You are on page 1of 33

Materiały metalowe

STALE ODPORNE NA KOROZJ

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
OGÓLNA KLASYFIKACJA
STALI ODPORNYCH NA KOROZJ
- kryterium podziału ODPORNO NA KOROZJ
• stale trudno rdzewiej ce
• stale odporne na korozj

OGÓLNA KLASYFIKACJA
STALI ODPORNYCH NA KOROZJ - kryterium podziału STRUKTURA
• ferrytyczne,
• martenzytyczne,
• martenzytyczne umacniane wydzieleniowo,
• austenityczne,
• ferrytyczno–austenityczne (typu DUPLEX)

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe

OGÓLNA KLASYFIKACJA
STALI ODPORNYCH NA KOROZJ - kryterium podziału SKŁAD CHEMICZNY
• wysokochromowe,
• chromowo–niklowe,
• chromowo–niklowo–manganowe
Stale wysokochromowe o strukturze ferrytycznej, ferrytyczno–
martenzytycznej lub martenzytycznej, s odporne głównie na korozj
chemiczn , w tym na utlenianie w atmosferze powietrza, wody naturalnej i pary
wodnej w niskiej i podwy szonej temperaturze, na działanie zimnych roztworów
alkalicznych, rozcie czonych kwasów i soli, z wyj tkiem chlorków i jodków,
oraz na działanie ropy naftowej i jej par, paliw, olejów, alkoholi, a tak e
rodków spo ywczych.

Stale chromowo–niklowe i chromowo–niklowo–manganowe, o


strukturze austenitycznej s odporne głownie na korozj elektrochemiczn w
rodowisku kwasów nieorganicznych i organicznych, zwi zków azotu,
roztworów soli i agresywnych rodków spo ywczych.

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe

Stale odporne na korozj , nale ce do klasy stali nierdzewnych, s obj te


normami
PN-EN 10088-1 do PN-EN 10088-3.

Stale odporne na korozj , zgodnie z normami europejskimi maj oznaczenie


składaj ce si z litery X, liczby podaj cej rednie st enie C w setnych
cz ciach %, symboli głównych pierwiastków stopowych, a za nimi liczb
(rozdzielonych poziom kresk ) podaj cych rednie st enie głównych
pierwiastków stopowych w %.

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
Zasady oznaczania gatunków stali nierdzewnych według norm
europejskich
Zgodnie z normami europejskimi obowi zuj dwa systemy oznaczania stali:
- znakowy, w którym znak stali składa si z symboli literowych i cyfr
(wg PN-EN 10027-1:1994),
- cyfrowy, w którym numer stali składa si tylko z cyfr
(wg PN-EN 10027-2:1994).
W systemie znaków, w przypadku gatunków stali odpornych na korozj
symbole stali wskazuj na jej ilo ciowy skład chemiczny.

System znaków składa si z nast puj cych liter i liczb:


• symbol X oznaczaj cy, e co najmniej jeden pierwiastek stopowy wyst puje
w ilo ci wi kszej od 5 %,
• liczby umieszczonej za symbolem X, odpowiadaj cych 100-krotnej
wymaganej redniej zawarto ci w gla,
• symbole pierwiastków chemicznych okre laj cych dodatki stopowe w stali
(symbole zapisuje si w kolejno ci malej cych zawarto ci pierwiastków),
• liczby za symbolami pierwiastków chemicznych okre laj cych zawarto
kolejnych pierwiastków stopowych w stali.

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
W systemie cyfrowym oznaczenie gatunku stali składa si z 5 cyfr: 1.xxnn,
gdzie 1 oznacza stal, xx – człon składaj cy si z dwóch cyfr oznacza grup stali,
nn -trzeci człon, równie dwucyfrowy, wyró nia konkretny gatunek w grupie.

Znaczenie oznacze cyfrowych dla stali odpornych na korozj :

bez Mo, Nb lub Ti


1.40… stale z Cr o zawarto ci <2,5%Ni
1.41… z Mo, bez Nb lub Ti
1.43… bez Mo, Nb lub Ti
stale z Cr o zawarto ci >2,5%Ni
1.44… z Mo, bez Nb lub Ti
1.45… stale z Cr, Cr i Ni lub Cr, Ni i Mo z dodatkami specjalnymi pierwiastków
1.46… (Cu, Nb, Ti, ...)

