PRIMER TABLERO

BÀBÁ ÉJIOGBÈ ÒSÉ ÒTURA,

BÀBÁ ÒYÈKÙ MÈJÌ TO JÀLÉ EBO,
BÀBÁ ÌWÒRÌ MÈJÌ ÒYÈKÚ NILÓGBÈ,
BÀBÁ ÒDÍ MÈJÌ ÌWÒRÌ WÓFUN,
ÌRÒSÙN MÉJÌ ÒSÉ PAA ÀWÚRE,
ÒWÒNRÍN MÉJÌ ÒBÀRÀ OGBÈ,
ÒBÀRÀ MÉJÌ OGBÈ OBÀRÀ,
ÒKÀNRÀN MÉJÌ OGBÈ YONÚ,
ÒGÚNDÁ MÉJÌ ÒGÚNDÁOGBÈ
ÒSÁ MÉJÌ OGBÈSÁ
IKÁ MÉJÌ ÒSÁ OGBÉ,
ÓTÚRÚPÒN MÉJÌ OGBÈ TUA,
ÒTURA MÉJÌ ÒTUANÍKO,
ÌRÈTÈ MÉJÌ ÒWÒNRÍN BOKÁ,
ÒSÉ MÉJÌ ÒGÚNDA TÈTURA,
ÒFÚN MÉJÌ OGBÈ DI,
ÒGUNDÁ ÒFÚN,
ÒDÍKÁ,
ÒTURA ÌRÈTÈ,
ÒSÁ OFÚN,
OFÚN ÒSÁ,
ÒSÉ BILÉ,
ÌRÈTÈ ÒTURA
ÒTURA ÒSÁ,
ÒKÀNRÀN ÒYÈKÙ

SEGUNDO TABLERO
ÒTURA ÒSÉ, TO JÀLÉ EBO, OGBÈ ÌRÒSÙN

TERCER TABLERO
ÒTURA SÉ, TO JÀLÉ EBO,
ÒSÉ OGBÈ, ÌRÈTÉ ÌWÒRÍ
ÒWÓNRÍN SOGBÈ IKÁ MÉJÌ,
ÒKÀNRÀN ÒSÁ APETEBI.

CUARTO TABLERO
ÒKÀNRÀN ÒSÁ, IKÁ MÉJÌ, TO JÀLÉ EBO, ÒDÍ FUMBO
 ÒSÉ ÒTURA ÒSÉ PAA ÀWÚRE
ÒSÉ TUA A RE NI MESIKOLE ṢILÉKUN FEBO ỌRUN
ỌMỌ ABA GUNUGUN FAHUN ÉBÓ OLÓRUN ṢILÉKUN F’ẸBỌ
PETE LÈSÉ SÚBÚ ILÈ MO PÈ O!! ÀSE NIFÁ
ÉLÁ AGEMO NI Ó TÓ GÉLÉ ÌMÒRÍ YÈYÉ Ó
OTO GELE BENIO TORI WE WA WA L’AYÉ
ADÍFÁFÚN AWÚRÉLA NIJO TI N ṢAWO ADÍFÁFÚN OLÚWO IFÁ JOKO
LO RODE IJEBÚ TELÈ NIFÁ ṢILÉKUN F’ẸBỌ
ÀPÉJÍN NI NWON MÁ PONÍRÚ ỌRUN MA LÈ
ÀPÉJÍN NWON MA PONÍYO WA MA LÈ
ÀPÉJÍN NWON MA PALATA ÀṢE TO ÀṢẸ ẸBỌ
APEJIN APELA NI NWON NPOSE
IYERE:
AWURELA NIJÉBÚ
ÈDÚ ṢILÉKUN FÈDÚ ÈDÚ
ÒṢÉ AWURE LA AWO RÉRE
ṢILÉKUN
FÚN MI // FÚN O ( CLIENTE )
IYERE
ÒṢÉ ÀWÚRE LÀ AWO RERE O ( BIS )
ÈDÚ ṢILÉKUN FÈDÚ ÈDÚ
APEYE APELA
ṢILÉKUN
LAMPOSI ÀWÚRE LÀ NIJEBÚ
FÚN MI // FÚN O (CLIENTE )
ÒṢÉ ÀWÚRE AWO RERE O

ÒYÈKÚ NILÓGBÈ
ARONI ÒṢÓ OPA KÍTA ÈṢI BORÚ
ÒBÀRÀ OGBÈ
IFÁ ÀṢE ÈSI ÌKÓDÁ ( 3V )
ÒBÀRÀ BOGBÈ
ÌWÒRÌ WÓFUN LÀATOOSIN ỌMỌ ÈDÚ
ÌWÒRÌ WÓFUN ỌMỌ AGBÀJEYAN KẸBỌ DA FELẸBỌ
ADÍFÁFÚN TAABA EERÍ FÁ ÒBÀRÀ BOGBÈ
LAMPÈ SÀNGÓ LAMPÈ OLỌRUN LÀATOOSIN ỌMỌ ÈDÚ
ÒRÚNMÍLÁ ỌMỌ AGBÀJEYAN ÓRÚ ẸBỌ ÌṢÉ RÈ KUN ÌṢÉ RÈ
WÉRE IFÁ LAMPÈ ṢÀNGÓ TÍÌ Ṣ’ỌMỌ ELÉGBÁRA
AGBÀJEYAN ÀDÓ IFÁ KẸBỌ DA FELẸBỌ
OYIN NÍ IFÁ LAMPÈ ṢÀNGÓ KIRÀN FIRÙN IKÚ
KIRÀN FIRÙN ÀRÙN
IYERE KIRÀN FIRÙN ÒFÒ
WÉRE NÍ TU WÉRE KIRÀN FIRÙN ÈJÒ
WÉRE NÍ TU WÉRE
ṢÀNGÓ TAAPA IYERE:
NÍ TU WÉRE ÒBÀRÀ BOGBÈ
IFÁ TI MÒ DÁ ÌṢÉ
IFÁ TI MÒ DÁ ÌṢÉ
IFÁ TI MÒ DÁ ÌṢÉ

