Toång quan taøi lieäu

CAÙC LOAÏI TAÙC NHAÂN GAÉN SÖÛ DUÏNG

TRONG PHUÏC HÌNH COÁ ÑÒNH

Haø Traàn Kieàu Uyeân

Keát quaû laâm saøng veà laâu daøi cuûa moät phuïc hình coá ñònh (PHCÑ) phuï thuoäc moät
phaàn vaøo vieäc söû duïng vaät lieäu gaén coù theå taïo ra söï daùn kín giöõa phuïc hình vaø
raêng.  Coù nhieàu loaïi xi maêng gaén khaùc nhau treân thò tröôøng, moãi loaïi coù nhöõng tính
chaát vaø kyõ thuaät söû duïng rieâng bieät.  Khoâng coù moät loïai saûn phaåm naøo laø lyù
töôûng cho taát caû caùc loaïi phuïc hình (PH).  Do ñoù moät loaïi taùc nhaân gaén rieâng leû thì
khoâng ñaùp öùng ñuû cho vieäc thöïc haønh nha khoa trong thôøi ñaïi hieän ñaïi ngaøy nay.

Söï thaønh coâng treân laâm saøng cuûa nhöõng PHCÑ phuï thuoäc raát nhieàu vaøo quaù
trình gaén xi maêng.  Söï suùt ra cuûa maõo raêng ñöôïc xem nhö laø nguyeân nhaân thaát baïi
phoå bieán thöù hai cuûa maõo raêng vaø PHCÑ.  Maëc duø daïng löu vaø ñeà khaùng cuûa cuøi
raêng ñoùng moät vai troø quan troïng, xi maêng gaén phaûi ñöôïc duøng nhö moät raøo caûn
choáng laïi söï xaâm nhaäp cuûa vi khuaån, laøm kín khe giöõa raêng vaø phuïc hình vaø gaén
dính chuùng laïi vôùi nhau baèng moät daïng baùm dính beà maët naøo ñoù.  Söï baùm dính
naøy coù theå laø cô hoïc, hoùa hoïc, hoaëc keát hôïp caû cô vaø hoaù.

Moät chaát gaén dính lyù töôûng seõ taïo ra söï dính beàn chaéc giiöõa hai vaät lieäu khaùc
nhau, coù ñoä beàn neùn vaø söùc chòu löïc keùo caêng thích hôïp, coù ñuû ñoä cöùng chaéc ñeå
choáng laïi löïc laøm gaõy vôõ ñeå ngaên ngöøa söï suùt ra cuûa PH do söï vôõ ra cuûa vaät
lieäu gaén ôû caùc maët tieáp giaùp hoaëc trong baûn thaân vaät lieäu, coù khaû naêng laøm öôùt
beà maët raêng vaø PH, coù ñoä daøy phim vaø ñoä nhôùt thích hôïp ñeå coù theå aán saùt PH
hoaøn toaøn vaøo raêng, töông thích vôùi moâ, vaø coù thôøi gian laøm vieäc vaø thôøi gian
ñoâng cöùng thích ñaùng.  Coù theå phaân ra naêm loaïi taùc nhaân gaén coù saün treân thò
tröôøng ñeå gaén vónh vieãn caùc loaïi PHCÑ, bao goàm: xi maêng phosphat keõm, xi maêng
polycarboxylate, xi maêng glass ionomer (GIC), resin composite, resin-modified hoaëc hybrid
glass ionomer. Moãi loaïi coù nhöõng ñaëc tính lyù hoùa rieâng vaø khoâng coù loaïi xi maêng
naøo laø lyù töôûng cho taát caû caùc tröôøng hôïp.

XI MAÊNG PHOSPHAT KEÕM

Xi maêng phosphat keõm ñoâng cöùng bôûi phaûn öùng acid-base khi troän boät chöùa 90%
oxide keõm vaø 10% oxide magne vôùi chaát loûng chöùa xaáp xæ 67% acid phosphoric ñöôïc
ñeäm bôûi nhoâm vaø keõm. Löôïng nöôùc chieám 33% laø raát coù yù nghóa vì noù kieåm
soaùt söï  ion hoaù cuûa acid vaø söï ion hoùa naøy aûnh höôûng ñeán toác ñoä cuûa phaûn öùng
ñoâng.  Ñieàu naøy quan troïng ñoái vôùi ngöôøi thöïc haønh laâm saøng vì moät chai chaát
loûng khoâng ñaäy seõ bò maát nöôùc gaây ra chaäm ñoâng.  Neân nghi ngôø coù söï boác hôi
nöôùc trong chaát loûng neáu gioït nöôùc naën ra coù veû hôi ñuïc.

