Người chia sẽ :Bàn Chải Đánh Răng

https://www.facebook.com/groups/thuvienrhm/

LAÂM SAØNG
BS. Bùi Quế Dương
 LÔØI MÔÛ ÑAÀU

Baûo toàn raêng, cuï theå nhö chöõa raêng vaø noäi nha laø moät thaùch thöùc lôùn
trong nha khoa. Vôùi tieán boä khoâng ngöøng cuûa khoa hoïc hieän nay, Boä moân
Baûo toàn raêng ñaõ thay ñoåi nhieàu trong kyõ thuaät cuõng nhö duïng cuï vaø vaät lieäu.
Cuoán saùch “Noäi nha laâm saøng” ra ñôøi khoâng ngoaøi muïc ñích cung caáp
kieán thöùc caên baûn cho sinh vieân, taïo ñieàu kieän cho caùc ñoàng nghieäp oân
luyeän laïi, boå tuùc theâm nhöõng kieán thöùc ñaõ ñöôïc trang bò khi coøn ôû tröôøng
nha, haàu coù theå hoøa nhaäp vôùi nhöõng thöïc teá laâm saøng ngaøy nay trong khu
vöïc vaø theá giôùi.
Noäi dung goàm 7 phaàn, phaàn “Môû loái vaøo tuûy” chuùng toâi chæ ñöa leân
nhöõng hình aûnh cuï theå cuûa giaûi phaãu laâm saøng, moãi tröôøng hôïp ñeàu coù thöïc
hieän treân töøng raêng cuûa caùc beänh nhaân vôùi hy voïng ngöôøi ñoïc khoûi maát thôøi
gian coi laïi nhöõng lyù thuyeát ñaõ bieát. Coøn phaàn “Söûa soaïn oáng tuûy” ñöôïc moâ
taû chi tieát töøng böôùc, daønh cho caùc baïn sinh vieân vôùi hy voïng ngay töø böôùc
ñaàu, taäp coù moät thoùi quen thaän troïng vaø kieân trì vôùi töøng thao taùc cuûa giai
ñoaïn khoâng theå thieáu soùt trong ñieàu trò noäi nha vì ña soá nhöõng thaát baïi trong
noäi nha laø do thaày thuoác chuùng ta. Chuùc caùc baïn ñuû kieân nhaãn vaø yeâu ngheà.
Chuùng toâi luoân coá gaéng ñöa vaøo phaàn thöïc teá laâm saøng töø nguoàn beänh
nhaân saün coù maø chuùng toâi ñaõ gom goùp ñöôïc sau nhöõng naêm giaûng daïy taïi
tröôøng nha, cuõng nhö trong haønh ngheà nha haøng ngaøy.
Toùm laïi, moãi phaàn cuûa cuoán saùch ñeàu coù phaàn thöïc teá laâm saøng maø
trong chuùng ta ai cuõng ñeàu tieáp caän haøng ngaøy. Mong caùc baïn thoâng caûm vì
coù moät soá hình aûnh phim tia X khoâng ñöôïc roõ raøng vöøa yù, cuõng nhö vieäc söû
duïng caùc töø chuyeân moân dòch töø tieáng nöôùc ngoaøi maø phaàn lôùn chuùng toâi ñaõ
quen söû duïng trong quaù trình giaûng daïy taïi nhaø tröôøng coù theå chöa coù söï
thoáng nhaát chung.
Vì trình ñoä cuõng coù haïn vaø cuõng laø cuoán saùch ñaàu tieân neân khoâng
traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt, coù theå laø lyù do chính cuoán saùch ñeán nay môùi tôùi
tay caùc baïn. Vaø hy voïng seõ ñöôïc caùc baïn ñoàng nghieäp quan taâm, nhieät tình
ñoùng goùp ñeå coù chung moät hoaøi baõo laø xaây döïng boä moân noäi nha voán non
treû cuûa chuùng ta thöïc söï ñuùng nghóa “Noäi nha theá kyû 21”.

BS. Buøi Queá Döông

Nguyên trưởng bộ môn chữa răng
Khoa Răng Hàm Mặt -Đại Học Y Dược
TP.HCM
 MUÏC LUÏC

Lôøi môû ñaàu

Phaàn 1. Khaùm vaø caùc thöû nghieäm
Phaàn 2. Nhöõng coâng vieäc ñieàu trò
- Phöông phaùp taùi taïo thaân raêng
- Boä ñaët ñeâ
Phaàn 3. Giaûi phaãu raêng
- Nhöõng thay ñoåi cuûa giaûi phaãu
- Nhöõng yeâu caàu veà laâm saøng
Phaàn 4. Môû loái vaøo tuûy
- Loái vaøo tuûy treân nhöõng raêng cöûa coøn nguyeân veïn
- Raêng coù mieáng traùm – saâu raêng
- Raêng ôû vò trí leäch laïc
- Raêng ñang söûa soaïn cuøi raêng.
- Raêng bò calci hoùa
- Môû loái vaøo treân nhöõng raêng haøm treân
- Môû loái vaøo treân nhöõng raêng haøm döôùi
- Nhöõng khoù khaên, trôû ngaïi khi môû tuûy thieáu soùt
- Nhöõng sai soùt trong vieäc môû tuûy – caùch xöû lyù
Phaàn 5. Che tuûy
- Ñieàu trò tuûy giaùn tieáp
- Tuûy loä treân vaø tuûy soáng
- Tuûy loä treân vaø tuûy hoaïi töû
Laáy tuûy buoàng
- Laáy toaøn boä tuûy buoàng
 o Laáy tuûy buoàng vôùi hydroxyd calci
o Laáy tuûy buoàng vôùi formocresol
- Laáy moät phaàn tuûy buoàng
- Ñieàu trò tuûy baèng corticosteroids
Phaàn 6. Söûa soaïn oáng tuûy
- Ño chieàu daøi noäi nha
- Bôm röûa oáng tuûy
Noäi nha sieâu aâm
- Phöông phaùp söûa soaïn oáng tuûy
- Giaûm vieäc söû duïng thuoác trong oáng tuûy
- Phöông phaùp söûa soaïn
- Baêng thuoác trong oáng tuûy.
Phaàn 7. Traùm bít oáng tuûy. Nhöõng phöông phaùp vaø vaät lieäu
- Phöông phaùp leøn doïc vôùi GP ñöôïc laøm noùng
- Phöông phaùp leøn ngang
- Phöông phaùp chloropercha
Phaàn 8. Lieân heä giöõa noäi nha vaø nha chu
- Baûng xeáp loaïi beänh tuûy vaø beänh nha chu
Phaàn. Taøi lieäu tham khaûo
 Phaàn 1.

KHAÙM VAØ CAÙC THÖÛ NGHIEÄM

Quan saùt ngoaøi mieäng vaø trong mieäng neân ñöôïc hoaøn taát moät caùch
coù heä thoáng, ñöôïc tieán haønh töøng böôùc coù phöông phaùp ñeå giuùp ngöôøi
nha só coù theå giaûm thieåu toái ña nhöõng sô soùt trong lónh vöïc quan saùt cuõng
nhö thöû nghieäm.
Khaùm ngoaøi mieäng
Ñaàu tieân khaùm ngoaøi mieäng quan saùt maët beänh nhaân coù caân ñoái hay
khoâng : coù daáu chöùng söng, phuø neà do raêng hay coù söï hieän dieän cuûa moät
beänh toång quaùt.
Cuõng nhö, cho ta thaáy maøu saéc cuûa da maët bình thöôøng hay khoâng?
Sau khi quan saùt kyõ ngoaøi mieäng, laàn löôït ta khaùm trong mieäng.
Khaùm trong mieäng
Vôùi söï trôï giuùp cuûa caây göông khaùm vaø caây thaùm traâm ñeå khôûi ñaàu
quan saùt phaàn moâ meàm vaø moâ cöùng. Baèng caùch keùo nheï moâi, maù ñeå
quan saùt löôõi, khaåu caùi vaø coå hoïng moät caùch nhanh goïn. Ñeå quan saùt deã
daøng khi moâ ñöôïc khoâ raùo, baèng caùch duøng gaïc 2x2, hoaëc goøn cuoän vaø
oáng huùt nöôùc mieáng, ñoù laø nhöõng yeâu caàu caàn thieát phaûi coù. Ñoàng thôøi
quan saùt tình traïng veä sinh raêng mieäng vaø söï toaøn veïn cuûa heä raêng. Neáu
veä sinh raêng mieäng keùm vaø nhieàu raêng maát ta coù theå ñaùnh giaù beänh nhaân
ít coù söï quan taâm ñeán söùc khoûe raêng mieäng.
Khaùm khi raêng ñaõ ñöôïc laøm saïch, khoâ ñeå phaùt hieän raêng saâu, moøn
vì chaûi raêng vaø sang thöông nôi coå raêng, raêng coù maøu toái coù theå thaáy taáy
söng. Raêng bò beå vôõ hay bò nöùt raïn vaø nhöõng mieáng traùm bò sai leäch,
beå vôõ.
Nhaø laâm saøng neân quan saùt maøu saéc vaø ñoä trong cuûa raêng. Nhöõng
raêng coøn nguyeân veïn hay bò moøn ngoùt, nghieán moøn, sang thöông coå raêng
thöôøng bò boû queân hay thaân raêng phaùt trieån khoâng troïn veïn. Thöôøng coù
ñieàu kieän, ngöôøi ta duøng sôïi quang hoïc vôùi nguoàn saùng maïnh meõ giuùp ta
phaùt hieän nhöõng daáu chöùng caáu truùc bình thöôøng coù bò nöùt raïn hay
khoâng?
Veà phaàn moâ meàm, chuùng ta neân thaän troïng vaø giöõ laïi nhöõng nghi
ngôø ñoái vôùi nhöõng sang thöông ôû moâ meàm theo moâ taû Eversole (laâm
saøng cuûa beänh hoïc mieäng, chaån ñoaùn vaø ñieàu trò 1978). Ñoù laø nhöõng
quan saùt coù söï thay ñoåi veà maøu saéc hay giôùi haïn xung quanh khoâng bình
thöôøng cuûa sang thöông. Cuï theå nhaø laâm saøng neân quan saùt thaän troïng
nhöõng sang thöông do raêng nhö loã doø hay taáy ñoû hoaëc söng ôû vuøng daây
chaèng baùm dính. Söï hieän dieän cuûa loã doø coù theå chæ cho thaáy vuøng quanh
choùp coù muû do nguyeân nhaân tuûy bò hoaïi töû. Sang thöông muû möôïn ñöôøng
töø nôi xöông xoáp xuyeân qua voû xöông vaø sau cuøng laø vuøng nöôùu. Nhöõng
loã doø neân ñöôïc xaùc ñònh baèng caây coân gutta percha (GP) ñeå tìm raêng
nguyeân nhaân, bôûi ñoâi khi loã doø khoâng naèm ngay vò trí nôi raêng nguyeân
nhaân.
Taát caû nhöõng döõ kieän quan saùt thaáy neân ñöôïc ghi cheùp ngay trong
beänh aùn khi nhöõng thoâng tin coøn trong trí nhôù cuûa nha só. Neáu raêng coù söï
nghi ngôø ñoøi hoûi phaûi ñieàu trò noäi nha coù theå tieân löôïng ñöôïc keát quaû sau
ñieàu trò cuõng nhö tình traïng moâ nha chu.
 (A) (B)
(A) Söng phía phaûi haøm döôùi; (B) Khaùm haønh lang mieäng phaàn haøm treân,
ñöôïc lau khoâ baèng gaïc 2x2.

