“BAKIT BABAE ANG NAGHUGAS NG MGA PINGGAN”

TAGAPAGSALAYSAY: Sa bayan ng St.Rosa ay may nakatirang mag-asawang

nagngangalang Hugo at Imelda. Sa tuwing sila’y kakain ay lagi na lamang nilang pinag-
aawayan ang paghuhugas ng pinggan. Kung tatanggi si Hugo, pagagalitan naman siya
ni Imelda. Kung anu-anong pangalan ang itinatawag niya kay Hugo, at kung ang huli’y
sasagot, tutugisin ni Imelda ang pobreng si Hugo ng walis tingting. Tatakbo naman si
Hugo sa bahay ng kaniyang kumpadre at doon magpapalipas ng galit ni Imelda.
Nakasanayan ng tawagin ng kanilang mga kapitbahay ang bugnuting si Imelda na “Ka
Maldang” at si Hugo “Ka Ugong”. Isang araw, ng malapit na silang matapos kumain,
sinabi ni Ka Ugong.
KA UGONG: Ayoko ng maghugas ng mga pinggan.
KA MALDANG: At sino?
KA UGONG: Ako, aba, buong umaga na nga akong nag-aararo sa bukid, ayoko ng
maghugas ng mga pinggan.
TAGAPAGSALAYSAY: Tumayo si Ka Maldang. Namaywang at hinarap si Ka Ugong.
Malaki ang kanyang braso. Mataba yata siyang babae. Malaki rin ang
kanyang boses.
KA MALDANG: At sino mang Hugo ang naghuhugas ng mga pinggan.
KA UGONG: Ikaw, ikaw ang babae, ikaw ang dapat magtrabaho sa bahay.
KA MALDANG: At ano ang gagawin mo? Matapos na maitali ang kalabaw sa damuhan
para manginain ay mahihiga ka na lamang mahirap naba iyon, ako na nga ang
nagluluto, naglilinis ng bahay, naglalaba ng mga damit mo pati pagbubunot ng sahig.
Lahat ng trabaho ng alila inaako ko na, tapos ayaw mo pang maghugas ng pinggang
kinainan mo.
KA MALDANG: Tinitigan niya si Ka Ugong at ang kanyang walis. Kinuha ang walis
itinaas ito at hinabol si Ka Ugong na nagsisisigaw ng ikaw, ikaw tamad na lalaki.
KA UGONG: Hintay huwag mo akong hambalusin.
KA MALDANG: Labas diyan duwag.
KA UGONG: Sandali lang huwag mo akong paluin. Making ka. May naisip akong
paraan na makalulutas sa problema ng paghuhugas ng pinggan.
KA MALDANG: Lumabas ka riyan at ipakilala mo ang iyong pagkalalaki. Hindi iyang
para kang pusang nagngingiyaw sa ilalim ng mesa.
KA UGONG: Itabi mo muna ang iyong walis.
KA MALDANG: Sige, sige. Labas diyan.
TAGAPAGSALAYSAY: Itinabi ni Ka Madlang ang walis sa likod ng pinto. Umupo si Ka
Ugong, katapat ni Ka Maldang sa mesa.
KA MALDANG: O, ano ang sasabihin mo?
KA UGONG: Huwag na nating pag-awayan ang paghuhugas ng pinggan. Magkasundo
tayo, ang unang magsalita pagkatapos kong sabihin ang salitang “Umpisa ang siyang
maghuhugas ng pinggan lagi.
KA MALDANG: Ganoon lang? Ang unang magsalita ang siyang maghuhugas ng
pinggan, palayok, at kawali lagi.
KA UGONG: Tama! Kapag nagsalita ka isa mang kataga sa akin, o kanino man o sa alin
man pagkatapos kong sabihin ang salitang “Umpisa” ikaw ang palaging maghuhugas
ng pinggan.
KA MALDANG: Madali iyan, maisasara ko ang aking bibig kahit isang lingo, ikaw,
hindi! Kahit kalabaw kinakausap mo.
KA UGONG: O sige handa kana ba? Umpisa.
