Austria

Austria (niem. Österreich, [ˈøːstɐraɪç]  ( odsłuchaj)), Republika Austrii (niem. Republika Austrii
Republik Österreich, [ʀepuˈbliːk ˈøːstəʀaɪ̯ç]  ( odsłuchaj)) – państwo śródlądowe Republik Österreich
położone w Europie Środkowej, federacja dziewięciu krajów związkowych ze stolicą w
Wiedniu. Od 1995 Austria należy do Unii Europejskiej.

Spis treści
Flaga Austrii Godło Austrii
Pochodzenie nazwy
Hymn:
Geografia 1:30
Parki narodowe
Land der Berge, Land am Strome

Klimat ((z niem.) Kraju gór, kraju rzek)

Skutki globalnego ocieplenia
Historia
Demografia
Miasta
Ustrój polityczny
Partie polityczne
Podział administracyjny
Gospodarka
Turystyka
Transport
Siły zbrojne Konstytucja Konstytucja Austrii
Oświata Język urzędowy niemiecki[a]
Kultura Stolica Wiedeń
Muzyka
Ustrój polityczny republika federalna
Architektura i malarstwo
Literatura Typ państwa federacja
Inne dziedziny Głowa państwa prezydent Alexander
Religia Van der Bellen
Zobacz też Szef rządu kanclerz Karl
Uwagi Nehammer[1]
Powierzchnia

Przypisy  • całkowita

 • wody śródlądowe
83 878,99 km²

Linki zewnętrzne 1,3%

Liczba ludności (2019)

 • całkowita 
[2]
Pochodzenie nazwy  • gęstość zaludnienia 8 859 992

105 osób/km²
W języku niemieckim Österreich ze starowysokoniemieckiego ôstarrîhhi, PKB (2017)

znaczącego „państwo na wschodzie”. W IX wieku terytorium było wschodnią  • całkowite 

 • na osobę 416,9 mld[3] USD

częścią imperium Franków, a także wschodnimi rubieżami osadnictwa

niemieckiego na terenach Słowian. Za czasów Karola Wielkiego i w czasie 47 290[3] USD
wczesnego średniowiecza tereny te nazywano marchia orientalis (Marchia PKB (PSN) (2017)

Wschodnia), co w lokalnym języku przyjęto jako właśnie ôstarrîhhi. To słowo po raz  • całkowite 

 • na osobę 439,6 mld[3] dolarów

pierwszy pojawia się na dokumencie z 996 roku. Nazwy Ostmark (Marchia międzynar.

Wschodnia) używały hitlerowskie Niemcy po aneksji Austrii.

49 869[3] dolarów
Po arabsku Nimsa: przypuszczalnie od słowiańskiego określenia Niemiec, poprzez
międzynar.
język turecki.
Waluta 1 euro = 100
Po czesku Rakousko: pochodzi od granicznego zamku Raabs an der Thaya,
leżącego w Dolnej Austrii, a w języku czeskim noszącego właśnie nazwę Hrad eurocentów (EUR, €)
Rakous. Stąd określenie przeszło do języków słowackiego (Rakúsko) i dawnego Religia dominująca katolicyzm – 63,5%
polskiego (Rakusy)[4].
Strefa czasowa UTC +1 – zima

UTC +2 – lato
Geografia Kod ISO 3166 AT
Domena internetowa .at
Powierzchnia Austrii wynosi 83 854 km²[5]. Ponad połowa kraju znajduje się w Alpach.
Najwyższym szczytem jest Großglockner, sięgający 3797 m n.p.m. Na wschodzie Austrii Kod samochodowy A
znajduje się Kotlina Wiedeńska, a także Mała Nizina Węgierska z Jeziorem Kod samolotowy OE
 Nezyderskim[5]. Kod telefoniczny +43
Przez Austrię
przepływa Dunaj (na
odcinku o długości
350  km). Regiony
górskie gęsto
porasta las. 24%
powierzchni Austrii
znajduje się pod
ochroną[5].
Zagrożonymi
gatunkami są:
kozice, świstaki i
Zdjęcie satelitarne terenu Austrii koziorożce.

