MMz OCiP_w5

Materiały metalowe (z elementami obróbki cieplnej i powierzchniowej)
Dr inż. Barbara Grzegorczyk
STALE ODPORNE NA KOROZJĘ

STALE I STOPY ŻAROWYTRZYMAŁE
1
Korozja jest procesem niezamierzonego niszczenia materiałów meta-

lowych w wyniku oddziaływania chemicznego lub elektrochemicznego
z otaczającym środowiskiem aktywnym chemicznie. Niszczenie korozyjne
powoduje ciągłe zmniejszanie się efektywnego przekroju elementów maszyn
i urządzeń w miarę upływu czasu ich eksploatacji, przy jednoczesnym
wzroście naprężeń bez zmiany obciążenia. Stwarza to konieczność
okresowej wymiany uszkodzonych korozyjnie elementów maszyn, często
także przy współudziale innych mechanizmów zużycia, powoduje naruszenie
walorów eksploatacyjnych maszyn i urządzeń, a w ostateczności prowadzi
do nieoczekiwanych ich awarii, stanowiących często poważne zagrożenie
dla otoczenia.
KOROZJA – POJĘCIA PODSTAWOWE 2

Schemat uszkodzeń korozyjnych spowodowanych przebiegiem korozji: a –

równomiernej, b – wżerowej, c – w warunkach uszkodzenia warstwy
ochronnej, d – selektywnej, e – międzykrystalicznej, f - naprężeniowej

Zróżnicowane rodzaje uszkodzeń korozyjnych wskazują na różne

mechanizmy niszczenia materiałów metalowych w środowiskach
aktywnych chemicznie.
Zależnie od rodzaju mechanizmu niszczenia wyróżnia się:
 korozję chemiczną, zachodzącą w gazach suchych i spalinach oraz
bezwodnych cieczach organicznych,
 korozję elektrochemiczną, zachodzącą w środowiskach wilgotnych, tj. w

atmosferze wilgotnego powietrza, wodzie, roztworach wodnych kwaśnych
i zasadowych oraz w stopionych solach i żużlach,
 korozjo-erozję, zachodzącą w ciekłych metalach w wyniku wzajemnej

rozpuszczalności.

Przyjmując za kryterium podziału odporność na korozję, można

wyróżnić:
• stale trudno rdzewiejące,
• stale odporne na korozję.
Ze względu na strukturę, stale odporne na korozję dzieli się na:
• ferrytyczne,
• martenzytyczne,
• martenzytyczne utwardzane wydzieleniowo,
• austenityczne,
• ferrytyczno-austenityczne.
Ze względu na skład chemiczny stale odporne na korozję dzielą się na:
• wysokochromowe,
• chromowo-niklowe,
• chromowo-niklowo-manganowe.
OGÓLNA KLASYFIKACJA 5
Stale konstrukcyjne trudno rdzewiejące
Wpływ zawartości 0,3% Cu i 0,05% Wpływ dodatku Cr, Al i Ni na korozję

P na korozję stali niskowęglowej w stali niskowęglowej w atmosferze
atmosferze przemysłowej morskiej
STALE KONSTRUKCYJNE TRUDNO RDZEWIEJĄCE 6

Stale konstrukcyjne trudno rdzewiejące są przeznaczone do stosowania w

temperaturze otoczenia na elementy konstrukcyjne (spawane, zgrzewane,
nitowane lub łączone śrubami) od których jest wymagana podwyższona
odporność na korozję atmosferyczną, także w środowisku atmosfery
przemysłowej. Wymagania te spełniają stale trudno rdzewiejące ujęte w
normie PN-EN 10155:1997. Stale te dostarczane są w postaci kształto-
wników, prętów, blach i taśm, w stanie po obróbce plastycznej na gorąco lub
w stanie wyżarzonym.

