Przedmiot: OPS 4TLap/bp

LOGISTYKA A SYSTEMY I PROCESY TRANSPORTOWE.

Przewóz różnego rodzaju towarów tylko z pozoru wydaje się błahym zadaniem. Nie wystarczy jedynie
odpowiednie zapakowanie dóbr i przewiezienie ich w wyznaczone miejsce – proces ten zazwyczaj jest o wiele bardziej
skomplikowany. Na szczęście z pomocą przychodzi nam logistyka transportu, która polega na dokładnym planowaniu
oraz optymalizacji przewożenia ładunków. 
Logistyka transportu – co to jest?
Logistyka transportu - należy do podstawowych zadań i procesów logistycznych realizowanych w
przedsiębiorstwie. Zajmuje się planowaniem i optymalizacją przemieszczania ładunków, lecz do jej elementów zaliczyć
można także spedycję oraz bazę magazynową. Jednym z najważniejszych celów logistyki transportu jest dostarczenie
określonego produktu, w określone miejsce, w określonym czasie.
Proces logistyczny powinien przebiegać płynnie – bez opóźnień i innych niepotrzebnych zakłóceń.
W logistyce transportu wyróżniamy dwa bardzo ważne zagadnienia:
 sprawność przepływu towarów,
 minimalizację kosztów transportowania dóbr.
Bez tych dwóch istotnych składników trudno mówić o efektywności i niezawodności dostaw, co jest wysoce
pożądane w każdym przedsiębiorstwie. Jeśli chodzi o redukcję wspomnianych kosztów, zawsze warto wybrać
nowoczesne i ekonomiczne środki transportu oraz zoptymalizować czas przewozu towarów.

Transport w logistyce – najważniejsze ogniwo.

Bez dobrze zaplanowanego transportu logistyka nie mogłaby istnieć – to właśnie on stanowi filar większości
działań związanych z omawianym zagadnieniem. Z drugiej strony to właśnie problemy transportowe występują
najczęściej. Zalicza się do nich na przykład: nieodpowiednią lokalizację centrów dystrybucyjnych, brak dobrze
zorganizowanego procesu przewozu, niewłaściwe składowanie, niedostępność potrzebnych dóbr czy niestosowanie
wymaganych technologii transportowych.
Logistyka niejako wymaga od transportu:
 niewysokich kosztów,
 terminowości dostaw,
 niezawodności,
 bezpiecznego przewożenia załadunku,
 dużej częstotliwości dostaw,
 obsługi nawet małych przesyłek,
 sprawnej i płynnej organizacji każdego przewozu.
Trzeba zaznaczyć, że transport nie polega tylko i wyłącznie na dostawie surowców i dystrybucji gotowych
wyrobów. Jego przeznaczenie obejmuje także obsługę zwrotów, obsługę serwisową procesów eksploatacyjnych, a
nawet recykling odpadów, które powstały w trakcie produkcji. Sprawne zarządzanie transportem to nie lada wyzwanie –
na swoje barki przejmuje je operator logistyczny. Musi on zorganizować przewożenie towarów w taki sposób, aby
umożliwić firmom zwiększenie produkcji, a w konsekwencji także sprzedaży – oczywiście przy jak najniższych kosztach
związanych z całym procesem.
Istnieje 5 gałęzi transportu:
 transport kolejowy,
 transport lotniczy,
 żegluga śródlądowa i morska,
 transport rurociągowy,
 transport śródlądowy.

Dlaczego logistyka transportu ma tak duże znaczenie?

Kiedy myślimy o sprawnych i szybkich dostawach określonych dóbr, nie możemy zapominać, że nie byłoby to
możliwe bez odpowiednio zorganizowanej logistyki. Właściwe funkcjonowanie wielu firm jest ściśle powiązane z
napływem towarów, które pochodzą z innych części Polski, a czasem nawet z zagranicy. Przy wyborze odpowiedniego
przewoźnika warto zwrócić uwagę na takie elementy jak: czas transportu, elastyczność, stawki przewozowe czy opcję
kontrolowania i monitorowania przesyłek. Każde przedsiębiorstwo spedycyjne powinno skrupulatnie i dokładnie
planować wszystkie trasy, co będzie szczególnie ważne w przypadku bardzo dużych odległości. Firmy muszą też
pamiętać o przygotowywaniu koniecznej dokumentacji. Bez listu przewozowego oraz rachunku nie odbędzie się nawet
najkrótszy transport. W obecnych czasach o jakości przedsiębiorstw przewozowych decydują przede wszystkim
kompleksowość usług logistycznych, a także czas dostawy towarów do wyznaczonej lokalizacji. Logistyka to przecież nie
tylko załadunek, transport i rozładunek, ale także składowanie, obsługa celna, magazynowanie oraz dokumentacja.

Logistyka w transporcie – jak wybrać najlepszą firmę spedycyjną?

Wszyscy chcielibyśmy, żeby nasze produkty dotarły szybko i w nienaruszonym stanie do miejsca docelowego.
Skąd jednak wiedzieć, jakiej firmie można w tej kwestii zaufać? Przede wszystkim w pierwszej kolejności dobrze będzie
zrobić dokładne rozeznanie. Obecnie w Internecie znajdziemy mnóstwo opinii o danym przewoźniku, a wiele cennych
informacji znajduje się na jego własnej stronie WWW.
Trzeba też zwrócić uwagę na takie aspekty jak:
 doświadczenie na rynku,
 licencje lub certyfikaty,
 wielkość floty,
 ceny.
Przed podjęciem współpracy należy również dokładnie zdefiniować swoje potrzeby. Powinniśmy wiedzieć, na
czym najbardziej nam zależy: na szybkości transportu, a może na jak najmniejszych kosztach? Dzięki dokładnemu
ustaleniu oczekiwań, zdecydowanie łatwiej będzie wybrać właściwego partnera logistycznego. 

CECHY I ELEMENTY SYSTEMU TRANSPORTOWEGO.