Długość całkowita granic lądowych: 2832 km

Niemcy: 784 km
Czechy: 632 km
Włochy: 430 km
Węgry: 366 km
Słowenia: 330 km
Szwajcaria: 164 km
Słowacja: 91 km
Liechtenstein: 35 km

Parki narodowe
Park Narodowy Jezioro Nezyderskie-Seewinkel (Burgenland) – jedyny w Europie Środkowej
park założony na terenach stepowych. Na jego terenie znajduje się Jezioro Nezyderskie –
typowe jezioro stepowe, wokół tereny porośnięte trzciną i sitowiem, liczne małe solanki i pasy
podmokłych łąk. Przede wszystkim w okresie ptasich wędrówek, tj. wiosną i jesienią teren
parku stanowi azyl dla przelatujących ptaków.
Park Narodowy Wysokich Taurów (Karyntia, Salzburg) – najcenniejszy skarb Wysokich Taurów
stanowią typowe alpejskie krajobrazy z turniami, lodowcami, wodospadami, dolinami, a także
bogaty świat roślin i zwierząt. Tajemnice parku można zgłębiać na wiele różnych sposobów –
podczas pieszych wędrówek, w ramach prelekcji ze slajdami i imprez specjalnych, np. dni dla
dzieci lub dni wędrówek wysokogórskich.
Park Narodowy Łęgów Naddunajskich (Dolna Austria, Wiedeń) – naddunajskie łęgi to Położenie Austrii w Europie
największe tego typu tereny w Europie Środkowej. Dają schronienie blisko 300 gatunków
ptactwa[6], w tym wielu gatunkom ginącym. Są to także tereny rekreacyjne dla mieszkańców
Wiednia. Po okolicach można wędrować pieszo lub przedzierać się łodzią przez rozlewiska.
Sceneria tych wypraw jest niepowtarzalna.
Park Narodowy Doliny Dyi (Dolna Austria) – dolina Dyi na północy Dolnej Austrii uważana jest
za jedną z najpiękniejszych austriackich dolin, zbudowanych ze skał magmowych. Spotkać tu
można wiele gatunków roślinności panońskiej. Dolina Thaya to najdalej na zachód wysunięty
naturalny teren występowania wielu z nich. Wcinające się w masywy skalne kręte koryta rzek,
łąki pokryte kobiercami kwiatów i strome ściany skalne to charakterystyczny krajobraz doliny.
Oprócz niepowtarzalnego piękna przyrody park ten, leżący częściowo na terenie Czech,
fascynuje ponadto bogactwem zamków i ruin oraz legend, krążących wokół nich.
Park Narodowy Alp Wapiennych (Górna Austria) – leży w regionie Eisenwurzen i obejmuje Park Narodowy Wysokich Taurów
swym zasięgiem także wyższe partie Północnych Alp Wapiennych. Na terenie parku żyją
jelenie szlachetne, sarny europejskie i kozice północne, można także spotkać rzadkie już dziś
gatunki płazów.
Park Narodowy Gesäuse (Styria) – kraina między Admont a Hieflau przecina wijąca się rzeka Aniza, otoczona przez potężną
ścianę lasu i porośnięte drzewami zbocza gór. Szlaki pieszych wędrówek przecinają imponujący krajobraz, który zachęca do
wspinaczki, wycieczek raftingowych i pieszych wędrówek.

Klimat
Austria znajduje się pod wpływem klimatu umiarkowanego, jednak ze względu na położenie i rzeźbę występują lokalne różnice
klimatyczne. Dokładnie Austria znajduje się pod wpływem trzech typów mas powietrza. Atlantyckie na północnym zachodzie, przez co
klimat charakteryzuje się niskim ciśnieniem, łagodnym powietrzem z Prądu Zatokowego oraz dużymi opadami. Ma duży wpływ na
północne stoki Alp, Prealpy oraz dolinę Dunaju. Kontynentalne masy powietrza powodują natomiast, że klimat charakteryzuje się
niskim ciśnieniem i opadami w lecie oraz wysokim ciśnieniem i chłodnymi oraz suchymi zimami. Występuje on we wschodniej części
kraju. Trzecim typem mas powietrza, są śródziemnomorskie masy, przez co klimat cechuje się wysokim ciśnieniem, małym
zachmurzeniem oraz ciepłym powietrzem. Klimat ten panuje na południu kraju.
W Austrii występuje piętrowość klimatyczna. Średnie temperatury stycznia wynoszą od −1  °C na
nizinnych terenach, m.in. w dolinie Dunaju, do −10  °C na obszarach górskich. Wysoko w górach
średnie temperatury zimą mogą być jeszcze niższe i osiągać −20 °C.
Latem, gdy nad obszary kraju
dostają się zwrotnikowe masy powietrza, w dolinach jest ciepło i średnie wartości osiągają +20 °C
lub więcej. Rekordową temperaturę odnotowano 3 sierpnia 2013 w miejscowości Dellach im
Drautal w Karyntii +39,9 °C.

Ze względu na obecność gór, które zajmują znaczną część kraju, ilość opadów w Austrii jest wysoka.
Najniższe wartości opadowe, czyli 500  mm rocznie, reprezentują obszary Morawskiego Pola. Na
pozostałych terenach nisko położonych opady roczne wynoszą od 600 do 900 mm. Im wyżej, tym Wildspitze i lodowiec
opady są wyższe, w najwyższych partiach gór opady roczne sięgają 2000 mm, głównie pod postacią
śniegu. W niższych partiach gór opady przekraczają wartość 1000 mm i przez większą część roku są
to opady deszczu.