Stale konstrukcyjne trudno rdzewiejące zawierają od 0,12 do 0,16% C, 0,4

do 0,75% Si, 0,2 do 1,5% Mn, ≤ 0,040% P, ≤ 0,040% S, 0,4 do 1,25% Cr,
0,25 do 0,55% Cu, ≤ 0,65% Ni oraz jeden z następujących składników:
≤ 0,02% Al, 0,015 do 0,06% Nb, 0,02 do 0,12% V lub 0,02 do 0,1% Ti.
Wyroby z tych stali zależnie od gatunku uzyskują: R p0,2 od 255 do 355 MPa,
Rm od 340 do 490 MPa, A od 26 do 22% oraz KV ponad 27J.


Stale wysokochromowe są odporne na

korozję w atmosferze powietrza, wody
naturalnej i pary wodnej, wodnych
roztworów alkalicznych, kwasów i soli, z
wyjątkiem chlorków i jodków, a także na
działanie ropy naftowej, paliw, olejów i
środków spożywczych.
STALE ODPORNE NA KOROZJĘ WYSOKOCHROMOWE 10

Dwuskładnikowy układ równowagi fazowej stopów Fe-Cr
STALE ODPORNE NA KOROZJĘ WYSOKOCHROMOWE 11

Stale wysokochromowe ferrytyczne
Stale ferrytyczne zawierają poniżej 0,1% C, oraz około 13, 17 lub 30% Cr, a
niekiedy także do 2% Ni. W celu polepszenia odporności na korozję oraz
własności wytrzymałościowych, zwłaszcza w temperaturze podwyższonej,
do stali wprowadza się także Mo w ilości od 0,8 do 4,5%.
Wysokochromowe stale ferrytyczne są stosowane do produkcji blach

grubych lub taśmowych walcowanych na gorąco, taśm walcowanych na
zimno i poddawanych następnie wyżarzaniu rekrystalizującemu, walcówki
oraz drutu. Stale te mają dobrą podatność na odkształcenia technologiczne
oraz spawalność i są stosowane na wykładziny zbiorników zwykłych i
ciśnieniowych, kolumny rektyfikacyjne, rury urządzeń krakingowych w
przemyśle naftowym, łopatki turbin wodnych i parowych, zawory.
STALE WYSOKOCHROMOWE FERRYTYCZNE 12
STALE WYSOKOCHROMOWE FERRYTYCZNE 13

Stale wysokochromowe martenzytyczne
Stale o stężeniu 0,2% C i 13% Cr są przeznaczone głównie do wyrobu blach

taśmowych walcowanych na gorąco, także o zawężonych tolerancjach
wymiarowych, prętów okrągłych i kształtowych oraz walcówki i drutu.
Produkty hutnicze przed wytwarzaniem z nich gotowych elementów maszyn
i urządzeń w postaci wałów, śrub, dławic, pomp, form do odlewania pod
ciśnieniem i innych poddaje się wyżarzaniu zmiękczającemu w celu
zapewnienia pożądanej odkształcalności na zimno i skrawalności. Natomiast
gotowe elementy poddaje się hartowaniu z zakresu temperatury od 950 do
1010oC i odpuszczaniu w temperaturze 600 do 700oC.
STALE WYSOKOCHROMOWE MARTENZYTYCZNE 14

Stale o stężeniu 0,3% C i 13% Cr są przeznaczone głównie do wyrobu blach

taśmowych o zawężonych tolerancjach wymiarowych, walcówki i drutu.
Produkty hutnicze z tych stali w stanie po wyżarzaniu zmiękczającym są
stosowane na sprężyny, narzędzia tnące i elementy maszyn o dużej
wytrzymałości i odporności na pękanie. Gotowe elementy maszyn i
narzędzia poddaje się hartowaniu z temperatury od 950 do 1050 oC, zwykle
o
w oleju lub powietrzu oraz odpuszczaniu w temperaturze 350 do 450 C –
sprężyny, 200 do 300oC – narzędzia tnące oraz 600 do 700 oC – elementy
maszyn.