(C) (D)
(C) Xoang V coå raêng hay moøn ngoùt, khoù phaùt hieän treân phim tia X maø phaûi
nhôø quan saùt baèng maét thöôøng; (D) Raêng 11 ñoåi maøu do chaán thöông, thöû ñieän
khoâng traû lôøi, raêng tuûy ñaõ bò hoaïi töû caàn ñieàu trò noäi nha.

(E) (F)
(E) Loã roø giöõa R 24 vaø R 25. Ñöa caây coân GP vaøo tìm goác cuûa sang
thöông giup xác định nguyeân nhaân laø R cöûa beân; (F) Sau ñieàu trò ngoaøi da bò
thaát baïi, beänh nhaân ñeán khaùm R vaø nha só ñaõ tìm ñöôïc R nguyeân nhaân R32.

Sôø naén
 Khi vieâm quanh choùp phaùt trieån do tuûy hoaïi töû, vieâm tieán trieån coù
theå luoàn laùch theo ñöôøng qua voû xöông vaø khôûi ñaàu gaây toån thöông maøng
xöông. Ta coù theå phaùt hieän sôùm khi nhöõng sang thöông ñang hình thaønh
nôi choùp goác baèng caùch sôø naén, goõ nheï baèng ngoùn troû. Ñaàu ngoùn troû aán
chaån vuøng nöôùu phía treân maøng xöông. Neáu maøng xöông bò vieâm, ñoäng
taùc ñaåy tôùi seõ phaùt hieän söï hieän dieän vaø ñoä nhaïy caûm bôûi vieâm quanh
choùp.

(A) (B)
(A) Sôø naén haønh lang mieäng giuùp nha só phaùt hieän söï thay ñoåi ñöôøng vieàn
hay ñoä raén chaéc cuûa moâ meàm cuõng nhö vuøng xöông phía döôùi; (B) Duøng hai baøn
tay sôø naén, tìm haïch lympho döôùi haøm vaø goùc haøm cuõng nhö chuoãi haïch coå.

Nhöõng phöông phaùp khaùc bao goàm vieäc sôø naén ngoaøi mieäng baèng
hai ngoùn tay hay hai baøn tay vuøng döôùi haøm hay saøn mieäng, ñaõ ñöôïc moâ
taû moät caùch chi tieát bôûi Rose vaø Kaye.
Ñoâi luùc beänh nhaân cuõng coù theå chæ ñöôïc nôi maø hoï caûm thaáy nhaïy
caûm khi hoï caïo raâu hay trang ñieåm. Neáu phaùt hieän vò trí nhaïy caûm khi sôø
naén caàn ghi nhaän vò trí, söï lan roäng, tình traïng meàm hoaëc cöùng. Ñieàu naøy
raát caàn thieát xeùt neáu caàn raïch vaø ñaët baác hay khoâng.
Tröôøng hôïp raêng haøm döôùi bò aùp xe, ta caàn sôø naén moät caùch kyõ
löôõng vuøng döôùi haøm baèng hai tay ñeå xaùc ñònh beänh ñaõ lan roäng tôùi haïch
döôùi caèm chöa.
Sau cuøng, haïch ôû coå neân ñöôïc sôø naén baèng hai ngoùn tay ñeå xaùc ñònh
haïch coù bò söng hoaëc haïch cöùng chaéc khoâng.
Phöông phaùp sôø naén ngoaøi mieäng cuõng nhö trong mieäng seõ giuùp nhaø
laâm saøng xaùc ñònh ñöôïc söï lan roäng cuûa tieán trieån beänh.
Goõ
 Thöû nghieäm goõ coù theå phaùt hieän xem coù hieän töôïng vieâm daây
chaèng quanh choùp hay khoâng. Chuùng ta cuõng neân nhôù thöû nghieäm goõ
khoâng cho bieát tình traïng tuûy maø chæ cho bieát coù vieâm daây chaèng quanh
choùp hay khoâng ? Tröôùc khi thöû nghieäm neân baùo tröôùc beänh nhaân ra hieäu
cho bieát baèng tieáng keâu nhoû hay giô tay ñeå bieát raêng coù caûm giaùc “nheï”,
“khaùc” hay “ñau nhieàu”.
Tröôùc khi duøng caùn göông khaùm ñeå goõ, nha só neân duøng ñaàu ngoùn
troû goõ (phaàn tö cung raêng ñöôïc khaùm) seõ laøm beänh nhaân bôùt ñau hôn
duøng caùn göông. Vôùi thuû thuaät goõ maø beänh nhaân khoâng bieát tröôùc ñöôïc
laø goõ raêng naøo. Neáu beänh nhaân khoâng thaáy coù caûm giaùc, luùc ñoù ta môùi
duøng caùn göông ñeå goõ. Laàn löôït goõ treân maët nhai, maët ngoøai, hoaëc maët
trong cuûa raêng thöû nghieäm. Khi goõ, duøng söùc vöøa ñuû ñeå beänh nhaân coù theå
phaân bieät ñöôïc raêng laønh maïnh vôùi raêng bò vieâm daây chaèng. Sôïi caûm
nhaän giuùp beänh nhaân cuõng nhö nha só bieát ñöôïc nguoàn ñau.
Söï traû lôøi “döông” vôùi thöû nghieäm goõ cho bieát : raêng chænh hình coù
söï di chuyeån nhanh, mieáng traùm môùi bò coäm, aùp xe beân quanh choùp vaø
ñöông nhieân caû tình traïng tuûy hoaïi töû baùn hoaëc toaøn phaàn. Tuy nhieân,
khoâng traû lôøi vôùi goõ khi vieâm maõn quanh choùp.

https://www.facebook.com/groups/thuvienrhm/
 Thöû nghieäm goõ giuùp xaùc ñònh coù sang thöông quanh choùp hay
khoâng. Neáu beänh nhaân ñau khi nhai, thöû nghieäm goõ seõ cho bieát caûm giaùc
ñau.

(A) (B)
(A) Chæ neân duøng ngoùn troû ñeå goõ nheï, neân goõ maët moâi hôn laø bôø caén.
(B) Khi beänh nhaân khoâng caûm thaáy ñau nheï khi duøng ngoùn troû, luùc ñoù ta
môùi duøng caùn göông hoaëc caùn traâm ñeå goõ.

Söï lung lay

Söï lung lay cuûa raêng cho bieát söï lan roäng cuûa vieâm vaø söï maát
xöông, tình traïng nguyeân veïn cuûa heä thoáng choáng ñôõ cuûa raêng. Trong
caùc nguyeân nhaân raêng lung lay, tröôùc tieân ta phaûi nghó tôùi beänh cuûa moâ
nha chu, gaõy 1/3 thaân, 1/3 trung cuûa chaân raêng hay söï baát haøi hoøa maõn
tính cuûa khôùp caén. Söùc neùn ñaåy cuûa moät aùp xe xöông oå quanh choùp caáp
cuõng gaây lung lay raêng taïm thôøi, söï lung lay naøy seõ ñöôïc loaïi boû khi ta
môû tuûy hoaëc chænh khôùp.
Khi thöïc hieän thöû nghieäm naøy ta duøng hai ngoùn troû hay hai caùn troøn
cuûa duïng cuï, laàn löôït duøng söùc eùp veà phía trong vaø phía ngoaøi, ta coù theå
bieát ñöôïc möùc ñoä cuûa söï lung lay trong xöông oå, möùc chòu neùn ñöôïc xaùc
nhaän baèng caùch aán raêng vaøo trong xöông oå cho ta bieát hôïp phaàn thaúng
ñöùng cuûa chuyeån ñoäng.
Söï thay ñoåi ñoä lung lay coù theå öôùc löôïng baèng caùch xeáp loaïi sau :
- Loaïi 1 : di ñoäng khoù phaùt hieän.
- Loaïi 2 : di ñoäng ngang töø 1mm hoaëc ít hôn.
- Loaïi 3 : di ñoäng ngang treân 1mm, luoân keøm theo moät söï di ñoäng
doïc.
 11

Thöû ñoä lung lay cuûa raêng baèng caùch duøng 2 caùn duïng cuï ñeå maët ngoaøi vaø
maët trong mang laïi hieäu quaû nhieàu.