Xi maêng phosphat keõm ñaõ ñöôïc söû duïng hôn 90 naêm.  Neáu ñöôïc troän ñuùng, xi maêng
coù beà daøy phim thích hôïp tuaân theo quy ñònh cuûa Hieäp hoäi nha khoa Hoa kyø.  Kyõ
thuaät troän laø quan troïng ñeå coù ñöôïc nhöõng tính chaát toái öu cuûa xi maêng.  Neân duøng
kieáng troän laïnh, troän treân moät dieän roäng, ñöa töøng löôïng nhoû boät vaøo phaàn nöôùc
trong voøng 1 phuùt 30 giaây.  Maõo raêng neân ñöôïc aán ñuùng vaøo raêng ngay sau khi troän
xi maêng, bôûi vì ñoä nhôùt cuûa haàu heát caùc loaïi xi maêng gia taêng nhanh theo thôøi
gian.  Vieäc aán maõo raêng leân raêng ñaït ñöôïc toái öu khi troän xi maêng ñuùng vaø aùp
duïng moät löïc maïnh lieân tuïc leân maõo trong quaù trình gaén.  Söùc chòu löïc cuûa xi maêng
haàu nhö tyû leä tuyeán tính vôùi tyû leä boät:nöôùc; do ñoù, löôïng boät caøng nhieàu thì söùc
chòu löïc caøng lôùn.  Ñoä beàn neùn (80-110 Mpa) vaø söùc chòu löïc keùo caêng (5-7 Mpa)
ñaït ñöôïc khi xi maêng ñöôïc troän ñuùng kyõ thuaät, ñuû ñeå choáng laïi löïc nhai.  Xi maêng
sau khi ñoâng raát cöùng, coù module ñaøn hoài cao (13 Gpa), giuùp choáng laïi caùc bieán
daïng trong nhöõng vuøng chòu löïc nhai nhieàu hoaëc ôû nhöõng PH coù nhòp daøi.

Xi maêng phosphate keõm khoâng keát dính hoùa hoïc vôùi baát kyø beà maët naøo, söï löu
laø hoaøn toaøn do cô hoïc.  Vì vaây, ñoä thuoân nhoû, chieàu daøi vaø dieän tích beà maët cuûa
cuøi raêng laø quan troïng cho söï thaønh coâng trong vieäc löu giöõ PH cuûa xi maêng.  Nhieàu
nghieân cöùu ñaõ chöùng minh söï xaâm nhaäp ñaùng keå cuûa nitrat baïc töø bôø PH vaøo doïc
theo maët tieáp giaùp cuûa PH-Raêng sau khi gaén maõo.  Vi keõ, bò laøm traàm troïng theâm
bôûi caùc chaát dòch trong moâi tröôøng mieäng vaø ñoä pH thaáp khi môùi baét ñaàu phaûn
öùng ñoâng, coù theå aûnh höôûng ñeán tính töông hôïp sinh hoïc trong söû duïng laâm
saøng.  Tuy nhieân ñieàu quan troïng nhaát laø noù ñaõ ñöôïc söû duïng trong moät khoaûng
thôøi gian raát laâu.  Ñoä tin caäy cuûa xi maêng ñaõ ñöôïc chöùng toû qua nhöõng PH coù
thôøi gian söû duïng laâu beàn trong mieäng.  Ñaây laø nhöõng loaïi PH khít saùt toát nhö
choát laøm saün hoaëc choát ñuùc, inlay, onlay kim loaïi, maõo hoaëc caàu raêng ñöôïc gaén
leân cuøi raêng baèng raêng thaät hay ñaõ ñöôïc taùi taïo baèng amalgam, composite hoaëc
glass ionomer.