Ilé Iré Èsùlona Re zos e n gra máti ca Yorùbá 3

 OGBÈ OBÀRÀ
BI ÀBORÉ BÀBÁ ÀTELÉ
ADÍFÁFÚN SÈSÈ
BI ÀBORÉ BÀBÁ ÀTELÉ
ADÍFÁFÚN ṢÀNGÓ
BI ÀBORÉ BÀBÁ ÀTELÉ
ÀDÍFÁFÚN OLÓFIN
BÀBÁ ÒYÈKÚN KO LADE O
OYÉ NLỌ AWE RE NI ÒRÚNMÌLÀ
BI ÀBORÉ BÀBÁ ÀTELÉ
ADÍFÁFÚN OLÓFIN
TO IBAN ÈṢÙ
IYERE:
ÈMÍ ỌBA ỌMỌ LÓJU MÙ ( BIS )
AKÒ ORÍ KÓ ỌBA ỌMỌ LÓJU MÙ
ÈMÍ ỌBA ỌMỌ LÓ JU MÙ
OGBÈ YONÚ
OBÓ SOBÚ OBÓ KÒNU
ADÍFÁFÚN ṢENA NIBE OÒSA
ÒNÍ AGBONÍRÈGÚN ABEYEKUN LODE
OBÓ SOBÚ OBÓ KÒNU
AYELODE MO WA YEKU GAJOMO
OLÚWO POPO
OGBÈ YONÚ ABE LODE IFÁ
OBÓ SOBÚ OBÓ KÒNU
ADÍFÁFÚN ṢENA
IKÚ SI GBE RÈ, ÀRÙN SI GBE RÈ,
ÒFÒ SI GBE RÈ, EJO SI GBE RÈ
OLÚWO POPO IRÉ ARIKU
OLÚWO POPO IRÉ ỌMỌ
OLÚWO POPO IRÉ OWÓ
OLÚWO POPO IRÉ ALAFIA
4 Ilé Iré Èsùlona
ÒGÚNDÁ OGBÈ
OLUGBA OGBAGBA ADIGARA KERU KERU
KEKERE OLE NI WON NGBE OWÓ FÚN
AGBALAGBA OLE NI WON NJA OLEESIN
AGBALAGBA OLE A LA NI OJO
IFA BI OSE LA NIKI OLAMI
IFA PASILOSILO PARADARADA
SILOSILO RADARADA
NI NSE OLOTI OYINBO
IJOTI ABAMUTI OYINBO
OJONA NI OGARARE NMUNI
KI TOKUNRIN TOBINRIN OGBE OWÓ NLA
NLA WA FUN MI ( NOMBRE )
FUN O ( CLIENTE )
IYERE:
BÀBÁ JÉ ENI WÁ WÈ Ó ( BIS )
ODÙDÚWÀ ÀRÈMU WÁ WÈ O
BÀBÁ JÉ ENI WÁ WÈ Ó
OGBÈSÁ
AFÉFÉ LÉGÉ LEGÉ AWO ÌSÀLÙLÀYÈ
ÈFUUFÙ LEGÈ LEGÈ AWO ÌSÀLÙOLÓRUN
GBÒNGBÒ ÒNÀ PAMÓ LÉSÈ SÚMÓ WÁJÚ
GEREGE
ÒKAN AWO INÚ IGBÓ
ÒGAN YO LÓLO JÁNÀ
ADÍFÁFÚN ÌKÌ TINṢE ORÉ AGBO
ÀWON SOORÍ OKÓ SÀIRÍ
ÒRÀN TOO SEYÍ OOO
ORÍ ÁRÁARE LÓOFI KOO
ÀWON NI WON DÍFÁFÚN ÁGBÓMÁNMÁN
TÍN LO RÉE GBE ÌKÌ FÚN OLÓFIN
ẸBỌ WÓN NI ÓSE
ÌKÌ NÍKAN NÍBE LÉYÌN TÍN TÚBO
NJÉ NGBÉMIRE FÚN OLÓFIN OO
ÈYIN OWÓ ÀGBÒMÁNMÁN TÍGBÉMI LO
FÚN OLÓFIN
Re zos e n gra máti ca Yorùbá
 ÒSÁ OGBÉ ÒTURA ONÍKO
ÒSÁ LÒFOBEYO LÀ MI GÀDA ÒTURÁ ONÍKO ORÍKÒ LO WÁ Ó
LABE LABE TÓRÍ KI O JÀ A BÈ SÍ AYÉ AWO KI TÁNIṢÉ
PIN ORÍ TÍ PIN ORÍ TÍ AFEEFE L’ÒRUN
LAMPÈ ṢÀNGO ADÍFÁFÚN ÈRÙN
KAWO KÁBÍYÈSÍ RE TI O NLỌ SILÉ ÒRISA OKO
LÀ MI GÀDA JEWÉJEWÉ Ó DÒBÁLÈ
ADÍFÁFÚN ÈṢÙ YELÚ ÒBÀRÀ ỌNÀ MO FORÍBÁLÈ YÍKOTÚN
OBÁ ÈṢÙ YELÚ JÉMOJA NI OLÓKUN MO FORÍBAÁLÈ YIKÒSI
ENI IFÁ ÈṢÙ YELÚ ÀṢE OLÓRUN ÀKÒ KÓI BEERÈ
ÀDÒ WÉRÉ AFÉFÉ ETU
IYERE: AFÉFÉ OLÓRUN
PIRÍTÍ PIRÍTÍ OMODE ALARA ÒRÌṢÀ OKO
( LAMPÈ SÀNGÓ )OSA OGBE
LA MI NA GÀDA ( BIS ) IYERE
ÒRÌṢÀ OKO BÀBÁ DÍDE KÁLÈ LO
KÁLÈ LÀ WÁ ( BIS )

OGBÈ TUANIALARA ÒWÒNRÍN BOKÁ

BÀBÁ MÒ FO WÙ ṢÈSÍN ÒWÒNRÍN BO KÁ BO KÁ
ADÍFÁFÚN OLÚWO ALÀDÍ IKA ÌKÀNLÀ KÁLÁNYEKÉ
BÀBÁ MÒ FO WÙ ṢÈSÍN EYENI OLÓFIN
ADÍFÁFÚN ÀJAPA JÒWERE SÒÓWERE YE
TÍ ROKO LO LENÍ IFÁ OSÁIN ÀGBÀ NÌYÈ
OYE WE ODDUA PÈLÈSÈ KAN JU PÈLÈSÈ MÉJÌ
MO WA LE YERÉ OLÓFIN WON WON ỌWỌ LODE
OGBÈ TUANIALARA LAYORI ABA ṢE NI ÒRÌṢÀ OKO
ÒRÚNMÌLÀ ÓRÚ ẸBỌ
MÒ FO WÙ ṢÈSÍN ONÍ AGBONIREGÚN IYERE
JE WE OLÚWO POPO ADÍFÁFÚN JARE MOJÙN EWÉ
ADA PÈ NÍ ADA PÈ MOSÁRA WÒ ( BIS )
BO JE NI ARABA KALELEKUN EWÉ LÒ JÁ MÍ
ABUKIN FO WU ṢÈSÍN EWE LÒ GBÉ NI
OLÓFIN ADÍFÁFÚN OLÚWO SÍWAJU

