SOSYAL YAYlNLAR

DÜNYA KLASiKLERİ KÜLTÜR DİZİSİ: 11

GÜNEŞ ÜLKESi

Tommaso Campanella 1 Çevirenler: Haydar Kazgan - ve.

dat Günyol 1 Yayınlayan: Sosyal Yayınlar 1 Birinci baskı:
Mart 1985 1 Kapak baskısı: Matbaa 70 1 Dizgi ve baskı:
Aııao�lu Matbaası.
GÜNEŞ ÜLKESi
 CAMPANELLA

GÜNEŞ ÜLKESi

Çevirenler:
Vedat Günyol - Haydar Kazgan

SOSYAL YAYlNLAR
Divanyolu, Klod Farer Cad. 16/2
İSTANBUL - Tel 528 33 14
Bu c;eviri, aslı latince olan Civitas
Solis'in İtalyanca, İngilizce ve

Fransızca c;evirileri karşılaştırıla­

rak yapılmıştır.
 Ö N S Ö Z

Tommasa Campanella ( 1568 .9), düşünceleri­

pi yirmi yedi yıllık hapis hayatıyla ödemiş bir düşün­
ce kahramanıdır. Onun yaşadığı dönem, Avrupa ka­
tolik dünyasının parçalanmaya başladığı, modem
dünyayı hazırlayan politik, ekonomik ve kültürel olay­
larm oluştuğu günlere rastlar. Daha XIV. ve XV. yüz­
yıllarda, katalik Kilisesinin katı dogmalarma, büyük
ve haksız zenginliğine, derebeylik düzeninin kötülükle­
rine karşı, çeşitli tarikatların önderliğinde, yer yer baş
gösteren ayaklanmalar Avrupa'yı baştan başa saran
bir nitelik kazanmıştı. Bir yandan Kilisenin, bir yan­
dan da kral kuvvetlerinin bastırıp ortadan kaldırdığı
bu tarikat ayaklanmalan, başka başka yerlerde, baş­
ka adlarla yeniden örgütlenip harekete geçiyordu. İş­
te, Bohemya'da uzun süre etkin olan Picard'lar ya de.
Adamist'ler! İşte, İtalya, Fransa ve Almanya'da •insa­
nın bu dünyada mutlu olmasını, isteyen Beggard'larl
İşte, İngiltere.deki Wyclif'çiler, orta Avrupa'daki Hus'
cular! Bütün bu tarikatlar, dinsel yenilikler yanında,
daha haklı bir toplumsal düzen kurma çabası içindey­
diler. Hus'cularm bir kolu olan Taborit'ler, dinsel tö­
renlerin bir çoğunu atmakla kalmıyor, din reformunu
ınal ortaklığına dayanan toplumsal bir devrimle ta­
mamlamak istiyorlardı.
İşte, Campanella bu toplurncu görüşten, bu dev­
rimci ilkelerden yola çıkar ve ·Ben doğacak yeni sa­
bahlarm çan sesiyim» der. Ne yazık ki, ufukta beliren
8 GÜNEŞ ÜLKESİ

bu yeni sabahı görerneyecektir. Ama, onun adı felsefe

ve sosyal doktrinler tarihinde, bir müjdeci olarak, ya­
şamış ve yaşayacaktır.
Carnpanella, İtalya'da Calabria bölgesinde S tila
kasabasında dünyaya geliyor. Daha küçük yaştan, üs­
tün zekası ve okumaya olan aşırı tutkunluğuyla dik­
kati çekiyor. On üç yaşında çeşitli konular üstüne şiir­
ler yazıyor, uzun uzun söylevler veriyor. On beş yaşın­
da Cosenza darniniken rnanastırına giriyor ve orada
Aquino'lu ermiş Augustinus'un Somma Theologica'
sını defalarca ökuyor. Çok geçmeden rnanastırda oku­
madığı eser kalmıyor. Bilgiye olan susuzluğunu bir şii­
rinde şöyle dile getiriyor: «Dünyanın bütün kitapları
doyı,ırarnaz kafamın açlığını. Neler neler okurnadırn!
Ama yine de kafaının açlığından ölüyorum.. . Anlayı­
şını arttıkça, bilgim eksiliyor . . .
"

Dinsel konulardan az zamanda bıkan Carnpanella,

felsefeye veriyor kendini. Büyük İtalyan filozofu Tele­
sic'da aradığı önderi buluyor. Doğruyu kitaplardan
çok, tabiatın gözleminde arayan Telesio, Aristoteles'in
bütün bir çağı etkileyen felsefesine karşı tabiat felse­
fesini savunuyordu. Bu amaçla da Academia Telesiana
adıyla bir felsefe derneği kurrnuştu. Telesio'nun temel
düşüncesi şuydu: Bilim soyut kavrarnlardan değil,
gerçek varlıklardan yola çıkmalıdır; deney, bilirnin
başvurması gereken temel kuraldır.
Campanella yirmi iki yaşında ilk eserini yazıyor.
Bu. Telesio'yu düşmanıarına karşı savunmak ve Aris­
toteles felsefesini çürütrnek amacıyla kalerne aldığı
Philosophia sensibus demostratat'tır. Eser cizvitlerin
saldırısına uğruyor. Sapkınlık ve büyücülükle suçla­
nan Campanella, Papa'nın emriyle Cosenza'dan ayrı­
lıp Stilo'ya dönrnek zorunda kalıyor. Stilo manastırm­
da boş vakitlerini okumak, bilgisini arttırmakla değer­
lendiren Carnpanella, çok geçmeden •bu dar ve ka-
TOMMASA CAMPANELLA 9

ranlık hapisevinden, kaçıyor. On yıl, İtalya'yı baştan

başa dolaşıyor. Venedik'te Galile'yle, daha birçok ta­
rihçi ve filozofla tanışıyor. Uğradığı yerlerde, alışılmış
düşüncelerle, kör inançlada savaşıyor. İtalya'nın he­
men bütün büyük kentlerini gördükten sonra, savaş­
kan ve kararlı, Stilo'ya dönüyor.
Carnpanella'nın hayat dramı _burada başlıyor.
1600'larda bütün güney İtalya, İspanya'nın bir sömür­
gesi haline gelmişti. Özellikle Calabria bölgesi, din
adarnlarının elinde daha da yoksullaşrnıştı. Bir yandan
enkizisyon vahşeti, bir yandan yoksulluk, toplumsal
isteklere yol açrnaktaydı. Kültür merkezleri olan kitap­
lıklar ve akademiler kapatılrnıştı. Serbest düşünce rna­
nastırlarda barınabiliyoidu ancak.
Yurdunu İspanyol boyunduruğundan kurtannayı
düşünen Campanella bir ayaklanma tertiplerneye baş­
lıyor. Pietro Giannone Napoli Tarihi adlı eserinde bu
ayaklanma için şunları söylüyor: «Carnpanella yeni dü­
şünceleri, özgürlük ve cumhuriyet tasarılarıyla az kal­
sın Calabria'nın altını üstüne getirecekti. Krallıkları
yeni bir düzene sokmaya, toplumları yönetecek anaya­
salar koymaya kadar ileri götürrnüştü işi. .. Anlaşılan,
Carnpanella, sonradan hapiste yazacağı Güneş Ol/ıesi'
nin toplum düzenini daha o zamandan tasarlarnış, po­
litik ayaklanmayı, daha önceki. sapkın tarikatların yap­
tığı gibi, topluması bir reforrnla tamamlamaya kalk­
mıştı.
Papa Paulus V, Urbanus VII, Bacon ve Richelieu
gibi astrolojinin özel etkilerine inanan Carnpanella,
yıldızlardaki birtakım belirtilere bakıp, dünya yüzün­
de, özellikle Napali krallığında ve Calabria'da devrim­
ler olacağını söylüyordu. Dinsel ve toplumsal alanda
gerekli saydığı yenilik düşüncelerini birçok rnanastır
rahiplerine benirnsetrnişti. Giannone'ye bakılırsa, üç
yüzü aşkın rahip bu ayaklanmaya katılıyor. Birçok
 10 GÜNEŞ ÜLKESi

vaız halkın arasına girip .. özgürlüğe kavuşmak, paray­

la insan kanı akıtan, yoksullan ezen kral adamlarının
işkencelerine son vermek için birleşmeye• çağırıyorlar
onu. Napali'li birçok soylutarla birlikte bir hayli pisko­
pos da bu ayaklanmayı destekliyor. Bu ara, bir Türk
donanmasının yardımı da sağlanıyor.
Ama, ayaklanma önceden haber alınarak önleni­
yor ve bir Türk gemisine kaçmak üzere anlaştığı bir
kayıkçıyı bekleyen Campanella bir kulübede yakala­
narak Napali'ye götürülüyor. Atıldığı hapishanede
korkunç işkencelere uğruyor. Atheimus triumphatus
adlı eserinin önsözünde Campanella çektiği işkencele­
ri şöyle anlatıyor:
·Elli hapishaneye girdim çıktım. Yedi kez, tüyler
ürpertici işkencelere uğradım. Son işkence kırk saat sür­
dü. Bedenimi iplerle sıkı sıkı sanp kan revan içinde
bıraktılar. Ellerimi arkaya bağlayıp, sivri bir kazığın
üstüne sallandırdılar beni. Kırk saat sonra beni öldü
sandılar, işkenceyi durdurdular. İşkencecilerimden ba­
zıları, canımı daha da yakmak için, asılı bulunduğum
ipi habire oynatıyor, boyuna küfür savuruyorlardı.
Bazıları da, "Yaman adam, doğrusu» demekten kendi­
lerini alamıyorlardı. Hiçbir şeyle sarsamadılar, alt ede­
mediler beni, bir tek söz bile alamadılar ağzımdan.'
Tam altı ay süren bir hastalıktan, bir mucizeyle kur­
tulduktan sonra, bir çukura attılar beni. On beş ay
kaldım orada. Sonra yargıç önüne çıkanldim. önce

ı. Campanella'nın çağdışı Rossi adında bir yazar

şöyle yazıyor: Campanella'ya otuz beş saat boyunca yap­
tıkları işkence öylesine vahşiceydi ki ckıçının bütün kan
damarları kopmuş, açılan yaralardan durmadan kanlar
boşanıyordu. Bununla beraber, di şlerini sıkıp işkenceye
öylesine dayandı ki, ağzından, bir /ilozota yakışmayacak
tek kelime bile alamadılar.•
TOMMASA CAMPAN ELLA ll

bana: cÖğrenmediğin şeyi nasıl bilebilirsin? Şeytan mı

var senin emrinde?• diye sordular. Ben de: «Bildikle­
rimi öğrenmek için, sizin içtiğiniz şaraplarm on misli
kandil yağı harcadım .. diye karşılık verdim. Üç Düz­
meci adlı kitabı yazmakla suçladılar beni. Oysa, ben
daha dünyaya gelmeden hasılınıştı bu kitap. Beni De­
mokritos'un düşüncelerini benimsemekle, kiliseye kar­
şı düşmanca duygular beslemekle, din kurallarının dı­
şına çıkmakla suçladılar. Güneş'te, Ay'da ve yıldızlar­
da devrimleri haber veren belirtileri ileri sürüp ayak­
lanmalar hazırlamakla, dünyayı sonsuz ve bozulmaz
gösteren Aristoteles'e karşı çıkınakla suçladılar beni.
Bütün bunlardan ötürü, beni tıpkı Jeramiah gibi, ha­
vasız, ışıksız bir çukura tıktılar...
Campanella'nm hapislik hayatı yirmi yedi yıl sü­
rüyor. Böylesine uzun bir işkence hayatına Campanel­
la gibi ruh ve kafaca sağlam, inançlarında sarsılmaz
bir insan dayanahilirdi ancak. Nitekim işkencecilerine
karşı başı hep havada kalıyor, onlardan ne bağışlan­
masını istiyor, ne de yardım bekliyor. İstediği tek şey,
kitap, kağıt ve kalem; yani, kafasını beslemek ve ka­
fasınm ürünlerini dışanya saçmak.
Campanella'nın hapis hayatı 1�6'da sona eriyor.
İspanya kralı Philip lll'ün ölümünden sonra ( 1620 ,
papa Urbanus VIII'in beş yıl süren çabasıyla serbest
bırakılıp Roma'ya gidiyor. Çok geçmeden, pusuda bek­
leyen düşmanlarının saldırısına uğruyor ve Fransız el­
çisinin yardımıyla Fransa'ya kaçıyor. Kardinal Ric­
helieu ve Louis XIII.'den yakınlık ve yardım gören
Campanella ömrünün geri kalan kısmını Paris'te do­
minken manastırında sessiz ve rahat, geçiriyor. �g·
da, yetmiş bir yaşında ölüyor.
12 GÜNEŞ ÜLKESi

Campanella, hemen hepsi Latince olan sayısız

eserler yazmıştır. Felsefe tarihinde Campanella'nın adı,
Aristoteles felsefesinin düşmanı ve demeysel yöntemin
öncüsü olarak anılmaktadır. Bacon'dan önce, fizik ala­
nında, gözlem olmadan, varsayımlar deneylemeyle
kontrol edilmeden sağlam hiçbir bilgiye varılamaz,
diyen o olmuştur (G. Fonsgrivel, Calabria'lı filozof,
her şeyden önce, felsefeyle tanrıbilimi birbirinden ayır­
mak gerektiğini ileri sürüyor. Ona göre, felsefe duygu
ve akıl yoluyla varılan tabiat bilgisidir, İncil'se imanla
tabiat-üstü dünyasını tanımayı amaç edinmiştir. Ta­
biatı öğrenmek, günlük yaşayımızda ondan "faydalan­
mak anlamına geldiği halde, tanrıbilim sadece ruhun
kurtuluşuyla ilgilenmektedir. Onun için, felsefe, tabia­
tın sırlarına yönelmiş bir araştırma olarak, Kutsal ki­
tapların baskısından kendini kurtarmalıdır. Çünkü, bu
kitapların böylesi bilgiyle hiçbir ilişkisi yoktur. Ayrıca
felsefe, kendini insandan (örneğin, Aristoteles'tenl ge­
len her türlü otoriteiden de kurtarmalıdır. mruna
WidmarJ
Felsefe eserlerinin değeri ne denli büyük olursa
olsun, Campanella'dan bugüne kalan, adını ölümsüz­
leştiren şey, hiç şüphe yok ki, Güneş Glkesi nde dile ge­
'

tirdiği toplumsal bir düzen düşüncesidir. İlk defa Ut­

recht'de 1643'de basılmış olan Güneş Olkesi, (Civitas
SolisJ Platon'un Devlet'i ve Thomas More'un Utopia'
,

sıyla aynı düşünce çizgisi üzerinde, insanoğlunu mut­

lu bir yaşayışa kavuşturma yolundaki isteklerin en te­
miziyle yazılmış eserlerin başında gelir.
Güneş Olkesi. Campanella'nın, günün birinde ger­
çekleşeceğini düşündüğü filozofça bir devlet tasarısı­
dır. Campanella bütün kötülüklerin ve haksızlıkların
kaynağını, insanın kendinden başkasını düşünmeme­
sinde, dünya malının benim seni diye bölüşülmeside
buluyor. Ona göre, insanlar, genel yarar kaygiısundan
TOMMASA CAMPANELLA 13

uzak oldukları sürece, kendi dar çevrelerinde, kendile­

rinden başkasını duşünmezler. Oysa, toplum halinde
birleşen insanların amacı genel yarar olmalıdır. Özel
çıkarları kaldıralım, toplum yararından başka bir şey
kalmaz· ortada. Bencil davranışlar, eninde sonunda,
toplum güçlerinin çatışmasına yol açar. Oysa bu güç­
lerin genel yarara yönelmesi, güçler arasında tutarlı
bir denge yaratır. Onun için, Güneş Ülkesi'nde her şey
devletin, genel yararın buyruğu altındadır.
Ama, denilecektir ki, özel mal mülk olmazsa, in­
sanları nasıl çalıştırırız? Campanella buna, insanlarda
dayanışma bilinci, topluma yararlı olma isteği yarata­
rak, diye cevap verecektir. Tarih bize, Romalıların, yok­
sulluklarına rağmen, yurtları uğrunda seve seve sava­
şa atıldıklarını göstermiyor mu? İlk Hıristiyanlar za­
manında, kazançtan, mal mülk düşüncesinden uzak,
dünyadan elini eteğini çekmiş, topluluk uğrunda ken­
di çıkarlarını, sevgilerini, hatta canlarını bile hiçe sa­
yan rahipler aynı özgeçilik örneği vermiyorlar mıydı
bize? Bugünkü toplumda bile, kardeşçe çalışma, çıkar­
sız yarışma örnekleri görmüyor muyuz? Şimdilik de­
vede kulak olan bu örnekler niçin bir gün genelleş­
mesin? Ayrıca şu da var: Güneş Ülkesi'nde çalışma bir
angarya olmaktan çıkmış, bir zevk halini almıştır. Ay­
laklık ayıp, yüz kızartıcı bir şeydir orada.
Campanella filozofça devlet tasarısında, mal mülk
ortaklığı yanında, kadın ortaklığını da ele alıyor. Ken­
dinden önce, Platon da devlet içinde anlaşma, kaynaş­
ma yaratır diye, k�dın ve çocukların ortak olmasını
savunmuştu. Ne var ki, Platon, bu ortaklığı yalnız yö­
neticiler için öngörüyordu. Campanella ise, bu ortak­
lığı bütün toplum için istiyor. Şunu unutmamak gere­
kir ki. kurmacı Platon'dan önce. kadın ortaklığı -He­
redotus'un da belirttiği gibi- bazı İskit kabilelerinde
varmış Bu kabilelerde kadınlar ata biner, avlarda, sa-
14 GÜNEŞ ÜLKESI

vaşlarda erkeklere eşlik ederlenniş. Yunan tarihçisine

bakılırsa bu ortaklığın amacı, kan bağıyla herkesi bir­
birine sıkı sıkıya bağlamak, kıskançlıkların, kinlerin
önünü almakmış.
Öte yandan, Lykurgos Yasaları evlilik için birta­
kım yaş sınırları koymakta ve güçsüz düşen yaşlı er­
keklere, aile yuvalarını bozmamak için, karılarını za­
man zaman, evlenmeden çoluk çocuk sahibi olmak is­
teyen bekar erkeklere sunma hakkı tanımaktadır.
Görülüyor ki, Campanella, soyun üremesine ve
çocuk eğitimine verdiği önem dolayısıyla kadın ortak­
lığını benimserken, Platon'un düşüncelerinden fayda­
landığı kadar, antik çağ uluslannın yasalarından da
esinlenmiştir.
Campanella, yeni bir altın çağın doğacağına ve
bunun da Güneş Ülkesi gibi bir devlet düzeniyle ger­
çekleşeceğine inanıyordu. Aşağıda ·Altın Çağ.. adlı
şiiri bunun sağlam bir kanıtıdır.
V. GÜNYOL
ALTIN ÇAG
Mutlu bir altın çağ olduysa eskiden
Niçin bir kez daha olmasın?
H er şey dönüp dolaşıp
Gelmiyor mu eski yerine?
Düşündüğüm, öğütlediğim gibi benim
Paylaşsaydı insanlar
Yararları, mutluluğu ve ahlakı
Cennet olurdu dünya ...
Uyanık, temiz sevgiler gelirdi diyorum
Azgın, kör sevgiler yerine
Yalan dolan, bilgisizlik yerine
Gerçek bilgi gelirdi
Ve kardeşlik zorbalığın yerine.
\

Bu şiiri dilimize S. Eyuboğlu çevirmiştir.

 ŞİİRİN SESiYLE
GÜNEŞ ÜLKESİ

FİLOZOFÇA BİR DEVLET

TASARlSI
K o n u ş a n l a r:

OSPİTALARİO
ve
COLOMBO'NUN CENOVALI KILAVUZU

Bu konuşmalar bir espitalario ile Co­

lombo'nun kılavuzlarından Cenovah
bir �aptan arasında geçer. Ospitalario,
Kutsal topraklarda hastatanan hacıla­
ra bakmak amacıyla kurulmuş bir ku­
ruma bağlı kimselere verilen addır.
Kudüs'te Sen Jan tarikatı diye tanınan
bu dinsel kurum sonradan Malta Şö­
valyeleri örgütünü meydana getirmiş­
tir. Campanella'nm bu eserde sözünü
ettiği Colombo'nun Kristof Kolomb'la
hiç bir ilişkisi yoktur. Çünkü, bu ko­
nuşmada geçen olaylar ünlü denizci­
nin ölümünden sonraya aittir.
 OSPİTALARİO

Haydi anlat bakalım şu deniz yolculuğunda başm­

dan geçenleri!

CENOVALI KAPTAN

Daha önce anlatmıştım ya dünyayı bir ucundan

öbür ucuna nasıl dolaştığımı, Toprabana'ya varır var­
maz nasıl karaya çıkmak zorunda kaldığımı. Bu ada­
nın insanlarından korkup yakın bir orma ii.a sığınmış­
tım. Bir süre sonra ormandan çıkmış, yürüye yürüye
tam Ekvator'un altına düşen geniş bir avaya varmış­
tım.

OSPİTALARİO

Peki, orada neler oldu?

C. KAPTAN

Orada, dört bir yanımı, kadınlı erkekli bir sürü in­

san sarıverdi birden. Hepsinin ellerinde silahlar var­
dı. İçlerinde bizim dilimizi konuşanlar çoktu. Beni alıp
-Güneş Kent'e götürdüler.

OSPİTALARİO

Nasıl yapılmış bu kent, nasıl yönetiliyor, aniatıve­

rin lütfen!
18 GÜNEŞ ÜLKESi

C. KAPTAN

Geniş bir ovanın ortasında yükselen bir tepe dü­

şünün. İşte, kentin büyük parçası bu tepenin üzerin­
de kurulmuş. Ama kat kat çemberieri tepenin eteğin­
de öylesine uzaklara yayılmış ki, çapı iki-üç, bütün
çevresi de yedi mili bulmakta. Bunwıla beraber, bir te­
pe üstünde kurulacağına, bir ovada kurulmuş olsaydı
çapı bu kadar büyük olmazdı.
Kent yedi halkaya ya da çembere bölünmüş. Bun­
ların her biri yedi gezegenden birinin adını taşıyor.
Çemberler birbirine dört ayrı yolla bağlanmış. Her yol
da bir kapı ile sona eriyor. Her kapı dört yönden biri­
ne bakıyor. Ayrıca öyle kurulmuş ki bu kent, her kim
birinci duvar çemberini yaracak olsa, ikincisini yara­
bilmek için iki kat, üçüncüsü için daha çok çaba sar­
fetmesi, bütün kenti ele geçirmek içinse yedi defa sal­
dırması ve her seferinde gücünü artırması gerekir.
Ama, bana kalırsa, birinci duvarı bile ele geçirmek ola­
cak şey değil. Öylesine kalındır çünkü; burçlar, ku­
leler ve hendeklerden başka türlü savaş ve savunma
araçlarıyla bezenmiştir.
Kuzey kapısından girince (bu kapı baştan başa
demirdendir, kolayca inip kalkacak ve sıkıca kapana­
cak biçimde yapılmıştır). gözüme birinci duvarla ikin­
cisi arasında, yetmiş adım genişliğinde bir düzlük iliş­
tL Buradan, ikinci duvar boyunca uzanan, birbirine
bitişik ve bir tek heybetli yapı gibi görünen zengin ko­
naklar göze çarpıyordu. Bu konakların yarı yüksekli­
ğinde boydan boya, sıra sıra kemerler uzanıyordu;
bunların üstünde, tıpkı sütunlu avlular ya da manas­
tırda olduğu gibi, altları geniş, zarif sütunlarla tuttu­
rolmuş üstü örtülü geçitler vardı.
Bu konakların alt katlarına, doğrudan doğruya iç­
bükey duvarların iç kısmından girilir; yukarı katlaray-
TOMMASA CAMPANELLA 19

sa mermer merdivenlerle çıkılır. Bu merdivenler, du­

varların iç kısmındaki aynı biçimde geçitiere açılır. Bu
geçir.ıeraen ae, auvarların her iki yanına bakan zarif
pencereli üst kat odalarına çıkılır. Odaların hepsi a­
adamakıllı süslüdür. İç ve dış duvarlarda oyulan pen­
cerelerden ışık alırlar. Duvarlar alt kat duvarlarından
daha incedir. Dış duvar, yani dışbükey duvar, aşağı
doğru sekiz, iç duvar üç, ara duvarsa bir ya da yarım
karış kalınlığındadır. Bu birinci çemberden çıkınca,
ikinci düzlüğe varılır. Bu düzlük, birincisinden üç adım
kadar daha dardır. İkinci çemberin duvarı altlı üstlü,
birbirine benzeyen galerilerle süslüdür. İçiere doğru
konakları çevreleyen bir başka duvar daha göze çar­
par. Altta, sıra sütunlar, üstte, yani konakların yukarı
katıarına açılan yerlerinde çok güzel resimler sıra­
lanmıştır. Böylece, birbirine benzeyen düzlükler ve ko­
nakları kuşatan sütunlu galerilerle süslü çifte duvar­
lar arasından yürüye yürüye Kent'in son çemberine
varılır. Bununla beraber, çemberierin iç ve dış duvar­
larındaki çifte kapılardan geçilince, insan hafif meyil­
li ve alçacık hasarnaklı merdivenleri tırmanır, yokuş
yukarı çıktığının farkına varmaz. Tepenin doruğun­
da, geniş bir düzlüğün ortasında, usta elinden çıkmış
büyük bir tapmak yükselmektedir.

OSPİTALARİO

Durmayın, ne olursunuz, durmayın, anlatın!

C. KAPTAN

Tapınak yuvarlak biçimindedir. Çepe çevre, kalın

duvarlada değil, iri , ama zarif sütunlada çevrilidir.
Tapınağın ortasında büyük, güzel bir kubbe, onun üs­
tünde de, ortası delik, daha küçük bir kubbe yüksel-
20 GÜNEŞ ÜLKESi

mektedir. Bu kubbenin deliği, sunağın tam üstüne

raslar. Tapınağın çevresi beş yüz elli adımı aşkındır;
orta yerde, çepe çevre sütunlarla çevrili bir sunak
vardır. Dış sütun başlıklarının üstünde sekiz kadem
boyunda kemerler uzanır. Bunların dibinde, üç kadem
yüksekliğinde bir duvar, tapınağın sütunlarıyla ke­
merleri tutan sütunlar arasında da güzel taşlarla dö­
şeli galeriler vardır. Sayısız kapılarla süslü küçük du­
vann iç kısmında yere çakılı iskemleler, ayrıca birçok
güzel portatü sandalye göze çarpar. Sunağın tam üs­
tünde iki büyük küre vardır: Bunların büyüğü gökyü­
zünü, küçüğü de yeryüzünü gösterir. Ayrıca, bı)yük
Kubbenin tavanında altı büyiik gezeger;lin resimleri
görülür: Bunlar büyüklüklerine göre sıralanmışlardır.
Al Uannda adları ve yeryüzü olayıarına yaptıkları et­
kileri anlatan üçer dizecik yazılıdır. Sunağın üstüne
yerleştirilmiş kürelerden, evreni baştan başa izleyebi­
lirsiniz gözlerinizle. Yer, değirmi taşlarla döşelidir.
Yedi gezegenin adlarını taşıyan yedi altın lamba, ta­
pınağı gece gündüz durmadan aydınlatır.
Tapınağın üst kısmındaki küçük kubbe birtakım
küçük ve güzel odalarla çevrelenmiştir. İç ve dış sü­
tunların kemerleri üstündeki düzlükte, kimisi küçük,
kimisi büyük odalarda kırk dokuz rahip oturur. Küçük
kubbenin tepesinde dönen çok hassas bir yelkovan, sa­
yısı yirmi altıyı bulan rüzgarların yönünü gösterir.
Kent halkı buna bakıp ısı derecesini, o yılın bereketli
olup olmayacağını, havanın denizde ve karada alaca­
ğı durumu kestirir.

OSPİTALARİO

Yiğit kaptanım, şimdi de bu kentin nasıl yönetil­

diğini anlatıverin, etraflıca. Öğrenmeye can attığım
benim bu asıl.
TOMMASA CAMPANELLA 21

C. KAPTAN

Kent'in en büyük yöneticisi bir başrahiptir. Halk

Hoh der ona. Biz olsak Metafizikçi derdik Gerek dün­
ya işlerinin, gerek alıret işlerinin başı odur. Yetkisi
mutlaktır. Verdiği yargılar kesindir, kimse ses çıkara­
maz onlara. Hoh'un Pon Sin ve Mor adlı eşit yetkide
,

üç yardımcısı vardır. Bizim dilimizde bunlara Güç ,

Akıl ve Sevgi diyebiliriz.