Stale zawierające 0,4% C i 13% Cr znajdują zastosowanie do wytwarzania

elementów maszyn i urządzeń odpornych na korozję i zużycie ścierne w
temperaturze do około 250oC. Należą do nich wybrane narzędzia tnące i
skrawające, przyrządy pomiarowe, igły do gaźników, matryce do
przetwórstwa tworzyw sztucznych, zawory, narzędzia chirurgiczne, łożyska
toczne i inne.
Gotowe elementy i narzędzia z tych stali poddaje się hartowaniu z
o
temperatury od 1000 do 1100 C w oleju lub powietrzu oraz niskim
odpuszczaniu w temperaturze 150 do 300oC.


Stale martenzytyczne umacniane wydzieleniowo
Stale te zawierają poniżej 0,1% C oraz poza Cr i Mo dodatkowo 3,5 do 7,8%

Ni, 1,2 do 5% Cu, 0,7 do 1,5% Al, a niektóre gatunki także podwyższone
stężenie Nb do około 0,6% i azotu do 0,020%. Wytworzone z tych stali
wyroby hutnicze uzyskują w stanie zahartowanym z temperatury 950 do
1100oC strukturę martenzytu niskowęglowego, podatnego na odkształcenie
plastyczne na zimno. Wyroby hutnicze z tych stali w postaci taśm
walcowanych na gorąco lub na zimno oraz prętów i drutu, zahartowane w
wymienionych warunkach, są stosowane do kształtowania plastycznego
gotowych wyrobów, poddawanych następnie odpuszczaniu lub starzeniu.
STALE MARTENZYTYCZNE UMACNIANE WYDZIELENIOWO 18

Wyroby wykonane ze stali z Mo, Ni i N umacniają się podczas odpuszczania

wskutek wydzielania się z niskowęglowego martenzytu dyspersyjnych
cząstek azotków Cr2N i Mo2N oraz węglików tych pierwiastków.
Natomiast wyroby ze stali z Ni, Cu i Nb oraz z Ni i Al utwardzają się wydziele-
niowo podczas starzenia, odpowiednio przez dyspersyjne cząstki roztworu
stałego a(Cu) i węgliki NbC oraz uporządkowane fazy AlNi lub g’ – Ni3Al oraz
węgliki Mo i Cr.
STALE MARTENZYTYCZNE UMACNIANE WYDZIELENIOWO 19

Stale austenityczne chromowo-niklowe
Stale niskowęglowe, zawierające około 0,1% C, 18 do 20% Cr i 8 do 10%

Ni, mają strukturę austenityczną stabilną w szerokim zakresie temperatury,
własności niemagnetyczne oraz znacznie lepszą odporność na korozję w
porównaniu ze stalami wysokochromowymi. Ponadto sieć regularna ściennie
centrowana A1 austenitu decyduje, że ta grupa stali cechuje się bardzo
dobrą podatnością do odkształceń plastycznych zarówno na gorąco, jak i na
zimno.
Wysoka cena niklu powoduje, że stale Cr-Ni są drogie, a stosunkowo mała
granica plastyczności fazy g jest przyczyną ciągłych poszukiwań nowych
rozwiązań, dotyczących przynajmniej częściowego zastąpienia Ni innymi
składnikami przy jednoczesnym polepszeniu własności wytrzymałościowych.
STALE AUSTENITYCZNE CHROMOWO-NIKLOWE 20

Austenit z bliźniakami rekrystalizacji;

przesycanie 1100oC/woda

Korozja międzykrystaliczna
Korozja międzykrystaliczna jest głównym mechanizmem przyspieszonego

niszczenia elementów maszyn i urządzeń ze stali austenitycznych Cr-Ni
eksploatowanych w środowiskach korozyjnych. Bezpośrednią przyczyną
korozji międzykrystalicznej jest zubożenie przygranicznych stref ziarn
austenitu w chrom, wskutek wydzielania się na granicach ziarn węglików
chromu typu M23C6 podczas wygrzewania lub eksploatacji urządzeń w
zakresie temperatury od około 500 do 650oC.