IYERE
ÒRÚNMÌLÀ AWO YÒNILÉ O ( BIS )
AWO YÒNILÉ O

Ilé Iré Èsùlona Re zos e n gra máti ca Yorùbá 5

 ÒGÚNDA TÈTURA ÒGUNDÁ ÒFÚN
ÀWO MÒ RODÍ WEWÉ YEYÉ MO WE WEWÉ YEYÉ
ÀWO MÒ ROKO ONÍ RE WO ỌMỌ OSAIN
ÒBÀRÀ YENÍ PÈLÈSÈ KAN JU PÈLÈSÈ MÈJÍ
IFÁ MONI YEKUN OBAYE ÒRÚNMÌLÀ
ABAN DA JÓKO WEWÉ YE NI ÒRÚNMÍLÀ
ÒNÍ AGBONÍRÈGÚN ÒNÍ AGBONÍRÈGÚN ÒRÚNMÌLÀ ISOTA
MO DUPUÉ ỌBA LERÍ ADE L’ OSA ADE L’ OKAN
AYÉ NIFÁ ÒRUN MO WA YÉ
IYERE ORE OREO AṢIKUELU
MAA JÁGBÀ OREBE AṢIKUELU
JÉ WÈ LERÍ ( BIS ) YEYEGUN AṢIKUELU
BÀBÁ OLÓFIN ÒRÚNMÌLÀ ÓRÚ EBO
JÉ WÈ JÉ WÈ LERÍ
MAA JÁGBÀ IYERE
JÉ WÈ JÉ WÈ LERÍ BÀBÁ ERÚ RUN
ERÚ RUN LÀ YÉ O ( BIS )

OGBÈ DI KAKA ÒDÍKÁ

OGBÈ DI KOKO ÓKÒLÓJÚ ÒPÁ
OGBÈ DI GAMU GAMU ADÍFÁFÚN ÒRÌṢÀ AYÉ
KI WON MO RI BA JÁLÈ TI Ṣ’ỌMỌ AJÀLÓRUN
ADÍFÁFÚN ÈṢÙ ÒDÀRÀ ỌBA N’IFÁ TIṢ’ỌMỌ OLÓFIN
TIN LO LEDE GIRI LODO ỌBA ÒRÌṢÀ AYÉ
ẸBỌ WON NI OṢE ADÍFÁFÚN EÉGUN Ó JÍBÀ ỌRUN
OSI GBEBO UMBE ÓRÚ ẸBỌ MÁÀ FÈRÈ FÚN ṢÀNGÓ ÒRÍṢÀ AYÉ
OGBÈ DI KAKA O ADÍFÁFÚN ODÙDÚWÀ
DI KOKO
DI GAMU GAMU IYERE
KI WON MORE BABA BỌ BÀBÁ KARELE
ỌBA KARELE
IYERE EÉGUN KARELE
OGBÈ DÍ KAKA OGBÈ DÍ LELE ỌBA KARELE
OGBÈ DÍ LELE OGBÈ DÍ KAKA ODÙDÚWÀ KARELE
ỌBA KARELE