Güç, banş ve savaşla ilgili bütün işleri yönetir.
Askerlik işlerinde Hoh'tan sonra en yüksek yetkili
odur. Belli başlı görevleri, subaylarla askerlere kuman­
da etmek, ordunun bütün silah, cephane ihtiyaçları­
nı sağlamak, tahkimat yaptırmak, saldınlar hazırla­
mak ve buna benzer her çeşit işleri yönetmektir.
Serbest mesleklerin, el zanaa tlarının, bilim işleri­
nin, bilim adamlarının, eğitim işlerinin, okullann yö­
netimi Akıl'ın görevleri arasında yer alır. Bilimlerin
başındaki uzmanlar onun buyruğu altındadırlar: Bu
uzmanlar sırasıyla şunlardır: Astrolog, kozmograf, ma­
tematikçi, geometrici, tarihçi, ozan, mantıkÇl, söz us­
tası, gramerci, hekim, fizyolog, politikacı, ahlakçı. ..
BiLGi adı verilen bir tek kitapta bütün bilimler şaşır­
tıcı bir açıklıkla özetlenmiştir. Bu kitap halka Pytha­
goras'cı yönteme göre okunur.
Yönetici Akıl, kentin iç dış, yüksek alçak bütün
duvarlannı bilimlerin türlü yönlerini gösteren güzel
resimlerle süsletir. Tapınağın dışı ve başrahibin vaaz
verirken sesi dağılmasın diye aşağı indirilen perdele­
rin üstü, yıldızların büyüklük, nitelik ve hareketleri­
ni yansıtan resimlerle donatılmıştır. Bu resimlerin al­
tında üçer dizelik açıklamalar yer almaktadır.
Birinci çemberin duvarlanna, matematik ve geo­
metri ile ilgili şekiller çizilmiştir. Sayılan, Archimedes
ve Eukleides'in daha önce bulduklanndan fazladır. Re-
22 GÜNEŞ ÜLKESİ

simlerin boyu duvarın genişliği ile orantılıdır ve her

birinin altında, birer dize halinde, açıklamalar, tanım­
lamalar, önermeler yer almaktadır.
Aynı çemberin dış duvarlarında dünya yuvarlağı­
nın bütün ayrıntılarıyla tam bir resmi, bir de her ül­
kenin haritası görülür: Haritalarda, bu ülke halk­
lannın töreleri, yasaları, ataları ve güçleri ile il­
gili kısa açıklamalar vardır. Çeşitli ulusların alfabele­
ri, Güneş Kent alfabesinin üstünde yer almaktadır.
İkinci çemberin, iç kısmında, değerli değersiz çe­

şitli taşların, madenierin resimleri ile birlikte asıllan

da yer almaktadır. Hepsinin altında da ikişer dizelik
açıklamalar yazılıdır. Çemberin dış kısmındaysa, yer­
yüzünün bütün denizleri, nehirleri, gölleri, pınarlan,
bir de şarap, bağ ve çeşitli içkilerin özellikleriyle kay­
nakları gösterilmiştir. İki - üç yüzyıldan kalma, hemen
hemen bütün hastalıklara birebir gelen çeşitli ilaçlar
şişeler içinde kemerierin üstündeki duvar oyuklanna
yerleştirilmiştir.
Altlarında kısa dizeler bulunan birtakım resimler
yağmur, dolu, kar, şimşek ve hava ile ilgili başka şey­
ler üstüne bilgi vermektedir. Ayrıca, Güneş ülkeliler,
rüzgar, yağmur, gökkuşağı gibi bütün gökyüzü olay­
larını, evlerinde taş üstüne çizmesini bilirler.
Üçüncü çemberin iç duvarları ağaç ve bitki tür­
lerinin resimleriyle donatılmıştır. Bazı bitkiler toprak
saksılar içinde kemerierin dış kısımlarına yerleştiril­
miştir. Bunların nerelerde yetiştiği, özellikleri, ne gibi
hastalıklarda deva olarak kullanıldıkları yazılıdır. Ay­
rıca insan bedeninin çeşitli kısımları, deniz ürünleriy­
le olan benzerlikleri de yazılıdır. Aynı çemberin dış
duvarlarında bütün balık türleri -nehir, göl, deniz ba­
lıkları- resimlerle gösterilmiştir. Her türün soyu sopu,
niteliği, yaşayışı, üreyişi, huyu suyu, ne işe yaradığı
bir bir anlatılmıştır.
TOMMASA CAMPANELLA 23

Bu duvarda bütün yer ve gök nesnelerinin, doğa

ve sanat ürünleriyle olan benzerlikleri belirtilmiştir:
Öyle ki, Piskopos, Zincir, Zırh, Çivi, Yıldız adı verilen
ve Tanrı'nın günü yöremizde gördüğümüz başka nes­
nelere benzetilen balıklarla karşı karşıya gelince şaş­
kınlıktan ağzım açıkta kaldı. Daha görülecek neler ne­
ler vardı: Deniz kestaneleri, istiridyeler, mid,Yeler, su­
lar dünyasının görülmeye değer nesi varsa hepsi bir
bir, güzel ve açıklayıcı resimlerle karşımıza konmuştu.
Dördüncü çemberin iç duvarlarında, çeşit çeşit
kuşlar, özellikleri, yaşayışlan, renkleriyle, canlandırıl­
mış. Beni en çok şaşırtan şey, orada sahici bir anka
kuşu görmek oldu. Dış duvarlarda, bütün sürüngen­
ler, yılanlar, ejderhalar, kurtlar, böcekler, karasinek­
ler, sivrisinekler, kelebekler, sümüklü böcekler vb. tür­
lü özellikleriyle yer almış. Bu sayısız resimler, bu hay­
vanların gerçekte, aklımızın almayacağı kadar çok ol­
duğunu göstermektedir.
Yeryüzün ün daha gelişkin hayvanlarının resimle­
ri beşinci çemberin iç duvarlarını süslemektedir. Ne
de çokmuşlar meğer! Binde b irini ancak tanıyabiliyor
insan. Bunların kimisi öylesine büyük ki, resimleri dış
duvara taşmış. Yalnız atlar içinde sayısız türler var.
Sonra ne güzel şeyler, anlatamam.
Gelelim altıncı çembere. İç duvarda zanaatlar, sa­
yısız araçlar, çeşitli uluslardaki kullanılışlarıyla ayn
ayn gösterilmiş. Altıanna da bulucularının adları ya­
zılmış. Dış duvarsa, bilim, savaş ve yasa işlerinde ün
salmış üstün zekılların resimleriyle donatılmış: Musa,
Orisis, Jupiter, Merkür, Lykurgos, Pompilius, Pytha­
goras, Zamloxis, Salon, Charondas, Phoroneus ve daha
niceleri bir bir yer almışlar arda. Daha kimler yok ki!
Muhammed bile var içlerinde. Ama Güneş Kentliler
ona karşı pek büyük bir saygı beslemiyorlar, sahte, kö­
tü bir yasacı gözüyle bakıyorlar ona. İsa'nın ve on iki
24 GÜNEŞ ÜLKESİ

havarinin resimlerini en yükseğe asmışlar. Güneş.

Kentliler havarileri öbür insanlardan üstün tutuyor,
onlara yüce yaratıklar gözüyle bakıyorlar. Sezar'ın, İs­
kender'in, Pyrrhus'ün ve Annibal'in resimleri de yük­
seklere asılmış. Barışta ve savaşta ün salan, özellikle
Romalı kahramanların resimleri daha aşağıda yer al­
makta.

Bütün bu çeşitli kişilerin Güneş Ülkesi'yle ne ilgi­

si vardı, bizim tarihimizi nerden biliyorlardı? Sonradan
cğrendim ki, Güneş Kent'te bütün diller öğrenilirmiş.
Dünyanın dört bir yanına, boyuna kaşüler, elçiler sa­
lar, çeşitli ulusların törelerini, yönetim yollannı, yasa­
larını, tarihlerini, iyi ve kötü yanlanyla öğrenirlermiş.
Bütün bu bilgileri kendi ülkelerinde uyguladıklan ve
bundan zevk duyduklan açıkça görülüyordu. Bu ara­
da, Çiniiierin barutu ve basımcılığı bizden önce bul­
duklarını da öğrendim.

Güneş Kent'te bu sayısız resimleri açıklamak ve

taşıdıklan anlamı öğretmekle görevli öğretmenler var.
Gencecik çocuklar, daha on yaşına hasinadan ·bu çe­
şitli bilimleri, hatta bu bilimlerin tarihini, hiç güçlük
çekmeden, adeta oyun oynarcasına öğreniyorlar.

Hoh'un üç yardımcısından biri olan Sevgi Güneş­

Iiierin üreme işini düzenlemekle görevlidir. Başlıca işi,
kadınla erkeğin kusursuz bir soy yetiştirecek yolda
birleşmelerini sağlamaktır. Güneş Kentliler, köpek ve
at soyunun gelişmesine büyük önem veren ama, in­
san soyunun gelişmesine pek aldınş etmeyen bizlerle
düpedüz alay ediyorlar. Böylece, çocukların eğitimi,
hekimlik, eczacılık, tanm işleri, meyvacılık, hayvancı­
lık, bir kelimeyle, yiyip içecek, giyim kuşam, cinsel
alışverişle ilgili ne varsa, hepsi Sevgi'nin yönetimi al­
tındadır. Kendisine bu konuda kadın-erkek birçok gö­
revli yardım etmektedir.
TOMMASA CAMPANELLA 25

İşte, Metafizikçi, bu üç yardımcısıyla birlikte,

Kent'in, yukarıda saydığımız bütün işlerini yüksekten
yönetir: Onun isteği dışında hiçbir şey yapılmaz. Dev­
letin bütün işlerini bu dört kişi çekip çevirir ama, Me­
tafizikçi ne yönde karar verirse, üç yardımcı ona bo­
yun eğer.

OSP İTALAR İO

Bu ülkenin kamu görevleri nelerdir? Halk nasıl

eğitilir, nasıl yaşar? Devleti halk mı, kral mı, aristok­
ratlar mı yönetir, lütfen söyler misiniz dostum.

C. KAPTAN

Bu ülkenin insanlan Hindistan'dan gelmişler.

Ülkeyi kasıp kavuran büyücü rahiplerin, haydut­
ların ve zorbalann elinden kaçmışlar, filozofça ve or­
tak bir toplum kurup yaşamaya karar vermişler. Doğ­
duklan ülkede kadınlar ortak olmadığı halde, on­
lar arasmda anıatacağım biçimde bir ortklık vardır.
Onlarda her şey ortaktır. Paylaşma işini yöneticiler
görür. Bununla beraber, bilimler, şerefler ve dünya ni­
metleri öylesine dağıtılmıştır ki, kimse bunları başka­
sının zararma ele geçirmeyi düşünemez. Onlara göre,
insanın bir evi, bir kansı, kendi çocuklan oldu mu,
mal mülk derdine düşer. Bencillik bundan doğar. Oğ­
lumuzu yükseltmek, zengin etmek ve mirasıara kon­
durmak için halkın vannı yoğunu elinden alırız. Pa­
ramızla, gücümüzle başkalarını buyruğumuz altına
alınca, ya -da güçsüz, yoksul ve tanınmış bir aileden­
sek, cimri, hain ve iki yüzlü oluruz. Güneş Ülkeliler
bencilliğin amacını ortadan kaldırmakla onu yok et­
mişler ve yerine ortak yaşama sevgisini koymuşlar­
dır.
26 G ÜNEŞ ÜLKES İ

OSPİT ALARİO

Ama, Aristoteles'in Platon'a karşı ileri sürdüğü

gibi, bu koşullar altında hiç kimse çalışmaya yanaş­
maz, geçimini sağlamak için başkalannın çalışmasına
bel bağlar.

C. KAPTAN

Bu konuda seninle tartışamam, çünkü tartışma

sanatını bilmiyorum. Yalnız şunu söyleyeyim ki, Gü­
neş Ken tıiler yurtlanna inanılınayacak kadar büyük
bir sevgi ile bağlıdırlar. Böyle olmalan da gerekir. Çün­
kü, yurt sevgisi, kişisel çıkardan vazgeçildiği ölçüde
artar. Tarih bize bunu açıkça göstermiyor mu? Eski
Romalılar özel mal mülkü hor gördükleri ölçüde ken­
dilerini seve seve yurtlarına feda edebilmişlerdir. Ba­
na kalırsa, bizim din adamlan ve papazlar, eşierine
dostlarına olan aşın sevgileri, yükselme tutkulan yü­
zünden bozulmasalar, ermiş!ere yaraşır bir hayat sü­
rer, dünya malına o kadar düşkün olmaz, tıpkı hava­
riler ve günümüzdeki birçok insanlar gibi, herkese iyi­
lik yapmaktan başka bir şey düşünmezler.

OSPİTALARİO

Ermiş Augustinus da aynı şeyi söylemişti, yanıl­

mıyorsam. A.ma siz bana şunu söyleyin lütfen: Birbir­
lerine yardım etmek fırsatını bulamadıklarına göre,
Güneş Kentliler hiçbir zaman dostluğun ne olduğunu
bilemeyeceklerdir, öyle değil mi?

C. KAPTAN

Tam tersine. Bir defa, hiç kimse başkasından her-

TOMMASA CAMPANELLA 27

hangi bir hediye alamaz. Çünkü, toplum ona ihtiyacı

olan ne varsa hepsini sağlamaktadır. Yöneticiler de
kimsenin, hakkettiğinden fazlasını almamasına dikkat
ederler. Herkes neye ihtiyacı varsa alır onu. Dostluk,
Güneş Kentiiierin gerek savaş ve hastalık gibi haller­
de birbirlerine gösterdikleri yakınlıkta, gerekse bilim­
sel çalışmalarda, bilgi ve öğüt yoluyla birbirlerine yap­
tıkları karşılıklı yardımlarda açıkça gösterir kendini.
Aynı yaştaki Güneşliler birbirlerine kardeş derler. Yir­
mi ikisini aşanlara baba, bu yaştan aşağı olanlara da
oğul denir. Yöneticilerin belli başlı işlerinden biri de,
kardeşlerin birbirine haksızlık etmemesine çalışmak­
tır.

OSPİTALARİO

Peki, nasıl başanyorlar bu işi?

C. KAPTAN

Bizde ne kadar erdem adı varsa, Güneş Ülkesi'n­

de de o kadar yönetici adı vardır. Örneğin, Büyüklük,
Cesaret, Namus, Cömertlik, Çalışkanlık, Tokgözlülük
(ve daha başkal adlı yöneticiler vardır. Kim çocuklu­
ğunda, okulda bu erdemierin birine en fazla eğilim
gösterirse, bu göreve seçilir. Hırsızlık, adam öldürme,
ahlaksızlık, uygunsuz çiftleşme gibi suçların ne oldu­
ğunu bilmezler. Onların birbirlerine yükledikleri suç­
lar nankörlük, kötülük, nezaketsizlik, tembellik, asık­
yüzlülük, huysuzluk, hafiflik, dedikoduculuk ve yalan­
cılıktır. Hele yalancılık onlar için vebadan beterdir.
Bu suçların cezası, yargıçların uygun görecekleri bir
süre, ortak sofradan uzaklaştırılmak ve kadınsız bıra­
kılmaktır.
28 GÜNEŞ ÜLKESi

OSPİTALARİO

Yöneticiler nasıl seçilir, onu söyleyin!

C. KAPTAN

Daha önce, Güneş Kentiiierin nasıl yaşadıklannı

anlatayım. Hemen şunu söyleyeyim: Kadınlarla erkek­
lerin kılığı hemen hemen aynıd�r. Yalnız kadıniann
dizleri kapalı, erkeklerinki açıktır. Bu kılık savaşa da­
ha elverişlidir. Erkek ve kız çocuklar, hiçbir ayrım ya­
pılmaksızın, her türlü zanaat eğitiminden geçerler. Bir
yaşla üç yaş arasında bütün çocuklar duvarlardaki re­
simler ve yazılar önünde dolaşa dolaşa hem alfabeyi,
hem okumayı öğrenirler. Çocuklar dört bölüğe ayrılır­
lar. Her bölüğün başında, çocukları çekip çeviren bir
başkanla, yaşlı bir öğretmen bulunur. Bunlar her işte
ve bilgide denenmiş dürüst kimselerdir.
Bir süre sonra, çocuklar, güçlenip kuvvetlensinler
diye, güreşe, koşuya, disk atmaya ve başka beden ha­
reketlerine alıştırılırlar. Yedi yaşma kadar ayaklan
çıplak, başları açık gezerler. Daha sonra, çeşitli za­
naatlan öğrensinler diye, çocuklar bölük bölük, aşçı,
marangoz, kunduracı, demirci ve resim atelyelerine
götürülerek, hangi zanaata eğilimleri olduğu, nelerden
hoşlandıkları öğrenilir. Yedi yaşındaki çocuklar, du­
varlardaki yazılardan matematik kavramlannı öğren­
dikten sonra, doğa bilimlerini okumaya başlarlar. Bu
dersleri dört ayrı öğretmen verir. Her ders dört saat
sürer ve bu süre içinde her bölük bütün dersleri gör­
müş olur. Çünkü, çocukların bir bölüğü beden eğitimi
yaparken, bir başka bölüğü de kamu hizmetlerinde ça­
lışır, bir başkası da yalnız okuma yoluyla bilgilerini
arttınr_ Bu dersleri görüp öğrenenler, daha zor konu-
TOMMASA CAMPANELLA 29

lara geçer, matematik, tıp ve başka bilimiere başlarlar.

Ö ğrenciler arasmda durmadan bilimsel tartışmalar,
yanşmalar tertiplenir. Zamanla, filan bilim dalında
ya da falan zanaat kolunda kendilerini gösterenler, bu
bilim ya da zanaatin yöneticiliğine getirirlir; artık her­
!ces onlara usta gözüyle bakar. Tarım ve hayvancılık,
gözlem yoluyla öğretilir. Öğrenciler öğretmenleriyle
birlikte tarlalara gidip çalışma yollannı incelerler. İç­
lerinden en çok beğenilen ve saygı görenler, birçok
zanaat ve meslekten anlayan ve bunları en büyük ba­
şarıyla uygulayanlardır. Onun için Güneş Ülkelilerin,
zanaatlan hor gören, buna karşılık, hiçbir meslekleri
olmayan, hiçbir yararlı iş görmeyen, bolluk içinde ay­
lak yaşayıp zevkleri ve keyüleri için sürü sürü insan
kullanan kimselere soylu kişi gözüyle bakan bizlerle
ne denli alay ettiklerini anlatamam. Onlara göre, böy­
lesine bir tutum bir devlet için en kötü sonuçlar doğu­
rabilir: Ahlaksızlıklar okulu denebilecek böylesi bir
topluluktan sürii ile haydutlar, eli bıçaklılar çıkar.
Öbür yöneticileri, en büyük dört yönetici (Metafi­
zikçi, Güç, Akıl ve Sevgi) ile her görevin özel öğret­
meni seçer. Bu öğretmen kimin şu ya da bu erdemden,
şu ya da bu sanattan hangisini öğrenebileceğini her­
kesten daha iyi bilir. Onları Yöneticiler Kurulu öne­
rir. Bu öneriye karşı, ya da bu öneriden yana bir di­
yeceği olan söz alıp konuşur.
Hoh olabilecek kimsenin, cumhuriyet olsun, kral­
lık olsun, bütün devletlerin yasalarını, devlet biçimle­
rini, geleneklerinin ve dinlerinin tarihlerini derinleme­
sine bilmesi gerekir. Ayrıca yasa koyanlan, sanatları
geliştirenleri adlarıyla bilecek; bir de yerde ve gökte
olup bitenlerden haberi olacak. Bütün mekanik sanat­
lar üstünde bilgisi olacak (pratik bilgi aranmadığına
göre, yukanda sözünü ettiğimiz adlarla bu sanatların
her biri iki günde öğrenilebilir). Fizik ve astronomi
30 GÜNEŞ ÜLKES i

bilgisi de ayrıca önemlidir. Yabancı dil üstünde o ka­

dar titizlikle d urulmaz. Çünkü, memlekette bol bol
Cgramerci adı verilen) tercüman vardır. Ama, her şey­
den önce, Hoh'tan istenen, metafiziği ve teolojiyi iyi­
den iyiye, bütün bilim ve sanatları, ilkeleri, tanımla­
malarıyla adamakıllı bilmesi, nesnelerin benzerlik ve
ayrılık ilişkilerini, dünyanın düzenini ve kaderinin.
Tanrı'nın ve yaratıkların önem sırasını ve benzerlik­
lerini, Tanrı'nın gücünü, Tanrı'da gerçeğin ve idealin
birleşmesini kavramış olması, Tanrı ve insan sevgisi­
ne ermesi, yer gök ve denizle ilgili ne varsa, hepsini
bilmesi, hiç değilse bir insanın ulaşabileceği bilgi ka­
tma varmasıdır. Aynca, Hoh'un peygamberlerin kitap­
larını ve astroljiyi adamakıllı incelemiş olması aranır.
Böylece, Güneş Ülkeliler, kimin Hoh olacağını daha
önceden kestirebilirler. Çünkü böylesine geniş ve çe­
şitli bilgiye herkeste pek rastlanamaz. Böylesine yüce
bir göreve kimse otuz beşini doldurmadan seçilemez.
Bu görev ömür boyunca sürer. Ama, bu ara, Güneş
Ülkesi'nde Hoh'tan daha bilgili, devlet işleri için da­
ha yetkili birisi çıkacak olursa, o zaman eski Hoh ye­
mi her zaman?

OSP İTALARİO

Ama kim böylesine bilge olabilir? Kendini bilim­

Iere adamış birisi, yönetim işinin üstesinden gelebilir
mi her zaman?

C. KAPTAN

Bu soruyu ben de sormuştum Güneş Kentiilere ve

şu karşılığı almıştım: «Biz böylesi bir bilge adamın
devleti iyi yöneteceğine sizlerden -başınıza çok za­
man bilgisizleri geçiren ve bunları sırf hükümdar so-
TOMMASA CAMPANELLA 31

yundan geldiği için ya da güçlü bir partice seçildiği

için yönetime elverişli sayan sizlerden- daha çok gü­
venriz. Bizim M etafizikçi, her çeşit yönetim işinde ace­
mi olabilir ama, o uçsuz bucaksız bilgisi, onu kötü,
hain ve zorba olmaktan ister istemez alıkoyar. Bunun­
la beraber, başkanımızın bilgisinden çıkardığımız ka­
nıta siz bizler kadar önem vermezsiniz. Çünkü, sizler
bilgin diye Aristoteles'in ya da başkalarının gramer
ve mantık kurallarını en çok bilenlere diyorsunuz ve
böylece sizin ülkenizde bilim, sadece domuzuna
yorulma ve kölece ezbereilik isteyen bir iştir. Bu da
insanın düşüncesini körletir, onu olayların derinine in­
mekten alıkoyar, bir sürü laf kalabalığı ile yetinmesi­
ne yol açar, ruhunu alçaltır, kitapların ölü kelimele­
riyle kafasını doldurur. Onun için, böylesi bilginler
Tanrı'nın bütün varlıkları nasıl yönettiğini, tabiatın
ve ulusların kurallarını, törelerini bilmezler. Oysa, bi­
zim Hoh'umuz için böyle bir şey söylenemez. Çünkü,
böylesine geniş bir bilgiye ulaşabilen kimse bununla
dahasının yüceliğini göstermiş, en çetin görevlere,
özellikle devlet yönetimine elverişli olduğunu ispatla­
mış sayılır. Ayrıca, bize göre, kendini sadece bir tek
bilime adayıp, sadece kitaplada yetinmiş bir kimse ka­
fası tam gelişmemiş, beş para etmez bir kimsedir. De­
hanın özü bütün bilimleri kendine mal etmek ve de­
rinlere inmektir: İşte, bizim en yüce başkanımız Hoh
öyle olmalıdır. Ki öyledir de. Öte yandan, Hoh'un yar­
dımcısı olan öbür üç başkanın doğrudan doğruya gö­
revleriyle ilgili işlerde derin bilgileri olması gerekir.
Ortak işlerdeysa sadece tarih olaylarını bilmeleri elve­
rir. Örneğin, Güç, binicilik, ordu düzeni, ordugah kur­
ma, silah yapımı, tabiye, tahkimat gibi işlerde yetki
sahibidir. Ama bunları yapabilmesi için, felsefe, tarih,
politika, fizik vb. bilmesi gerekir. Aşk ve Akıl için de
aynı nitelikler istenmektedir. Güneş Kentlllerin yaşa-
32 G ÜNEŞ ÜLKES i

ma yollarından, eğitim araçlannın üstünlüğünden söz

ederken şunları belirtmem gerekir. Daha önce anlat­
mıştım: bu kentte bilimler o kadar kolay öğretiliyar ki,
çocuklar bizimkilerin on ya da on beş yılda öğrendik­
lerini bir yılda kavrayabiliyorlar. İ sterseniz bir dene­
yin, çocuklara bir şeyler sorun bakalım ...
Bu, önce biraz şaşırttı beni. Ama, çocuklardan bir­
kaçma sorular sordum. Hiç duraksamadan bir çırpıda
verdikleri o yerinde ve bilgili cevaplar karşl.'>ında na­
sıl ağzım açık kaldı anlatamam. Çoğu ana dilimizi
kusursuz konuşuyordu. Meğer her bölükten üç kişi bi­
zim dilimizi, üç kişi Arapçayl, üç kişi Lehçeyi, üç kişi
de dünyanın başkaca üç dilini öğrenmek zorunday­
mışlar. Çocuklar bütün bu eğitim bitmeden ne dinle­
nebilirler, ne de tatil yapabilirlermiş. Ancak öğretim
dönemi sonunda köylere, kırlara gezmeye, tarlalarda
koşup oynamaya gider, ok, mızrak atmayı, silah kul­
lanmayı öğrenir, avlanır, bitkiler, hayvanlar ve ma­
denler üstünde incelemeler yapar, tarım işleriyle uğ­
raşır, sürülere bakarlarmış. Her öğrenci bölüğü akıl­
lıca düzenlenmiş işlerde sırayla çalışırmış.

OSP İTALARİO

Bu ülkenin devlet görevleri nelerdir, ayrı ayrı söy­

ler misiniz? Özellikle eğitim ve toplum hayatı üstüne
bildiklerinizi.

C. KAPTAN

Güneş Kentlilerin evleri, odaları, yatakları ve ge­

rekli bütün eşyalan ortaktır. Her altı ayda blr, yöne­
ticiler herkese hangi çevrede, hangi evde, hangi oda­
da kalacağını bildirir. Her odanın kapısında, içinde ge­
çici olarak oturanın adı yazılıdır. Bütün kol ve kafa
TOMMASA CAMPANELLA 33

işlerinde erkekler gibi kadınlar da ortakça çalışır. Yal­

nız toprağı belleme, ekip biçme, hasat, bağ bakımı gi­
bi ağır işleri erkekler görür. Hayvan sağma, peynir
yapma, Kentin duvarları dışında sebze. ekip toplama,
meyva devşirme gibi işler de kadmlara düşmektedir.
Ayrıca, oturarak ya da ayakta görülen, örneğin, ku­
maş dokumak ya da örmek, dikiş dikmek, elbise yap­
mak, saç sakal kesmek, ilaç hazırlamak gibi işleri de
kadınlar yapar. Ama, tahta ve demir atelyelerinden,
silah yapılan yerlerden uzak tutulurlar. Resim yap­
maya eğilimli olanlara güçlük çıkarılmaz. Tam tersi­
ne, daha çok yaraşır diye kadınlara, bazan da yete­
nekli çocuklara özgü bir uğraş sayılır bu. Ama, bun­
lann boru ve trampet çalışmalarına izin verilmez. Ka­
dınlar aynca, yemek pişirmek, sofra kurmakla da gö­
revlidirler. Sofrada hizmet etmekse yirmi yaşından
aşağı erkek ve kız çocukların işidir.
Kent'in her çemberinin kendi özel mutfağı, kileri,
kap kacağı vardır. Her mutfağı, görmüş geçirmiş yaş­
lı bir kadınla yaşlı bir erkek yönetir. Bunlar görevleri­
ni savsaklayan tembelleri, beceriksizleri ya da dik ka­
falıları ya kendileri döver ya da dövdürebilirler. Bun­
lar, kız ya da erkek çocukların hangi işlere yatkın ol­
duklarını bulup ortaya çıkanrlar.
Bütün gençler, kırkını doldurmuş olanlara hizmet
ederler. Akşamları yatma zamanı gelince, kadm ve
erkek öğretmenler gençleri odalarına götürürler, sa­
bahleyin de, her odadan bir ya da iki kişiyi sırayla işe
koşarlar. Bu kutsal görevi kaytarmaya kalkışanın vay
haline!
Yemekler ortak sofrada yenir. Birinci ve ikinci di­
ye ayrı sofra, her sofranın iki ucunda da oturacak
yerler vardır. Sofraya önce kadınlar, sonra erkekler
oturur. Yemek manastır sofralannda olduğu gibi, de­
rin bir sessizlik içinde yenir. Yemek boyunca, bir de-
34 GÜNEŞ ÜLKESi

likanlı yüksek sesle kitap okur, ve çoğu zaman, yöne­

ticiler önemli saydıklan yerlerde okumayı durdurur,
sorular sorar, açıklamalar yaparlar. Sade elbiseleri
içinde o güzelim genÇlerin büyüklerin her çeşit hiz­
metlerine canla başla koşmalannı görseniz gözleriniz
yaşanr. Bütün bu dostlar, kardeşler, evlatlar babalar
ve analann bir arada, bunca düzen ve saygı içinde
yaşamalarını görmek de aynca dokunur insana. Her­
kese ayn tabak, peçete ve payına düştüğü kadar ye­
mek verilir. Yaşlılann, gençlerin ve hastalann ne yi­
yeceklerini her gün hekimler aşçılara bildirmekle gö­
revlidir. Yöneticilere hem daha bol, hem daha iyi ye­
mekler verilir; onlar da bunlann bir parçasını sabah­
leyin bilim ve askerlikle ilgili derslerde başan göster­
miş olan çocuklara verirler. Yöneticiden yemek almak
çok büyük bir şeref sayılır. Bayram günleri sofrada
türkü söylenir. Kimi zaman birkaç kişi, kimi zaman
da Lüra eşliğinde sadece bir kişi türkü çağınr. Bütün
işlere herkes canla başla katıldığı için, eksik hiçbir şey
kalmaz. Yaslı yöneticiler mutfak işlerinin düzenlenme­
sine, yemekierin hazırlanmasına, hatta yataklann,
odalann, elbiselerin, kap kacağın, atelyelerin, kapı ve
koridariann temizliğine göz kulak olurlar.
Güneş Kentliler beyaz gömlek, onun üstüne de be­
denlerine yapışık, pantalon yerine geçen, kıvnntısız
bir elbise giyerler. Bu elbiseler, kalçalardan topuklara
kadar yırtmaçlıdır. Her yırtmaç yuvarlak düğmelerle
tutturulmuştur. Ayaklannda pabuçlar, diz kapaklan­
na kadar uzanan ve meşin bağlarla bacaklan sımsıkı
kavrayan dalaklar vardır. Daha önce de dediğimiz gi­
bi, bütün bunlar bir harmanİ altında göze görünmez.
Bu elbiseler bedenlerine öylesine yapışıktır ki, harma­
nilerini çıkardılar mı bedenlerinin bütün çizgilerini
apaçık görebilirsiniz.
Güneş Kentliler, yılda dört defa yani, Güneş koç,
TOMMASA CAMPANELLA 35

yengeç, terazi ve oğlak burçlanna girdiği zaman, el­

bise değiştirirler. Elbiselerin değişeceği zamanı hekim
belirtir ve çemberin elbise görevlisi de elbiseleri dağı­
tır. İnsanı şaşırtan şey, mevsime göre giyilmesi gere­
ken ince - kalın elbieslerin hem sayıca bol, hem de is­
tenilen zamanda hazır olmasıdır. Güneş Ülkelilerin
hepsi beyazlar giyerler. Elbiseleri ayda bir defa boğa­
da suyuyla ya da sabunla yıkanır.
Evlerin alt katlannda yalnız mutfak, kiler, ambar,
hamam, yemek salonu ve çamaşırlık vardır. Çamaşır­
lar sıra sütunlarm dibinde yıkanır ve kirli sular ark­
lardan lağımlara akar. Kent'in çemberieri arasmda
uzanan meydanlarda çeşmeler vardır. Akıllıca bir me­
kanizma dağdan getirilen sulan çeşmelere salar. Ken­
tin suyu, genel olarak, doğal kaynaklardan sağlanır:
Damlarda biriken yağmur sulan, içieri kum dolu
künklerle samıçiara akıtılır. Güneş Kentliler, hekim
ve yöneticilerin öğütlerine uyarak sık sık yıkanırlar.
El sanatları sıra sütunların altında, kuramsal bil­
giler üst katlarda, yani bilimsel nitelikte resimlerle
süslü galerilerde okutulur. Tapmaklarda kutsal konu­
lar işlenir. Her çemberin küçük kulelerinde güneş sa­
atleri, bir de halka rüzgarın yönlerini bildiren yelko­
vanlar vardır.

OSPİTALARİO

Bu insanıann soyları ne türlü koşullar altında

ürüyor, anlatır mısınız?