Przykłady:
• X20Cr13 (1.4021) - stal odporna na korozj o redniej zawarto ci w gla równej 20/100 = 0,2% i
13% st eniu chromu.
• X1CrNiMoCuN25-25-5 (1.4537) - stal odporna na korozj o redniej zawarto ci w gla równej
1/100 = 0,01%, zawieraj ca 25 % chromu, 25 % niklu, 5 % molibdenu i poni ej 1 % miedzi i azotu.
• X6CrNiMoTi17-12-2 (1.4571) - stal odporna na korozj o redniej zawarto ci w gla równej 6/100
= 0,06%, zawieraj ca 17 % chromu, 12 % niklu, 2 % molibdenu i poni ej 1 % tytanu.

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
STALE FERRYTYCZNE WYSOKOCHROMOWE ODPORNE NA KOROZJ

Podstawowym dodatkiem stopowym w


stalach odpornych na korozj jest chrom.
W st eniu wi kszym od 13% powoduje on
zmniejszenie poni ej zera standardowego
potencjału Fladego w porównaniu z
warto ci ok. 0,63 V, odpowiadaj c
czystemu Fe (rys. 1). Stopy elaza o
st eniu powy ej 13% Cr wykazuj wi c
wi ksz skłonno do tworzenia warstw
pasywnych, o trwało ci wi kszej ni
tworzonych na czystym elazie. Decyduje
to o znacznej odporno ci na korozj
wysokochromowych
stopów elaza.
Rys. 1. Wpływ Cr na potencjał Fladego stali

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
STALE FERRYTYCZNE WYSOKOCHROMOWE ODPORNE NA KOROZJ
Chrom stabilizuje odmian Fe , ograniczaj c wyst powanie austenitu. W
stopach Fe–Cr maksymalna rozpuszczalno Cr w austenicie wynosi 12%.
Przy st eniu wi kszym od 12% Cr w stopach Fe–Cr w całym zakresie od
temperatury pokojowej do temperatury solidusu trwały jest ferryt. W giel
powoduje przesuni cie zakresu wyst powania austenitu przy wi kszym st eniu
Cr, zwi kszaj c zakres obszaru dwufazowego + (rys. 2).

Rys. 2. Przekroje st eniowe


trójskładnikowego układu
równowagi Fe–Cr–C przy
stałym st eniu
a) 13% Cr, b) 17% Cr,
c) 25% Cr

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
STALE FERRYTYCZNE WYSOKOCHROMOWE ODPORNE NA KOROZJ
Stale o małym st eniu w gla poddaje si wy arzaniu w
temperaturze 680÷1000°C z chłodzeniem w powietrzu lub wodzie. Stale te
wykazuj struktur ferrytyczn , dobr odporno na korozj i wytrzymało na
rozci ganie 380÷750 MPa.
Ze wzgl du na obecno C w stalach o strukturze ferrytycznej mog
wyst powa w gliki, w wysokiej temperaturze ulegaj ce rozpuszczeniu w
roztworze stałym. Sprzyja to powstawaniu niewielkiej ilo ci austenitu, który
ulega nast pnie przemianie w martenzyt podczas chłodzenia. Zmniejsza to
plastyczno i spawalno tych stali, powoduj c p kni cia. W celu unikni cia
tego zjawiska do stali ferrytycznych dodaje si Ti w st eniu około
pi ciokrotnie wi kszym od ł cznego st enia C i N. W gliki tytanu s trwałe
do znacznie wy szej temperatury – ok. 1150°C, co uniemo liwia tworzenie si
austenitu podczas obróbki cieplnej. Oddziaływanie podobne jak Ti maj dodatki
Nb lub Zr. W niektórych gatunkach stali o strukturze ferrytycznej wyst puje
równie dodatek 0,1÷0,3% Al, stabilizuj cy ferryt, co równie zapobiega
niekorzystnemu tworzeniu si austenitu podczas obróbki cieplnej. Gatunki
maj ce podwy szone st enie S ponad 0,15% cechuj si du
skrawalno ci , jednak ich odporno na korozj jest zmniejszona.
Stale odporne na korozj
© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
Orientacyjny skład chemiczny, warunki obróbki cieplnej i wytrzymało ferrytycznych,
wysokochromowych stali odpornych na korozj