TAGAPAGSALAYSAY: At sila’y kapwa tumahimik. Nagtitigan sila sa harap ng mesang
may di pa nahuhugasang mga pinggan, baso at kutsara. Ayaw nilang iwanan ang isa’t
isa sa takot na baka magsalita ang isa sa kanila. Nagtitigan na lamang sila. Di nagtagal,
ngumiyaw ang pusa na tila naghahanap ng pagkain. Sino man kina Ka Ugong at Ka
Maldang ay di nagbigay pansin sa kanyang ngiyaw. Lumundag ang pusa sa mesa at
dinilaan ang maruming pinggan. Hindi ito binugaw ni Ka Maldang, gayon din ni Ka
Ugong. Hinimod ng pusa ang mga pinggan, tumalon sa kalan, dinilaan ang palayok at
kawali, nasanggi ang kapitera, tumapon ang laman pagkatapos ay natulog sa ilalim ng
mesa. Ipinalagay ni Ka Ugong na walang nangyari. Nanatili siyang nakaupo gayundin si
Ka Maldang. Unti-unting lumubog ang araw ngunit patuloy pa rin silang walang
kibuan. Halos namumugto ang kanilang mga mata sa pagtitigan. Aba, biglang naluha
ang dalawa. Basang-basa na ang pawis ang kamiseta ni Ka Ugong. Pinagpapawisan na
rin ang noo ni Ka Ugong. Pinagpapawisan na rin ang noo ni Ka Maldang, tumulo sa
kanyang pisngi, pumatak ng pumatak sa kanyang dibdib. Biglang tumawag ang kapit-
bahay.
KAPITBAHAY: Mareng Maldang, yuhoo!!!!, kumadre!
KAPITBAHAY: Pareng Ugong, yuhoo!!!!, kumpadre. Mareng Maldang pahiram naman
ng plantsa.
KAPITBAHAY: Siguro’y walang tao.
KAPITBAHAY: pero bakit naiwan ang hagdan dito. Dati-rati naman ay inaalis nila ito
kung sila’y lumabas ng bahay. Kukunin ko na lamang ang plantsa at saka ko na lang
isasauli.
TAGAPAGSALAYSAY: . At pumanhik ang kipit-bahay. Nang siya’y makapanhik,
nagtaka siya sa Nakita ----- sina ka ugong at ka maldang na nakaupong tila mga
estatwa sa harapan ng mesa na hindi gumagalaw o nagsasalita sina Ka Ugong at ka
Maldang. Muling nagtanong ang kapitbahay
KAPITBAHAY: Anong nangyari sa inyo?
TAGAPAGSALAYSAY: Niyugyog niya ang balikat ni Ka Ugong. Hinayaan ni ka Ugong na
siya’y yugyogin at lalo pang itinikom ang bibig. Lumapit ang kapitbahay kay Ka
maldang
KAPITBAHAY: Magsalita ka kumadre. Anong nangyari?
KAPITBAHAY: May nakain ba kayong nakalason sa inyo o nakapagpapipi kaya?
TAGAPAGSALAYSAY: Niyugyog niya ang balikat ng dalawa ngunit isa man sa kanila’y
di tumayo o nagsalita. Nahintakutan ang kapitbahay sa halip na kunin ang plantsa ay
tumakbo siyang dali-dali palabas ng bahay. Ibinalita niya sa mga kapitbahay na may
masamang nangyari kina Ka Ugong at Ka Maldang. Sa isang iglap ay nagtipon-tipon
silang lahat kina Ka Maldang.
TAGAPAGSALAYSAY (unang lalaki at ikalawang lalaki) : Isa – isa nilang pinagsikapang
magsalita ang dalawa. Ngunit wala ring nangyari
TAGAPAGSALAYSAY (UNANG BABAE): binalaan ni ka maldang si ka Ugong at
pagkaraa’y pumikit.
TAGAPAGSALAYSAY: Batid ni ka Ugong na pumikit si ka maldang upang maiwasan
ang mga kapitbahay. : Ipinikit din niya ang kanyang mga mata. Galit na galit si Ka
Maldang sa pakikialam ng mga kapitbahay. : Nataranta ang kanilang kumare at
sinundo nito ang arbularyo. At dumating ang arbularyo.
TAGAPAGSALAYSAY: Nang kanyang makita ang walang ka imik-imik na mag-asawa
siya’y sumigaw na sila’y kinukulam.

ARBULARYO: Sila’y kinukulam.

TAGAPAGSALAYSAY: Inilatag niya ang banig na buri at iniutos sa mag-aswang
kinukulam na mahiga. Sumunod si ka Ugong at ipinikit pa ang mga mata. Bumaloktot
siya at natulog pa. ngunit itong si Ka Maldang ay di umalis sa kinauupuan. Ang sabi ng
arbularyo
ARBULARYO: “Aha, ang espiritung lumulukob sa kaniya ay matigas ang ulo, kailangan
paglabanan ko ito.”
TAGAPAGSALAYSAY: At inilabas mula sa isang bulsikot na lagi niyang dala ang siyam
na dahong samat, isang bunga ng areka, at kaunting apog sa isang maliit na bote.
Pinili niya ang mga dahong may pare-parehong tubo ng ugat. Hinati sa siyam ang
bunga, nilagyan ng apog ang bawat dahoon, at ibinalot sa bawat piraso ng bunga.