C. KAPTAN

Oreme için aranan yaş erkeklerde yirmi bir, ka­

dınlarda on dokuzdur. Çelimsiz kimseler için bu süre
uzayabilir. Öte yandan, cinsel istekleri aşın olan bazı
36 GÜNEŞ ÜLKESi

erkeklerin, tabiata aykırı yollara sapmalarını önlemek

amaoıyla, bu yaştan önce de kadınlarla yatmalarına
izin verilir. Yalnız, bu kadınların gebe, ya da kısır ol­
ması gerekir. Yaşlı erkeklerle baş ebeler ta genç yaş­
tan beri özellikle, beden eğitimlerinde cinsel taşkınlık
göstereniere ya da isteklerini gizlice açıklayanlara ka­
dın bulurlar. Yalnız bu konuda, çütleşme işlerine ba­
kan görev linin, yani üç büyük başkan yardımcısından
Aşk'ın buyruğu altındaki başhekimin izni olmaksızın
hiçbir şey yapılamaz. Cinsel sapıklık yaparken yaka­
lananlar ağır cezalara çarptılırlar ve tabiat yasaları­
na akın davrandıklarını, başlarının yerine ayaklarını
geçirdiklerini herkesiere göstermek amacıyla iki gün
pabuçlarını boyunlarında asılı gezdirmeye mahküm
edilirler. Aynı suçu yeniden işlediler mi, cezalan art­
tınlir. Bu ceza idama kadar da gidebilir. Yirmi yaşı­
na, hatta yirmi yedi yaşına kadar temiz kalmış olan­
Iarsa törenle kutlanır, erdemleri övülüp yüceltilir.
_
Kadınlarla askerler, oyunlarda tıpkı eski Isparta­
lılarda olduğu gibi elbise giymezler. Görevliler, bu
oyunlarda yalnız kimlerin usta, kimlerin beceriksiz,
kimlerin döllenmeye elverişli, kimlerin elverişsiz oldu­
ğunu değil, beden yapısı bakımından hangi erkeğin
hangi kadına uygun olduğunu da görebilirler. Güneş
Kentliler, her üç gecede bir, o da iyice yıkanıp temiz­
lendikten sonra, çütleşebilirler. Çütleşmeler şu kurala
göre düeznlenir: Boylu boslu güzel kadınlar iri yan,
güçlü kuvvetli erkeklerle; şişman erkekler sıska kadın­
larla; zayü kadınlar da şişman erkeklerle birleştirilir
ve böylece, aşırılıklar arasmda denge kurarak soylan­
nın bozulmamasına dikkat edilir.
Güneş batarken, çocuklar odalara çıkıp yataklan
hazırlarlar. Sonra, çütleşecek erkekle kadın odalarına
çıkıp öğretmenierin öğütleri geregınce dinlenmeye
başlarlar. Yediklerini iyice sindirmeden, dualarını et-
TOMMASA CAMPANELLA 37

meden önemli işe girişmezler. Yatak odalarına en ünlü

erkeklerin güzel heyketleri konmuştur, kadınlar bak­
sm da, başlannı göğe kaldırıp böylesine soylu, böyle­
sine güzel çocuklar değuralım diye Tann'ya yakarsm­
lar diye. Erkek de kadın da çiftleşme saatine kadar ay­
rı odalarda uyurlar. Zamanı gelince, başebe erkekle
kadının kapılarını açar. Birleşecek çiftler ve doğacak
çocuklar için en elverişli zamanı, yıldızlara bakarak
astrologla hekim dahı;ı. önceden kararlaştırmışlardır.
Çiftleşmeden öne�. erkek döl tohumunu en az üç gün
temiz tutmak zorundadır: Kötü şeyler düşünmemiş,
uygunsuz davranışlarda bulunmamış olmalıdır; böyle
bir şey yapmışsa, Tann katında kendini temize çıkar­
ması gerekir. Yoksa suç işlemiş sayılır.
Aşırı cinsel istek ya da zorunluluk dolayısıyla, ge­
be, kısır ve kötü kadmlarla birleşmelerine izin veri­
len kimseler, bu kurallarm hiçbirine uymak zorunda
değildirler. Ama, aslında birer din adamı olan yöne­
ticilerle kendilerini yüksek bilgilere adamış bilim
adamlannın soyu üretme işine girişmeden önce, hayli
uzun bir cinsel perhizden geçmeleri gerekir. Çünkü,
zorlu kafa çalışması, sürekli düşünsel gerilim cinsel
üretim güçlerini azalttığı için onlardan olacak çocuk­
lann bedence ve kafaca güçsüz kalma tehlikesi var­
dır. Onun için, bu gibi kimselerin ateşli, sağlam, taş­
kın ve güzel kadınlarla birleşmesi istenir. Oysa, sıcak
kanlı, ateşli, taşkın yaradılışlı erkekler, şişman ya da
soğuk kadınlarla birleştirilmektedir.
Güneş Kentiilere göre, döllenme işi savsaklanma­
ya gelmeyen ciddi bir iştir. Çünkü, bütün erdemierin
gelişmesi beden yapısındaki mutlu dengeye bağlıdır.
Bu denge olmadan erdemli olamaz insan. Dengesiz bir
beden yapısıyla doğanlan Tann ve yasa korkusu kö­
tü yollardan alıkoyabilir belki; ama, bu kurtancı kor­
ku kalktı .mı, o zaman ciddi düzensizlikler ve kanşık-
38 GÜNEŞ ÜLKESi

lıklar devleti temelinden sarsar. İşte onun için kadın­

ıann çeyizlerine, kaynağı çoğu zaman şüpheli olan
soyluluk gibi birtakım uydurma şeylere önem verecek
yerde, herkesin tabii yetileri ve nitelikleri üzerinde �i­
tizce durmak gerekir.
Kendisiyle birleşmesi uygun görülen erkekten ço­
cuğu olmayan kadın, bir başka erkeğe verilir. Birkaç
kez denendikten sonra kısırlığı anlaşılırsa, orta malı
olur. O zaman, böylelerine .. üretme kurulu»nda, ortak
sofrada ve tapmaklarda bulunmak gibi aile kadınla­
rına tanınan haklar ve görevler tanınmaz, böylece ba­
zı kadınların sırf zevklerini doyurmak için kısırlığa
heveslenmeleri de önlenmiş olur.
Gebe kalan kadmlar, on beş gün, her çeşit yoru­
cu işlerden uzak tutulur. Kannlarında taşıdıklan ço­
cuklar güçlensin, beslensin diye, kolay işlerde kulla­
nılırlar. Yiyecek içeceklerini hekimler düzenler. Do­
ğumdan sonra, genel doğum evlerinde çocuklanna
kendileri bakar ve onları emzirirler. Çocuklara, heki­
min öğütlerine göre, iki yıl, ya da daha fazla bir za­
man, süt verilir. Sütten kesilince, kız çocuklar kadın
l:'ğitimcilere, erkek çocuklar da erkek eğitimcilere bı­
rakılır. O zaman, aynı yaştaki çocuklarla bir arada,
koşmaya, atıarnaya ve güreşmeye alışır; oyun oynar­
mışçasına alfabe ile birlikte okumayı, resim yapmayı,
duvarlan süsleyen resimlerden tarih olaylannı öğre­
nir, çeşitli dillere çalışırlar. Çocuklar altı yaşma ka­
dar çok renkli, zarif elbiseler giyerler. Bu yaştan son­
ra, tabiat bilimlerine ve öğretmenlerce gerekli görü­
len başka bilimiere çalışırlar. Bunlann ardından el za­
naatları gelir. Geri zekalı çocuklarsa köylere yollanır,
zekalan gelişenler yeniden kente getirilir. Aynı takım
yıldızlar altında dünyaya gelen çocuklarm çoğunun
beden ve ahlak bakımından birbirlerine benzedikleri
sık sık görülmüş şeydir. Bu çocuklar birbirlerine karşı
TOMMASA CAMPANELLA 39

cömert bir arkadaşlık ve karşılıklı sevgiyle bağlı olur­

�ar. Bundan da Kent !çin hayırlı ve sağlam bir dirlik
llüzenlik doğar.
Güneş Kentlllerin adlan gelişigüzel konmuş değil­
dir. Eski Romalılarda olduğu gibi, bu adlan herkesin
kişisel özelliğine göre, M e tafizikçi vermektedir. Ör­
neğin, kiminin adı Güzel, kimininki Burun, kiınininki
Şişko, kimininki Yampiri, kiınininki de Sıska vb. dır.
Mesleklerinde kendini gösterenlerin, banş ya da sa­
vaş zamanında, örneğin, bir ülkeyi istila etmek
ya da korkunç bir düşmana karşı zafer kazanmak gi­
bi büyük bir iş yapaniann adlan önüne, örneğin Gü­
zel, Büyük, Parlak, Eşsiz, Ressam gibi sanatla ilgili ad­
lar; ya da Güçlü, Cesur, Burun gibi eylemlerle ilgili
adlar; ya da Africano, Asiatico, Etrusco gibi fatih
adlan eklenir. Düşman komutanlannı yenenlerse, on­
lann adlannı alırlar, örneğin, Manfredo ya da Tor­
telio'yu yenen kimsenin adı Magro Manfredi, Tortelio
vb. olur. Bu onursal adlan, müzikli t örenlerde, çoğu
zaman başarılan işe ya da sanata yaraşır bir taç ile
birlikte yöneticiler verir. Altın ya da gümüşün bu tö­
renlerde yeri yoktur. Çünkü, Güneş kentliler bu ma­
deıılerden herkesin farksız olarak kullandığı kap ka­
cak ve süs eşyalan yaparlar.

OSPİTALARİO

Kuzum, bu insanlar arasında umduğu yere seçil­

meyen ya da dilediği bir şeyi elde edemeyen kimse kıs­
kanmaz mı, daha kötüsü kınlmaz mı, söyler misiniz?

C. KAPTAN

Hayır. Çünkü, Güneş Kent'te herkes ihtiyaçlannı

bol bol giderdikten başka, eğlenip hayatın tadını da
40 GÜNEŞ ÜLKESi

çıkarır. Çütleşme işi tek tek insanların zevki değil top­

lumun yararı bakımından etraflıca düzenlenmiştir. Bu
konuda, kimse yöneticilerin buyruğundan dışarı çıka­
maz. Sonra, bizim düşüncelerimizin tam tersine, Gü­
neş Kentliler her insanın kendi evi, karısı, çocuklan
olmasmı, onları kendi çıkarlarına göre yetiştirmesini
tabii karşılamıyorlar. Onlara göre, ermiş Thomas'ın da
dediği gibi, çütleşmenin amacı tek tek insaniann de­
ğil, insan soyunun korunmasıdır. Onun için, insan
üretme işi, insan teklerini değil, devleti ilgilendiren bir
sorundur ve insan teklerini yalnız devletin birer üyesi
olmak bakımından ilgilendirir ancak. Çoğu zaman ke­
yülerine, tutkularma bırakılan tekler, gelişi güzel bir­
leşmelerden dünyaya gelen çocuklarını iyi yetiştirip
eğitemezler. Bu da devlet için bir tehlike kaynağı olur.
Onun için, devletin malı ve mutluluğunun temeli olan
çocukların yetişmesi yöneticilerin yetkisine bırakıl­
mıştır.
Böylece Güneşliler, çocuk yapacak olan erkek ve
dişi üreticileri bilim ve felsefenin temel kurallarına
göre yetiştirmeye dikkat etmektedirler. Platon'a göre,
bu birleşme kura ile yapılmalıdır: Böylece, en güzel ka­
dınlara düşmeyen erkekler yöneticilere kin beslemez­
ler. Yine Platon'a göre, kura çekerken, en güzel ka­
dınların layık olmayanlara düşmemesi ve .böyleleri­
nin, göz koyduklarıyla değil, kendi denkleriyle birleş­
meleri için hile yapmak gereklidir. Ama, Güneş Ülke­
si'nde böyle bir hile gereksizdir. Çünkü, orada biçim­
siz, eğri büğrü insan yoktur.
Ayrıca, durmadan çeşitli işlerde çalıştıklan için,
kadınların tenleri canlı ve renkli, kollan bacaklan
sağlam, bedenleri kıvrak ve çeviktir. Onların güzelli­
ği boylannda beslannda ve güçlerindedir. Güzel gö­
rünmek amacıyla boyanan, boyunu yükseltmek için
yüksek topuklu ayakkabı ve ayaklannın kusurunu giz-
TOMMASA CAMPANELLA 41

!emek için de uzun elbise giyen kadınlar ölüm ceza­

sına çarptırılır. Hem, böyle bir şey yapmaya kalkış­
salar bile, yapamazlar, çünkü, ellerinde hiçbir araç
yoktur. Üstelik kimse de yardım etmez onlara.
Güneş Kentiilere göre, bu gibi ahlak gevşeklikleri
bizim memleketimizde oluyorsa, bunun nedenini ka­
dınlann aylaklığında aramalıdır: Aylak otura otura
kadınların yüzleri salar, tenleri bozulur, buruş buruş
olur, boylan kısalır. O zaman, allık, pudra sürmeye
başlar, yüksek ökçeler giyer, güzel görünmeye özenir­
ler. Ama güçten kuvvetten düşer ve sonunda hem ken­
di sağlıklarını, hem de dünyaya getirecekleri çocuk­
lann sağlığını tehlikeye sokarlar.
Bir erkek bir kadına tutuldu mu, birlikte gezip
tozmalarına, konuşup eğlenmelerine, birbirlerine çi­
çek, şiir sunmalanna izin verilir. Ama çiftleşmeleri do­
ğacak çocuklar için tehlikeli alacaksa, o zaman her
çeşit cinsel ilişkiye engel olunur. Kadın bir başka er­
kekten gebe kalmışsa (ki, sevgilisi böyle bir şeyi ni­
met bilir) , ya da kısırsa, o zaman birleşmelerine izin
verilir. Kadmla erkeği birbirlerine bağlayan şey, ten
isteklerinden çok daha içten, çok daha temiz bir dost­
luktur. Güneş Ülkeliler ev hark, yiyecek içecek işleriy­
le pek uğraşmazlar. Çünkü, herkes ihtiyacı ne ise onu
almaktadır. Yalnız kahraman kadın ve erkeklere, bir
şeref belirtisi olarak, bayram günleri şölen sofralann­
da güzel yemekler, çelenkler, göz kamaştırıcı elbiseler
verilir.
Güneş Kentliler her ne kadar gündüzleri beyazlar
giyederse de, geceleri, ya da Kent dışında kırmızı el­
biseyle dolaşırlar. Elbiseleri ya yünden, ya da ipekten­
dir. Kara renga karşı tiksinti duyarlar, bu koyu rengi
beğeniyarlar diye Japonlardan hoşlanmazlar.
Gurur, onlarca kusurlann en ürküncüdür. Gurur
taslayan kimse en sert cezalara çarptınlır. Hiçbir Gü-
42 GÜNEŞ ÜLKESi

neş Kentli, mutfakta, tarlada çalışmak, sofra hizmetin­

de bulunmak ya da hastnelerde hastalara bakmak gi­
bi görevleri hor görmez. Her iş bir toplum görevi sa­
yılır Güneş Kent'te. Onun için Güneş Kentiilere göre,
ne yaya yürümek ayıptır, ne büyük abctestini etmek,
ne gözle bakmak, ne de dille konuşmak. Çünkü, ör­
genlerin bir işi de sıvı salmaktır. Örneğin, kimi örgen
tükrük, kimi gözyaşı, kimi de dışkı salar. Onun için
bütün Güneş Kentliler kendilerine düşen ödevleri can­
la başla yaparlar ve bu ödev ne olursa olsun, onlarca
toptan şerefli bir ödevdir. Uşak hizmetçi kullanmak
gibi kötü alışkanlıklan yoktur. Çünkü, kendi kendi­
lerine yeterler, hem de fazlasıyla.
Ne yazık ki, bizde bunun tam tersini görüyoruz.
Örneğin, Napali kentinde yaşayan 70.000 kişiden on ya
da on beş bini çamaşır yıkar; bunlar da fazla çalış­
maktan çarçabuk yıpranır giderler. Geriye kalanlara
gelince, onlar da aylaklıktan, aç gözlülükten, ahlaksız­
lıktan, hastalıktan kırılıp yiterler, ayrıca sayısız yok­
sul insanlan kendilerine kul köle edip kullanır, bütün
kötülük ve ahlaksızlıklannı aşılarlar onlara. Bu yüz­
den, toplum hizmetleri iyi yönetilmez olur. Artık tar­
lada, orduda, zanaatta çalışan pek kalmaz, kalan bir
avuç insan da bütün bu işleri gönülsüz, iğrene iğrene
yapar.
Oysa, Güneş Kent'te, yararlı işler, sanatlar, bilim­
ler, çeşitli toplum görevleri bütün yurttaşlar arasında
eşitçe paylaşılmakta ve adam başına günde dört saat
düşmektedir. Günün geri kalan saatleri çekici bilgile­
re, okumaya tartışmalara, gezmelere, kısaca, beden ve
kafanın gelişmesine yarayan faydalı ve hoş işlere har­
canmaktadır. Kumar, kağıt, satranç, zar gibi, oturarak
oynanan oyunlar yasaktır. Top, bilya, mızrak, ok, cirit,
güreşle vakit geçirmelerine izin verilmez.
Güneş Ülkelilere göre, yoksulluk insanlan alçal-
TOMMASA CAMPANELLA 43

tır, hilelere, kumazlıklara, hırsızlıklara, yala.ncılıklara,

serseriliğe götürür, onlarda yurt sevgisini azaltır. Zen­
ginlikse, gururlu, cahil, küstah, palavracı, hain, kendi­
ni beğenmiş, bencil, iftiracı yapar insanlan, hem de
kolayca. Oysa, her şeyin ortak olduğu Güneş Ülkesi'n­
de, herkes aynı zamanda hem zengin, hem yoksuldur.
Zengindir, çünkü Kent bütün ihtiyaçlannı karşılar;
yoksuldur, çünkü, hiç kimsenin özel malı mülkü yok­
tur, her şey ortaktır. Güneş Kentliler mala mülke köle
olmazlar, sadece yararlanıdar ondan. Onun için de,
Hıristiyanlığı, özellikle havarilerin hayatını övüp du­
rurlar.

OSPİTALARİO

Mal mülk ortaklığına dayanan bu toplum düzeni

bana, bütünüyle, çok akıllıca ve çok güzel geliyor. . .
Ama ş u kadın ortaklığına gelince, çok çetin, gerçek­
leştirilmesi çok zor bir sorun değil mi? Şüphesiz Ro­
malı ermiş Clementus, havarilerin öğretilerine uyarak,
kadınlarm ortak olmasını istiyor, bu düşünceyi öğüt­
leyen Sokrates'le, Platon'u beğeniyor. Ama, bu ortak­
lığı toplumdaki saygınlık bakımından kabul ediyor,
yoksa cinsel davranış bakımından, çiftleşme bakımın­
dan değil. Nitekim Tertillianus, Glose'a dayanarak, ilk
Hıristiyanlarda, kadın dışında, her şeyin ortak oldu­
ğunu söyler.

C. KAPTAN

Bu sorunlan pek derinine bilmiyorum, sözünü et­

tiğiniz eserleri de okumuş değilim. Ama bildiğim bir
şey varsa o da, Güneş Ülkesi'nde kadın ortaklığının
yatak ortaklığını da içine aldığıdır. Bunu gözlerimle
de gördüm. Ne var ki, bu ortaklık, ilk rasladığı kadı-
44 GÜNEŞ ÜLKESi

nın üstüne hayvan gibi saldırarak değil, demin de söy­

lediğim gibi, soyun üremesiyle ilgili kurallara göre uy­
gulanan bir ortaklıktır. Bununla beraber, bu konuda
yaniıabilirler. Her ne kadar Sokrates'in, Cato'nun, Pla­
ton'un, ermiş Clementus'un düşüncelerine dayanarak
kendilerini savunuyorlarsa da, sizin de söylediğiniz
gibi, bu ünlü kişilerin düşüncelerini yanlış anlamış
olabilirler. Dediklerine bakılırsa, ermiş Augustinus da
mal ortaklığına içten inanınıştı ama, bütün kadınla­
rın yatak bakımından ortak olmasını istemiyordu.
Çünkü, ermiş Nicola'nın çömezlerinin sapkmlığı buy­
du: Kilise de daha büyük bir iyilik getirmek için değil,
sırf daha büyük bir kötülüğü önlemek için evliliği ka­
bul elmişti. Belki Güneş Ülkeliler, bir gün kadın or­
taklığını bırakacaklardır. Çünkü, kendilerine bağlı ül­
kelerde kadın ortaklığını koymamış, sadece mal mülk
ortaklığıyla yetinmişlerdir. Bu kısıntıyı da o ülkelerin
felsefe bakımından hala ilkel, dolayısıyla eğitim bakı­
mından geri durumda olmalanyla açıklıyorlar. Bunun­
la beraber, yine de yabancı ülkelere, törelerini, yasa­
lannı öğrenmek için sık sık özel görevli heyetler gön­
dermekten, ve bunlann en iyilerini benimsemekten bir
an bile geri kalmıyorlar.
Kadınlar, gördükleri eğitim yoluyla, savaş sana­
tında olduğu kadar başka mesleklerde de başan gös­
teriyorlar. Bu konuda ben de Platon gibi düşünüyo­
rum. Bu büyük filozofun ileri sürdüğü kanıtlan durak­
samadan kabul ediyorum. Buna karşılık, bizim Caje­
ta'nın ve Aristoteles'in karşıt düşüncelerine hiç aldım
yatmıyor.
Güneş Ülkelil�rde en çok beğendiğim ve herke­
sin de uymasını istediğim şey şu: Bu Ülkede, bedence
kusuru ne olursa olsun, hiç kimse yoktur ki, yararlı
olmaktan kaçınsın. Tabii tiridi çıkmış ihtiyarlar bunun
dışındadır. Kaldı ki, onlar da, yararlı öğütleriyle za-
TOMMASA CAMPANELLA 45

man zaman faydalı olabiliyorlar. Örneğin, gözleri iyi

gören bir topa! gözcülük edebiliyor; gözleri görmeyen­
ler de yün taramak, döşek yastık doldurmak için kıl­
ların incesini kalınından ayırmakta kullanılıyor; elle­
rini gözlerini yitirmiş kimselere gelince, onlar da ses­
leri ya da kulaklarıyla yararlı olabiliyorlar. Kısacası,
işleyen bir tek organı olan kimse de, köylerde yararlı
olabilecek biçimde bir işe koşuluyor. Beden sakatlıkla­
rına rağmen bu kimselere, sağlam yurttaşlar gibi dav­
ranılır. Bunlardan bazıları hafiyelik edip duyduklan­
nı yöneticilere yetiştirirler.

OSPİTALARİO

Şimdi savaştan söz edelim. Sonra da, isterseniz,

sanatlara, bilimiere ve dine geçebilirsiniz.

C. KAPTAN

Silahların, topçu, süvari, piyade birliklerinin ve

strateji ile ilgili her şeyin başındaki görevliler, Hoh'un
üç büyük yardımcısından Güç'ün buyruğu al tındadır­
lar. Bu görevlilerin buyruğu altında da, kollarda çalı­
şan subaylarla bu kollarda ustalık elde eden birçok
başka görevliler yer almaktadır. Bundan başka, gö­
revleri bütün yurttaşıara askerlik talimleri yaptırmak
olan atlerlerle öğretmenler de Güç'e bağlıdırlar. Bun­
lar görgülü ve bilgili eski savaşçılardır. Başlangıçta
daha da tedbirli olan bu atletler on iki yaşını doldu­
ran çocuklara silah kullanmasını öğretirler. Bu yaşa
gelmeden önce, alt basamaktaki öğretmenlerce koşu,
güreş ve gülleye çalıştınlmış olan çocuklar, bu görgü­
lü atletlerden de kılıç kullanmasını, ok, mızrak atma­
sını, ata file binmesini, düşmana saldırmasını, geri çe­
kilmesini, savaş düzeninde kalmasını, yaralı silah ar-
46 GÜNEŞ ÜLKESi

kadaşlanna yardım etmesini, düşmana ani baskınlar

yapmasını, bir kelimeyle, onu tepelemasini öğrenirler.
Güneş Kent'in yakınlannda verilen savaşlarda erkek­
lerin yardımına koşabilsinler ve ani bir saldın karşı­
sında kale duvarlarını koruyabilsinler diye, kadınlar
da öğretmenlerden aynı eğitimi görürler. Bu konuda
Güneş Kentli kadınlar, Ispartalı kadınlara ve Arnazan­
lara karşı büyük bir hayranlık beslerler. Kadınlar ay­
nca, kurşun, mermi dökmesini, mazgallardan alevii
gülleler, taşlar atmasmı, gerektiğinde de, düşmana
karşı saldırıya geçmesini bilirler. Bu türlü işlerde sü­
rekli olarak eğitim gördükleri için, kadınlar her çeşit
tehlikelere göğüs germeye alışıktırlar. İçlerinden biri
korkaklık etmeye görsün, alçaklıkla suçlandınp, en
ağır cezalara çarptınrlar onu.
Güneş Kentliler ölümden korkmazlar. Çünkü, ru­
hun ölümsüzlüğüne inanırlar. Onlara göre, bedenden
ayrılan ruh yeryüzü hayatındaki iyi kötü davranışları­
na göre, iyi ya da kötü ruhlarla buluşur. Bir bakıma
Brahmanların ve bazı noktalarda da Pythragoras'çıla­
rın felsefe ilkelerini benimsemiş olmalarına rağmen,
Güneş Kentliler, bazı haller dışında, ruhiann Tanrı'
nın özel buyruğu ile göç ettiğine inanmaktadırlar.
Devletin, dinin ve insanlığın düşmanıarına karşı
acımadan savaşırlar. Her iki ayda bir, ordu teftişten
geçer ve her gün, gerek duvarların duşnda gerek için­
de talimler yapılır. Güneş Kentliler askerlik sanatına
ilişkin kurumlar ile birlikte, Musa, Yeşua, Davut, Mac­
cabeus, Yuda, Sezar, İskender, Scipion, Annibal ve da­
ha başka büyük askerlerin hayatlarını ve yaptıklan
ünlü savaşlan öğrenirler. Bu derslerin sonunda, her­
kes kendi düşüncesini açıkça söyleyebilir, komutan­
lar filan noktada iyi ya da kötü, falan noktada yararlı
davrandılar diyebilir. Sonra, öğretmen söz alıp gerekli
açıklamalan yapar ve böylece, kimin haklı kimin hak-
TOMMASA CAMPANELLA 47

sız olduğuna karar verilerek ders bir sonuca bağla­

nır.

OSPİTALARİO

Güneş Ülkeliler kime karşı savaşırlar? Sizin de de­

diğiniz gibi böylesine mutlu olduklarına göre, ne ola­
bilir savaşmalannın nedenleri?

C. KAPTAN

Savaşa girişmeyecek olsalar bile, Güneş ÜlkelUer,

gevşeyip yumuşamamak ve beklenmedik bir düşman
saldınsı karşısında çaresiz kalmamak için askerlik
eğitimi yapmaktan, ava gitmekten geri kalmazlar.
Çünkü, oturduklan adada, mutlu yaşayışiarını kıska­
nan dört krallık vardır. Bu krallıkların halkı, kendi
krallarının buyruğunda kalmaktansa, Güneş Kentliler
gibi yaşamaya can atmaktadırlar. Onun için, bu dev­
letlerin krallan, çoğu kez, çeşitli ve en sudan bahane­
lerle, örneğin kimi zaman sınırıanna saldınyorlar, ki­
mi zaman da dinsizce davranıyorlar, puta tapıyorlar,
gerek eski Fagan'ların gerek eski Brahman'lann kör
inançlarını hor görüyorlar diye, Güneş Ülkesi'ne sal­
dırmaktadırlar. Bundan başka Hintlilerle Toprabana
adası halkı da kendilerine düşmandır. Eskiden buyruk­
lan altında olduklan Hintliler şimdi onlan asi sayıyor­
lar. Bir zamanlar kendilerine yardım etmiş olan ada
halkı ise, bugün onlara cephe almış bulunuyor. Ama,
Güneş Oıkeliler bütün bu savaşlardan her zatnan ka­
zanarak çıkmışlardır.
Güneşiiierin onurlarına dekunuldu mu, iftiraya
uğradılar mı, bir yağmacılıkla karşı karşıya kaldılar
mı, devletlerden biri saldırdı mı, ya da bir zorbanın
buyruğu altındaki bir kent onlan yardımına çağırdı
48 GÜNEŞ ÜLKESi

mı (çünkü, Güneş Ülkeliler her zaman özgürlüğü sa­

vunmuşlardırl , Büyük Kurultay hemen toplantıya
çağrılır. Herkes diz çöküp Tanrı'ya yakarır, kendile­
rine en uygun ve kesin bir karar esiniesin diye, duru­
mu iyiden iyiye inceler, hakkın hangi yanda olduğu­
nu araştırır, ondan sonra savaşa karar verirler. Onun
hemen ardından, düşmana Forensis adı verilen bir ra­
hip gönderir, gerek yağma edilen malların geri veril­
mesini, gerek dost devlete haksız saldırının durdurul­
masını, gerekse zorbalığa son verilmesini isterler. is­
tekleri kabul edilmezse, Güneş Ülkeliler öç tanrısı Sa­
bahot'tan haksızlıkta direnenleri yok etmesini dileye­
rek savaş açarlar. Düşman cevap vermekte duraksar,
hık mık ederse, Forensis, karar vermesi için belli bir
süre tanır. Bu süre krallıklar için bir, halk yönetimleri
için üç saattir. Sürenin azlığı, düşmanın zaman ka­
zanmak amacıyla oyalayıcı yollara baş vurmasını ön­
lemek içindir. Böylece, Güneş Ülkeliler doğal hakla­
rm ve dinin savunmasını üstlerine almış oluyorlar de­
mektir.
Savaş açılır açılmaz, Güç vekilini işe koşar. Ama,
zararlı olabilecek her türlü gecikmeleri önlemek için,
tıpkı Roma diktatörleri gibi, kendi başına gerekli ka­
rarlar alır. Bununla beraber, çok önemli ve ciddi bir
durum olursa, Hoh'a, Akıl'a ve Aşk'a danışır. Ama,
daha önce, yirmi yaşını doldurmuş bütün Güneş Ül­
kelilerin katıldığı bir toplantıda bir sözcü, savaşın ni­
çin açıldığını, dayandığı hakları, nedenleri bir bir or­
taya koyar ve böylece, gerekli tedbirleri almış olur.
Daha önce de söylediğim gibi, silah depoları her çeşit
silahlarla doludur. Bütün yurttaşlar, savaş talimlerin­
de bunlann kullanılmasını öğrenmişlerdir.
Her çemberin dış duvarlan mancınıkla donatılmış,
her birinin başına da özel savaşçılar yerleştirilmiştir.
Güneş Kentlilerin top dedikleri, tekerlekler üzerine
TOMMASA CAMPANELLA 49

yerleştirilmiş daha başka sa va ş silahlan da vardır ki,

bunları savaş meydanlarma beraberlerinde götürür­
ler. Ayrıca, katır, eşek sırtında, ya da arabalada sa­
v�şçılara cephane, yiyecek içecek taşırlar. Askerler
açık düzlüklere gelince, dörtgen düzeninde toplanır,
azık ve gereçleri, topları, savaş arabalarını, merdiven
ve savaş araçlarını ortalarına toplar sonra düşmanın
üzerine atılır, uzun zaman yılmadan dövüşürler.
Bazan geri çekiliyormuş gibi yaparlar: Her asker
hzıla gerileyip kendi bayrağına katılır. Güneş' Kentii­
lerin savaş meydanını bırakıp kaçtığını, ya da kaç­
maya yeltendiğini sanan düşman saldırıya geçer, ama
Güneş Kentliler hemen bölükler halinde birleşik iki
kanat meydana getirir, sonra bir an dinlenip nefes
alırlar. Bu ara toplar düşmanı mermi yağmuruna tu­
tarak d..:ığıtır. Güneş Kentliler bu çeşit blı· sürü savaş
hilelerine baş vururlar. Bu konuda hiçbir ordu onlar­
la boy ölçüşemez.
Güneş Ülkeliler ordugahlarını Romalılar gibi dü­
zenlerler. Çadırlar kurar ve onlan k'azıktan duvarlar
ve hendeklerle çevirirler. Bu çeşitli işler özel birtakım
çalışma görevlilerinin yönetiminde şaşırtıcı bir çabuk­
lukla yapılır. Zaten bütün askerler, balta ve çapa kul­
lanmasını bilirler.
Güneş Kent ordusunu, hepsi de savaş hilesi bakı­
mından usta olan beş, sekiz ya da on komutan yö­
netir. 'Bunlar savaş işlerini görüşmek için toplanır ve
aldıklan kararlara göre birliklerine kumanda eder­
ler. Savaşa silahlı ve atlı bir çocuk birliği de katılır.
Bu çocuklar, bu yoldan savaşmasını öğrenirler, tıpkı
kana alıştırılan arslan ve kurt yavrulan gibi. Bunun­
la beraber, zorlu bir tehlike halinde, silahlı kadınlar­
la birlikte savaş alanından uzaklara götürülürler.
Ama, savaştan sonra, bu kadınlarla çocuklar savaş­
,çılan kutlar, yaralarını sarar, onlan överek, öpüp ku·
so GÜNEŞ ÜLKESi