WPROWADZENIE DO TEMATU.
Transport (łac. transportare – przenieść, przewieźć) – przemieszczanie ludzi, ładunków (przedmiot transportu) w
przestrzeni przy wykorzystaniu odpowiednich środków (środków transportu).
System (stgr. σύστημα systema – rzecz złożona) – zespół wzajemnie powiązanych elementów realizujących jako
całość założone cele.
Infrastruktura transportowa, infrastruktura transportu – obejmuje sieci drogowe, kolejowe i żeglugi
śródlądowej, autostrady morskie, porty żeglugi morskiej i śródlądowej, porty lotnicze oraz inne punkty wzajemnego
połączenia między sieciami modalnymi. Są to także podstawowe urządzenia i instytucje wraz z niezbędnym
wyposażeniem rzeczowym oraz osobowym, służące do zapewnienia materialnych i społecznych warunków działalności
w ramach całej gospodarki narodowej lub jej poszczególnych działów.
Dostępność transportowa – stopień łatwości z jakim można dostać się do danego miejsca, dzięki istnieniu sieci
infrastruktury i usług transportowych. Dany punkt obszaru jest tym dostępniejszy transportowo, im więcej jest innych
punktów, do których można dotrzeć zadowalająco szybko, tanio i sprawnie.

SYSTEMY TRANSPORTOWE.
System transportowy to pojęcie odnoszące się do wyposażenia i organizacji transportu na danym obszarze (np.
system transportowy państwa, regionu czy miasta). Jest złożonym układem podsystemów technicznych (gałęziowych,
funkcjonalnych), organizacyjnych, finansowych i regulacyjnych. Główny jego szkielet stanowi układ infrastruktury
decydujący o dostępności transportowej obszaru. O efektach użytkowych systemu decyduje dostępność i jakość
oferowanych usług transportowych.
Transport ze swej istoty jest sferą działalności gospodarczej o systemowym charakterze. Użyteczność transportu
jest tym większa, im silniejsze i bardziej systemowe są powiązania między jego poszczególnymi formami.
Na przestrzeni ostatnich stu kilkudziesięciu lat transport w rozwiniętych gospodarczo krajach stał się sferą w
dużej mierze usystematyzowaną, ale istniejące systemy są wciąż niewydolne, przestarzałe i niekompletne, co stwarza
konieczność prowadzenia konsekwentnej polityki ich rozwoju.
System transportowy to zbiór elementów, relacji i procesów, które przetwarzają strumień ładunków i
pasażerów określany popytem na usługi transportowe w strumień wyjścia z tego systemu. Zespół środków
organizacyjnych, technologicznych i ekonomiczno-prawnych, który tworzy związek funkcjonalny do nawiązania
zależności gospodarczych na określonym terenie.
System transportowy składa się z sieci infrastruktury transportowej i jej użytkowników (przewoźników z
konkretnym potencjałem przewozowym, który jest zdolny do przewożenia towarów i pasażerów). Zatem system
transportowy to sieć infrastruktury transportowej wraz z układem mas towarowych i strumieni pasażerskich
korzystających z tej sieci w danym czasie.
System transportowy ma trzy wymiary:
 materialno-techniczny (infrastruktura liniowa i punktowa, pojazdy, elementy sterowania ruchem itp.),
 ekonomiczny - przewoźnicy – producenci usług wraz z ich relacjami ze stroną popytową (rynki transportowe itp.),
 instytucjonalno-prawny, a w tym regulacyjno-porządkowy. Każdy z tych elementów warunkuje w określonym
stopniu sprawność funkcjonowania systemu, zarówno w jego wymiarze wewnętrznym, jak i zewnętrznym – to jest w
sensie zdolności dostosowywania się do wymogów i potrzeb otoczenia.
Możemy wyróżnić trzy podstawowe znaczenia systemu transportowego w gospodarce:
 konsumpcyjną – dzięki wykonywanym przewozom, może zaspokajać pragnienia klientów,
 produkcyjną – dzięki wykonywamy przewozom, może zaspokajać wiele potrzeb w sferze produkcji,
 integracyjną – przyczynia się do współpracy kraju lub poszczególnych obszarów.
W skład systemu transportowego wchodzą:
 Podsystem komunikacja indywidualna:
 elementy liniowe (sieć drogowo-uliczna);
 elementy punktowo-sieciowe (parkingi, zaplecze techniczne, punkty przeładunkowe);
 potoki ruchu.
 Podsystem komunikacja zbiorowa:
 elementy liniowe (układ linii);
 elementy punktowo-sieciowe (dworce, przystanki, zaplecza, warsztaty naprawcze);
 tabor;
 potoki pasażerskie.
 Podsystem pieszy i rowerowy:
 elementy liniowe (sieć ciągów pieszych i rowerowych);
 elementy punktowe(punkty widokowe, urządzenia postojowe dla rowerów).
 Podsystem kolejowy, drogowy, wodny i powietrzny:
 elementy liniowe (sieci, linie);
 elementy punktowe (dworce, przystanki, porty, zaplecza, warsztaty itp.).
Funkcje systemów transportowych:
 usługowa – od sprawności układu komunikacyjnego zależy w podstawowym zakresie realizacja celów publicznych;
 stymulująca rozwój obszaru – poprzez udostępnianie terenu oraz na rozwijaniu podaży usług transportowych
wyprzedzająco do aktualnych potrzeb;
 hamująca rozwój obszaru – tam gdzie jest to wymagane - poprzez tworzenie bariery transportowej;
 kompozycja przestrzenna – elementy systemu transportu, z uwagi na rozległy zasięg ich wpływu, stawia się na równi
z przestrzennymi rozwiązaniami architektoniczno-urbanistycznymi.
Cechy systemu transportowego:
1. Złożoność – system transportowy składa się z wielu elementów oraz reakcji i interakcji pomiędzy tymi elementami,
jak również nimi a otoczeniem.
2. Probabilizm – nieprzewidywalność zjawisk, stanów, relacji i sprzężeń pomiędzy procesami transportowymi.
3. Ograniczona zdolność do samoregulacji – system transportowy jako technoekosystem antropogeniczny - stworzony
przez człowieka (nie ma umiejętności samoregulacji, działa zawodnie oraz nie posiada zdolności do samolikwidacji
zaistniałych odchyleń)
4. Dynamiczność – podlega zmianie w czasie i przestrzeni, adoptuje się do nowych uwarunkowań. Wynika z ingerencji
człowieka w jego strukturę i funkcjonowanie
Elementy systemu transportowego (schemat strukturalno-organizacyjny):
1. Podsystem techniczny:
a) tabor,
b) drogi,
c) punkty i węzły transportowe,
d) urządzenia przeładunkowe,
e) urządzenia transportowe,
f) zaplecze techniczne.
2.   Podsystem organizacyjny:
a) powiązania i zasady współpracy wewnątrzdziałowej transportu,
b) powiązania i zasady współpracy pomiędzy transportem, a otoczeniem.
. Podsystem ekonomiczno-prawny:
a) taryfy,
b) system finansowy,
c) system prawny.
Zadaniami koordynacyjnymi państwa w rozwoju i funkcjonowaniu systemu transportowego jest:
 uzyskanie najbardziej celowych dla gospodarki proporcji rozwoju całego transportu oraz wszystkich jego
ogniw i elementów,
 najbardziej racjonalny podział zadań przewozowych między poszczególne gałęzie i branże transportu,
stosownie do ich właściwości techniczno-ekonomicznych i organizacyjnych.
 najkorzystniejsze dla gospodarki zorganizowanie całości procesów transportowych,
obsługiwanych w drodze  współdziałania przez różne gałęzie transportu, w celu polepszenia jakości usług
transportowych i obniżenia ich  kosztów. 