Rozkład stężenia Cr w otoczeniu granic ziarn fazy g oraz granicy międzyfazowej

g/a przed i po uczuleniu na korozję międzykrystaliczną: a – w stali o strukturze
austenitycznej, b – w stali o strukturze austenityczno-ferrytycznej

W celu skutecznego przeciwdziałania korozji międzykrystalicznej nie można

dopuścić do wydzielania węglików chromu. Osiąga się to przez:
 ponowne przesycanie stali, jednak może to być stosowane tylko dla
elementów o niewielkich wymiarach,
 zmniejszenie stężenia węgla poniżej 0,03%; w tym przypadku stosuje się
wytapianie stali w próżniowym procesie świeżenia kąpieli tlenem (VOD –
Vaccum Oxygen Decarburization); sposób ten należy uznać za
najbardziej skuteczny,
 stabilizowanie stali przez wprowadzenie pierwiastków węglikotwórczych o
większym od Cr powinowactwie chemicznym do węgla, najczęściej Ti lub
Nb; ich stężenie dobierane jest tak aby związać cały węgiel;
Ti = (4÷5) ∙ %C Nb = (8÷10) ∙ %C

Spawalność stali austenitycznych

Zastosowanie stali austenitycznych
 przemysł chemiczny i petrochemiczny (urządzenia do produkcji kwasu

azotowego i jego soli, rurociągi przemysłowe, wymienniki ciepła, wieże
reakcyjne),
 przetwórnie żywności, mleczarnie, browary (autoklawy, pasteryzatory,
beczki do przechowywania wina, piwa, dżemów i konfitur),
 konstrukcje okrętowe i lotnicze oraz kolejowe,
 sprzęt gospodarstwa domowego (zlewozmywaki, elementy pralek,
zmywarki do naczyń, naczynia kuchenne, sztućce),
 inżynieria budowlana (okładziny, pokrycia dachów, drzwi, poręcze,
windy),
 urządzenia uliczne (budki telefoniczne, słupki ogrodzeniowe, lampy,
sanitariaty).


Stale austenityczne chromowo-niklowo-manganowe
W związku z deficytem Ni stosuje się zastępczo odporne na korozję stale

chromowo-niklowo-manganowe o strukturze austenitycznej. Stale te
ustępują nieco pod względem odporności na korozję stalom Cr-Ni. Są
stosowane na aparaturę chemiczną pracującą pod ciśnieniem w niskiej
temperaturze. W środowiskach takich jak roztwory kwasu mlekowego,
octowego i innych, występujących w sokach owocowych, stale Cr-Ni-Mn
wykazują dobrą odporność na korozję. Dlatego ze stali tych wykonywane są
aparaty do przerobu mleka i jego produktów, urządzenia przetwórstwa
warzywno-owocowego oraz inna aparatura przemysłu spożywczego.
STALE AUSTENITYCZNE CHROMOWO-NIKLOWO-MANGANOWE 28

Stale ferrytyczno-austenityczne typu Duplex
Stale ferrytyczno-austenityczne Cr-Ni-Mo, często zwane stalami Duplex ze

względu na porównywalny udział obu faz, zajmują współcześnie ważną
pozycję wśród stali odpornych na korozję. W porównaniu ze stalami
austenitycznymi, stale duplex mają mniej deficytowego niklu i mają znacznie
wyższe własności wytrzymałościowe, przy zachowaniu dobrej podatności na
odkształcenia technologiczne i odporności na korozję.
Porównywalny udział austenitu cechującego się dobrą ciągliwością i ferrytu
wysokochromowego decyduje, że stale duplex zachowują dobrą odporność
na pękanie w temperaturze obniżonej do -40oC.
STALE FERRYTYCZNO-AUSTENITYCZNE TYPU DUPLEX 29


Zastosowanie stali typu Duplex
Wybrane przykłady zastosowania stali typu duplex:

 instalacje do odsiarczania spalin,
 urządzenia do odsalania wody,
 produkcja biopaliw,
 przemysł chemiczny i spożywczy,
 połączenia w ropociągach i gazociągach,
 elementy wymienników ciepła,
 elementy zbiorników ciśnieniowych,
 instalacje przybrzeżne,
 części maszyn i urządzeń w przemyśle papierniczym.