caklayarak acılarını dindirmeye çalışırlar. Bu kadın­

larla çocukların varlığı ne büyük bir destektir! Kadın­
ların ve çocukların gözlerine yiğit görünmek için sa­
vaşçılar gözlerini budaktan sakınmaz, tehlikelere atı­
lır, kıyasıya dövüşürler; onların sevgisi atılganlıklan­
nı kamçılar ve savaştan zaferle çıkarlar. Bir düşman
kentin surlarına ilk tırmanan askerin başına, bir şe­
ref belirtisi olarak, kadınlarla çocukların alkışlan ara­
sında yeşil yapraklı bir çelenk takılır. Savaş arkadaş­
lanndan birinin hayatını kurtaranın başına da meşe
yapraklarından bir çelenk konur. Bir zorbayı öldüren,
silahlarıyla ganimetieri tapına� bırakır ve Hoh, gös­
terdiği yararlığa yaraşan bir ad takar ona. Başka sa­
vaşçılara da başka başka çelenkler verilir.
Her atlının bir hançeri, eğer çatısına asılı iki ta­
ne büyük ve zorlu tabaneası vardır. Bunların merrni­
sine hiçbir zırh dayanamaz. Bazılarında kılıçla kama,
bazılarındaysa sadece demir bir gürz vardır. Bunlara
hafif silahlı süvari derler. Düşmanın zırhlarına kılıç
ve mermi işlemezse, bu süvariler üzerlerine bu gürz­
lerle saldınr ve onları yere sererler, tıpkı Akhilleus'un
Cignus'a yaptığı gibi. Gürzün başında altı kanş uzun­
luğunda iki zincir sarkar. Bunların uçlarında iki to­
puz vardır. Binici bu topuzlan fırlatınca, zincirler düş­
manın boynuna dolanır. Zincirleri çekince de düşman
yere Yııvarlanır. Gürzü daha rahatça kullanabilmek
için, biniciler atların yularlannı elleriyle değil, ayak­
larıyla tutarlar. Onun için dizginler eğer çatısı üstün­
de kesişir ve uçları da süvarinin ayağına değil, üzen­
giye bağlanır. Üzengilerin yanında demir bir küre, al­
tında da yine demirden bir üçgen vardır. Öyle ki, bi­
nici ayağı ile demir küreyi çevirerek dizginleri çekip
salıverir ve böylece, ayağının hareketiyle at sağa sola
dönebilir. Tatarlar bu sırn bilmezler. Her ne kadar on�
lar da dizginleri ayaklanyla kullanıyorlarsa da, diz·-
TOMMASA CAMPANELLA 51

ginleri üzengiye bağlamasını bilmediklerinden, atları­

nı ayaklarıyla sağa sola döndürmesini, yavaşlatıp hız­
landırmasını beceremezler.
Savaşa önce hafif silahlı biniciler başlar. Bunlar
arkebüzlerle saldırıya geçerler. Onların ardından, mız­
raklı askerlerle sapanlılar gelir. Bunlar ön saflarda,
yanlarda mekik dokurcasına ileri atılıp geri çekilerek
dövüşürler. Eski Romalılannkine benzeyen, hatta on­
lannkinden daha iyi yedek birlikler, ellerinde kalın
ve uzun sopalarla orduyu desteklerler. Savaş, elde kı­
lıç, göğüs göğüse dövüşülerek bir sonuca bağlanır.
Savaş bitince, Güneş Ülkeliler zaferlerini, Roma­
lılar gibi, hatta onlardan büyük bir gösterişle kutlar­
lar. Başkomutan tapınağa girerken, halk Tanrı'ya
dualar eder ve savaşa katılmış olan bir ozan ya da bir
tarihçi, çarpışmalar sırasında, geçen olayları mutlu
mutsuz yanlarıyla anlatır. Sonra, Hoh muzaffer ko­
mutanın başına kendi eliyle bir çelenk koyar: çok
yararlık göstermiş olan öbür savaşçılara da madalya­
lar verir. Bu askerler yorucu kamu görevlerinden bir­
kaç gün için uzak tutulurlar. Ama Güneş Ülkeliler ay­
lak oturmayı sevmedikleri için, boş zamanlarını arka­
daşlarına yardım etmekle geçirirler.
Öte yandan, beceriksizlikleri yüzünden yenilgiye
uğrayan, ya da zafer fırsatını kaçıran komutanlar
ayıplanır. Düşmanın önünden ilk kaçanlar ölüm ce­
zasına çarptırılırlar. Ancak, bütün ordu bağışlanma­
larını ister, ve teker teker suçu paylaşırlarsa, ölümden
kurtulabilirler. Sırası gelmişken şunu da söyleyeyim
ki, bu gibi suçlar binde bir bağışlanır, birçok koşul­
lann da suçludan yana olması gerekir. Bir dostun, ya
da savaş arkadaşlarının yardımına koşmamış olanlar
sopa dayağına çekilirler. Buyruklan hiçe sayanlar ayı
ve arslan gibi yırtıcı hayvanların bulunduğu bir çu­
kura atılırlar. Kendilerini savunmak için de ellerine
52 GÜNEŞ ÜLKESi

sapadan başka bir şey verilmez. Hayvanlan altedenler

- ki, bu hemen hemen görülmüş şey değildir - bağış­
lanır ve yeniden topluma kabul edilirler.
Savaşta ele geçirilen ya da kendi isteğiyle Güneş
Ülkesi'nin buyruğuna giren kentlerde hemen mal or­
taklığı kurulur. Bu kentler Güneş Ülkelilerin gönder­
diği yöneticileri ve askerleri kabul eder ve bütün kent­
lerin şahı olan Güneş Kent'in törelerini benimser, hat­
ta bazan okuyup eğitilsinler diye çocuklan bile Gü­
neş Kent'e gönderirler. Güneş Kent de onların eğitim
giderlerini sevine sevine kendi üstüne alır.
Keşif kollanndan, nöbetçilerden, savaş hilelerin­
den ve askerlikle ilgili özelliklerden söz etmek uzun
sürer. Bunlan sen kendin de düşünebilirsin.
Yurttaşlar kamu görevlerine ta çocukluktan baş­
layarak seçilirler. Bunda doğal eğilimleri, yetileri, ka­
fa durumlan ve yıldız burçları göz önünde tutulur.
Böylece her yurttaştan istenen iş gönlüne göre olur.
Onun için herkes işini kendiliğinden ve seve seve ya­
par. Aynı şeyi strateji işlerinde ve başka görevlerde
çalışanlar için de söyleyebiliriz.
Kent'in dört kapısını gece gündüz nöbetçiler bek­
ler. Başka nöbetçiler, yedinci çemberin dış duvarla­
nnda, kulelerde, tümseklerde, siperlerde tetikte bekler­
ler. Bu tedbirler her türlü sürpriziere karşı Kent'i ko­
ruduğu gibi, nöbetçileri de uyanık tutar. Nöbet görev­
lerini gündüzleri kadınlar, geceleri de erkekler görür.
Nöbetçiler, bizdeki gibi, her üç saatte bir değiştirilir.
Güneş Kentliler düşmanlannın onur kıncı sözlerini,
kusurlannı cömertçe bağışlarlar. Zaferi kazandıktan
sonra, yendikleri halklara iyilik üstüne iyilik yapar­
lar. Ama, düşman kentin duvarlannın yıkılmasına,
halkın kılıçtan geçirilmesine karar verilmişse, bu ka­
rarlar zafer günü hemen uygulanır. Bu tedbirler yeri­
ne getirildikten sonra, Güneş Ülkeliler yenilenlerin du-
TOMMASA CAMPANELLA 53

rumunu düzeltmeye çalışırlar. Çünkü, onlara göre, sa­

vaşın amacı düşmanı yok etmek değil, daha iyi hale
getirmektir.
İki Güneş Kentli arasında, gerek onur kırıcı bir
söz, gerek herhangi bir başka nedenden ötürü, kavga
çıkarsa, ( anlaşmazlığın onur konusu dışına çıktığı bin­
de bir olur) , başkanla yöneticiler, öfkesine kapılıp kar­
şısındakini haksız yere bırpalayan kimseyi gizlice
azarlar. Ama, kavga, onur kırıcı birkaç sözden öteye
geçmemişse, o zaman yöneticiler kararı ileride çıka­
cak savaşa bırakır ve onuru kınlan kimsenin öfkesi­
ni yalnız düşmandan alabileceğini söylerler. Kavgalı­
lardan hangisi savaşta yararlık gösterirse, onun hak­
lı olduğu kanısına varılır. Bununla beraber, bazı hal­
lerde adalet, verilen cezaların suçla orantılı olmasına
dikkat eder. Kavgaların düello ile sonuçlanmasına hiç­
bir zaman izin verilmez. Düello malıkernelerin gücünü
hiçe saydığı gibi, haklı olan tarafın yenilmesiyle de so­
nuçlanabilir ki, bu da akla aykırı bir durumdur. Böy­
lece, onur kıncı sözleri hak etmediğini, karşısındakin­
den daha üstün, daha erdemli olduğunu ileri süren
kimse, bütün bunları Güneş Kent'in düşmanıarına kar­
şı açılan savaşta göstermek yetisine sahiptir.

OSPİTALARİO

Çoğu zaman devletleri ortadan kaldıran, Atina ve

Roma'da olduğu gibi, başa birtakım zorbalan getiren
çekişmeleri, iç savaşlan önleme bakımından böylesi­
ne töreler bana çok akıllıca, çok yerinde görünüyor.

C. KAPTAN

Savaş, tarım, hayvancılık gibi işler bütün yurt­

taşların ortak ve zorunlu u ğraşıdır demiştim daha ön-
54 GÜNEŞ ÜLKESi

ce. Bu üç çeşit uğraş herkesçe pek büyük bir şeref sa­

yılmaktadır. Onun için kim, ne kadar çÖk zanaat ve
meslekte ustalık kazanırsa o kadar değerli sayılır ve
bir zanaatta en usta olan kimse o zanaatın öğretmeni
seçilir. Madencilik ve yapı işleri gibi en çetin uğraşlar
öylesine üstün sayılmaktadır ki, kimse yorucudur diye
kendini bu işe vermekten kaçınmaz. Çünkü, bu uğraş­
ıara ayrılanların eğilim ve yetileri daha önceden göz
önünde tutulmuştur zaten. Akıllıca ve ustaca bir iş
bölümü, kişilerin yıpranmasını, güçten kuvvetten düş­
mesini önlediği gibi, daha da güçlendirir onları. En az
yorucu uğraşlar kadınlara bırakümıştır. Bütün Güneş
Kentliler yüzme bilmek zorundadırlar. Bu amaçla,
Kent'in duvarları içinde ve dışında birçok yüzme havuz­
lan yapılmıştır. Bunlar sularını çeşmelerden alırlar.
Güneş Kentliler ticarete pek o kadar önem ver­
mezler. Bununla beraber, çeşitli paraların değerini bi­
lirler. Hatta, elçilerin ve gezginleriiı yabancı ülkeler­
de kullanmalan için yeterince para da hasarlar. Dün­
yanın çeşitli ülkelerinden gelen tüccarları kabul
ederler ve onlara ihtiyaçlarından arta kalan mallan
satarlar. Ama Güneş Kentliler para kabul etmezler.
Mallarını, kendilerinde olmayan mallarla değiş tokuş
ettikleri gibi, kimi zaman da bu malları parayla satın
alırlar. Güneş Kent'te çocuklar, az bir para karşılı­
ğında kucak dolusu mal veren yabancı tüccarlara ka­
tıla katıla gülerler. Ama yaşlılar buna gülmezler. Gü­
neş Kentliler, kölelerle yabancıların kötü alışkanlıkla­
nyla Kent'in ahlakını bozmalarını önlemek için, her
çeşit alışverişi Kent'in dışmda yaparlar. Savaşta aldık­
ları tutsaklan yine oralarda satarlar. Satamactıklarını
da Kent'in dışmda çukur kazmada, ya da çeşitli ağır
işlerde kullanırlar.
Kent'in dört kapısından denize kadar geliş gidişi
sağlayan dört yol uzanır. Dört bölük asker, sürekli ola-
TOMMASA CAMPANELLA 55

rak, tarlalan gözler ve orada çalışanları korur. Bu as­

kerler, yabancılarm rahatça gidip gelmelerine göz ku­
lak olurlar.
Güneş Kentliler yabancılara karşı her zaman iyi
ve nazik davranırlar. Yabancılan tam üç gün devlet
hesabına ağırlarlar. Önce ayaklarını yıkar, sonra
Kent'in dört bir yanını gezdirir, törelerini birer birer
anlatır ve onları ortak safralanna alırlar. Yabancıla­
ra göz kulak olmak ve onları ağırlamakla görevli kim­
seler bile vardır Güneş Ülkesi'nde. Bu yabancı konuk­
lardan yurttaşhğa girmek isteyenler, bir ay köyde, bir
ay da Kent'de çeşitli denemelerden geçirilirler. Bu de­
nemelerden sonra yurttaşlığa alınıp alınmayacaklan­
na karar verirler. Güneş Kent'in yeni üyeleri birtakım
törenlerden sonra and içer ve yurttaşlığa girerler.
Güneş Ülkeliler tarıma çok önem verirler. Bu Ül­
kede bir karış toprak yoktur ki ekilmemiş olsun. Gü­
neş Kentliler tarla işlerinde rüzgarları ve yıldızlan
kollarlar. Çift sürme, tohum ekme, yaban otlarını ayık­
lama, hasat, meyva toplama bağ bozumu zamanı gel­
di mi (Kent'i korumak için kalan bir avuç insan dışın­
dal bütün yurttaşlar, ellerinde bayraklar, çalgılar, tür­
küler söyleyerek tarlalara akın ederler. Birkaç saat
içinde, büyük bir titizlikle işlerini bitiriverirler.
Güneş Kentliler, yelkenli kocaman arabalar kulla­
nırlar. Bunlar, içiçe dönen tekerleklerle, rüzgara karşı
da gidebilirler. Rüzgar olmadığı zamanlarda, bir tek at
koskoca bir arabayı rahatça çekebilir. Doğrusu, güzel
bir buluştur bu. Güneş Kentliler tarlalarda çalışırken,
silahlı binieller durmadan, nöbetieşe dört bir yanı fır
dönüp çalışanlan korurlar.
Bu insanlar tarlalarda bostanlarda ne gübre kul­
lanırlar, ne de pislik. Çünkü, onlara göre, bunlar top­
rak ürünlerini bozar, bu ürünleri yiyenler de güçsüz
ve kısa ömürlü olur. Gübreyle beslenen toprağı, Gü-
 56 GÜNEŞ ÜLKESi

neş Kentliler, güzelleşrnek için bedenlerini işletecek

yerde düzgün süren ama dünyaya çelimsiz çocuklar
getiren kadınlara benzetirler. Onun için toprağı düz­
günlemektense, bir güzel sürmek daha iyidir derler,
nitekim sürerler de. Toprağa ektikleri bütün tohum­
ların çarçabuk yeşermesi, bol ürün vermesi için bir­
takım sırlan vardır Güneş Kentlilerin. Toprakların
yalnız geçimlerini kaı:;-şılayacak kadannı ekip biçer­
ler; geri kalanını otlak olarak hayvanıara bırakırlar.
Tarımla ilgili bütün bu bilgiler Georgia adlı bir kitap­
ta yer almaktadır.
At, öküz, koyun, köpek ve bütün evcil hayvanla­
rın üretilip yetiştirilmesi onlarca soylu bir uğraştır.
Aygırlarla kısraklan, ancak çiftleşme zamanı bir ara­
da otlatırlar. Bu da Ok burcunun Merih ve Müşteri
gezeg�nleriyle bir çizgide olduğu zamana rastlatılır.
Öküzler için Öküz burcuna, koyunlar için Koç burcu­
na göre davranırlar. Kürnes hayvanlarının çiftleşmesi
Sevir burcuna göre ayarlanır. Kadınlar tavşanlan ve
kazlan Kent dışındaki çayırlara götürür ve çitlerle
çevrili yerlerde peynir, yağ ve başka sütlü besinler ya­
parlar. Oralarda tavuk horoz besler, meyva yetiştirir­
ler. Bütün bunlan Buccolica adlı kitaptan öğrenirler.
Güneş Ülkesi'nde her şey boldur. Çünkü, herkes
kendi uğraşında başta gelmeye bakar, düzenli 've me­
totlu çalışır ve böylece işler hem çabuk biter, hem de
verimli oli.ır. Her iş grubunun başındaki kimseye
·kral» denir. Ama bu ad işin ustalarına verilir. Kadın
ve erkeklerin «krallar»ınm ardı sıra, düzenli kümeler
halinde işlerine bir gidişleri var ki, görseniz, ıçınız
saygıyla dolup taşar. Başlarmdaki kimseye bir baba,
bir ağabey gözüyle bakarlar, bizdeki gibi nefretle de­
ğil. Güneş Kent'in çevresinde yabani hayvanlarla do­
lu ormanlar vardır. Yurttaşlar oralarda avlanırlar.
Güneş Ülkesi'nde denizciliğe büyük önem verilir.
TOMMASA CAMPANELLA 57

Yelkensiz ve küreksiz, ustaca bir mekanizmayla yü­

zen gemileri, direkli kadırgalan olduğu gibi, yelkenli
gemileri de vardır. Güneş Kentliler yıldızıann yerini,
durumunu, denizin ne zaman alçalıp ne zaman yük­
seleceğini iyiden iyiye bilirler. Çeşitli ülkelerin insan­
larını görmek, her iklime özgü ürünlerii incelemek
amacıyla okyanuslar aşarlar. Hiç kimseye saldırmaz,
zorlanmadıkça da dövüşmezler. Ama, hiçbir hakarete
de gelemezler. Er geç bütün dünyanın kendi kurum­
larını benimseyeceğine sarsılmaz inançları vardır.
Ama, kendilerininkinden daha üstün bir toplum düze­
ni uygulayan başka bir ulus olup olmadığını aramak­
tan da geri kalmazlar. Hıristiyanlığa karşı hayranlık
beslerler. Gerek kendileri, gerek bizim için havarilere
yaraşır bir hayatın özlemi içindedirler. Çin, Siyam,
Çinhindi ve Kalkütta gibi birçok ada ve kara ülke­
leriyle dostluk antlaşmalan yaparak, buralan ge­
zip görme olanakları sağlamışlardır. Güneş Kentliler
gerek "kara gerek deniz savaşlarında, başka ulusların
bilmediği birçok yeni ateşli silı:ihlara ve sayısız savaş
yollarına baş vurmaktadırl�r. Onun için, her zaman
savaştan düşmanlaruh yenerek çıkarlar.

OSPİTALARİO

Şimdi de, Güneş Kentiiierin ne yiyip ne içtiklerini,

nasıl ve ne kadar yaşadıklarını anlatırsanız, çok se­
vindirirsiniz beni.

C. KAPTAN

Güneş Ülkelilere göre, önce toplumun, sonra da

tek tek insaniann hayatını gözetmek gerekir.
Bu insanlar, et, peynir, tereyağı, bal, hurma ve çe­
şitli sebzelerle beslenirler. İlk zamanlar et yemezler-
58 GÜNEŞ ÜLKESİ

miş. Çünkü, hayvan öldürmeyi barbarlık sayarlarmış.

Ama sonradan, kesip yedikleri sebzelerin de, bir bakı­
ma canları, duyguları olduğunu düşünmüşler ve böy­
lece haksızlık etmeyelim derken, açlıktan ölmek gibi
bir duruma düşeceklerini, aşağı yaratıklarm üstün ya­
ratıkları beslemek için yaratılmış olduklannı anlamış­
lar ve o gün bugün, toprak ürünleriyle birlikte et ye­
meye de karar vermişler. Ne var ki, bugün de, at ve
öküz gibi faydalı hayvanları kesip yemeye pek yanaş­
mıyorlar. Faydalı besinleri zararlılarından ayırt etme­
sini biliyor ve bu bakımdan tabiat bilimlerinden ya­
rarlanıyorlar.
Yemek bakımından, uydukları kural şudur: Bir
gün et, bir gün balık, bir gün de sebze yerler. Dördün­
cü gün, mideleri yorulmasın ve organizma güçsüz düş­
mesin diye yeniden ete dönerler. Sindirimi en kolay
besinleri yaşlılara ayırırl ar. Bunlar, günde üç öğün, o
da azar azar yemek yerler. Ama çoğunluk, günde iki
öğün, çocuklarsa daktorun öğütleri gereğince dört
ögün yerler. Güneş Ülkeliler, genel olarak, yüz yıl ya­
şarlar. İki yüz yıl yaşayanları da az değildir.
İçki bakımından, Güneş Ülkeliler çok ölçülü dav­
ranırlar. Daktorun izin verdiği haller dışında, on do­
kuz yaşından aşağı çocuklara şarap verilmez. Bu yaş­
tan aşağı çocuklarla kadınlar şarabı su katarak içer­
ler. Ama elli yaşındaki ve daha büyük erkekler, genel
olarak, su katılmamış şarap içer, her mevsimde yeti­
şen en özlü meyvalan yer ve bunda da daktorun sö­
zünden çıkmazlar. Zaten Güneş Ülkelilere göre, zarar­
lı hiçbir ürün yoktur. Yazın sıcağına dayanmak ve se­
rinlemek için öezllikle taze meyva ile beslenir; kışınsa
kuru yemiş ve sebze yerler. Sonbaharda, gam dağıt­
mak için Tann'nın bol bol verdiği üzümleri yerler.
Güzel kokular sürünınesini de sever Güneş Kentliler.
Sabahları, yataktan kalkar kalkmaz, saçlarını tarar,
TOMMASA CAMPANELLA 59

ellerini yüzlerini soğuk suyla yıkar, nane, meydanoz

ve rezene çiğneyerek dişlerini temizler, ayni otları el­
lerine de sürerler. Sonra, yüzlerini doğuya çevirir, kı­
sa bir dua okurlar Tanrıya, İsa'nın bizlere armağan
ettiği duaya benzer bir dua. Sonra, küme küme dışarı
çıkarlar. Kimi yaşlıların hizmetine koşar, kimi toplan­
tıya, kimi de görevine gider. Daha sonra derslere gi­
rer, tapınakta toplanır, beden eğitimine katılır, kısa bir
dinlenmeden sonra da, ortak sofraya giderler.
Güneş Kentliler damla, romatizma, siyatik, nezle,
karın ağrısı, bağırsak sancısı, nefes darlığı nedir bil­
mezler. Bu gibi hastalıklar doku sıvılarının salgısızlı­
ğından, şişkinlikten gelir ve Güneş Ülkeliler bu gibi
rahatsızlıklan yiyeceklerine içeceklerine dikkat etmek
ve bedenlerini işletmekle önlerler. Tükürme, kusma
ayıp sayılır. Çünkü bu gibi haller, tembelliğin, aylak­
lığın, oburluğun, rezilce bir yaşayışın belirtileridir.
Güneş Ülkelilerde en çok görülen hastalıklar, ateş ve
kuru kaşınmadır. Bunu da bol ve sulu, sütlü besin­
lerle. ferahlatıcı banyolar, köyde kırda dinlenme ve
hafif beden hareketleriyle önlerler.
Güneş Ülkesi'nde, firengi ve bel soğukluğu gibi
hastalıklara pek rastlanmaz. Çünkü Güneş Kentliler
sık sık şarapla yıkanır, kokulu yağlarla vücutlarını
ağar, bir de bedenlerini işleterek bu gibi hastalıklar­
dan kurtulurlar. Çünkü, çalışan beden terler, terse ka­
nı ve iliği bozan zehirli buharlan dışarıya atar. Güneş
Ülkesi'nde verem pek az rasıanılan hastalıklardandır.
Çünkü Güneş Kentlilerin ciğerleri zararlı doku sıvıla­
rıyla zehirlenmez. Bazı doku sıvılannın kalınlaşmasın­
dan doğan nefes darlığına tutulan hemen hemen yok
gibidir. Güneş Kentliler yüksek ateşi soğuk suyla dü­
şürürler; hafif ateşleriyse, güzel kokular, koyu et ve
sebze sularıyla, uyku, müzik ve eğlencelerle giderirler.
Sıtma nöbetlerini kan alarak, müshil kullanarak, iç
60 GÜNEŞ ÜLKESi

söktürücü otları kaynatıp içerek atlatırlar. Sara nöbet­

lerine gelince, hastayı ansızın korkutarak, ya da bazı
atların suyunu içirerek önlerler. Bütün bu ilaçların
sırrını bana bir bir açıkladılar. En çok korktukları sü­
rekli ateştir. Ateşi düşürmek için yıldızlardan, çeşitli
şifalı otlardan medet umar, Tannya yakarırlar. Her
beş, altı, sekiz . . . günde bir tutan nöbetiere gelince,
bunlara Güneş Kent'de hiç rastlanmaz. Çünkü, bu in­
sanların doku sıvıları hiçbir zaman kalınlaşmaz.
Güneş Kentliler yıkanmayı çok severler. Bu ülke­
de, Romalılarda olduğu gibi, hamamlar ve kapllealar
boldur.
Daha önce de söylediğim gibi, Güneş Ülkeliler be­
denlerini yağlar, çeşitli kokularla oğarlar. Bizim mem­
leketimizde bilmediğimiz bu kokular, sağlıklarını ve
güçlerini arttırır. Bu sağlık kuralları, bu bakım ve
özenler sayesinde, memleketimizde oldukça sık görü­
len bir hastalıkla, sarayla savaşabiliyorlar.

..QSPİTALARİO

Bu hastalığa öyle her önüne gelen insan tutulmaz.

Herakles, Scotus, Cocrates, Kallimakhos ve Muhammed
gibi dahiler saralıydılar.

C. KAPTAN

Güneş Kentliler bu hastalığı Tanrıya yakararak,

ekşili uyarıcı nesneler ve mürverli koyu un çorbasıyla
hastanın başını dinlendirmeye çalışarak iyileştirirler.
Bu ülkenin insanlan aşçılık sanatında ustadırlar.
Yemekiere biber, bal, yağ ve bir sürü kuvvetli ve gü­
zel kokulu baharat koyarlar. Yemekierin ağırlığını ek­
şilerle giderirler. Sularını ne, Napaliler gibi karla so­
ğutur, ne de Çinliler gibi ısıtıp içerler. Çünkü, insanın
TOMMASA CAMPANELLA 61

normal sıcaklığını azaltmak ya da çağaltmak istemez­

ler. Kan dolaşımını sağlamak için yazın ve ağır hava­
larda sarmısak, nane, biber, fesleyen yer, sirke içerler.
Güneş Ülkeliler yedi yılda bir, özel bir içkiyle hücre­
lerini tazelemek sırrını bulmuşlardır. Hiçbir tehlikesi
olmayan bu içkinin güzel bir tadı ve gerçekten ola­
ğanüstü özelliği vardır.

OSPİTALARİO

Bana şimdiye kadar bilimlerden ve yöneticilerden

söz etmediniz.

C. KAPTAN

Sahi. Özür dilerim. Madem bu kadar merak edi­

yorsunuz, daha önce söylediklerime bir şeyler daha
ekleyeyim. Her ayın başında ve ortası�da, dinsel tö­
renden sonra Büyük Kurultay toplanır. Yirmi bir ya­
şını dolduran her yurttaş Kurultay'a katılır ve herkes
teker teker devlet işlerinde gördüğü eksiklikleri, yöne­
ticilerin görevlerini yerine getirip getirmediklerini
söylemek hakkına sahiptir.
Her sekiz günde bir, başta Hoh olmak üzere, Güç,
Akıl ve Sevgi ile her birine doğrudan doğruya bağlı
üçer yönetici bir araya gelip topllmırlar. Bunlar topu
topu on üç kişidirler. Hoh'un üç büyük yardımcısının
özel görevlerini biliyorsunuz; Savaş ve orduyla ilgili
bütün işlerin yönetimiyle Güç görevlidir. Akıl, meslek­
lere, zanaatlara bilimlere; Sevgi de üretme ve eğitim,
beslenme ve giyimle ilgili işlere bakar. Yukanda say­
dığım on üç kişiye, on, elli ve yüz kişilik grupların ka­
dın erkek başkanlan da katılır ve böylece Kurultay
halinde toplananların sayısı kırka çıkar. Bu kurultay­
da devleti ilgilendiren sorunlar görüşülür ve daha ön-
62 GÜNEŞ ÜLKESi

ce Büyük Kurultay'ın çeşitli görevlere aday gösterdiği

kişilerin seçimine girişilir.
Aynca her gün, Hoh ile üç yardımcısı toplanıp
günlük işleri görüşür, Büyük Kurultay'da alınan ka­
rarlan - gerekirse - değiştirir, onaylar ve uygular,
kısaca, Kent'in bütün ihtiyaçlannı karşılamaya çalı­
şırlar. Bir konu üstünde karar vermekte şüpheye dü­
şerlerse, kura usulüne baş vurulur. Hoh ve üç yüksek
yardımcısı dışında, bütün yöneticiler halkın isteği ile
değiştirilebilirler. Hoh ve yardımcılan ancak kendi
aralarında görüşüp konuştuktan sonra, görevlerini ah­
lak, bilgi bakımından üstün bulduklan birisine bıra­
kabilirler. Bunlar öylesine dürüst insanlardır, yurtla­
nnı öylesine severler ki, yerlerini başkasına bırakmak­
tan ve başa geçen kimseye tamamen bağlanmaktan
bir an bile kaçınmazlar. Şunu da söyleyeyim ki, bu
türlü değişiklikler binde bir olur.
Yetkilerin bölüşümünde Metafizikçi'yi yani Hoh'u
ayn tutmak gerek. Hoh yani Güneş tıpkı bir mimar
gibi, Ülke'nin bütün işlerini yüksekten yönetir. İnsan­
oğlunun bilmek yetisinde olduğu ne varsa hepsini bil­
mernek şanına yakışmaz.
Hoh'un yardımcılarından Akıl'ın yönetimi altında
şunlar vardır: Gramer, mantık ve fizik bilginleri, he­
kim, politikacı, ahlakçı, iktisatçı astrolog, kozmograf,
geometrici, matematikçi, müzikçi, ozan, söz ustası, res­
sam, heykelci. Bunlann her biri kendi bilim ve sanat
kolunun başkanlandır.
Üreme, eğitim, giyim, tanm, hayvan yetiştirme gi­
bi işlerle görevli kimseler Sevgi'ye bağlıdırlar. Savaş
hileleri, silah yapımı, para işleri, mimarlık, keşif işle­
ri, piyade, süvari, topçu birliklerine asker devşirme iş­
leriyle uğraşan görevliler de Güç'ün buyruğu altında­
dırlar. Yargılama yetkisi olanlar da yine Güç'e bağlı­
dırlar.
TOMMASA CAMPANELLA 63

OSPİTALARİO

Yargıçlardan söz etmediniz henüz.