Phim tia X
Phim tia X laø moät yeáu toá caàn thieát trong vieäc chaån ñoaùn N.N. Phim
Xquang mang laïi nhöõng thoâng tin maø caùc thöû nghieäm khaùc khoâng coù
ñöôïc.
Phim Xquang cho bieát 2 chieàu trong khi vaät theå raêng laø 3 chieàu,
thöôøng vaáp phaûi moät soá nhaàm laãn trong khi ñònh beänh. Ñeå khaéc phuïc tình
traïng naøy, ngöôøi ta yeâu caàu neân chuïp hai phim chaån ñoaùn vôùi hai goùc ñoä:
goùc ñoä thaúng ñöùng vaø goùc ñoä ngang töø 10 – 150. Töø ñoù ta seõ so saùnh hai
phim ñeå coù 3 chieàu cuûa raêng, giuùp ta bieát ñöôïc soá chaân raêng hay nhöõng
caáu taïo giaûi phaãu bò che laáp.
Ñoïc treân phim tia X ta thaáy :
- Ñoä saâu cuûa xoang bò saâu raêng ñoái vôùi xoang tuûy.
- Tình traïng caùc mieáng traùm.
- Che tuûy, laáy tuûy buoàng.
- Soûi tuûy, oáng tuûy bò calci hoùa – noäi vaø ngoaïi tieâu.
- Söï chia ñoâi hoaëc chia ba heä thoáng oáng tuûy.
- Tình traïng cuûa moâ nha chu quanh choùp .v.v...
 (A) (B)
(A) Söï thay ñoåi ñoät ngoät töø ñen ra traéng cho thaáy söï chia ñoâi hoaëc
chia ba cuûa heä thoáng oáng tuûy.
(B) Söï chia ñoâi cuûa heä thoáng oáng tuûy cuûa raêng coái nhoû vaø coái lôùn
haøm döôùi (muõi teân).

(C) (D)
(C) Sang thöông thaáu quang treân phim tia X cho thaáy söï thoaùi hoùa
tuûy cuûa raêng cöûa beân vaø cuõng laø nguyeân nhaân cuûa söï huûy hoaïi xöông vuøng
quanh choùp.
(D) Ñieàu trò sau 6 thaùng.
 E F G H
Phim khoâng thuyeát minh ñöôïc. (G) Thöû nghieäm ñieän cho thaáy
(E) Loã caèm ngay taïi choùp goác raêng. raêng coái nhoû thöù nhaát döôùi, tuûy
Thöû nghieäm nhieät ñieän cho keát quaû aâm bò hoaïi töû vaø raêng nanh keá beân
cuõng nhö Lamina dura cho thaáy tuûy bình thöôøng.
coøn soáng. (H) Sau ñieàu trò moät naêm sang
(F) Sang thöông raát lôùn quanh choùp thöông heát vaø xöông phaùt trieån
raêng (khoâng do raêng). Thöû nghieäm ñieän trôû laïi.
raêng coái nhoû tuûy coøn soáng cho thaáy
khoâng theå nhaàm laãn ñöôïc vôùi loã caèm

(I) (J)
(I) Raêng trong raêng;
(J) Noäi tieâu, khi phaùt hieän phaûi ñieàu trò ngay tröôùc khi tieán trieån tôùi luûng.
Thöû nghieäm nhieät
Ñoù laø yeáu toá luoân luoân lieân quan tôùi trieäu chöùng cuûa tuûy, laø ñau
kích thích, ñau khi tieáp xuùc vôùi laïnh hay tieáp xuùc vôùi noùng. Vôùi hai thöû
nghieäm laø nhöõng yeáu toá raát coù giaù trò trong vieäc chaån ñoaùn ñeå xaùc ñònh
nguoàn goác cuûa côn ñau.
Ngöôøi ta ñaët giaû thuyeát laø kích thích bôûi laïnh ñöa tôùi söï co maïch vaø
laøm öù ñoïng caùc maïch phuï beân : nhöõng sôïi C (sôïi caûm nhaän ñau) bò kích
thích vaø laøm ñau. Kích thích bôûi noùng, laøm daõn maïch vaø ñeø leân caùc sôïi
thaàn kinh beân vaø laøm ñau.
Beänh nhaân baùo cho bieát khi ñau baèng caùch giô tay vaø nha só phaûi
luoân thöû caùc raêng keá beân, raêng ñoái dieän laønh maïnh tröôùc ñeå coù moät söï
traû lôøi ñuùng chuaån.
Thöû nghieäm laïnh
Phöông phaùp thoâng duïng nhaát laø duøng Chlorure d’ethyl, Endo ice
hay thoûi ñaù laïnh.
Chlorure d’ethyl hay Endo ice phun leân vieân goøn troøn (giöõ baèng
keïp) ñeå taïo moät lôùp tuyeát vaø ñaët leân maët moâi raêng (laø loaïi thuoác teâ bay
hôi nhieàu vaø neân traùnh löûa)
Hoaëc thoûi ñaù laïnh ñöôïc taïo baèng caùch duøng voû bao nhöïa kim gaây
teâ, ñoå ñaày nöôùc vaø ñaët trong tuû laïnh. Khi duøng ta ñaët döôùi voøi nöôùc moät
vaøi giaây, thoûi ñaù ñöôïc laáy ra vaø ñaët leân raêng muoán thöû : hieäu quaû vaø reû
tieàn.
Traû lôøi cuûa beänh nhaân ñoái vôùi caùc thöû nghieäm noùng hay laïnh ñeàu
gioáng nhau bôûi caùc sôïi thaàn kinh tuûy chuyeån caûm giaùc ñau (sôïi C).
Tröôøng hôïp beänh nhaân khoâng traû lôøi vôùi thöû nghieäm nhieät, tuûy coù
theå hoaëc khoâng coøn soáng hoaëc khoâng theå traû lôøi vì caùc hieän töôïng oáng
tuûy bò calci hoùa, chaán thöông hoaëc choùp raêng chöa ñoùng.
Moät traû lôøi thoaùng qua : tuûy bình thöôøng.
Moät traû lôøi ñau, keùo daøi sau khi loaïi boû kích thích : vieâm tuûy khoâng
hoài phuïc.
 (A) (B) (C)
(A) Thoûi ñaù ñöôïc laøm töø voû oáng nhöa kim gaây teâ, ñaët treân maët moâi vaø giöõ
baèng gaïc 2x2.
(B vaø C) Bình laøm laïnh Endo-ice phun taïo moät lôùp tuyeát treân mieáng goøn
troøn vaø ñöôïc ñaët leân maët moâi cuûa raêng.

Thöû nghieäm noùng

Raêng phaûi ñöôïc saïch, chuøi khoâ vaø coâ laäp, thöû nghieäm baèng caùch hô
noùng phía ñaàu caây gutta percha (loaïi duøng ñeå traùm taïm). Khi G.P baét ñaàu
meàm, hôi cong vaø ñaët vaøo maët ngoaøi cuûa raêng, phaûi traùnh hô noùng quaù
(G.P boác khoùi) seõ laøm haïi tuûy.
Vôùi moät tuûy bình thöôøng khoâng traû lôøi ñau vôùi thöû nghieäm noùng.
Tuûy trong tình traïng hoaïi töû loûng luoân luoân traû lôøi vôùi moät phaûn öùng ñau
vaø ñau nhieàu (loaïi ñau “phaûn öùng vôùi söùc neùn”). Vôùi loaïi ñau naøy chæ
giaûm khi tieáp xuùc vôùi laïnh, nöôùc ñaù hoaëc nöôùc thöôøng.
Ngöôøi ta cuõng coù theå duøng baùnh xe cao su chaø treân raêng, hay duøng
moät oáng bôm nöôùc noùng, bôm leân raêng (tröôøng hôïp naøy, raêng luoân luoân
ñöôïc coâ laäp baèng ñeâ). Hai caùch sau naøy duøng raát coù hieäu quaû maø chæ
duøng treân caùc raêng coøn nguyeân veïn hoaëc ñaõ traùm vaø mieáng traùm phaûi kín
chaët.

https://www.facebook.com/groups/thuvienrhm/
 (A) (B)
(A) Caây GP loaïi traùm taïm ñöôïc hô noùng ñeán khi meàm, cong vaø ñöôïc aùp ñaët
treân maët moâi cuûa raêng. (B) Thöû nghieäm baèng nöôùc noùng chöùa trong oáng bôm,
nöôùc ñöôïc bôm treân maët moâi cuûa raêng ñaõ ñöôïc coâ laäp baèng ñeâ.