Żarowytrzymałość charakteryzuje zdolność materiałów metalowych

do przenoszenia obciążeń w temperaturze wyższej od około 0,35T t
(Tt – temperatura topnienia, K) w środowisku gazowym. Ta cecha materiałów
wiąże się z odpornością na pełzanie, tj. procesem ciągłego odkształcenia
plastycznego metali i stopów z upływem czasu działania stałego obciążenia,
wywołującego w elemencie konstrukcyjnym naprężenie istotnie mniejsze od
makroskopowej granicy plastyczności materiału w danej temperaturze.
Oznacza to, że element konstrukcyjny eksploatowany pod obciążeniem w
dostatecznie wysokiej temperaturze wydłuża się w kierunku działającego
obciążenia aż do całkowitego zniszczenia.
Intensywność niszczenia elementów metalowych w warunkach pełzania przy
zachowaniu stałego obciążenia zwiększa się wraz z podwyższeniem
temperatury i stwarza potencjalne możliwości awarii urządzeń
eksploatowanych w wymienionych warunkach.
ŻAROWYTRZYMAŁOŚĆ 32
Pełzanie charakteryzuje proces odkształcenia plastycznego metali

i stopów z małą szybkością odkształcenia oraz zarodkowanie i rozwój
pęknięć w miarę upływu czasu działania stałego obciążenia, wywołującego
naprężenie istotnie mniejsze od temperaturowej granicy plastyczności.
Oznacza to, że element konstrukcyjny, np. pręt poddany jednoosiowemu
rozciąganiu przy stałym obciążeniu, wydłuża się z upływem czasu, przy
czym szybkość odkształcenia tego pręta zmienia się i wzrasta wraz z
podwyższeniem temperatury.
Na tej podstawie wyróżnia się pełzanie niskotemperaturowe i pełzanie
wysokotemperaturowe.
PEŁZANIE MATERIAŁÓW METALOWYCH 33

W przypadku pełzania niskotemperaturowego np. próbka o długości

pomiarowej l poddana działaniu stałego obciążenia ulega początkowo
natychmiastowemu wydłużeniu sprężystemu do odkształcenia e0 = Dl/l, po
czym następuje dalsze jej wydłużanie się, zdążające asymptotycznie z
upływem czasu do wartości el w wyniku odkształcenia plastycznego z
a)
malejącą szybkością odkształcenia.
b)
Schemat krzywych pełzania: a – niskotemperaturowego,

b – wysokotemperaturowego

W przypadku pełzania wysokotemperaturowego materiał po natych-

miastowym odkształceniu sprężystym i niewielkim plastycznym do
wartości el odkształca się plastycznie nadal aż do pęknięcia przy
odkształceniu e = ec z wyraźnie zróżnicowaną szybkością odkształcenia w
kolejnych okresach działania stałego obciążenia.
a)
b)
Schemat krzywych pełzania: a – niskotemperaturowego,

b – wysokotemperaturowego

Jak wynika z przebiegu krzywej pełzania wysokotemperaturowego,

można wyróżnić na niej trzy stadia:
stadium I – obejmuje pełzanie nieustalone o przebiegu parabolicznym,
cechujące się malejącą szybkością odkształcenia spowodowaną umocnie-
niem odkształceniowym metalu w tym przedziale czasu działającego
obciążenia.


stadium II – zwana pełzaniem ustalonym cechuje się stałą szybkością
odkształcenia, wynikającą z równowagi między umocnieniem odkształce-
niowym i zdrowieniem; występuje tylko w dostatecznie wysokiej
temperaturze.


stadium III – zwana pełzaniem przyspieszonym, poprzedza pękanie
metalu i cechuje się wzrastającą szybkością odkształcenia oraz zarodko-
waniem i rozwojem pęknięć.

