
B
KüUle
Ule - hacim gra
graýö
graýöi
ýöi óekildeki giCi olan saG Cir sÐWÐ ile
ýö
ilgili;
ilgili;
TU
Buna göre, kaQ dolana kadar gemen sürede kaQUa oluóan I. aral
aral nda özkütle azalr.
X aralnda
Uürdeó sÐWÐ karÐóÐmÐ imin; II. Y aralnda
ara özkütle azalr.
III. Z aralnda scaklk artar.
Hacim Özkütle Kütle U yor
yorumlarÐndan
yo hangileri doörudur?
ur
A) Yalnz I Yalnz
B) Yaln
nz III C) Yalnz III
YO
D) I ve II
)) I ve
e III
F
PD
Özkütle Kütle
Küt
ütle Hacim
H
Ha
I II III
I
K
A) Yalnz I B)
B Yalnz
Yaln
Yalnz II C) Yalnz III
Zİ
İZ
D) I ve II
)
II ve III
Birbiriyle homo©e
homo©en
homo
o©en olarak karãabilen ayn scaklktaki alt sv
Fİ
ssvlarn
ile bu svlar
arn ikisi kullanlarak oluãturulan homo©en karã-
TS
mn kütle
tle - hacim grakleri ãekilde verilmiãtir.
Ayn scaklktaki
scakl
sc klktaki X ve Y svlar ile bu svlardan elde edile
edilen
ilen
Hacim I
homo©en
hom karãmn
mo©©en ka
karã mn kü
ã verilmiãtir.
kütle - hacim grai ãekilde verilmiã
miãtir.
r. II III
karãm
IP
4v
Kütle
K
X
R
m
karãm 3v IV
V
V
C
Y 2v
Ü
v VI
Hacim
H
0 Kütle
m 2m 3m 4m
Buna göre,
I. Karãmda kütlece X daha azla Verilen graýöe göre, karÐóÐm hangi iki sÐWÐnÐn eóiU hacim-
II. Karãmda hacimce X daha azla de karÐóUÐrÐlmasÐ ile elde edilmióUir?
III. X ve Y eãit hacimde karãtrlmãtr. A) II ve IV B) I ve IV C) II ve V
yargÐlarÐndan hangileri doörudur? D) III ve V
) III ve VI
A) Yalnz I B) Yalnz II C) Yalnz III
D) I ve II
) I ve III
26 1. 2. A 3. 4. A TYT FiZiK