KLASYFIKACJA SYSTEMÓW TRANSPORTOWYCH.
1. Podział uwzględniający zasięg działalności:
a) system światowy,
b) system kontynentalny,
c) system międzynarodowy,
d) system krajowy,
e) system regionalny,
f) system lokalny,
g) system miejski,
h) system zakładowy,
i) system magazynowy.
2. Podział na systemy gałęziowe:
a) system transportu drogowego,
b) system transportu kolejowego,
c) system transportu morskiego,
d) system transportu wodnego śródlądowego,
e) system transportu lotniczego,
f) system transportu przesyłowego.
3. Podział uwzględniający organizację procesu przewozowego:
a) system przewozów konwencjonalnych,
b) system przewozów kombinowanych,
c) system przewozów intermodalnych,
d) system przewozów multimodalnych.
4. Podział uwzględniający przedmiot przewozu:
a) system przewozów pasażerskich,
b) system przewozów towarowych,
c) system przesyłu mediów.
5.Podział systemu uwzględniający potrzeby technologiczne (np.):
a) system przewozu ładunków drobnicowych,
b) system przewozu kontenerów,
c) system przewozu ładunków masowych, płynnych lub suchych,
d) system przewozu ładunków chłodniczych,
e) system przewozu Ro-Ro (itp.).

INTELIGENTNE SYSTEMY TRANSPORTOWE.

Na rysunku niżej schematycznie przedstawiono strukturę zintegrowanego łańcucha dostaw; podkreślono na
nim transport jako element scalający poszczególne ogniwa. Integracja zachodzących tam procesów nie byłaby możliwa
bez sprawnego przepływu informacji. Wskazuje to na istotną rolę, jaką odgrywają informacyjne systemy logistyczne,
które istotnie przyczyniają się do efektywnego przebiegu działań w ramach łańcucha. Dotyczy to przede wszystkim
sterowania procesami przemieszczania dóbr oraz identyfikacji problemów decyzyjnych, a także kontroli w ujęciu całego
systemu logistycznego i pojedynczych podmiotów w łańcuchu dostaw.

Zintegrowany łańcuch dostaw w ujęciu systemu logistycznego przedsiębiorstwa.

Procesom integracji w łańcuchach logistycznych i transporcie podlegają określone obszary:

• przepływy informacyjne,
• działania organizacyjne,
• synchronizacja i podział zasobów,
• planowanie przestrzenne i logistyczne.
Współczesne przedsiębiorstwa transportowe nieustannie poszukują nowych rozwiązań w celu usprawnienia
swojej działalności. W ujęciu koncepcji zarządzania łańcuchem dostaw każdy jego uczestnik ma znaczny wpływ na
tworzenie wartości dodanej, a konkurencja powinna ustąpić miejsca integracji działań. Zintegrowane łańcuchy dostaw
umożliwiają złożone relacje między dostawcami, magazynami, produkcją oraz klientem, jednak elementami spajającymi
wszystkie działania są transport i spedycja. Połącznie działalności wszystkich ogniw oraz technologii informacyjnych
stwarza nowe możliwości kreowania powiązań przez logistyczne systemy informacyjne (LSI). Zależności te przedstawia
rys. niżej. Istotnymi narzędziami wspomagającym procesy integracji niewątpliwie są informatyczne systemy zarządzania
przedsiębiorstwem. Ciągły rozwój technologii informacyjnych stwarza ogromne szanse na usprawnienie procesów
integracji łańcucha dostaw, jak również otwiera nowe możliwości wobec budowania relacji.

Integracja operatorów TSL z ogniwami łańcucha dostaw w logistycznym systemie informacyjnym.

Współczesne systemy charakteryzują się szerokim zakresem funkcjonalnym oraz otwartością na zmieniające się
warunki rynkowe. Stanowi to o ich sile i istotności dla zarządzania współczesnymi łańcuchami, szczególnie ze względu na
możliwości wieloaspektowej integracji. Najważniejszym jej elementem jest wymiana informacji, której sprawny
przepływ determinuje wszystkie działania i powiązania w łańcuchach dostaw. Wdrożenie wyspecjalizowanego systemu
informatycznego u wszystkich partnerów umożliwia kompletne przepływy informacji w zakresie: obrotów towarowych,
zapasów, realizacji zleceń, transportu i dostępności środków transportowych. Szeroki zakres informacji, a w
szczególności ilość potrzebnych do przetworzenia danych, ukierunkował rozwój obecnie wykorzystywanych rozwiązań
operujących w czasie rzeczywistym. Każdy obszar charakteryzuje się zastosowaniem innej technologii w celu uzyskania
lub przetworzenia konkretnych informacji. Na rysunku poniżej zobrazowano poszczególne obszary oraz technologie
informacyjne wykorzystywane w zintegrowanym łańcuchu dostaw.
W ujęciu zarządzania zintegrowanym łańcuchem dostaw oraz budowaniu relacji między poszczególnymi
ogniwami można wyróżnić trzy podstawowe obszary zastosowania technologii informacyjnych:
 wspomaganie współpracy między podmiotami: EDI, SOA (Service Oriented Architecture), Workflow, WEB 2.0,
Web services, e-procurement;
 wspomaganie funkcjonowania przedsiębiorstwa: ERP, MRP II, CRM, EDW (Enterprise Data Warehouse), ES
(Expert Systems), BI (Business Intelligence), MIS (Management Information System), RFID, GIS, DSS (Decision
Support Systems), EPD (Electronic Data Processing);
 wspomaganie planowania i realizacji procesów transportowych: RFID, GPS, GIS, telematyka, zarządzanie flotą.
Wyróżnione wcześniej obszary stosowania technologii informacyjnych bardzo często się przenikają. W
odniesieniu do procesów transportowych daje to dodatkową możliwość interpretacji wykorzystania informacji w celu
usprawnienia przepływów materiałowych.
 Wykorzystanie technologii informacyjnych w zintegrowanym łańcuchu dostaw.