Skutki globalnego ocieplenia

Kryzys klimatyczny wpływa na Austrię na różne sposoby. Austriacki raport oceniający zmiany klimatu 2014 (Österreichischer
Sachstandsbericht Klimawandel 2014) zawiera następujące wyniki[7]: W Austrii temperatura wzrosła o prawie 2 °C w okresie od 1880
do 2014 r. W tym samym okresie temperatura wzrosła globalnie tylko o 0,85  °C. Dotychczasowe środki podjęte przez Austrię nie
pokrywają oczekiwanego wkładu kraju w osiągnięcie globalnego celu 2 °C. W XXI wieku spodziewany jest wzrost opadów w półroczu
zimowym i spadek w półroczu letnim. Czas trwania pokrywy śnieżnej skrócił się w ostatnich dziesięcioleciach, szczególnie na średnich
wysokościach (ok. 1000 m). Wszystkie mierzone lodowce w Austrii wyraźnie straciły powierzchnię i objętość w okresie od 1980 roku.
Na przykład w południowych Alpach Ötztalskich, największym przylegającym obszarze lodowca w Austrii, powierzchnia lodowca
zmniejszyła się z 144,2 km² w 1969 r. do 126,6 km² w 1997 r. i 116,1 km² w 2006 r. Osunięcia ziemi, lawiny błotne, skały i inne zjawiska
grawitacyjne znacznie zwiększają się w regionach górskich. Ryzyko pożarów lasów wzrośnie w Austrii. Zaburzenia ekosystemów
leśnych zwiększają intensywność i częstotliwość we wszystkich omawianych scenariuszach klimatycznych. Ekosystemy z długim
okresem rozwoju i siedliska Alp powyżej linii drzew są szczególnie dotknięte zmianami klimatu. Turystyka zimowa będzie nadal pod
presją ze względu na stały wzrost temperatury.

Historia
Na początku VIII w. p.n.e. na tereny należące obecnie do Austrii, przybyli przybysze
prawdopodobnie pochodzenia iliryjskiego, którzy rozwinęli tutaj kulturę epoki żelaza (okres
halsztacki)[8]. Iliryjscy przybysze ustąpili miejsca Scytom w VII w. p.n.e., zaś Scytowie ustąpili
Celtom w IV w. p.n.e. Celtowie założyli na tych ziemiach pierwsze organizacje państwowe
(największe z nich: Recja i Noricum)[8]. Pod koniec I w. p.n.e. Noricum i Recja znalazły się pod
panowaniem rzymskim. W połowie I w. n.e. powstały prowincje o tych nazwach. Od VI do VIII
wieku tereny obecnej Austrii zajęli osadnicy słowiańscy i bawarscy[8]. Na początku IX w. Karol
Wielki założył tu Marchię Naddunajską, zwaną później jako Ostmark (Marchia Wschodnia)[8]. Od
976 do 1246 roku marchia znalazła się we władaniu Babenbergów[8]. W 1156 roku uzyskali oni od
Fryderyka I Barbarossy tytuł książęcy. W 1192 roku do Austrii dołączono Styrię. Po wygaśnięciu Powstanie Tyrolskie przeciwko
dynastii Babenbergów, Czesi na krótko zajęli Austrię (1251–1276)[8]. Francuzom, którego przywódcą był
Andreas Hofer, 1809
W 1282 roku władze w Austrii objęli Habsburgowie, którzy w 1453 roku przyjęli tytuł arcyksiążąt[8].
W 1335 roku Austria przyłączyła do siebie Karyntię i Krainę, w 1363 roku Tyrol, w 1368 roku
Bryzgowię, a w 1382 roku Triest[8]. W wyniku układu małżeńskiego (Ferdynand I Habsburg i Anna
Jagiellonka), w 1526 roku Habsburgowie objęli swoim panowaniem także Czechy, Śląsk i Węgry. W
XV wieku rozpoczęły się najazdy tureckie na Austrię, które znalazły swoje apogeum podczas
oblężenia Wiednia w 1683 roku. W latach 1686–1688 Habsburgowie władali całymi Węgrami[8]. W
1713 roku ustanowiono sankcję pragmatyczną (przewidującą dziedziczenie całości monarchii przez
córkę Karola VI, Marię Teresę). Podczas rządów Marii Teresy i jej syna Józefa II przeprowadzono
reformy w duchu oświeconego absolutyzmu (m.in. ograniczenie uprawnień Kościoła i stanów,
Bitwa pod Custozą: Ułani
zniesienie poddaństwa chłopów). Część reform cofnięto w wyniku oporu mieszkańców państwa
Rodakowskiego w ataku, 1866
(głównie na Węgrzech)[8]. W latach 1714–1797 Habsburgowie rządzili w Belgii[8]. Austria wzięła
udział w pierwszym i trzecim rozbiorze Polski. W 1775 roku, po wojnie z Turcją, Austria zdobyła
Bukowinę.