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
Przykłady zastosowa stali o strukturze ferrytycznej
X6Cr17 Zlewozmywaki i zestawy
X3CrTi17 zlewów
X6Cr17 Sztu ce, miski, pokrywki
Samochodowe opaski
X6Cr17
zaciskowe przewodów
X6Cr17
Dekoracyjne okrawki
X6CrMo17-1
samochodowe
X6CrMoNb17-1
Wn trza zmywarek do
X3CrTi17
naczy
X2CrTi17
Zbiorniki gor cej wody
X2CrMoTi18-2
X2CrTi12 Samochodowe układy
X2CrTiNb18 wydechowe
Rury w aparatach
wyparnych i
X3CrTi17 przegrzewaczach
wtórnych oraz kotły dla
rafinerii cukru
X2CrMoTi18-2
Kanały kominowe
X2CrMoCuTi29-4
Rury dla instalacji
X6CrMoCuTi29-4
odsalania wody morskiej

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
STALE MARTENZYTYCZNE WYSOKOCHROMOWE ODPORNE NA KOROZJ

Stale o st eniu 13 i 17% Cr, przy st eniu w gla wi kszym od


odpowiednio 0,1 i 0,05% w wysokiej temperaturze maj struktur dwufazow
+ , a przy jeszcze wi kszym st eniu w gla – struktur jednofazow (rys.
1). W stalach o st eniu ok. 17% Cr obszar mo e by poszerzony po
wprowadzeniu ok. 2% Ni. Wyst powanie austenitu w wysokiej temperaturze
umo liwia hartowanie tych stali po chłodzeniu w powietrzu w celu uzyskania
struktury martenzytycznej i nast pne ich odpuszczanie.

Struktura martenzytu odpuszczonego zapewnia tym stalom wi ksze


własno ci wytrzymało ciowe, do ok. 1100 MPa, przy nieco mniejszej odporno ci
na korozj w porównaniu ze stalami wysokochromowymi o strukturze
ferrytycznej. Niektóre stale z tej grupy maj najwi ksze st enie w gla, ok. 1%,
w ród stali odpornych na korozj .

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
Orientacyjny skład chemiczny, warunki obróbki cieplnej i wytrzymało martenzytycznych
wysokochromowych stali odpornych na korozj

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
STALE MARTENZYTYCZNE
UMACNIANE WYDZIELENIOWO ODPORNE NA KOROZJ

Stale odporne na korozj umacniane wydzieleniowo cechuj si


wi kszymi własno ciami wytrzymało ciowymi w porównaniu ze stalami o
strukturze martenzytu odpuszczonego umacnianego tylko wydzieleniami
w glików. Skład chemiczny tych stali jest tak dobrany, aby przy małym st eniu
w gla (poni ej 0,1%) umo liwi tak e wydzielanie faz mi dzymetalicznych (np.
Ni3Mo, NiAl2) z niskow glowego martenzytu.
Obróbka cieplna tych stali polega na hartowaniu i odpuszczaniu).
Podczas austenityzowania nast puje rozpuszczenie pierwiastków stopowych
w osnowie austenitycznej, a podczas nast pnego ozi biania zachodzi
przemiana martenzytyczna. Podczas ozi biania stali zawieraj cych ok. 7% Ni
korzystne jest wymra anie w celu wymuszenia przemiany austenitu w
martenzyt niskow glowy o małej twardo ci. Wysok wytrzymało , nawet do
ponad 1500 MPa, nadaje stali nast pne odpuszczanie, w czasie którego
wydzielaj si w gliki i fazy mi dzymetaliczne z martenzytu.

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
STALE MARTENZYTYCZNE
UMACNIANE WYDZIELENIOWO ODPORNE NA KOROZJ

Orientacyjny skład chemiczny, warunki obróbki cieplnej i wytrzymało martenzytycznych, umacnianych


wydzieleniowo stali odpornych na korozj

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
Przykłady zastosowa stali o strukturze martenzytycznej