W przeważającej liczbie przypadków własności wytrzymałościowe w

temperaturze podwyższonej i wysokiej charakteryzuje czasowa
wytrzymałość materiału na pełzanie Rz/T/t, tj. naprężenie wyznaczone dla
pierwotnego przekroju próbki, powodujące jej pęknięcie w temperaturze T po
upływie czasu t, np. 103 lub 104 h, oraz czasowa granica pełzania Rx/T/t, tj.
naprężenie wyznaczone dla pierwotnego przekroju próbki, powodujące jej
wydłużenie trwałe o wartość x, zwykle o 1%, w temperaturze T po upływie
czasu t, np. 102, 103, 104 i 105 h.
CZASOWA WYTRZYMAŁOŚĆ NA PEŁZANIE 39

stal niestopowa 0,12% C
stal stopowa 2,25% Cr + 1% Mo
stal austenityczna typu 18-8
CZASOWA WYTRZYMAŁOŚĆ NA PEŁZANIE 40

Stale żarowytrzymałe są podstawowym materiałem konstrukcyjnym

stosowanym do budowy urządzeń energetyki konwencjonalnej i jądrowej,
przemysłu chemicznego, zwłaszcza rafinerii ropy naftowej i zakładów
petrochemicznych oraz innych. W przypadku energetyki konwencjonalnej
dotyczy to kotłów parowych eksploatowanych w warunkach nadkryty-
cznych , rur wymienników ciepła i przegrzewaczy pary, turbin parowych
dużej mocy i innych, a energetyki jądrowej – zbiorników ciśnieniowych
reaktorów termicznych wodnych, platerowanych od wewnątrz stalami
austenitycznymi, przewodów rurowych, wytwornic pary i innych urządzeń
o
eksploatowanych pod dużym ciśnieniem w temperaturze do około 350 C,
a także zbiorników i innych urządzeń reaktorów prędkich eksploato-
wanych w temperaturze do około 500oC i ciśnieniu pary rzędu 20 MPa.
STALE ŻAROWYTRZYMAŁE 41
Pierwiastki wpływające na żarowytrzymałość
STALE ŻAROWYTRZYMAŁE 42
STALE ŻAROWYTRZYMAŁE FERRYTYCZNE 43

STALE ŻAROWYTRZYMAŁE AUSTENITYCZNE 44

Wpływ naprężenia i temperatury badania na czas do

pękania stali 316 wg AISI (0,05% C, 1,7% Mn, 0,74% Si,
17,30% Cr, 13% Ni, 2,6% Mo, 0,3% Cu, 0,01% Ti,
0,005% Al., 0,0011% B)
STALE ŻAROWYTRZYMAŁE AUSTENITYCZNE 45

Stopy żarowytrzymałe
Stale żarowytrzymałe, zarówno ferrytyczne, jak i austenityczne, wykazują

małą wytrzymałość na pełzanie w temperaturze przekraczającej około 650 oC.
Dlatego nie spełniają one wymagań stawianych przez współczesny przemysł
energetyczny i lotniczy dla materiałów żarowytrzymałych, przeznaczonych do
budowy turbin gazowych stacjonarnych i lotniczych oraz na wybrane elementy
urządzeń energetycznych, zwłaszcza wysokotemperaturowych reaktorów
jądrowych chłodzonych gazem.
Schemat silnika lotniczego turboodrzutowego ze sprzężarką osiową

STOPY ŻAROWYTRZYMAŁE 46
STOPY ŻAROWYTRZYMAŁE 47
Stopy żarowytrzymałe na osnowie niklu
Zainteresowanie stopami żarowytrzymałymi w postaci blach i innych

produktów wiąże się bezpośrednio z poszukiwaniem materiałów przydatnych
do budowy silnika odrzutowego. Zaistniałe potrzeby doprowadziły do
opracowania w 1941 r. w Anglii stopu żarowytrzymałego przerabianego
plastycznie Nimonic 75, a nieco później Nimonic 80 na osnowie znanego
stopu Nichrom, zawierającego 80% Ni i 20% Cr.
Nimonic 75 zawierający 0,12% C i 0,4% Ti jest podatny do utwardzania
wydzieleniowego przez dyspersyjne cząstki węglika TiC.
Nimonic 80 zawierający 0,06% C, 2% Ti i 1,5% Al stwarza możliwość
utwardzania wydzieleniowego przez uporządkowaną fazę międzymetaliczną
g’ – Ni3(Al,Ti).
STOPY ŻAROWYTRZYMAŁE NA OSNOWIE NIKLU 48