Podczas wojen przeciwko rewolucyjnej Francji i Napoleonowi Austria utraciła Belgię, a w 1809 roku
ziemie zagarnięte w III rozbiorze Polski[8]. W 1804 roku Franciszek II przyjął tytuł cesarza
austriackiego (jako Franciszek I)[8]. Pod presją Napoleona, zrzekł się godności cesarza rzymskiego
w 1806 roku[8]. W latach 1809–1813 monarchia pozostawała w nierównoprawnym sojuszu z
Francją. Po kongresie wiedeńskim Austria odzyskała mocarstwową pozycję, uzyskując hegemonię
we Włoszech, odzyskując utracone w 1809 roku tereny oraz otrzymując przewodnictwo w Związku
Niemieckim. Wybuch Wiosny Ludów w 1848 roku i przeprowadzenie powstania węgierskiego
zagroziło podstawom państwa. W wyniku powstania nastąpiła krótkotrwała liberalizacja. W latach Wiedeń
1867–1868 Austria przekształciła się w dualistyczną monarchię Austro-Węgry[8]. Po 1867 roku
sytuację wewnętrzną komplikowała trudność uzgodnienia dążeń i interesów kilkunastu narodów
wchodzących w skład monarchii. Problemy wewnętrzne pogłębiał nierównomierny rozwój gospodarczy i kulturalny. Pod koniec XIX
wieku duże poparcie zdobyli socjaldemokraci i ludowcy (dążący do połączenia Austrii z Niemcami Hohenzollernów)[8]. W 1907 roku
przyjęto demokratyczną ordynację wyborczą[8].
Zabicie Franciszka Ferdynanda Habsburga przez Serba Gavrilo Principa 28 czerwca 1914 roku
przyczyniło się do wybuchu I wojny światowej. Austro-Węgry zostały głównym sojusznikiem
Niemiec. W 1918 roku proklamowano republikę. Przegrana Austro-Węgier doprowadziła do
rozpadu wielonarodowej monarchii. Na mocy traktatu pokojowego w Saint-Germain-en-Laye
Austria objęła tylko rdzenne ziemie dawnego księstwa, oraz ograniczono liczebność jej armii i
zabroniono połączenia z Niemcami (Anschluss). W 1920 roku uchwalono demokratyczną
konstytucję. Do 1932 roku Austria borykała się z kryzysem gospodarczym[8]. Kryzys gospodarczy,
wraz z narastającymi konfliktami społecznymi i nastrojami rewolucyjnymi doprowadziły do objęcia
władzy przez zwolenników tzw. austrofaszyzmu[8]. W latach 1933–1934 rozwiązano partie Innsbruck

lewicowe, zaś kilka lat później narzucono nową konstytucję, opartą na wzorach faszystowskich[8].
Przywódcą austriackich faszystów byli: Engelbert Dollfuß (który zginął w zamachu w 1934) oraz
Kurt Schuschnigg. Pod presją Hitlera Schuschnigg dopuścił do rządu narodowych socjalistów oraz
zgodził się na przyłączenie Austrii do III Rzeszy. Anschluss został zrealizowany wraz z wkroczeniem
Wehrmachtu do Austrii 12 marca 1938.

Zgodnie z deklaracją moskiewską z 1943 roku, przywrócono w 1945 roku republikę demokratyczną
(tzw. II republika) z 4 strefami okupacyjnymi (amerykańską, brytyjską, francuską, radziecką). W
1946 i w 1947 roku uchwalono ustawy o narodowych socjalistach, które zapoczątkowało
denazyfikację[8]. Amnestia z 1948 roku zahamowała proces denazyfikacji Austrii[8]. W tym samym
Tux
roku Austria przystąpiła do planu Marshalla. Od 1952 roku kraj gospodarczo rozwija się w szybkim
tempie. Szczególną rolę w szybkim wzroście gospodarczym Austrii zapewnia tzw. partnerstwo
społeczne (Sozialpartnerschaft; mechanizm współdecydowania związków pracowników i pracodawców)[8]. W październiku 1955 roku
parlament uchwalił ustawę o wieczystej neutralności Austrii.