6 Ilé Iré Èsùlona Re zos e n gra máti ca Yorùbá

 ÒTURA ÌRÈTÈ
BÀBÁ JÉ OLÓFIN
ÀṢE LÉNU ÀṢE LÉNU
ÀṢE L’ORÍ ÀṢE L’ORÍ
A PÈ L’ORÍ A PÈ LE
KI ÒRUN BÀBÁ RE
KI ÒRUN ÒRÚNMÌLÀ
KI ÒRÚNMÌLÀ WÁ MẸBỌ
ÒTURA TIYU ÀṢE BỌ ÀṢE TO
ÀṢE ÒRÚNMÌLÀ WÁ MẸBỌ
BÀBÁ OLÓFIN ADUPUE ÒRÚNMÌLÀ
ADUPUE MO WÓLÈ YÍ KOTÚN
MO WÓLÈ YÍ KÒSI
BÀBÁ YARI AYÉ BI O LO WA
O LO WA RERE
ÀṢE BỌ ÀṢE TO
ÀṢE L’ỌMỌ AIKU BÀBÁWA
ÒRÚNMÌLÀ O JE NIFÁ
LA NWÁ JÒWERE IFÁ
ỌBA N JỌKỌ KÓṢE ÒRÚNMÍLÀ
A RERE BA ÈṢÙ K’ÈṢÙ GBA
A RERE BA LA NWÁ JÈRE OÒṢA
LAYEBI SÀNGÓ ÒRÚNMÍLÀ ÓRÚ ẸBỌ
IYERE
LANWÁ JÈRE ÀṢEBO IFÁ ÀRÚDÀ
Ilé Iré Èsùlona Re zos e n gra máti ca Yorùbá
ÒSÁ OFÚN
ÒSÁ FÚN FÚN SÀ RÒRO SOTI NÍYÀ
ỌMỌ ÒRÚNMÌLÀ ỌMỌ GUN JÀ
ỌMỌ LÁYEBI
IKÚ ỌWỌ LAYORÍ YONYO
ÒWÒ ỌBA ÒRUN ÒRUN LONÍ
SOTI NÍYÀ MO WO BÀBÁ AYÉ
BÀBÁ SOTÍ NÍYA ỌMỌ ÒRÚNMÍLÁ ÓRÚ BỌ
IYERE
ÒSÁ FÚN ÒFÚN SÀ RÒRO
ỌMỌ ALA IFÁ ( BIS )
OFÚN ÒSÁ
OFÚN ÒSÁ
ỌMỌ IFÁ ỌMỌ ỌLỌRUN
ỌMỌ IFÁ ÀGBÒNÍRÈGÚN
YEPA AJEBI OLÓRÉ ỌLỌRUN
ỌMỌ ÒRÚNMÌLÀ
TO NI KE FEYE FÚN
ODÒRÙN IRÉ OFÚN SA SAYERE
ADÍFÁFÚN ÒBÁTÁLÁ ÒRÉ ÈṢÙ
NI ẸBỌ EYE NI ÒSAÌN
EWÉ ṢAWEREPEPE
IYERE
ÒSÀ OKÚ JERE OBARA WE
ÒSÀ OKÚ JERE OBARA WE
OSAIN KEKE OBARA WE
OSAIN MO WO OKÚ JE WA OO
7
 ÒSÉ BILÉ
ÒṢÉ BILE
BORO BORO MO FA ÌRÈTÈ
MO KU RE ÌRÈTÈ YAMA YAMA SA
ADÍFÁFÚN BEMI LỌLA
TINṢO MO OKU MI ARÁ ODÁ
ÒSÉ BILÉ
ÒṢÉ BILÉ ODÙ IRÉ OBI AWO ADIATOTO
ADÍFÁFÚN ALAKEETA
ÒṢÉ BILÉ OBI AWO ADIATOTO
ADÍFÁFÚN ALAKESISI
ÒṢÉ BILÉ OBI AWO ADIATOTO
ADÍFÁFÚN ALAKEETU
OBÌ A TANÙ KÓ MAA YÉ ALAKEETA
OBÌ A TANÙ KÓ MAA YÈ ALAKESISI
OBÌ A TANÚ KÓ MAA YÉ ALAKEETU
ỌWỌ́ MI A LA ÈBÈ OBÌ IFÁ AWO
ÌRÉTÈ SUKA
ÌRÈTÈ SUKA Ó SIKANKOLA
ADÍFÁFÚN AIKUPELA
OWE RE ODE
OBÌNRIN PA JE OBÌNRIN
AWA NIFÁ ÒBÀRÀ AGBONÍRÈGÚN
MO JE RE EYE BO
IFÁ ÒRÚNMÌLÀ ÓRÚ ẸBỌ
IYERE
L’OJU RÈRÈ WA
LÒJU RÈRÈ WÁ
8 Ilé Iré Èsùlona
ÒTURA ÒSÁ
ÒTURA GÀSÁ IPÒNRÍ JÁGBÓ
WERE NI IFÁ IPÒNRÍ JÁGBÓ
O WE LADE ỌMỌ
LAMPÈ SÀNGÓ LAMPÈ ÒLÓRUN
ÒTURA GÀSÁ ỌWỌ́ EPO KÓNÍ ÒLORUN
MO WE O WÁ NÍKÀ
ỌMỌ SÀNGÓ KABIYESI OOO
ALÚFINA EKO BÀBÁ TERI YE
ÓYE BI ÒTURA GÀSÁ
ỌBA ỌBAKOSO ÀSE KÒ KÒÍ BÈRÈ
ÀṢE OLORUN ÒRÚNMÌLÀ
A KAKA FO WO TIKU EYE ILÉ
ÒBE FÚN OFÀ TI ÌWÀ TITUN ELERÍPÍN
ÀṢE ṢÀNGÓ ÀṢE ÒLORUN
ÒTURA GÀSÁ BÀBÁ EYIO O NÍ BÀBÁLAWO
ỌMỌ ALAFIA ÒRÚNMÍLÀ ÓRÚ ẸBỌ
ÀKÒ KÓI BEERÈ
ÒKÀNRÀN ÒYÈKÙ
ÒKANRÀN ÒYÈKÚ
IFÁ ARUFIN ARUDA
A KIFITA BO N BA
WA LAṢE ÀṢETO
A KI TI BO N BO
ÒRÚNMÌLÀ NARÉ BÀBÁ ṢE ỌRUN
ARUFIN ARUDÁ
ÒKANRÀN ÒYÈKÚN ÒBÈRÈ
ÒBÈRÈ LERÉ OLOKUN
BÀBÁ KAṢIRE
OLÚMO POPÓ ÒBÈRÈ
LERE OMA YERE
AṢE GBOGBO ỌRUN MA LÈ YIKOTUN
AṢE GBOGBO ỌRUN MA LÈ YIKÒSI
TO IBA ÈṢÙ
IYERE
ARU FIN ARU DA ENI ṢE EBO EBO DA
ARU FIN ARU DA ENI ṢE EBO DA AWO
Re zos e n gra máti ca Yorùbá
 BÀBÁ ÉJIOGBÈ BÀBÁ ÌWÒRÌ MÈJÌ
SINIMA SINIMA ÌWÒRÌ MÉJÌ
ADÍFÁFÚN OBÌNRIN PUPA RÒ RÒ RÓ JÍGÍJÍGÍ MÓJU MÓJU
ÈYÍ TÍ SE IYAWO ÒRÚNMÌLÀ ADÍFÁFÚN KỌỌKO LO ÒYÈ ÌGBÉ
NÍJÓ TÍ Ó NLO RE NA IYAKU LÓJÀ IFÁ TIRO WÚYÈ
ÈJÌGBÒMEKÙN LAMPÈ SÀNGÓ ỌRUN NÌ YÈ Ọ
EBO WÓN NÍ KÓ WA SE APE ELÉRIPÍN ÒRÚNMÌLÀ ÓRÚ ẸBỌ
O SÌ GBÉBO NÍBÈ Ó RÚBO
IKU SONIBUJE MA IYERE
SINIMA SINIMA BÒRO TÌTÍ
ÀRÙN SONIBUJEMA KOOKO LÒ ODE ( BIS )
SINIMA SINIMA NBÒ TO LO SÍ ILÉ ÒRÚNMÌLÀ
ÒFÒ SONIBUJEMA BÒRO TÌTÍ
SINIMA SINIMA KOOKO LÒ ODE
ASEERI SONIBUJEMA
SINIMA SINIMA
AFAÀTÓ SONIBUJEMA
SINIMA SINIMA
ÌDÀMÚ SONIBUJEMA
SINIMA SINIMA

BÀBÁ ÒYÈKÙ MÈJÌ BÀBÁ ÒDÍ MÈJÌ

ÒYÈKÚ MÈJÍ ÒJÌJÌ MÉJÌ ÒDÍ MÈJÍ AṢAMAA
ARIKÚ MÁ DÀGBÁ MÁ MÁ ṢAṢO ARÚMAA ADIMA
PÓRÓPÒ PÓRÓPÒ ÒNÍ BÀBÁLAWO BÀBÁ JÉRÍ ÌMÓ OṢÀNLA
ADÍFÁFÚN OLÚWO AGOGO AJAGUNNÀ AJAGUN RÓ
KÁÀ FÈRÈ FÚN SÀNGÓ NÍ WA NI LO JE RE A BEERÈ ENI ÒWO
NÍ ÒRÚNMÍLÀ PÓRÓPÒ ADÍFÁFÚN ÈJÀ TÚTÙ
OLÚWO AGOGO ÒRÚNMÌLÀ ÓRÚ ẸBỌ ADIMAA ÓRÚ ẸBỌ

IYERE IYERE
IKÚ JÉMILO ( BIS ) Ó DIMÒ DIMÒ DIRÉ ( BIS )
Ó JÈRE IKÚ JÉMILO MAA MAA JÉKÍ JÉKÍ ( BIS )
ÀRÙN JÉMILO ( BIS )
Ó JÈRE ÀRÙN JÉMILO
ÒFÒ JÉMILO ( BIS )
Ó JÉRE ÒFÒ JÉMILO