Faza międzymetaliczna g’ – Ni3(Al,Ti)
100%
80%
60%
40%
20%
10%
0%
Wydzielenia fazy g’ o postaci
zbliżonej do sześcianów w stopie
odlewniczym na osnowie niklu
Wpływ udziału objętościowego fazy g’ i

temperatury badania na umowną granicę
plastyczności stopu Ni-Cr-Al



Stopy żarowytrzymałe na osnowie kobaltu
Głównym mechanizmem umocnienia stopów żarowytrzymałych na osnowie

kobaltu zarówno przerabianych plastycznie, jak i odlewniczych, oprócz
umocnienia roztworowego przez metale wysokotopliwe jest utwardzanie
wydzieleniowe przez węgliki MC, M23C6 i M6C. Dlatego zawartość węgla w
stopach na osnowie kobaltu jest znacznie większa niż w stopach na osnowie
niklu i zawierają one znaczne stężenie pierwiastków węglikotwórczych.
Stop Vitalium – oprócz Co zawiera 25% Cr, 5% W, 3% Fe, 2% Ni, 0,6% Mn i
0,25% C.
Stopy Haynes zawierają 20÷22,5% Cr, 7÷15% W, 0,1÷0,6% C, 1,5÷3% Fe,
10÷22% Ni, 0,35÷1% Si, a także 3,5% Ta, 0,2% Ti, 0,5% Zr i 0,5% La.
STOPY ŻAROWYTRZYMAŁE NA OSNOWIE KOBALTU 52

Wykres przemian CTW (czas-temperatura-

wydzielanie) stopu na osnowie kobaltu
przesyconego w temperaturze 1230oC w
wodzie
STOPY ŻAROWYTRZYMAŁE NA OSNOWIE KOBALTU 53

PYTANIA KONTROLNE:
1. Co to jest korozja? Dokonaj podziału korozji ze względu na mechanizm niszczenia.

2. Skład chemiczny, obróbka cieplna i zastosowane stali odpornych na korozję
wysokochromowych.
3. Scharakteryzuj stale martenzytyczne umacniane wydzieleniowo.
4. Stale austenityczne – skład chemiczny i zastosowanie.
5. Korozja międzykrystaliczna – przyczyny powstawania i sposoby zabezpieczania
przed tym rodzajem korozji.
6. Scharakteryzuj stale typu Duplex.
7. Co to jest pełzanie? Narysuj krzywą pełzania wysokotemperaturowego i opisz
kolejne stadia na niej występujące.
8. Scharakteryzuj stale i stopy żarowytrzymałe.
54
Dziękuję za uwagę
55

MMz OCiP_w5

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

MMz OCiP_w5

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Materiały metalowe (z elementami obróbki cieplnej i powierzchniowej)