W latach 1945–1966 władzę sprawowały rządy koalicyjne chadeków i socjaldemokratów (tzw. „wielka koalicja”). W latach 1966–1970
rządzili tylko chadecy, zaś w latach 1970–1983 samodzielną władze sprawowali socjaldemokraci[8]. „Wielka koalicja” rządziła
ponownie w latach 1987–1999[8]. W 2000 chadecki polityk W. Schüssel utworzył rząd ze skrajnie prawicową Partią Wolnościową. W
1955 roku Austria została członkiem ONZ, w latach 1960–1995 należała do EFTA, zaś w 1995 roku znalazła się w UE. W 2002 roku
wprowadzono do obiegu euro.

Demografia
W 2016 Austria liczyła 8 773 000 mieszkańców, w tym: Austriacy – 84,73%, Szwajcarzy – 3,44%, Serbowie – 2,33%, Turcy – 1,95%,
Chorwaci – 1,26%. Pozostali stanowili 6,29% populacji, w tym: Albańczycy, Bośniacy, Polacy, Chińczycy, Pasztunowie, Słoweńcy,
Czeczeni, Kurdowie, Hindusi, Arabowie i inni[9].

Wykres liczby ludności Austrii w okresie ostatnich 140 lat (w tys. osób)

Miasta

Największe miasta w Austrii:

Liczba
Kraj
Nazwa polska mieszkańców
związkowy
(2012)
1 Wiedeń 1 726 412 Wiedeń

2 Graz 261 836 Styria

3 Linz 188 599 Górna Austria Wiedeń

Linz

 4 149 218 Salzburg

Salzburg
Innsbruck

5 119 524 Tyrol

Innsbruck

6 93 664 Karyntia
Klagenfurt

7 Villach 59 383 Karyntia

Graz Salzburg
8 Wels 58 430 Górna Austria

Klagenfurt
St.
9 52 167 Dolna Austria
Pölten

10 Dornbirn 45 474 Vorarlberg

Źródło: Gazetteer (https://archive.is/20130428152756/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&ge

o=-23&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&pt=c&va=&srt=pnan%7CWorld)

Ustrój polityczny
Austria posiada 10 głosów w Radzie Unii Europejskiej i 19 miejsc w Parlamencie Europejskim. W Komisji Europejskiej reprezentował
ją od 1995 do 2004 r. Franz Fischler (wcześniej minister rolnictwa Austrii), od 2004 Benita Ferrero-Waldner (wcześniej minister
spraw zagranicznych Austrii).

Od grudnia 2021 kanclerzem Austrii jest Karl Nehammer[1]. Funkcję prezydenta sprawuje od 2017 Alexander Van der Bellen. Ustrój
Austrii reguluje konstytucja z 1 października 1920 r.

Austria nie jest członkiem żadnego paktu wojskowego; narzucony jej 15 maja 1955 przez Wielką Brytanię, USA, ZSRR i Francję Traktat
państwowy w sprawie odbudowy niezawisłej demokratycznej Austrii (będący traktatem mającym rangę konstytucyjną) zobowiązuje
ją do zachowania „wieczystej neutralności”. W obliczu konfliktów w krajach sąsiadującej byłej Jugosławii w latach 90 XX w. odzywały
się w Austrii głosy, że konstytucję kraju trzeba zmienić i przystąpić do NATO. Rząd jednak nie zdecydował się na tę zmianę i państwo
nadal zachowuje militarną neutralność.

Partie polityczne

Po wyborach parlamentarnych 1 października 2006 r. mandaty zdobyli kandydaci socjaldemokratycznej SPÖ (68), chadeckiej ÖVP
(66), Zieloni (21), prawicowe FPÖ (21) oraz BZÖ (7).

28 września 2008 r. w Austrii odbyły się przedterminowe wybory. Największe poparcie zdobyli socjaldemokraci SPÖ (29,7%) oraz
chadecy ÖVP (25,6%). Sukces odniosła skrajna prawica – FPÖ (18,01%) oraz BZÖ (10,88%). Na piąte miejsce przesunęli się Zieloni Die
Grünen (9,79%)[10].

W wyborach parlamentarnych 23 września 2013 r. mandaty zdobyli kandydaci socjaldemokratyczni SPÖ (52), chadeccy ÖVP (47),
skrajnej prawicy FPÖ (40), zielonych (24), do parlamentu weszły także dwa nowe ugrupowania: Team Stronach (11), NEOS – Nowa
Austria (9). Kanclerzem pozostał ówcześnie Werner Faymann (koalicja SPÖ i ÖVP).