XI MAÊNG POLYCARBOXYLATE

Polycarboxylate xi maêng, ñöôïc giôùi thieäu laàn ñaàu vaøo naêm 1960, cöùng nhôø phaûn
öùng acid-base.  Phaûn öùng naøy coù ñöôïc khi troän nhanh moät löôïng boät chöùa oxid keõm
vaø oxid magne vaøo dung dòch acid polyacrylic coù troïng löôïng phaân töû cao, coù ñaëc tính
hôi quaùnh.  Xi maêng sau khi troän tuy quaùnh nhöng vaãn chaûy deã daøng döôùi taùc ñoäng
cuûa löïc.  Tuy nhieân, beà daøy phim xi maêng taêng nhanh vaø sôùm coù theå aûnh höôûng
ñeán vieäc aán maõo raêng xuoáng ñuùng vò trí.  Trong quaù trình ñoâng cöùng, xi maêng traûi
qua giai ñoaïn dai nhö cao su, vaø ôû thôøi ñieåm naøy, khoâng neân thao taùc treân xi maêng
ñeå traùnh noù bò keùo ra maát töø beân döôùi ñöôøng hoaøn taát.

Xi maêng polycarboxylate coù ñoä beàn neùn thaáp hôn (55-85MPa) vaø söùc chòu löïc
keùo caêng cao hôn (8-12Mpa) xi maêng phosphat keõm.  Xi maêng polycarboxylate öa nöôùc
vaø coù theå laøm öôùt beà maët ngaø raêng.  Chuùng keát dính hoùa hoïc vôùi moâ raêng
thoâng qua söï töông taùc giöõa caùc nhoùm acid carboxylic töï do vôùi calcium.  Ngöôøi ta coù
theå ñöa ra giaû thuyeát moät xi maêng coù tính dính hoùa hoïc nhö vaäy seõ ít coù khuynh
höôùng taoï vi keõ,  nhöng coù hai nghieân cöùu cho thaáy vi keõ taïo ra giöõa hai loaïi xi
maêng polycarboxylate vaø xi maêng phosphat keõm laø töông ñöông nhau.  Theâm vaøo ñoù,
söï dính vaøo caáu truùc raêng ñöôïc xem laø khoâng quan troïng laém cho söï löu cuûa moät
phuïc hình khít saùt toát vì xi maêng naøy thöôøng bò thaát baïi ôû maët tieáp giaùp xi maêng-
kim loaïi.  Söï thaát baïi trong chính lôùp xi maêng chæ xaûy ra khi beà daøy phim daøy hôn
250mm.

Sau khi cöùng, xi maêng polycarboxylate bò bieán daïng nhieàu hôn xi maêng phosphat
keõm, vì vaäy, noù khoâng thích hôïp ñeå söû duïng trong nhöõng vuøng coù löïc nhai maïnh
hoaëc vôùi caàu coù nhòp daøi.  Moät soá coâng thöùc coù theâm stannous fluoride, nhöng söï
phoùng thích ion fluor thì thaáp khi so saùnh vôùi xi maêng GIC.  Coù leõ öu ñieåm noåi baät
nhaát cuûa xi maêng naøy naèm ôû choã noù töông hôïp sinh hoïc vôùi tuûy raêng, coù theå do
söï gia taêng nhanh ñoä pH sau khi troän vaø/hoaëc khoâng coù söï xaâm nhaäp vaøo oáng ngaø
cuûa nhöõng phaân töû acid polyacrylic keùm phaân giaûi.  Xi maêng naøy baûo ñaûm ñeå
gaén nhöõng ñôn vò phuïc hình rieâng leû trong nhöõng vuøng chòu löïc nhai keùm treân
nhöõng raêng nhaïy caûm.