X20Cr13
X30Cr13 Ostrza no y
X46Cr13

No e, no yce dla
X30Cr13 przemysłu
papierniczego

Membrany
X20Cr13 spr arek,
spr yny

X30Cr13 Przyrz dy
X46Cr13 chirurgiczne

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
STALE AUSTENITYCZNE CHROMOWO–NIKLOWE ODPORNE NA KOROZJ
Wysok odporno na korozj
elektrochemiczn wykazuj stale i stopy
jednofazowe. W przypadku dodania wi cej
ni 8% Ni do stali zawieraj cych co
najmniej 18% Cr stale te w całym zakresie
temperatury wykazuj struktur austenitu
(rys. 2). Stale o strukturze austenitycznej
maj wy sze własno ci mechaniczne,
wi ksz odporno na korozj i mniejsz
skłonno do rozrostu ziarn ni stale o
strukturze ferrytycznej. W stalach Cr–Ni
typu 18–8 rozpuszczalno w gla w
austenicie zmniejsza si wraz z
obni eniem temperatury i w temperaturze
pokojowej wynosi ok. 0,04% (rys. 2).
Rys. 2. Wpływ w gla na struktur stali o
Zmniejszaj cej si rozpuszczalno ci C w st eniu 18% Cr i 8% Ni
austenicie towarzyszy wydzielanie si
w glików (Fe,Cr)23C6.

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
STALE AUSTENITYCZNE CHROMOWO–NIKLOWE ODPORNE NA KOROZJ
Jednofazow struktur austenitu o wysokiej odporno ci na korozj , bez
wydziele w glików, stal uzyskuje w wyniku przesycania w wodzie z
temperatury 1100°C.
W przypadku ponownego nagrzania tak obrobionej stali do temperatury wy szej
od ok. 500°C, np. w warunkach pracy lub w czasie spawania, nast puje
wydzielanie w glików chromu w postaci siatki, nierzadko przerywanej na
granicach ziarn, a w przypadku spawania – w strefie wpływu ciepła. Proces
ten jest zwi zany z dechromizacj obszarów przyległych do granic ziarn
austenitu (rys. 3) i korozj
mi dzykrystaliczn .

Rys. 3. Schemat wpływu wydzielania


w glików typu M23C6 na zmiany
st enia w gla i chromu w pobli u
granicy ziarn w stalach
wysokochromowych
a) uwra liwionych na korozj
mi dzykrystaliczn ,

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
STALE AUSTENITYCZNE CHROMOWO–NIKLOWE ODPORNE NA KOROZJ
W temperaturze ok. 500°C szybko dyfuzji Cr jest znacznie mniejsza od
szybko ci dyfuzji C. W giel tworz cy w gliki pochodzi wi c z obszaru całego
ziarna, natomiast Cr – z obszarów przyległych do jego granic. Mo e to
powodowa lokalne zmniejszenie st enia Cr poni ej ok. 12%. Z tego
powodu nast puje gwałtowny wzrost potencjału Fladego stali w tych
miejscach i uwra liwienie jej na działanie korozji elektrochemicznej,
przebiegaj cej po granicach ziarn.
Szybko dyfuzji Cr w
temperaturze ok. 650°C jest
znacznie wi ksza ni w ni szej
temperaturze i dlatego korozja
mi dzykrystaliczna po nagrzaniu do
tej temperatury nie zachodzi.
Podobnie wpływa znaczne
przedłu enie wygrzewania stali,
nawet w stosunkowo niskiej
temperaturze – zbli onej do
500°C.
Rys.4. Schemat wpływu wydzielania w glików typu M23C6 na zmiany st enia w gla i chromu
Stale odporne na korozj w pobli u granicy ziarn w stalach wysokochromowych b) odpornych na ten rodzaj korozji w
wyniku przedłu enia czasu i podwy szenia temperatury wygrzewania
© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
STALE AUSTENITYCZNE CHROMOWO–NIKLOWE ODPORNE NA KOROZJ

Wra liwo na korozj mi dzykrystaliczn zale y wi c od st enia w gla w


roztworze, temperatury i czasu wygrzewania, co mo na przedstawi na wykresie
CTW (czas – temperatura – wra liwo na korozj mi dzykrystaliczn ),
podobnym do wykresów CTP (rys. 5).

Rys. 5. Wykres CTW czas –


temperatura –wra liwo na
korozj mi dzykrystaliczn stali
Cr–Ni typu 18–8 o ró nym
st eniu w gla

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
STALE AUSTENITYCZNE CHROMOWO–NIKLOWE ODPORNE NA KOROZJ

W celu skutecznego przeciwdziałania korozji mi dzykrystalicznej nie mo na


dopu ci do wydzielenia w glików chromu. Osi ga si to przez:

• ponowne przesycanie stali, co mo e by stosowane tylko do elementów o


niewielkich wymiarach;
• zmniejszenie st enia C poni ej 0,03%; w niektórych gatunkach dopuszcza
si st enie w gla nie wi ksze ni 0,07%; sposób ten nale y uzna za
najbardziej skuteczny, cho wymagaj cy specjalnych zabiegów
metalurgicznych;
• tzw. stabilizowanie stali przez wprowadzenie pierwiastków
w glikotwórczych o wi kszym od Cr powinowactwie chemicznym do
w gla, najcz ciej Ti lub Nb; pierwiastki te tworz trwałe w gliki typu MX,
nieprzechodz ce do roztworu stałego podczas przesycania; ich st enie jest
dobierane tak, aby zwi za cały w giel: %Ti 4 %C, %Nb 8 %C.