Podział administracyjny
W skład Austrii wchodzi dziewięć krajów związkowych (Bundesland). Kraje związkowe dzielą się na 85 powiatów (Bezirk), te zaś na
2100 gmin (Gemeinde), w tym 15 miast statutarnych (Statutarstadt). Stolica Austrii – Wiedeń – stanowi od 1986 oddzielny kraj
związkowy.
 Kraje związkowe Austrii

Polska Niemiecka Ludność

Stolica Powierzchnia
nazwa nazwa (2012)[11]

1 Burgenland Burgenland Eisenstadt 3965 km² 286 215

2 Karyntia Kärnten Klagenfurt 9536 km² 557 773

Dolna St. 1 617

3 Niederösterreich 19 178 km²
Austria Pölten[b] 455
Wiedeń

Górna 1 416

4 Oberösterreich Linz 11 982 km²

Austria 772 Górna Austria
Dolna Austria
5 Salzburg Salzburg Salzburg 7154 km² 534 122

1 213 Styria Burgenland

6 Styria Steiermark Graz 16 392 km² Salzburg
255 Tyrol

Tyrol
7 Tyrol Tirol Innsbruck 12 648 km² 714 449 Vorarlberg Karyntia

Bregencja
8 Vorarlberg Vorarlberg 2601 km² 371 741
(Bregenz)
1 731
9 Wiedeń Wien – 415 km²
236
Wiedeń 8 443
# Austria Österreich 83 871
(Wien) 018

Gospodarka
W Austrii funkcjonuje społeczna gospodarka rynkowa. Podatki stanowią 43% PKB, co jest poziomem nieco niższym niż w krajach
skandynawskich. PKB per capita w 2006 roku wynosiło nominalnie 38961 dolarów, a po zmierzeniu parytetem siły nabywczej 36031
dolarów, stawiając Austrię w światowej czołówce pod tym względem. Bezrobocie w zależności od metody liczenia wynosi 4,4% albo
6,8%. Wskaźnik Giniego, czyli poziom rozpiętości w dochodach, wynosi 29 i jest jednym z najniższych na świecie.

Rolnictwo rozwinęło się na 42% powierzchni kraju[5]. W 2004 roku rolnictwo zaspokoiło 90% potrzeb państwa i przyniosło 1,5%
produktu krajowego brutto[5]. Uprawia się głównie zboża, winorośl i ziemniaki. Eksportuje się głównie nadwyżki pochodzące z
przetwórstwa mleczarskiego. Głównym surowcem są rudy żelaza. Przemysł dostarczył w 2004 roku 31% PKB[5]. 30% zatrudnionych
pracuje w przemyśle.

Turystyka

W 2015 roku kraj ten odwiedziło 26,719 mln turystów (5,6% więcej niż w roku poprzednim), generując dla niego przychody na
poziomie 18,303 mld dolarów[12].

Transport
Austria ma bardzo dobrze rozwiniętą sieć dróg komunikacyjnych. Długość dróg wynosi ok. 130 tys. km[5]. Ważną rolę pełni
autostradowa trasa tranzytowa Brenner Autobahn, prowadząca przez liczne przełęcze alpejskie do Włoch[5]. Za korzystanie z autostrad
i dróg ekspresowych trzeba płacić. Długość linii kolejowych wynosi 5600 km[5]. Najważniejsze porty rzeczne na Dunaju znajdują się w
Wiedniu i w Linzu. Głównym portem lotniczym jest Wiedeń-Schwechat.

Siły zbrojne
Austria zachowuje militarną neutralność i nie należy do żadnego paktu wojskowego. Austriackie
siły zbrojne szkolone są wyłącznie na potrzeby obrony granic państwowych. Wojskowa doktryna
kraju nawiązuje do taktyki jeża z nastroszonymi kolcami (wykorzystywany jest tu często
propagandowo kształt granic państwa, nieco podobny do skulonego zwierzęcia z ryjkiem
skierowanym na zachód). Nawet nazwa produkowanych w Austrii wojskowych transporterów
opancerzonych – Pandur – kojarzy się historycznie z ochroną granic.

Austria, z racji braku dostępu do morza, dysponuje jedynie dwoma rodzajami sił zbrojnych: siłami
lądowymi oraz siłami powietrznymi[13]. Uzbrojenie sił lądowych Austrii (2014) składało się z: 162
czołgów oraz 630 opancerzonych pojazdów bojowych[13].
Flaga generała Austriackich Sił
Wojska austriackie w 2014 roku liczyły 29,5 tys. żołnierzy służby czynnej oraz 27 tys. rezerwistów. Zbrojnych
Według rankingu Global Firepower (2014) austriackie siły zbrojne stanowią 36. siłę militarną na
świecie, z rocznym budżetem na cele obronne w wysokości 3,2 mld dolarów (USD)[13].