XI MAÊNG GLASS IONOMER

Xi maêng naøy laø theá heä sau cuûa xi maêng silicate vaø xi maêng polycarboxylate vaø
ñöôïc giôùi thieäu ñeå söû duïng treân laâm saøng  vaøo nhöõng naêm ñaàu cuûa thaäp kyû
70.  Xi maêng cöùng bôûi phaûn öùng acid-base giöõa nhöõng phaàn töû boät aluminum
fluorosilicate vaø chaát loûng chöùa nhöõng ñoàng truøng hôïp (copolymer) cuûa caùc acid
polyalkenoic yeáu, bao goàm itaconic, maleic, vaø tricarboxylic.  Nhöõng acid naøy coù theå
ñöôïc ñoâng khoâ vaø ñöa vaøo thaønh phaàn boät, vaø ñöôïc troän vôùi nöôùc ñeå taïo laïi
thaønh acid.  Tartatric acid cuõng thöôøng hieän dieän ñeå taïo ñoä chaûy vaø gia taêng thôøi
gian laøm vieäc.  Ngöôøi ta cho raèng xi maêng naøy dính vaøo caáu truùc raêng nhôø caùc
moái noái ion ôû maët tieáp giaùp raêng-xi maêng do söï chelate hoùa cuûa caùc nhoùm
carboxyl trong acid vôùi caùc ion calcium/hoaëc phosphat trong thaønh phaàn apatite cuûa men
vaø ngaø raêng.  Xi maêng naøy coù ñoä beàn neùn cao hôn xi maêng phosphat keõm (90-
230Mpa).  Vi keõ taïo thaønh vôùi xi maêng naøy ít hôn vôùi caùc loaïi xi maêng khoâng daùn
dính khaùc.  Noù ñöôïc saûn xuaát döôùi hai daïng hoaëc loï boät nöôùc hoaëc capsule.  Daïng
troän baèng tay cho ra saûn phaåm chöùa nhieàu boït khí ñöôøng kính lôùn, do ñoù laøm giaûm
ñoä chòu löïc cuûa xi maêng.  Tuy nhieân, module ñaøn hoài cuûa xi maêng naøy thaáp hôn xi
maêng phosphat keõm, do ñoù coù nguy cô bieán daïng tieàm taøng ôû nhöõng vuøng chòu löïc
nhai cao.

Nhöõng nghieân cöùu tröôùc ñaây cho thaáy GIC coù beà daøy phim moûng hôn vaø duy trì
ñöôïc ñoä nhôùt khoâng thay ñoåi trong moät khoaûng thôøi gian ngaén sau khi troän. Ñieàu
naøy giuùp cho vieäc aán PH xuoáng ñuùng vò trí deã hôn so vôùi xi maêng phospate keõm. Tuy
nhieân, beà daøy phim moûng khoâng  haún laø hoaøn toaøn coù lôïi, vì nhöõng vi nöùt coù theå
laø do söï moûng naøy khi noù khoâng theå phaân phoái ñoàng ñeàu ngaãu löïc phaùt sinh do
truøng hôïp. 
Nhöôïc ñieåm chính ñöôïc ghi nhaän cuûa xi maêng naøy laø nhaïy caûm vôùi aåm
vaø söï raõ xi maêng sau ñoù neáu bò tieáp xuùc vôùi nöôùc trong giai ñoaïn ñaàu
cuûa quaù trình truøng hôïp.  Tieáp xuùc vôùi nöôùc vaø nhieãm nöôùc boït sôùm
laøm giaûm ñaùng keå söï cöùng toái öu cuûa xi maêng phosphat keõm vaø
GIC.  Neáu söï khít saùt ôû ñöôøng hoaøn taát keùm, söï huùt nöôùc vaø phaân raõ xi
maêng coù theå gaây ra suùt PH.  Boâi petrolium jelly quanh ñöôøng hoaøn taát cuûa
maõo raêng ngay sau khi ñaët maõo vaøo raêng ñöôïc ñeà nghò nhö laø moät bieän
phaùp ngaên ngöøa nhieãm baån cuûa xi maêng chöa cöùng.  Xi maêng cuõng nhaïy
caûm vôùi söï maát nöôùc, gaây ra thaát baïi trong chính baûn thaân xi maêng do söï
hình thaønh cuûa caùc ñöôøng vi nöùt.  Nhöõng ñöôøng vi nöùt ñöôïc ghi nhaän in
vitro sau khi gaén xi maêng ôû nhöõng raêng bò thoåi khoâ hoaøn toaøn, coù theå do
söï taäp trung cuûa ngaãu löïc khi nöôùc bò huùt ra khoûi xi maêng ñang ñoâng
cöùng.  Ñieàu naøy cho thaáy söï caàn thieát phaûi duy trì moät möùc ñoä aåm öôùt
naøo ñoù cuûa ngaø raêng trong quaù trình gaén xi maêng.

