Vedic

వేదగణితము
Mathematics

ఉపాధ్యాయుల ఆన్ లైన్ శిక్షణా

కార్ాక్రమం

సమగరశికాా, తెలంగాణ రాష్ట్రం

వరా
ా లు,
ఘనాలు
 ఈ సెష్టన్ లో మనము క్రంది అంశములను
గురంచిసంఖ్ాల
➢ 5 తో అంతమయ్యా నేర్చుకంటాము.
వరా
ా లు
➢ యావదూనం సూతరం ఉపయోగంచి సంఖ్ాల వరా ా లు
➢ డూప్లెక్స్ (దవందవ యోగ) పధ్ధతి పరకార్ం సంఖ్ాల
వరాా లు
➢ పరత్యాక్ సంఖ్ాల వరాా లు
➢ సంక్ాపత పదధతిన సంఖ్ాల ఘనాలు
➢ (𝑎 + 𝑏)3 సూత్ర ర న్ని ఉపయోగంచి రండంకెల సంఖ్ాల
ఘనాలు
➢ అంచనా పదధతిన ఖ్చిుత ఘన సంఖ్ాల
ఘనమూలాలు
 5 తో అంతమయ్యా సంఖ్ాల వరా
ా లు
ఉపయోగంచు సూతరము : ఏకాదికేన పూర్వవన
➢ వర్ాము యొక్క పదుల,ఒక్ట్ె స్థానాలతో ఏర్పడే
సంఖ్ాను 25 గా వ్ర
ర యాలి.
➢ ఇచిున సంఖ్ాలో ఒక్ట్ె స్థానం కాకండా మిగలిన
సంఖ్ాను దాన్నక్ంటే 1 ఎకకవ విలువ గల సంఖ్ాచే
గుణించాలి.

ఉదా: 652 = 6 (6+1) / 25 =6(7) / 25

= 42 / 25
= 4225
 5 తో అంతమయ్యా సంఖ్ాల వరా
ా లు

ఉదా: 952 = 9 (9+1) / 25 =9(10) / 25

= 90 / 25
= 9025

ఉదా: 1252 = 12 (12+1) /25 =12(13) / 25

1 2 = 156/ 25
= 15625
1 3
1 / 3 +2 / 6 = 1 / 5 / 6 = 156
10,100,1000,… లాంటి ఆధ్యరాలక దగార్గా గల సంఖ్ాల వరా
ా లు

సూతరము
యావదూనం త్రవదూనీక్ృతా వర్ాంచ యోజయ్యత్
➢ ఇచిున సంఖ్ా ఆధ్యర్ం క్ంటే ఎంత తకకవో అంత
విలువను సంఖ్ానుండి తీసివేయాలి.
➢ తీసివేసిన విలువ యొక్క వరా
ా న్ని భేదాన్నక్
జతచేయాలి.
ఉదా: 942
94 2 = 94 – 6 / 62
ఆధ్యర్ము 100
= 88 / 36
100 – 94 = 6
= 8836
 యావదూనం సూతరం పరకార్ం సంఖ్ాల వరా
ా లు
ఉదా: 882
882 = 88 – 12 / 122
ఆధ్యర్ము 100
100 – 88 = 12 = 76 / 144
= 77 / 44
= 7744
ఉదా: 9892
9892 = 989 –11 / 112
ఆధ్యర్ము 1000
1000 – 989 = 11 = 978 / 121
= 978121
 ఇచిున సంఖ్ా ఆధ్యరాన్నక్ంటే ఎకకవగా
ఉనిప్పపడు యావదూనం సూతరం పరకార్ం సంఖ్ాల
➢ ఇచిున సంఖ్ా ఆధ్యర్ంవరాా లుఎంత ఎకకవో అంత
క్ంటే
విలువను సంఖ్ాక క్లపాలి.
➢ క్లిపిన సంఖ్ా యొక్క వరా
ా న్ని మొత్ర
త న్నక్
జతచేయాలి.
ఉదా: 1082
1082 = 108 + 8 / 82
ఆధ్యర్ము 100
= 116 / 64
108 - 100 = 8
= 11664
ఉదా: 1132
1132 = 113 + 13 / 132
ఆధ్యర్ము 100
= 126 / 169
113 - 100 = 13
= 127 / 69
= 12769