Rysunek niżej przedstawia etapy procesu transportowego oraz możliwe do zastosowania systemy informacyjne
zarządzania.

Zastosowanie systemów informacyjnych w procesie transportowym.

Wdrażanie nowoczesnych rozwiązań w dziedzinie transportu stanowi duży krok ku integracji procesów w
łańcuchach dostaw. Jedną z ważniejszych kwestii szeroko poruszanych w ostatnich latach są SYSTEMY TELEMATYCZNE.
Łączą one w sobie wiele rozwiązań z dziedzin telekomunikacji, informatyki oraz zarządzania .
Podstawą funkcjonowania takich systemów jest pozyskiwanie i przetwarzanie informacji z różnych źródeł w celu
wspomagania procesów decyzyjnych w zarządzaniu flotą pojazdów. Gromadzenie informacji w bazach systemowych
możliwe jest dzięki zastosowaniu nowoczesnych i innowacyjnych technologii. Dotyczy to przede wszystkim urządzeń
pokładowych instalowanych bezpośrednio w pojazdach (elektroniczne tachografy, czujniki monitorowania
parametrów technicznych pojazdów, GPS itd.), jak również urządzeń funkcjonujących jako elementy infrastruktury
transportowej (kamery, stacje pogodowe, inteligentne systemy transportu – ITS1 ). Przetworzenie pozyskanych
informacji odbywa się za pomocą systemów informatycznych umożliwiających szybką ocenę realizacji procesów
transportowych pod względem jakości i opłacalności. Informacje te stanowią bardzo często czynniki decydujące o
przewadze konkurencyjnej przedsiębiorstw. Intensywny rozwój polskiego sektora TSL w ostatnich latach spowodował
również zwiększenie tempa rozwoju systemów telematycznych.

PROCES TRANSPORTOWY I CZYNNOŚCI PROCESU

TRANSPORTOWEGO.
Z realizacją usług transportowych jest związanych wiele czynności tworzących proces transportowy.
Proces transportowy to szereg związanych ze sobą operacji transportowych, wykonywanych kolejno w
ustalonym porządku na określonej trasie i w określonym czasie.
Proces transportu składa się z takich etapów jak koncepcyjne przygotowanie procesu przemieszczania,
przygotowanie towaru do przewozu, organizacja procesu przemieszczania, fizyczne przemieszczenie ładunku, obsługa
procesu od strony prawnofizycznej, analiza kosztów i ocena przebiegu całego procesu.
 SCHEMAT PROCESU TRANSPORTOWEGO

Przez czynności organizacyjne rozumiemy przygotowanie dokumentacji transportowej oraz planowanie trasy

przewozu. Do czynności wykonawczych należy kluczowy składnik procesu transportowego czyli proces przewozowy –
załadunek towaru, przewóz, wyładunek.
CZYNNOŚCI PROCESU TRANSPORTOWEGO
Czynności organizacyjne występujące przed przewozem:
 doradztwo,
 kalkulacje,
 wybór środka transportu lub trasy przewozu,
 sporządzanie umów o przewóz,
 organizacja procesu transportowego,
 zamówienie środka transportu,
 ubezpieczenie ładunku,
 organizacja prac ładunkowych,
 współpraca z różnymi przedsiębiorstwami i instytucjami,
 sporządzanie dokumentów przewozowych,
 udzielanie zleceń na wykonanie kontroli ilości, jakości oraz innych usług,
 negocjowanie wysokości stawek z przewoźnikami,
 kontaktowanie się z uczestnikami procesu transportowego i handlowego,
 zgłoszenie towaru do odprawy celnej,
 zlecanie spedytorom-korespondentom w innych krajach obsługi wysyłanych do nich towarów.
Czynności wykonawcze występujące przed przewozem:
 kompletowanie ładunku,
 pakowanie, znakowanie, cechowanie,
 składowanie przejściowe,
 zabezpieczenie celne,
 przekazanie ładunku przewoźnikowi i sortowanie,
 przedstawienie ładunku do odprawy celnej,
 czynności odbiorcze,
 przygotowanie do przeładunku i przeładunek.
Czynności wykonawcze występujące w trakcie procesu transportowego:
 dojazd, załadunek, przewóz, wyładunek, powrót taboru,
 składowanie przejściowe,
 monitoring przebiegu procesu transportowego,
 przeładunek na bocznicach klienta z wagonów do magazynów i odwrotnie,
 przepakowywanie, sortowanie, segregacja w portach morskich, rzecznych, lotniczych, punktach odprawy celnej
oraz magazynach celnych.
Czynności wykonawcze występujące po przewozie:
 odebranie przesyłki od przewoźnika,
 przekazanie przesyłki odbiorcy,
 formalności celne,
 rozpakowanie i przygotowanie ładunku do odbioru,
 fakturowanie, rozliczanie i pobieranie należności,
 reklamacje - odbiór od odbiorcy zobowiązania zapłaty,
 sprzedaż przesyłki - cesja praw do przesyłki.

FAZY PROCESU TRANSPORTOWEGO.