C. KAPTAN

Ben de şimdi onu düşünüyordum. Genel kural şu:

Her yurttaş, doğrudan doğruya, işinin ya da zanaatı­
nın başındaki görevlinin yargı yetkisi altındadır. Böy­
lece, her zanaat ve mesleğin başındaki kimse yöneti­
mi altındakileri yargılama yetkisine sahiptir. Azarla­
ma, ortak sofraya oturma, tapınağa girme, kadınla
yatma yasağı, kamçılanma ve sürgün cezaları verebi­
lir. Bir Güneş Kentli bile bile adam öldürürse, ölüm
cezasına çarptırılır, ya da kısas yoluyla gözü gözle,
dişi dişle, burnu burunla . . . öder. Eğer suç tasarlanma­
dan, rasgele işlenmişse, ceza hafifletilir. Ama, cezala­
n hafifletmek yargıçların elinde değildir. Bunu yalnız
Hoh'un üç yardımcısı yapabilir. Ama cezanın değişti­
rilmesi değil de bağışlanması istenirse, o zaman M eta­
fizikçi'ye baş vurulur. Hoh isterse cezayı bağışlar.
Çünkü yalnız o bağışlama hakkına sahiptir. Düşman­
ların, baş kaldıranların kapatıldığı bir kuleden başka
hapishane diye bir yer yoktur. Güneş Ülkesi'nde du­
ruşmalar tutanaklara geçmez. Önce taraflarla tanık­
lar yargıcın önüne gelirler. Yargıç onlan dinler, son­
ra sanık savunmasını yapar. Duruşmalarda üç büyük­
lerden Güç hazır bulunur. Karar bir oturumda verilir.
Hükümlü karara karşı Güç'e baş vurursa, yeni karar
ertesi gün verilir. Üçüncü gün, Metafizikçi hükümlü­
yü ya bağışlar, ya da karan onaylar. Bağışlama ha­
linde, hükümlü davacı ve tanıklarla kucaklaştınlarak
banştırılır.
Ölüm cezasını yalnız halk verir, suçluyu vurarak
ya da taşlayarak öldürür. İlk taşı suçluyanlarla tanık-
64 GÜNEŞ ÜLKESi

lar atarlar. Güneş Ülkesi'nde cellat yoktur. Böylesi in­

sanlarla bir arada bulunmaktan tiksinirler çünkü.
Ölüm cezasına çarptırılan suçluya bazan kendi kendi­
ni öldürme hakkı verilir. O da, Tann öfkesinin yatış­
ması için dua eder. Çünkü, Güneş Ülkeliler, adam öl­
düren kimseyi yok etmek zorunda kalmalarını Tanrı
öfkesinin belirtisi sayarlar. Zaten, ölüm karan ancak
suçluya ölmesinin gerekli olduğu aniatıldıktan ve ölü­
münü ister duruma getirdikten sonra uygulanır. Ama,
suç devletin özgürlüğüne, Tanrı'ya, ya da yüksek yö­
neticilere karşı işlenmişse, suçlu, hiç acınmadan, he­
men öldürülür. Dinin bir gereği olarak, ölüm cezası­
na çarptırılan kimse halkın önüne getirilir ve kendini
temize çıkaracak sözü varsa söylemesi, aynı suçu iş­
leyip de meydana çıkmamış kimseler varsa onları da
ele vermesi istenir. Ayrıca, vicdanı emrederse, yöneti­
cileri de suçlayabilir, anıann da kendisi gibi, ölmele­
rini istiyebilir. Sözleri haklı görülürse, ölüm cezası
sürgüne çevrilir ve Güneş Ülkesi Tanrı'ya yakarıp af
diler. Suçlunun ele verdiği kimseler sadece azarlanır­
lar. Güçsüzlük ya da bilgisizlik yüzünden suç işleyen­
ler ceza görmez, azarlanır, adam olmaya, önem ver­
medikleri bilime ya da zanaata yeniden sarılmaya zor­
lanırlar.
Güneş Kentliler, aynı organizmanın örgenleri gi­
bi, birbirlerine sıkı sıkıya bağlıdırlar. Her biri adeta
öbürünün hayatını yaşar. Şunu bilmenizi isterim ki,
bir yurttaş bir suç işler de başkanına kendi suçunu
açıklarsa, cezası hafifletilir.
Güneş Ülkesi'nde kimsenin iftiraya uğrarnaması­
na çalışılır. Kara çalan kimse kısas cezasına, yani ka­
ra çaldığı kimseye verilecek cezaya ı;:arptırılır. Güneş
Kentliler her zaman bir arada yaşayıp kümeler halin­
de çalıştıklarından, bir kimseye suç yükleyebilmek
için, sözleri birbirini tutan en az beş tanık bulmak ge-
TOMMASA CAMPANELLA 65

rekir. Tanıklar bu sayıdan az olursa, sanık suçsuz ol­

duğuna and içince serbest bırakılır ve bir daha yar­
gıç önüne gelmemeye dikkat etmesi kendisine tenbih
edilir. Sanık bu tenbihlere aldırmaz, ikinci bir defa
yargıç önüne bir suçlamayla çıkarsa, bu defa iki kat
ceza yemesi için iki ya da üç tanık elverir.
Güneş Ülkesi'nde pek az sayıda yasa vardır. Kı­
sa ve herkesin kolayca anlayabileceği bir dille bronz
levhalara yazılmış olan yasalar tapmağın sütunların­
da asılıdır. . Bu sütunlarda aynca, Tanrı, melekler, yıl­
dızlar, dünya, insan ve kaderi, erdem vb. gibi kavram­
ıann özünü belirten yazılar da asılıdır. Bu yazılarda
bütün erdemler teker teker tanımlanmıştır. Her erdem
levhasının altında bu erdemi temsil eden yargıçlar
oturur ve sanığa: ..Evladım, sen yardımseverliğin,
mertliğin (ya da başka erdeminl kutsallığına karşı
suç işledin! .. der, ve duruşma sonunda hakettiği ceza­
yı verir. Ama bu cezalar llerisi için bir uyarma, gerçek
bir cezadan çok iyi yolu gösteren bir öğüt, bir sevgi
belirtisidir.

OSPİTALARİO

!5i mdi bana Güneş Ülkesi'nin rahiplerinden, Tan­

n'ya sunduğu kurbanlardan, din ve inançlarından
6Ôl� etsen i:z.e, ne olur?

C. KAPTAN

Baş yöneticilerin hepsi aynı zamanda rahiptirler.

Hoh ise en yüksek rahiptir. Bunların görevi vicdanla­
n bütün günahlardan temizlemektir. Rahip niteliği ta­
şıyan yöneticiler, bizde olduğu gibi, yurttaşların gü­
nahlarını çıkarırlar ve bu arada halk arasmda en yay-
66 GÜNEŞ ÜLKESİ

gın kötülüklerle günahları öğrenmiş olurlar. Bu yöne­

ticiler de, üç büyük yöneticiye içierini açıp günahla­
rını söyler, aynı zamanda, ad vermeksizin, genel ola­
rak, dinledikleri başka yurttaşların günahlarını bildi­
rir, özellikle işlenen en ağır ve devletin güvenliği için
en tehlikeli olan suçlan belirtirler. Üç büyük yönetici
de, Hoh'a aynı yoldan içierini döker, dinlediklerini bir
bir anlatırlar. Böylece M etafizikçi Güneş Ülkesi'nde
baş gösteren suçlan öğrenmiş olur ve onlan önlerne­
nin yollarını arar. Halkın günahlannı Tann'ya açıkla­
dıktan sonra, Tapınakta, halkın önünde (kimsenin adı­
nı vermeksizin) işlenen günahlan bağışlar, aynı suç­
lan işlememelerini öğütler. Sonunda, kendisi de içini
Tann'ya dökerek günahlarını söyler. Ona kurban ke�
ser ve Güneş Ülkesi'ni bağışlaması, koruması, ona yol
göstermesi için dua eder.
Yılda bir defa Güneş Ülkesi'ne bağlı kentlerin yö­
neticileri gelip, temsil ettikleri halkların günahlarını
Hoh'a söylerler. Böylece, Hoh eyaletlerin durumunu
öğrenir ve dertlerine çare bulur.
Güneş Ülkesi'nde kurban töreni şöyle yapılır: Hoh.
tapınakta toplanmış olanlar arasında kimin kendini
bütün yurttaşlar adına Tann'ya kurban etmeye gönül­
lü olduğunu sorar. Yurttaşıann en olgunu ileri atılır.
Çeşitli dualardan ve törenlerden sonra, gönüllü tapı­
nağın küçük kubbesine makaralı iplerle tutturolmuş
dört köşe bir masanın üzerine çıkanlır ve bu adamı
kurban olarak kabul etmesi için Tann'ya yalvarılır.
Çünkü, Güneş Kentliler, paganların tersine, kurbanın
hayvan değil insan olmasını isterler. Sonra, Hoh ipie­
rin yukan çekilmesini emreder ve gönüllü kurban
kubbenin ortasına çıkanlır. Bu kubbenin etrafındaki
odacıklarda oturan rahipler, Kent'in günahlan bağış­
lanıncaya kadar bu pencereden ona azar azar yiyecek
verirler. Günüllü - kurban, olduğu yerde Tann'ya dua�
TOMMASA CAMPANELLA 67

lar eder ve içten gelen fedakarlığını kabul etmesini di­

ler. Yirmi ya da otuz gün sonra, Tanrı'nın öfkesi ya­
tışınca, gönüllü ya rahip seçilir, ya da Oti bu binde bir
olur) rahiplerin odalarından geçerek yurttaşların ara­
sına döner. Yurdu uğruna hayatını Tanrı'ya bağışla­
maktan çekinmediği için, bütün ömrü boyunca herkes­
ten saygı ve sevgi görür. Ama Tanrı bu insanın haya­
tını kendine feda etmesini istemez.
Tapınağın üst kısmında oturan yirmi dört rahip
bulunduklan yerden, sabah, öğle, akşam ve gece, gün­
de dört kez ilahiler okurlar. Bunlar aynı zamanda,
yıldızlan gözlemek, üsturlapla hareketlerini kaydet­
mek, yeryüzü olayları üzerindeki etkilerini incelemek­
le görevlidirler. Onun için bunlar, dünyanın hangi kö­
şesinde ne gibi bir değişiklik olduğunu ya da olacağı­
nı bilirler. Bu tahminierin doğru ya da yanlış oldu­
ğunu kontrol etmek için dört bir yana adamlar salar­
lar. Kadınla erkeğin birleşme zamanını, ekin, hasat,
bağ bozumu zamanlannı da yine bu rahipler belirler­
ler. Kısaca, Tann'yla insanlar arasında elçilik, aracı­
lık yaparlar. M etafizikçi, genel olarak bu rahipler ara­
sından seçilir. Bu rahipler durmadan bilimsel araştır­
malar yapar, bilgi yüklü kitaplar yazarlar. Yalnız ye­
mek zamanlan ortaya çıkar ve ancak sağlık neden­
leri dolayısıyla, o da binde bir, kadınla ilişki kurarlar.
Hoh her gün onları görmeye gider ve Güneş Kent1e
bütün dünya uluslarına yaran dakunacak olan buluş­
lan ve incelemeleri üzerinde onlarla konuşur.
Tapınağın içinde, sunağın önünde, her zaman bir
Güneş Kentli dua eder. Her saat başında bir başkası
onun yerini alır, tıpkı bizdeki kırk saatlik törenli dua­
larda olduğu gibi. Bu duaya «Bitmeyen dua .. derler.
Her yemekten sonra, Tann'ya bir ilahi ile şükür
edilir. Sonra, din ve ulus aynlığı gözetmeden, Hıristi­
yan, Pagan, Yahudi kahramanıanna mersiyeler oku-
68 GÜNEŞ ÜLKESi

nur. Çünkü, bu mutlu ülke kıskançlık, çekememezlik

nedir bilmez. Güneş Kentliler aynı zamanda sevgi, bil­
gelik ve çeşitli erdemlerle ilgili türküler de söylerler.
Sonra da «kral»lannın yönetimi gözetimi altında, her
erkek bir kadın seçer ve sütunlu gezi yerlerinde sayı­
sız çiftler halinde edepli edepli dans ederler.
Kadınlar saçlannı kesmez, tek topuz yapıp tepe­
lerinde toplarlar. Erkeklerin saçlan usturayla kazınır.
yalnız tepelerinde bir tutarn saç bırakılır. Genel ola­
rak başlarına takke giyer, üstüne de yuvarlak bir ku­
kulete geçirirler. Kırda, tarlada şapka; Kent'teyse, mes­
lek ve görevlerine göre, beyaz, kırmızı ya da başka
başka renkte bereler giyerler. Yöneticilerin şapkalan
biraz daha süslü ve daha yüksektir.
Güneş Ülkeliler, dört dönemde, yani güneşin te­
razi, oğlak, yengeç ve koç burçlarına girdiği zaman­
larda, büyük şenlikler yapar, öğretici, güzel, zevkli ve
biraz da güldürücü oyunlar tertiplerler.
Her ayın başına ve ortasına, bir de, Güneş Kent'
in kuruluşuna ve kazandığı büyük zaferiere rastlayan
günler bayram ve tatil günleridir. Bayram törenleri,
kadınların bir ağızdan söyledikleri türküler ve top ses­
leriyle başlar. Ozanlar en ünlü savaşçılan ve zaferleri
dile getiren şiirler okurlar. Övgülerinde yabancı bir
kahramanı kötüleyerek bile olsa, gerçeği değiştirip
bozanlar cezaya çarptırılırlar. Güneş Kentlilerce yalan
insanlara uğursuzluk getirir. Çünkü, yalan, çoğu za­
mam erdemli insanın gölgede kalmasına; ahlaksız ve
berbat insanlann, gerek korku, gerek yaranma, gerek
açgözlülük yüzünden, övülüp yüceltilmesine yol açar.
Güneş Kentliler kimseye sağlığında heykel dik­
mezler.Ama, sanat ya da bilim alanına yeni buluşlar
getiren, banş · ya da savaş günlerinde devlete büyük
yararı dokunan kimselerin adlan, sağlıklannda kah­
ramanlar defterine geçer.
TOMMASA CAMPANELLA 69

Güneş Kentliler, vebadan korktuklan için, ölüle­

rini gömecek yerde, ateşte yakarlar. Çünkü, onlarca
Güneş'ten gelen kutsal ve soylu bir nesne olan ateş
yine Güneş'e dönmüş olur. Bunu bir de, ölülere tapıl­
masını önlemek için yaparlar. Bununla .beraber, kah­
ramanların resim v� heykellerini duvarlara asarlar.
Bunun nedeni daha önceden de söylediğim gibi, ço­
cuk yapması kararlaştırılan güzel kadınların onlara
bakarak döllenmelerini sağlamaktır.
Bu ülkenin insanlan dua ederken, gözlerini sıra­
sıyla dört ana yöne çevirirler: Sabahları önce doğuya,
sonra sırasıyla batıya, güneye ve kuzeye; akşamları
da, önce batıya, sonra sırasıyla doğuya, kuzeye ve gü­
neye. Güneş Kentliler her zaman aynı duayı tekrarlar­
lar: Tanrıdan beden ve ruh sağlığı, gerek kendileri, ge­
rek bütün dünya halklan için mutluluk dilerler ve
dualarını Tann'nın yüce varlığına şükrederek bitirir­
ler. Bir arada ve başlan göğe kalkık olarak yaptıkla­
rı dua daha uzun sürer. Tapınağın orta yerindeki yu­
varlak sunak, haç biçiminde, dört geçide bölünmüştür.
Hoh, başı gökyüzüne çevrik, dua ede ede, bu geçitler­
den sırayla geçer. Büyük rahibin giysileri görülmemiş
bir panltı içindedir. Giysinin her parçası, tıpkı Aaron'
un giysileri gibi, bir sembol niteliği taşır. Bu töreni
Güneş Kentliler büyük bir sır sayarlar.
Güneşliler, zamanı yıldızların seyrine göre değil,
Güneş'in dolaşımına göre parçalara bölmekte ve her
yıl birinin öbürünü ne kadar geçtiğini hesaplarlar. On­
lara göre, Güneş her yıl yeryüzüne daha yaklaşmak­
ta ve gitgide daralan çemberi Tropiklere ve Ekvaror'a
yanaşmaktadır. Aylan Ay'ın, yılları da Güneş'in do­
laşımına göre hesaplarlar. Onun için, iki hesap ara­
sında şaşmaz bir uygunluk vardır. Bu uygunluk her
on dokuz yılda bir Ejderha başının (80 yıldız küme­
sinin başı) dolaşımını tamamladığı zamana rastlar.
70 GÜNEŞ ÜLKESi

Bu, onlan yeni bir astronomi kurmaya zorlamıştır.

Güneş Kentliler Batlamyos'u yüceltir, Aristarkhos'la
Philolaus'u daha üstün tutmakla birlikte, Copernicus'a
hayranlık duyarlar. Astronomiye büyük önem verirler.
Dünyanın yapısını, nasıl yaratıldığını, yok olup olma­
yacağını, alacaksa ne zaman olacağını ancak bu bi­
limle öğrenebileceklerine inanırlar. Kıyametin, İsa'nın
haber verdiği gibi, Güneş'te, Ay'da ve yıldızlarda bir­
takım lekelerin belirmesiyle kopacağına inanırlar. On­
lara göre, dünyadan haberi olmayan birçok avanak,
bunu masal sanmaktadır. Ama, kıyamet, günün birin­
de, onları gece yarısı, tıpkı eve giren bir hırsız gibi,
apansızın avlayacaktır. Onun için, Güneş Kentliler
dünyanın nasıl değişip yenileşeceğini bekliyorlarsa,
sonunu da bekliyorlar. Dünyamızın nasıl yaratıldığını,
bir hiçten, bir Kaos'tan mı, yoksa başka dünyaların yı­
kıntılarından mı meydana geldiğini kesin olarak bil­
mediklerini, bütün bu sorunların kendileri için karan­
lık olduğunu söylerler. Bu varsayımların hangisi doğ­
rudur? Güneş Ülkeliler, dünyanın yaratıldığını, ezel­
den beri var olmadığını doğru buluyor, hatta şaşmaz
bir gerçek ·belliyorlar bunu. Onun için Aristoteles'in
düşüncelerini kabul etmiyor, onu filozof değil, daha
çok bir mantıkçi sayıyorlar.
Göksel olaylardaki anormalliklerden, dünyanın
sonsuzluğu düşüncesine karşı birçok _ kanıtlar çıkarı­
yorlar. Güneşe ve yıldızlara, canlı varlıklar, Tanrı'nın
canlı birer mihrabı gözüyle bakıyor, ama onlara tap­
mıyor, sadece saygı besliyorlar. Güneş'e karşı içten bir
saygı duymakla birlikte, Tanrı'dan başkasına tapmayı
yersiz buluyorlar. Çünkü, Tanrı katına yükseltecekle­
ri bir kimsenin on:ları boyunduruk altına sokup yok­
sul bırakmasından korkuyorlar. Güneş yüce Tann'nın
bir görüntüsüdür onlarca, Yaradan'ın yüzü, canlı hey­
keli. Çünkü, odur veren ışığı, sıcaklığı, hayatı. Bütün
TOMMASA CAMPANELLA 71

dünya ürünlerinin kaynağıdır o. Bütün nimetleri o dö­

ker kucağımıza. Onun için Güneşliler, Tann sunağını
Güneş biçiminde yapmışlar. Rahipler Güneş'te, Tann'
ya taparlar. Gökyüzü onlarca Tann'nm tapınağı, yıl­
dızlar da sunaklandır. Güneşliler yıldızlarda yaşayan
iyi meleklere yalvanr, Tanrı katmda onlardan şefaat
beklerler. Tann gökyüzüne, özellikle de Güneş'e bütün
zenginliğini, parlaklığını ve güzelliğini saçıp dökmüş­
tür. Batlamyos'la Copernicus'un merkezkaç ve merkez­
gel kuramlannı kabul etmezler. Güneş Kentiilere göre,
birtek gök vardır, gezegenler Güneş'e yaklaştıklan ve
onunlar birleştikleri zaman kendiliklerinden devinir
ve yükselirler. Gezegenlerin Güneş etrafındaki devi­
nimlerinin yavaş olmasının nedeni, daha büyük bir
çember çizmek zorunda olmalandır. Bundan başka,
Güneş Kentiiler, bizce bilinen kavramıann tam karşı­
tı bir sürü astronomi kavramlannı bilmektedirler.
Güneş Kentiilere göre, aşağı yaratıklan meydana
getiren iki fiziksel öğe vardır: Biri erkek öğe: Güneş;
öbürü de dişi öğe: Dünya. Hava, gökyüzünün saf ol­
mayan kısmıdır. Ateş Güneş'ten gelmiştir. Deniz dün­
yanın teri, ya da bağnndaki nesnelerin yanıp erime­
sinden meydana gelen bir sıvıdır. Su, aynca, havayla
toprağı birleştirir, tıpkı bedenle ruhu birleştiren kan
gibi. Dünya kocaman bir hayvandır: İnsan onun bağ­
rında yaşar, tıpkı biz insaniann karnında yaşayan
kurtlar gibi. Böylece kaderimiz Tann'nm elindedir;
yıldızlara, Dünya'ya ya da Güneş'e değil� yalnız ve
yalnız Tann'ya bağlıdır. Gezegeniere kıyasla, bizim
dünya yüzüne gelişimiz ve hayatımız rasgeledir ve biz­
ler onlann dirimsel güçlerinin sadece ilinekli birer
ürünüyüzdür. Tannya kıyasla da, gezegenler onun bil­
geliğinin birer aracıdırlar. Tann bizleri bir büyük
amaç için, geleceği kapsayan bilgisiyle hazırladığı bir
plana göre yaratmıştır. Demek, varlığımızı yalnız ona
72 GÜNEŞ ÜLKESi

borçluyuz, bir evladın varlığını babasına borçlu olma·

sı gibi.
Güneş Kentliler ruhun ölmezliğine inanırlar. On�
lara göre, ölümden sonra, ruhlar hayatta yaptıklan iş­
lere göre, iyi ya da kötü meleklerle birleşider ve az
çok onlara benzerler. Çünkü birbirine benzeyen şey­
ler, her zaman birbirini bulur. Şaşmaz bir yasadır bu.
Günah işleyenlerle işlemeyenierin gidecekleri yer­
ler üstüne Güneş Kentlilerin düşünceleri az çok bizim­
kilere benzer. Bizim dünyamızdan başka dünyalar
olup olmadığını kesin olarak bilmiyorlar ama olmadı­
ğını söylemeyi de delilik sayıyorlar. Onlara göre, Yok­
luk ne bu dünyada ne de dünyanın dışında olabilir ve
sonsuz bir varlık olan Tanrı Yoklukla bağdaşamaz.
Güneş Kentliler iki metafizik ilke kabul ediyorlar:
Biri Varlık, yani Tann, bütün varlıklarm ilki, öbürü
Yokluk, yani hiçlik. Bütün fizik olaylar bu sonuncu­
dan meydana gelir, çünkü daha önce var olan yeni�
den başlamaz, yeniden başiayansa önce yoktu demek­
tir. Sonlunun fizik özü Yokluk'tan ve Varlık'tan gelir.
Kötülük ve günah Yokluk'& yönelişten başka bir şey
değildir. Demek ki, günahın ve kötülüğün özünde
olumluluk değil, olumsuzluk vardır. Olumluluktan an­
ladıklan ise, güç, bilgi ve istem yokluğudur. Günahı
doğuran irade yokluğudur. Çünkü, iyilik yapmasmı bi­
len ve yapabilen kimsenin bunu istemesi gerekir. Gü­
neş Kentiilere göre, istem güçten ve bilgiden doğar,
yoksa güç ve bilgi iradeden, istemden değil. İşin tuha­
fı, Güneş Kentliler de, tıpkı bizim gibi, Üçlü Tann'ya
taparlar. Onlara göre Tann en yüce güçtür, en yüksek
bilgi ondan gelir, güç ve bilgidense her ikisinin kan­
şımı olan Sevgi doğar. Çünkü doğan şeyin, kendini do­
ğuran iki öze katılmaması mümkün değildir.
Bununla beraber, Tann'da üç ayrı varlık tanıma.
malda Hıristiyan'lardan aynlıyorlar. Çünkü onlara
TOMMASA CAMPANELLA 73

«Vahi .. inmemiştir. Tann'da cisimleşme ve bir kendi

kendine dönme olduğunu bilirler. Bütün varlıklar, me­
tafizik özlerini güçten, bilgiden ve sevgiden alırlar.
Yoksa bu özün kaynağı ne güçsüzlük olabilir, ne bil­
gisizlik, ne de sevgisizlik Varlıklar bu üç nitelikle
(güç, bilgi ve sevgi) değerli olabilirler; bu üç niteliğin
ya da sadece üçüneünün yokluğuyla da değersiz olur.
farkına varmadan günah işleyebilirler. Çünkü, insan
gerek güçsüzlük, gerek bilgisizlik, gerek bu iki kusura
eklenen yıldızıann sistemi ile, gerekse sadece başlı ba­
şına istemle günalı işleyebilir. Zaten, bütün bunları,
Tann öngörmüş ve düzenlemiştir, o Tann ki yoklukla
bağdaşmaz ve, en üstün derecede, güçlü, bilen ve se­
ven bir varlıktır. Onun için Tann'da kusurlu hiçbir şey
yoktur; O'nun dışındaysa her şey günah, her şey ku­
surludur. Tann'dan Tanrı'ya benzer olarak değil, ken­
dimize benzer olarak çıkabiliriz ancak: Çünkü insan
görece bir varlıktır, Tann ise mutlak bir varlık. Gü­
nah madem ki vardır, öyleyse (mantık gereğil onu da
Tann yaratmıştır. Ama özüne bakacak olursak bu gü­
nah yokluğun ve olumsuzluğun belirtisidir ve düzen­
sizlik yoluyla yokluğa yönelen bizlerden doğar.

OSPİTALARİO

Ne incelikler, ne incelikler!

C. KAPTAN

Ah keşke her şeyi hatırlayabilseydim, acelem de

olmasaydı, size daha ne şaşırtıcı şeyler anlatırdım bil­
seniz. Ama acele etmeliyim, yoksa gemiyi kaçıraca­
ğım.
74 GÜNEŞ ÜLKESi

OSPİTALARİO

Peki, öyle olsun. Ama, bırakın da son bir şey da­

ha sorayım. Adem babamızın işlediği günah için ne
düşünüyor Güneş Kentliler?

C. KAPTAN

Onlar da, bizim gibi, şuna inanıyorlar: Dünyayı

korkunç bir ahlak bozukluğu sarmış, insanlar tabiat
yasalarma, aklın gereklerine sırt çevirmişler; kötüler
iyileri tedirgin etmekte, onları boyunduruk altında in­
letmektedir. Ama, yine bizim gibi, kötülerin mutlu bir
hayat sürdüklerine de pek akıllan yatmıyor. Çünkü,
onlara göre, bir anlamda kendi kendilerini yok etme
zorunda kalma, olduğundan başka görünme hiç de
mutluluk sayılmaz. Birçok sahte kralların, sahte kah­
ramanların, sahte bilgelerin yaptığı da budur. Bun­
lar tasarladıklan bir kişiliği sürdürmek için durma­
dan kendi kişiliklerini yok saymak zorundadırlar.
Güneş Ülkeliler, bütün bunlara bakıp, dünyanm
büyük bir düzensizlik içinde hacaladığı sonucunu çı­
kanyorlar. Ama, bunun nereden geldiğini de bilmi­
yorlar. Önceleri, Platon'a uyarak, şöyle düşünmeye
kalkmışlar: Güya, eskiden, batı dediğimiz noktadan
doğu denilen noktaya doğru seyreden yıldızlar dünya­
sı, birden dolaşımı değiştirmiştir. Tann'nm dünya iş­
lerini bir ast Tann'nın yönetimine bırakmış olabilece­
ğini de düşünmüşler bir ara. Sonra, bunun yanlış ol­
duğunu anlamışlar. Zühal yıldızının insanlan büyük
bir bilgelikle yönettiğini, Müşteri yıldızının bu yöneti­
mi değiştirdiğini, öbür gezegenlerin, sırayla, kötü et­
kilerde bulunduklannı ileri sürmenin daha da saçma
olduğunu söylüyorlar. Onlara göre, dünyanın yaşadı­
ğı çağlar, gezegenlerin etkisine göre birbirini kovala-
TOMMASA CAMPANELLA 75

mıştır. Bin ya da bin altı yüz yılda bir, gezegenlerde­

ki değişmeler yüzünden değişiklikler olacaktır. Çağı­
mızın Utarit gezegeninin etkisi altında olduğunu sanı­
yariarsa da, bu etki sık sık kavuşumlarla engellenmek­
te, düzensizlikler, uğursuzluklar getirmektedir. Büyük
değişmeyi Adem babamızın işlediği günaha yormakla
yetinen Hıristiyanlan mutlu sayıyor, kıskanıyorlar on­
ları. Onlara göre, babalardan çocuklara miras olarak
günahları değil, günahlarının cezası kalıyor. Oysa, asıl
çocuklarm günahının cezasını, üreme kurallarına uy­
mayan ve çocuklannın eğitimine önem vermeyen ba­
baların çekmesi gerekir. Onun için değil mi ki, Güneş
Ülkesi'nde, üremeyle eğitime büyük önem verilmekte­
dir. Çünkü, devlet bu iki görevi yerine getirmezse, ba­
baların ve çocukların işledikleri suçların cezasını ken­
disi çeker.
Bugün devletler çeşitli belıllar içindedir. Bununla
beraber, gerçek mutluluğun ne olduğunu bilmedikle­
ri ve dünyayı yalnız birtakım rastlantılarm yönettiği­
ni sandıkları için, bugünkü düzensizliğe barış ve mut­
luluk adını veriyorlar. Ne var ki, Metafizikçi gibi, ev­
renin genel yapısını, hayvanların ve bitkilerin, hatta
insanın (çünkü ölüm cezasına çarptınlanların cesetle­
ri açımlamada kullanılmaktadır) anatamisini incele­
miş olan bir kimse Tanrı'nın bilgeliğini ve esirgeyici­
liğini yüksek sesle herkese söylemek zorundadır. Onun
için, insan kendini dine adamalı ve Yaradan'ına tap­
malıdır. Bunun da, Tanrı'nın eserlerini incelemek ve
anlamak, buynıklarına doğrulukla uymak ve şu ah­
lak kurallarını uygulamakla yapabilir ancak: «Sana
yapılmasını istemediğin şeyi başkasma yapma ve sa­
na yapmalarını istediğin şeyi de onlara yap ! ., Çocuk­
larımızın ve benzerlerimizin bize saygı göstermeleri­
ni istediğimize ve yaptığımız az buçuk iyiliğe iyilikle
karşılık vermelerini beklediğimize göre, bizi biz yapan,
76 GÜNEŞ ÜLKESi

bizlere bütün nimetleri veren, bizi yaşatan Tanrı'ya

neler vermemiz gerek, bir düşünün. Tükenmez zaman
boyunca hamdolsun Tanrı'ya.

OSPİTALARİO

Anlattıklarına bakılırsa, yalnız tabiat yasasını ya­

kından bilen bu insanlar (bu yasaya vaftiz, şaraplı
ekmek, günah çıkarma ve evlenme töreni gibi dinsel
eylemlerden başka bir şey eklememiş olan ve bu yol­
dan bizleri bu yasaya uymaya zorlayan) Hıristiyanlığı
sezmiş, nerdeyse yaklaşmışlardır ona. Bu söyledikleri­
niz Hıristiyanlıktan yana sağlam bir kanıt veriyor ba­
na. O Hıristiyanlık ki, bazı aşırılıklanndan temizlen­
di mi, bütün ünlü din adamlarının umdukları gibi, bü­
tün dünyada egemen olacaktır ve bütün dinlerin en
gerçeğidir.
Bilginierin dediklerine bakılırsa, bütün insanları
aynı yasa altında toplamak amacıyla Tanrı Yeni Dün­
ya'yı İspanyollara keşfettirdi. İspanyollar diyorum
ama, asimda bildiğiniz gibi, bu şerefi ,sizin gibi bir
Cenovalı olan Colomba'ya borçluyuz. Demek, gerçeğe
tanıklık etsinler diye Tanrı sizin Güneş Kentli filozof­
ları seçmiş!
Bütün bunlardan çıkardığım sonuç şu benim: Biz­
ler ne yaptığını bilmeyen, gözleri bağlı yürüyen insan­
lanz ve Tann'nın elinde birer araç durumundayız sa­
dece. Kimimiz yeni toprakların, kıtalann keşfine koşu­
yoruz. Altın bulmak, zengin olmak tutkusudur onları
buna iten. Oysa Tann'nm amaçlan çok daha yüksek­
tir. Güneş dünyayı yakar; ne bitki yaratır, ne insan.
Ama Tann varlıklara can vermek için, öğeler arasın­
daki savaştan faydalanır. Hamdolsun, şükürler olsun
Tann'ya!
TOMMASA CAMPANELLA 77

C. KAPTAN

Güneş Ülkelilerin yıldızlan inceleyerek, peygam­

berleri okuyarak gelecek üstüne neler öğrenmiş olduk­
lannı bilseniz şaşardınız. Onlara göre yalnız günümüz­
de, dört bin yıldan beri görülmedik keşifler, buluşlar
olmuştur ve sadece yüz yıl içinde, beş bin yılda çıkan
kitaplardan daha çok kitap basılmıştır. Güneş Kentli­
ler, basımın, pusulanın ve barutun bulunuşunu övüp
göklere çıkarıyorlar. Bu şaşırtıcı buluşlar, onlara gö­
re, bütün insanların aynı ocakta birleşeceğini müjde­
leyen belirtilerdir. Gemiciliği, silahları ve yeni bir kı­
tanm keşfini Merih ve Ay'ın etkisine bağlı bu büyük
buluşlara borçluyuz.
Gökte başka gezegen kavuşumlarıyla birlikte ye­
ni belirtiler olduğu, Utarit abside'i oğlak burcuna, Zü­
hal'inki kavis purcuna, Merih'inki de Sünbüle burcu­
na girdiği zaman, yeni bir devlet doğacak, sanatlarda
ve yasalarda büyük yenilikler olacak, yeni peygam­
berler ortaya çıkacak ve böylece baştan başa yenile­
şen bir dünya her çeşit nimetlerle dolup taşacak Ama,
önce her şeyi kökünden söküp atmak, sonra yeniden
kurmak gerek. . . Şimdi beni bırakın da gideyim artık,
yapacak bin bir işiın var.
Yalnız şunu söyleyeyim ki, Güneş Kentliler hava­
da uçma sanatını da buldular. Bilmedikleri tek sanat
buydu. Çok geçmeden, yeni ve çok güçlü dürbünler,
kulaklıklar da bulacaklarını umuyorlar. Dürbünlerle
bilinmeyen gezegenleri görebilecek, kulaklıklarla da
göklerin müziğini dinleyebilecekler. Hamdolsun, şü­
kürler olsun ulu Tanrı'ya!
78 GÜNEŞ ÜLKESi

OSPİTALARİO

Bütün bunlar çok güzel, çok yaman şeyler. Ama,

bu insanlar astronomiyi biraz fazla kaçınyarlar gibi
geliyor bana. Gezegenler nasıl oluyor da bu kadar şe­
yi haber verebiliyor? Ben şunu bilir şunu söylerim: Bu
dünyada her şey Tann'nın isteğiyle ve istediği zaman­
da olur.