Ngayo’y siyam na ang bungang balot.
ARBULARYO: Ito ang nawawalang espirito ng mag-asawa.
TAGAPAGSALAYSAY: Ang kaniyang sabi. Isinubo niya ang nganga at ibinuga sa
kaniyang palad. Isinawsaw ang hintuturo sa mamula-mulang laway at minarkahan ng
krus ang noo ni Ka Ugong at ni Ka Maldang. Hinila ni Ka Maldang ang hintuturo ng
arbularyo at pinilipit. Sumigaw ang arbularyo ng….
ARBULARYO: Aray!!!
TAGAPAGSALAYSAY: At binawi ang kaniyang kamay. Lumapit ang arbularyo sa
nakahigang si Ka Ugong at paulit-ulit na tinawag ang kaniyang pangalan ng
malumanay at dahan-dahan.
ARBULARYO: Magbalik ka Ka Ugong
ARBULARYO: Magbalik ka Ka Maldang !! Magbalik ka sa iyong katawang lupa.
Magbalik ka Ka Maldang.
TAGAPAGSALAYSAY: Panaghoy ng arbularyo. Hindi sumagot si Ka Maldang. Ang
gabi’y sumapit sa nahihintakutang bayan. Ganoon na lamang ang takot ng mga ito
sapagkat sinabi ba naman ng arbularyo ns maaaring mailipat pa sa ibang taga-baryo
ang sumpa bukod sa mag-asawang Maldang at Ugong. Muli niyang tinawag ang mag-
asawa. Sa umpisa’y mahina.
ARBULARYO: Magbalik ka Ka Ugong… Magbalik ka Ka Maldang
ARBULARYO: Magbalik ka Ka Ugong… Magbalik ka Ka Maldang
TAGAPAGSALAYSAY: Ngunit wala ring nangyari. Pagod na pagod na si Ka Maldang,
kaya’t siya’y sumandal sa upuan. Muling nagsalita ang arbularyo.
ARBULARYO: Sa tinagal-tagal ng panahon na aking pagiging arbularyo ay ngayon
lamang ako nakasaksi ng ganitong uri ng kulam. Sa pakiwari’y ko’y sila’y patay na.
tuluyan ng iniwan ng kanilang espirito ang katawang lupa. Ang tanging magagawa
natin upang masugpo ang pagkalat ng kulam ay ilibing ang mag-asawa.
TAGAPAGSALAYSAY: Kaagad niyang iniutos sa mga kapitbahay na gumawa ng ataul
bago kumalat ang kulam. Hindi nagtagal ay natapos ang dalawang ataul na yari sa
kawayan. Tuluyang sumandal si Ka Maldang at ipinikit ang mga mata, itinikom pa ang
kaniyang bibig. Iniutos ng arbularyo buhatin ang mag-asawa sa kanilang mga ataul.
ARBULARYO: Sila’y ating ililibing pagsikat ng araw, ang iba’y kailangang magbantay
ngayong gabi.
TAGAPAGSALAYSAY: Binuhat ng mga kapitbahay si Ka Ugong at inihiga sa kaniyang
ataul, sa loob-loob ni Ka Ugong siya na ang mananalo. Hindi siya natatakot na
mailibing. Lalabas siya sa hukay pagkaalis ng mga kapitbahay. Tuwang-tuwa si Ka
Ugong sa mga nangyayari, tatakutin ko silang lahat pagbalik ko mula sa libingan.
Lumapit ang arbularyo kay Ka Maldang. Matamang nakikiramdan si Ka Maldang sa
mga nangyari kahit nakapikit ang kaniyang mga mata. Natatakot siyang ipagpilitan ng
arbularyo na siya’y ilagay sa ataul kung hindi pa rin siya magsasalita. Pero ayaw parin
niyang magsalita. Inaasahan niyang tututol si Ka Ugong bigla siyang dumilat habang
nagtutulungan ang mga kapitbahay at ang arbularyo na siya’y buhatin
KA MALDANG: Magsilayas kayo!!! Layas!!! Mga pakialamera
KA UGONG: “ikaw ang unang nag salita”
KA UGONG: Siya ang unang nag salita. May kasunduan kami. Mula ngayon siya ang
palaging maghuhugas ng pinggan.
TAGAPAGSALAYSAY: Kinuha ni Ka Maldang ang takip ng ataul upang ihambalos sa ulo
ng asawa. Ngunit patakbo siyang lumabas kasabay ng mga kapitbahay at sumisigaw
ng
KA UGONG: Nanalo ako alam ko yatang mananalo ako. Mula ngayon di na ako mag
huhugas ng mga pinggan!