Realizacja wybranej usługi transportowej zostanie pokazana na przykładzie zlecenia przewozu ładunku
(materiałów budowlanych) o łącznej masie 20 t (24 europalety) na terenie kraju (z magazynu w Gliwicach do magazynu
kontrahenta na terenie Łodzi) w przypadku braku stałej umowy o współpracy pomiędzy dostawcą usługi transportowej a
jej odbiorcą. Usługa nie przewiduje przewozu ładunku w drodze powrotnej.
Przebieg realizacji usługi można w tym przypadku podzielić na 4 główne fazy.
1. Elementy poprzedzające usługę transportową, przygotowanie do realizacji usługi.
2. Przyjęcie zlecenia, odbiór ładunku.
3. Dostawa do odbiorcy, realizacja usługi transportowej.
4. Elementy następujące po zakończeniu usługi transportowej.
Ad 1. Faza poprzedzająca proces transportowy – przygotowanie do realizacji usługi:
 klient wysyła zapytanie ofertowe do przedsiębiorstwa jednym z dostępnych kanałów informacyjnych. W tym
przypadku jest to dokument przesłany pocztą elektroniczną,
 sekretariat zajmujący się obsługą poczty elektronicznej potwierdza otrzymanie zapytania ofertowego, po czym
przekazuje je kolejno spedytorowi oraz prezesowi/ wiceprezesowi,
 spedytor określa wstępny koszt realizacji zamówienia oraz sprawdza możliwości techniczne przewozu ładunku
(dostępność taboru, wagę i wymiar ładunku, dostępność kierowców),
 spedytor wysyła koszt realizacji usługi prezesowi/wiceprezesowi, który ostatecznie zatwierdza podjęcie realizacji
zamówienia,
 sekretariat wysyła gotową ofertę zainteresowanemu kontrahentowi. Według założeń firmy czas pomiędzy
otrzymaniem zapytania a wysłaniem oferty nie powinien przekroczyć 2 dni roboczych.
Następujące bezpośrednio po fazie pierwszej działania przebiegają niezależnie od analizowanego
przedsiębiorstwa transportowego i są one związane z akceptacją bądź odrzuceniem oferty przez klienta.
W przypadku odrzucenia oferty spedytor przeprowadza ponowną analizę na życzenie klienta. W przypadku
akceptacji oferty następuje kolejna faza realizacji usługi transportowej.
Ad 2. Przyjęcie zlecenia. Odbiór ładunku:
 spedytor dokładnie analizuje warunki narzucone przez klienta i zgodnie z nimi planuje trasę przewozu towaru.
Dodatkowo jest zlecane przygotowanie wybranego pojazdu do trasy (czynność tę wykonuje równocześnie
mechanik) oraz wybór odpowiedniego kierowcy/kierowców do realizacji tego zadania,
 w zależności od preferencji pobiera się dokumenty przewozowe od klienta (drogą elektroniczną, na miejscu u
klienta lub pocztą). W tym samym czasie spedytor przygotowuje dodatkowe certyfikaty, pozwolenia lub tworzy
własną dokumentację,
 następnie realizowany jest załadunek. Czynność tę wykonuje kierowca podstawiając pojazd we wskazane przez
klienta miejsce. Sam proces załadunku wykonują magazynierzy i jest to czynność niezależna od analizowanego
przedsiębiorstwa transportowego, jednak kierowcy są zobowiązani do kontroli sposobu załadunku i udzielania
wszelkich wskazówek dotyczących rozmieszczenia ładunku w pojeździe. Bardzo często kierowcy pomagają w
procesie załadunku, co usprawnia proces.
Ad 3. Dostawa do odbiorcy. Transport.
Kolejna faza to typowa realizacja usługi. Kierowca realizuje usługę transportową, która w omawianym
przykładzie trwa od godz. 4 rano do 16 po południu.
Usługa uznawana jest za zakończoną w momencie powrotu kierowcy z ładunkiem zwrotnym do klienta bądź w
przypadku nieotrzymania takiego ładunku do momentu rozładunku. Następuje przekazanie dokumentów zwrotnych
klientowi.
Ad 4. Elementy następujące po zakończeniu usługi transportowej:
 rozliczenie kosztów poniesionych podczas realizacji usługi. Czynność tę realizuje spedytor, dodatkowo analizuje on
proces przebiegu transportu, oceniając efektywność kierowcy oraz skuteczność podjętych przez siebie wcześniej
decyzji,
 spedytor po określeniu kosztów oraz wyciągnięciu ewentualnych wniosków z przebiegu trasy wysyła materiały do
prezesa firmy, który to określa dokładną sumę do zapłaty dla klienta i uznaje ewentualne rabaty,
 wystawienie faktury jest realizowane przez księgową. W zależności od ustalonych wcześniej warunków określa się
termin płatności oraz sposób zapłaty,
 gotowa faktura dostarczana jest klientowi pod wskazany adres elektronicznie/pocztą tradycyjną przez sekretariat,
 otrzymanie zapłaty potwierdzone przez księgową jest sygnałem zakończenia usługi transportowej. W przykładowej
usłudze całość trwała 21 dni (14-dniowy termin płatności).

UCZESTNICY PROCESU TRANSPORTOWEGO.