Ñoä pH thaáp cuûa xi maêng khi môùi baét ñaàu cöùng coù theå laø nguyeân nhaân gaây ra
nhaïy caûm sau khi gaén, tuy nhieân nhieàu nhaø nghieân cöùu khoâng ñoàng yù vôùi quan
ñieåm naøy.  Söï toån thöông tuûy vaø nhaïy caûm sau khi gaén thöôøng do nhieàu nguyeân
nhaân vaø gaây ra bôûi quaù trình söûa soaïn xoang, xi maêng troän loûng cuøng vôùi aùp löïc
thuûy löïc quaù nhieàu, vaø vi keõ.  Nhöõng ñaùnh giaù treân laâm saøng cuûa caùc PH gaén
baèng xi maêng phosphat keõm vaø GIC cho thaáy ít nhaïy caûm sau khi gaén vaø tieân löôïng
toát cho caùc raêng truï.

Söï phoùng thích vaø haáp thuï fluoride trong thôøi gian daøi cuûa GIC ñaõ ñöôïc ghi nhaän
nhö  moät hoaït ñoäng choáng saâu raêng.  Tuy nhieân, cho duø coù phoùng thích fluoride, moät
löôïng nhoû xi maêng taïi ñöôøng hoaøn taát coù theå khoâng coù giaù trò ñieàu trò laâm saøng
choáng saâu raêng coù yù nghóa.  GIC ñöôïc chæ ñònh ñeå gaén caùc loaïi PH töông töï nhö
trong chæ ñònh cuûa xi maêng phosphat keõm.

XI MAÊNG RESIN COMPOSITE

Xi maêng resin laø nhöõng bieán theå cuûa nhöïa BIS-GMA vaø caùc methacrylate khaùc
coù haït ñoän.  Chuùng truøng hôïp nhôø vaøo cô cheá khôûi ñoäng hoùa hoïc, cô cheá quang
hoïc, hoaëc söï keát hôïp cuûa caû hai cô cheá treân.  Chuùng ñöôïc trình baøy döôùi nhieàu
maøu vaø nhieàu ñoä caûn quang khaùc nhau vaø daùn dính vaøo nhieàu beà maët nha khoa.  Xi
maêng dính vaøo men raêng nhôø caùc khoaù cô hoïc cuûa resin vaøo caùc tinh theå
hydroxyapatite vaø truï men ñaõ bò acid xoi moøn.  Söï dính vaøo ngaø raêng thì phöùc taïp hôn,
lieân quan ñeán söï xaâm nhaäp cuûa caùc monomer öa nuôùc vaøo lôùp collagen bao phuû
phaàn apatit ñaõ bò maát khoaùng moät phaàn do xoi moøn.

Xi maêng resin composite daùn dính hoùa hoïc vôùi nhöõng vaät lieäu PH baèng composite
resin vaø vôùi porcelain ñaõ ñöôïc boâi silane.  Söï dính cuûa resin gia taêng söùc ñeà khaùng
ñoái vôùi löïc laøm ceramic ñaõ xoi moøn vaø boâi silane bò gaõy.  Xi maêng resin cuõng coù
löïc daùn dính toát vôùi nhöõng hôïp kim thöôøng ñaõ ñöôïc thoåi caùt nhôø löu cô hoïc, vaø
nhoùm 4-META töông taùc hoaù hoïc vôùi lôùp oxide phuû treân beà maët kim loaïi.  Nhöõng
kim loaïi quyù coù theå ñöôïc maï thieác ñeå gia taêng beà maët daùn dính vaø cuõng ñeå taïo
moái noái hoùa hoïc vôùi lôùp oxid keõm.

Ña soá xi maêng resin ñeàu chöùa töø 50-70% haït ñoän baèng glass hoaëc silica.  Chuùng
coù ñoä beàn neùn vaø söùc ñeà khaùng cao choáng laïi löïc laøm gaõy vaø haàu nhö khoâng tan
trong moâi tröôøng mieäng.  Beà daøy phim xi maêng cao hôn nhöõng loaïi xi maêng khaùc, tuy
nhieân coù theå khaéc phuïc baéng caùch duøng buùa ñieän hoaëc caùc duïng cuï sieâu
aâm.  Löïc daùn dính cuûa xi maêng resin gia taêng cuøng vôùi beà daøy phim ñeán moät ñieåm
nhaát ñònh naøo ñoù.