Thöû nghieäm ñieän

Duøng ñieän ñeå kích thích leân caùc sôïi thaàn kinh tuûy raêng. Keát quaû cuûa
thöû nghieäm naøy chæ cho thaáy laø tuûy soáng hay khoâng. Nhöng khoâng cho ta
bieát ñöôïc thoâng tin maø trong ñoù möùc ñoä laønh maïnh hay nguyeân veïn cuûa
tuûy. Cho neân keát quaû naøy chöa ñuû ñeå chaån ñoaùn maø ta caàn phoái hôïp vôùi
moät soá caùc thöû nghieäm khaùc.
Nhöõng traû lôøi sai laàm laø “döông” hay laø “aâm” ñeàu do moät soá caùc
tình traïng khaùc nhau, oáng tuûy bò calci hoùa nhieàu coù theå caûn trôû söï daãn
ñieän vaø ñöa tôùi traû lôøi sai. Nhöõng raêng môùi bò chaán thöông, nhöõng raêng
chöa tröôûng thaønh vaø nhöõng thuoác giaûm ñau maø beänh nhaân duøng tröôùc
khi tôùi khaùm ñeàu coù theå ñöa tôùi nhöõng traû lôøi aâm tính sai.
Tuûy ôû tình traïng hoaïi töû loûng coù theå daãn ñieän tôùi caùc nhaùnh taän
cuøng cuûa daây thaàn kinh thuoäc moâ nha chu ñeå coù ñöôïc moät traû lôøi döông
tính sai laàm. Söï sôï seät cuûa beänh nhaân, ñieän cöïc chöa tieáp xuùc ñuû vôùi maët
raêng, coâ laäp raêng chöa ñuùng, ñeàu coù theå ñöa tôùi nhöõng söï traû lôøi sai.
Kyõ thuaät
Maùy duøng ñeå thöû nghieäm ñieän thoâng duïng laø loaïi duøng pin saïc
(thöôøng kieåm tra pin luoân vì neáu pin yeáu seõ ñöa tôùi traû lôøi aâm tính sai).
Tröôùc khi duøng cuõng neân daën beänh nhaân tröôùc, beänh nhaân giô tay
leân khi coù caûm giaùc kieán caén hoaëc noùng. Tröôùc heát neân thöû caùc raêng ñoái
dieän, raêng bình thöôøng ñeå beänh nhaân quen vôùi caûm giaùc vaø ñöôïc soá
chuaån. Raêng thöû phaûi saïch, khoâ, neân ñeå ñieän cöïc tieáp xuùc vôùi maët raêng
(thoa moät lôùp kem ñaùnh raêng hoaëc gel fluor). Moät doøng ñieän kheùp kín
giöõa beänh nhaân, nha só vaø maùy thöû tuûy, tay nha só khoâng ñeo gaêng vaø
phaûi tieáp xuùc tröïc tieáp baèng tay vôùi maù hoaëc moâi beänh nhaân (theo quy
ñònh vaø chæ daãn cuûa moãi loaïi maùy).
Doøng ñieän luoân luoân khôûi ñaàu töø 0 vaø taêng daàn ñeå traùnh cho beänh
nhaân ñau ñoät ngoät bôûi cöôøng ñoä quaù cao. Traùnh ñaët ñieän cöïc tieáp xuùc vôùi
nhöõng mieáng traùm kim loaïi, moâ nha chu maø ôû ñoù coù nöôùc mieáng, traû lôøi
sai.
Moãi raêng phaûi thöû töø 2 ñeán 3 laàn vaø coù theå thöû nhieàu maët khaùc nhau
treân thaân raêng ñeå coù nhöõng keát quaû chaéc chaén hôn. Treân nhöõng ngöôøi maø
men raêng moûng vôùi moät cöôøng ñoä ñuû ñeå coù moät traû lôøi. Nhöõng beänh
nhaân mang maùy trôï tim “pacemaker” thôøi choáng chæ ñònh cho vieäc duøng
maùy thöû nghieäm tuûy.

(A) (B)
(A vaø B) Thöû ñieän baèng maùy Digitest, ñieän cöïc ñöôïc ñaët treân maët moâi cuûa
raêng ñaõ ñöôïc laøm khoâ saïch vaø thoa lôùp kem ñaùnh raêng hoaëc vaseline.

Khaùm nha chu

Ñeå phaân bieät nhöõng sang thöông do nha chu vôùi nhöõng sang thöông
do tuûy, nhöõng thöû nghieäm tuûy vôùi nhieät vaø ñieän keøm theo khaùm nha chu
caån thaän laø raát caàn thieát vaø duøng caây traâm nha chu ñeå xaùc ñònh ñoä baùm
cuûa bieåu moâ. Tröôøng hôïp raêng nhieàu chaân ngöôøi ta phaûi thaêm khaùm baèng
caây ño tuùi vuøng cheõ chaân raêng. Beänh nha chu coù theå ñöa tôùi haäu quaû toån
haïi tuûy raêng khi maët chaân raêng bò loä.
 Ñoâi khi, bôûi lyù do cuûa moät keá hoaïch ñieàu trò, ñoä saâu cuûa moät tuùi nha
chu ñöôïc ñaët moät caây coân (G.P, coân baïc) vaø chuïp phim. Vôùi kyõ thuaät naøy
cuõng coù theå mang hieäu quaû ñeå ñaùnh giaù vieäc ñieàu trò tuùi nha chu daøi haïn
hay ñeå xaùc ñònh söï hieän dieän moät veát gaõy doïc chaân raêng.
Caùc thöû nghieäm phuï
Thöû nghieäm baèng caùch taïo xoang
Trong tröôøng hôïp maø caùc thöû nghieäm treân khoâng coù keát quaû hay
moät tröôøng hôïp xöû trí khaån : ngöôøi ta môû moät xoang baèng muõi khoan troøn
môùi, môû tôùi lôùp ngaø raêng maø ta nghi ngôø ñeå xaùc ñònh raêng coøn soáng
khoâng ? Tuy nhieân laø môû raêng khoâng gaây teâ vaø beänh nhaân phaûi ñöôïc daën
doø tröôùc neáu ñau giô tay baùo cho bieát. Tröôøng hôïp maõo söù, kim loaïi ta
chæ vieäc khoan luûng chuùng ñeå xaùc ñònh ñöôïc raêng coøn soáng hay khoâng ?
(muõi khoan troøn kim cöông vaø muõi transmetal “Dentsply”).
Baèng caùch gaây teâ
Gaây teâ daây chaèng ñeå xaùc ñònh vò trí moät côn ñau maø khoâng xaùc ñònh
ñöôïc raêng naøo, daønh cho caùc tröôøng hôïp maø taát caû caùc thöû nghieäm khaùc
mô hoà vaø trong ñoù ngöôøi ta seõ loaïi boû caùc khaû naêng sai cuûa chaån ñoaùn vaø
xaùc ñònh ñöôïc nguoàn goác ñau maø noù coù theå khu truù ôû 1/4 haøm hay nhieàu
vuøng trong 1/4 ñoù : gaây teâ choïn loïc, gaây teâ daây chaèng taïi caùc phía gaàn,
xa cuûa moãi raêng maø ta nghi ngôø vaø sau cuøng seõ tôùi raêng nguyeân nhaân vì
söï ñau seõ ngöng moät caùch nhanh choùng.

Gaây teâ daây chaèng phía gaàn, xa treân töøng raêng moät ...

Caùch phaùt hieän veát nöùt doïc treân thaân raêng, chaân raêng
Treân nhöõng raêng tuûy soáng maø bò nöùt doïc treân thaân hay chaân raêng
phaàn nhieàu laø do chaán thöông. Coøn nhöõng raêng tuûy khoâng coøn soáng hay
ñaõ laáy tuûy, chaán thöông cuõng laø yeáu toá gaây neân, nhaát laø ôû tröôøng hôïp
raêng khoâng ñöôïc boïc maõo. ÔÛ nhöõng raêng ñaõ ñöôïc ñieàu trò noäi nha, ñöôïc
ñoùng nhöõng choát tuûy quaù söùc hay nhoài nhöõng mieáng traùm quaù maïnh vaøo
xoang deã gaây neân beå, nöùt thaân vaø chaân raêng.
1/. Duøng ñeøn ñeå khaùm :
Ñeå ngay ñieåm saùng naèm ngang bôø nöôùu vôùi aùnh saùng môø töø nguoàn
saùng ñeøn (ôû raêng coái sau theo höôùng gaàn xa) thaáy saøn tuûy coù ñoä saùng
hôn. Nhôø vaäy ta coù theå phaùt hieän veát nöùt doïc. Ta seõ coù keát quaû ñaùng tin
caäy khi mieáng traùm ñöôïc laáy ñi tröôùc khi soi ñeøn.

(A) (B)
(A) Duøng aùnh saùng cuûa ñeøn halogen vaø coù theå ñieàu chænh ñoä saùng baèng
caùch ñaët vò trí ñeøn töø phaàn coå raêng maët moâi hoaëc maët löôõi.
(B) Cho beänh nhaân caén phía ñaàu goøn treân töøng muùi raêng ñeå phaùt hieän veát
nöùt.

2/. Duøng caây cheâm vaø nhuoäm maøu :

Coù theå duøng caây taùch ngay ñöôøng nöùt ñeå banh 2 phaàn veát nöùt.
Nhöõng veát nöùt ñeàu gaây ñau khi aên nhai duø raêng soáng hay ñaõ laáy tuûy. Söï
ñau khoâng theå luoân deã phaùt hieän vôùi goõ doïc, ta coù theå cho beänh nhaân caén
phía ñaàu cuoán goøn cuûa caây duøng ñeå chaám thuoác vôùi ñoäng taùc laàn löôït
treân töøng muùi raêng, beänh nhaân ñau, coù theå phaùt hieän veát nöùt doïc taïi ñoù.
Veát nöùt doïc coù theå phaùt hieän deã daøng vôùi chaát maøu boâi treân beà maët
raêng ñaõ thoåi khoâ. Chaát maøu seõ dính theo veát nöùt. Ngay sau khi thöû
nghieäm, maët raêng ñöôïc lau saïch baèng alcool isopropyl 70% veát maøu seõ
coøn laïi treân veát nöùt maø ta coù theå thaáy roõ.
 (A) (B) (C)
(A) Quan saùt kyõ laâm saøng phaùt hieän ñöôïc veát nöùt treân raêng 37 vaø khoù phaùt
hieän treân phim tia X.
(B) Raêng 35 sau ñieàu trò 5 naêm bò nöùt doïc töø phía coå raêng.
(C) Raêng 35 sau khi nhoå, choát vaãn naèm nguyeân trong oáng tuûy (phaàn raêng
phía traùi).