Planowanie procesu transportowego uwzględnia zaangażowanie wielu podmiotów w realizację zlecenia. Nad
realizacją zlecenia czuwa specjalista ds. logistyki, kontroler bądź spedytor. Są to osoby, które realizują indywidualnie
każde zlecenie i angażują do tego niezbędne środki.
Uczestnikami procesu transportowego są załadowcy, przewoźnicy, pośrednicy i spedytorzy.
 Załadowca w usługach transportowych odpowiada za usługę przemieszczania, reprezentuje stronę popytową
rynku usług transportowych. Załadowcami mogą być producenci danych dóbr, którzy na rynku transportowym
szukają przedsiębiorstw przewozowych.
 Przewoźnik to osoba, która za wynagrodzeniem zajmuje się zorganizowaniem przewozu, czyli transportem z
punktu załadunku do punktu wyładunku.
 Pośrednicy to grupa podmiotów zajmująca się za wynagrodzeniem organizacją transportu. Mogą oni
reprezentować stronę właścicieli ładunku. Mogą również reprezentować interesy obu stron, czyli załadowców i
przewoźników.
 Spedytorzy to osoby reprezentujące interesy klienta. Pomagają organizować nadanie przesyłki i jej odbiór.
Do pracowników realizujących proces logistyczny zalicza się:
 Specjalista ds. kontaktu z klientami to jedno z bardziej odpowiedzialnych stanowisk w przedsiębiorstwie
logistycznym. Do jego zadań należy przeprowadzanie rozmów z potencjalnymi klientami oraz doradzanie im
sposobów realizacji zleceń, które odpowiadają ich potrzebom. Ustala też koszty realizacji zleceń z osobą
odpowiedzialną za analizę kosztów i przedstawia ofertę klientowi. Wynikiem dobrze zrealizowanej pracy
specjalisty ds. kontaktu z klientami jest podpisanie umowy.
 Główny logistyk (specjalista ds. koordynacji załadunku / przeładunku) zna bardzo dobrze rynek usług
logistycznych. Ma za zadanie gromadzenie oraz przetwarzanie informacji dotyczących zdolności przewozowych.
Na bieżąco nadzoruje przebieg procesu transportowego i wyszukuje najkorzystniejsze oferty do realizacji
danego transportu. Po oszacowaniu kosztów transportu przekazuje zebrane informacje osobie odpowiedzialnej
za kontakt z klientem, która przedstawia mu ofertę i zawiera umowę na świadczenie usług.
Na podstawie informacji otrzymanych od specjalisty ds. kontaktu z klientami oraz specjalisty ds. oceny, analizy i
koniunktury kosztów transportu opracowuje harmonogram prac związanych z realizacją zlecenia. Dokonuje
przydziału miejsca w środku transportu tak, aby zmaksymalizować ilość ładunku, jaki można zabrać z
określonego miejsca, oraz zminimalizować liczbę przebiegów bez załadunku. Kontroluje także dokumenty
przewozowe, a następnie nadzoruje załadunek / przeładunek zgodnie z dokumentacją.
 Specjalista ds. oceny, analizy i koniunktury kosztów transportu potrafi myśleć analitycznie, dobrze zna
ekonomię gospodarczą państw, do których jest organizowany transport.
 Specjalista ds. tworzenia analiz i raportów bada zysk z poszczególnych przewozów w celu umożliwienia bieżącej
kontroli i planowania działań w ramach strategii przedsiębiorstwa. Sprawdza na bieżąco jakość świadczonych
usług, przygotowuje raporty z bieżącej działalności firmy ze szczególnym uwzględnieniem:
 liczby zamówień;
 rodzaju przewożonych towarów;
 liczby zleceń przyjętych przez poszczególnych spedytorów;
 liczby przejechanych kilometrów ogółem, liczby wozokilometrów.
Dział analiz i raportów przeprowadza analizę:
 rozliczeń dokumentów kosztowych;
 obrotów ze zleceniodawcami;
 obrotów z przewoźnikami na potrzeby zarządów;
 raportów z wykorzystania dostępnych środków transportowych;
 opłacalności podejmowania transportów na danej trasie;
 prawidłowo dostarczonych produktów;
 wadliwie dostarczonych produktów.
 Kierowca ma uprawnienia do kierowania pojazdami ciężarowymi bądź autobusami w przypadku przewozu
osób, ma świadectwo kwalifikacji oraz ukończony z wynikiem pozytywnym kurs przewozu osób i rzeczy.
 Kierowca powinien być odporny na stres, zdyscyplinowany i punktualny.
 Operator wózka jezdnego (widłowego) ma uprawnienia do obsługi wózków widłowych.
 Magazynier wykonuje zadania związane z przepływem towarów wewnątrz magazynu, ponosi odpowiedzialność
za powierzone mienie.
 Pakowacze i obsługa magazynu pracują w magazynie, zajmują się kompletacją towarów i realizacją zamówień
zgodnie ze specyfikacją, a ponadto pakowaniem i zabezpieczeniem ładunku przed uszkodzeniami w czasie
transportu bądź manipulacji. Pakowanie materiałów / towarów odbywa się bezpośrednio przed ich
załadowaniem na środek transportu i jest często połączone z kompletacją.

Każdy uczestnik procesu transportowego ma określone obowiązki, ponosi odpowiedzialność za realizację

zamówień oraz posiada uprawnienia dotyczące obrotu towarowego w ramach operacji, którą wykonuje.
Proces planowania transportu jest jedną z najważniejszych misji w firmie transportowej. Prawidłowo
zorganizowany proces daje przedsiębiorstwu transportowemu oczekiwane zyski.

PLANOWANIE PROCESU TRANSPORTOWEGO.

Żeby towar bez przeszkód dotarł pod wskazany adres, należy prawidłowo zaplanować proces transportowy.
Proces transportowy to nic innego jak szereg skorygowanych ze sobą działań, w wyniku których towar zostaje
dostarczony odbiorcy. 
1. Ogólne zasady planowania przewozów.
Celem planowania procesu transportowego jest:
 usprawnienie realizacji dostaw,
 optymalizacja tras,
 obniżenie kosztów transportu,
 optymalizacja procesów transportowych,
 jak najefektywniejsze wykorzystanie przestrzeni ładunkowej.
Wszystkie procesy występujące w ramach łańcucha dostaw poddawane są następującym działaniom:
 planowaniu,
 organizowaniu,
 sterowaniu,
 kontrolowaniu.
2. Etapy procesu planowania
Planowanie jest składową zarządzania i ma na celu podjęcie działań zmierzających do realizacji określonych
zadań.
PLANOWANIE jest procesem polegającym na ŚWIADOMYM ustalaniu kierunków działania oraz podejmowaniu
DECYZJI opartych na celach, faktach i dobrze przemyślanych ocenach.
 PLANOWANIE służy podejmowaniu decyzji. Na ogólny model podejmowania decyzji, a więc także na proces
planowania składają się następujące etapy:
1. Ustalanie celów
2. Identyfikacja problemu
3. Poszukiwanie alternatywnych rozwiązań
4. Ocenianie konsekwencji
5. Dokonanie wyboru
6. Wdrażanie planu
7. Kontrola realizacji
Właściwa analiza potrzeb i dobór środków transportowych przed uruchomieniem procesu planowania jest
kluczowym zagadnieniem.
Aby być pewnym podjętych decyzji należy sobie zadać pytanie:
Jakie potrzeby muszą być spełnione, żeby realizacja zleceń klientów miała szanse na powodzenie i przyniosła
przedsiębiorstwu zysk, przy zaangażowaniu optymalnych zasobów w całym łańcuchu dostaw?
Wszystkie zintegrowane procesy, tworzące system logistyczny, powinny spełniać warunki określane, jako
zasada 7 W (z języka angielskiego zasady „7R”):
1. WŁAŚCIWY PRODUKT - z ang. right product
2. WŁAŚCIWA ILOŚĆ - z ang. right quantity
3. WŁAŚCIWY STAN - z ang. right condition
4. WŁAŚCIWE MIEJSCE - z ang. right place
5. WŁAŚCIWY CZAS - z ang. right time
6. WŁAŚCIWY KONSUMENT (KLIENT) - z ang. right customer
7. WŁAŚCIWY KOSZT (CENA) - z ang. right price