Khaû naêng daùn dính vaøo nhieàu loaïi beà maët khaùc nhau, söùc chòu löïc cao, khoâng
tan raõ trong moâi tröôøng mieäng vaø khaû naêng tieäp maøu ñaõ laøm cho xi maêng naøy laø
xi maêng ñöôïc löïa choïn cho nhöõng kieåu PH thaåm myõ, bao goàm inlay vaø onlay baèng
composite resin, inlay, onlay, maët daùn, maõo vaø caàu raêng toaøn söù, vaø nhöõng PH baèng
composite resin gia coá theâm sôïi.  Xi maêng resin truøng hôïp hoùa hoïc ñöôïc ñaëc bieät
khuyeán caùo ñeå daùn caùc caàu daùn baèng kim loaïi thöôøng  (loaïi Maryland).  Söï dính
vaøo kim loaïi quyù coù theå ñaït ñöôïc nhöng ñoøi hoûi phaûi maï thieác.  Xi maêng resin coù
theå höõu duïng khi cuøi raêng hoaëc xoang thieáu daïng löu hoaëc ñeà khaùng toái öu.  Kyõ
thuaät söû duïng khoù, goàm nhieàu böôùc.

XI MAÊNG RESIN-MODIFIED GLASS IONOMER

Loaïi thöù naêm trong caùc taùc nhaân gaén maø phaûn öùng ñoâng cöùng taïo thaønh
muoái polyacrylate  kim koaïi vaø moät polymer.   Xi maêng cöùng bôûi phaûn öùng acid-base
giöõa boät  fluoroaluminosilicate glass vaø dung dòch nöôùc cuûa nhöõng acid polyalkenoic
ñöôïc bieán ñoåi vôùi nhoùm pendant methacrylate vaø bôûi söï truøng hôïp, quang hoïc hay
hoùa hoïc, caùc goác töï do cuûa nhöõng ñôn vò methacrylate. Do caáu truùc hoùa hoïc maø xi
maêng ñöôoïc goïi teân laø xi maêng resin- modified GIC hoaëc xi maêng hybrid GIC.

Xi maêng naøy coù ñoä beàn neùn vaø söùc chòu löïc keùo caêng lôùn hôn xi maêng
phosphat keõm, polycarboxylate, moät soá xi maêng GIC nhöng thaáp hôn xi maêng resin.  Söï
dính vaøo men vaø ngaø, söï phoùng thích fluoride töông töï nhö xi maêng GIC.  Theâm vaøo
ñoù, chuùng cuõng dính vaøo composite resin.  Chuùng ñeà khaùng hôn vôùi söï taán coâng
cuûa nöôùc trong quaù trình ñoâng cöùng vaø ít tan raõ hôn xi maêng GIC.  Chuùng coù khaû
naêng choáng saâu raêng vaø ñeà khaùng vôùi söï taïo thaønh vi keõ ôû ñöôøng hoaøn taát.  Coù
leõ öu ñieåm lôùn nhaát cuûa nhöõng loaïi xi maêng naøy laø deã troän vaø söû duïng, vì chuùng
khoâng ñoøi hoûi nhieàu böôùc nhö xi maêng resin.  Chuùng cuõng coù beà daøy phim moûng
thích hôïp.

Vieäc theâm thaønh phaàn resin khoâng laøm giaûm ñaùng keå söï maát nöôùc cuûa thaønh
phaàn resin, vaø söï co do maát nöôùc ñöôïc thaáy sau ba thaùng tröôûng thaønh (mature) cuûa
xi maêng.  Moät nhöôïc ñieåm ñaùng keå cuûa resin ionomer laø baûn chaát öa nöôùc cuûa
polyHEMA, daãn ñeán gia taêng söï haáp thuï nöôùc vaø theo sau ñoù laø söï deûo vaø giaõn
nôû do huùt aåm.  Maëc daàu söï haáp thu nöôùc ban ñaàu coù theå buø tröø cho ngaãu löïc gaây
ra do söï co khi truøng hôïp, söï haáp thuï nöôùc lieân tuïc coù nhöõng haäu quaû xaáu.  Khaû
naêng tieàm taøng cho söï thay ñoåi theå tích ñaùng keå khieán xi maêng bò choáng chæ
ñònh cho nhöõng PH toaøn söù loaïi feldspathic.