ఉదా: 10072
10072 = 1007 + 7 / 72
ఆధ్యర్ము 100
= 1014 / 049
1007 - 1000 = 7
= 1014049
 10,100,1౦౦౦,.. కాకండా ఇతర్ ఆధ్యరాలక
దగార్గా ఉని సంఖ్ాల వరా
ా లు
➢ ఇచిున సంఖ్ా ఆధ్యర్ం క్ంటే ఎంత ఎకకవో అంత
విలువను సంఖ్ాక క్లపాలి.
➢ ఆధ్యర్ కార్ణాంక్ముచే మొత్ర
త న్ని గుణించాలి
➢ క్లిపిన సంఖ్ా యొక్క వరాా న్ని మొత్రత న్నక్
జతచేయాలి.
ఉదా: 382 382 = 3(38 + 8) / 82
ఆధ్యర్ము = 30 = 3x10 = 3(46) / 64
ఆధ్యర్ కార్ణాంక్ము = 3
= 138 / 64
38 - 30 = 8
= 144 /4 = 1444
 ఉదా: 772 772 = 7(77 + 7) / 72
ఆధ్యర్ము = 70 = 7 x10 = 7(84) / 49
ఆధ్యర్ కార్ణాంక్ము = 7
= 588 / 49
77 - 70 = 7
= 592 /9 = 5929
ఇదే సమసాను ఆధ్యర్ము 80 గా తీసుకొన్న స్థధిదా
ద ం.
ఆధ్యర్ము = 80 = 8 x10 772 = 8(77-3) / 32
ఆధ్యర్ కార్ణాంక్ము = 8
= 8(74) / 9
80 - 77 = 3
= 592 /9
= 5929
ఇదే విధ్ంగా 3 అంకెల సంఖ్ాల వరా
ా లు క్నుగొనవచుు.
దవందవ యోగ( డూప్లెక్స్) పదదతి పరకార్ం సంఖ్ాల వరా
ా లు
ఈ పధ్ధతి పరకార్ం మొదట్గా సంఖ్ాల దవందవ యోగసంఖ్ాలు
(డూప్లెక్స్ నంబర్చ
ె ) క్నుగొనుట్ గురంచి తెలుసుకోవ్రలి.

సంఖ్య డూప్లెక్స్ ఉదాహరణ

a D(a) = a2 D(4)= 42 = 16
ab D(ab)= 2ab D(34)= 2 x 3 x 4 =24
abc D(abc)= b2+2ac D(234)= 32+2x2x4=25
abcd D(abcd)=2(ad+bc D(1234)=2(1x4+2x3)=20
)
డూప్లెక్స్ పదదతి పరకార్ం 2 అంకెల సంఖ్ాల వరా
ా లు

(ab)2 = D(a) / D(ab) / D(b)

ఉదా: (34)2 సంఖ్య డూప్లెక్స్

a D(a) = a2
= D(3) / D(34) / D(4) ab D(ab)= 2ab
2 abc D(abc)= b 2+2ac
= (3) /2(3x4) /(4) 2
abcd D(abcd)=2(ad+b
= 9 /24 /16 c)
= 9 /24 /16
= 9 /25 /6
= 9 /25 /6 = 11 /5 /6 = 1156
డూప్లెక్స్ పదదతి పరకార్ం 2 అంకెల సంఖ్ాల వరా
ా లు

(ab)2 = D(a) / D(ab) / D(b)

ఉదా: (78)2 సంఖ్య డూప్లెక్స్

a D(a) = a2
= D(7) / D(78) / D(8) ab D(ab)= 2ab
= (7)2 /2(7x8) /(8)2
= 49 /112 /64
= 49 /112 /64
= 49 /118 /4
= 49 /118 /4 = 60 /8 /4 = 6084
డూప్లెక్స్ పదదతి పరకార్ం 3 అంకెల సంఖ్ాల వరా
ా లు
(abc)2 = D(a) / D(ab) / D(abc) / D(bc) / D(c)
సం డూప్లెక్స్
ఉదా: (342)2 ఖ్య
a D(a) = a2
= D(3) / D(34) / D(342) / D(42) / D(2) ab D(ab)= 2ab
= (3)2 /2(3x4) /(4)2+2(3x2) /2(4x2) /(2)2 abc D(abc)= b2+2ac
= 9 /24 /16+12 / 16 / 4
= 9 /24 / 28 / 16
1 /4
= 9 /24 /29
2 /6/4
2 /9 / 6 / 4
= 9 /26 = 11 /6 /9 / 6 / 4
= 116964
 పరత్యాక్ సంఖ్ాల వరా
ా లు
11 నుండి 19 సంఖ్ాల వరా
ా లు