3/. Duøng phim tia X :

Döïa treân phim tia X khoù coù theå phaùt hieän, nhöng chuïp vôùi goùc ñoä
naèm ngang, veát thaáu quang toái thaáy ñöôïc töø raõnh nöôùu tôùi choùp raêng.
4/. Beänh söû nha khoa :
Tröôøng hôïp beänh nhaân than phieàn ñau khi nhai hay ñau khi goõ hay
goõ nheï ngang thaân raêng, coù theå nghi ngôø laø nöùt doïc. Cho tôùi nay vieäc
ñieàu trò choïn loïc nöùt doïc ôû raêng 1 chaân, hay phía gaàn xa cuûa raêng nhieàu
chaân laø nhoå raêng. Neáu phaùt hieän sôùm nhöõng veát nöùt, gaõy doïc (chöa tôùi
tuûy) ta coù theå boïc maõo ñeå baûo veä laø toát nhaát vaø phaûi theo doõi.

https://www.facebook.com/groups/thuvienrhm/
Phaàn 2.
NHÖÕNG COÂNG VIEÄC TIEÀN ÑIEÀU TRÒ NOÄI NHA

Coâng vieäc ñieàu trò noäi nha (N.N) thöôøng ñöôïc thöïc hieän treân caùc
raêng maø phaàn lôùn caùc thaân raêng naøy ñeàu bò huûy hoïai bôûi saâu raêng, chaán
thöông hoaëc do söï hieän dieän cuûa mieáng traùm lôùn hoaëc coù nhieàu mieáng
traùm. Ñeå söûa soaïn nhöõng raêng naøy cho vieäc ñieàu trò N.N, nha só coù moät
soá löïa choïn sau :
1- Ñöôïc hình thaønh bôûi phaãu thuaät nha chu, nhö söï keùo daøi thaân
raêng, haàu laøm loä theâm phaàn caáu truùc raêng coù theå phuïc hoài ñöôïc.
2- Söï laøm loä thaân raêng do söï loâi keùo bôûi chænh nha khi vieäc phaãu
thuaät nha chu khoâng theå thöïc hieän ñöôïc.
3- Vieäc ñaët clamp treân phaàn nöôùu hay treân vuøng tieáp giaùp coå raêng
coøn khaû thi (maëc duø 2 phöông phaùp treân ñeàu khoâng coù hieäu quaû bôûi
chuùng khoâng mang laïi söï coâ laëp raêng toát ñöôïc).
4- Taùi taïo phuïc hoài raêng tröôùc khi ñieàu trò N.N ñeå coù theå deã daøng
trong vieäc coâ laäp vaø ñaët thuoác traùm taïm trong buoàng tuûy cuõng nhö vieäc
phoøng ngöøa söï nhieãm do khoâng kín giöõa caùc kyø heïn.
Moät soá phöông phaùp taùi taïo phoå bieán :
1- Taùi taïo baèng Amalgan, coù duøng pin, raõnh löu hay daïng löu.
2- Duøng ñai, nhö ñai baèng ñoàng hay ñai cuûa chænh nha vaø ñöôïc coá
ñònh baèng xi maêng phosphat keõm, IRM.
3- Taùi taïo baèng composite vôùi pin hoaëc nhöõng raõnh löu.
4- Taùi taïo baèng IRM.
Moät soá taùc giaû khoâng yeâu caàu aùp duïng baát cöù moät phöông phaùp taùi
taïo naøo trong vieäc ñieàu trò noäi nha vì chuùng coù theå xaûy ra nhieàu ruûi ro
trong khi thöïc hieän caùc phöông phaùp neâu treân. Nhöõng phöông phaùp taùi
taïo tieàn ñieàu trò ñöôïc phaùt trieån ñeàu tuøy thuoäc vaøo caùc quy ñònh phoå bieán
cuûa coâng vieäc ñieàu trò N.N vôùi lòch heïn, nhieàu buoåi laàn löôït nhö : caáy
khuaån, ñaët thuoác, laøm saïch vaø khöû truøng oáng tuûy. Ngaøy nay, vieäc ñieàu trò
ñaõ thay ñoåi nhieàu, cuõng nhö vieäc ñaët thuoác trong oáng tuûy ít ñöôïc aùp duïng.
 Vaø cuõng coù nhöõng yù kieán cuûa moät soá taùc giaû khaùc cho raèng vieäc
duøng amalgan, composite ñeå taùi taïo coù theå nhaøm chaùm vaø ñaàu tö nhieàu
thôøi gian vaø coù theå laøm toån haïi ñeán phaàn caáu truùc raêng coøn laïi khi chuùng
ta duøng pin hoaëc nhöõng raõnh löu. Nhöõng mieáng traùm cuõng coù theå bò hôû
keõ, bong rôùt giöõa nhöõng kyø heïn, nhö vaäy chuùng ta seõ maát thôøi gian ñeå
laáy laïi nhöõng ñieåm moác vaø xaùc ñònh laïi chieàu daøi laøm vieäc cuõng nhö vieäc
taùi taïo laïi raêng.
Coù nhieàu mieáng traùm treân nöôùu maø ñaùy ñaët treân veát saâu raêng, ngaø
meàm hoaëc ngay caïnh mieáng traùm khoâng ñaït, vôùi thôøi gian noù coù theå
bong rôùt hay bò beå vôõ. Mieáng traùm cuõng coù theå baûo veä ñöôïc loái vaøo tuûy
vaø thaáy roõ caùc loã tuûy. Tuy nhieân mieáng traùm nhö vaäy cuõng coù theå taïo söùc
coï xaùt saéc beùn leân nhöõng duïng cuï N.N (traâm söûa soaïn oáng tuûy) nhöõng
goùc saéc beùn, deã taïo nguy cô gaõy duïng cuï vaø luûng oáng tuûy.
Hôn nöõa, vaät lieäu taùi taïo luoân dính treân caùc caây traâm trong khi söûa
soaïn laø nguyeân nhaân laøm ngheõn taéc caùc oáng tuûy. Tröôøng hôïp phaûi laáy
tuûy tröôùc khi taùi taïo, vaät lieäu laø composite coù theå laøm taéc ngheõn oáng tuûy.
Neáu nha só taùi taïo phaàn thaân tröôùc khi thöïc hieän ñieàu trò noäi nha, khi môû
loái vaøo buoàng tuûy vaø oáng tuûy, vieäc ñònh höôùng sai coù theå xaûy ra vaø ñöa
tôùi luûng phía coå raêng hoaëc vuøng cheõ. Ñoù laø nhöõng vaán ñeà naûy sinh khi
nhöõng nguy cô veà laâm saøng lieân quan ñeán vieäc taùi taïo tröôùc khi thöïc hieän
coâng vieäc ñieàu trò N.N.
Tröôøng hôïp raêng coù theå ñaët clamp vaø coâ laäp ñöôïc baèng ñeâ ta coù theå
thöïc hieän noäi nha ngay. Neáu tröôøng hôïp khoâng ñaët clamp ñöôïc vaø noù
cuõng khoâng theå taùi taïo ñöôïc, vieäc phaãu thuaät nha chu keùo daøi thaân raêng
laø chæ ñònh tröôùc khi thöïc hieän N.N. Coâng vieäc ñieàu trò N.N coù theå thöïc
hieän treân baát cöù moät raêng naøo hay phaàn coøn laïi cuûa chaân raêng bôûi vaán ñeà
quan troïng ôû ñaây cuûa chuùng ta laø cöùu caùi raêng chöù khoâng phaûi cöùu giöõ
laïi mieáng traùm.
Tuy nhieân, nhöõng yù kieán vöøa neâu ñeàu coù cô sôû, döïa treân nhöõng kinh
nghieäm laâu daøi, hieån nhieân treân laâm saøng vaø cuõng döïa treân khoâng ít
tröôøng hôïp khoâng khaû thi cho vieäc taùi taïo. Bôûi vaäy, moät soá taùc giaû khaùc
vaãn tieáp tuïc ñoøi hoûi phaûi taùi taïo laïi raêng tröôùc khi thöïc hieän ñieàu trò N.N
ñeå ñaûm baûo vieäc voâ truøng, coâ laäp raêng v.v... trong khi thöïc hieän coâng
vieäc ñieàu trò N.N.
Phöông phaùp taùi taïo thaân raêng :
Ñeå thöïc hieän vieäc taùi taïo thaân raêng tröôùc khi ñieàu trò N.N hieän nay
coù nhieàu duïng cuï cuõng nhö vaät lieäu ñeå thöïc hieän tuøy thuoäc vaøo töøng
tröôøng hôïp ñeå chuùng ta löïa choïn.
Cuï theå moät tröôøng hôïp raêng coái lôùn bò beå vôõ moät nöûa thaân raêng theo
chieàu ngoaøi trong hay gaàn xa. Laàn löôït theo caùc dieãn tieán :
1- Môû tuûy.
2- Laáy tuûy buoàng, bôm röûa saïch.
3- Xaùc ñònh vò trí töøng loã tuûy, cuõng nhö vieäc thaêm doø töøng loã tuûy
cho ñuû chieàu daøi (chieàu daøi aùng chöøng döïa treân phim tia X). Bôm röûa
loaïi boû moâ tuûy hoaïi thö, buøn ngaø, vi khuaån v.v....
4- Thaám khoâ buoàng tuûy. Hoaëc
5a- Taùi taïo vôùi moät ñai chænh nha (hoaëc oáng ñoàng, ñai automatrix
“Dentsply”).
6a- Choïn moät ñai chænh nha vöøa khít phaàn caáu truùc cuûa raêng coøn laïi.
Ñaët goøn vaøo phaàn tuûy buoàng ñeå baøo veä caùc loã tuûy.
7a- Traùm phaàn coøn laïi baèng IRM phuû kín toaøn boä ñeå coá ñònh ñai
chænh nha.