           Nhöõng nhaø saûn xuaát xi maêng resin ionomer khuyeán caùo raèng xi maêng neân
duøng ñeå gaén nhöõng PH kim loaïi hoaëc söù-kim loaïi hoaëc caàu raêng vaøo raêng truï
laø moâ raêng thaät hoaëc ñöôïc taùi taïo baèng amalgam, composite resin hoaëc GIC, nhöng
vieäc duøng chuùng ñeå gaén choát vaøo nhöõng chaân raêng ñaõ ñieàu trò tuûy vaãn coøn
laø moät caâu hoûi vì nguy cô gaây nöùt chaân raêng do söï giaõn nôû cuûa xi maêng.  Tính
töông hôïp sinh hoïc cuûa xi maêng resin  ionomer laø ñieàu ñaùng quan taâm do coù söï hieän
dieän cuûa caùc monomer töï do trong chaát loûng.  Tuy hieám nhöng xi maêng coù theå gaây ra
phaûn öùng dò öùng cho moät soá ngöôøi do thaønh phaàn dimethacrylate vaø nhaân vieân nha
khoa neân thao taùc caån thaän trong khi troän.

Vieäc boâi caùc chaát giaûm eâ buoát (desensitizing agents) sau khi söûa soaïn raêng coù
theå laøm bít kín caùc oáng ngaø vaø giaûm vi keõ.  Nhieàu nghieân cöùu ñaõ cho thaáy raèng
primer laøm giaûm söï löu cuûa xi maêng phosphate keõm vaø xi maêng polycarboxylate, nhöng
ít coù aûnh höôûng leân GIC, resin composite, hoaëc xi maêng resin-modified GIC.  Ngöôøi ta
cuõng bieát raèng eugenol caûn trôû söï truøng hôïp cuûa vaät lieäu daùn resin.  Trong khi
nhöõng xi maêng khoâng chöùa eugenol ñöôïc khuyeân neân söû duïng cho nhöõng PH taïm
thôøi tröôùc khi gaén caùc PH vónh vieãn vôùi xi maêng resin, söï löu cuûa xi maêng resin-
modified GIC thì khoâng bò aûnh höôûng ñaùng keå bôûi nhöõng vaät lieäu taïm chöùa eugenol,
chöøng naøo maø nhöõng xi maêng taïm naøy ñöôïc laøm saïch hoaøn toaøn tröôùc khi gaén PH
vónh vieãn.

KEÁT LUAÄN

Caùc taùc nhaân gaén PH coù thaønh phaàn hoaù hoïc khaùc nhau, phöùc taïp, aûnh höôûng
ñeán tính chaát vaät lyù, söï beàn laâu vaø thích hôïp trong caùc tình huoáng laâm saøng.  Chæ
moät loaïi xi maêng thì khoâng ñaùp öùng ñuû cho thöïc haønh nha khoa hieän ñaïi.  Ngaøy nay,
khoâng coù moät taùc nhaân gaén dính naøo coù theå buø tröø cho nhöõng khuyeát ñieåm cuûa
moät söûa soaïn keùm daïng löu vaø ñeà khaùng hoaëc moät phuïc hoài khoâng khít saùt toát
vaø coù söùc chòu löïc thaáp.  Ngöôøi thöïc haønh phaûi bieát tính chaát cuõng nhö nhöôïc
ñieåm cuûa töøng loaïi xi maêng vaø löïa choïn söû duïng chuùng moät caùch ñuùng ñaén.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1.    Diaz-Arnold AM and Vargas MA.  Current status of luting agents for fixed
prosthodontics.  J Prosthet Dent 1999; 81:135-41.
2.    Rosenstiel SF, Land MF and Crispin BJ.  Dental luting agents: A review of the current
literature.  J Prosthet Dent 1998; 80: 280-301.
3.    Attar N, Tam LE and McComb D. Mechanical and physical properties of contemporary
dental luting agents.  J Prosthet Dent 2003; 89:127-34
4.    Li ZC and White SN.  Mechanical properties of dental luting cements.  J Prosthet
Dent 1999; 81:597-609.