Ilé Iré Èsùlona Re zos e n gra máti ca Yorùbá 9

 ÌRÒSÙN MÉJÌ
ÌRÒSÙN MÉJÌ
ADÍFÁFÚN OJÚ IPIN MÀṢÀṢÀ
ADÍFÁFÚN ARÁ ADÍFÁFÚN ÈRÒ
ADÍFÁFÚN ÒDÀRÀ OKO
ÌRÒSÙN MÉJÌ KÁÀ FÈRÈ FÚN ỌLỌKUN
ÌRÒSÙN MÉJÌ KÁÀ FÈRÈ FÚN ỌLÓFIN
IYERE
OLÓFIN LARÍJÉ O
MO DÚPÉ OLÓRUN
ÒBÀRÀ MÉJÌ
ÒBÀRÀ MÉJÌ ÒNÍ BARA ÓLA BARA
ADÍFÁFÚN BARA ỌMỌ OLÓRUN
ÒRÚNMÍLÀ À PÀ LÓ ṢÍNÀ
ÒNÍ ÒBÀRÀ L’AYÉ
ÒBÀRÀ NIFÁ NI KÀTI
ỌMỌ KÁTÌ IKÚ
ỌMỌ KÁTÌ ÀRÚN
ỌMỌ KÁTÌ ÒFÒ
ÒBÀRÀ OBA ÒNÍ BARA SÀNGÓ
ÒBÀRÀ OLỌRUN ỌMỌ ÒNÍ BARA
ÒRÚNMÌLÀ ÓRÚ ẸBỌ

IYERE
ÒFÒ LO BODÈ
NI KÁTÌ
A FÉ JÙ ÈJÈ
NI KÁTÌ AWO

ÒWÒNRÍN MÉJÌ ÒKÀNRÀN MÉJÌ

ÒWÒNRÍN MÉJÌ ÒNÍ ÒKÀNRÀN
AFORÓ ÒRO SI TÉ AKITIPÁ ONÍ ÒKÀNRÀN NÍ OKUTA
ADÍFÁFÚN AGANGARA ÒKÀNRÀN MÉJÌ NI ÈṢÙ BI
ADÉLÉ ÈPE KÁ ÈṢÙ BI ADÌYE PA ÀKÚKỌ
KÍKÓ MÁ PADÀ IKÚ ADÌYE ONA DO RE
ADÉLÉ ÈPE KÁ ÒKÀNRÀN MÉJÌ
KÍKÓ MÁ PADÀ ÀRÙN ÒKÀNRÀN IRÉ IFÁ
ADÉLÉ ÈPE KÁ ÒKÀNRÀN IRÉ AWO
KÍKÓ MÁ PADÀ ÒFO ÒKÀNRÀN IRÉ SÀNGÓ
ADÉLÉ ÈPE KÁ ÒKÀNRÀN IRÉ ÈṢÙ
OKÀN NÍ ÒNÍ KÀNÀ
IYERE NÍGBÀTÍ OSODE BOTA LOKUN NLỌ
AGANGARA ÒKÀNÀ ÒNÍ KÀNÀ KÀNÀ AYÉ
ỌMỌ ÒLÓDÙMARÈ ( BIS ) ADÍFÁFÚN ÒRÚNMÌLÀ
ARIKÚ LO WÁ Ó MÁÀ FÈRÈ FÚN ÈṢÙ
ỌMỌ ÒLÓDÙMARÉ ÒRÚNMÍLA ÓRÚ ẸBỌ

IYERE
ÈṢÙ BI AWA DA ṢE RÉ O ( BIS )
ADÌYE PAKUKU ADÌYE ANADORE
ÌBÀ KUNKUN IBA FUN FUN

10 Ilé Iré Èsùlona Re zos e n gra máti ca Yorùbá

 ÒGÚNDÁ MÉJÌ IKÁ MÉJÌ
ÒGÚNDÁ MÉJÌ IKÁ MÉJÌ NI KANRÍ EBO
ÒGÚNDÁ ÈJÈ NI KANRÍ ÒNÍ BÀBÁLAWO
ÒGÚNDÁ TIRÓ ADÍFÁFÚN OLÚWO GÚN BẸ
LO WÁ LÓJU OKUN IWÁJU ÒWÒ
ÒSÀNLA BÍRÍ ONÍWÀ ADÍFÁFÚN ÈRÈ ÈBÚTE
YEPA BÀBÁ!!!
OBA IGBÓ IYERE
ÒBÀTÁLA ÌSÀ Ó WÁLAMÍ MAA MAA YÓ OKÒ DÁ WÁLAMÍ
ODÒBÁLÈ NÍ ÒGÚN BÈBÈ ÒTÚN
WÁLAMÍ MAA MAA YÓ OKÒ DÁ WÁLAMÍ
IYERE BÈBÈ ÒSÍ
ÈRO SÌN BÀBÁ KARELE WÁLAMÍ MAA MAA YÓ OKÒ DÁ WÁLAMÍ
BÀBÁ KARELE ( BIS ) ADÍFÁFÚN O TO YARA YARA
WÁLAMÍ MAA MAA YÓ OKÒ DÁ WÁLAMÍ
ADÍFÁFÚN ÈRÈ ÈBÚTE

ÒSÁ MÉJÌ ÓTÚRÚPÒN MÉJÌ

BÀBÁ BÚRUBÚRU BÀBÁ FOṢO FOṢO ÓTÚRÚPÒN MÉJÌ AYÉ BÍ ÒTÚN
ADÍFÁFÚN EWA ÒTÚRÚPÒN MÉJÌ AYÉ BÍ ÒSÍ
BÀBÁ BÚRUBÚRU BÀBÁ FOṢO FOṢO YEPA BÀBÁ !! OYIN YIN LÁṢORO OYIN O
ADÍFÁFÚN ÒRÚNMÌLÀ AGBONÍRÈGÚN ENI FÉ KÚN TÓWÒ NI IFA
ARA MOLE NÍ SÀNGÓ KÍ KÚ MA SÉ LE WA ORÍRE LO WA ÒRÌSÀ ÓBÀTÁLÁ
ALAKIBORU ALAKIBOYA ALAKIBOSISE ORÍRE LO WA ÒRÌSÀ ELEGBARA
ÒSÁ NI ILÉ ÒSÁ OLOKUN ÒNÍ BÀBÁLAWO OLÚWO OBAMORO
AYE RA KÓTÓ TO WA BI OLORI OÒSA
ÒSÁ NILÈ ÒSÁ NILÈ EJI EJILÉRÍ JERÍ
ÒRÚNMÌLÀ ÓRÚ ẸBỌ ÒRÚNMÌLÀ KA WA LONI
ỌBA NÍ LÒRUN ADÍFÁFÚN SÀNGÓ
IYERE
SARAYENYE IYERE
BA KU NLO OYIN YIN LÁ ṢOORO OYIN O ( BIS )
SARAYENYE ENI FÉ KÚN LÁ ṢOORO KÚN
( AJOGUN NLO ) OYIN YIN LÁ ṢOORO OYIN