(A) (B)
(A) Raêng coái lôùn ñöôïc ñieàu trò laïi sau khi laáy ñi mieáng traùm, choát tuûy vaø
phaàn saâu raêng.
(B) Ñaët ñai chænh hình khít chaët phaàn raêng coøn laïi. Ñaët goøn vaøo buoàng tuûy
ñeå baøo veä caùc loã vaøo oáng tuûy.
 (C) (D)
(C) IRM ñöôïc phuû kín ñaày ñeå coá ñònh ñai chænh nha.
(D) Traùm IRM ôû phaàn coøn laïi ñeå hoaøn taát vieäc taùi taïo thaân raêng, öu tieân
cho vieäc ñaët ñeâ.

Hoaëc : 7b
6b
5b- Ñaët goøn vaøo phaàn tuûy buoàng ñeå baûo veä
loã tuûy. 5b

6b- Traùm tuûy buoàng baèng IRM.

7b- Traùm phaàn coøn laïi baèng amalgam vôùi
hai choát ngaø xa vaø gaàn.

Löu yù : Taùi taïo vôùi muïc ñích ñaët ñeâ vaø ñaët thuoác traùm taïm giöõa caùc
kyø heïn, khi ñieàu trò noäi nha chuùng ta môû nhö moät raêng bình thöôøng.
Tuy nhieân, vieäc phaãu thuaät nha chu neân ñöôïc quan taâm vaø thöïc hieän
khi nha só xaùc ñònh laø caàn vaø tieân ñoaùn khaû thi coâng vieäc ñieàu trò N.N coù
theå thöïc hieän ñöôïc.
Trong voøng khoaûng 4 tuaàn sau phaãu thuaät, vieäc ñieàu trò N.N seõ ñöôïc
thöïc hieän. Cuõng caàn löu yù tröôùc khi phaãu thuaät keùo daøi thaân raêng, neân
laáy tuûy, thaêm doø oáng tuûy ñeå xaùc ñònh cuõng nhö tieân löôïng nhöõng khoù
khaên trôû ngaïi coù theå xaûy ra vaø keát quaû coâng vieäc ñieàu trò ? Theâm moät löu
yù nöõa laø vaán ñeà thaåm myõ cuûa caùc raêng cöûa phía tröôùc cuõng nhö thöïc hieän
raêng taïm trong moät buoåi.
Duøng ñeâ trong ñieàu trò N.N :
Thaät khoù hình dung khi thöïc hieän N.N maø khoâng thöôøng duøng ñeâ.
Maëc duø khoâng coù ñeâ chuùng ta vaãn coù theå thöïc hieän N.N ñöôïc moät caùch
coù hieäu quaû, coâng vieäc ñieàu trò seõ maát thôøi gian, chaán thöông vaø stress
cho caû baùc só laãn beänh nhaân.
Nhöõng thuaän lôïi cuûa vieäc ñaët ñeâ :
1- Giuùp laøm moâi, maù, löôõi beänh nhaân co laïi, taïo taàm nhìn laøm vieäc
ñöôïc roõ raøng, deã kieåm soaùt vaø nhöõng duïng cuï noäi nha coù theå tôùi ñöôïc heát
chieàu daøi oáng tuûy.
2- Baûo veä moâ meàm, löôõi, maù beänh nhaân khoûi nguy cô töø caùc duïng
cuï caét nha khoa.
3- Traùnh cho beänh nhaân nuoát phaûi caùc duïng cuï nhoû N.N, hoùa chaát,
vaät lieäu traùm v.v...
4- Noù giaûm ñi 90% soá aerosols coù theå hieän dieän trong phaãu tröôøng.
Toùm laïi, ñeâ giuùp giaûm bôùt nguy cô nhieãm truøng maø thöôøng töø maùu
hay nöôùc mieáng.
Boä ñaët ñeâ
Boä ñaët ñeâ baøo goàm :
1. Khung giöõ ñeâ goàm 2 loaïi : kim loaïi vaø nhöïa. Thöôøng ngöôøi ta söû
duïng loaïi baèng nhöïa, thaáu quang treân phim tia X ñeå quan saùt raêng ñöôïc
roõ raøng, chính xaùc.
2. Keàm baám loã : goàm 5 loã töø raêng cöûa ñeán raêng coái.
3. Clamps giöõ ñeâ : thöôøng ngöôøi ta söû duïng loaïi clamp coù caùnh giöõ
ñeâ “Ivory” goàm 4 soá : soá 9 cho raêng cöûa tröôùc; soá 2 cho raêng coái nhoû; soá
56 cho raêng coái lôùn döôùi; soá 14 cho raêng coái lôùn treân.
Clamp cho raêng coái lôùn döôùi : söû duïng tröôøng hôïp caáu truùc raêng coøn
laïi raát ít baèng caùch ñaët nghieâng veà phía choùp ñeå baùm vaøo phaàn caáu truùc
raêng coøn laïi.
Clamp soá 21 söû duïng tröôøng hôïp moät soá raêng bò beå vôõ nhieàu.
 (A) Boä clamp cô baûn, coù caùnh hai beân giöõ ñeâ
(Ivory) treân cuøng : soá 9 hình caùnh böôùm duøng
cho raêng cöûa.
Döôùi töø traùi :
- Soá 2 cho raêng coái nhoû
- Soá 56 vaø 14 cho raêng coái lôùn

A (B vaø C) Boä clamp raêng coái lôùn tröôøng hôïp bò

beå vôõ nhieàu. Clamp beân phaûi coù ngaøm loõm,
nghieâng veà phía choùp giuùp baùm saùt vaøo phaàn
caáu truùc coøn laïi.
(D) Clamp soá 21 duøng cho nhieàu raêng coái lôùn
bò beå nhieàu treân cuøng moät phaàn haøm.
B C D

4. Ñeâ : goàm 2 loaïi moûng vaø daày, loaïi daày deã oâm saùt coå raêng nhöng
hôi khoù ñaët hôn loaïi moûng.

Ñeâ, clamp vaø khung giöõ ñeâ Keïp giöõ clamp ñaët treân ñeâ
vaø gaén khung nhöïa
Phöông phaùp ñaët ñeâ
1). Baám loã treân ñeâ : ñeå nhanh choùng vaø chính xaùc thöôøng ngöôøi ta
caêng ñeâ treân khung nhöïa. Roài ñaët ñeâ treân raêng caàn ñieàu trò, duøng buùt chì
môõ ñaùnh daáu raêng vaø baám loã.
2). Ñaët ñeâ coù nhieàu caùch maø ta coù theå löïa choïn moät trong soá :
2a). Clamp ñöôïc gaøi saün treân ñeâ (ñeâ ñöôïc giöõ baèng 2 caùnh clamp),
ñaët clamp leân raêng roài gaén treân khung nhöïa.
2b). Ñaët ñeâ vaøo raêng tröôùc roài ñaët clamp vaø gaén khung nhöïa.
2c). Ñaët clamp vaøo raêng roài ñaët ñeâ vaø gaén khung.
 (2a) (2b)

(2c)
Hieän nay, boä ñaët ñeâ ñaõ ñöôïc caûi tieán nhieàu (ASH Dentsly) : Kìm
baám loã, chæ moät loã duy nhaát. Khung ñaët ñeâ coù theå gaáp theo cöû ñoäng cuûa
hai haøm treân vaø döôùi. Boä clamp 5 caùi töø raêng cöûa ñeán raêng coái lôùn. Ñeâ
loaïi daøy deã baùm saùt kín coå raêng (hình töø traùi qua).

- Kìm baám loã - Boä clamp (5) - Ñeâ

- Keïp giöõ clamp - Khung nhöïa - boä clamp vaø khung nhöïa

Tröôøng hôïp nhöõng beänh nhaân khoâng theå ñaët ñeâ ñöôïc chuùng ta coù
theå thöïc hieän vieäc coâ laäp raêng baèng nhöõng clamp vaø phoái hôïp vôùi nhöõng
mieáng goøn troøn hoaëc gaïc 2x2, 4x4 (hình A, B, C).
(A) Clamp soá 21, söû duïng (B) Clamp soá 40, söû duïng (C) Keïp giöõ goøn, gaïc treân
tröôøng hôïp nhieàu R beå vôõ nhö hình (A) moãi goùc haøm.
keá nhau.