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
STALE AUSTENITYCZNE CHROMOWO–NIKLOWE ODPORNE NA KOROZJ
Nadmiar Ti zmniejsza odporno na korozj , zwłaszcza w strefie
wpływu ciepła w pobli u spoiny, a ponadto utlenia si całkowicie w strefie
przetopienia spoiny. Poniewa Nb wykazuje małe powinowactwo chemiczne do
tlenu, korzystne jest jego zastosowanie, cho wi ksze s tego koszty. Stale
stabilizowane maj dobre własno ci wytrzymało ciowe w temperaturze do ok.
600°C.
Dodatek 1÷3% Mo zwi ksza odporno stali chromowo–niklowych o
strukturze austenitycznej na działanie kwasów siarkowego i octowego oraz na
korozj w erow w obecno ci jonów chlorkowych. Dodatek 2÷3% Si polepsza
odporno na działanie kwasu solnego i rozcie czonego kwasu siarkowego, a
tak e aroodporno . Skłonno stali Cr–Ni do korozji napr eniowej zmniejsza
dodatek ok. 3% Cu.

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
Przykłady zastosowa stali o strukturze austenitycznej

X5CrNi18-10 Zbiorniki na mleko

Zbiorniki na białe
X2CrNiMo17-12-2
wino

Wyposa enie dla


dostaw ywno ci,
X5CrNi18-10
szpitali,
X2CrNiMo17-12-2
przechowywania
X2CrNi18-9
artykułów
spo ywczych

Zlewozmywaki
oraz kompletne
X5CrNi18-10 zestawy zlewów,
Przybory
kuchenne

Sztu ce oraz
X5CrNi18-7
miski

X2CrNiMo17-12-2 Kanały kominowe

Zbiorniki gor cej


X2CrNiMo17-12-2
wody

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
Kolejne dodatki stopowe w stalach Cr–Ni typu 18–8, przy zró nicowanym
st eniu C i N, wpływaj na przesuni cie zakresu istnienia faz i zmiany
stabilno ci struktury austenitycznej. Orientacyjne okre lenie składu fazowego
stali Cr–Ni w zale no ci od st enia dodatków stopowych umo liwiaj wykresy,
podaj ce skład fazowy spoiny stali po szybkim chłodzeniu z temperatury
spawania (rys. 6). Struktura jednorodnego austenitu bez obecno ci martenzytu
lub ferrytu Fe wyst puje tylko w ci le okre lonym zakresie st enia C, N, Cr,
Ni i innych pierwiastków stopowych.
Jednofazowa struktura austenityczna
uniemo liwia zwi kszenie własno ci
wytrzymało ciowych tej grupy stali w
procesie obróbki cieplnej.
Zwi kszenie wytrzymało ci stali
austenitycznych mo na uzyska
stosuj c dodatek azotu lub przez
odkształcenie plastyczne na zimno.

Rys. 6. Wpływ pierwiastków austenito- i ferrytotwórczych na struktur spoiny stali Cr–Ni typu 18–8, spawanej i szybko
ochłodzonej z temperatury krzepni cia do temperatury pokojowej;CrE – ekwiwalent chromu, NiE – ekwiwalent niklu

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
Skład chemiczny, warunki przesycania oraz wytrzymało stali chromowo–
niklowych o strukturze austenitycznej odpornych na korozj zestawiono w
kolejnych tablicach (według PN-EN 10088-1:1998). Stale o najwi kszym
st eniu Cr, Ni i Mo maj struktur bardzo stabilnego austenitu, przez co s
nazywane stalami w pełni austenitycznymi lub super austenitycznymi. Cechuj
si one bardzo du odporno ci na korozj , jednak ze wzgl du na cen
powinny by stosowane jedynie w uzasadnionych przypadkach.