Ilé Iré Èsùlona Re zos e n gra máti ca Yorùbá 11

 ÒTURA MÉJÌ
AWO NI PAPÓ KÉKÉ NI PAPÓ
ADÍFÁFÚN ÌMÓLÈ
SALÀ IMOLE KUN
IMOLE KUN SALA OLÓRUN ÒṢÉ ALÁDE AJÉ ÒNÍ AGBÓNIREGÚN IFÁ
INA TÚTÙ MBÈ LAYÉ MOLOKU TINṢE OLÓWO ÒRÚNMÌLÀ
INA TÚTÙ OSARA OLỌRUN
ARERE ARERE O !!
INA TÚTÙ KAKA MÁ SE FA YÓ
KÉKÉ PAPÓ AWO NI PAPÓ
ADÍFÁFÚN IMÓLÉ
ÒRÚNMÌLÀ ÓRÚ ẸBỌ
IYERE
ALÀ NDÉ IFÁ WA
IFÁ TIWA IMÓLÉ ( BIS )
ÌRÈTÈ MÉJÌ
ÉJÌ ELEMERE AKÒ ELEMERE
PÓRÓYÉ ỌMỌ NÍ ÒSUN
ÒNÍ AGBÓNNIREGÚN ÒRÚNMÌLÀ MO IFÁ
OMI AWO AKÒ ELEMERE
ÒRÚNMÌLÀ ÓRÚ ẸBỌ
IYERE
ARIKÚ MAA NI WÁ ( BIS )
Ó NI KÍ BÁ KÚ BÁ DÍDE O
ARIKÚ MAA NI WÁ
12 Ilé Iré Èsùlona Re zos e n gra máti ca Yorùbá
ÒSÉ MÉJÌ
MOLOKU TIṢE OṢE BÀBÁ ÒṢÉ
MOLOKU AWO RI YE
MOLOKU ADÍFÁFÚN ÒṢÙN
AWO NIFA MAA YÀ O
ÒṢÉ MOLOKU WA RI LONA
ELEGEDE TERÍBA ELEDUA
MOLOKU KÍREBÁYÉ ÒṢÉ ÒṢÙN
IYERE
ÒṢÉNṢÈ OLÓWO ( BIS )
ÒRÚNMÌLÀ ÌYÁLÓDE MAA YÀ O
ÒṢÉNṢÈ OLÓWO
ÒFÚN MÉJÌ
YEPA ODU !! ( 3V )
ORÁNGÙN MÉJÌ MAFÚN KÁ FÚN
ÒṢÀNLÀ ÀLAJÉ OLÓFIN
ÒRÁNGÙN ALÁ TIKA
ÒGÚN ÒNÍ AGBÓNÌREGÚN
MAFÚN WARA JE NÍ
ÒNÍ BÀBÁLAWO AREMU
ÒṢÀNLÀ ILÉ MAFÚN
KAFÚN LO RA FÚN
LOWA NÍ SÀNGÓ
BÀBÁ ÒDÀRÀ BI LAYE MAFÚN
YEPA ÒSÀNLÀ!! YEPA ALÚFINA!!
YEPA IKU!! WON WA LAYÉ ÀRÈMU
LADE AREMU LÓ RÚ FÁ
YEPA BÀBÁ!! ÒNÍ BÀBÁLAWO
AWO ONÍṢÈGUN
ỌMỌ ONÍṢÈGUN
ARÁBÁ TO WA ṢE ITA
YEPA BÀBÁ !!
 OGBÈ ÒSÉ
OJÚ TI PON AWO APÓNKÚ KÓ
OSI TI NTA AWO ATALA NI
BÓ BÁ PE TÍTÍ A Ó FEYIN TI
A Ó FỌRỌ YÍÍ ṢÉRÍN RÍN
Ó NA ESE MÉJEEJI GBỌRỌ GBỌRỌ
DÍA FÚN ÒRÌṢÀ NLA OṢEEREMAGBO
TI YÓÓ LO FI ARỌ ṢE AKÓRA ERÚ
WÓN NI KÓ SÁKÁÁLÉ EBO NÍ ṢIṢE
O GBÉ BO Ó RÚ BỌ
IYERE
ERÚ TI MO RÁ ERU RÉ NI O
ERÚ TI MO RÁ ERU RÉ NI
ERÚ TI MO RA Ó NṢAJÉ
ERU TI MO RA ERU RÉ NI
ÒWÒNRÍN ÒSÉ
ÒWÒNRÍN WESÈ ÀKÌTÀN WESÈ
AKITAN WESÈ WÁNHIN WÁNHIN
ADÍFÁFÚN WON NILÚ ÌṢÉ
IBÈ WÓN GBE NJÁWÉ BORA BÍ AṢO
ÌṢÉ ÈMÍTÁN ORÒ LÓKÙ
MO BONÚ ERÍ MO WÈ SÉNÙ
NOTA: Después de anotar Òfùn Méjì en
el tablero, anotaremos los signos del Bàbá y
Ojugbona, en este caso
Òwònrín òsé ati Ogbè Òsé.

ERÚ TI MO RÁ ERU RÉ NI O
ERÚ TI MO RÁ ERU RÉ NI
ERÚ TI MO RA LOLA MI
ERÚ TI MORA ERÚ IRE NI
ÒTURA ÒSÉ
ÒTURA SÉ BÀBÁ JÉ ÈWE
ÌDÁ KU DÁ
SEGUNDO TABLERO IRÚ KU RÚ
IṢE KU TE
OGBÈ ÌRÒSÙN A BEERÈ KÍTA Ó NÍ BÀBÁLAWO
OGBÈ ÌRÒSÙN NTELE ADÍFÁFÚN TÓ IBÀN ÈSÚ
ATI IYÉ DÉ KÚN ATI IYÉ DÉ KÚN ÀSE OLOFIN
ATI IYÉ DE EJA ATI IYÉ DE EJA ÌDÁ KU DÁ
ATI EWURE ATI EWURE IRÚ KU RÚ
JUJU OMOLUO IṢE KU TE
OTU ÒRUNMALE ÌPÍN A BEERÈ KÍTA Ó NÍ BÀBÁLAWO
ÒRÚNMÌLÀ ÓRÚ ẸBỌ ADÍFÁFÚN ÒRÚNMÌLÀ
Ó JÈRE NIFÁ
IYERE TÓ IBÀN ÈṢÙ
ÌHUUHUU MÓLÈ ÌPÍN
ÌHUUHUU MÓLÈ ÌPÍN IYERE
ÌHUUHUU ÌHUUHUU MÓLÈ ÌPÍN TÓ TA IYE ẸBỌ ( BIS )
IRÚ MÓ LÉ ÀṢE
ÀṢE BỌ
ÀṢE TÓ