Ngoaøi ra chuùng ta coù theå aùp duïng phöông phaùp phaân caùch coâ laäp
treân (hình A, B, C) ñeå aùp duïng tröôøng hôïp beänh nhaân khoâng theå ñaët ñeâ
ñöôïc, cuõng nhö duøng trong vieäc coâ laëp raêng ñeå traùm thaåm myõ baèng
Composite.
Giôùi haïn cuûa ñeâ cao su
1). Tröôøng hôïp loái vaøo tuûy bò nghieâng, raêng bò xoâ leäch sai choã, hieän
dieän cuûa ñeâ gaây khoù khaên cho vieäc ñònh höôùng vaø xaùc ñònh vò trí buoàng
tuûy vaø loã tuûy. Tröôøng hôïp naøy neân boû ñeâ ra ñeå deã ñònh höôùng khi môû tuûy
cuõng nhö ñònh vò ñöôïc caùc loã tuûy, luùc ñoù môùi ñaët ñeâ trôû laïi.
2). Tröôøng hôïp ñeâ cao su khoâng khaû thi treân caùc beänh nhaân roái loaïn
veà thôû (thôû baèng mieäng) hoaëc nhieãm truøng naëng. Tröôøng hôïp naøy ta neân
duøng gaïc 4x4, 2x2 hoaëc nhöõng mieáng goøn troøn daøi ñöôïc caét saün vaø ñöôïc
giöõ döôùi caùc caùnh clamp ñeå traùnh caùc nguy cô coù theå xaûy ra (hình A, B
vaø C).
3). Tröôøng hôïp raêng coù gaén maõo phuïc hình : neáu maõo coøn giöõ laïi
ñöôïc, tieáp tuïc söû duïng thì ta coù theå ñaët ñeâ qua maõo vaø môû tuûy nhö thoâng
thöôøng : hieän nay chuùng ta coù theå söû duïng boä muõi khoan ñeå môû tuûy treân
raêng coù maõo kim loaïi söù cuõng nhö vieäc thoâng tuûy (Cavity Access Set
“Dentsply”) (hình A).
- Tröôùc tieân môû loái vaøo tuûy (hình thaùi beân ngoaøi) duøng muõi troøn kim
cöông loaïi boû lôùp söù (hình B).
- Ñeán phaàn kim loaïi, söû duïng muõi khoan (Transmetal) (hình C).
 - Qua lôùp kim loaïi tieáp tuïc duøng nhöõng muõi troøn vaø muõi truï khuoân
kim cöông ñeå vuoát cho vaùch tuûy ñöôïc thoaùt (hình D).
- Khi tìm ñöôïc loã tuûy, môû roäng loái vaøo baèng caây X Gates (soá 4 : coù
chöùc naêng bao goàm töø soá 1 – 4 cuûa boä Gates 6 caây) (hình E).

Tieán trình môû tuûy treân moät raêng boïc maõo söù kim loaïi

(A) (B) (C)

Boä muõi khoan ñeå môû tuûy Loaïi boû lôùp söù baèng muõi Loaïi boû lôùp kim loaïi baèng
troøn kim cöông muõi Transmetal

(D) (E) Traâm soá 10 ñaõ ñi heát chieàu

daøi laøm vieäc vaø môû tuûy
Vuoát thaønh tuûy baèng muõi Moå roäng loã tuûy baèng muõi
hoaøn taát.
truï thuoân kim cöông X-Gates
Phaàn 3.
GIAÛI PHAÃU RAÊNG

Söï hieåu bieát veà giaûi phaãu raêng trong N.N laø raát caàn thieát cho vieäc
chaån ñoaùn rieâng bieät cuûa beänh lyù tuûy raêng vaø vuøng quanh choùp ñeå töø ñoù
chuùng ta môùi coù theå quyeát ñònh thöïc hieän ñöôïc coâng vieäc ñieàu trò tuûy
cuõng nhö phaãu thuaät nha chu hay khoâng.
Phaàn lôùn nhöõng sai soùt trong N.N coù theå gaén lieàn vôùi söï khoâng hieåu
bieát veà hình thaùi cuûa chaân raêng. Caùc nhaø laâm saøng neân nhaän bieát ñöôïc
giaûi phaãu cuûa raêng laø bình thöôøng hoaëc khoâng bình thöôøng trong N.N
theo caùc böôùc sau :
1- Ñònh vò taát caû caùc oáng tuûy.
2- Ngaên ngöøa söï luûng chaân raêng vaø söï gaõy duïng cuï.
3- Giöõ nguyeân ñöôïc hình thaùi cuûa oáng tuûy.
4- Ngaên ngöøa söï di chuyeån choùp hoaëc söï luûng choùp.
5- Ngaên ngöøa ñau sau ñieàu trò cuõng nhö laøm taêng theâm phöùc taïp cho
coâng vieäc ñieàu trò.
6- Bieát giôùi haïn trong vieäc söûa soaïn cuõng nhö vieäc traùm bít chæ giôùi
haïn trong xoang tuûy.

Giaûi phaãu nôi ñieåm cuoái cuøng cuûa chaân raêng

Thoâng thöôøng vò trí Foramen khoâng ngay nôi choùp raêng (apex).
Nhöõng raêng cöûa tröôùc khoaûng caùch töø Foramen tôùi ñieåm cuoái cuøng chaân
raêng laø 0,5mm ñeán 2mm. ÔÛ nhöõng raêng coái, khoaûng caùch naøy töø 0,5mm
ñeán 1mm.
Vò trí cuûa Foramen ngay taïi choùp laø 45% ôû nhöõng raêng cöûa giöõa
haøm treân; laø 25% ôû nhöõng raêng cöûa giöõa haøm döôùi vaø 30% ôû nhöõng raêng
coái phía sau. Nhöõng giaûi phaãu chuaån naøy chöùng toû caàn phaûi ño chieàu daøi
vaø vieäc traùm bít maø ñieåm keát thuùc khoaûng töø 0,5mm ñeán 1mm ngaén hôn
ñieåm cuoái cuøng cuûa chaân raêng treân phim tia X, nhaát laø tröôøng hôïp nhöõng
raêng chaân cong phaàn choùp.
 Phaàn lôùn raêng cöûa beân haøm treân cong veà phía xa chieám tyû leä 53%.
Foramen roäng phía ngoaøi trong hôn laø gaàn xa vaø coù theå laø hình oval,
troøn, khoâng ñoái xöùng, hình baùn nguyeät hay choùp nhoïn hay thu heïp
(Green 1956) – ñieàu naøy chöùng toõ cho thaáy laø caàn söûa soaïn tôùi ñieåm thaét
choùp (matrix) vì töø ñieåm naøy trôû ñi chuùng ta khoâng theå traùm bít kín ñöôïc.
Foramen ñöôïc bao boïc bôûi lôùp xeâ maêng chaân raêng vaø lôùp xeâ maêng
naøy trôû neân daày hôn vôùi tuoåi töø 0,5 ñeán 0,8mm. Neáu chuùng ta coá ñöa
traâm tôùi ñieåm cuoái cuøng cuûa chaân raêng treân phim tia X. Nhö vaäy coi nhö
ñaõ ñöa duïng cuï quaù choùp vaø seõ traùm dö vaø coù nguy cô gaây ñau sau ñieàu
trò.

(A) Ñöôøng kính nhoû nhaát taïi ñieåm thaét

choùp (nuùt chaën choùp (matrix), giao
ñieåm ngaø vaø xeâmaêng chaân raêng)

(B) Ñöôøng kính lôùn nhaát töông ñöông

ñieåm cuoái cuøng chaân raêng (ñieåm ñaàu
cuûa traâm ño chieàu daøi treân phim
tia X)

Xeâ maêng ñöôïc boài ñaép taïi choùp raêng

(muõi teân)

Nhöõng thay ñoåi cuûa giaûi phaãu

Ñieàu trò N.N treân nhöõng raêng cöûa döôùi coù theå trôû neân khoù khaên bôûi
söï nghieâng veà phía trong gaàn vaø loõm phía beân cuûa chaân raêng.
60% nhöõng raêng naøy coù 1 oáng tuûy vaø töø 16% ñeán 40% coù 2 oáng tuûy
(2 oáng tuûy gaëp nhau taïi 1 Foramen). Vaø töø 1 ñeán 4% coù 2 oáng tuûy rieâng
bieät.
 (A) Phim chaån ñoaùn cho thaáy raêng cöûa döôùi tuûy hoaïi töû vaø hình aûnh
oáng tuûy bò maát taïi 1/3 trung chöùng toû cho thaáy oáng tuûy chia taïi ñieåm naøy;
(B) Phim kieåm soaùt chuïp ngay sau khi ñieàu trò.

(C) Vôùi ñoä nghieâng cuûa coân chuïp cho thaáy hai oáng tuûy taùch rôøi.
(D) Sau hai naêm sang thöông ñaõ laønh.
 Raêng coái nhoû thöù nhaát haøm treân coù giaûi phaãu leäch laïc nhieàu hôn
raêng coái nhoû thöù hai. 75% coù 2 chaân vôùi 2 oáng tuûy, chaân raêng raát maûnh
mai vaø moûng phía ñaàu choùp maët gaàn loõm neân coù theå deã luûng choùp khi
söûa soaïn. Nhöõng chaân raêng nghieâng veà phía xa maø truïc cuûa thaân raêng
treân laâm saøng thaúng goùc vôùi maët nhai. Chaân raêng phía trong thöôøng roäng,
thaúng vaø deã daøng xaùc ñònh hôn chaân raêng phía ngoaøi.

(A) (B) (C) (D)

(A) Ba chaân raêng coái nhoû thöù nhaát haøm treân;
(B) (C) Raêng coái nhoû thöù nhaát haøm treân vôùi ba oáng tuûy;
(D) Sau khi ñieàu trò cho thaáy 2 oáng tuûy ngoaøi chia taïi gaàn ñöôøng vieàn coå R.

Raêng coái nhoû thöù hai haøm treân thöôøng coù moät chaân raêng laø 75%,
söøng tuûy thöôøng khu truù ngay giöõa muùi ngoaøi vaø muùi trong. Tröôøng hôïp
hieän dieän 2 loã tuûy, khoaûng caùch laø 3mm hoaëc hôn, nhöõng oáng tuûy naøy
thöôøng rieâng bieät, neáu khoaûng caùch döôùi 3mm, 2 oáng tuûy thöôøng gaëp
nhau.

