ROZDZIAŁ 1.

ZADANIA TEKSTOWE 5

PRZYKŁAD
Ania otrzymała z sześciu testów następujące wyniki: 3, 5, 7, 4, 8, 3. Jaki
wynik musi uzyskać z siódmego testu aby średni wynik z wszystkich siedmiu
testów był równy 5?
Rozwiązanie
Oznaczmy
x – poszukiwany wynik z siódmego testu.
Mamy wówczas
3+5+7+4+8+3+x
=5
7
czyli

30 + x
=5
7
30 + x = 35
x = 5.

Odp: z siódmego testu Ania musi uzyskać dokładnie 5 punktów.

5. Bartek uzyskał z kolejnych testów następujące wyniki: 20, 16, 30, 24,
15, 27. Jaki był średni wynik Bartka z tych sześciu testów?

6. Ania otrzymała z pięciu testów wyniki 4, 5, 4, 6, 2. Jaki wynik musi

otrzymać z szóstego testu, aby średnia wszystkich wyników była równa 5?

7. W klasie Ia jest 6 chłopców i 24 dziewczyny. Średnia waga jednego

chłopaka wynosi 55 kg, a jednej dziewczyny 50 kg. Jaka jest średnia
waga jednej osoby w tej klasie?

8. W klasie Ib jest 15 chłopców i 10 dziewcząt. Średnia waga jednego

chłopaka wynosi 60 kg, a jednej dziewczyny 50 kg. Jaka jest średnia
waga jednej osoby w tej klasie?

9. W klasie I a jest 29 uczniów. Średnia waga jednego ucznia wynosiła 45 kg.

Gdyby liczyć średnią wagę wszystkich osób w klasie czyli wszystkich
uczniów i nauczyciela, to średnia waga wynosiłaby 46 kg. Ile ważył
nauczyciel?

10. Na statku było 31 marynarzy i kapitan. Średnia wieku marynarzy wy-

nosiła 23 lata. Gdyby liczyć średnią wieku wszystkich marynarzy i ka-
pitana, to wynosiłaby ona 24 lata. Ile lat ma kapitan?
 22 ROZDZIAŁ 2. DZIAŁANIA NA LICZBACH

Spójrzmy na ten sam przykład w trochę inny sposób.

Jeżeli liczba naturalna, którą oznaczymy np. symbolem ♦, jest dzielnikiem
liczb 18 i 24, to oznacza to, że
18 = ♦· . . . . . . . .
24 = ♦· . . . . . . . .
gdzie w miejsce kropek należy wpisać odpowiednie liczby naturalne.

Na przykład 2 jest dzielnikiem liczb 18 i 24, bo 18 = 2 · 9

24 = 2 · 12

Podobnie 3 jest dzielnikiem liczb 18 i 24, bo 18 = 3 · 6

24 = 3 · 8

Szukając NWD(18, 24) musimy wyznaczyć najwię-

18 = 2 · 3 · 3
kszy dzielnik liczb 18 i 24. Wystarczy zatem liczby
18 i 24 przedstawić w postaci iloczynu liczb 24 = 2 · 2 · 2 · 3
pierwszych i wyznaczyć te wszystkie czynniki, które występują w obu roz-
kładach jednocześnie. W rozważanym przykładzie są to 2 i 3, co oznacza,
że iloczyn 2 · 3 występuje w rozkładzie na czynniki zarówno liczby 18 jak
i liczby 24. Ponieważ żaden większy iloczyn nie występuje równocześnie w
obu tych rozkładach, więc NWD(18, 24) = 2 · 3 = 6.
DEFINICJA
Jeżeli NWD(a, b) = 1, to liczby a i b nazywamy względnie pierwszymi.
PRZYKŁAD
Wyznaczmy NWD(126, 315).
Wpierw zapiszmy obie liczby w postaci iloczynu liczb pierwszych (innymi
słowami: rozłóżmy je na czynniki pierwsze)

126 = 2 · 63 = 2 · 3 · 21 = 2 · 3 · 3 · 7
315 = 3 · 105 = 3 · 3 · 35 = 3 · 3 · 5 · 7

stąd NWD(126, 315) = 3 · 3 · 7 = 63

13. Postępując podobnie jak w powyższym przykładzie przedstaw każdą parę
liczbę w postaci iloczynu liczb pierwszych (staraj się to robić w pamięci!),
a następnie podaj zbiór wspólnych dzielników dla danej pary liczb
a) 24, 45 b) 24, 65 c) 18, 30 d) 114, 36
e) 10, 15 f) 60, 50 g) 195, 30
14. Podaj cztery pary liczb względnie pierwszych, z których każda jest więk-
sza od 10 a mniejsza od 30, ale żadna z nich nie jest liczbą pierwszą.
 ROZDZIAŁ 2. DZIAŁANIA NA LICZBACH 23

15. Wyznacz NWD dla następujących par (względnie trójek) liczb

a) 3, 12 b) 15, 35 c) 21, 35
d) 14, 12 e) 12, 8, 20 f) 10, 15, 18
g) 24, 32, 124 h) 25, 45 i) 125, 245, 525

NAJMNIEJSZA WSPÓLNA WIELOKROTNOŚĆ KILKU LICZB

Przypomnijmy najpierw określenie najmniejszej wspólnej wielokrotności
dwóch liczb.
DEFINICJA
Najmniejszą wspólną wielokrotnością liczb a i b nazywamy najmniej-
szą liczbę naturalną, która jest podzielna zarówno przez a jak i przez b.
Liczbę tę oznaczamy NWW(a, b).
Przypomnienie tego pojęcia rozpoczniemy od przykładu.
PRZYKŁAD
W celu wyznaczenia NWW(12, 18) zauważmy wpierw, że wielokrotnością
liczby 12 jest każda liczba postaci k · 12, gdzie k oznacza jakąkolwiek liczbę
naturalną.
Skoro 12 = 2 · 2 · 3, to z tego wynika, że każda wielokrotność liczby 12 w
rozkładzie na czynniki pierwsze musi zawierać iloczyn 2 · 2 · 3.
Analogicznie, ponieważ 18 = 2 · 3 · 3, zatem każda wielokrotność liczby 18
w rozkładzie na czynniki pierwsze musi mieć iloczyn 2 · 3 · 3. Wobec tego,
aby wyznaczyć najmniejszą wspólną wielokrotność liczb 12 i 18, wystarczy
do iloczynu 2 · 2 · 3 dołączyć czynnik 3, ponieważ

2 · 18 = 2 · (2 · 3 · 3) = (2 · 2 · 3) · 3 = 12 · 3

oraz
2 · 2 · 3 · 3 = 2 · (2 · 3 · 3) = 2 · 18.
Zatem NWW(12, 18) = 2 · 2 · 3 · 3 = 36.

16. Wyznacz NWW dla następujących par (względnie trójek) liczb

a) 3, 12 b) 15, 12 c) 21, 35
d) 14, 12 e) 12, 15, 20 f) 10, 15, 18
g) 24, 36 h) 25, 45 i) 21, 35, 12