C. KAPTAN

Onlar da böyle düşünüyorlar zaten. Onlarca Tan­

rı her şeyin evrensel ve doğrudan doğruya nedenidir;
Tanrı sonlu bir neden olarak değil, mutlak bir g�ç. bir
ilk neden olarak davranır. Çünkü, Pietro yemek yedi­
ği, su içtiği, aptes ettiği, ya da başkasının malını çal­
dığı zaman, bütün bu işleri yapma yetisini Tann ver­
miş olmakla birlikte, Pietro'nun aracılığıyla bu işleri
gören Tann değildir. Burada Pietro dilediğini doğru­
dan doğruya yapabilme durumundadır ve özgürlüğü­
nü kullanarak tannsal eylemin sınırsız genişliğini de
değiştirmektedir.

OSPİTALARİO

Ne güzel düşünüyorlar! Bizim iskolastik bilginle­

rimiz, özellikle Aquino'lu ermiş Tommaso, karşıt dü­
şünceyi savunan islam filozoflarına bu yolda cevap
veriyorlar.

C. KAPTAN

Güneşiilere göre, Tann her olayı evrensel ve özel

nedenlere bağlamıştır. Bu özel nedenler olmadan bi­
rincilerin etkisi yoktur: Örneğin, bir bitki güneş ışın-
TOMM,ASA CAMPANELLA 79

larıyla kaynaşmadıkça çiçek açabilir mi? Zaman, ev­

rensel nedenlerin, yani göksel nedenlerin etkisi altın­
dadır. Ama özgün nedenler, dış dünyaya etki yapma­
da zamanı kendi hesaplarına kullanırlar: Böylece, in­
san, yapma bir ısıyla ağaçları çiçeklendirmekte, güneş
olmadığı zaman evini lambayla aydınlatabilmektedir.
Öte yandan, doğal nedenler etkilerini zamanın içinde
yaparlar, öyle ki, çeşitli olaylar, şaşmadan, saati saa­
tine meydana gelir, kimileri gündüz, kimileri gece, ki­
mileri yazın, kimileri sonbaharda, kışın, ilkbaharda,
kimileri bu yüzyılda, kimileri gelecek yüzyılda. Özgür
nedeni nasıl hiçbir şeyi, gece olunca uyumaya, gün
ağarınca kalkmaya zorlamıyorsa ve bu neden zama­
nın akışını kendi yararına kullanabiliyorsa; Koç ya da
Yengeç burçları ağır basmca da hiçbir şey pusulayı,
basımcılık sanatını ya da filan kıtayı keşfetmeye zor­
l�maz onu.
Güneş Kentliler Papanın Hıristiyanlara astrolojiyi
yasak edebileceğine de hiç inanmıyorlar. Onlarca, böy­
le bir yasak olsa olsa, «Cüzi irade, belirtilerini ve ta­
biat"üstü olaylan kavramak bahanesiyle astrolojiyi kö­
tüye kullananlara karşı olabilir. Astroloji bu gibi şey­
leri açıklayamaz. Çünkü, doğa olaylannın evrensel ne­
denleri olan gezegenler, doğal nedenlerin belirtilerin­
den başka bir şey değildirler ve özgür etkenler karşı­
sında, ancak insanı çeken, çağıran bir fırsat, birer
güçtür bunlar. Gerçekte, Güneş doğarken bizi yatağı­
mızdan kalkmaya zorlamaz, yalnız kalkmaya çağırır,
gece karanlığının bizi uykuya çağınşı gibi. Demek, do­
ğa olaylarının özgürlüğümüz üstünde ancak anlık, do­
laylı bir etkisi vardır: Böylece, ruh kendini kimi za­
man sevginin, kimi zaman nefretin, kimi zaman öfke­
nin ve çeşitli tutkulann itHerine kaptırtırsa da, insan
yine de bu tutkuların kölesi olmak ya da onlara kafa
tutmak yetisinden yoksun değildir. Bütün sapkınlık-
uo GÜNEŞ ÜLKESi

lar, kıUıklar, savaşlar sık sık insan topluluklannı be­

lalara sokuyorsa, bunun nedeni, insanlarm cinsel gü­
dillerini dizginleyecek, aklın gösterdiği yoldan gidecek
yerde, akla aykırı davranmalandır. Bununla beraber,
şunu da kabul etmek gerekir ki, insanın kendini hak­
lı bir savaşa sürükleyecek kadar haklı bir öfkeye kap­
tırdığı haller de yoktur denem ez.

OSPİTALARİO

Aquino'lu ermiş Tommasa ile Papa bu noktada

başka başka düşünüyorlar. Tıbbın, tarihin ya da de­
nizciliğin ilerlemesini desteklediği sürece astroloj i bil­
gilerine ve deneylerine izin veriyorlar. Ama, insanla­
rm kötülük eğilimi, kimi zaman onları astrolojide teh­
likeli aşırılıklara ve gelecek üstünde yanıltıcı birta­
kım tahminlere götürdüğü için yasaklıyorlar onu. Ni­
tekim bu gibi tahminleri aşırıya vardıran hükümdar­
lar uyruklarını birtakım düşüncesiz işlere sürüklemiş­
lerdir. Arbace, Drusus, Agathokles, Arkhelaius; son za­
manlarda da Ticon'un yıldızlara bakıp önceden ver­
diği haberlerle uğursuz bir yanılgıya düşen Filandi­
yalıların başkanı buna açık birer örnektirler. Birta­
kım kalleşterin kandırdığı ve astrolojik varsayımıara
olan körü körüne güvenleri, hükümdarlanmızı papa­
lığa karşı saygısızlığa sürüklemiştir.

C. KAPTAN

Güneş Kentlilere göre, genel olarak, yanlış ve teh­

likeli olan her şey, putataparlığı diriltebilecek, özgür­
lüğü yok edebilecek ya da politik düzenin altını üstü­
ne getirecek her şey sıkı sıkıya yasak edilmelidir. Hem,
Güneş Ülkeliler, yıldızlardan insanlara gelebilecek kö­
tü etkileri önlemenin yolunu da bulmuşlar. Çünkü,
TOMMASA CAMPANELLA 81

Tanrı bütün bilgileri insanların mutluluğunu sağla­

mak için vermiştir: Örneğin, bir kuyruklu yıldız, ya
da Ay tutulmasının kötü etkisinde olan bir kimseyi,
duvarlan beyaz taşlarla örülü güzel kokulu bir eve ka­
parlar. Evin etrafında güzel kokulu yedi kandil yakar,
neşeli türküler söyler, çalgılar çalar, gülüşe oynaşa ko­
nuşur ve böylece gökyüzünden gelen uğursuzluk gaz­
larını dağıtırlar.

OSPİTALARİO

Doğrusu çok akıllıc a devalar bunlar. Gökyüzü in­

san bedenini etkilemektedir. Yapılacak şey, bu etkiyi
insan bedeninin karşı etkisiyle önlemektir. Ama, kan­
dil sayısının yedi olması bana biraz tuhaf geldi. Sayı­
larm iyileştirici bir niteliği mi var ki? Bir kör inanç
olmasın bu?

C. KAPTAN

Evet, Güneş Kentliler sayılara önem verirler. Bu

konuda biraz Pythagoras'ın felsefesine dayanıyorlar.
Bu da doğru mu değil mi, bilemem. Ama Güneş Kent­
liler yalnız sayılarm gücüne değil, sayılada destekle­
nen hekimliğe inanırlar daha çok. Ama kör inanç sa­
yılmaz bu.

OSPİTALARİO

Bunda bir kör inanç gördüğüm yok benim de. Ne

kutsal kitaplar, ne din kuralları, ne de Kilise sayıların
gücüne karşı gelmezler. Hekimler de zaten yalnız has­
talık nöbetlerinde sayılardan faydalanırlar, hem de ye­
rinde olarak. Hem Tann her şeyi sayıyla, ölçü ve den­
geyle tasadamıştır diye yazmaz mı kitaplar? Tanrı
82 GÜNEŞ ÜLKESİ

dünyayı yedi günde yaratmadı mı? O'nun şanını yü­

celtmek için yedi boru öttüren meleklerin. sayısı yedi
değil mi? Yedi gök gürültüsü, yedi şamdan, yedi ça­
nak . . . yok mu? Aynca, ermiş Agustinus, ermiş Hila­
rius, Origenus sayılarm değeri, özellikle, altı ve yedi
sayılan üzerinde uzun uzun durmamışlar mı? Onun
için, hekimliği tannsal örneklere dayatıyorlar, .. cüzi
irade .. ye inanıyorlar diye Güneş Kentlileri kınayacak
değilim. Musa gök kubbedeki yedi gezegeni nasıl yedi
kandille temsil etmişse, Güneş Kentliler de yedi meşa­
le ile ediyorlar. Roma bile 'sayılarda bir güç olduğunu
kabul eder, yoksa sayılı, numaralı şeylerde değil. Buy­
sa bir kör inanç sayılamaz.

C. KAPTAN

Güneş Kentiilere göre, kadınlar yönettikleri bölge­

lere bolluk getirirler. Çağımızda kadın egemenliğinin
ağır basması bunu göstermiyor mu? Nubya ile Mezo­
potamya arasmda yeni amazonlar türemedi mi? Avru­
pa'da, örneğin Türkiye'de Safiye Sultan, Polanya'da
Bonne, Macaristan'da Maria, İngiltere'de Elisabeth, İs­
koçya'da Mary, Tescana'da Bianca, Belçika'da Mar­
guerite, ve İspanya'da - Yeni Dünya'nın keşfine yar­
dım eden - İsabella buna örnek gösterilemez mi? Ça­
ğımızın büyük bir ozanı.' destanını şöyle başlatır:

Kadınlar, şövalyeler, silahlar ve sevdalar . . .

Merih üçgeninin ağzı kara ve sapkın ozanlan,

Utarit'in o yüce evinde ve Zühre ile Ay'ın etkisinde
açık saçık şeylerden söz ediyor. insanda tutkular uyan­
dınyorlar sadece. Erkeklerse davranışlannda ve sesle-

ı. Ariosto.
TOMMASA CAMPANELLA 83

rinde gitgide kadınlaşıyorlar. Yengeç ve Akrep burç­

larının etkisinde olan Afrika'da Amazandan başka,
Fas'ta ve Tunus'ta, erkek genelevleri ve ikiimin zorla­
madığı sadece özendirdiği daha başka reziliikiere rast­
lanmaktadır.
Ah ne yazık ki zamanım ölçülü. Onun için Güneş
Ülkeiiierin astroloji ve genel doktrinleri üstünde tam
olarak duramayacağım. Onlara göre, Tann'nm yarat­
tığı düzende her şey iyidir, dengelidir. Bu düzen gü­
nün birinde bozulursa, bunun suçu yalnız biz insanla­
nndır. Çünkü, yer, gök, ve ruh dünyaJan arasında akll­
lara sığmaz bir denge vardır.
Güneş Kentliler Hıristiyanlığın Yeni Dünya'ya ya­
yılacağına, İspanya'da ve İtalya'da üstün geleceğine,
ama Kuzey Almanya, İngiltere, İsveç ve Pomeranya'
daysa sarsıntılara uğrayacağma inanıyorlar. Ama
bunların üstünde durmayacağım. Bu konuda daha
fazla konuşmayı yasak eden Papa'nın hışmına uğra­
yabilirim çünkü.
Bununla beraber şunu da söyleyeyim ki, havada
uçma sanatının (ki bundan daha önce söz etmiştiml
dışında, Güneş Ülkeliler yıldız kümelerinin iyi etkile­
ri altında en özgün buluşlara varmışlardır.
Beni daha fazla alıkoymayın, ne olur. Biliyorsu­
nuz yapacak çok işim var. Yalnız şunu söyleyeyim ki,
Güneş Kentliler «Cüzi irade, sistemini ortadan kaldı­
racak yerde daha da güçlendiriyorlar onu. Bu konu­
da, çok saydıklan büyük bir filozofun başına geleni
örnek veriyorlar.' Dediklerine göre, düşmanın konuş­
turmak istediği bu büyük filozofun ağzmdan bir tek
kelime bile alamamışlar, kırk saat durmadan işkence
yaptıklan halde. Çünkü, filozof içinden susmaya ka­
rar vermiş. Demek oluyor ki, gökyüzünün ta derinle-

ı. Burada Campanella kendisinden söz ediyor.

84 GÜNEŞ ÜLKESi

rinde ağır ağır devinen gezegenler bizi irademize ya

da Tanrı'nın buyruklarına uymaktan alıkoyamazlar.
Çünkü, insanın özgürlüğü, Tanrı'ya dil uzatacak ka­
dar ileriye gidebilir. Tanrı ne kendini ne de başkala­
nnı kendine karşı gelmeye zorlayamaz. Tanrı'yı ikiye
bölebilir miyiz? Ama, gezegenler duyularımız üzerin­
de birtakım önemsiz etkiler ve hafif değişiklikler yap­
tıkları için, akıllarmdan çok duyularma boyun eğen
insanlar yıldızlarm daha çok etkisi altmda kalırlar.
Sapkınlarm cesetlerinden zararlı gazlar çıkartan ay­
nı yıldız kümeleri, Cizvit, Capuccini ve Minimi tari­
katlarını kuran o büyük insanları coşturmuştur. Yine
aynı yıldız kümesinin etkisi altmda Colombo ve Fer­
nando Cortes yeni buldukları dünyada Hıristiyanlığı
yaymışlardır.
Şu anda dünya büyük olaylarm eşiğinde. Ama
bunları daha elverişli bir zamanda açıklarım.

OSPİTALARİO

Müsaade edin de bir soru daha sorayım: Güneş

Ülkeliler küreksiz ve yelkensiz gemileri nasıl ve neyle
yürütebiliyorlar?

C. KAPTAN

Geminin arkasında, yelpaze biçiminde büyük bir

çark vardır. Bu çarkın ucundaki bir sınğa, denge sağ­
lasm diye ağır bir nesne konulmuştur. Bu sırığı bir
çocuk bile tek eliyle kolayca kaldırabilir. Çark bir ça­
tal diren üstünde kolayca dönen eksenin hareketiyle
işler. Bundan başka, bir de arkadan çarklı gemiler var.
İki çark geminin ön tarafmda yerleştirilmiş büyük bir
çarka zincirlerle bağlıdır. Büyük çark döndü mü, ar­
ka çarklar da döner ve gemi yürümeye başlar. Bu me-
TOMMASA CAMPANELLA 85

kanizma, Calabria'da ve Fransa'da, kadıniann keten

ipliği bükmek için kullandıklan çıknğa benzer.

OSPİTALARİO

Durun, gitmeyin, ne olur biraz daha bekleyin !

C. KAPTAN

Bekleyemem, dünyada bekleyemem. Gidiyorum.

 EN İYİ DEVLET
ÜSTÜNE SORUNLAR
 BÖLÜM ı

Güneş Olkesi ile ilgili konuşmalar politika bilimi­

ne yararlı olmuş mudur, bir şeyler katmış mıdır ona?

Böyle bir devleti akla uygun ve yararlı .saymanın

karşılaştığ'ı güçlükler:
ı. Hiçbir zaman var olmamış, olmayacak, olaca­
ğ'ını da umamaY:acağ'ımız bir şeyle uğ'raşmak hem fay­
dasızdır, hem de boşuna. Suç nedir bilmeyen böylesi
bir ortak yaşama olacak şey değ'il. Böyle bir şey ne
şimdiye kadar görülmüştür, ne de bundan sonra görü­
lebilir. Onun için böyle bir ülkeyle boşuna uğ'raşıp dur­
muşuz. Lukianos Platon'un Devleti'ne karşı kullanmış­
tı bu kanıtı.
2. Böyle bir devlet, bir krallıkta değ'il, olsa olsa
bir kentte kurulabilir. Çünkü Güneş Kent'e benzer bir
yer bulunamaz. Onun için ister istemez bozulacaktır.
ya kendine bağ'lı halkların etkisiyle, ya tanmla, ya da
böylesine sıkı ve sert bir yaşamanın doğ'uracağ'ı ayak­
lanmalarla.
3. Bu devletin en iyi devlet oldugu ve boyuna sü­
rüp gideceğ'i bir kuruntudur sadece. Bir defa, bu dev­
let sürüp gidemez. Çünkü, rüzgarla�. savaşların, aç­
lığ'ın ve vahşi hayvanların uzun süre temizleyemediğ'i
kent ya veba salgınianna uğ'rayacak, ya da, içeriden
kendini yıkacak zorba bir yönetimden yakasım kur­
tarsa bile, Platon'un kendi devleti için söylediğ'i gibi,
yurttaş sayısının artmasıyla yok olup gidecektir. Son-
90 GÜNEŞ ÜLKESi

ra, bu en iyi bir devlet de olamaz. Çünkü, havarinin

dediği gibi, yakasım Sl.ıçlardan kurtaramayacaktır:
Ayrılmışsak suçumuz yoktur, zaten alışmış değildik
ki. Nitekim Aristoteles de, Platon'a karşı, faydalı mal­
larda ve kadınlarda ortaklığın devlet için zararlı ol­
duğunu göstermiştir. Bir kötülükten kaçayım derken,
binbir kötülüğe düşeriz.
4. Bu türlü yaşama yolu, bütün uluslarca denen­
memiş, sadece tabiattan esinlenmiştir. Güneş Ülkesi'
nin yaşama yolunu hiç kimse denemiş değildir. Onun
için, boşu boşuna çene yorup duruyoruz.
5. Kimse ne böylesine katı yasaların, ne de eği�
timcilerin vasiliği altında yaşamak ister. Böyle bir dev­
let düzenini, kendi yurttaşlan yıkarlar, tıpkı ortakça
yaşayan birçok tarikatlarda olduğu gibi.
6. Tann'nm eserlerini incelemek, dünyayı dolaş­
mak, araştırmalarda bulunmak, denemedik şey bırak­
mamak insanlar için doğal bir haktır. Ama, böyle bir
devlet düzenindeki yurttaşlann, her şeyi kitaplardan
öğrenen papazlardan farkı olmayacaktır. Kitaplarda
bulunmayan bir şeyle karşılaştılar mı, afallayıp kala­
caklardır. Nitekim, şu anda Galileo'nun düşüncelerine
pek önem vermedikleri gibi, ermiş Augustinus kabul
etmiyor diye, Colombo'nun yeni bir dünya bulduğuna
da içlerinden inanmıyorlar.
Genel olarak, bizden yana kanıtların başında, ya­
kınlarda şehit edilen Thomas More'un düşsel devleti
Utopia örneği gelir. Güneş Ülkesi'nin kurumlarını ta­
sarlarken onu örnek aldık. Aynca Platon da böyle bir
devlet düşüncesi koymuştur ortaya. Her ne kadar tan­
nbilimciler bütünü ile bozuk ahlaklı insanlar arasın­
da uygulanamayacağını söylüyorlarsa da, böyle bir
devlet düzeni temiz yürekli insanlar arasında pekala
kurulabilir. Zaten İsa da bizlerden temiz yürekli olma­
mızı istemiyor mu? Daha birçok filozof gibi Aristoteles
TOMMASA CAMPANELLA 91

de böyle bir devlet düşünmüştü. Hükümdarlar d a bir­

takım yasalar koymuşlar ve bunların en iyi yasalar
olduğuna inanmışlardır. Hiç kimse bunlara karşı gel­
mez diye düşünmemişler, sadece bunlara kim uyarsa
mutlu olur, demişlerdir. Aquino'lu ermiş Tommasa'ya
göre, din adamları, din kurallanna günah korkusuyla
değil, daha önemli şeyleri gözetmek amacıyla uyarlar;
bütün kurallara uydukları zaman da mutlu olurlar:
Kurala göre yaşamaları, yani hayatlarını ellerinden
geldiğince kurala uydurmalan gerekir. Musa, Tanrı'
nın bildirdiği yasalan açıklayarak çok iyi bir din dü­
zeni kurmuştur. Museviler bu yasalara boyun eğerek
yaşadıkları sürece geliştiler, bu yasalan sonradan
saymaz olunca da çöktüler. Söz ustalan bir söylevin
en iyi ve en kusursuz kurallarını koyarlar, filozoflar
da eksiksiz bir eser tasadayabilirler ama, hiçbir ozan
kusurdan kurtaramaz yakasını. Tanrıbilimciler ermiş­
lerin hayatlarını anlatırlar ama, hiçbiri, ya da pek azı
onlar gibi yaşar. Hangi ulus, ya da hangi insan İsa'nın
hayatına benzer bir hayat sürebilir? Buna bakıp Kut­
sal kitaplar boşuna yazılmıştır mı diyeceğiz? Hayır,
var gücümüzü kullanıp onlara yaklaşabilelim diye.
İsa iyinin iyisi bir din kurmuştu; havariler onun öğre­
tisine tamı tarnma uyamadılar. Bu din sonra halktan
rahipler sınıfına, onlardan da tek tek rahiplerin eline
geçti. Şimdi bazı din kurarnlarında olduğu gibi uygu­
lanmakta, pek azında da aslına bağlı kalınmaktadır.
Biz, kendi devletimizi Tanrı'nın eseri olarak gös­
termek amacıyla insan aklının filozofça bir buluşu di­
ye koyuyoruz ortaya. Bazı noktalarda İncil'den uzak­
laşıyor, ya da uzaklaşır görünüyorsak, bunu, dine kar­
şı saygısızlığımıza değil, aslında doğru olmayan bir­
çok şeyleri Cö�eğin kadın erkek ilişkilerindeki ortak­
lığı) doğru sanan insan aklının, (Tann esininden yok­
sun aklın) güçsüzlüğüne vermeli. Zaten bundan ötü-
92 GÜNEŞ ÜLKESi

rüdür ki, Güneş Ülkesi'ni, daha iyi bir hayatm sırrına

ermeyi uman ve aklın gereklerine göre yaşadığı için
böyle bir hayata hak kazanan insanlar için tasarladık.
Güneş Ülkeliler Hıristiyanca bir hayata hazırlanmak­
tadırlar. Sırf bu bakımdan, Girillo, Giuliano'nun tersi­
ne, paganlığm Hıristiyanlığa bir giriş olduğunu ileri
sürmektedir. Hem sonra biz, Tanrı'nın kendilerinden
yüz çevirmesini istemeyenlere, doğru dürüst yaşama­
lan gerektiğini öğretiyar ve Hıristiyanlara, Güneş Ül­
kesi'ni örnek alarak İsa'nın hayatınm da tabiata uy­
gun olduğunu ispatlıyoruz. Zaten Romalı Clementus
gibi Chrysostomus ve ermiş Ambrosius da Socrates'in
devletine dayanarak aynı şeyi yapmışlardır.
Güneş Ülkesi'ndeki yaşama düzeninin, bütün kö­
tülükleri kökünden kazıyacağı meydandadır. Çünkü,
orada ne yöneticiler birbirlerinin yerine göz dikecek­
lerdir, ne de seçim, talih gibi şeylerden doğan kötülük­
lere sapacaklardır. Bu ülkede, ermiş Ambrosius'un
övüp göklere çıkardığı, turna kuşlarıyla aniann top­
lum düzenine benzer bir düzen kurulmuştur. Yine bu
ülkede, gerek yöneticilerin küstahlığından, gerek yok­
sulluktan, gerekse alçaklık ve baskılardan doğan kötü­
lükler de kalmayacaktır.
Yoksulluk ve zenginlik gibi iki karşıt uçtan do­
ğan kötülükler, yani yoksulluğun getirdiği cimrilik,
dalkavukluk, düzenbazlık, hırsızlık; zenginliğin doğur­
duğu lüpçülük, kendini beğenmişlik, gösteriş ve aylak­
lık gibi kötülükler de ortadan kalkacaktır. Platon'a ve
Süleyman peygambere göre, bir devletin başına ne ge­
lirse yoksulluk ve zenginlikten doğan bu tür kötülük­
lerden gelmektedir.
Yine, orospuluk, cinsel sapıklık, kıskançlık, aile
kavgaları, çocuk düşürme gibi aşın sevişme istekle­
rinden doğan kötülükler de silinip gidecektir bu ülke­
de.
TOMMASA CAMPANELLA 93

Aşırıya kaçan evlat, ana-baba, karı koca sevgisin­

den doğan kötülükler; ermiş Agustinus'un dediği gibi
insan sevgisini hiçe indiren mal mülk tutkusu; ermiş
Caterina'nın dediği gibi cimrilik, tefecili.k, kölelik, kin,
zenginlere ve büyüklere karşı duyulan kıskançlık gibi
türlü kötülüklerin kaynağı olan bencillik için de aynı
şey söylenebilir. Oysa, biz Güneş Ülkesi'nde toplum
sevgisini artırıp, cimrilikten doğan kavga, hile, yalan­
cı tanıklık gibi kötülüklerin kökünü kazıdık
Bizim ülkede ya yoksulların aşırı çabalarından,
ya da zenginlerin aylaklığından doğan beden ve ruh
hastalıkları da kalmayacaktır. Çünkü, bizde hiç kim­
se öbüründen ne fazla çalışacak, ne de fazla yorula­
caktır.
Başka yerlerde kadınlar aylak aylak oturmakta,
bu yüzden çocukların beden ve ruh sağlığı tehlikeye
girmektedir. Bizdeyse, kadınlar kendilerine uygun iş­
lerde çalışacak, türlü erdemiere ereceklerdir.
Başka ülkelerde bilgisizlik ve budalalıklardan do­
ğan kötülükler vardır. Güneş Ülkesi'ndeysa her şey bil­
gi ve deneye dayanmakta ve Kent'in duvarlarında,
bütün bilgileri tarihsel bir yöntemle kolaycacık öğre­
ten resimler ve şekiller yer almaktadır.
İşte böylece, yasalar çiğnenmekten, düzen bozul­
maktan kurtarılmıştır, hem de şaşılacak derecede.
Her şeyde aşırılıktan kaçındığımız ve erdemi ege­
men kılmak amacıyla, her şeyi ölçü ile yaptığımız için,
Güneş Ülkesi'nden daha mutlu, daha rahat bir devlet
düzeni düşünülemez. Sonra, dikkat edilirse görülür ki,
Minos, Lykurgos, Salon, Garondas, Romolus, Platon,
Aristoteles'in ve başkalarının kurduğu devlet düzenle­
rinde göze çarpan aksaklıklar bizim devlette yoktur
ve orada her şeyin çaresi bulunmuştur. Çünkü Güneş
Ülkesi dünya ötesine öncelik tanıyan bir inançla dona­
tılmıştır ve bu inancınsa kapsamıdığı hiçbir alan yok-
94 GÜNEŞ ÜLKESi

tur.
Böyle bir devlet düşüncesine hiç kimse tarnı ta­
nıma katılmaz diye ileri sürülen ilk karşı - düşüneeye
cevabımız şudur: Biz bu devlet düzenini, herkesin el­
den geldiği kadar benirnseyebileceği bir örnek olarak
sunduk. Onun için yazdıklarırnız faydasız ve boşuna
değildir. Böyle bir devlet düzeninin var olabileceğini,
Havarilerin ortaklık ilkesine göre düzenledikleri ilk Hı­
ristiyan'ların yaşayışı göstermiştir. Ermiş Lucas ile er­
miş Clernentus bunun doğruluğuna tanıktırlar. Filone
ile ermiş Hieronyrnus'a bakılırsa bu çeşit bir yaşama
yolu İskenderiye'de ermiş Markus zamanında gerçek­
leşmiştir. Urbanus I, hatta ermiş Agustinus zamanın­
da da kilise adamları böyle yaprnaktaydılar. Ermiş
Chrysostornus'un bütün İstanbul kentinde rahipler
için uygulanntasını arzuladığı hayat da böyledir; ba­
na kalırsa, böyle bir hayat, İsa düşmanlarının tarna­
miyle ortadan kalkrnasiyle gerçekleşebilecektir. Aristo­
teles'in görüşlerine kapılanlar böyle bir hayat düze­
nini kabul etmeyebilirler ama, şimdi değilse bile, gü­
nün birinde, bu filozofun etkisinden kurtulunca, bu
düzeni benimsernek zorunda kalacaklardır. Kilise ulu­
larına gelince, onlar böylesi bir düzenin bugün bile
gerçekleşebileceğini düşünüyorlar. Çünkü, İsa bizi za­
ten böyle bir ilk düzene sokrnuştur. Tanrıbilmez ve pa­
gan Lukianos olmayacak bir devlet düzeni düşündü
diye Platon'la alay ede dursun, ermiş Clernentus,
Arnbrosius ve Chrysostornus Platon'u övrnektedirler.
Bu errnişler, bilgi ve kutsallık bakırnından bin tane Lu­
kianos'u ceplerinden çıkarırlar.
İkinci karşı-düşünce. Biz bu karşı-düşünceyi göz
önünde tuttuk ve Güneş Ülkesi'ndeki yaşama yolunu
sadece ülkenin merkez! için düşündük. Köyler, sonra­
dan bu düzeni ya bölük bölük uygulayacaklar, ya da,
bir tek eyalet halinde birleştikleri zaman, bütiinüyle·
TOMMASA CAMPANELLA 95