3. Czynniki które należy brać pod uwagę podczas planowania przewozu.

Kiedy już wybierzemy optymalny z naszego punktu widzenia środek transportu, należy jeszcze dobrać
ODPOWIEDNIEGO PRZEWOŹNIKA
Powinniśmy wziąć pod uwagę m.in.
 jego dyspozycyjność,
 typ środka transportu,
 odległość od miejsca załadunku,
 możliwość dotarcia do miejsca rozładunku (posiadanie specjalnych zezwoleń, dostępu do niezbędnej
infrastruktury itp.)
 wiarygodność.
 cena.
Możemy w celu optymalizacji procesu transportowego zająć się ponadto:
 podzieleniem wszystkich odbiorców na grupy tak, aby dostawa była zrealizowana jednym pojazdem
(wyznaczaniem rejonów obsługi dla poszczególnych przewoźników),
 selekcją odbiorców, mających określone godziny dostaw (ułatwieniem ułożenia marszruty, aby dostawy dotarły
do nich na czas).
MARSZRUTA (ang. Itinerary) jest to droga środka transportu, wyznaczona nazwami portów lub innych miejsc, często
zawierająca również szacunkowe daty przyjazdów i odjazdów.

Wyznaczanie tras można to dokonać po przez wykorzystanie programów IT

Chociażby System Zarządzania Transportem w zakresie planowania tras (tzw. TMS –Transport Management System)

4. Zasady obowiązujące podczas planowania przewozów.

Zasady obowiązujące podczas planowania przewozów:
 zwiększenie masy przewożonego ładunku (w dopuszczalnym zakresie ładowności pojazdu);
 unikanie dostaw doraźnych, tzw. awaryjnych;
 zwiększenie łącznego czasu pracy pojazdu z ładunkiem;
 wydłużenie tras jazd z ładunkiem, przy przez przejmowanie ładunków powrotnych;
 minimalizowanie czasu postoju kierowców podczas załadunku i wyładunku oraz spowodowanych różnego rodzaju
opóźnieniami.
Planując trasę przewozu ładunków, należy uwzględnić:
 lokalizację punktów przeznaczenia (odbiorców),
 odległość od punktu początkowego(centrum dystrybucji),
 masę towarów, które należy dostarczyć,
 wielkość towarów do dostarczenia,
 dopuszczalny czas pracy kierowców,
 czas przewozu towarów,
 długość drogi, jaką może pokonać np. samochód w ciągu doby,
 ładowność środka transportu,
 pojemność środka transportu,
 maksymalny na oś w przypadku samochodów.
W planowaniu trasy przewozów pasażerskich należy wziąć pod uwagę:
 lokalizację punktu docelowego,
 długość trasy,
 liczbę miejsc pośrednich,
 czas pracy kierowców,
 czas trwania kursu,
 długość drogi, jaką może pokonać np. samochód w ciągu doby,
 dopuszczalną liczbę pasażerów danego środka transportu.
Dzięki poprawnemu zaplanowaniu trasy można uzyskać następujące korzyści:
 maksymalne wykorzystanie ładowności pojazdu,
 maksymalne wykorzystanie czasu pracy kierowców,
 wydłużenie czasu pracy środków transportu,
 wyznaczanie optymalnej trasy przewozowej,
 uzyskanie minimalnego czasu przewozu ładunków,
 wysoki poziom obsługi klienta,
 terminowość dostaw,
 przestrzeganie określonych godzin jazd.

REALIZACJA PROCESU TRANSPORTOWEGO.

Fazy procesu transportowego (przypomnienie):
 koncepcyjne przygotowanie procesu przemieszczania;
 przygotowanie ładunku do przewozu;
 organizacja procesu przemieszczania;
 fizyczne przemieszczenie ładunku;
 obsługa procesu od strony prawno-finansowej;
 ocena i analiza kosztów przebiegu procesu transportowego.
Planowanie transportu rozpoczyna się w momencie przyjęcia przez spedytora zlecenia spedycyjnego. Jest on
odpowiedzialny m.in. za wybór przewoźnika, ale również organizacji przewozu pod kątem przygotowania przesyłki, jej
załadunku i ubezpieczenia. Spedytor wystawia również list przewozowy CMR, opracowuje harmonogram procesu
transportowego oraz podpisuje umowę z przewoźnikiem.
Akceptując zlecenie transportowe, przewoźnik zobowiązuje się do podstawienia samochodu w określone
miejsce i w określonym czasie. Po zapakowaniu i załadowaniu towarów ładunek rusza w trasę. Następnie po
dostarczeniu przesyłki pod wskazany przez zleceniodawcę adres dochodzi do podpisania dokumentów potwierdzających
odebranie towaru przez odbiorcę.
Potem kierowca dostarcza dokumenty do księgowego firmy spedycyjnej i rozlicza się, np. z poniesionych
wydatków na paliwo. Po dopełnieniu wszelkich formalności księgowy nadaje zleceniu status „wykonane”.
Przebieg procesu transportowego jest cały czas monitorowany przez spedytora, który czuwa nad załadunkiem,
transportem i wyładunkiem towarów. Do jego zadań należy również wychwytywanie ewentualnych niedociągnięć i
wprowadzanie usprawnień.
 Profesjonalne firmy transportowe zatrudniają również specjalistów ds. tworzenia raportów. Zajmują się oni
analizą danych w celu kontroli jakości świadczonych usług. Szczegółowo przyglądają się poszczególnym etapom procesu
planowania i temu, jak zostały zrealizowane. Dzięki ich pracy przedsiębiorstwo może usprawnić proces transportu.
Planowanie to ciąg czynności prowadzących do zapewnienia dostawy ładunku od miejsca nadania do miejsca
przeznaczenia. Zazwyczaj składa się z kilku etapów, które są niezbędne do prawidłowego przeprowadzenia całego
procesu. Polega przede wszystkim na przygotowaniu samej koncepcji przemieszczenia towaru, udzielaniu zleceń,
koordynacji i monitorowaniu oraz na przygotowaniu niezbędnych dokumentów. Proces planowania jest jednym z
najważniejszych zdań spedytora, prawidłowo zorganizowany daje oczekiwane zyski zarówno firmie jak i Klientowi.
Podstawą planowania jest przyjęcie zlecenia i zebranie podstawowych informacji, niezbędnych do jego realizacji:
 Trasa (miejsce odbioru / załadunku oraz miejsce dostawy / rozładunku);
 Gotowość towaru do transportu – niezwykle istotne jest również określenie terminu, w którym dany ładunek
będzie gotowy do transportu;
 Nazwa ładunku / towaru (wielkość, waga brutto, netto, ilości, opis opakowań, towar na paletach czy luzem, jego
wartość);
 Warunki dostawy INCOTERMS;
 Odprawy – EX, T1, Karnet TIR;
 Szczegółowa charakterystyka ładunku (określenie czy jest to ładunek chłodniczy, niebezpieczny ADR –
określenie klasy, grupy pakowania, ponadgabarytowy, żywność);
 Przeładunek, magazynowanie;
 Dodatkowe ubezpieczenie Cargo.
Czynności przed przewozem:
 Doradztwo – kalkulacje;
 Wybór środka transportu lub trasy przewozu;
 Zamówienie środka transportu;
 Ubezpieczenie ładunku;
 Organizacja prac ładunkowych;
 Sporządzenie dokumentów przewozowych;
 Udzielanie zleceń na wykonanie kontroli ilości, jakości oraz innych usług;
 Negocjowanie wysokości stawek z przewoźnikami - kontaktowanie się z uczestnikami procesu transportowego
i handlowego;
 Zgłoszenie towaru do odprawy.
Czynności w trakcie procesu:
 Dojazd, załadunek, przewóz, wyładunek;
 Składowanie;
 Monitoring przebiegu procesu transportowego;
 Przeładunek, przepakowywanie, sortowanie w magazynach.
Czynności po przewozie:
 Odebranie przesyłki od przewoźnika - przekazanie przesyłki odbiorcy - formalności celne;
 Rozpakowanie i przygotowanie ładunku do odbioru - fakturowanie, rozliczanie i pobieranie należności –
reklamacje.