(A) (B)
(A) Raêng coái nhoû thöù nhì haøm treân hieän dieän vôùi ba chaân raêng.
(B) Treân phim tia X cho thaáy raêng coái nhoû thöù nhì haøm treân vaø ñaõ nhoå
(hình A)
 (C) (D)
(C) Hai oáng tuûy ngoaøi chia ngay taïi ñöôøng vieàn coå raêng
(D) Hai oáng tuûy ngoaøi chia veà phía choùp raêng (1/3 trung)

Raêng coái lôùn haøm treân phaàn lôùn coù moät söï leäch laïc roõ raøng laø söï
hieän dieän cuûa oáng tuûy thöù 4 gaàn trong, vò trí töø 1 ñeán 2mm phía trong ñoái
vôùi oáng tuûy gaàn ngoaøi. Duø raèng nhöõng nghieân cöùu veà giaûi phaãu cho thaáy
oáng tuûy thöù 4 nhöng treân laâm saøng ít khi ñònh vò roõ raøng cuõng nhö ño
chieàu daøi vaø oáng tuûy rieâng bieät vôùi loã tuûy vaø foramen rieâng bieät.

Hai raêng coái lôùn thöù nhaát

haøm treân cho thaáy söï thay
ñoåi nhieàu cuûa hai oáng tuûy
gaàn ngoaøi thuoäc heä thoáng
oáng tuûy.

Theo Green, raêng 6 haøm treân chaân raêng ngoaøi gaàn coù 2 loã tuûy laø
36% vaø 14% coù 2 loã choùp.
Pineda : 42% chaân raêng ngoaøi gaàn coù 2 loã tuûy vaø 2 loã choùp.
Weine (1996) moâ taû 4 loaïi hình theå khaùc nhau cuûa heä thoáng oáng tuûy
chaân raêng ngoaøi gaàn cuûa raêng coái lôùn treân.
Nhöõng nghieân cöùu cho thaáy chæ coù 1 oáng tuûy gaàn ngoaøi vôùi tyû leä töø
50 tôùi 70%; 15 – 30% vôùi 2 oáng tuûy gaàn ngoaøi hoaëc gaàn trong maø 2 loã
tuûy ñöa tôùi 1 foramen vaø 11 – 15% laø roõ reät oáng gaàn trong.
 A B

(A) Raêng coái lôùn haøm treân : môû loái vaøo tuûy vôùi söï hieän dieän cuûa boán
oáng tuûy (muõi teân).
(B) Raêng coái lôùn thöù nhaát haøm treân caàn thöïc hieän ñieàu trò noäi nha.

A B

(A) R16 coù sang thöông quanh choùp, ñaët nghieâng coân cho thaáy hai
oáng ngoaøi gaàn xa ñöôïc taùch rôøi.
(B) Vò trí cuûa 4 caây coân GP ñaët trong 4 oáng tuûy sau khi söûa soaïn.

https://www.facebook.com/groups/thuvienrhm/
 C D

(C) Raêng ñaõ ñöôïc traùm bít heä thoáng oáng tuûy.
(D) 24 thaùng sau ñieàu trò vôùi söï laønh thöông vuøng quanh choùp vaø
beänh nhaân khoâng coù daáu chöùng ñau.

Raêng coái lôùn haøm döôùi : oáng tuûy gaàn thöôøng roäng theo chieàu ngoaøi
trong ôû ngöôøi lôùn, thöôøng coù 2 oáng tuûy rieâng bieät. Ngöôøi treû coù theå coù 1
loã ngoaøi trong ngay giöõa. OÁng gaàn trong thöôøng roäng vaø thaúng. OÁng gaàn
ngoaøi noái vôùi oáng gaàn trong vaø coù 1 foramen vôùi tyû leä 50%; 40% raêng coái
lôùn haøm döôùi coù 2 oáng tuûy gaàn trong vaø gaàn ngoaøi rieâng bieät vôùi 2
foramen; 70% oáng xa laø moät oáng lôùn ngoaøi trong; 13% coù 2 oáng hôïp
nhau taïi 1 foramen vaø 14% laø 2 oáng tuûy rieâng bieät. Hai oáng xa thöôøng
thaáy trong moät loã tuûy roäng. Neáu kích thöôùc loã tuûy oáng xa töông töï nhö loã
tuûy oáng gaàn, thöôøng laø 4 oáng tuûy.
Heä thoáng oáng tuûy hình C : Theo Fan Bing loaïi hình oáng tuûy thay ñoåi
nhieàu, thöôøng coù treân raêng soá 7 haøm döôùi, maëc duø noù coù theå thaáy ôû raêng
coái lôùn treân vaø caùc raêng coái lôùn döôùi. Ñaëc ñieåm giaûi phaãu cuûa oáng tuûy
hình C hieän dieän treân moät caùi eo, vaåy ñöôïc noái thaønh moät cung 1800 töø
oáng gaàn ñeán oáng xa phía ngoaøi. Vôùi tyû leä thay ñoåi ôû caùc daân toäc :
- Myõ : treân raêng coái lôùn thöù 2 (2,7%).
- Thaùi Lan : 10%
- Liban : 22,4%
- Trung Quoác : 31,5%
 Giaûi phaãu cuûa nhöõng raêng coù oáng tuûy daïng C, hai chaân raêng gaàn vaø
xa coù phaàn chung laø moät raõnh saâu theo chieàu doïc coù theå ôû daïng hình
vuoâng hay hình noùn ôû phía maët moâi hoaëc maët trong cuûa raêng coái lôùn
döôùi.

Hình thaùi ngoaøi : hình noùn vaø hình vuoâng treân raêng oáng tuûy daïng C.

Thieát dieän caét ngang taïi loã tuûy treân raêng coái thöù nhì haøm döôùi coù oáng
tuûy daïng C.

Thieát dieän caét ngang taïi 3 möùc cuûa chaân raêng coù oáng tuûy daïng C.
 Söï thay ñoåi cuûa heä thoáng oáng tuûy daïng C töø loã tuûy cho tôùi choùp treân
thieát dieän caét ngang. (A) Loã tuûy, (B) 1/3 trung, (C) 1/3 choùp.

Hình aûnh moâ phoûng treân 3 chieàu cuûa heä thoáng oáng tuûy daïng C.

Nhöõng yeâu caàu veà laâm saøng

Nhöõng raêng cöûa döôùi vaø raêng coái nhoû coù theå deã bò luûng khi môû tuûy
vì chaân nghieâng veà phía löôõi, khi môû tuûy ôû nhöõng raêng naøy luoân höôùng töø
phía moâi hoaëc töø bôø caén, tröôøng hôïp caàn phuïc hoài laïi toaøn thaân raêng,
thoâng thöôøng neân môû roäng loái vaøo theo coå ñieån cuûa nhöõng raêng cöûa döôùi
vaø raêng coái nhoû veà phía löôõi deã ñònh vò ñöôïc oáng tuûy. Tröôøng hôïp loã tuûy
ôû veà moät phía (ngoaøi hoaëc trong) haõy tìm noát moät oáng thöù 2 phía ñoái
dieän.
Treân phim tia X, nôi oáng tuûy boãng nhieân coù söï thay ñoåi trôû neân daày
ñaëc chöùng toû oáng tuûy lôùn naøy coù vuøng cheõ. Ñöôøng vieàn ngoaøi khoâng roõ
neùt vaø baát thöôøng chöùng toû coù söï hieän dieän theâm moät chaân phuï hoaëc moät
oáng tuûy phuï. Tröôøng hôïp oáng tuûy khoâng ngay giöõa trung taâm chaân raêng,
coù theå coù moät oáng tuûy thöù hai naèm phía ñoái dieän.
 Chuùng ta neân giöõ ñieåm thaét choùp (nuùt chaën choùp), giao ñieåm ngaø xeâ
maêng treân raêng laø ñieåm döøng cuûa vieäc söûa soaïn oáng tuûy vaø cuõng laø ñieåm
giôùi haïn cuûa vieäc traùm bít oáng tuûy. Neân löu yù khoâng theå traùm bít hoaøn
haûo cho tôùi foramen. ÔÛ nhöõng raêng treû, oáng tuûy roäng, haõy traùnh môû thoaùt
nhieàu cuõng nhö laøm roäng oáng tuûy deã ñöa ñeán nguy cô, loe vaø luûng beân
thaønh oáng tuûy.
*. Hình aûnh ñaõ neâu taïi ñeà muïc :
- Phim tia X : Baøi khaùm vaø caùc thöû nghieäm
- Giaûi phaãu nôi ñieåm cuoái cuøng cuûa chaân raêng: Phaàn 2. Giaûi phaãu
raêng

(A) (B)
Thöïc hieän ñieàu trò noäi nha treân raêng khoâ, raêng 1 chaân, 1 oáng tuûy. Heä thoáng
oáng tuûy ñöôïc söûa soaïn theo phöông phaùp böôùc luøi, caây coân chính coù ñoä thuoân
töông öùng vôùi ñoä thuoân oáng tuûy. Traùm bít theo phöông phaùp leøn ngang, xi maêng
traùm bít AH26. Raêng ñöôïc nhuoäm maøu tröôùc khi caét doïc (1/3 choùp).
(A) Traùm bít tôùi foramen : hieän dieän hôû keû nôi phaåm maøu xaâm nhaäp (muõi
teân).
(B) Traùm bít tôùi nuùt chaën choùp : nôi 1/3 choùp traùm kín chaët khoâng keû hôû.

https://www.facebook.com/groups/thuvienrhm/