gerçekleştireceklerdir. Bu devletin bünyesine uygun

bir yer kolayca .bulunabilir; bulunmazsa, modelde bir
değişiklik yapılabilir: Öyle ki, kentin merkezi bir te­
penin üstünde, evler de tepenin yamaçlarında kurula­
bilir. Kent'in tasarladığımız öbür kısımlan da, çamur­
suzsa ovada gerçekleşebilir. Çamurluysa, bunu da, yol­
lara taş döşeyip, su arklan açarak önleyebilirz. Tica­
ret halkın ahlakını bozmasın diye, eserimizde, yöneti­
cilere, yani halkın vekilierine birtakım görevler, yetki­
ler verdik. Dıştan gelen ayartıcı etkileri önlemek için
de Kent'in dört bir yanını kalın ve tahkimli duvarlar­
la çevirmeyi ve ülkemizi devriye gezen askerlerle ko­
rumayı öngördük.
Bu egemen devlete ve onun dürüst, namuslu dü­
zenine yararlı olmak bir mutluluktur. Bilgisizlerin bil­
gili ye dürüst insanlara hizmet etmeleri nasıl bir mut­
luluksa, bu devlete hizmet etmek de öyle bir mutlu­
luktur. Nitekim, Romalılar, kaba güçten çok doğru­
luk yoluyla imparatorluklarını geliştirmişlerdir. Pom­
pilius zamanında düşmana karşı erdem kurallarına
aykırı davrananlara iyi gözle bakılmazdı.
Üçüncü karşı-düşünce. Güneş Ülkesi, insanları ye­
ni bir çağa hazırlayan ve nerede biteceği bilinmeyen
bir döneme kadar sürüp gidecektir. Çünkü, biz Güneş
Ülkesi'nde vebayı, açlığı, savaşı elimizden geldiği ka­
dar erdem yoluyla önledik, hiç değilse, başka yerler­
den çok daha iyi bir yolla: Bir defa, dört ana yoldan
esen rüzgarlar Kent'i temizleyecektir. Evlerin pence­
releri de kötü kokulara kapalı, iyilere açık tutulacak
biçimde yapılacaktır. Güneş Ülkesi halkının sayısına
gelince, bu iş metafizikle ilgilidir. Bana sorarsanız, bu
devlet düzeni en iyi bir düzendir ve asıl önemli olan
da onun uzun ömürlü olması kacl,ar iyi kurulup işle­
mesidir. Bu Ülke'de de günah işlenmesine işlenecektir
elbette. Ama burada işlenenler, başka devletlerin ku-
96 GÜNEŞ ÜLKESi

rulu düzenlerinden doğan ve devleti ortadan kaldıran

günahlar kadar büyük olmayacaktır hiç değilse. Aris­
toteles'in bizim devlete karşı ileri sürdüğü düşüncele­
Ii daha sonra çürüteceğiz.
Dördüncü karşı-düşünce. Bence Güneş devleti, bir
altın çağ gibi herkesin özlediği, Tanrı'nın da isteğine
uygun bir devlettir. Birtakım ilkelerin kötü niyetleri­
ne hizmet etmek için değil, insanları yüce Aklrn buy­
ruğu altına almak için kurulmuştur. Böyle bir devlet
düzeni kurulabileceğini, daha önce söylediğimiz gibi,
deneyler bize göstermektedir. Sonra, duyulardan, ten
isteklerinden çok, aklrn buyruklan gereğince yaşamak
tabiata daha uygundur. Ermiş Chrysostornus da gü­
naha bulanmış bir hayatın değil, erdemli, dürüst bir
hayatın tabiata uygun olduğunu söylüyor nitekim. Ra­
hiplerin hayatı bu türlü erdemli yaşayışa örnek ola­
rak gösterilebilir. Bugün ortak hayat düzeni içinde ya­
şayan Anabatistler, gerçek din kurallanna bağlı kalır­
larsa, bu türlü yaşarnanın daha da yararını görmüş
olurlar. Bunlar dinden sapmasalar ve Güneş Ülkesi'n­
d e olduğu gibi doğruluktan şaşrnayabilseler, bu ülke­
nin yeryüzünde gerçek bir örneğini vermiş olurlar.
Ama, bilinmez hangi budalalıklan en iyiye gitrnekten
alıkoyuyor onları.
Beşinci karşı-düşüneeye cevap: Ermiş Chrysosto­
rnus'un dediği gibi, erdemli yaşamak, mutlulukların
en yücesictir ve yanlış adım atanlar, kötü sonuçlann
doğrnasrna meydan vermeden hemen doğru yola ge­
tirilrnelidirler. Düzensizlik, başıbozukluk kötülükle­
rin kaynağıdır ve bizleri iyiliğe zorlayan her ihtiyaç
mutlu bir ihtiyaçtır. Ama kurnarbazlara, serserilere
iyi yurttaşlann, iyi yurttaşıara da rahiplerin hayatı
nasıl güç gelirse, kötülüğe alışrnış olan bizlere de Gü­
neş Ülkesi'nin yaşama yolu öyle güç gelebilir. Dikkat
ederseniz görürsünüz ki, dinliler dinden uzaklaşıyor-
TOMMASA CAMPANELLA 97

larsa, din kurallarının sıkılığından değil, daha çok din­

sizlerle düşüp kalktıklan, şan şeref peşine düştükleri,
mal mülk sevdasına, ten isteklerine kapıldıkları için
uzaklaşıyorlar. Oysa bizim Güneş Ülkesi'nde bütün bu
nedenler ortadan kaldırılmıştır. Bundan ötürü bu tür­
I ü örnekler bizim için geçerli değildir.
Altıncı karşı-düşüneeye cevap: Biz, tam tersine,
bütün dünyada bilimsel deneylerin, gözlemlerin sonuç­
lannı Güneş Ülkesi'ne mal etmeye çalışıyor ve bu
amaçla yabancı ülkelere adamlar salıp araştırmalar
yaptınyor, ticaret ilişkileri kuruyor, dört bir yana el­
çiler yolluyoruz. Yöneticilerimiz bir kentten bir baş­
kasına geçerken bu nimetlerden yoksun kalmıyorlar.
Gördüklerinden faydalanmayanlar yalnız kötü yöneti­
cilerdir. Onlann kendi aralarında yaptıkları tartışma­
lar yararlı olmaktadır,_çünkü her sorun ne kadar tar­
tışılırsa o kadar aydınlanmış olur ve sonunda haklı
olanlar anlaşıp uzlaşır. Bilimlerin, öğretilerin korun­
ması yolunda rahiplerin gösterdiği böylesi çabaya hiç
bir yerde rastlayamazsınız. Kötü ruhlu Teofilus'un
Origenes'e karşı ayaklandırdığı, Tann'nın insan biçi­
minde olduğunu ileri süren rahipler hiçbir şey elde
edememişlerdir. Güneş Ülkesi'nde böyle kışkırtmalara
yer yoktur. Bu Ülke'de rabiplik kutsalı ve bilimi geliş­
tirmekle görevli bir araçtır, yoksa iki yüzlülerin ileri
.sürdüğü gibi, yurttaşlar için bir yük değildir.
 BÖLÜM II

Sokrates'le Platon'un savunduğu gibi malda mülk­

te ortaklık mı, yoksa aynlık mı tabiata daha uygun,
devletin korunmasına ve gelişmesine daha yararlıdır?

Birinci karşı-düşünce. Malda mülkte ortaklığa

karşı Aristoteles Politika adlı kitabının ikinci bölümün­
de şunlan söyler: Ya mal mülk tekierin elinde kalıp
meyvalan herkesin olacak, ya da tam tersine mal mülk
herkesin, meyvalar da tekierin olacak. Birinci halde,
fazla taoprğı olan bu toprağı ekip biçrnek için daha.
çok çalışacak ve sonunda hiç çalışmayanlada bir tu­
tulup eşit bir pay alacak, bu yüzden de anlaşmazlık­
lar ve yıkımlar doğacaktır. İkinci halde, hiç kimse ça­
lışmaya yanaşmayacak, tarlalar gereğince ekilmeye­
cek. Çünkü, herkes topluluğun yaranndan önce kendi
yararını düşünecek ve köle gibi çalışaniann çok ol­
duğu bir yerde herkes işini başkasına yüklerneye ça­
lıştığı için, işler kötü gidecek. Üçüncü haldeyse, bütün
bu kötü sonuçlara bir yenisi eklenecek: Herkes en az
çalışıp ürünlerin çoğuna v e en iyisine konmak isteye­
cek ki, bu da insanlar arasında dostluk yerine anlaş­
mazlıklara, geçimsizliklere, dolaplara, düzenlere yol
açacaktır.
İkinci karşı-düşünce. Yararlı maliann ortaklığına
karşı, şunu ileri sürüyorlar: Diyorlar ki, Sokrates, bir
devletin iyi yönetilmesi için birtakım sınıfların, asker,
zanaatçı ve yönetici sınıflannın bulunmasını gerekli
TOMMASA CAMPANELLA 99

saymaktadır. Buna göre, diyorlar, her şey ortak olur­

sa, herkes ağır tarla işlerinden kurtulmak için asker
olur, savaş zamanında ise tarlada çalışmak ister \· e
para almadan savaşmaya yanaşmaz; ya da, herkes yö­
netici, yargıç rahip olmaya bakar. Böylece, kimilerine
büyük rütbeler verirken, kirnilerin yükleri artırılır, ki­
mi daha az çalışırken kimi daha çok çalışır, sonunda
yine haksızlık, adaletsizlik doğar. Onun için, en iyisi
mal ortaklığından vazgeçmektir.
Üçüncü karşı-düşünce. Mal mülk ortaklığına da­
yanan toplum düzeni bağış, konukseverlik, yoksullara
yardım gibi eylemleri ortadan kaldıracaktır, çünkü
böyle bir düzende hiç kimsenin özel malı mülkü olma­
dığı için, bu gibi şeyleri yapamayacaktır.
Dördüncü karşı-düşünce. Mal mülk aynlığının
hakka, adalete dayandığını söyleyen ermiş Augusti­
nus'a karşı, kadın ve mal ortaklığını tutmak ve bu­
nun havarilerin yaşayışma uygun olduğunu ileri sür­
mek sapkınlıktır. De Just et Jure adlı eserinde Scotus,
özel mal mülk hakkmı kabul etmeyen Jan Hus'u Cos­
tanze rahipler kurulunun suçladığmı yazar. İsa da:
Sezar'ın hakkını Sezar'a verin, der.
Bu düşüncelere karşı önce ermiş Clementus'un söz­
leriyle genel bir cevap vermeye çalışalım: Gratianus'a
bakılırsa Papa şöyle demiş: Yeryüzünde ne varsa hep­
•

si herkesin ortak malı olmalıydı. Ne var ki, biri çıkıp,

haksız olarak, ·Bu benim•, bir başkası .. şu benim,. de­
di. Yine demiş ki: ·Havariler, her şeyin, hatta kadın­
Iann bile, ortak olduğunu söylemişler ve ortakça bir
hayat sürmüşlerdir. Tevrat'ın ilk bölumunü yorumla­
yan bütun kilise ululan aynı şeyi söylemişlerdir, çun­
ku Tanrı hiç kimseye özel olarak bir şeyler vermemiş,
insanlar ıireyip çoğalsın, yeryüzunu doldursun diye
her şeyi ortak olarak önlerine sermiştir ... İsodorus d a
.rDoğal Hukuk· adlı eserinin başlarında aynı şeyi yaz
100 GÜNEŞ Ü LKESi

rnaktadır. Havarilerle ilk Hıristiyanların aynı biçimde

yaşadıklarını ermiş Lukas, Clernentus, Tertillianus,
Chrysostornus, Augustinus, Arnbrogius, Origines'de ve
başkalarında açıkça görüyoruz. Sonradan bu türlü ya­
şama yolunu, yukanda saydıklarımızdan başka, ermiş
Hieronyrnus, Prosperus ve papa Urbanus'un tanıklık
ettikleri gibi, ortak bir hayat süren kilise adamları be­
nirnsernişlerdir sadece. 470'lere doğru, papa Sirnplicius
zamanında kilise rnallan, kilise yöneticileri ile rahip­
ler arasında bölüşülrnüş ve bir bölüğü de yoksullara
ayrılrnıştı. Bundan az bir zaman sonra papa Gelasius
ile ermiş Augustinus, varını yoğunu topluluğa bırak­
madığı sürece hiç kimseyi rahipliğe alrnadılar. Ama,
sonradan, bazı rahiplerin mallarını gizleyerek ikiyüz­
lülüğe düşmelerini önlemek için, isterneye isterneye,
mallarını ellerinde tutmalarına izin verdiler. Bununla
beraber, mal mülk ortaklığını kötülernek, ya da bunun
tabiata aykın olduöunu ileri sürmek günahtır.
Hatta ermiş Augustinus'a göre, özel mal rnülkün
ortadan kalması daha büyük bir gelişmeye yol açar.
Onun için, gerek bugün için olsun, gerek yann için ol­
sun, en iyi yaşama yolu mal ortaklığıdır. Nitekim er­
miş Chrysostornus bu türlü yaşama düzeninin rahip­
lerce benirnsendiğini, herkesçe benimsenmesi gerekti­
ğini söylemiş ve Antakya halkına kimsenin, eli altın­
daki maliann sahibi olmadığını, o maldan ancak kili­
se mallarından faydalanan papaz kadar yararlanabi­
leceğini, onu kötüye kullanarnayacağını ve herkesin
yararlanmasına açık tutmak zorunda olduğunu söyle­
miştir. Ermiş Tommasa da mallara sahipsek de, onları
istediğimiz gibi kullanma hakkımız yoktur, zorunlu
bir ihtiyaç halinde ise bütün mallar herkesin ortak ma­
lıdır, diyor. Onun için, iyi düşünülürse görülür ki, mal­
Iann kötü bölüşüldüğünü anlarnarnız bakırnından böy­
le bir mülkiyet düşüncesi ağır basrnaktadır. Bu durum
TOMMASA CAMPANELLA 101

ermiş Basilius'un zenginlere hitabesinde, enniş Amb­

rogius'un da 18. hitabesinde açıklanmış ve özellikle, er­
miş Lukas'ın şu sözleriyle ortaya konmuştur: Her şeyi
Tanrı'dan aldığımızı kimse söyleyemez: Benim senin
diye bir şey yoktur. Aynı şeyi Sokrates Platon'un Dev­
let'inde, ya da Timaios'da ermiş Augustinus Giovan­
ni'yle ilgili 8. bölümde söylemekte, Hıristiyan ozanı da
şunları yazmaktadır:

lki şeyin kalkmasını istersen davranışlanmızdan

Durdursunlar savaşı, barış kendiliğinden yaşar.

Ovidus da M etamorfosi I'de ortak yaşama düze­

nini altın çağa yaraştınr. Enniş Ambrogius 118. hitabe­
sinin İş bölümünün başında: lsa bütün insanların yer­
yüzünden ortaklaşa yararlarnalarını söylemişti: Oysa
mal mülk tutkusu töreyi paramparçaetti, der Virgine
adlı kitabında da der ki: zorbalıklar, kesip asmalar,
savaşlar, her şeye Hıristiyanlığı temsil eden rahiplerin
değil, yahudilerin el koymasına yol açtı. Ermiş Cle­
mentus da bu eşitsizliğin paganların adaletsizliğinden
ileri geldiğini söyler. Yine ermiş Ambrogius tarihçiie­
rin belgeler ve yazılaona dayanarak, her şeyin başlan­
gıçta ortak olduğunu, sonradan zorbalık ve düzenle
onun bunun eline geçtiğini ispatlar. Aynı enniş Rex­
am, V. de sivil bir devlete örnek olarak, ortaklık ku­
ralına göre yaşayan arılan, asker devletine örnek ola­
rak da turna kuşlarını gösterir. İsa da hiçbir şeyleri
olmayan, hiçbir şey ekmeyen, aralannda ürünleri de
otlakları da paylaşmayan kuşlan örnek vererek aynı
şeyi yapmıştır. Sonra, hukuk bilgini de doğal hukuk
bütün canlı evrene yol gösterir diyerek doğal hukuk
gereğince her şeyin ortak olduğunu kesinlikle belirt­
mektedir.
Scotus'a göre, doğal yaşama halinde mal ortaklı-
102 GÜNEŞ ÜLKESİ

ğı doğal hukuk gereğidir ama, günah işlediği için

Adern babamız bu haktan yoksun bırakılrnıştır. Ne
var ki, bu cevap boşunadır, çünkü, ermiş Tornrnaso'
nun dediği gibi, günah insanı yalnız Tanrı'nın lutfun­
da yoksun bırakır, yoksa dünya nimetlerinden değil.
Adern tabiata ve akla karşı gelmiş, ama yeni bir hu­
kuk düzeni koyrnarnıştır. Mal ortaklığı doğal hukuk
gereği ise, mal ayrılığı da olsa olsa haksızlıktan doğa­
bilir. Ermiş Clernentus'un yazılarını yorumlayan Ro­
ma hukukçulan bu haksızlığın yapılmış olduğunu be­
lirtmişlerdir: Bitmeyen haksızlık: doğal hukukla insan
hukukunun çatışması bundan dolayıdır. Ama tabiata
aykırı şeye hukuk diyebilir miyiz? Hele bu tabiat Tan­
rı'nın eseri olursa. Tabiaata aykın olan hukuk kötü
bir şey olmaz mı? Scotus bunu bir haksızlığa, yani ilk
günaha bağlıyor. Ama Scotus'un bu yorumu yersizdir,
çünkü, ermiş Arnbrogius'un dediği gibi, mal rnülkün
bölünmesini doğuran açgözlülükle zorbalıktır. Üstelik,
ermiş Clernentus, bizi hukuk düzenine havarilerin sok­
tuğunu söylemektedir. Bu düzen eskiden bir haksızlık­
la bozulrnuşsa bugün de öyle demektir. Gaetano'ya gö­
re mal ortaklığı olumsuz bir ortaklıktır, yani tabiat bi­
ze mal rnülkü ayırınız dernerniştir; bu ortaklık olumlu
bir ortaklık değildir, yani tabiat sanki bize yalnız or­
taklaşa yaşayın, başka türlü yaşarnayın demiştir. Sco­
tus da bu düşüneeye katılmakla birlikte şunu eklernek­
tedir: Errnişlerin söylediğine göre mal ayrılığı haksız­
lık ve cimrilikten doğrnuşsa, doğal yaşama halindeki
ortaklığı olumsuz bir ternele nasıl bağlayabiliriz? Onun
için ermiş Thomas mal ortaklığının doğal hukuka bağ­
lanabileceğini, mal bölüşümünün sonradan olumlu hu­
kuka göre yapıldığını haklı olarak ileri sürmektedir.
Bu bölüşüm tabiata aykın olamaz, çünkü, bu mülki­
yet gerekli olanın rnülkiyetidir ve sadakadan söz eder­
ken dediği gibi herkesin ihtiyaç duyduğu mallar her-
TOMMASA CAMPANELLA 103

kesin ortak malı olması gerekir. Çünkü insanın ve ta­

biatın ihtiyaçlarmdan arta. kalan her şey ortak mal
olmak zorundadır, yoksa ihtiyaç içinde olanlara yar­
dım eli uzatmayanların kıyamet gününde ceza görme­
meleri gerekir. Her ne kadar Ermiş Tommaso'nun bu
öğretisi, bazı yönleriyle, bölüşümü savunuyor görünü­
yorsa da mal sahiplerine sadece malını bölüşmek ve
başkalanna yardım etmek hakkını tanıyor. Bu bakım­
dan, zenginlerin, ellerinde tuttuklan mallarm sahibi
değil, eldecisi olduklarını söyleyen ermiş Chrysosto­
mus, Basilius, Aınbrogius ve papa Lee'nun (de Collec­
tis, 5. seri) öğretileri doğruluğunu elden bırakmamış
oluyor. Zenginler mal mülk sahibi olsalar bile, hakla­
rını ancak bölüşme ve yardım yoluyla kullanabilirler,
tıpkı kilise adamlan gibi. Sahip olduklan kısım, sade­
ce beslenme ve giyinme ihtiyaçlanyla sınırlıdır. Zaten
bu çeşit haklar papa Jan XXII'nin Extrav'da gösterdi­
ği gibi, rahiplere de tanınmıştır. Denilecektir ki, öyley­
se, zenginler ellerindeki fazla malları geri vermek zo­
rundadırlar. Peki ama kime? Yoksullara mı, yoksa
devlete mi? Hem yoksullara, hem devlete diyeceğim
ama, zenginler olumlu bir hakka sahip olmadıklan
için, burada uzun boylu durmayacağım bunun üstün­
de, çünkü, nasıl olsa kıyamet günü Tanrı önünde he­
sap vereceklerdir. Ermiş Balisius, Ambrogius ve papa
Leo da böyle düşünmektedirler.
Demek ki, bizim devlet düzeninde, bütün kötülük­
lerin kaynağı olan cimrilik, sözleşmelerde yapılan hi­
leler, yoksullann gevşekliği, ezilmişliği, en parlak ze­
kalı kimselerin kafalarını işletmernek yüzünden düş­
tükleri bilgisizlik, boşuna didinmeler, yorgunluklar,
tefecilerin para dalavereleri, pintilikler, kendini beğen­
mişlikler, mal mülk ayrılığından doğan türlü kötülük­
ler, bencillikler, düşmanlıklar, kinler, nefretler, kita­
bımızda gösterdiğimiz gibi, ortadan kalkacak ve bü-
 104 GÜNEŞ ÜLKESf

tün vicdanlar rahata erecektir. Şeref ve görevler her­

kesin tabii yetisine göre dağıtıldığı için, Güneş Ülke­
si'nde, anlar devletinden söz ederken ermiş Ambro­
gius'un da belirttiği gibi, başkasının yerine göz dik­
mek, bir başkasının malına konmak gibi şeylerden do­
ğan kötülükler kalmayacaktır. Bizler, böylece, tıpkı
anlar gibi, en büyük öğretmen olan tabiata uyuyoruz.
Bizim baş vurduğumuz seçimler düzensiz dolapsız, ta­
bii seçimlerdir. Çünkü, Güneş Ülkesi'nde bizler, yara­
dılışça ve ahlakça sivrilenleri seçmekteyiz.
Şimdi, özellikle birinci karşı-düşüneeye cevap ve­
rirken, önce şunu belirtelim ki, Aristoteles yanılgıya
düşüyor, hem de bile bile. Çünkü, Platon'da bile, tar­
lalar, topraklar, ürünler, ve çalışma yükümü ortaktır.
Bizim Güneş Ülkesi'ndeyse, kitabımızda görüldüğü gi­
bi, bütün işleri yöneticiler herkesin yetisine ve gücü­
ne göre dağıtır ve yönetir. Kimse kimsenin hakkını ye­
mez, çünkü herkes yiy_eceğini ortak sofradan yer, giye­
ceğini de mevsimine, yeteneğine ve sağlık durumuna
göre, özel görevlilerden alır. Eskiden havariler böyle
davranmışlardı, bugün de aynı şeyi rahipler yapmak­
tadırlar. Onun için, Aristoteles boşuna çene yoruyor
bence. Bunun böyle olduğunu görmek için, kitabımız­
da giysilerin mevsimlere, sarfedilen çabaya, görülen
işe vb. göre nasıl dağıtıldığını incelemek elverir. Bu
konuda hiçbir güçlük de çıkmaz. Çünkü, her şey akla
uygun bir yoldan yapılmakta ve herkes kendi tabii ye�
tisine uyan işde çalışmaktadır. Bizim devlet düzeni­
mizde durum böyledir işte.
İkinci karşı-düşüneeye şöyle cevap verebiliriz:
Herkes yöneticilerce, ta küçüklükten doğal yetilerine
göre çeşitli zanaatlarda yetiştirilir ve bilgisiyle sivrilen
herkes en yatkın olduğu mesleğe girer. Bunlar ancak
üstünlük gösterdikleri zaman, kitapta yer alan sıraya
göre, en yüksek yönetim görevlerine yükselebilirler.
TOMMASA CAMPANELLA 105

Onun için hiç kimse eş dost hatırı ile kayırılıp yüksel­

rnek istemez, örneğin bu yoldan ne bir asker yüzbaşı­
lığa heves eder, ne de çiftçi rahipliğe. Herkes görgü
ve bilgisiyle başan gösterdiği alanda bir göreve hak
kazanır. Baştakiler keyiflerine göre değil tabiata göre
yönettikleri için, kirnilerini yükseltrneye, kirnilerini de
ezrneye kalkışrnazlar, herkese en uygun olan görevi
verirler. Kendilerinin özel olarak hiçbir şeyleri olma­
dığından, örneğin çoluk çocuklarını yetiştirmek, koru­
mak gibi birtakım kaygılarla başkasının hakkını ye­
meye ya da çiğnerneye kalkışrnaz, herkesin saygısrnı
kazanmak için dürüst davranırlar. Herkesi kardeş, ev­
lat ya da akraba bildikleri için de, fark gözetmeksizin
hepsini aynı derecede severler. Güneş Ülkesi'nde hiç
kimse para uğrunda savaşrnaz, evlat, kardeş bildiği
benzerleri için çalışır, savaşır; kimsenin aylığa maaşa
ihtiyacı da yoktur, çünkü herkesin iyi yaşamak için
gerekli olan her şeyi vardır. Herkesin asıl ihtiyaç duy­
duğu şey, gördüğü işlere kardeşlerinin değer vermesi,
onu bu yoldan şereflendirnıesidir. Romalılar Terraci­
na savaşma kadar para pul kaygusuna düşmeden sa­
vaşır, yurt için ölrnekte adetA birbirleriyle yanşırlar­
dı. Ama, mal mülk sevdasrna düşünce, yavaş yavaş er­
demlerini yitirdiler. Sallustius'la ermiş Augustinus,
Romalıların o büyük irnparatorluğa toplum sevgisiyle
ulaştıklarını söylerler. Cato da Sallustius da şöyle der:
Halkın gücü, bireyin yetersizliği, egemenlik hakkı, dü­
ş ünce özgürlüğü bilinmelidir. Korkutmalar, tutkulara
cezalar yoktur. lşte Roma'nın yayılma sorunu. Güneş
Ülkesi'nde bütün bu iyi şeyler, tabiatın önderliği al­
tında, faydalı ve dürüst bir ortaklıkla korunabilrnek­
tedir.
Gelelim üçüncü karşı-düşünceye. Aristoteles de,
Scotus da pek yersiz konuşmaktadırlar.
Dernek, hiçbir şeyleri yok diye, rahipler ve hava-
1 06 GÜNEŞ ÜLKESi

riler eli açık, cömert alamayacaklar, öyle mi? Eli açık­

lık, çaldığını vermek, değil, ermiş Thomas'ın dediği
gibi, her şeyi herkesin malı yapmaktır� Güneş Ülke­
si'nde konuklann nasıl ağırlandığını, doğuştan rnut­
suzlara nasıl bakıldığını kitabırnızda görrnüşsünüzdür.
Bizim devlette, rastlantılardan doğan yoksulluklar gö­
rernezsiniz. Çünkü, orada her şey herkesindir, herkes
birbirinin kardeşidir ve işler, görevler herkesin birbi­
rine cömert davranmasını sağlayacak biçimde düzen­
lenmiştir. Şunu da ekleyeyim ki, Güneş Ülkeliler cö­
rnertliği herkesin yaranna yöneltrnişlerdir.
Dördüncü karşı-düşünce. Scotus, sorunu, her za­
manki gibi, kötü niyetle ele alıyor. Çünkü, ermiş Au­
gustinus da ermiş Thomas da, malı rnülkü olanlar ah­
ret rnutluluğuna kavuşarnayacak diyenleri ve kadın­
ların erkeklerle düşüp kalkmasından yana olanlan,
salt ortak düzen taraflısıdırlar diye sapkın saymış de­
ğiller. Tam tersine, onlara göre, sapkınlığın en büyü­
ğü rahiplerin ve havaiiierin benimseyip uyguladıklan
ortak yaşama düzenini kötülernektir asıl. Şunu da ka­
bul edelim ki, kilise mal mülk bölüşümünü doğrudan
doğruya ve kesin olarak kabul etmemiş, onu hoş gör­
müştür sadece. Nitekim ermiş Augustinus da, topalla­
n ölülere tercih eder, insanlar ikiyüzlü olacaklarına
varsın mal mülk sahibi olsunlar, der. Aynı Scotus'a
bakarsanız, malda rnülkte aynlık, ortak mallara karşı
gösterilen ilgisizlikten doğduğu kadar, herkesin açgöz­
lülüğünden, yani kötü bir kaynaktan doğmuştur; bu
bakırndan malda rnülkte ayrılık iyi bir şey değildir,
tabiata aykındır; böyle bir şey, sadece izin verilmiş
olduğu için vardır. Şimdi soranın size, bu adam nasıl
olur da tabiata uyanlan sapkınlıkla suçlar ve tabiata
aykın olarak verilen böylesi bir izinden yana olanlan
Aristoteles'le birlikte övmeye kalkar? Diyelim ki, Ki­
lise, tıpkı topalı ölüye değişmeyen ermiş Augustinus
TOMMASA CAMPANELLA 107

gibi, malda mülkte ayrılığı tanımış olsun ve kötü yola

düşen kadınlara nasıl göz yummuşsa, kötülüklerin en
hafifidir diye, buna da öyle izin vermiş olsun. Ama
Kilise mal mülk üstünde bir sahiplik hakkı değil, sa­
dece bir vekillik hakkı tanıyor ve ihtiyaç fazlası üstün­
de bir hak kabul etmiyor. Nitekim, Alessandro, Al�n­
zo, Tonımaso, Valden, Ricardo ve Panormia da, rahip­
leri kilise mallarının sahibi sayanlan dinsizlikle suç­
luyor, rahiplerin elleri altındaki mal mülkten sadece
faydalanabileceklerini kabul ediyorlar. Ermiş Thomas
da rahiplere kilise mallarının sadece ufak bir parça­
sı, geçimlerini karşılayacak kadan üstünde bir hak ta­
nıyor. Ona göre, rahipler bu malların sahibi değildir­
ler, onlan yalnız kullanabilirler, yoksa çoluk çocuk­
lanna, dostlarına miras olarak bırakamazlar. Din ada­
mı olmayanlar için de aynı şeyi söylemiştik daha önce.
Bilgi!iizlerin aklı, birini inandırmaya yetmedi mi ona
hemen sapık der, çıkarlar işin içinden. İsa: ·Sezar'ın
hkkını Sezar'a verelim .. derken Sezar'a tanıdığı hak
elindekini dağıtma hakkından başka bir şey değildi.
Çünkü, Sezar'ın kendi öz malı diye bir şeyi yoktu as­
lında. Başkalarından almasaydı, nesi olabilirdi? De­
mek oluyor ki, her şey Tann'nındır, Sezar'sa sadece
elindekinin yöneticisidir. Yine İsa şöyle der: Onlann
evreninde yasalar egemendir. Oysa siz değilsiniz. Yi­
ne de daha büyük olan, yardımcı olarak ortaya çıkan­
dır. İşte onun için, ermiş Thomas, mal mülk üzerinde
yalnız yönetme hakkı tanımakta ve ondan ortakça ya­
rarlanmayı öğütlemektedir. Papa Tann'ya hizmet
edenlerin hizmetindedir, imparator da Kilise'nin hiz­
metinde.
 BÖLÜM III

Kadında ortaklık mı tabiata daha uygun, insan

soyunun üremesine, dolayısıyla devlete daha yararlı­
dır, yoksa herkesin kendi kansı ve çocuklan olması mı
daha iyidir?