CZYNNIKI DETERMINUJĄCE CZAS DOSTAWY.

Czas dostawy obejmuje czas od momentu przyjęcia zlecenia u dostawcy do momentu przyjęcia towaru u
odbiorcy i zawiera następujące czynności: opracowanie zlecenia, przygotowanie produkcji, produkcja,
magazynowanie, przygotowanie do wysyłki, transport, rozładunek oraz udostępnienie towaru odbiorcy.
Czas dostawy to jeden z głównych czynników wyboru podwykonawców. Jest czynnikiem determinującym
wartość usług. Zależy od:
 jakości dostaw;
 zadowolenia klienta;
 konkurencyjności;
 popytu na usługi;
 odległości;
 uwarunkowań politycznych i geograficznych, takich jak dłuższe odprawy celne i większa odległość do odbiorców;
 sposobu transportu;
 kosztów;
 ceny.
Od terminowo zrealizowanych zamówień zależy osiągnięcie przychodu, dlatego czas dostawy jest jednym z
głównych warunków wyboru dostawcy. Współczesna logistyka bazuje na czasie dostawy. Przedsiębiorcy coraz częściej
likwidują magazyny na rzecz bieżących dostaw bezpośrednio na linie produkcyjne. Tak działają najwięksi producenci
samochodów.
Na czas dostawy wpływają:
 infrastruktura wewnętrzna,
 infrastruktura zewnętrzna,
 odległość,
 procedury transportowe.

Wyznaczniki czasu dostawy

  W zależności od branży i obszaru działają różne czynniki główne wpływające na łączny czas dostawy. Na przykład
w handlu decyzja o wyborze środka transportu (ciężarówka, kolej, statek czy samolot) gra najważniejszą rolę. W
przemyśle przetwórczym czas dostawy zależy w największym stopniu od administracyjnego opracowania zlecenia lub
samej produkcji. Dalej gra ważną rolę rodzaj produkcji (np. produkcja na zlecenie, modułowa, na magazyn). Na koniec
opracowanie informacji i ich dalsze przekazywanie jest ważnym czynnikiem długości czasu dostawy.
Czas dostawy wpływa bezpośrednio na własności dostarczanych surowców, zwłaszcza organicznych (np. płodów
rolnych, mięsa), oraz na koszty transportu.
Niekiedy wydłużenie czasu dostawy o jeden dzień powoduje, że staje się ona nieopłacalna, gdyż towar ulega
nieodwracalnym procesom i trafia do odbiorcy w takim stanie, że nie spełnia warunków umowy. Przykładem może być
dostawa piskląt z Wielkiej Brytanii do Polski - jeżeli nie zostaną dostarczone w drugiej dobie życia, to ponad połowa z
nich nie przeżyje. Klient, który zamawia towar, oczekuje, że zgodnie ze standardami przedsiębior stwa dostarczającego
przesyłkę otrzyma ją w umówionym czasie. Dostarczenie przesyłki na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej najczęściej
trwa jeden dzień.
Czas transportu jest wprost proporcjonalny do odległości - im większa odległość, tym dłuższy czas transportu.
Czynnikiem determinującym czas dostawy jest również koszt. Jeżeli wydłużymy czas dostawy, możemy obniżyć
koszt, np. zastąpić transport lotniczy transportem drogowym.
Na czas dostawy bezpośrednio wpływa cena. Wszystkie wyżej wymienione czynniki, jeżeli mają wpływać na czas
dostawy, bezpośrednio podnoszą cenę.
Koszt dostawy również zależy od odległości z magazynu do miejsca dostawy - im większa odległość, tym większy
koszt. W celu zminimalizowania kosztów dostaw przedsiębiorstwa tworzą tzw. platformy przeładunkowe, na których jest
wykonywane kompletowanie ładunków.
Towary są tam rozdysponowywane zgodnie z zamówieniem klientów według regionów, dzięki czemu skraca się
czas dostawy.
Magazyny w danym regionie powinny być przystosowane do przechowywania danego asortymentu. Brak
specjalistycznych magazynów, np. chłodni, powoduje wydłużenie czasu dostawy.
Czas dostawy ma największe znaczenie w handlu żywymi zwierzętami oraz warzywami, owocami i kwiatami.
Decyzja o czasie transportu musi uwzględniać właściwości transportowe danego produktu.