112 = (11+1) | 12 = 12 | 1 = 121

122 = (12+2) | 22 = 14 | 4 = 144
152 = (15+5) | 52 = 20 | 25 = 225

192 = (19+9) | 92 = 28 | 81 = 361

 పరత్యాక్ సంఖ్ాల వరా
ా లు
112,212,312,…..912 సంఖ్ాల వరా
ా లు

112 = (1x1) | 1+1 | 1 = 1 | 2 | 1 = 121

212 = (2x2) | 2+2 | 1 = 4 | 4 | 1 = 441
512 = (5x5) | 5+5 | 1 = 25 | 10 | 1= 2601

912 = (9x9) | 9+9 | 1 = 81 | 18 |1= 8281

 పరత్యాక్ సంఖ్ాల వరా
ా లు
41 నుండి 60 సంఖ్ాల వరా
ా లు

512 = (25+1) | 12 = 26 | 01 = 2601

522 = (25+2) | 22 = 27 | 04 = 2704
592 = (25+9) | 92 = 34 | 81 = 3481
492 = (25 -1) | 12 = 24 | 01 = 2401
472 = (25-3) | 32 = 22 | 09 = 2209
422 = (25 - 8) | 82 = 17 | 64 = 1764
సంఖ్ాల వర్ామూలాలు
 క్రంది పటి్క్లను గమన్నంచండి
సంఖ్య వరగము సంఖ్య వరగము
సంఖ్య వరగమూల
1 1 11 121 యొక్క ఒక్ట్ె ము లోని
2 4 12 144 స్థ
ా నం లోని ఒక్ట్ె స్థ
ా నం
అంకె లోని అంకె
3 9 13 169
4 16 14 196 1 1 లేదా 9
5 25 15 225 2 లేదా 8
4
6 36 16 256
9 3 లేదా 7
7 49 17 289
6 4 లేదా 6
8 64 18 324
9 81 19 361 5 5
10 100 20 400 0 0
అంచనా వేయడం దావరా ఖ్చిుత వర్ాసంఖ్ాల వర్ామూలాలు
1296 యొక్క వర్ామూలం క్నుగొనుము
302= 900
352= 1225
352 < 1296 < 402 402= 1600
కావున 1296యొక్క వర్ామూలం 35, 40 ల మధ్ా ఉంటంది.
మరయు 1296 యొక్క ఒక్ట్ె స్థానంలో “6” క్లదు.
అందువలన 1296యొక్క వర్ామూలం = 36 అవుతంది.
15129 యొక్క వర్ామూలం క్నుగొనుము

1202= 14400
1252= 15625
1202 < 15129 < 1252
కావున 15129 యొక్క వర్ామూలం 120 , 125 ల మధ్ా
ఉంటంది.
మరయు 15129 యొక్క ఒక్ట్ె స్థానంలో “9” క్లదు.

అందువలన 15129 యొక్క వర్ామూలం = 123 అవుతంది.

సంఖ్ాల ఘనాలు
 రండంకెల సంఖ్ాల ఘనాలు

క్నుగొనే విధ్యనం

(ab)3 = a3
b3
| 3 x a x b x ab |
( 2 అంకెలు) ( 1 అంకె)
 రండంకెల సంఖ్ాల ఘనాలు
ఉదా: 423 విలువ క్నుగొనుము
423 = 43 | 3 x 4 x 2 x 42 |
23
= 64 |10
1008 | 8
= 64 | 24 x 42 | 8 = 74 | 08 |
8
2 4
= 74088
4 2
2 x 4 (2x 2) + (4 x 4) 4x 2 = 8 | 20 | = 10 | 0 | 8
8 = 1008
 రండంకెల సంఖ్ాల ఘనాలు
ఉదా: 833 విలువ క్నుగొనుము
833 = 83 | 3 x 8 x 3 x 83 |
33
= 512 |59
5976 |227
= 512 | 72 x 83 | 27 = 571 | 78 | 7
= 571787
7 2

8 3
7 x 8 (7x 3) + (2 x 8) 2x 3 = 56 | 37 | = 59 | 7 | 6
6 = 5976
(a+b)3 సూతరం ఉపయోగంచి రండంకెల సంఖ్ాల ఘనాలు