Oświata
W najbliższych latach Austria zamierza reformować swój system edukacji na wzór istniejącego w Skandynawii. W 2008 roku w
wybranych szkołach na próbę zostały wprowadzone tamtejsze rozwiązania. Trwa również debata nad zniesieniem stosunkowo niskich
opłat za studia wprowadzonych podczas ostatniej kadencji przez centroprawicową Austriacką Partię Ludową. W Austrii działa 19
uniwersytetów, z czego najważniejszą z nich jest Uniwersytet Wiedeński, założony w 1365 roku[5].

Kultura

Muzyka

Dziś Austria i jej kultura w dużej mierze kojarzy się z muzyką, i to muzyką poważną. To tu urodził
się i tworzył Wolfgang Amadeus Mozart, syn innego znanego kompozytora, również związanego z
Austrią – Leopolda Mozarta. Tu urodzili się bracia Józef i Michael Haydn oraz Johann Strauss
ojciec, syn i wnuk, Josef Strauss i Eduard Strauss. Poza nimi także Franz Schubert, Anton
Bruckner, Gustav Mahler oraz Arnold Schönberg, Anton Webern, Alban Berg i inni. W samym
Wiedniu żyło i tworzyło również wielu kompozytorów nie tylko związanych z cesarskim dworem.
Należy tu wymienić choćby takie nazwiska jak Ludwig van Beethoven, Antonio Salieri, Christoph
Willibald Gluck czy twórców operetki Ferenca Lehára i Imre Kálmána. Także wielu znanych
dyrygentów również pochodzi z tego kraju. Są to przede wszystkim Herbert von Karajan, Karl
Böhm, czy Erich i Carlos Kleiber.

Filharmonicy Wiedeńscy to dziś jedna z najbardziej renomowanych orkiestr świata, podobnie jak
Wiener Staatsoper czy Festiwal w Salzburgu, jeśli chodzi o operę. Z austriacką operą związane są Wolfgang Amadeus Mozart
zresztą jeszcze nazwiska librecistów i tu trzeba choćby wspomnieć Lorenzo Da Pontego i Pietra
Metastasia. W Austrii wyróżnia się dwa typy tańców ludowych. W 2014 roku Conchita Wurst
reprezentująca Austrię wygrała 59. Konkurs Piosenki Eurowizji.

Architektura i malarstwo

Wśród austriackich architektów i malarzy należy wymienić takie nazwiska jak: Johann Bernhard Fischer von Erlach, Otto Wagner,
Adolf Loos, Hans Hollein, Ferdinand Georg Waldmüller, Rudolf von Alt, Hans Makart, Gustav Klimt, Oskar Kokoschka, Egon Schiele,
Carl Moll, czy Friedensreich Hundertwasser.

Literatura

Z Austrią są związane nazwiska takich pisarzy, dramatopisarzy i poetów jak zdobywcy Nagrody Nobla: Elfriede Jelinek, Peter Handke i
Daniel Kehlmann, a także Arthur Schnitzler, Stefan Zweig, Thomas Bernhard, Franz Kafka, Robert Musil, Georg Trakl, Franz Werfel,
Franz Grillparzer, Rainer Maria Rilke, Adalbert Stifter, Karl Kraus oraz Eva Ibbotson.

Inne dziedziny

Wielu znanych naukowców, ekonomistów, psychologów czy filozofów także pochodziło z Austrii. Wśród przedstawicieli nauk ścisłych,
przyrodniczych i technicznych światowe uznanie zdobyli: fizycy – Ludwig Boltzmann, Ernst Mach, Victor Franz Hess, Christian
Andreas Doppler, Lise Meitner, Erwin Schrödinger, Wolfgang Pauli i Anton Zeilinger, matematyk – Kurt Gödel, filozofowie Ludwig
Wittgenstein i Karl Popper, inżynierów mogą reprezentować Ferdinand Porsche, czy Siegfried Marcus, a biologię Gregor Mendel oraz
Konrad Lorenz. Do najbardziej znanych Austriaków należy również aktor i były gubernator stanu Kalifornia – Arnold Schwarzenegger.

Także psychologia jest nauką, która wiele zawdzięcza Austrii. Stąd pochodzi twórca psychoanalizy Zygmunt Freud, ale także Alfred
Adler, Paul Watzlawick czy Hans Asperger, a z psychiatrów Viktor Frankl. Austriacką szkołę ekonomii reprezentują: Carl Menger,
Joseph Schumpeter, Eugen von Böhm-Bawerk, Ludwig von Mises czy noblista, Friedrich August von Hayek.

Religia
Chociaż Austria była i jest krajem niemieckojęzycznym, nie rozwinęła się tam nigdy poza okolicami
Salzburga i krajami jej podległymi, jak Czechy, silna formacja protestancka. Cesarstwo Austrii było
jednym z fundamentów europejskiego katolicyzmu. Jednak w XVIII wieku cesarz Józef II
Habsburg skonfiskował część majątków kościelnych, przekazując je na szkolnictwo, wojsko i
administrację, zakazał także pielgrzymek.