Ilé Iré Èsùlona Re zos e n gra máti ca Yorùbá 13

 IKÁ MÉJÌ
TERCER TABLERO IKÁ MÉJÌ NI KANRÍ ẸBỌ
NI KANRÍ ÒNÍ BÀBÁLAWO
ADÍFÁFÚN OLÚWO GÚN BẸ
ÒTURA SÉ IWÁJU ÒWÒ
ÒTURA SÉ BÀBÁ JÉ ÈWE ADÍFÁFÚN ÈRÈ ÈBÚTE
ÌDÁ KU DÁ
IRÚ KU RÚ IYERE
IṢE KU TE WÁLAMÍ MAA MAA YÓ OKÒ DÁ WÁLAMÍ
A BEERÈ KÍTA Ó NÍ BÀBÁLAWO BÈBÈ ÒTÚN
ADÍFÁFÚN TÓ IBÀN ÈṢÚ WÁLAMÍ MAA MAA YÓ OKÒ DÁ WÁLAMÍ
ÀṢE OLOFIN BÈBÈ ÒSÍ
ÌDÁ KU DÁ WÁLAMÍ MAA MAA YÓ OKÒ DÁ WÁLAMÍ
IRÚ KU RÚ ADÍFÁFÚN O TO YARA YARA
IṢE KU TE WÁLAMÍ MAA MAA YÓ OKÒ DÁ WÁLAMÍ
A BEERÈ KÍTA Ó NÍ BÀBÁLAWO ADÍFÁFÚN ÈRÈ ÈBÚTE
ADÍFÁFÚN ÒRÚNMÌLÀ
Ó JÈRE NIFÁ
TÓ IBÀN ÈṢÙ

ÌRÈTÉ ÌWÒRÍ ÒWÓNRÍN SOGBÈ

ÌRÈTÉ ÌWÒRÍ GÚNUGÚN TI NJERU
KI WÓ ÒKÚ NÍ WÒ
ÀKÀLÀMÀGBO ADÍFÁFÚN JERÚGBÉ
TI Ṣ’ỌMỌ ÒLÓDUMARÈ
IYERE
OYÍGÍYIGÌ OTA MI OO ( BIS )
OYÍGÍYIGÌ OTA MI
ODÙ YÍGÍYIGÌ MI Ò KÚ MÓ
OYÍGÍYIGÌ OTA MI
ÒSÉ OGBÈ
ÒSÉ OGBÈ Ó BORO SE Ò DÁRA
ADÍFÁFÚN ENI TI Ṣ’ỌMỌ AJÉ
PESE PESE NIWO ROKO
WOROKO WOROKO LAARADA
LEJIDA LEJIDA NI WON ARA AGOGO DE
ADÍFÁFÚN ALARE OHUN TOTO
OMO ABURINJE BI ENIBUSUN
EYIO TIOFIKAN GEDEGBE TELE
GBORU GBORU
OUN LONIRI LOPO LAPA BI DAFASIN
WONIRE LOPOLOPO EBO NI KO WA ESE
WONI KODUROKO FOUN ODOFODO
KOBERE KOFIO OUN FOLO FOLO
KONAROKO FOHUN ESU FESU
ESU GBATIE
EGBA GBATIE
ÒWÓNRIN SOGBÈ KESÙ GBÀ ( 3 V )
ELEGBARA FÚN MI ÌLÁRIO
ÒWÓNRIN SOGBÈ KESÙ GBÀ

14 Ilé Iré Èsùlona Re zos e n gra máti ca Yorùbá

 ÌWÒRÌ ÒBÀRÀ
ASARE NINUU PAPA ABARA FUN FUN
ABON ABIDI GBODO
IDI AWODI OKE NIMOWO KINTO LOREE
MERO AGOGO
AWON NI WON DÍFÁFÚN ÒRÚNMÍLÀ
BÀBÁ NBE LAARIN OTA
EBO WON NI OSE
OSI GBEBO NBE ÓRÚ EBO
ÒRÚNMÌLÀ NI TOSO TAJÉ NI YO MAA
FI OKUN ORUN UN WON FA
WON WA FÚN MI // FÚN O ( NOMBRE )
ELU NIYO MAA LU WON MANLE WA BAMI
ALUPAIDA NIYO PARI IBI ARAAMIDA
SODOO AWON OTAAMI
ABO NINBO OLOJA LOJU TIFI NFI OHUN
INIRE TORO
EGBESI OKO KIIFIARA SOFA DALE
ÌWÒRÌ OBERE BAMI MU OTAAMI KO
MANLE DURO KOMANLEE BERE
ÌWÒRÌ OBERE BAMIWO OTAAMO LAWOPA
ÌROSÙ ATÈ
IRÒSÙ ATÈ ADÍFÁFÚN ÒRÚNMÌLÀ
WÓN NI ÒRÚNMÌLÀ A MAA TÈ WON
NIBI GBOGBO AGBAKA AYÉ
WÓN NIKIN WA RÚBÓ
ADIYE, EWÈ TÈTÈ
ATI EGBÈRÌNDÍLÓGÚN OWÓ
Ó GBÓ, Ó RÚ
Ilé Iré Èsùlona Re zos e n gra máti ca Yorùbá
ÒKÀNRÀN ÒSÁ
ÒKÀNRÀN SA MÓ PÈ Ó SÍ !!!
AGBIRARI ÒNÍ BÀBÁLAWO AGBIRARI
AGBIRARI ỌMỌ AGBIRARI OWÓ
AGBIRARI MÓ PÈ Ó SÍ LADE NI IFÁ
ÒNÍ BÀBÁLAWO KOṢIRÉ
AWO ÒNÍ BÀBÁ­LAWO
LỌRUN LỌRUN LOBOSÚ LAYA
LỌRUN LỌRUN ẸBỌ KÁÁBÒ LE SÍ
ÒKÀNRÀN SÁ KOṢE SÀNGÓ
ẸBỌ DA MÓ PÈ Ó SÍ
AGBIRARI KO GÚN GÚN GÚN
ADÍFÁFÚN OLÚWO IKOKÓ
ÒKÀNRÀN SÁ MÓ PÈ Ó SÍ !!!
ÈṢÙ GBA TÈ TÈ TÈ
ÀRÙN AGBIRARI GBA TÈ TÈ TÈ
ÒFÒ AGBIRARI GBA TÈ TÈ TÈ
EJO AGBIRARI GBA TÈ TÈ TÈ
ÒNÍ BÀBÁLAWO MÓ PÈ Ò SÍ
ADE WO WO WO SÀNGÓ
ADE WO WO WO OLỌRUN
LOBOSÚ LAYA / LOKO
ÒNÍ KẸBỌ DA FELẸBỌ
ẸBỌ DA FELẸBỌ ẸBỌ DA ỌLORUN
CIERRE DEL EBO
ÒDÍ FUMBO
ÒDÍ FUMBO FÚN ARA
ÒSÀNLÁ ARA ILÉ
AYÉ MO JÉ RA NI ÒSÀNLÁ
ODOGÚN AGBA
ÒGÓ ARA KÁÀ FÈRÈ FÚN ELÉRÉ
WÀSÁ IFÁ NI KÁÀ FÈRÈ FÚN
OBALÚAYÉ ÓBÀTÁLÁ
IYERE
ÌDÍ ỌMỌ LO WÈ RÈ WÈ RÈ ( BIS )
A RÀ DÉ KÓ MAA TAABÁ Ó
ÌDÍ ỌMỌ LO WÈ RÈ WÈ RÈ
15
 Ingredientes del Ebo
Akofa: Flecha con arco, simboliza la destrucción de los enemigos. En iré se utliza para cazar la
salud.