(ab)3 విలువ క్నుగొనే పధ్ధతి

a3 a2b ab2 b3
2a2b 2ab2
a3 3a2b 3ab2 b3
(ab)3 a3 | 3a2b | 3ab2 |
= b3
(24)3 విలువ క్నుగొనండి
a3 a2b ab2
2b33 22x4 2x42 43 = 8 16 32 64
32 64
8 48 96 64
(24)3 = 8 | 48 | 96 6|
= 64
8 | 48 |10102 | 4
= 8 |558 | 2 | 4
= 13 | 8 | 2 | 4
= 13824
(73)3 విలువ క్నుగొనండి
a3 a2b ab2
7b33 72x3 7x32 33 = 343 147 63 27
294 126
343 441 189 27

(24)3 = 343 | 441 | 189 |227

= 343 | 441 |19
191 |
7
= 343 |46
460 | 1 | 7
= 389 | 0 | 1 | 7
= 389017
 ఘనమూలాలు
భాగాహార్ పదధతిన ఘనమూలాలు క్నుగొనుట్
 క్రంది పటి్క్ను గమన్నంచండి
సంఖ్య ఒక్ట్ె స్థ
ా నం ఘనమూలం యొక్క ఒక్ట్ె
సంఖ్య ఘనసంఖ్య స్థ
ా నం
1 1
సంఖ్యకు
1 , 1
ఘనమూలాని 4 4 1 1
కి 2ఒక్ట్ె 5
8
5 2 8
స్థ
ా నంలో3 ఒకే 9 27 9 3 7
అంకెను
4 0 64 0 4 4
క్లిగినవి
5 125 5 5
6 216 6 6
అంకెలు
7 343
తారుమారుగా 2 8 7 3
8
క్లిగిఉననవి 512 8 2
9 3729 7 9 9
10 1000 0 0
అంచనా పధ్ధతిన సంఖ్ాల యొక్క ఘనమూలం క్నుగొనుట్

i) ఇచిున సంఖ్ాను ఒక్ట్ె స్థానం నుండి 3 అంకెలక ఒక్ సమూహం

చొప్పపన విడదీయాలి.

ii) సంఖ్ా ఒక్ట్ె స్థానంలో గల అంకెను బటి్ దాన్న ఘనమూలం లోన్న

ఒక్ట్ె స్థానం లోన్న అంకెను క్నుకోకవ్రలి.

iii) ఎడమవైప్ప గల మొదటి సమూహాన్నక్ సమానమైన లేదా

అంతక్నాి
చినిదైన ఖ్చిుత ఘనాన్ని తీసుకోవ్రలి. ఈ ఖ్చిుత ఘనసంఖ్ా
యొక్క ఘనమూలాన్ని ఇచిున సంఖ్ా యొక్క ఘనమూలం లోన్న
మిగలిన భాగంగా తీసుకోవ్రలి.
 97336 యొక్క ఘనమూలం క్నుగొనుట్

i)
ii)
iii) 97 క్నాి
iv)ఇచిున
సంఖ్ా
సంఖ్ా ఒక్ట్చినిద
సంఖ్ాను
ె ె స్థస్థ
ఒక్ట్ ై న ఘనసంఖ్ా
ఒక్ట్
ా ా నంలో
నంలో ె గల
స్థానం
“6” నుండి
అంకెను
క్లదు. 3 ్ అంకెలక
=బటి
64 ఒక్ సమూహం
దాన్న ఘనమూలం లోన్న
మరయు
చొప్పపన
కావున విడదీయాలి.
ఒక్ట్ె స్థాఘనమూలం
నం 64
3
లోన్న
= 4, కావున
అంకెను ఘనమూలం
లోన్న క్నుకోకవ్రలి.
ఒక్ట్ లోన్న
ె స్థానం లోన్న రండవ
అంకె = 6 అంకె = 4

97336 = 97 | 3366

ఘనమూలము = 4 |6
 140608 యొక్క ఘనమూలం క్నుగొనుట్

iv)
iii)
ii) 140 క్నాి
i) ఇచిున
సంఖ్ా ె చినిద
సంఖ్ాను
ఒక్ట్ ై న ె గల
ఒక్ట్
స్థానంలో ఘనసంఖ్ా
స్థానం
“8” నుండి=బటి
అంకెను
క్లదు. ్ అంకెలక
3125 ఒక్ సమూహం
దాన్న ఘనమూలం లోన్న
మరయు
చొప్పపన
కావున ా నంవిడదీయాలి.
ఒక్ట్ె స్థ
ఘనమూలం
3
కావున
లోన్న= అంకెను
125 5,లోన్న ఒక్ట్ఘనమూలం
ె స్థానం లోన్నలోన్న
క్నుకోకవ్రలి. అంకెరండవ
= 2 అంకె = 5

140608 = 140 | 6088

ఘనమూలము = 5 2
|