W 2010 roku katolicyzm wyznawało około 64,5% mieszkańców. 5,5% wyznawało islam, 4,3%
Austriaków należało do kościołów protestanckich, 2,4% wyznawało prawosławie. 11,5% Austriaków
nie deklarowało żadnej przynależności religijnej[14]. Pielgrzymka

Zobacz też
kuchnia austriacka

Uwagi
 a. W niektórych gminach również burgenlandzko-chorwacki, słoweński i węgierski, czeski.
b. Do 1986 stolicą Dolnej Austrii był Wiedeń.

Przypisy
1. Andreas Barth: „Ich gelobe“: Nehammer ist neuer Bundeskanzler (https://www.krone.at/2573806). Kronen Zeitung, 2021-12-06.
[dostęp 2021-12-06]. (niem.).
2. STATISTIK AUSTRIA, Total Population at the Beginning of the Year/Quarter (https://www.statistik.at/web_en/statistics/PeopleSociet
y/population/population_stock_and_population_change/total_population_at_the_beginning_of_the_year_guarter/028625.html),
www.statistik.at [dostęp 2019-03-16].
3. Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2017: International Monetary
Fund: World Economic Outlook Database, April 2018 (https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x
=64&pr.y=16&sy=2016&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=122&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2C
PPPPC%2CLP&grp=0&a=). [dostęp 2018-04-18]. (ang.).
4. Zygmunt Gloger: Encyklopedia Staropolska (https://archive.org/details/encyklopedjasta02gloggoog). Warszawa: P. Laskauer i W.
Babicki, 1900-1903.
5. Heike Barnitzke: Oxford Wielka Encyklopedia Geografii. T. 1: Europa. Poznań: Oxford Educational, 2004, s. 40–41.
ISBN 83-7425-135-2.
6. Robbin D. Knapp, Checklist of the Birds of the Donau-Auen National Park, Austria (http://robbsnet.com/cldonaua.htm),
robbsnet.com [dostęp 2016-02-29].
7. APCC (2014): Zusammenfassung für Entscheidungstragende (ZfE). In: Österreichischer Sachstandsbericht Klimawandel 2014
(AAR14). Austrian Panel on Climate Change (APCC), Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wiedeń, Austria.
https://web.archive.org/web/20191226101217/https://ccca.ac.at/wissenstransfer/apcc/apcc-aar14.
8. Austria. Historia (https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;4573700), [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-03-24].
9. Country: Austria – People Groups (https://joshuaproject.net/countries/AU). Joshua Project, 2016.
10. Österreich-WahlHaider will Kanzler werden (http://www.focus.de/politik/ausland/oesterreich-wahl-haider-will-kanzler-werden_aid_33
6670.html). focus.de, 2008-09-28. [dostęp 2016-03-24]. (niem.).
11. Statistik Austria: Statistik des Bevölkerungsstandes (http://www.statistik.at/web_de/statistiken/bevoelkerung/bevoelkerungsstand_u
nd_veraenderung/bevoelkerung_zu_jahres-_quartalsanfang/023450.html). [dostęp 2015-04-18]. (niem.).
12. UNWTO Tourism Highlights, 2016 Edition (https://www.unwto.org/archive/global/publication/unwto-tourism-highlights-2016-edition).
UNWTO, 2016. s. 8. [dostęp 2016-10-04]. (ang.).
13. Austria (http://www.globalfirepower.com/country-military-strength-detail.asp?country_id=Austria). Global Firepower. [dostęp 2014-
08-21]. (ang.).
14. Austria (https://web.archive.org/web/20161225144219/http://www.wochurch.org/wp-content/uploads/2014/12/Austria-Praying-for-O
ur-World.pdf). Operation World, 2010. [dostęp 2016-12-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (http://www.wochurch.org/wp-content/u
ploads/2014/12/Austria-Praying-for-Our-World.pdf) (2016-12-25)].

Linki zewnętrzne
 Wikimedia Atlas: Austria – wikiatlas z mapami w Wikimedia Commons
Parlament Austriacki (http://www.parlinkom.gv.at)
Prezydent Austrii (http://www.hofburg.at)
Rząd Austrii (http://www.austria.gv.at)
Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej (http://ec.europa.eu/austria/)
Austriacka Agencja Prasowa (http://www.apa.at)

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Austria&oldid=68516240”

Tę stronę ostatnio edytowano 16 paź 2022, 17:49.

Tekst udostępniany na licencji Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach
(http:https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.pl), z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń.
Zobacz szczegółowe informacje o
warunkach korzystania (http:https://foundation.wikimedia.org/wiki/Warunki_korzystania).