Ofa: Flecha sin arco, simboliza el remate de los enemigos. En iré también sirve para enderezar el
destino de la persona que hace el ebo, o alcanar

Obe: Es el machete o cuchillo, simboliza el corte y trocear los problemas. También aquí se pregunta
si umbeboro, si no se pregunta oòsà lo wa ( si se le pone algun òrìsà ) sino se pregunta katore ( si se
le regala alguna persona ).

Ada: Es el machete, simboliza cortar de un tajo los problemas.

Abiti: Trampa, simboliza quitarle la trampa a la persona que se le realiza el ebo, se pregunta si
umbeboro, si es afirmativo, se pregunta kauka ( rota ) de no ser esto, se pregunta, oòsa lo wa ( si se
le pone algun òrìsà ).

Malaguidí: Muñeco, esto simboliza el cuerpo del enemigo, se pregunta su umbeboro, si se trata de
iré, pero si es obosobo, siempre va dentro del ebo, con los nombres de los enemigos clavados con
alfileres en un papel. También se hace de ropa de la persona ( puede ser usada ), en estos casos no
es para enemigos.

Yarako: Soga, rompe los amarres. Se ata a la persona por los hombros, de manera que poco a poco
se va deslizando la soga por el cuerpo hasta el suelo, se sale del círculo con tres pasos hacia atrás,
salto y un al lado, la soga se corta en tres, el último pedazo va al ebo, estando la soga entera por la
punta se corta, en pedacitos pidiendo umbo a gbogbo ofo por un extremo y por el otro gbogbo iré.

Gbogbo owú: És la maraña de hilo, antes de rezar Òsá Méjì se limpia a la persona, se corta la
maraña de hilo en tres trozos y se van en el ebo.

Ailania: La medida del cuerpo de la persona, simboliza los trazos de la persona siempre se van en
el ebo.

Ailania orí fe: Medida de la cabeza, simboliza todos los malos pensamientos que hay en la mente
de uno.

Eran malu: Carne de res, se usa en la prevención de lo malo, para problemas de operaciones se
pone en el plato de metal, se limpia a la persona con ella y se pone de nuevo en el plato, se cocina
a fuego lento mientras se hace el ebo, después se pone dentro.

Eja tutu: Pescado fresco, se usa para atraer el iré va en el ebo.

16 Ilé Iré Èsùlona Re zos e n gra máti ca Yorùbá

Gbogbo Ere: Son los granos de todo tipo, previene la enfermedad y falta de comida.

Gbogbo JuJu: Muchas plumas en el ebo, evitar la falta de ropa y buena opinión de la persona.

Juju de gúnugún: Pluma de tiñosa, se usan para resolver problemas de justicia.

Ekú Eja ati Agbado: Ratón o rata, pescado y maíz. Para tener mucho desenvolvimiento.

Eko: No debe faltar en el ebo para que nunca falta el alimento.

Enu: Lengua para evitar calumnias, si es de ave los nombre de los enemigos van en el papel de
estraza, y se entizan con la lengua en hilo blanco, rojo, negro y después cundiamor, si la lengua es
de animal de cuatro patas, se hace una zanja en el centro con un cuchillo y se meten los nombres
escritos, en un papel se le hecha iye de pierde rumbo, y raspa lengua, se entiza igual que el otro.

Ifu: Son las tripas de los animales, cuando la persona se va a operar se hechan las tripas en el ebo.
También se utilizan para los comerciantes, para atraer clientes y vender mucho. Dicho animal, no se
puede comer, se tiene que ir con el Ebo.

Ifu Eja: Se usa para mejorar las enfermedades de la sangre.

Gbogbo ileke: Muchas cuentas, para ganar favor de los Òrìsàs, prestigio y honor.

Gbogbo igí: Muchos palos que simbolizan el poder de Osain en el ebo.

Gbogbo ewe: Muchas hierbas, es para la curación de enfermedades y para el poder de osain
en el Ebo.

Otí: Para atraer prosperidad, alegria y para emborrachar a los enemigos.

Onyi: Endulzar la vida.

Okuta o Ota: La piedra se utiliza para vencer los obstáculos del camino y vencimiento enemigos.

Oguede: Significa plátano y su función en el Ebo es para conseguir Iré ni buyoko.

Enyi Adiye: Huevo de gallina que se utiliza, para sustituir la vida de un animal.

Asho: Significa tela Asho ara: Significa ropa que lleva puesta la persona Asho timbelorun:
Telas de diferentes colores, pero normalmente se utiliza Blanca, roja y negra en el ebo.

Ilé Iré Èsùlona Re zos e n gra máti ca Yorùbá 17

Atitan: Significa tierra o barredura de diferentes lugares. Su fucionalidad dentro del ebo, es llamar
a las diferentes posiciones de los òrìsàs en la naturaleza, ya sea monte, rio, las cuatro esquinas, una
sola esquina, de uno banco, de la plaza, mercado, del muelle, de paises extranjeros, diferentes ho-
ras del dia, también de los zapatos de la persona que realiza el ebo. Todo esto con un fin específico
dentro de la ceremonia del ebo.

Atitan Ilé: Barredura o tierra de la puerta de la casa

Atitan Ilu osa: Barredura o tierra de del rio

Atitan erita merin: Barredura o tierra de cuatro esquinas

Atitan bata: Barredura o tierra de de los zapatos

Atitan nigbe: Barredura o tierra del monte

Anyarí okun: Arena de playa

Cauríes: Representa el dinero ( Ajé ). Cabe destacar, que antiguamente en casi todo el continente
Africano, los cauries eran la representación del dinero. ( Cauries Africanos )

NOTA: Cuando un Bàbálawo hace ebo en casa de otro Bàbálawo, al terminar se pone el owó de-
lante de Òrúnmìlà y se dice: “TETERE KUMAYO MAPO TETERE EBO”

18 Ilé Iré Èsùlona Re zos e n gra máti ca Yorùbá