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
Orientacyjny skład chemiczny, warunki obróbki cieplnej oraz wytrzymało na rozci ganie austenitycznych
stali odpornych na korozj

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
Orientacyjny skład chemiczny, warunki obróbki cieplnej oraz wytrzymało na rozci ganie austenitycznych
stali odpornych na korozj

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
Orientacyjny skład chemiczny, warunki obróbki cieplnej oraz wytrzymało na rozci ganie austenitycznych
stali odpornych na korozj

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
STALE AUSTENITYCZNE CHROMOWO–NIKLOWO–MANGANOWE
ODPORNE NA KOROZJ

W zwi zku z deficytem Ni stosuje si zast pczo odporne na korozj


stale chromowo– niklowo–manganowe o strukturze austenitycznej. W celu
stabilizacji austenitu oraz rozdrobnienia ziarna do stali tych dodaje si ponadto
0,1÷0,3% N. Stale te ust puj nieco pod wzgl dem odporno ci na korozj stalom
chromowo–niklowym. S stosowane na aparatur chemiczn pracuj c pod
ci nieniem w niskiej temperaturze. W rodowiskach, takich jak roztwory kwasu
mlekowego, octowego i innych, wyst puj cych w sokach owocowych, stale Cr–
Ni–Mn wykazuj dobr odporno na korozj . Dlatego ze stali tych s
wykonywane aparaty do przerobu mleka i jego produktów, urz dzenia
przetwórstwa warzywno – owocowego oraz inna aparatura przemysłu
spo ywczego.

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
STALE FERRYTYCZNO–AUSTENITYCZNE ODPORNE NA KOROZJ
Stale odporne na korozj o zwi kszonym st eniu Cr i innych
pierwiastków ferrytotwórczych w stosunku do ograniczonego st enia Ni i innych
pierwiastków austenitotwórczych w temperaturze pokojowej cechuj si struktur
dwufazow + . Stale te zawieraj zwykle 22÷27% Cr, 4÷7% Ni oraz dodatki
Mo i N, co powoduje, e udział austenitu w tych stalach zawiera si w przedziale
ok. 40 do 60% (rys. 6). Stale ferrytyczno–austenityczne maj wi ksze
własno ci wytrzymało ciowe w porównaniu ze stalami austenitycznymi
oraz cechuj si szczególnie dobr odporno ci na korozj napr eniow .

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
Orientacyjny skład chemiczny, warunki obróbki cieplnej oraz wytrzymało na rozci ganie ferrytyczno–
austenitycznych stali odpornych na korozj

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
Obróbka cieplna stali odpornych na korozje o strukturze ferrytyczno-austenitycznej

Stabilno strukturaln stali typu „duplex” mo na


prze ledzi na podstawie przekroju układu równowagi
fazowej stopów Fe-Cr-Ni przy st eniu 70% Fe. Na
rysunku 7 zaznaczono stan strukturalny stali
zawieraj cej 0,03%C, 22%Cr, 5%Ni, 3%Mo i 0,2%N.
Analizowana stal krystalizuje w postaci roztworu stałego
, który wraz z obni aniem temperatury od ok. 1200 do
ok. 850°C ulega cz ciowej przemianie w austenit, a w
temperaturze ok. 850°C w mieszanin faz + . W
temperaturze pokojowej stabiln struktur
rozpatrywanej stali jest mieszanina faz i + . W
celu uzyskania struktury dwufazowej + stal
poddaje si obróbce cieplnej polegaj cej na
przesycaniu z temperatury ni szej od wyznaczonej
przez lini granicy mi dzy mieszanin faz + i .
Na udział poszczególnych faz w strukturze stali ma
wpływ temperatura przesycania i szybko
chłodzenia. Dwufazowe stale ferrytyczno –
austenityczne poddaje si przesycaniu w zakresie ok.
Rys. 7. Przekrój potrójnego układu równowagi
fazowej Fe–Cr–Ni przy 70% Fe. 950÷1150°C na powietrzu i w wodzie.

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007
Materiały metalowe
Przykłady zastosowa stali o strukturze ferrytyczno - austenitycznej

•In ynieria chemiczna


•wymienniki ciepła w instalacjach
PCV
•wyposa enie do przechowywania
kwasów organicznych
•zbiorniki i przewody rurowe
X2CrNiMo22-5-3
•Produkcja papieru
-zbiorniki ci nieniowe
-impregnatory,
-kotły
•In ynieria przybrze na
-spiralne przewody parowe

Stale odporne na korozj


© Copyright by L.A. Dobrza ski, IMIiB, Gliwice 2007

You might also like