Dr inż. Barbara Grzegorczyk

STALE ODPORNE NA KOROZJĘ

Korozja jest procesem niezamierzonego niszczenia materiałów meta-

KOROZJA – POJĘCIA PODSTAWOWE 2

Schemat uszkodzeń korozyjnych spowodowanych przebiegiem korozji: a –

KOROZJA – POJĘCIA PODSTAWOWE 3

Zróżnicowane rodzaje uszkodzeń korozyjnych wskazują na różne

 korozję elektrochemiczną, zachodzącą w środowiskach wilgotnych, tj. w

 korozjo-erozję, zachodzącą w ciekłych metalach w wyniku wzajemnej

KOROZJA – POJĘCIA PODSTAWOWE 4

Przyjmując za kryterium podziału odporność na korozję, można

Stale konstrukcyjne trudno rdzewiejące

Wpływ zawartości 0,3% Cu i 0,05% Wpływ dodatku Cr, Al i Ni na korozję

STALE KONSTRUKCYJNE TRUDNO RDZEWIEJĄCE 6

Stale konstrukcyjne trudno rdzewiejące

Stale konstrukcyjne trudno rdzewiejące są przeznaczone do stosowania w

STALE KONSTRUKCYJNE TRUDNO RDZEWIEJĄCE 7

Stale konstrukcyjne trudno rdzewiejące

Stale konstrukcyjne trudno rdzewiejące zawierają od 0,12 do 0,16% C, 0,4

STALE KONSTRUKCYJNE TRUDNO RDZEWIEJĄCE 8

STALE KONSTRUKCYJNE TRUDNO RDZEWIEJĄCE 9

Stale wysokochromowe są odporne na

STALE ODPORNE NA KOROZJĘ WYSOKOCHROMOWE 10

Dwuskładnikowy układ równowagi fazowej stopów Fe-Cr

STALE ODPORNE NA KOROZJĘ WYSOKOCHROMOWE 11

Stale wysokochromowe ferrytyczne

Wysokochromowe stale ferrytyczne są stosowane do produkcji blach

STALE WYSOKOCHROMOWE FERRYTYCZNE 13

Stale wysokochromowe martenzytyczne

Stale o stężeniu 0,2% C i 13% Cr są przeznaczone głównie do wyrobu blach

STALE WYSOKOCHROMOWE MARTENZYTYCZNE 14

Stale wysokochromowe martenzytyczne

Stale o stężeniu 0,3% C i 13% Cr są przeznaczone głównie do wyrobu blach

STALE WYSOKOCHROMOWE MARTENZYTYCZNE 15

Stale wysokochromowe martenzytyczne

Stale zawierające 0,4% C i 13% Cr znajdują zastosowanie do wytwarzania

STALE WYSOKOCHROMOWE MARTENZYTYCZNE 16

STALE WYSOKOCHROMOWE MARTENZYTYCZNE 17

Stale martenzytyczne umacniane wydzieleniowo

Stale te zawierają poniżej 0,1% C oraz poza Cr i Mo dodatkowo 3,5 do 7,8%

STALE MARTENZYTYCZNE UMACNIANE WYDZIELENIOWO 18

Wyroby wykonane ze stali z Mo, Ni i N umacniają się podczas odpuszczania

STALE MARTENZYTYCZNE UMACNIANE WYDZIELENIOWO 19

Stale austenityczne chromowo-niklowe

Stale niskowęglowe, zawierające około 0,1% C, 18 do 20% Cr i 8 do 10%

STALE AUSTENITYCZNE CHROMOWO-NIKLOWE 20

Austenit z bliźniakami rekrystalizacji;

STALE AUSTENITYCZNE CHROMOWO-NIKLOWE 21

Korozja międzykrystaliczna jest głównym mechanizmem przyspieszonego

STALE AUSTENITYCZNE CHROMOWO-NIKLOWE 22

Rozkład stężenia Cr w otoczeniu granic ziarn fazy g oraz granicy międzyfazowej

STALE AUSTENITYCZNE CHROMOWO-NIKLOWE 23

W celu skutecznego przeciwdziałania korozji międzykrystalicznej nie można

STALE AUSTENITYCZNE CHROMOWO-NIKLOWE 24

Spawalność stali austenitycznych

STALE AUSTENITYCZNE CHROMOWO-NIKLOWE 25

Zastosowanie stali austenitycznych

 przemysł chemiczny i petrochemiczny (urządzenia do produkcji kwasu

STALE AUSTENITYCZNE CHROMOWO-NIKLOWE 26

STALE AUSTENITYCZNE CHROMOWO-NIKLOWE 27

Stale austenityczne chromowo-niklowo-manganowe

W związku z deficytem Ni stosuje się zastępczo odporne na korozję stale

STALE AUSTENITYCZNE CHROMOWO-NIKLOWO-MANGANOWE 28