Aristoteles'e göre, herkesin kendi kansı olması

tabiata daha uygun, kadınların ortak olmasıysa zarar­
lıdır.
Birinci karşı-düşünce. Sokrates der ki, herkes yaş­
lılan ana baba, gençleri evlat, akranlarını da karde­
şi bilirse, yurttaşlar arasında sevgi saygı artar. Oysa.
bu aslında her çeşit sevgiyi ortadan kaldınr. Evet, bü­
tün insanlan ortak bir yaşama düzeni içinde düşünür­
sek, bütün yaşlılar bütün gençlerin babası sayılırlar,
burası doğru. Ama, o zaman, her yaşlının gençlere
olan sevgisi, tıpkı çokça suya akıtılan bir damla bal
gibi eriyip dağılır; hiçbir baba öz evladmı, hiçbir evlat
da öz babasını tanıyamayacağı için, bu sevgi hemen
kaybolur gider.
Herkesin herkesi baba sayacağı bir toplum düze­
ninde sevgi artar, burası doğru. Ne var ki, herkesin
birden çok anası babası olamaz. Ayrıca her ana baba
kendi çocuklarını yüzlerinden tanır, dolayısıyla daha
·çok sever onları.
İkinci karşı-düşünce. Kadınlar arasında, özellikle
babalarla, kimden olduğu bilinmeyen çocuklar arasın­
da anlaşmazlıklar çıkacaktır.
TOMMASA CAMPANELLA 109

Üçüncü karşı-düşünce. Evlilik dışı belirsiz ilişkiler

yüzünden kimse öz evlatlarını tanıyarnaz olacaktır.
Oysa, herkesin, soyunu sürdürecek olan çocuklarını,
torunlarını tanırnak isternesi tabiidir.
Dördüncü karşı-düşünce. Kızkardeşlerle, analarla
evlatlar arasında cinsel ilişkiler alıp yürüyecek, kadın­
lar arasmda da kıskançlıklar başgösterecek, öprneler
sevrneler kızıica kıyarnete boğacak ortalığı.
Beşinci karşı-düşünce. Scotus: İkisi bedende bir
olacak sözünü ileri sürerek: «Tanrısal bir izin olma­
dıkça kimse birden fazla kadın alamaz,. diyor.
Altıncı karşı-düşünce. Nicola'cılarrn sapkınlığı,
kadınları orta malı yapmış olmalarıdır.
Önce, ermiş Clernentus'un dinsel buyruk niteliği
taşıyan bir sözüyle başlayalım cevabırnıza: Havarinin
ikinci öğretisinde: toplumda ortaklık gerekir. Ama Hı­
ristiyan . dürüstlüğüne aykın düşmesin diye, gevşekli­
ğe yönelen toplum yüceliğe varamaz diyen dinsel yo­
rumu kabul etmek zorundayız. Doğrusunu isterseniz,
Tertillianus'un da dediği gibi, ilk Hıristiyanlann, ka­
dın dışında her şeyleri ortaktı. Yalnız herkese hizmet
eden kadıniann sahibi yoktu. Ama Nicola'cılar kadın­
ların da orta malı olması ilkesini benirnsediler. Bunu
kabul etmemekle birlikte, ben politika dışında, kadın­
ların yönetim işlerine alınmasından yanayım. Çünkü
kadınlar erkekleri değil, sadece kadınlan yönetebilir,
çocuklann eğitim yönetimiyle uğraşabilirler. Kadınlar
ayrıca yorucu olmayan hafif işler görürler, savaşlarda
da ancak surlann savunrnasıyla görevlendirilirler. Ki­
taplarda okuyoruz: kocalan başka yerde olan Ispar­
talı kadınlar yurtlannı savunurlarrnış; dişi hayvanlar
da kendi aralannda tıpkı erkekler gibi dövüşürlerrniş,
Amazonlar eskiden Asya'da savaşırlarrnış, bugün Af­
rika'da savaştıklan gibi. Ama Gaetano de Pulchro ad­
lı eserinde bunu tabiata aykın bulmakta ve mızrak
110 GÜNEŞ ÜLKESi

kullanabilrnek için kadınlann sağ memelerini kesme­

leri gerektiğini ileri sürmektedir. Ben de Gaetano ile
birlikte diyeceğim ki, kadınlar sağ kollan güçlensin di­
ye sağ memelerini kesiyorlardır. Aynca, sağ meme
mızrak kullanmaya engel olmak şöyle dursun, tam ter­
sine rnızrağın göğse sıkıca dayanmasını da sağlar.
Sonra Afrikalllarda görüldüğü gibi, kadınlara da­
ha uygun savaşma yollan da vardır. Zaten Aristoteles
de Arnazanların varlığını hiçe sayarnıyor. Biz bile ka­
dınlan bütün savaş işlerine kanştırrnıyoruz, sadece
surlann savunrnasında, yarahiann yardımına koşma­
da kullanıyoruz. Yoksa niyetirniz bir Amazan devleti
kurmak değil. Biz kadınlan, savunma işine ve çocuk
bakırnma yaradıklan için güçlendiriyor, tutuyoruz.
Aristoteles, kadınlann vahşi hayvanlarla çarpışmasına
karşı geliyor, çünkü kadınlar ev işlerinden, analık ka­
rılık görevlerinden uzak kalırlar, diyor. Oysa Aristo­
teles yanılıyor. Çünkü vahşi hayvanlar hem yavrulan­
na bakar, yeme içmelerini sağlar hem de korurlar on­
lan. Hem, çoğu erkekler, tıpkı rahipler gibi ev işleri­
ne bakrnazlar mı ki? Onun için kadınların savaşa ka­
tılrnalan Aristoteles'in dediği gibi tabiata aykın de­
ğildir.
Aynca şu da var: Kadınların Güneş Ülkesi'ndeki
gibi ortak olması da doğal hukuka aykın değil, tam
tersine tamamen uygundur ona. Onun için, salt ta­
biat ışığı altında bu ortaklığı öğütlernek bir sapkınlık
değildir. Sapkınlık, Tann ve Kilise buyruklarına bile
bile aykın davranrnıı.ktır: Örneğin, doğal açıdan et ye­
rnenin yararlı olduğunu söylernek ve her gün et ye­
rnek günah değildir, ama perhiz gerekçesiyle bazı
günler bazı yemekierin yenmesini yasak eden kilise
buyruklanna sırt çevirip dilediğini yemek ve bunun
da yerinde bir şey olduğunu söylernektir asıl günah
olan. Aynca şu da açıkça ortaya konmuştur ki, tabiata
TOMMASA CAMPANELLA lll

karşı işlenen günahlar ya tek tek insanlan ya insan­

soyunu yok eder, ya da, ermiş Augustinus'un dediği
gibi, her ikisinin yıkımına yol açar. Onun için, adam
öldürmeler, hırsızlıklar, yağmacılıklar, yasa dışı çift­
leşmeler, cinsel sapıklıklar, vb. insanoğullannı küçük
düşürdüğü, insansoyunu yıkıma götürdüğü için tabia­
ta aykındır. Oysa kadınların ortak olduğu bir toplum
düzeni ne tek tek insanlan yıkıma sürükler, ne de in­
sansoyunu; tam tersine, kitabımızda görüldüğü üzere.
insan teklerine de, insansoyuna da, devlete de alabil­
diğine faydalar sağlar.
Sonra şunu da göz önünde bulundurmak gerekir
ki, serbest çiftleşme üç çeşittir: Birincisi, her erkeğin
önüne gelen her kadınla dilediği gibi çiftleşmesidir.
Ama bu, atlara, eşeklere, keçilere, vb. !anna özgü bir
şey olmakla beraber, düşünen bir varlık olmak bak�­
mından insan yaradılışma aykırıdır. Zaten tabiat da
bu hayvanıara çiftleşme isteğini sadece belli zamanlar
için vermiştir.
Oysa erkekler, her zaman çiftleşmeye hazır du­
rumdadırlar. Her önlerine çıkan kadmla çiftleştiler
mi, güçten kuvvetten düşerler. Aynca şu da var: Er­
keklerin hepsi de güzel kadınlann peşine düşer, so­
nunda tohumlar birbirine karışır ve kadınlar, tıpkı
orospularda olduğu gibi, gebe kalamaz olurlar. Öte
yandan kıskançlıktan deliye dönen çirkin kadınlar da
güzel kadınlara etmedik kötülüğü bırakmazlar. Onun
için bu türlü çiftleşmeler hem günah, hem de tabiata
aykındır. Buna Gnostiklerde, Nicola'cılarda, günümü­
zün bazı sapkınlıklannda, bir de Afrika'nın bazı m üs­
lüman tarikatlannda raslanmaktadır. Bunlar her önü­
ne gelenle. hattA uluorta çiftleşmeyi, hoş görmektedir­
ler.
İkinci serbest çiftleşme yolu yasalara uygun tören­
lerden sonra, kısmetine düşen kadınla karanlıklarda
 112 GÜNEŞ ÜLKESi

birleşrnektir. Bu yolun Galia'da ve Almanya'nın bazı

bölgelerinde yaygın olduğu görülmüştür. Buralarda,
bazı kimselerin anneleriyle yattığı olmuştur ki, bu çift­
leşma yolu tabiata ve din kurallarına aykırıdır. Çün­
kü, bu çiftleşrnenin arnacı insansoyunu sürdürrnek de­
ğil, sadece şehvet isteklerini doyıirrnaktır. Hayvanla­
rın gelişi güzel çiftleşrneleri hayvan soyunun üremasi­
ni sağladığı için daha iyidir. Oysa, insaniann gelişigü­
zel çiftleşrnelerinden dünyaya çocuk gelmesi sadece
bir raslantıdır, çünkü burda amaç baştanbaşa şehvet
isteklerinin doyurulrnasıdır. Çocuk edinrnek için evde­
ki kocalar bu işe yeter de artar.
Üçüncü çiftleşrne yolu, kitabırnızda tanırnladığı­
mız gibi, doğa yasalarına göre yönetilen bir toplurnda
görülmektedir. Böyle bir toplurnda en güçlüler ve en
iyiler, yöneticilerle hekimlerin yönetimi altında, yıldız­
ların durumuna göre, yalnız çocuk yapmak amacıyla,
belli zamanlarda birleşebilirler. Bu kutsal görev ancak
yaşları 25 ile 53 arasında olan erkeklere tanınmıştır.
Kadınlar için, bu işe en elverişli olduklan zamanı seç­
tik ve sakıncalı birleşrneleri, yani para pul gözeten bir­
leşmeleri ortadan kaldırdık Çünkü, büyük filozof
Pythagoras'ın söylediği, deneyierin de ispatladığı gibi,
bu birleşmelerden devlete hiçbir yararı dokunmayan
bir sürü aptal. biçimsiz ve aşağılık varlıklar doğmak­
tadır. Bundan başka, aşırı çiftleşrnelerin ve kısırlıkla­
rın yol açtığı güçsüzlükleri, derrnansızlıklan da önle­
dik. Çünkü, bir kadın bir erkekten gebe kalmayınca
bir başkasından kalabilir. Zaten tabiat da bize, bu ko­
nuda, eş değiştirmeyi salık veriyor. Bizde şöyle bir ya­
sa var: Buna göre, kansı kısır olan erkek onunla yat­
rnayabilir. Bunu filozoflar sadece tabiat yasalanyla
açıklayamazlar kolay kolay ama, kadınların ortak ol­
madığı sürece, cinsel ilişki bakırnından saf tabiat ya­
salarını kabul etmekle de yanılrnış olmazlar. Öte yan-
TOMMASA CAMPANELLA 113
------·---

dan, Duranda ve başkaları, yasa dışı birleşrnelerin bi­

le tabiat yasalarına aykın olmadığını söylüyorlar. Bir­
çok tanrıbilirnci de bu birleşrnelerin ancak pozitif hu­
kukça yasaklanabileceğini - ileri sürüyor lar. Bu türlü
birleşrnelerin doğacak çocuklara zararlı olduğunu söy­
leyen ermiş Tommaso'nun bu kaygusu kadının kısır
olması halinde yetersizdir. Bununla beraber ben ken­
dim de mantık yoluyla ermiş Tommaso'nun dediğine
varabilirirn. Ne var ki, herkesi bu yola götürerneyiz.
Tanrıbilimciler zehir içmenin günah olduğunu ispat­
laya dursunlar, Sokrates, yasaların baskısı altında
baldıran içmekle günah işlemiş değildir. Çünkü, yasa
hiç kimseyi kendi yararına aykırı davranmaya zorla­
yarnaz. Ama İncil'in ışığı altında vanlan bu ince so­
nuçları, ne insanın kendi canına kıymasını yasaya uy­
gun bulan eski filozoflar bilebilirdi, ne de ..Herkes ken­
di hayatına dilediği gibi hükrneder» diyen Cato, Sene­
ca ve Clernentus. Sonuç olarak ben şunu diyorum: Gü­
neş Ülkesi'nde uygulanan kadın ortaklığı doğal huku­
ka aykırı değildir, olsa bile hiçbir filozof salt tabiat
yasalannın ışığı altında bunun böyle olduğunu bile­
mez. Çünkü, böyle bir yargıya doğrudan doğruya ta­
biat yasalanndan varılarnaz, vanlsa vanlsa uzak bir
yoldan, daha doğrusu pozitif hukuk, yani değişebilen
bir hukuk yolundan varılabilir. Şu da var ki, Aristote­
les'in ileri sürdüğü düşünceler olayıann özünden çok
Platon'a olan öfkesinden geliyor. Nitekim, kendisi de
birçok uluslann bu türlü yaşadıklarını söylemektedir.
Ermiş Thomas, erkek eviatıann analanyla, kız çocuk­
larm da babalanyla cinsel ilişki kurmalan dışında,
hiçbir birleşmenin tabiata aykın olmadığını söyleye­
rek bizi destekliyor. Aristoteles, ana baba ile çocuklar
arasındaki birleşrnelerin atıarda bile ti.ksinti uyandır­
dığını söylüyor. Montedare'da anasıyla çiftıeşrneye ya­
naşrnayan bir atı ben gözlerinıle gördüm. Bunun ne-
1 14 GÜNEŞ ÜLKESi

denini ananın döllenmemesinde değil, tabiattan gelen

bir saygıda aramalı. Bununla beraber, Tolomeo'ya ba­
kılırsa, Perslerde erkek evlatlar analarıyla cinsel ilişki­
de bulunurlarmış ötedenberi. Kümes hayvanları ve baş­
ka birçok hayvanlar arasında aynı şeye rastlıyoruz.
Bununla beraber ben, Güneş Ülkesi'nde anaların oğul­
larıyla, ( tabiata daha az aykırı olmasına rağmen) ba­
baların da kızlanyla birleşmelerini kabul etmedim.
Gaetano, ermiş Thomas'ın düşüncelerine ve tabiat ya­
salarına dayanarak, kızkardeş ve kan akrabalan ara­
sındaki birleşmeleri pozitif hukuka aykırı bulmakla
birlikte tabiat yasasma aykırı saymıyor. Ona göre,
öbür dereceden akrabalar arasmda birleşme yasağı,
ahlak kuralına değil, hukuk kuralına dayanmaktadır.
Nitekim Adem'in oğullan kızkardeşleriyle birleşmiş,
İbrahim peygamber de kızkardeşi Sara ile evlenmiştir.
Ermiş Thomas, bu gibi birleşmelerin iki bakımdan ya­
saklandığını söyler. Önce ana babaya saygı bakımın­
dan: Çünkü böyle birleşmeler aile içine tedirginlik so­
kar. Oysa dışardan evlenmeler dostluğu artırır. Son­
ra, aynı kandan olanlar arasındaki birleşmeler pek haz
vermez. Gaetano'ya göre, bu nedenler Hıristiyan ya­
salarını etkilemiştir. Ama, Güneş Ülkesi'nde bu sakın­
caların hiçbirine meydan verilmemiştir. Çünkü, kadın­
lar ayrı otururlar, cinsel birleşme de ancak belli za­
man ve yerlerde yapılır. Güneş Ülkesi'nde cinsel sa­
pıklıktan ve daha büyük kötülüklerden kaçınmak için
alınan tedbirleri Hıristiyanlar da almışlardır. Çünkü
koca, gebe olan karısıyla, çocuk yapmak için değil,
cinsel isteklerini doyurmak için birleşebilir. Ben bizim
devlette, erkek tohumunun boşa gitmemesi için tedbir
aldım ve bütün temel kurallan devlet düzenini koruma
amacıyla koydum. Aristoteles, sağlık kaygusuyla, Hip­
pokrates'le başkalan da daha büyük kötülükleri önle­
mek amacıyla, erkeklerin kısır kadınlarla çiftleşmele-
TOMMASA CAMPANELLA 115

rini salık veriyorlar.

Şimdi ilk karşı-düşüneeye gelelim. Herkes bunu
iki anlama alabilir: Kitabımızda gösterdiğimiz gibi, biı:
yaşa gelince her erkek hem kendi çocuklarının, hem
de bütün çocukların babası sayıldığına göre, kendi ço­
cuklarının tabii yoldan, öbürlerinin de şefkat yolundan
babası oluyor demektir. Böylelikle sevgi, şefkat artmış,
aç gözlülük, cimrilik azalmış olur. Çünkü, eğer «benim
senin» diye bir ayırma olursa, insan çocuklarına gere­
ğinden çok sevgi besler ve başkalannın çocuklarını
fazla benimsemez. Bilge kişi, kendi öz çocuğu olsun ol­
masın, her zaman en iyileri daha çok sever, kötüleri
de iyi yapmaya çalışır. Çünkii insanoğlunun kusurla­
rını görmek hoşuna gitmez. Nitekim bizler de, bizim
gibi birer insan oldukları halde, insanoğlunun mutsuz­
luğunu temsil ettikleri için, topallardan, körlerden ve
yoksullardan hoşlanmayız. Çocuklar, kardeşler, ana­
lar babalar ve atalar ortak oldu mu, bencilliği, açgöz­
lülüğü azaltmanın, toplum sevgisini yani şefkati artır­
manın yolu bulunmuş olur. Mal mülkü azaltmak in­
san sevgisini, şefkati artırır diyen ermiş bir Augusti­
nus'a Aristoteles'ten daha çok inanmak gerekir. Ermiş
Paulus da sevgi kendinde olanı aramaz sözüyle, özel
malı mülkü genele değil, geneli özele tercih etmekle,
ermiş Augustinus'u destekiemiş oluyor. Aynı şeyi ra­
hipler arasında da görüyoruz. Çünkü, rahiplerin ken­
di özel mallan yoktur. Bir ayak bütün bedeni nasıl se­
verse, onlar da topluluğu öyle severler. Ayak yalnız ve
yalnız kendini düşüniirse, o zaman bedenden aynlmış,
kesik bir ayak durumuna düşmuş olur. Roma cumhu­
riyetinde de aynı şey olmuştu. Yurttaşlar yoksul, dev­
let zengin olduğu sürece, herkes yurt uğrunda ölmeye
can atardı, ama yurttaşlar zenginleşince, herkes kendi
çıkan uğrunda yurdunu batırmaktan çekinmez oldu.
Onun için toplum sevgisi, çokça suya akıtılmış bir
116 GÜNEŞ ÜLKESi

danıla baldan çok, topu ateşleyen kıvılcı.ma benzer.

Çünkü, sevgi özü gereği, ateş gibi dört bir yanı san­
veren bir şeydir. Ayn ayn kimselerin çocuklan olmak­
la beraber, insanlar insan sevgisinde, şefkatle birleşip
bir tek beden haline geldiler mi herkesçe sevilir olur­
lar. Örneğin, bir amca yeğenlerini, kendi tohumundan
gelmedikleri halde sevebilrnektedir. Neden? Çünkü,
amca ve yeğenler bir tek ailenin üyeleridirler. Papalar­
la kardinaBer de kendilerinden küçükleri ve kan kar­
deşlerini, kendi tohumlarından dünyaya gelmedikleri
için sevmiyarlar derneye kirnin dili varabilir? Biz dost­
larırnızı ve dostlanrnızın çocuklannı nasıl seviyorsak,
rnanastırlardaki yaşlı rahipler de yeni gelenleri, özel­
likle bunların erdemlerini öyle severler. Onun için,
şefkatin, insan sevgisinin düşmanı olanlar kessinler
artık seslerini!

Çocuklar her zaman babalarına değil, daha çok

başkalarına benzedikleri için onların yüz çizgileri ya­
nıltabilir insanı. Her şeyin tabiat yasasma ve değer
ölçülerine göre düzenlendiği Güneş Ülkesi'nde ise bu
küçücük sakıncanın büyük önemi yoktur. Yakup pey­
gamber Yusuf'u nasıl fazla sevrnişse, başkalan da baş­
kalannı öyle sevebilrniştir. Bun•ınsa ne topluma zararı
olmuştur, ne de insanlan toptan sevmeye. Güneş Ül­
kesi'nde, çocuklar hep aynı disiplin içinde yaşadıklan
için birbirlerinin hiçbir zaman arnansız düşmanı ol­
rnayacaklardır. Hachele ve Lia gibi kutsal kadınlar
uşaklarının çocuklannı kendi çocuklarından ayırrnaz­
lardı. Ama Aristoteles böyle bir sevgiyi, böyle bir şef­
kati tanımaya yanaşmıyor.

İkinci karşı-düşüneeye gelelim. Her şey hekim,

başebe ve astrologlarca bilime ve kurallara göre yö­
netildiği için sonuçlar küçürnseniyor. Ermiş Thornas'a
göre (Polit, 5) ahlaksal eğilimleri yıldızların durumun-
TOMMASA CAMPANELLA 1 17
·--- ··--------------

dan öğrenebilmekteyiz. Bizim Güneş Ülkeliler salt ten

isteklerini doyunnak ya da sağlığı korumak kaygusu­
na dayanan birleşmeleri yasa dışı saymaktadırlar,
çünkü, bu iki durum için başka yollar öngörülmüştür
orada.
Üçüncü karşı-düşüneeye cevap. Bir tek bedenin
üyeleri oldukları için bütün gençlere evlat gözüyle ha­
kılmakta ve bu gençler soylarını sürdürmenin yollan­
nı .öbür toplumlardan daha iyi başarmaktadırlar. Ay­
rıca, teker teker çocuk yetiştirip öğünmektense, iyi iş­
ler başarıp ün kazanmayı daha yararlı buluyoruz biz.
Nitekim, filozoflar cinsel tohumlada değil, bilgi to­
humlanyla çömez yetiştirirler kendilerine. Kendi üstü­
müzde üreyip türeyen bitlere evlatlanmız diyebilir mi­
yiz? İbrahim peygamberin çocuklan Yahudiler değil,
Hıristiyanlardı asıl. Ambrogius'un dediği gibi, bizler
sonsuzluğu Tanrı'da, mutlu bir hayatı da devlet düze­
ninde anyoruz. Hayvanların yetişmiş yavnılannı tanı­
maz olmaları, doğrudan doğruya değil, dalaylı olarak
tabiattan gelmektedir.
Dördüncü karşı-düşüneeye cevap. Gaetano ve er­
miş Thomas ile birlikte diyebiliriz ki, cinsel ilişki yal­
nız ana ile olduğu zaman tabiata aykırıdır. Biz bu
türlü ilişkiye Güneş Ülkes'nde yer vermyoruz. Yasala­
rın izni olmadan kızkardeşle ve öbür akrabalada cin­
sel ilişkiler kurulamaz. Yasalann yasakladığı yerde,
ne bu türlü birleşmeler olabilir, ne de zina yapılabilir.
Çünkü, zina ya tabii, ya da yasal olur. Ermiş Ambro­
gius'un da dediği gibi, tabii olanı, ayrı cinsten hay­
vanlar, örneğin, eşekle kısrak arasında yapılandır.
Öbürüyse, başkasının karısıyla cinsel ilişki kurmaktır
ki, yasalar bunu yasaklamaktadır. Ama bizim Güneş
Ülkesi'nde böyle bir yasa yoktur. Bu işi damızlıklar gö­
rür. Onun için, bizde ne zina diye bir şey vardır, ne
piç, ne de yasa dışı. birleşmeler. Örneğin, rahipler ara-
1 18 GÜNEŞ ÜLKESi

sında her şey ortak olduğu için, birisi ekmek yedi di­
ye, hırsızlıkla suçlandınlamaz. Cinsel isteklerin dayu­
rulması zina değildir. Öyle olsa, yalnız cinsel isteğini
doyurmak için kansıyla çiflleşen koca da zina yapmış
sayılırdı. Zina ancak bir başkasının kansıyla yatmak­
tır. Buna göre, yasa bir kadını bir erkeğe kan olarak
verdi mi, bu kadını yasaya uygun olarak kullanan er­
kek, devletin yasalarını çiğnemiş olmaz. Nitekim ma­
nastırın ortak olan mallarını izin almadan kullanan
rahibe hırsız diyemeyiz. Ama, denilecek ki, ermiş Tho­
mas da On Buyruk'un bütün ilkelerinin tabii olduğu­
nu söylüyor. Buna şöyle karşılık verebilir ve diyebiliriz
ki, mal mülk bölüşümünü bir an için kabul etsek bile,
mal mülkün nasıl bölüşüldüğü belirlenmedikçe, hırsız­
lık diye bir şey olamaz. Başka bilginlerse, bu ilkelerin
hepsinin tabii hukuka dayanmadığını ileri sürüyorlar.
Bizim Güneş Ülkesi'nde mal mülk bölüşümü yoktur,
mallar üstünde sadece kullanma hakkı vardır ki, bu
da yurttaşların gücünü, zekasını koruma süresiyle sı­
nırlıdır. Güneş Ülkesi'nde her şey ortak olduğu için,
zina yoktur. Kıskançlık, kavga, gibi kötülüklere de, her
şeyin yasayla ve disiplinle yönetildiği böyle bir yerde,
rastlanmaz. Hayvanlarla bazı sapkınlara özgü davra­
nışlar da yoktur bizim ülkede.
Beşinci karşı-düşünce. Her erkeğin birtek kansı ol­
ması tabii hukuk gereği midir, değil midir? Ermiş Tho­
mas'a göre, Tann bile bizi bir tek kadınla yetinmeye
zorlayamaz. Yakup peygamber iki kızkardeşle evlen­
miş, Davut peygamber beş, Süleyman peygamberse
tam yedi yüz kadın almıştır. İlk peygamberlerin he­
men hepsinin birçok kansı vardı. Herkesin genel ola­
rak sandığı gibi, bu konuda kısıntı da yoktur. Görülü­
yor ki, birçok kadınla evlenmek tabiata aykın değildir.
Yalnız kardeşleriyle çiflleşen güvercinle kaplumbağa­
lar dışında, bütün hayvanlar sayısız dişilerle çiflleşir-
TOMMASA CAMPANELLA 1 19

ler. Peygamberlerin tanrısal esinle koydukları yasa­

larla değil de, tabiat yasalanyla yönetilen Güneş Ül­
kesi'nde, bu konuda sınırlamalar kabul edilemez. Tam
tersine, tabiat bir kadını gebe bırakarnayan erkeğin
bir başkasıyla birleşmesini bile zorunlu kılmıştır. Sara
İbrahim peygamberden, buna karşı bir Tanrı buyruğu
olup olmadığını sormuş, Lia ile Hachele de kocalarına
kendi hizmetçilerini vermişlerdir. Gerek insanlar, ge­
rek hayvanlar kendiliklerinden bunun tabiata aykırı
olduğunu bularnayacaklarına göre, Güneş Ülkeliler na­
sıl bulabilirlerdi bunu. Ayrıca bizim yurttaşların ne
bir, ne de fazla karıları vardır. Ama, çiftleşrne için uy­
gun görülen zamanda, her erkek yasa gereğince kendi
payina düşen kadınla birleşir ve bunu kendi ten istek­
lerini doyurmak için değil, devletin iyiliği için yapar.
Bizler bile aynı dururndayız. Bizde de babanın oğlu
üzerinde devletinki kadar yetkisi yoktur. Çünkü par­
çalar bütün içindir, yoksa bütün, parçalar için değil
Onun için, Güneş Ülkesi'nde herkes bütünü gözettiği­
ne göre, şuna buna özel haklar tanınmaması yerinde
bir davranıştır. Her canı istediği zaman karısıyla bir­
leşen koca, aptal ve anormal yaratıklar getirir dünya­
ya. Bizlerse yetiştirdiğimiz atların üstün nitelikte ol­
masına özeniriz de, kendi soyumuzu önernserneyiz.
Aristoteles bile, aşağılık bir kimsenin cörner't kadınlar­
la gelişi güzel birleşmesini tabiata aykırı goruyor.
Chrysostornus da, herkese kucağı açık Kilise ile birle­
şen bilgisiz rahibi pek tutar görünmüyor. - Tanrı der
ki: lkisi aynı bedende birleşecek. Doğrudur bu. Bizim
Güneş ihkesi'nde de bu böyledir. Çünkü, Tanrı bu söz­
le, •hiç kimse birden fazla kadınla birleşernez, dernek
istemiş değildir. İstemiş olsaydı, Yakup peygamber ay­
nı anda iki karı almaz, biri ölünce bir ikincisi, bir
üçüncüsü ile evlenrnezdi. İki bedenden bir tek beden
çıkar. Bu da, iki tohumun karışmasından bir çocuk do-
120 GÜNEŞ ÜLKESi

ğar anlarnma gelmektedir. Ermiş Ambrogius, ermiş­

Paulus'la birlikte: «Yasa günah saymasaydı bunu, ben
de saymazdım ... der.
Altıncı karşı-düşünce. Nicolacılar'm sapkınlığı
şuydu: Onlara göre bir erkek istediği kadınla istediği
zaman yatabilirdi. Buysa, önce de söylendiği gibi, ta­
bii hukuka aykın olduğu gibi, insan soyunun üreme­
sini de engeller. Bizim Güneş Ülkesi'ndeyse, birleşme­
ler felsefe ve astroloji kurallan gereğince yapılır, do­
ğacak çocuklann hem iyi, hem çok olmasına dikkat
edilir. Onun için bu türlü birleşmeler tabiata uygun­
dur, kilisece yasaklanmadığı sürece de bir sapkınlık sa­
yılmaz. Çok akıllı ve bilgili bir adam olan Cato kansı­
nı. Brutus'a teslim etmiş ve bunun tabiat düzenine uy­
gun bir şey olduğunu anlatmak istemiştir. Buna göre,
salt tabiat ışığı altında yönetilen Güneş Ülkeliler nasıl
olur da, bizim evlenme şeklimiz dışında kalan öbür
birleşmelerin günah olduğunu bilebilirler? Beri yan­
dan, Yahudilerle Romalılar boşanmayı kabul etmiş, fi­
lozoflar da kadın değiştirmeyi uygun görmüşlerdir.
Socrates'le Platon da aynı yolu salık vermiş değiller
mi? Aristoteles, birden fazla kadmla birleşenleri - ta­
bii hukuku çiğniyorlar diye değil, faydasız bir iş ya­
pıyorlar kanısıyla - suçluyor. Bazı uluslann böyle bir
yol tuttuklannı da söylüyor bu ara. Ben de bu işin Hı­
ristiyan Kilisesine göre bir sapkınlık, bir günah olduğu­
nu kabul ediyorum. Ama, hayvanlar ve Nicola'cılar gi­
bi davranmadıktan sonra, salt tabiat ışığı altmda bu
işin kötü olduğunu nasıl anlayabiliriz? Ermiş Thomas
da, çocuk yapmayı ve topluluğa yararlı olmayı gözet­
meyen evlenmeleri tabiata aykın saymaktadır. Ama
bizim Güneş Ülkesi'ndeki kadın erkek birleşmesi her
ikisine de son derece yararlıdır.
Aristotles'in kadın ortaklığına karşı ileri sürdüğü
kanıtlar yersizdir. Bu, bir kimsenin tek ayakla yürü-
TOMMASA CAMPANELLA 121

rnek istemesine, tek telden bin bir nağme çıkaracağım

demesine benzer. Bu kanıtJar, rahiplerin ve havarlle­
rin topluluk düzenine, aynca insan sevgisine, sevecen­
liğe aykırıdır. Havarllerin insan olarak birer yüreği ve
ruhu vardır ama, hiç biri ·bu benim, bu senin .. demi­
yor, her şeyin kendi aralarında ortak olduğunu söylü­
yorlardı. Bu da Aristoteles'in kanıtlannı çürütmeye
yeter.
Bu birlik çokluğu ortadan kaldırmak şöyle dursun,
insanlan, devletleri, koşullan birleştirip daha da güç­
lendirmektedir. Aristoteles kendi devlet düzeninde
sağlayamamıştır bunu. Çünkü, uyum tek telden değil,
çok telden elde edilir. Aristoteles kendi devletini iki
karşıt uçtan kurduğu için, uyuşmazilkiardan kurtara­
mayacaktır onu. Oysa biz bir birlik kuruyoruz, şiir gi­
bi bir birlik, her şeyin birbiriyle uzlaşma, anlaşma ha­
linde olduğu bir birlik. Aristoteles ise şiirini birbirine
karşıt iki ôğeden kuruyor. Onun devlet düzenini ince­
lerken göstermiştik bunu. Bizim devlet düzenimizse,
tam anlamıyla, havarice bir düzendir, ortak yaşama
düzenini zevke değil, kitabımızda gösterdiğimiz gibi,
karşılıklı saygıya dayatmaktadır.
 İÇİNDEKİLER

Ön söz 7
Güneş Ülkesi 15
En İyi Devlet Üstüne Sorunlar 87